เล่ม 1 ตอนที่ 2 การสอนวิทยาศาสตร์ด้วยโครงงาน

การสอนวทยาศาสตร

ดวยโครงงาน

การสอนโครงงานวทยาศาสตร โครงงานวทยาศาสตร เปนรปแบบหนงของกจกรรมการเรยนการสอน

วทยาศาสตร มหลกการและแนวปฏบตเชนเดยวกบกจกรรมการเรยนการสอนรปแบบ การเรยนรดวยตนเอง การสอนโดยโครงงานจะบรรลวตถประสงคของหลกสตรไดครบถวนมากทสด ทงดาน พทธพสย ทกษะพสย และจตพสย จากการส ารวจพบวาครไดน าวธการสอนแบบโครงงานไปใชคอนขางนอย ทงนเพราะครไมมโอกาสไดรบการอบรมการสอนโดยวธโครงงาน ดงนนครจงไมมความรในการเปนทปรกษาโครงงาน จนบางครงอาจท าใหการสอน ไมตรงประเดนการสอนแบบโครงงาน เชน ครแสดงบทบาทมากเกนไป เรมตงแตครเปนผตดสนใจวาจะท าเรองอะไร ออกแบบวาจะท าอยางไร จะแสดงผลงานอยางไร นกเรยนจะมบทบาทเพยงเปนผลงมอท าจรงภายใตการสงการของคร ท าใหโครงงานออกมาในลกษณะผลงานฝมอคร ลายมอนกเรยน แตการเรยนรโครงงานทพงประสงค จะตองเปนผลงานฝมอนกเรยน การสอนโครงงานทจะไดผลงานนกเรยนโดยแทจรง ครจ าเปนตองถอยหางออกมาจากบทบาทผสอน มาเปนทปรกษา ผสนบสนนค าถาม ถามน าเกงๆ ใหผเรยนอธบายมากๆ ซงเปนการสอนแบบเนนผเรยนเปนส าคญอยางแทจรง (อญชล สรนทรวราวงศ,2543:19 )

การใหความรความเขาใจแกครเกยวกบการสอนแบบโครงงาน จงเปนประเดนส าคญทจะกระตนและสงเสรมใหครมความมนใจ สามารถน าวธสอนแบบโครงงานไปใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนตอไป

ขอดของการสอนแบบโครงงานวทยาศาสตร

สงเสรมความพงพอใจใฝร พฒนาเทคนคกระบวนการแกปญหา สงเสรมความคดอสระ สงเสรมใหมความคดวจารณญาณอยางรอบคอบ พฒนาความชนชอบในงานดานวทยาศาสตรท าใหกฎตางๆ

ทางวทยาศาสตรถกน าไปใชและมความหมายมากขน ชวยพฒนาศกยภาพแตละบคคลอยางถงทสด เพมความเชอมนในตนเอง และใชเวลาวางใหเปนประโยชน

บทบาทของครทปรกษาโครงงาน

เมอนกเรยนสนใจจะท าโครงงานเรองหนงเรองใด ครทปรกษาโครงงานควรปฏบตดงน

พจารณารวมกบนกเรยนถงความเหมาะสมและความเปน ไปไดของเรองทจะศกษา

ใหนกเรยนจดท าเคาโครงของโครงงานและพจารณาเสนอแนะแนวทางปรบปรงแกไข

ควบคมการด าเนนการศกษาคนควาเทาทจ าเปน ใหนกเรยนเสนอรายงานภายหลงเมอเสรจสนโครงงาน ประเมนผลโครงงานในความสมบรณแบบของแตละโครงงานโดย

ไมน าโครงงานแตละชนงานมาเปรยบเทยบกน หาโอกาสจดแสดงและสาธตโครงงานของนกเรยน

บทบาทของนกเรยนและครในการท าโครงงาน กจกรรม บทบาทของนกเรยน บทบาทของคร

1. การคดและเลอกห วข อ เ ร อ งหร อปญหา

-สมผสสถานการณท เปนปญหา - ตระหนกถงปญหา - สนใจทจะคนควาหาค าตอบ - อภปรายและสนทนากบอาจารย/เพอน ๆ

- กระตนใหนกเรยนสนใจทจะท าโครงงาน โดยจดกจกรรมตาง ๆ ท จะชวยใหนก เร ยนสมผสกบ ปญหา เพอทนกเรยนจะไดมองเหนปญหา

2. การวางแผนในการท าโครงงาน

- ก าหนดขอบเขต ของปญหา - ตงวตถประสงค - ศกษาเอกสาร - ตงสมมตฐาน - ออกแบบการทดลองและก าหนดตวแปร

-ใหค าปรกษาแกนกเรยนในการวางแผนท าโครงงาน - ใหความคดเหนในเรองความ เปนไปไดของโครงงาน -ช แนะแหล งคว ามร ต า ง ๆ -ต ช ม แ ผ น ง า น ใ น ก า ร ท าโครงงานทงหมดของนกเรยน

