ฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์ ประเภท “กำพย์” ครูไทยรัฐ โพธ์พันธุ์ กลุ่มสาระการเรยนรู้ภาษาไทย
ฉันทลักษณ์ของค ำประพันธ์ ประเภท “กำพย์”
ครูไทยรัฐ โพธิ์พันธุ ์
กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย
ฉันทลักษณ์ “กำพย์” • ลักษณะค ำประพันธ์ประเภทกำพย์มีทั้งหมด ๓ ชนิด ได้แก ่
– กำพย์ยำนี ๑๑
– กำพย์ฉบัง ๑๖
– กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘
ซึ่งมีระเบียบวิธีกำรแต่ง และข้อบังคับแตกต่ำงกันออกไป
ฉันทลักษณ์ “กาพย์ยานี ๑๑”
๑. กาพย์ยานี ๑๑ หนึง่บทมี ๔ วรรค วรรคหน้า ๕ ค า วรรคหลงั ๖ ค า
๒ วรรคเป็น หนึง่บาท
บาทแรก เรียกวา่ บาทเอก
บาทที่สอง เรียกวา่ บาทโท
๒. สมัผสัคล้ายกบักลอนสภุาพ
แผนผัง“กาพย์ยานี ๑๑”
บาทท่ี ๑
บาทท่ี ๒
ตัวอย่าง“กาพย์ยานี ๑๑”
๏ ขึน้ กก ตกทกุข์ยาก แสนล าบากจากเวียงไชย
มนัเผือกเลือกเผาไฟ กินผลไม้ได้เป็นแรง
๏ รอนรอนออ่นอษัฎงค์ พระสริุยงเย็นยอแสง
ช่วงดงัน า้คร่ังแดง แฝงเมฆเขาเงาเมรุธร กาพย์พระไชยสริุยา
ฉันทลักษณ์ “กาพย์ฉบัง ๑๖”
กาพย์ฉบัง ๑๖
หนึง่บทมี ๓ วรรค วรรคท่ีหนึง่มี ๖ ค า
วรรคท่ีสองมี ๔ ค า และวรรคท่ีสาม มี ๖ ค า
รวมหนึง่บทมี ๑๖ ค า
แผนผัง“กาพย์ฉบัง ๑๖”
บทที่ ๑
บทท่ี ๒
ตัวอย่าง“กาพย์ฉบัง ๑๖”
๏ เห็นกวางยา่งเยือ้งช าเลืองเดิน เหมือนอยา่งนางเชิญ
พระแสงส าอางข้างเคียง
๏ เขาสงูฝงูหงส์ลงเรียง เริงร้องซ้องเสียง
ส าเนียงน่าฟังวงัเวง
๏ กลางไพรไก่ขนับรรเลง ฟังเสยีงเพียงเพลง
ซอเจ้งจ าเรียงเวียงวงั
กาพย์พระไชยสริุยา
ภาพบรรยาย“กาพย์ฉบัง ๑๖”
ฉันทลักษณ์ “กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”
กำพย์สุรำงคนำงค์ ๒๘ บทหน่ึงมี ๒๘ ค ำ
แบ่งเป็น ๗ วรรค วรรคละ ๔ ค ำ
แผนผัง “กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘”
ตัวอย่าง“กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘” ๏ ขึน้ใหมใ่นกน ก กา วา่ปน ระคนกนัไป เอน็ดภูธูร มานอนในไพร มณฑลต้นไทร แทนไพชยนต์สถาน ๏ สว่นสมุาลี วนัทาสามี เทวีอยูง่าน เฝ้าอยูด่แูล เหมือนแต่ก่อนกาล ให้พระภบูาล ส าราญวิญญาณ์ กาพย์พระไชยสริุยา