บทที่๒ การทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง

๘

บทท ๒ การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

เมอกลาวถงค าวา “มหาอ านาจ” (หสไชยญ มงคง, ๒๕๕๕ : ๘๓ – ๘๔) จะตองมประเทศมากกวา ๑ ประเทศในโลกทเปนประเทศมหาอ านาจ และเมอจดล าดบก าลงอ านาจของประเทศตางๆ ทวโลกแลว ประเทศเหลานจะอยในล าดบตนๆ ของโลก และทส าคญประเทศมหาอ านาจจะตองไดรบการยอมรบจากประเทศอนๆ ทวโลกวามสทธและหนาทพเศษบางประการ (Hedley Bull, ๑๙๗๘ : ๒๐๐ – ๒๐๒) ตอเสถยรภาพและความมนคงระหวางประเทศ เชน นโยบายการรกษาเสนทางคมนาคมทางทะเลระหวางประเทศ เปนตน ทงน ประเทศมหาอ านาจจะมอทธพลตอระเบยบระหวางประเทศ เนองมาจากอ านาจของประเทศตางๆ มไมเทาเทยมกนในระบบระหวางประเทศ การจดการปญหาความมนคงขนาดใหญระดบโลก เชน การแพรกระจายของอาวธนวเคลยร เคม ชวะ หรอการกอการรายสากล ตองอาศยขดความสามารถของประเทศมหาอ านาจในการจดการ ดงนน ธรรมชาตของประเทศมหาอ านาจจงไมใชการด าเนนยทธศาสตร เพอตอบสนองผลประโยชนแหงชาตของตนเองเทานน แตยงพจารณาเสถยรภาพของระบบระหวางประเทศ ในฐานะผลประโยชนส าคญอกประการหนงดวยเชนกน ดงนน หลงจากพจารณาก าลงอ านาจล าดบตนๆ ของประเทศตางๆ ทวโลกแลว อาจกลาวไดวาสาธารณรฐประชาชนจน เขาขายการเปนประเทศมหาอ านาจ ผวจยไดรวบรวมขอมลทตยภม ประกอบดวย แนวคด ทฤษฎ งานวจยทเกยวของ ตลอดจนการสรางกรอบแนวคดของการวจย โดยการทบทวนวรรณกรรมตางๆ ไดแก ทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศ ทฤษฎดลอ านาจ (Balance of Power) ทฤษฎทเกยวกบอ านาจ (Power) รวมทง เอกสารทางวชาการเกยวกบขอรเรมแถบและเสนทาง (The Belt and Road Initiative) ของสาธารณรฐประชาชนจน และแนวคดและพฒนาการของอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยมาสรางเปนกรอบแนวความคดในการวเคราะห ดงน

ทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศ

แนวคดเกยวกบการก าหนดนโยบายความสมพนธระหวางประเทศมหลายแนวคด ซงแตละแนวคดตางมหลกการส าคญของตนเอง ทงน ผวจยเหนวาทฤษฎวเคราะหเกยวกบความสมพนธระหวางประเทศทนาสนใจ ไดแก แนวคดการพงพาอาศยซงกนและกน (Interdependence) และแนวคดการพงพาอาศยซงกนและกนอยางสลบซบซอน (Complex interdependence) โดยมรายละเอยด ดงน

๘

แนวคดการพงพาอาศยซงกนและกน (Interdependence) จลชพ ชนวรรณโณ (๒๕๓๐ : ๒ – ๓) กลาววาแนวคดการพงพาอาศยซงกนและกนไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในทศวรรษ ๑๙๗๐ วาการพงพาอาศยกนและกนในฐานะลกษณะของความสมพนธทมอายยนยาวทสดของระบบรฐกคอ ระบบพนธมตร จงเปนทชดเจนวากจกรรมการ หาพนธมตร และการสรางระบบสมพนธมตรเปนเครองหมายของการพงพาอาศยซงกนและกน โดยระดบการพงพาอาศยกนของระบบพนธมตรนนขนอยกบวา ประเทศพนธมตรเหลานนมความจ าเปน ตอกนมากนอยเพยงใด ซงในเวลาตอมาการยอมรบในความส าคญของการพงพาอาศยกนและกน ในประเดนการทหาร และความมนคงไดขยายไปสแนวความคดความมนคงรวมกน โดยระบอบนไดกระตนใหเกดการแสวงหาพนธมตรมากยงขน และเกดความพยายามแสวงหาแนวทางในการกอตงระบบความมนคง ซงจะมการจดองคกรดกวาระบบพนธมตรแบบเกา ปจจบนแนวคดการพงพาอาศย กนและกนจะเนนความส าคญในประเดนทางเศรษฐกจทเกยวของกบความมนคงและสวสดการเปน ล าดบแรก โดยการพงพาอาศยกนเพมขนอยางรวดเรว เนองจากสงคมกลายเปนสงคมอตสาหกรรม และมการใชความทนสมย ซงระบบการคาถอเปนรปแบบตวอยางของกระบวนการพงพาอาศยกนและกน ทางเศรษฐกจ (พทยา มาศมนทรไชยนรา, ๒๕๔๖ : ๒๕) แนวคดการพงพาอาศยซงกนและกนอยางสลบซบซอน (Complex Interdependence) สมพงศ ชมาก (๒๕๔๒ : ๔๑ – ๔๒) ไดสรปแนวคดดงกลาวไววา Complex Inter – dependence ถกน ามาใชโดย Keohane และ Nye ในหนงสอทพมพในป พ.ศ.๒๕๒๐ โดยผเขยน มความตงใจให Complex interdependence เปนรปแบบอดมคต และสะทอนใหเหนภาพของความจรงสมยใหม ในฐานะเปนรปแบบหนงของการอธบายเกยวกบการเมองโลก เชอวามการตดตอหลายชองทางระหวางสงคมตางๆ ไมมการจดล าดบความส าคญระหวางประเดนปญหาตางๆ และ การไมใชก าลงทหารหรอใชก าลงทหารใหนอยทสด แนวคดนเนนวาการเมองโลกทงตวแสดง (Actors) สภาวะแวดลอม (Environments) โครงสราง (Structure) กระบวนการ (Processes) และผลลพธ (Outcomes) ตางไมมความแนนอน และมความสลบซบซอนมากกวาทจะเปนเอกภาพและคงทไมเปลยนแปลงอยางเชนแนวคดสจนยม (Realist Approach) ซงแนวคดสจนยมนไดใหความส าคญกบความเปนจรงทก าลงเกดขนหรอสงทก าลงเปนอยมากกวาสงทควรจะเปน โดยจะวเคราะหปจจยอ านาจ (Power) และผลประโยชนแหงชาต (National Interest) ความสมพนธระหวางประเทศ เปนเรองของการแสวงหาอ านาจ เพอใหอ านาจปกปองรกษาผลประโยชนของรฐ กลาวโดยสรปแลวการน าทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศทเกยวกบการพงพาอาศยซงกนและกน และการพงพาอาศยซงกนและกนอยางสลบซบซอนมาใชในงานวจยน เพอแสดงใหเหนวาการเขารวมขบวนใน BRI ของประเทศตางๆ เปนการด าเนนการเพอพงพาอาศยกนโดยเฉพาะในเชงเศรษฐกจทหากขอรเรมฯ ดงกลาวมการพฒนาโครงสรางพนฐานทางบกและทางทะเลเชอมตอกนแลว กจะสงผลใหระบบโลจสตกสสามารถลดตนทนการคาและรนระยะเวลาในการขนสงไดมาก อนเปนประโยชนของประเทศทเขารวมในแถบและเสนทางน ทงน หากไทยจะใชประโยชนจากระบบโลจสตกสในเสนทางนส าหรบขนสงสนคาจากอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทย หรอแมแตจะพงพาอาศย

๙

เกยวกบอตสาหกรรมปองกนประเทศจากประเทศทอยในเสนทางทมเทคโนโลยดานการปองกนประเทศททนสมย กจะเปนประโยชนอยางมากตอประเทศไทยทควรตระหนกและแสวงหาแนวทางอยางเปนรปธรรม

ทฤษฎดลแหงอ านาจ (Balance of Power)