3. การลงมอปฏบตโครงงาน

- สราง/จดหาเครองมอ - ทดลอง/รวบรวมขอมล - ว เคราะหขอมลและแปรความหมายขอมล - รายงานผลโครงงาน

-อ านวยความสะดวกต า งๆ ใหแกนกเรยน - ตดตามการท างานของนกเรยนทกระยะ -ใหก าลงใจ -ชวยแกปญหาตางๆ เมอจ าเปน -ใหขอตชม ว ธว เคราะหและแปรผลการวเคราะห -จ ด ห า เ ว ท ใ ห น ก เ ร ย น ไ ดแสดงผลงาน

ขนตอนการสอนการจดท าโครงงานวทยาศาสตร

การท าโครงงานวทยาศาสตร เปนกจกรรมทตอเนองและมการด าเนนงานหลายขนตอนตงแตเรมตนจนถงขนสดทาย ดงน

ขนท 1 ชอโครงงานทนสมย ขนท 2 ใสใจกบเอกสารทเกยวของ ขนท 3 เคาโครงถกตองตามหลกการ ขนท 4 สขส าราญกบการปฏบต ขนท 5 คมชดการเขยนรายงาน ขนท 6 จดนทรรศการเผยแพร

ขนท 1 ชอโครงงานทนสมย

ขนทส าคญทสดของการท าโครงงานวทยาศาสตร คอการคดหวขอเรองของโครงงานซงนกเรยนจะตองคดและเลอกดวยตนเอง โดยทวไปหวขอเรองมกไดมาจากปญหา ค าถาม หรอความอยากร อยากเหนเกยวกบเรองตางๆ ของนกเรยน หวขอเรองของโครงงาน ควรเฉพาะเจาะจงและชดเจน บงชดวาจะศกษาสงใดหรอตวแปรใดและควรเปนเรองแปลกใหม มแนวการศกษาทดลองทแปลกใหม ซงแสดงถงความคดรเรมสรางสรรค และนอกจากนน หากค านงถงเรองทเปนประโยชนดวย กจะท าใหโครงงานนนมคณคายงขน และแนวคดในการเลอกหวขอเรองเพอท าโครงงาน พอสรปไดดงน

1. จากปญหาใกลตว 2. ความสงสย อยากรอยากเหน 3. ปญหาทองถน 4. การสงเกต 5. ค าบอกเลา

6. การทดลองเลน 7. ความรในวชาวทยาศาสตร 8. รวมบทคดยอหรอโครงงานอนทมผเคยท าไว 9. การตงค าถามของคร 10. การฝกตงปญหา 11. การท า Web โครงงาน 12. การอานหนงสอตางๆ เชน วารสาร หนงสอพมพ บทความ ต ารา 13. การฟงค าบรรยายทางวชาการ ชมรายการโทรทศน ฟงวทย 14. จากการสนทนากบครอาจารย เพอนๆ หรอบคคลอนๆ 15. จากการสงเกตปรากฏการณตางๆ รอบตว 16. จากการเยยมชมสถานทตางๆ

อยางไรกตามกอนทนกเรยนจะเลอกหวขอเรองในการท าโครงงานนน บางครงจ าเปนตองมการกระตนหรอเราความสนใจใหนกเรยนมความอยากท าโครงงานเสยกอน เพราะถาไมมความสนใจแลว นกเรยนกคงไมสามารถเลอกเรองมาท าโครงงานได เทคนคการกระตนหรอเราใหนกเรยนมความสนใจ ในการท าโครงงานอาจท าไดดงน 1. หาโอกาสคยกบนกเรยนบอยๆ เกยวกบเรองของโครงงานวทยาศาสตร 2. น าโครงงานวทยาศาสตรทงายๆ แตนาสนใจและมคณคามาเลา ใหนกเรยนฟง 3. จดใหนกเรยนทเคยประสบความส าเรจในการท าโครงงานมาเลาประสบการณใหฟง 4. จดหาหรอแนะน าเอกสารตางๆ ส าหรบนกเรยนอาน

5. พานกเรยนไปชมงานนทรรศการโครงงานตางๆ ทางวทยาศาสตร และไมควรใหนกเรยนชมเฉยๆ ควรมอบหมายใหนกเรยนเลอกวเคราะหหรอวจารณโครงงานทนกเรยนสนใจ

6. ตงค าถามหรอปญหาใหนกเรยนคดอยเสมอ ค าถามตางๆ ทจะเปนแนวทางส าหรบอาจารยทปรกษาโครงงานใชถามใหนกเรยนคดหาค าตอบ เพอทเขาจะไดวางแผนและด าเนนการท าโครงงานอยางเหมาะสมเปนขนตอน เชน ท าไมนกเรยนจงคดท าเรองน เรองน มความส าคญอยางไร มผอนไดท าเรองในท านองนไวบางหรอไมไดผลอยางไร เขาไดรายงานปญหาและอปสรรคในการท าอยางไรบาง ตวแปรอสระและตวแปรตามทจะศกษาครงนคออะไร ตวแปรใดบาง ทจะตองควบคม จะออกแบบการทดลองอยางไร นกเรยนคดวาจะท าการทดลองนทไหน เมอใด คาใชจายในการท าโครงงานนประมาณเทาใด และจะหาคาใชจายจากทไหน อปกรณเครองใช ทจ าเปน มอะไรบาง จะหาไดจากทไหน อปกรณตองสรางเองเพมเตมบางหรอไม ถาจ าเปนตองสรางขนเองจะสรางไดหรอไม เมอใด การท าโครงงานน มความปลอดภย หรอมความเสยงตรงไหนบาง จะปองกนอยางไร มเวลา เพยงพอทจะท าโครงงานหรอไม การท าโครงงานนจะเปนผลกระทบตอ การเรยนภาคปกตหรอไม อยางไร แผนก าหนดเวลาท างานเปนอยางไร จะเรมตนงานในแตละขนตอนเมอใด และคาดวาจะแลวเสรจเมอใด เปนตน

กลาวโดยสรป การตงชอโครงงานทดควรมลกษณะดงน 1. ตรงกบเรอง เมออานชอเรองแลวสามารถบอกไดวาเรองนนมลกษณะ

อยางไร 2. สนกะทดรด ชอโครงงานไมควรยาวเกนไป ควรเขยนใหสน

กะทดรด แตตองไดใจความตรงกบเรอง 3. ไมควรเปนประโยคค าถาม เพราะไมใชค าถาม หรอปญหา 4. ควรมลกษณะเราความสนใจ แตตองไมท าใหผดเพยน

ไปจากเนอเรองของโครงงาน

ตวอยางชอโครงงานวทยาศาสตร

1. ฟนสวยดวยแกนขอย 2. เครองก าจดควนพษ 3. การเลยงปลาไหลในบอ 4. ผมสวยดวยน าซาวขาว 5. ปยหมกกบการเจรญเตบโตของตนพรก 6. เครองดกจบแมลงวน 7. กระดาษรไซเคล 8. พฤตกรรมของมดแดง และมดด าทมตอผลไมรสเปรยวและรสหวาน 9. ปยคอกชนดใดทท าใหตนพรกเจรญเตบโตไดด 10. กระดาษใบเตย 11. เหดปาทกนได 12. ชวตมดแดง 13. อฐจากกระดาษ 14. กระดาษสามหาว 15. ก าจดไรไกดวยใบยคาลปตส 16. ชาวนากบการเผาฟางขาว 17. การด ารงชวตของแย 18. การก าจดแมลงดวยพรกชฟา 19. การก าจดกลากเกลอน ดวยขาและเหลาขาว 20. พลงงานจากถว 21. เชอกกลปองกนนกกนลกกงในบอเลยง 22. เชอกจากกลวยน าวา 23. เชอกมหศจรรยประหยดน า

24. เชอเพลงจากเปลอกมะขาม 25. เชอเพลงทดแทน “ทางเลอกใหมสเศรษฐกจพอเพยง” 26. เชอเพลงยคใหม 27. เชอเพลงอดแทงจากดนเยอกระดาษ 28. เชอเพลงอนอาหารจากน ามนทใชแลวในครวเรอน 29. เชอเพลงอนอาหารภมปญญาชาวบาน 30. แชมพสมนไพรก าจดเหา 31. ซงขาวโพดทดแทนขเลอย 32. ซเมนตจากผกตบชวา 33. ซอวขาวจากร าขาว 34. เซลลไฟฟาจากขยะเปยก 35. เซลลไฟฟาจากพลงดน 36. เซลลสรยะจากวสดเหลอใช 37. ดองพชสวยดวยน าเกลอ 38. ดบกลนคาวงายๆ ดวยเปลอกผลไมอบแหง

ขนท 2 ใสใจกบเอกสารทเกยวของ

การศกษาเอกสารทเกยวของในทนยงรวมถงการขอค าปรกษาจากผทรงคณวฒและการส ารวจวสดอปกรณตางๆ ทเกยวของดวย หลงจากทนกเรยนไดหวขอเรองทสนใจจะศกษาคนควาแลว ขนตอนตอไปทอาจารยทปรกษาควรแนะน า คอแหลงทนกเรยนจะสามารถศกษา หาความรเพมเตม หรอผทรงคณวฒทนกเรยนสามารถขอค าปรกษาเพอศกษาหาความรเพมเตมในเรองทเขาสนใจ การศกษาเอกสารตางๆ ทเกยวของหรอขอค าปรกษาจากผทรงคณวฒน อาจารยทปรกษาตองแนะน าใหนกเรยนรจกจดบนทกไวในสมดเปนหลกฐานใหเรยบรอย ผท าโครงงานทกคนจ าเปนตองมสมดบนทกประจ าวน ซงควรน าไปแสดงในการแสดงโครงงานดวย การศกษาทเกยวของ จะชวยใหนกเรยนไดแนวความคดทจะก าหนดขอบขายของเรองทจะศกษาใหเฉพาะเจาะจงมากขน และไดความรในเรอง ทจะท าการศกษาเพมเตมมากขน จนสามารถออกแบบและวางแผนด าเนนการท าโครงงานนนไดอยางเหมาะสม อาจารยทปรกษาไมควรอนญาตใหนกเรยนลงมอท าโครงงาน โดยไมไดศกษาหาความรในเรองเหลานนจากเอกสาร ทเกยวของอยางเพยงพอเสยกอน