สกญญา เอมอมธรรม (๒๕๕๙ : ๗ – ๙) กลาววาทฤษฎดลแหงอ านาจมหลกการส าคญคอถารฐหรอกลมรฐมพลงอ านาจเทาเทยมกน การรกรานจะเกดขนไดยาก จงควรมหลายชาตเกยวของและมชาตทท าหนาทถวงดลอ านาจ ทฤษฎดลแหงอ านาจ (Balance of Power) เปนแนวคดทพฒนามาจากส านกสจนยม (Realist School) นกวชาการบางคนเหนวาตามประวตศาสตรยโรป ซงถกน ามาใชตงแตป ค.ศ.๑๖๔๘ จนถงชวงทเกดสงครามโลกครงท ๑ ซงนบไดวาเปนชวงเวลาทยโรปมความสงบสขถง ๒๖๖ ป ทงน ทฤษฎดลแหงอ านาจทน ามาใชไดผลด เนองจากในขณะนนประเทศในยโรปสวนใหญ ไมมประเทศใดเพยงประเทศเดยวทเปนมหาอ านาจ ดงนนทฤษฎดลแหงอ านาจจงเปนหลกการหรอกลไกจดระเบยบยโรปในสมยนน เปนแนวทางการรกษาความมนคงระหวางประเทศทส าคญ และยงคงใชอยในปจจบน โดย A. E. Campbell กบ Richard Dean Burns อธบายวาการเรมตนของดลแหงอ านาจเปนเพยงหลกการงายๆ วาหากประเทศในกลมมความสมดลจรง (Just Equilibrium) กจะท าใหแตละประเทศมความเขมแขงเพยงพอท จะแสดงความตองการทแทจรงของตน อยางไรกตาม แนวทางของสมดลแหงอ านาจคอการพยายามรกษาใหกลมหรอฝายทเปนอรกนนน มอ านาจเทาเทยมกน หากมฝายใดทมก าลงอ านาจเหนออกฝายหนงอยางชดเจน ประเทศทแตเดมเปนกลางกจะตองหนไปสนบสนนฝายทก าลงตกเปนเบยลาง อาจเรยกประเทศดงกลาววาเปนผรกษาสมดล (Keeper of the balance) ผลคอตางฝายตางไมท าสงครามตอกนเพราะรวาไมอาจมชย ในสงคราม ดงนน จงไมมมตรแทหรอศตรถาวร แตตองถวงดลเพอไมใหประเทศใดประเทศหนงหรอฝายใดฝายหนงกลากอสงคราม (ชาญชย คมปญญา, ๒๕๕๙ : ๑) ทงน ดลอ านาจเปนการลดความเสยงของการถกโคนลมอ านาจจากกลมทมอ านาจมากกวา ในขณะทกลมประเทศดอยอ านาจจะมสทธเลอกหรอกระท ากจกรรมตางๆ เพยงเลกนอย ตามอ านาจของตนโดยการชกน าของประเทศมหาอ านาจ มเพยงประเทศมหาอ านาจเทานนทจะยอมเสยงกบความสญเสยทจะเกดขน แทนทจะรกษาทรพยากรของตนไวเพอความมนคงแหงชาตและสรางความรวมมอตางๆ ระหวางพนธมตร เพอกลมประเทศทมความสมพนธรวมกน (Jack Donnelly : ๒๐๐๕) ในขณะท ศโรตม ภาคสวรณ (๒๕๕๕ : ๑) กลาววาทฤษฎดลแหงอ านาจไดถกน ามาเพออธบายการแบงก าลงอ านาจอยางทดเทยมกนระหวางชาตหรอกลมชาตทเปนปรปกษตอกน โดยแตละชาตหรอกลมชาตจะพยายามทกวถทางทจะรกษาหรอเพมอ านาจ ชอเส ยง ความมงคง ความสมบรณ ความมนคงปลอดภยของตน เพอรกษาผลประโยชนแหงชาต หรอกลมชาตของตนไว โดยมองคประกอบทส าคญของทฤษฏดลแหงอ านาจ ๒ ประการ คอ ประการท ๑ จะตองมชาตหลายชาตเขามาเกยวของ ซงแตละชาตนอกจากจะมก าลงอ านาจทแตกตางกนแลว ตางกยงพยายามหาโอกาสทจะเพมก าลงอ านาจของตนใหมากขนจนท าใหเสยดลยภาพ จะมแนวโนมใหเกดดลยภาพ ในประชาคมโลกเมอชาตหลายชาตหรอกลมชาตหลายกลมรวมตวกนในลกษณะทไมมชาตใดหรอ

๑๐

กลมชาตใดมก าลงอ านาจเขมแขงเหนอกวา เมอไรกตามมรฐทมอ านาจเหนอกวารฐอนๆ รฐนนจะถกถวงดลจากชาตหรอกลมชาตทเปนปรปกษ ตราบใดทก าลงอ านาจของชาตในแตละคายทดเทยมกนดลยภาพแหงอ านาจจะเกดขน ผลทตามกคอโลกจะมสนตภาพ และเอกราชของชาตเลกๆ กเปนทไววางใจไดวาจะไมถกละเมดจากชาตมหาอ านาจไดงายๆ และประการท ๒ จะตองมชาตทท าหนาทเปนผถวงอ านาจ (Balancers) ในกรณทก าลงอ านาจอกดานหนงของตาชงไดเพมมากขนจนท าใหเสยดลยภาพ จ าเปนตองมผถวงดลเขารวมทางดานทมก าลงดอยกวาเพอรกษาดลยภาพของโลกไว มฉะนนโลกจะเสยดลยภาพอนจะเปนอนตรายตอสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ ส าหรบการรกษาดลยภาพนน เปรยบเสมอนการท าใหตาชงไมเอยงไปทางใดทางหนง ทงน เมอใดกตามหากก าลงอ านาจของชาตใดหรอกลมชาตใดทางดานหนงของตาชงมน าหนกเพมขนมากจนกระทงตาชงเสยดลไป ชาตหรอกลมตางๆ ทอยอกดานหนงของตาชง จะมทางออกอย ๒ ทางคอ เพมก าลงของตนเองใหมขนาดทดเทยมกบอกฝายหนงหรอหาทางลดก าลงอ านาจของอกฝายหนงใหลงมาทดเทยมกบตน ซงวธการรกษาดลยภาพใหคงอยม ๗ วธ ไดแก ๑) การเพมก าลงอาวธ ๒) การลดก าลงอาวธ ๓) การเขายดครองดนแดน ๔) การจดตงรฐกนชน ๕) การจดตงพนธมตรรวม ๖) การแทรกแซงกจการภายในของชาตอน และ ๗) การแบงแยกดนแดนและเขาครอบง า (ชยพล ศรวลาศ, ๒๕๕๕ : ๑) กลาวโดยสรปแลว การน าทฤษฎดลอ านาจมาใชในงานวจยนเพอยนยนถงการเขารวม ใน BRI ของประเทศตางๆ จะเปรยบเสมอนการทกลมชาตทางดานหนงไดเขาเพมน าหนกตาชงของฝายจนใหสามารถถวงดลกบสหรฐไดโดยใชมตทางเศรษฐกจน า สะทอนใหเหนไดจากการทประเทศ ในเสนทางตางกระตอรอรนทจะเขารวมเปนหนงในโครงขายโครงสรางพนฐานเพอพฒนาระบบ โลจสตกสของโลก อยางไรกตามทฤษฎดงกลาวไดสงผลใหเราค านงถงการรกษาดลยภาพระหวาง การเขารวมในขอรเรม BRI กบจน และความสมพนธอยางยาวนานทไทยมตอสหรฐดวย

ทฤษฎทเกยวกบอ านาจ

ความหมายของอ านาจ หลงสงครามโลกครงทสองสนสดลง จะเหนไดวาการก าหนดนโยบายของประเทศตางๆ สวนใหญจะอยบนพนฐานของแนวคดและทฤษฎเกยวกบการใชอ านาจในความสมพนธระหวางประเทศ เพอรกษาและสงเสรมผลประโยชนของชาต โดยอ านาจในทศนะของนกวชาการทส าคญ อาท ศาสตราจารย Joseph S. Nye ไดใหความหมายของ “อ านาจ” หมายถงความสามารถทท าใหผอนกระท าในสงทพวกเขาไมอยากท า (Joseph S. Nye, 2017 : 1) แนวคดเรองอ านาจนนถอไดวาเปนแนวคดทกวางขวาง ยากแกการใหค าจ ากดความ ดงนน มมมองในเรองของอ านาจจะแตกตางกนออกไป ซงในบางครงอาจใหค าจ ากดความตามลกษณะของการใชอ านาจนนๆ ส าหรบการชวดระดบของอ านาจนนคอนขางท าไดยาก โดยระบบความสมพนธระหวางประเทศไดมความพยายามในการวดระดบขดความสามารถของอ านาจของประเทศตางๆ เชน การใชดชนทางเศรษฐกจ ทรพยากรมนษย เทคโนโลย ความสามารถของรฐบาล เปนตน เปนตวชวด โดยอ านาจ (Power) เปนความสามารถในการกระท าสงตางๆ เชนเดยวกบ

๑๑

ความสามารถในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลอนตามทตนเองตองการ ซงอ านาจอาจเสอมถอยหรอเปลยนแปลงไปไดหากสภาพแวดลอมมการเปลยนแปลงไป หรอในอกนยามหนง อ านาจหมายถงการมความสามารถหรอทรพยากรทมอทธพลท าใหเกดผลลพธตามทตองการ ประเภทของอ านาจ อ านาจอาจแบงออกไดเปนสองประเภท คอ Hard Power และ Soft Power ซงอธบายไดโดยสรปดงน ๑. Hard Power หมายถง การชกน าหรอการคกคามจากประเทศทมศกยภาพทางทหารและเศรษฐกจ ซง Hard Power ยงคงเปนสงส าคญของรฐในการรกษาสถานะของตนเอง จากค านยามของ Nye แหลงทมาของ Hard Power จะมาจากศกยภาพดานการทหาร การเมอง และเศรษฐกจ รวมทงยงระบอกวา Hard Power เปนหลกในการคกคาม การบงคบ และความรนแรง รวมทงการใหผลประโยชนในการชกจงใหไดสงทตองการ ๒. Soft Power หมายถง ความสามารถในการดงดด โนมนาว (Persuasive Power) สรางการมสวนรวมมากกวาการบงคบ สรางความชอบโดยใชความเสนหาและชอเสยงในการสรางอทธพลตอความคด ในปจจบนใชในความหมายถงการเปลยนแปลงและสรางอทธพลตอความคดของสงคมและประชาชนในประเทศอน โดยอาศยทรพยากรพนฐาน ๓ ประการ ไดแก (Joseph S. Nye, 2017 : 84) (๑) วฒนธรรม (Culture) ถาวฒนธรรมของประเทศหนงมความสอดคลองกบผลประโยชนและคานยมของประเทศอนๆ โอกาสทวฒนธรรมดงกลาวจะกลายเปน Soft Power ของประเทศนนจะมมากขน ชองทางทท าใหวฒนธรรมของประเทศหนงเปนทรจกในประเทศอนๆ มหลากหลาย เชน การคา การเยยมเยอน การตดตอสอสาร และการแลกเปลยน เปนตน (๒) คานยมทางการเมอง (Political values) ถาประเทศหนงมคานยมทางการเมองทสอดคลองกบประเทศอนๆ Soft Power ของประเทศนนจะเพมขน ในทางกลบกนถาคานยมของประเทศดงกลาวขดกบคานยมของประเทศอนๆอยางชดเจน Soft Power ของประเทศนนกจะลดลง ตวอยางเชน การทสหรฐอเมรกาในทศวรรษ ๑๙๖๐ ยงคงมการแบงแยกสผว (Racial Segregation) ท าให Soft Power ของสหรฐฯนทวปแอฟรกานนมนอย เปนตน และ (๓) นโยบายตางประเทศ (Foreign Policy) ถอเปนปจจยส าคญ อยางยงตอความอยรอดของชาต ซงมผใหความหมายไวหลายความหมาย ดงน เจ. ด. บ. มลเลอร (J. D. B. Miller) ใหค าจ ากดความวา นโยบายตางประเทศ หมายถง พฤตกรรม ของรฐทเปนทางการตอกจการภายนอกรฐ เค. เจ. โฮลสต (K. J. Holsti) ไดใหความหมายวาเปนเรองทเกยวของกบการเมองระหวางประเทศหรอความสมพนธระหวางประเทศ เพราะนโยบาย หมายถง การตดสนใจตางๆ ทมเปาหมาย เพอการด าเนนการใหบรรลเปาหมายนนๆ ดงนน นโยบายตางประเทศจงเปนการกระท าตางๆ ของรฐภายใตการตดสนใจและนโยบายเพอการมปฏสมพนธระหวางรฐดวยกน เคลาส คนอร (Klaus Knorn) อธบายวา การทรฐใชทรพยากรตางๆ ของตนในการสมพนธกบรฐอนๆ เพอใหไดมาซงสงทตองการ และ ท. บ. มลลาร (T. B. Millar) กลาววานโยบายตางประเทศเปนเรองเกยวกบนโยบายตางๆ ซงมผลกระทบตอความสมพนธระหวางรฐบาลของประเทศหนงกบประเทศอนๆ ซงจากความหมายทไดกลาวมาในเบองตน สามารถสรปไดวา นโยบายตางประเทศ หมายถง “วธด าเนนการเพอการน าไปปฏบตทมงเปลยนแปลงพฤตกรรมหรอ

๑๒

การตดสนใจของประเทศอนๆ เพอประโยชนของประเทศตน การกระท าเชนนจะสงผลกระทบตอความสมพนธระหวางประเทศ” (ปณต แสงเทยน, ๒๕๕๗ : ๗ – ๙) โดยสรปทวไป ความหมายของพลงอ านาจ (Power) ในดานความสมพนธระหวางประเทศจะหมายถง “ความสามารถทท าใหผอนกระท าตาม หรอท าใหผอนกระท าในสงทไมอยาก จะกระท า” ตามแนวความคดของ Nye พลงอ านาจจะสามารถแบงออกไดเปนสองประเภทคอ Hard Power และ Soft Power รปแบบของพลงอ านาจทง ๒ ประเภท มความแตกตางกนในการใชทรพยากรปกตทมอยด าเนนการใหไดผลลพธตามทตนเองตองการ ส าหรบ Hard Power เปนการใชมาตรการทางการเมองหรอเศรษฐกจ เพอใหประเทศอนปรบพฤตกรรมตามความตองการของตน ในขณะท Soft Power เปนพลงอ านาจทไมจ าเปนตองใชการบงคบหรอใชมาตรการตางๆ ใหผอนกระท าตาม แตใชการสรางความพอใจในการดงดดใหผอนปรบเปลยนพฤตกรรมโดยการยอมรบอยางพรอมใจ แมวาความหมายและลกษณะของพลงอ านาจแตละประเภทจะแตกตางกน แตการใชอ านาจทงสองประเภทยงคงถกใชควบคกนอยเสมอ อยางไรกตามการไดมาซงอ านาจนนผนแปรไปในแตละยคของการพฒนาของโลกเนองจากทรพยากรทท าใหเกดอ านาจเปลยนแปลงไป กลาวคอในยคเกา การไดอ านาจอาจจะเปนการใชอาวธ แตปจจบนการไดอ านาจอาจจะเปนการใชขอมลขาวสาร (สรชาต บ ารงสข, ๒๕๕๗ : ๑) การใชอ านาจของประเทศมหาอ านาจ จะเหนไดวาหลงสงครามโลกครงทสองประเทศมหาอ านาจ คอ สหรฐอเมรกา และสหภาพโซเวยต ตางใหความส าคญตอการเสรมสรางก าลงทางทหาร และการสรางความมงคงทางเศรษฐกจ เพอน ากลบมาเสรมสรางก าลงทหารของตน ทงน ปจจบนมการใชหรอพงพาอ านาจและความแขงแกรงทางการเมอง การทหาร และเศรษฐกจในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศ คอสงทเรยกวาการใช Hard Power แตอยางไรกตาม หลงศตวรรษท ๑๙๙๐ เปนตนมา เมอความ ตงเครยดทางการเมองของประเทศมหาอ านาจทงสองลดนอยลง โดยเฉพาะอยางย งการลมสลาย ของสหภาพโซเวยต ประกอบกบการปฏวตทางเทคโนโลยและโทรคมนาคม ซงท าใหขอมลขาวสารสามารถเขาถงไดอยางรวดเรวกอใหเกดกระบวนการโลกาภวตน หรอ Globalization จงท าใหมแนวโนมของการใช Soft Power เขามาในการปฏสมพนธกนระหวางประเทศมากขน (อส มามณ, ๒๕๕๕ : ๑) ในขณะทในหวงสามทศวรรษทผานมาจนมนโยบายทางดานการทตและการตางประเทศแบบเปลยนยทธศาสตรและนโยบายจากรปแบบทเปน Hard Power มาเปน Soft Power มากขน ยกตวอยางเชน นโยบายเพอนบานทด (Good Neighboring Policy) ในหวงทศวรรษท ๘๐ การทตของมหาอ านาจ (Great Power Diplomacy) ในศตวรรษท ๙๐ และอกหลายนโยบายในศตวรรษท ๒๑ อาท การทตเชงพลงงาน (Energy Diplomacy) นโยบายการพฒนาอยางสนต (Peaceful Development) รวมทงใชหลกการไมแทรกแซงกจการภายใน (Non – Interference) หลกการไดรบผลประโยชนทงสองฝาย (Win-Win) หรอการใหความชวยเหลอแบบไมก าหนดเงอนไข ซงเปนการสรางมาตรฐานและหลกนยมใหมในเวทระหวางประเทศ ทเดมถกครอบง าโดยแนวความคดของชาตตะวนตก จงถกทาทายดวยแนวความคดแบบใหมทผสมผสานความเปนตะวนออกของจน ทงน อาจกลาวไดวาการใช Soft Power ของจนตามหลกการดงกลาวประสบความส าเรจอยางดยง