อาจารย ทปรกษาจะตองแนะน าเทคนคและวธการตางๆ ในการ คนเอกสารจากหองสมด ซงอาจแนะน าใหนกเรยนไปปรกษา กบบรรณารกษหองสมดกได นอกจากนนอาจารยทปรกษาอาจตอง ใหความชวยเหลอในการตดตอหองสมดอนๆ ในทองถนใหนกเรยนสามารถเขาไปใชบรการไดดวย

ขนท 3 เคาโครงถกตองตามหลกการ

หลงจากทนกเรยนไดหวขอเรองท าโครงงานทเฉพาะเจาะจง และศกษาเอกสารทเกยวของอยางเพยงพอแลว ขนตอนตอไป คอการเขยนเคาโครงเสนอตออาจารยทปรกษา เพอขอความเหนชอบกอนการด าเนนการ ขนตอไป เคาโครงยอของโครงงานโดยทวๆ ไป จะเขยนขนตอนเพอแสดงแนวความคด แผนงานและการท าโครงงานนน ซงประกอบดวยหวขอตอไปน (สมพงศ จนทรโพธศร,2537:21-22)

1. ชอโครงงาน ควรเปนขอความทกะทดรด ชดเจน สอความหมายตรงและมความเฉพาะเจาะจงวาจะศกษาอะไร

2. ชอผท าโครงงาน 3. ชอทปรกษาโครงงาน 4. ทมาและความส าคญของโครงงาน อธบายวาเหตใดจงเลอกท า

โครงงานน โครงงานเรองนมความส าคญอยางไร มหลกการหรอทฤษฎอะไรทเกยวของ เปนเรองใหมหรอมผอนไดเคยศกษาคนควาเรองท านองนไวบางแลว ถามไดผลเปนอยางไร เรองทท านไดขยายเพมเตมปรบปรงจากเรองเดมอยางไร หรอเปนการท าซ าเพอตรวจสอบผล

5. จดมงหมายของการศกษาคนควา ควรมความเฉพาะเจาะจง ทสามารถบอกขอบเขตของงานทจะท าใหชดเจนขน

6. สมมตฐานของการศกษาคนควา (ถาม) สมมตฐาน เปนค าตอบหรอค าอธบายทคาดการณไวลวงหนา ซงอาจจะถกหรอไมกได การเขยนสมมตฐานควรมเหตผล มทฤษฎหรอหลกการทางวทยาศาสตรรองรบ และ ทส าคญตองเปนขอความทสามารถทดสอบได

7. วธการด าเนนงาน 7.1 วสดอปกรณทตองใช ระบวาวสดอปกรณทจ าเปนตองใช

มอะไรบาง จะไดอปกรณเหลานนมาจากไหนอ วสดอปกรณอะไรบาง ทตองจดซอ อะไรบางทตองจดท าเอง อะไรบางทขอยมได

7.2 แนวการศกษาคนควา อธบายวาจะออกแบบการทดลองอะไรอยางไร จะเกบขอมลอะไรบาง เกบขอมลอยางไรและเมอใด

8. แผนปฏบตงาน อธบายเกยวกบก าหนดเวลาเรมตนและเวลา เสรจสนของการด าเนนงานในแตละขนตอน 9. งบประมาณทใชในการท าโครงงาน

10. ผลทคาดวาจะไดรบ 11. เอกสารอางอง

ขนท 4 สขส าราญกบการปฏบต

เมอเคาโครงของโครงงานไดรบความเหนชอบจากอาจารยทปรกษาแลวกเสมอนวางานของนกเรยนส าเรจไปแลวมากกวาครงหนง ตอไปกเปนขนลงมอปฏบตงานตามขนตอนทระบไวในเคาโครง ซงควรค านงถงเรองตอไปน

1. เตรยมวสดอปกรณและสถานทใหพรอมกอนหรอลงมอ ทดลอง

2. มสมดส าหรบบนทกกจกรรมประจ าวนวาไดท าอะไร ไดผล อยางไร มปญหาและขอคดเหนอยางไร

3. ปฏบตการทดลองดวยความละเอยดรอบคอบ และบนทก ขอมลไวใหเปนระเบยบและครบถวน

4. ค านงถงความประหยดและปลอดภยในการท างาน

5. พยายามท าตามแผนงานทวางไวตอนแรก แตอาจเปลยนแปลงหรอเพมเตมบางหลงจากทไดเรมตนท างานไปแลว ถาคดวาจะท าใหผลงานดขน