๑๓

โดยนอกจากจะท าใหประเทศจ านวนมากไดมทางเลอกใหมๆ และหนมาชนชมจนมากขน โดยเฉพาะประเทศทก าลงพฒนาทอาจจะยงไมมความสามารถกระท าตามมาตรฐานของประเทศตะวนตกได เชน ในสมยทประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตประสบกบวกฤตทางการเงนเมอ ป ๒๕๔๐ จนตดสนใจไมลดคาเงนหยวนทงทการลดคาเงนจะเปนประโยชนตอจนและจนสามารถกระท าได แตจนกลบเลอกทจะไมซ าเตมปญหาของประเทศเพอนบาน ท าใหประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต มความเชอมนและเปนมตรกบจนมากขน อกทงยงสงผลใหจนเปนประเทศทมอทธพลทางเศรษฐกจในภมภาคทประเทศตางๆ ตองพงพามากขนดวย (ปณต แสงเทยน, ๒๕๕๗ : ๑๐ – ๑๑) การใช Soft Power เปนองคประกอบส าคญในการด าเนนยทธศาสตรการตางประเทศของจนเพอใหบรรลเปาหมายและผลประโยชนแหงชาตของจน มการใชกจกรรมและเครองมอในการด าเนนการหลายรปแบบ โดยสามารถจ าแนกเปน ๕ ประเภท (Kalathil, Online, 2011) ไดแก ๑. การลงทนใหความชวยเหลอระหวางประเทศ ความชวยเหลอทางเศรษฐกจเปนเครองมอส าคญของจนในการขยายอทธพล โดยรปแบบการใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจแบบไมมเงอนไขของจน ไดรบการตอบรบอยางดกบประเทศทกาลงพฒนา โดยเฉพาะภมภาคแอฟรกา เอเชย และ อเมรกาใต เนองจากรปแบบการใหความชวยเหลอของประเทศตะวนตกมเงอนไขทใหประเทศผรบความชวยเหลอปฏบตตาม เชน เรองสทธมนษยชน สงแวดลอม ธรรมาภบาล ซงเปนการบบบงคบมากกวารปแบบของจนทแสดงใหเหนถงความเทาเทยมและความออนโยน อนน ามา ซงความดงดดของประเทศเหลานน รวมทงสรางภาพลกษณทดของจนในเวทโลกดวย ๒. การใหความชวยเหลอดานมนษยธรรมและการรกษาสนตภาพ โดยปกตแลวการใชทรพยากรทางทหารมกถกมองวาเปน Hard Power แตในยคปจจบนทหารสามารถปฏบตภารกจ ทสราง Soft Power ไดเชนกน โดยผานทางการปฏบตการทไมใชทางทหาร (Military Operations Other Than War : MOOTW) เปนการใหความชวยเหลอทางมนษยธรรม และปฏบตการสนตภาพในประเทศทประสบภย ซงเปนบรรทดฐานในสงคมโลกปจจบนทพงกระท ากน อกทงเปนการแสดงใหเหนถงความออนโยน และความรบผดชอบของประเทศในฐานะสมาชกหลกของประชาคมโลก ทงน ในปจจบน จนไดสงกองก าลงรกษาสนตภาพไปปฏบตภารกจตางๆ หลายทในโลก รวมทงสงหนวยแพทยไปชวยเหลอประเทศทประสบภยพบตตางๆ ดวย ๓. โครงการแลกเปลยนดานภาษาและวฒนธรรม การใชวฒนธรรมโดยปกตจะถกมองวา เปนเครองมอการใช Soft Power แตกจกรรมทางวฒนธรรมและภาษาสวนใหญจะไมสามารถสราง Soft Power ไดโดยตรง แตจะชวยสงเสรมภาพลกษณ ความเขาใจ ความสมพนธผานเรองราวทางประวตศาสตร หรอ การน าวฒนธรรมประเพณทเชอมโยงกน ทจะน าความงาม ความออนโยน และความรงเรอง ใหแปรเปลยนเปน Soft Power โดยในปจจบนจนมโครงการในลกษณะกจกรรมจ านวนไมนอย รวมทง BRI ทก าลงด าเนนการอยในปจจบนดวย ๔. การทตและการมสวนรวมในเวทตางประเทศ การทตเปนกจกรรมทเปนชองทางโดยตรงในการสอถง Soft Power ซงการทตแนวใหมของจนจะยดหลกการไมแทรกแซงในกจการภายในของประเทศอน ท าใหจนไดรบความนยมและการสนบสนนมากขนจากประเทศตางๆ รวมทงท าใหจนสามารถเขาถงประเทศเหลานนไดมากขน โดยเฉพาะประเทศคกรณหรอประเทศทมปญหากบประเทศตะวนตก นอกจากนจนยงเปนเจาภาพจดกจกรรมสมมนาและประชมระหวางประเทศ

๑๔

เพอสรางภาพลกษณในการเปนผน าทดทไดรบการสนบสนน อกทงสรางภาพลกษณเชงการทต ดวยการเยอนระหวางผน าหลายระดบอกดวย ๕. ความรวมมอพหภาค การด าเนนนโยบายตางประเทศระหวางรฐบาลและองคกรระหวางประเทศซงสวนใหญจะอยในรปแบบพหภาคเปนอกชองทางหนงทรฐจะสงสญญาณใหเกด Soft Power ได เนองจากเวทระหวางประเทศจะประกอบดวยสมาชกจากหลายชาต ตองด ารง ซงกฎหมายระหวางองคกรและความเคารพตอสมาชกอนๆ และตองค านงถงผลประโยชนของสมาชกอนๆ ดวยเชนกน ซงเสมอนเปนการแสดงออกตอการใช Soft Power ในลกษณะรวมกน ดงนน การอยภายใตกรอบหรอกฎระเบยบขององคกรระหวางประเทศจะท าใหประเทศตางๆ ตองด าเนนการรกษาผลประโยชนของตนใหอยภายในระบบ และไมใชวธการกาวราวรนแรงทเปนภยตอรฐอน ทงน ในปจจบนจนเปนศนยกลางขององคกรระหวางประเทศหลายองคกร มบทบาทน าในเวทระหวางประเทศในระดบพหภาค รวมทงสถาปนากอตงความรวมมอองคกรระหวางประเทศใหมในระดบภมภาค เชน องคกรความรวมมอเซยงไฮ และความรวมมอจนแอฟรกา เปนตน อาจกลาวโดยสรปไดวาการน าทฤษฎเกยวกบอ านาจมาใชในงานวจยน รวมทงยกตวอยางใหเหนถงการใช Soft Power ของจนท าใหไทยควรตระหนกวาโลกยคปจจบนแตละประเทศมงพฒนาเศรษฐกจและยงคงค านงถงความมนคง แตอาจจะระอากบแนวคดการใช Hard Power แบบยคทผานมาทมงพฒนาอาวธและมการน าไปสสถานการณสงคราม ท าใหการยก BRI ของจนขนสเวทโลกกลายเปนเรองทประเทศตางๆ สวนใหญขานรบ อกทงการใช Soft Power ของจน ในการเปดประตของเสนทางสายไหมใหมยงกลาวอางถงประวตศาสตรและวฒนธรรมทยาวนาน ของจน ทมเพยงการขนสงสนคาและการเผยแพรวฒนธรรมระหวางประเทศ ท าใหประเทศตางๆ ในเสนทางไมอาจปฏเสธภาพความเจรญทางเศรษฐกจทจนวาดขนโดยมประเทศตนอยในภาพวาดนนดวยได ซงส าหรบไทยเองกควรชประเดนหลกดาน Soft Power ในการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศทรวมถงเชงพาณชยส าหรบลดการน าเขา และพฒนาไปสการสงออกโดยใชจดแขงทางกายภาพของการเปนประเทศศนยกลางอาเซยน และเปนประเทศทมความสมพนธอนดและเปนทางผานของจนสทะเล ในการพงพาอาศยเทคโนโลยปองกนประเทศของจนและใชเปนแนวทางน าไปสการแสวงหาความรวมมอกบประเทศตางๆ ในเสนทางสายไหมใหมน

ขอรเรมแถบและเสนทาง (The Belt and Road Initiative) ของสาธารณรฐประชาชนจน

ความเปนมา เสนทางสายไหมทางบกและทางทะเลมการกลาวถงในหลายชอ เชน ขอรเรมแถบและเสนทาง (Belt and Road Initiative) หรอ BRI หรอ หนงแถบ หนงเสนทาง (One Belt, One Road) ทประธานาธบดส จนผง มกใชค าเรยกโดยรวมในภาษาจนวา “yi dai yi lu” เปนการบรณาการ ทางเศรษฐกจระดบภมภาคผานการพฒนาโครงสรางพนฐาน การแลกเปลยนวฒนธรรม และ การขยายการคาในระดบภมภาค ซงการประชมสดยอด The Belt and Road Forum for International Cooperation เมอวนท ๑๔ – ๑๕ พฤษภาคม ๒๕๖๐ ณ กรงปกกง ทมผน าจาก

๑๕

ประเทศทอยในเสนทางสายไหมทางบกและทางทะเลเขารวมจ านวนมาก ประธานาธบด ส จนผง ไดกลาวเปดการประชมฯ ดวยการกลาวถง BRI วามรากฐานมาจากอดตนบสองพนกวาปทจนไดรเรมเปดเสนทางเชอมโยงระหวางเอเชย ยโรป และแอฟรกา ทเรยกวา เสนทางสายไหม รวมทงการสรางเสนทางเดนเรอเชอมโยงตะวนออกกบตะวนตก ทเรยกวา เสนทางสายไหมทางทะเลดวย BRI ถอเปนกรอบการพฒนาเศรษฐกจในระดบพหภาคของจน อนประกอบดวย ๒ สวนส าคญ ไดแก Silk Road Economic Belt (การเชอมโยงทางบก) และ Maritime Silk Road Economic Belt (การเชอมโยงทางทะเล) ทรจกกนดในชอ “21st Century Maritime Silk Road” หรอเสนทางสายไหมดานเศรษฐกจทางทะเลในศตวรรษท ๒๑ ทงน การเชอมโยงทางบกแบงออกเปน ๓ แถบ ไดแก ๑) จากจน ไปสเอเชยกลาง รสเซย และยโรป ๒) จากจน เขาเอเชยกลาง เอเชยตะวนตก เพอไปสทะเลเมดเตอรเรเนยน และ ๓) จากจนเขาเอเชยอาคเนย เอเชยใต ออกสมหาสมทรอนเดย โดยเสนทางทลงมาดานใตจะมจดเชอมตอทไทย นอกจากนยงมการฟนใหเสนทางสายไหมทางทะเลแหงศตวรรษท ๒๑ เปนการพฒนาตอจากเสนทางเดมหลายรอยปกอน โดยออกจากทางตะวนออกของจน ลงทางทะเลจนใต สมหาสมทรอนเดย ไปยโรป จงท าใหมประเทศทอยบนเสนทาง BRI เปนจ านวน ๖๕ ประเทศ ประกอบดวย อาเซยน ๑๐ ประเทศมองโกเลย ๑ ประเทศ เอเชยตะวนตก ๑๘ ประเทศ เอเชยใต ๘ ประเทศ เอเชยกลาง ๕ ประเทศ ยโรป ๗ ประเทศ ตะวนออกกลาง ๑๐ ประเทศ และอก ๖ ประเทศในทวปแอฟรกา ซงเมอรวมกบประเทศจนผรเรม เปน ๖๖ ประเทศ (ไชยสทธ ตนตยะกล, ออนไลน, ๒๕๖๐) อนถอเปนการเชอมโยงการคมนาคมขนสงขนาดใหญ และเปนการกอสรางโครงสรางพนฐานดานการขนสงของโลก ทจะมสวนชวยในการพฒนาเศรษฐกจ และการคาโลก ส าหรบ Silk Road Economic Belt (การเชอมโยงทางบก) และ Maritime Silk Road Economic Belt (การเชอมโยงทางทะเล) น ไดมการกลาวถงอยางละเอยดขนดงน

แผนภาพท ๒ – ๑ Silk Road Economic Belt และ 21st Century Maritime Silk Road

๑๖

สวนท ๑ คอ Silk Road Economic Belt (การเชอมโยงทางบก) หรอ หนงแถบประธานาธบดส จนผง ไดประกาศอยางเปนทางการครงแรกในขณะทเดนทางไปเยอนประเทศ คาซกสถาน โดย Silk Road Economic Belt เปนการเชอมโยงเสนทางบก (ถนน, รถไฟความเรวสง, สนามบน ฯลฯ) เรมตนจากเมองซอาน (ฉางอานในบนทกโบราณ) ซงอยทางตะวนตกเฉยงเหนอของประเทศจน มงหนาไปยง อรมช (อหลมฉ) เมองเอกของเขตปกครองตนเองซนเจยงอยกร จากนน จงขามเอเชยกลาง ไปยงตอนเหนอของอหราน เลาะเสนทางตะวนตกไปถง อรก ซเรย และตรก แลวขามชองแคบบอสฟอรส ในกรงอสตนบล เขาแผนดนใหญยโรปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอถงรสเซย คมตรส าคญของจน เยอรมน เนเธอรแลนด แลววกลงใตสนสดเสนทางทเมองเวนส ทางตอนเหนอของประเทศอตาล (ไชยสทธ ตนตยกล, ออนไลน, ๒๕๖๐)

แผนภาพท ๒ – ๒ The Belt and Road Initiative : Six Economic Corridors Spanning Asia, Europe and Africa

ส าหรบสวนท ๒ คอ Maritime Silk Road Economic Belt (การเชอมโยงทางทะเล) หรอหนงเสนทาง ทรจกกนดในชอ “21st Century Maritime Silk Road” หรอเสนทางสายไหมดานเศรษฐกจทางทะเลในศตวรรษท ๒๑ ซงมการพดถงเปนครงแรกในการกลาวปาฐกถาของประธานาธบดส จนผง ระหวางการเยอนอนโดนเซยเปนทางการ เมอเดอนตลาคม ๒๕๕๖ เปนการเชอมโยงทางทะเล (ทาเรอ คลงสนคา ศนยโลจสตกส ฯลฯ) เรมตนจากเมองเฉวยนโจในมณฑล ฝเจยน (ฮกเกยน) ซงเปนเมองทาใหญทสดของจนในสมยราชวงศถงเมอประมาณครสตศตวรรษท ๗ และไดชอวาเปนหนงในทาเรอใหญทสดของโลกสมยราชวงศซงหรอซอง (ค.ศ.๙๖๐ – ๑๒๗๙) จนถงยคราชวงศหยวน (ค.ศ.๑๒๗๙ – ๑๓๖๘) เรมจากเมองเฉวยนโจว โดยเสนทางจะบายหนาลงใตไปยง