6. ควรปฏบตการทดลองซ าเพอใหไดขอมลทเชอถอไดมากขน 7. ควรแบงงานเปนสวนยอยๆ และท าแตละสวนใหส าเรจ

กอนท าสวนอนตอไป 8. ควรท างานสวนทเปนหลกส าคญๆ ใหเสรจกอน แลวจงท า

สวนประกอบหรอสวนเสรมเพอตกแตงโครงงาน 9. อยาท างานตอเนองจนเมอยลา จะท าใหขาดความระมดระวง 10. ถาเปนโครงงานประเภทสงประดษฐควรค านงถงความคงทน

แขงแรง และขนาดทเหมาะสมของสงประดษฐนน ความส าคญของการท าโครงงานมไดขนอยกบผลการทดลอง ทได จะตรงกบความคาดหวงหรอไม หากไดกระท าตามขนตอน กระบวนการท วางไว แมผลการทดลองจะไมเปนไปตามทคาดหวง กถอวาโครงงานนน มคณคาและมความส าเรจในการท าเหมอนกน ขอส าคญคอนกเรยนจะตองท าโครงงานจนส าเรจครบขนตอนตามทไดวางแผนไว อยาทอถอยหรอ เลกกลางคน

ขนท 5 คมชดการเขยนรายงาน

เมอด าเนนการท าโครงงานจนครบขนตอน ไดขอมลท าการวเคราะหขอมลพรอมทงแปลผลและสรปผลแลว งานขนตอนตอไปทตองท ากคอ การเขยนรายงาน การเขยนรายงานโครงงาน เปนการสอความหมายทม ประสทธภาพ วธหนง เพอใหคนอนๆ เขาใจถงแนวความคด วธการด าเนนการศกษาคนควา ขอมล ผลทไดตลอดจนขอสรปและขอ เสนอแนะตางๆ เกยวกบโครงงานนน

การเขยนรายงานควรจะใชภาษาทอานเขาใจงาย ชดเจน สนๆ กะทดรดและตรงไปตรงมา ใหครอบคลมหวขอตางๆ ดงน (วมลศร สวรรณรตน,2547:52-53)

1. ชอโครงงาน 2. ชอผท าโครงงาน 3. ชอทปรกษา 4. บทคดยอ อธบายถงทมาและความส าคญของโครงงาน

วตถประสงค วธด าเนนการ ผลทได ตลอดจนขอสรปตางๆ อยางยอ ประมาณ 300 – 350 ค า

5. ค าขอบคณ สวนใหญโครงงานวทยาศาสตรมกจะเปน กจกรรมทไดรบความรวมมอจากหลายฝาย ดงนน เพอเปนการเสรมสรางบรรยากาศของความรวมมอ จงควรไดกลาวขอบคณบคลากรหรอหนวยงานตางๆ ทมสวนชวยใหโครงงานนส าเรจดวยด

5. ทมาและความส าคญของโครงงาน อธบายความส าคญของโครงงาน เหตผลทเลอกท าโครงงานน หลกการหรอทฤษฎ ทเกยวของ เรองทท าเปนเรองใหมหรอมผอนเคยศกษาไวบางแลว ถามผลเปนอยางไร เรองทท านไดขยายเพมเตม หรอปรบปรงจากเรองทผอนท าไวอยางไรบาง หรอเปนการท าซ าเพอตรวจสอบผล

7. จดมงหมายของการศกษาคนควา 8. สมมตฐานของการศกษาคนควา (ถาม) 9. วธด าเนนการ อาจแบงเปน 2 ขอยอย คอ 9.1 วสดอปกรณและสารเคม 9.2 วธด าเนนการทดลอง อธบายขนตอนการด าเนนงาน

โดยละเอยด

10. ผลการศกษาคนควา น าเสนอขอมลหรอผลการทดลองตางๆ ทสงเกตรวบรวมได รวมทงเสนอผลการวเคราะหขอมลดวย

11. สรปและขอเสนอแนะ อธบายผลสรปทไดจากการท า โครงงาน ถามการตงสมมตฐาน ควรระบดวยวาขอมลทได สนบสนนหรอ คดคานสมมตฐานทตงไว หรอยงสรปไมได นอกจากนยงควรกลาวถงการน าผลการทดลองไปใชประโยชน อปสรรคของการท าโครงงานหรอขอสงเกต ทส าคญหรอขอผดพลาดบางประการทเกดขน จากการท าโครงงานน รวมทงเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไขหากจะมผศกษาคนควาในเรองท านองนตอไปในอนาคตดวย

12. เอกสารอางอง หรอเอกสารตางๆ ทผท าโครงงานใชคนควา เพอศกษาหาขอมลรายละเอยดตางๆ ทน ามาใชประโยชนในการท าโครงงานน ทกลาวมานเปนรปแบบหนงของการเขยนรายงานเทานน ซงเปนการเขยนรายงานในลกษณะทวๆ ไปรปแบบดงกลาวนอาจไมเหมาะสมกบโครงงานทกประเภทกได ทงนแลวแตลกษณะของโครงงาน อยางไรกตาม ไมวาจะเปนโครงงานประเภทใด สงส าคญทสดทผเขยนรายงานควรตระหนกไวอยเสมอ กคอการเขยนรายงานใหชดเจน ใชศพทเทคนคทถกตอง ใชภาษา ทเขาใจงายและครอบคลมประเดนส าคญๆ ทงหมดของโครงงาน

ขนท 6 จดนทรรศการเผยแพร

จดนทรรศการเผยแพร เปนการน าเสนอผลงานโครงงานวทยาศาสตร อาจท าไดในแบบตางๆ กน เชน การแสดงในรปนทรรศการ ซงมทงการจดแสดงและการอธบายดวยค าพด หรอในรปแบบของการรายงานปากเปลา ไมวาการน าเสนอผลงานจะอยในรปแบบใด ควรครอบคลมประเดนส าคญคอ มความชดเจน เขาใจงายและมความถกตองในเนอหา

การแสดงผลงานจดไดวาเปนขนตอนส าคญอกประการหนง ของการท าโครงงาน เรยกไดวาเปนงานขนสดทายของการท าโครงงานวทยาศาสตร เปนการแสดงผลตผลของงาน ความคด และความพยายามทงหมดทผท าโครงงานไดทมเทลงไป และเปนวธการทจะท าใหผอนไดรบรและเขาใจถงผลงานนนๆ มผกลาววาการวางแผนออกแบบเพอจดแสดงผลงานนนมความส าคญเทาๆ กบการท าโครงงานนนเองผลงานทท าขนจะดยอดเยยมเพยงใด แตถาการจดแสดงผลงานท าไดไมดกเทากบไมไดแสดงความดยอดเยยมของผลงานนนเองประเดนส าคญควรจดใหครอบคลมวตถประสงคของโครงงาน การแสดงผลงานนนอาจท าไดหลายรปแบบ เชน การแสดงในรปนทรรศการ ซงมทงการจดแสดงและการอธบายดวยค าพด หรอในรปแบบของการจดแสดงโดยไมมการอธบายประกอบหรอในรปแบบของการรายงานปากเปลา ไมวาการแสดงผลงานจะอยในรปแบบใด ควรจดท าใหครอบคลมประเดนส าคญดงตอไปน

1. ชอโครงงาน 2. ชอผท าโครงงาน

3. ชออาจารยทปรกษาโครงงาน 4. ความเปนมาและความส าคญของโครงงาน

5. วธด าเนนการ 6. การสาธตหรอแสดงผลทไดจากการทดลอง 7. ผลการสงเกตและขอมลเดนๆ ทไดจากการท าโครงงาน

ขอค านงถงในการจดนทรรศการโครงงานวทยาศาสตร

1. ความปลอดภยของการจดแสดง 2. ความเหมาะสมกบเนอททจดแสดง 3. ค าอธบายทเขยนแสดง ควรเนนเฉพาะประเดนส าคญและ

สงทนาสนใจเทานน โดยใชขอความกะทดรด ชดเจน และเขาใจงาย 4. ดงดดความสนใจของผเขาชม โดยใชรปแบบการแสดง

ทนาสนใจ ใชสทสดใสเนนจดส าคญหรอใชวสดตางๆ ในการจดแสดง 5. ใชตาราง และรปภาพประกอบ โดยจดวางอยางเหมาะสม 6. สงทแสดงทกอยางและการเขยนขอความตองถกตอง ไมมการ

สะกดผด หรออธบายหลกการทผด 7. ในกรณทเปนสงประดษฐ สงนนควรอยในสภาพทท างาน

ไดอยางสมบรณ

ขอค านงถงในการอธบายหรอรายงานปากเปลา

1. ตองท าความเขาใจกบเรองทจะอธบายเปนอยางด 2. ค านงถงความเหมาะสมของภาษาทใชกบระดบผฟง ควรใหชดเจน

และเขาใจงาย 3. ควรรายงานอยางตรงไปตรงมา ไมออมคอม 4. พยายามหลกเลยงการอานรายงาน แตอาจเขยนหวขอส าคญๆ ไวเพอ

ชวยใหการรายงานเปนไปตามขนตอน 5. อยาทองจ ารายงาน เพราะท าใหดไมเปนธรรมชาต 6. ขณะทรายงาน ควรมองตรงไปยงผฟง 7. เตรยมตวตอบค าถามทเกยวกบเรองนน ๆ

8. ตอบค าถามอยางตรงไปตรงมา ไมจ าเปนตองกลาวถงสงทไมไดถาม 9. หากตดขดในการอธบาย ควรยอมรบโดยด อยากลบเกลอนหรอ

หาทางเลยงเปนอยางอน 10. ควรรายงานใหเสรจภายในระยะเวลาทก าหนด 11. ควรใชส อประ เภทโสตทศนปกรณประกอบการรายงาน