๑๗

ชองแคบมะละกา แลวขนเหนอเขา อนเดย ขามมหาสมทรอนเดยไปทางตะวนตกถงไนโรบ เมองหลวงของเคนยา จากนนขนเหนอออมคาบสมทรโซมาล ขามทะเลแดงไปยงทะเลเมดเตอรเรเนยน เขาบรรจบกบเสนทางสายไหมทางบกทเมองเวนส (ไชยสทธ ตนตยกล, ออนไลน, ๒๕๖๐) เปาหมายของBRI BRI เปนการรเรมในเรองของการกอสรางโครงสรางพนฐานดานการขนสงของโลก ทจะมสวนชวยการพฒนาเศรษฐกจ และการคาโลก การรเรมโครงการน จนมเปาหมายทงดาน ภมรฐศาสตรและภมเศรษฐศาสตร ประการแรก ในปจจบนเศรษฐกจจนเตบโตลดลงต ากวารอยละ ๘ ขณะเดยวกน ก าลงการผลตตางๆ ของประเทศมลนเกน จนจงตองการตวชวยใหมในการขบเคลอนเศรษฐกจ ซง BRI นจะชวยระบายก าลงการผลตของจน ประการท ๒ BRI จะชวยสนบสนนความตองการดานพลงงานของจน เชน โครงการทอกาซในเอเชยกลาง โครงการทาเรอน าลกในเอเชยใต และประการท ๓ คอ เปาหมายของจนดานภมรฐศาสตร จนตองการอาศยการพฒนาเศรษฐกจ มาสรางเสถยรภาพในเอเชยกลางซงเปนภมภาคทเตมไปดวยความแปรปรวนทางการเมอง ซงการพฒนาเศรษฐกจทเกดขนในบรรดาประเทศตามระเบยงเสนทางทางบกทประกอบดวย ๑) เสนทาง ยเรเซย (Eurasia) จากตะวนตกจนถงตะวนตกรสเซย ๒) เสนทางจน – มองโกเลย – รสเซยตะวนออก ๓) เสนทางตะวนตกจน – เอเชยกลาง – ตรก ๔) เสนทางจน – แหลมอนโดจน – สงคโปร ๕) เสนทาง จน – ปากสถาน ๖) เสนทางจน – พมา – บงกลาเทศ – อนเดย นาจะเปนหนทางหนงทจะปองกนความขดแยงในภมภาคน ทงน การด าเนน BRI รวมทงการจดตงธนาคารการลงทนโครงสรางพนฐานเอเชย (Asian Infrastructure Investment Bank : AIIB) และกองทนเสนทางสายไหม (Silk Road Fund) แสดงใหเหนวา จนพรอมทจะมบทบาทเตมทในระดบโลกและภมภาค อาจกลาวไดวาทผานมาจนมฐานะเปนประเทศทเปนฝายรบการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ แต BRI ไดแสดงใหเหนวาจนก าลงเปลยนฐานะกลายเปนประเทศผลงทนรายใหญ ในตางประเทศ โดยจะเหนทศทางการลงทนในดานโครงสรางพนฐานเพอรองรบการขนสงจากจน ไปยงประเทศตางๆ ทตงอยตามระเบยงเสนทางสายไหมอกดวย ซงท าใหจนไดรบประโยชนในดานการลงทนตางประเทศของบรษทจนทจะถกยกมาตรฐานใหสงขน เชน โครงการปรบปรงทาเรอ กวนตน (Kuantan) ตะวนออกในมาเลเซย ซงถอเปนการปรบปรงทาเรอตามเสนทางสายไหมทางทะเลทรวมถงการลงทนสรางนคมอตสาหกรรม (Malaysia – China – Kuantan Industrial Park : MCKIP) อนเปนการรวมทนระหวางเอกชนและรฐบาลมาเลเซยกบบรษทจน Guangxi Beibu International Port Group โดยนคมนอยหางจากทาเรอกวนตน ๕ กโลเมตร นอกจากน ในสวนของประเทศลาว ไดเกดโครงการรถไฟความเรวสงจน-ลาว ระยะทาง ๒๖๐ ไมล ทใชเงนลงทนจ านวนมหาศาลถง ๖ พนลานเหรยญสหรฐฯ เทยบไดกบรอยละ ๕๐ ของเศรษฐกจลาว ทปหนงมมลคาแค ๑๒ พนลานเหรยญสหรฐฯ โดยลาวมสดสวนลงทน ๘๐๐ ลานเหรยญสหรฐฯ โดยกเงนจากธนาคารของจนดวย อยางไรกตาม BRI กมไดมแตประเทศทแสดงทาทสนบสนน ยกตวอยางเชน เมยนมา ทประสบกบปญหาความเสยงทมาจากความซบซอนทางการเมองของประเทศทคนทองถนตอตานโครงการลงทนขนาดใหญของจน เชน การสรางเขอน Myitson ทางภาคเหนอของเมยนมา หรอรฐบาลเมยนมาเลอกบรษท CPG ของสงคโปรใหมาด าเนนงานทาเรอน าลก Kyaukphyu และ เขตเศรษฐกจพเศษทอยตดทาเรอ จากทกลาวมาสะทอนใหเหนวาขอรเรมแถบและเสนทางไดเขามา

๑๘

มบทบาทส าคญดานการพฒนาเศรษฐกจโลกโดยกลายเปนนโยบายหนงในการยกระดบและเปลยนแปลงเศรษฐกจจน ดวยการใหกเงนทนของจน รวมทงการสงออกสนคาของจนผานเสนทาง เชน รถไฟความเรวสง เปนตน (ปรด บญซอ, ออนไลน, ๒๕๖๐) การบรหารจดการของBRI BRI ไมใชสถาบนและไมไดด าเนนการดวยการประสานงานขององคกรใดองคกรหนง แตเปนโครงการทขบเคลอนโดยรฐบาล และอยภายใตการดแลของกลมผน าเพอความคบหนาการพฒนาโครงการ OBOR (The Leading Group for Advancing the Development of One Belt One Road) ซงมเจาหนาทระดบสงของรฐบาลเปนสมาชก โดยจาง เกาล รองประธานาธบดประเทศจน และสมาชกคณะกรรมการประจ ากรมการเมองของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศจนเปนประธานกลมฯ โดยทกลมดงกลาวยงไมมบทบาททชดเจนเปนทรบร แตกลบมความส าคญสะทอน ใหเหนจากบรรดาสมาชกกลมนนเอง ทงน เอกสารวสยทศน OBOR หรอ BRI ระบวาการพฒนาแถบและเสนทางเปนกระบวนการทยดหยนแตกตางกนไปในแตละพนทและมจนท าหนาทประสานประเทศตาง ๆ ตลอดเสนทางเพอหาขอสรปเรองตารางเวลา แผนทน าทาง และความสอดคลองกบโครงการพฒนาระดบชาตและแผนความรวมมอระดบภมภาค ซงเมอน ามาพจารณาแลวจะพบวา นาจะดงดดหลายภาคสวน เชน หนวยงานรฐบาลจนทรบผดชอบดานการลงทนตางประเทศหนวยงานระดบชาตหรอรองลงไปของบรรดาประเทศในแถบและเสนทาง ผบงคบใชกฎหมาย บรษทสญชาตจน บรษทรวมลงทนทไมใชสญชาตจน สถาบนการเงนทงรฐและเอกชน เปนตน ทงของจนและประเทศตางๆ ใหเขามารวมมอในแถบและเสนทางน จากการทมหลากหลายภาคสวนเขามาเกยวของท าใหขนตอนด าเนน BRI ไมมมาตรฐานหรอแนวทางทชดเจนในการประยกตการด าเนนการดานสงคมและสงแวดลอม หรอดานอนๆ ยงไปกวานนยงมพนธะผกพนทจะตองด าเนนการตามกฎหมายและระเบยบภายในประเทศ เชนเดยวกบพนธะตอนโยบายและมาตรการคมครองของบรรดาสถาบนเงนทนและองคกรอนทเกยวของในแตละโครงการ ยกตวอยางเชนหากธนาคารเพอการลงทนโครงสรางพนฐานแหงเอเชย (Asian Infrastructure Investment Bank : AIIB) ใหการสนบสนน BRI กรอบมาตรการดานสงคมและสงแวดลอมของ AIIB กจะถกน ามาใชเชนเดยวกน ธนาคารเฉพาะดานของจนอยางธนาคารเพอการน าเขาและสงออก กจะตองปฏบตตามกฎหมายและนโยบายภายในของแตละทองถนหรอประเทศในแถบและเสนทาง การบรหารจดการเกยวกบการเงนผานสถาบนการเงนของจน การด าเนนโครงการ BRI มความตองการเงนหลายพนลานเหรยญสหรฐฯ ซงเงนทนเหลานจะมาจากหลากหลายแหลง โดยเฉพาะธนาคาร AIIB ทจนจดตงขนส าหรบใหความชวยเหลอประเทศสมาชกในการลงทนเพอพฒนาโครงสรางพนฐานในดานตางๆ อาท โครงการพนฐานดานพลงงาน คมนาคม และสอสารโทรคมนาคม เปนตน ซงการพฒนาโครงสรางพนฐานเปนปจจยส าคญ ตอการขยายตวและการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน แตอยางไรกตามธนาคาร AIIB จะกลายมาเปนธนาคารภมภาคแหงใหมเทยบเทากบธนาคารพฒนาแหงเอเชย (Asian Development Bank : ADB) ทรเรมโดยญปน โดยทการจดตง AIIB ของจนนนมนยส าคญในประเดนการเมองระหวางประเทศ และระบบการเงนของโลก ซงเปนททราบกนดวาสถาบนการเงนระดบโลก อาท ธนาคารโลก (Word Bank) และกองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund : IMF)

๑๙

มประเทศตะวนตกทเปนประเทศพฒนาแลว โดยเฉพาะสหรฐฯ มบทบาท และอทธพลสงมาก ในสถาบนการเงนดงกลาว หรอแมกระทง ADB ทมญปนเปนประเทศรเรม ซงแสดงใหเหนวาจน มความพยายามในการทจะยกสถานะ และบทบาทของตนในเวทระหวางประเทศ ทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการเงน ทงน นอกจากธนาคาร AIIB แลว จนยงมสถาบนการเงนอกหลายแหงทพรอมให ความชวยเหลอดานการลงทนในโครงสรางพนฐานแกประเทศสมาชก BRI ยกตวอยางเชน ธนาคารเฉพาะกจ ของจนรวมถงธนาคารเพอการพฒนาจนไดใหการสนบสนนการเงนกบหลายโครงการ ซงปจจบนเปนโครงการอยบนแถบและเสนทางของ BRI มานานกวาทศวรรษแลว โดยธนาคารพาณชยของจนตางมบทบาทในหลายประเทศตลอดเสนทาง เชนเดยวกบกองทนรวมตราสารทนและบรษทดานการลงทนของจนจ านวนมาก ซงนบแตเปดตว BRI องคกรเหลานไดมการตงกองทนขนใหมและรบเงนสนบสนนเพมจากรฐบาล โดยหลายกองทนตงขนเพอด าเนนการสนบสนนการเงนเฉพาะแก BRI ทรจกกนดกคอ กองทนเสนทางสายไหม จนยงไดประกาศอกวามแผนจะพจารณาการขยายโครงการเงนชวยเหลอตางประเทศ ทเนนสนบสนนโครงการดานการคมนาคม พลงงาน และโทรคมนาคมในประเทศตามเสนทางของ BRI หากพจารณาจากวสยทศน BRI จะเหนวามการใหความส าคญกบศกยภาพของการขยายความรวมมอและการลงทนเพอผลประโยชนของจน และของบรรดาประเทศทระบบโครงสรางพนฐานยงอยในระดบดอยพฒนา การเพมขนของแหลงเงนทนเพอโครงสรางพนฐานจะไดรบการตอนรบอยางดจากบรรดาประเทศตลอดเสนทาง BRI อยางไรกตาม เพอใหโครงการนสามารถบรรลพนธะสญญาทวาจะพฒนาแบบ “ไดกนทงสองฝาย” (WIN – WIN) นน จ าเปนอยางยงทการไหลเวยนของการเงนโครงการจะตองมความยงยน ไมกอผลกระทบอนตราย และเกดประโยชน อยางแทจรงกบกลมเปาหมายของโครงการนน ๆ ใน BRI เสนทางรถไฟความเรวสงในอาเซยน : โครงสรางพนฐานส าคญของ BRI โครงการรถไฟความเรวสงเปนหนงในโครงการกอสรางโครงสรางพนฐานทจนรวมลงทน กบประเทศตางๆ ในอาเซยน โดยอาศยเงนทนจากธนาคาร AIIB ซงแผนแมบทการเชอมโยงโครงสราง พนฐานของอาเซยนจะสอดคลองกบ BRI ของจนทงในแงแนวคด เปาหมาย และแผนงาน จนมโครงการในการเชอมเสนทางรถไฟจากเมองคนหมง โดยมปลายทางคอประเทศสงคโปร ซงจะผานประเทศไทย โดยมโครงการทจะเขามาลงทนในจงหวดเชยงราย ซงจะใชเปนจดเชอมตอโดยจะแยกสายรถไฟอกดานหนงของประเทศมาสแหลมฉบง และในอนาคตจะกอสรางจนถงประเทศสงคโปร ดงรปภาพท ๒ – ๓

๒๐

แผนภาพท ๒ – ๓ โครงการเชอมตอภมภาคดวยรถไฟความเรวสงจน – อาเซยน

นบตงแตจนเสนอ BRI จนยงมความเคลอนไหวนอยในอาเซยน เพราะรดวาอาเซยน มโครงการความเชอมโยงอยแลว จนใชวธการอาศยสถาบนดานคลงสมอง สถาบนศกษาจดสมมนาแลกเปลยนความคดเหน ทงหมดนเปนการวางแผนอยางเปนระบบ ส าหรบขอกงวลของจนตอความส าเรจใน BRI น คอปฏกรยาของประชาชนในแตละประเทศ ซงแสดงความกงวลผานเวทตางๆ วาบรษทจนไปแยงสวนแบงของบรษททองถนในประเทศนนๆ เชน การแขงขนขอสมปทานสรางทางรถไฟ ซงในอนาคตจะเหนจนเรงด าเนนนโยบายการทตดานวฒนธรรมเพมขน โดยอาจผานทางพลเมองเชอสายจนเพอสรางความเขาใจและใหแนใจวาโครงการส าเรจและเสรมการทะยานขนเปนมหาอ านาจของจนดวย (สมปอง สงวนบรรพ, ออนไลน, ๒๕๕๙) BRI กบการขบเคลอนเศรษฐกจจน ตงแตศตวรรษท ๒๐ เปนตนมา ระเบยบโลก (World Order) ไดเปลยนแปลงมาเปนระบบหลายขว (Multi – Polar) ซงจะเหนไดจากการทมประเทศทเปนตลาดใหม (Emerging Countries) ทเปนประเทศก าลงพฒนากาวขนมามอทธพลตอเศรษฐกจโลกทาทายขวอ านาจเกาอยางสหรฐฯ และยโรปเพมมากขน เชน จน รสเซย บราซล แอฟรกาใต และอนเดย นอกจากนยงมการรวมกลมทาง อนภมภาค เชน อาเซยน และ BRICS ทขนมาทาทายและถวงดลอ านาจทางเศรษฐกจและการเมองสหรฐฯ และยโรป เชนกน อยางไรกดจากการทสหรฐฯ และประเทศในสหภาพยโรปเผชญกบปญหาดานเศรษฐกจและการเงน สงผลใหการเตบโตทางเศรษฐกจ เปลยนถายจากภมภาคตะวนตกมาสภาคตะวนออกอยางเดนชด จนเกดปรากฏการณทเรยกวา Global Economic Shift from West to East ซงถอไดวาจนเปนประเทศทมสวนส าคญและบทบาทสงในปรากฏการณดงกลาว