ดวย เชน แผนโปรงใส หรอสไลด เปนตน ขอควรพจารณาและค านงถงในประเดนตางๆ ทกลาวมาในการแสดงผลงานนนจะคลายคลงกนในการแสดงผลงานทกประเภท แตอาจแตกตางกนในรายละเอยดปลกยอยเพยงเลกนอย สงส าคญกคอพยายามใหการแสดงผลงานนนดงดดความสนใจผชม มความชดเจน เขาใจงาย และมความถกตองในเนอหา

การท าแผงส าหรบแสดงโครงงานใหใชไมอดมขนาดดงรป

ความกวาง 120 cm 60 cm 60 cm ความสง 60 cm

ตดบานพบมหวงรบและขอสบกบตวแผนกลาง ทมา : ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน(2549:30)

ขอค านงในการเขยนแผงโครงงาน

1. ตองประกอบดวยชอโครงงาน ชอผท าโครงงาน ชอ ทปรกษา ค าอธบายยอๆ ถงเหตจงใจในการท าโครงงาน ความส าคญของโครงงาน วธด าเนนการเลอกเฉพาะขนตอนทส าคญ ผลทไดจากการทดลองอาจแสดงเปนตาราง กราฟ หรอรปภาพกได ประโยชนของโครงงาน สรปผล เอกสารอางอง

2. จดเนอทใหเหมาะสม ไมแนนจนเกนไปหรอนอยจนเกนไป 3. ค าอธบายความกะทดรดชดเจน เขาใจงาย 4. ใชสสดใส เนนจดส าคญ เปนการดงดดความสนใจ 5. อปกรณประ เภทส งประดษฐ ควรอย ในสภาพ ทท า งานได

อยางสมบรณ

การประเมนผลโครงงาน

การประเมนผลโครงงาน เปนการประเมนผลการเรยนการสอนของคร เพอศกษาผลส าเรจของงาน ปญหาและอปสรรคทเกดในระหวางการท างาน และสนสดการปฏบตงาน การประเมนผลจะประเมนตามจดประสงคของการปฏบตงาน ซงจะตองท าอยางตอเนองสม าเสมอและใหขอมลยอนกลบ ตอผปฏบตงาน คอการน าผลการประเมนไปปรบปรงและพฒนาตอไป

ในกรณทครมอบหมายใหนกเรยนท าโครงงานซงเปนสวนหนงของการจดกจกรรมการเรยนการสอนตามปกต และสงเสรมใหนกเรยนท าตามความสมครใจ ครควรประเมนผลของโครงงาน โดยมวตถประสงคคอ

1. เพอเปนขอมลยอนกลบใหกบนกเรยนไดปรบปรง หรอพฒนางานในโอกาสตอไป

2. เพอคดเลอกโครงงานทดสมบรณและนาสนใจไปรวมแสดง

ในงานตางๆ หรอการประกวดในระดบตางๆ ซงในกรณนอาจประเมน ในรปของคณะกรรมการหรอกรรมการผทรงคณวฒทโรงเรยนเชญมา กได

เกณฑการประเมนโครงงาน

ในการประเมนผลการจดกจกรรมโครงงานวทยาศาสตรของนกเรยน มเกณฑทควรพจารณาใหคะแนนหรอประเมนคณคาของโครงงานดงน 1. ความรความเขาใจในเรองทจะท า

2. ความคดรเรมสรางสรรค ไดแก ความแปลกใหม วธการศกษาคนควา เครองมอหรอวสดอปกรณในการจดท าโครงงาน โดยเนนความ แปลกใหมตามระดบความสามารถของนกเรยน

3. ความถกตองและความเหมาะสมของวธการศกษาคนควา ใหพจารณาการน าวธการ กระบวนการมาใชในการจดท าโครงงาน ไดถกตองเหมาะสมเพยงใด 4.การเขยนรายงานโครงงาน พจารณาถงความถกตองความชดเจนของการสอความหมายใหผอนเขาใจโครงงาน เชน รปแบบการเขยน ความถกตองครบถวนตามหลกการเขยนรายงานโครงงาน เปนตน 5.การจดแสดงโครงงาน พจารณาความสามารถในการพดจา อธบายและตอบขอซกถามตางๆ ไดอยางถกตอง คลองแคลวและเหมาะสมทจะชวยใหผ ทชมโครงงานมความเขาใจมากนอยเพยงใด รวมทงความชดเจน ความสวยงามและการดงดดความสนใจ

ตวอยางแบบประเมนการจดท าโครงงานวทยาศาสตร

แบบประเมนตนเอง

รายการทประเมน ผลการประเมน

5 4 3 2 1 1. โครงงานแสดงให เหนถ งความคดร เ ร มสรางสรรค หรอมแนวความคดแปลกใหม

2. สมมตฐานหรอปญหาขอสงสยทตองการคนหาค าตอบไดแถลงไวชดเจนเพยงใด

3. มการศกษาคนหาขอมลหรอขอเทจจรงตางๆ เพ อ เ ปนพนฐานเก ยวกบ เร อง ทก าล ง ศกษาเหมาะสมเพยงใด

4. การออกแบบวธการศกษามความสอดคลองกบปญหาหรอสมมตฐานเพยงใด

5. การวดและการควบคมตวแปรตางๆ กระท าไดครบและถกตองเพยงใด

6. อปกรณและเครองมอทเลอกใช มความเหมาะสมเพยงใด

7. การรวบรวมขอมลกระท าไดละเอยดถกตองและตรงจดประสงคทตองการศกษาเพยงใด

8. การบนทกขอมลเกยวกบการท าโครงงานกระท าอยางตอเนองและมความเปนระเบยบเรยบรอยเพยงใด

รายการทประเมน ผลการประเมน

5 4 3 2 1 9. การจดกระท าขอมลและการน าเสนอขอมล (ตาราง กราฟ รปภาพ แผนภมฯลฯ) ท าไดเหมาะสมเพยงใด

10. การแปลความหมายและการสรปผลมความสอดคลองกบผลการทดลองทนกเรยนท าไดจรงๆ มากนอยเพยงใด

11. มการศกษาหรอเกบขอมลมากเพยงพอ ทจะท าใหผลสรปเชอถอไดมากนอยเพยงใด

12. การเขยนรายงานท าไดอยางสมบรณครอบคลมหวขอทส าคญมากนองเพยงใด

13. การใชศพทเทคนคและการสะกดค าถกตองหรอไม

14. มการอางองเอกสารเพอท าใหโครงงานนาเชอถอเพยงใด

15. การออกแบบการจดแสดงงผลงานท าไดเดนชดและนาสนใจเพยงใด

16. ผท ามความรและความเขาใจในเรองทท ามากนอยเพยงใด

17. การท าโครงงานไดแสดงใหเหนถงความทมเท ความมานะ อดทน และความตงใจจรงมากนอยเพยงใด

รวม

5 หมายถง ดยอดเยยม 4 หมายถง ดเยยม 3 หมายถง ด 2 หมายถง พอใช 1 หมายถง ควรปรบปรง

การแปลความหมายของคะแนนทได เปนดงน 75 – 85 ดยอดเยยม 65 – 74 ดเยยม 50 – 64 ด 17 – 49 พอใช

ทมา : สมพงศ จนทรโพธศร(2537:64-65)

นอกจากนกเรยนประเมนโครงงานของตนเองแลว ตามปกตครผสอนหรอคร ทปร กษาจะ เ ปนผประ เมนโครงงาน หรออาจประ เมนโดยคณะกรรมการของโรงเรยน เพอคดเลอกโครงงานไปแสดงในโอกาสอนๆ ตอไป สวนการประเมนโครงงานเพอตดสนใหไดรางว ลในวนแสดงนทรรศการโครงงาน สวนใหญจะประเมน โดยกรรมการผทรงคณวฒจากบคคลภายนอกทไดรบเชญ การประเมนผลไมวาจะเพอวตถประสงคใด มหลกเกณฑใหญทคลายกน จะแตกตางกนไปบางในรายละเอยด ดงตวอยางตอไปน

ตวอยางแบบประเมนโครงงานวทยาศาสตร

ชอผท าโครงงาน……………………................................ชน/หอง.............. ……………………............................ชน/หอง....... ... .... ……………………............................ชน/หอง......... ..... ……………………............................ชน/หอง....... ... .... ……………………...................................ชน/หอง..............

โรงเรยน.................................................................................................. ชอโครงงาน..................................................................................... ....... คะแนนทได....................ชอผประเมนโครงงาน.....................................

ให O ลอมรอบคะแนนททานเหนวาเหมาะสมในตารางตอไปน รายการพจารณา ดยอดเยยม ดเยยม ด พอใช

ความรความเขาใจในเรองทท า 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 การใชวธการทางวทยาศาสตรในการท าโครงงานหรอเทคนคต างๆ ทใช ในการประดษฐคดคน

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

การเขยนรายงาน การจดแสดงโครงงาน และการอธบาย ปากเปลา

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

ความคดรเรมสรางสรรค 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ทมา : สมพงศ จนทรโพธศร(2537:65)

การทนกเรยนสามารถท าโครงงานจนส าเรจและน ามาแสดงในงาน ได แสดงวานก เรยนไดใชสต ปญญา ก าล งความสามารถและได เกดการเรยนร แลว การประเมนผลโครงงานจงไมควรมค าวา ตก หรอ ใชไมได หรอ ไมผาน ทกโครงงานทน ามาแสดงถอวาอยางนอยอยในเกณฑทใชไดแลว ดงนน การแปลความหมายของคะแนนทได จงอาจแปลดงน

36 – 40 ดยอดเยยม 24 – 35 ดเยยม 12 – 23 ด 4 – 11 พอใช