๒๑

จนมความพยายามในการทจะยกระดบสถานะและบทบาทของตนในเวทระหวางประเทศ ทงในดานการเมอง เศรษฐกจ และการเงน โดยการจดตง AIIB สามารถทจะน าไปสการใชสกลเงนหยวนของจนในภมภาคเอเชยไดในอนาคต รวมถงการทมประเทศสมาชกหลกของ EU ใหความสนใจทจะเขารวมใน AIIB กเปนการแสดงใหเหนถงแนวโนมท EU ใหความส าคญในเรองของการลงทนและพฒนาโครงสรางพนฐานในภมภาคเอเชยเพอเชอมตอไปยง EU ตามแนวเสนทางของBRI เชนกนและจากรายงานเรอง Global Investment Trends Monitor (ส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม) ประจ าป พ.ศ.๒๕๕๗ ของ UNCTAD เมอวนท ๒๙ มกราคม ๒๕๕๘ ระบวาในป พ.ศ.๒๕๕๗ จนไดแซงหนาสหรฐฯ กาวขนมาเปนประเทศผรบเงนลงทนทางตรงจากตางประเทศ (Recipient of FDI) มากทสดในโลก ประมาณ ๑๒๘ พนลานเหรยญสหรฐฯ (รวมการลงทนทงใน ภาคการเงนและไมใชการเงน) ทงน การทนกลงทนตางชาตเขาไปลงทนในจนเพมมากขน นน เนองจาก จนมตลาดขนาดใหญ (Economy of Scale) และเปนประเทศทไมมกฎระเบยบทเขมงวดกบนกลงทนตางชาตมากนก อยางไรกด การด าเนน BRI ของจน ถอเปนอกปจจยหนงทท าใหจนมความไดเปรยบดานภมศาสตร (Geographic Advantages) มากกวาประเทศผรบการลงทนอนๆ ในการเปนฐานการลงทนทส าคญของนกลงทนตางชาต เชน กรณการจดท านโยบายในการสงเสรมและคมครองการลงทนในเขตเศรษฐกจพเศษเซยงไฮ (Shanghai Free Trade Zone) ทมการก าหนดและใหหลกประกนแกนกลงทนตางชาต ในเรองการลงทนทจะมความเสร และไดรบความคมครองเพมมากขน ความคบหนาการด าเนนนโยบาย BRI ปจจบนการด าเนนนโยบาย BRI มความคบหนาไปมากโดยคณะมนตรแหงรฐ (State Council) ของจน (คลงปญญา, ๒๕๕๙) ไดน าเสนอ BRI โดยไดแพรขอมลเมอวนท ๒๘ มนาคม ๒๕๕๘ เพอยอนดวาการเดนทางของนโยบายทส าคญทสดของการตางประเทศจนในปจจบนมความคบหนามากนอยเพยงใด ดงน กนยายน ๒๕๕๖ เรมตนนโยบาย โดยประธานาธบดส จนผง กลาวถง The Silk Road Economic Belt เสนทางบก ในการปราศรย ณ มหาวทยาลย Nazarbayev ระหวางการเยอนประเทศคาซคสถาน โดยกลาววาจนกบเอเชยกลางควรรวมมอกนในการสราง BRI สายบกน โดยการเลอกมากลาวทคาซคสถานคงจะเปนการสงสญญาณวาจนใหน าหนกกบเอเชยกลางมากทสด ตลาคม ๒๕๕๖ ประธานาธบดส จนผง กลาวในการปราศรยทรฐสภาอนโดนเซยใหจนกบอาเซยนสรางความสมพนธทแนนแฟน และกลาวถงแนวทางในการสรางเสนทางสายไหมทางทะเลในศตวรรษท ๒๑ (21st Century Maritime Silk Road) หรอเสนทางทะเล นอกจากนยงเสนอใหตง Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB ) เพอเปนแหลงทนในการกอสรางโครงสรางพนฐาน และสนบสนนการเชอมโยงกนในภมภาค พรอมทงการรวมตวทางเศรษฐกจตามเสนทาง BRI พฤศจกายน ๒๕๕๖ ทประชมคณะกรรมการกลางพรรคคอมมวนสตจน ครงท ๓ สมชชา ๑๘ มมตใหเรงการเชอมโยงดานโครงสรางพนฐานในประเทศเพอนบานของจนส าหรบเปน พนฐานรองรบนโยบาย BRI กมภาพนธ ๒๕๕๗ ประธานาธบดส จนผง และประธานาธบดวลาดมร ปตนเหนพองกนในการกอสราง และการเชอม BRI เขากบทางรถไฟสาย Euro – Asia ของรสเซย

๒๒

มนาคม ๒๕๕๗ นายกรฐมนตร หลเคอเฉยง เรงรดการกอสรางเสนทางสายไหมทางบกและทางทะเล ในการรายงานผลการด าเนนงานของรฐบาล และในรายงานดงกลาวยงเรยกรองใหมการพฒนาทสมดลในระเบยงเศรษฐกจบงกลาเทศ – จน – อนเดย – เมยนมา และระเบยงเศรษฐกจจน – ปากสถานดวย พฤษภาคม ๒๕๕๗ เรมกอสรางเฟสแรกของสถานศนยกลางการขนสงททาเรอเมอง Lianyungang ในมณฑลเจยงซ ชายฝงตะวนออกของจน โดยเปนการกอสรางรวมกนของจนกบคาซคสถาน สถานขนสงนจะเปนศนยกลางการขนสงสนคาจากเอเชยกลางออกสทะเล ตลาคม ๒๕๕๗ ประเทศตางๆ ๒๑ ประเทศ รวมลงนามในบนทกความเขาใจกอตงธนาคาร AIIB พฤศจกายน ๒๕๕๗ ประธานาธบดส จนผง ประกาศวาจนจะสนบสนนเงนทน ๔ หมนลานเหรยญสหรฐ กอตงกองทนเสนทางสายไหม (Silk Road Fund) ส าหรบเปนแหลงทนเพอการลงทนและการกอสราง โครงสรางพนฐาน ความรวมมอทางการเงน และโครงการอนๆ บนเสนทาง BRI ธนวาคม ๒๕๕๗ Central Economic Work Conference ระบใหการขบเคลอน BRI ในทางปฏบตเปนวาระส าคญของป ๒๕๕๘ และในเดอนนเอง ประเทศไทยไดอนมตรางบนทก ความเขาใจความรวมมอเรองรถไฟไทย – จน มกราคม ๒๕๕๘ จ านวนสมาชกกอตง ธนาคาร AIIB เพมเปน ๒๖ ประเทศ ภายหลง นวซแลนด มลดฟส ซาอดอาระเบย และทาจกสถาน เขารวมเปนสมาชกกอตงอยางเปนทางการ มนาคม ๒๕๕๘ รฐมนตรตางประเทศจน หวง อ ออกมาตอบโตการน า BRI ไปเปรยบเทยบ กบแผนการมารแชลของสหรฐฯ ทใชกบยโรปในยคสงครามเยน โดยกลาววา One Belt One Road (หรอ BRI) เปนผลของความรวมมอทเปดกวางส าหรบทกฝาย ไมใชเครองมอของการแขงขนทางภมรฐศาสตร และไมสมควรถกมองดวยโลกทศนทลาหลงแบบสงครามเยน และกลาววาการทตจน ในป ๒๕๕๘ จะใหน าหนกกบการสรางความกาวหนาแก BRI เปนส าคญ (คลงปญญา, ๒๕๕๙, หนา ๕,๖) และเมอถงสนเดอนมนาคม คณะกรรมาธการการพฒนาและปฏรปประเทศ (National Development and Reform Commission) กระทรวงการตางประเทศ และกระทรวงพาณชยจนไดรวมกนเผยแพรแผนปฏบตการ (Action Plan) ฉบบเตมของ BRI ออกสสาธารณชนทงภาษาจนและภาษาองกฤษตามค าสงของคณะมนตรแหงรฐ ความคบหนาของนโยบายอยางเปนรปธรรมเหลานถอเปนจดหมายอยางเปนทางการทเผยแพรโดยทางการจนทควรใชเปนพนฐานในการตามดความคบหนาของ BRI รวมทงยงท าใหเหนองคกรตางๆ ทเกยวของของจนในกระบวนการก าหนด และผลกดนนโยบายนดวย ซงจะเปนประโยชนตอการศกษากลไกการปกครอง และการบรหารประเทศจนไปในตว ในป ๒๕๕๙ ไดมการประเมนผลความคบหนาในเชงผลงานของ BRI โดย Chongyang Institute for Finance Studies (คลงปญญา, ๒๕๕๙, หนา ๖) โดยจนไดจดท ารายงานเรอง Belt and Road อยางเปนทางการครงแรกหลงจากด าเนนการในขอรเรมนไดสามป และมการจดสมมนาน าเสนอรายงานทมณฑลซอานเมอ ๒๖ กนยายน ๒๕๕๙ รายงานนจดท าโดยทมงานวจยของสถาบนวจย Chongyang Institute for Finance Studies ของมหาวทยาลยเหยนหมนซงมประเดนความกาวหนาทเกดขนบนเสนทาง Belt and Road ทโดดเดนตามเปาหมายหลก ๕ ประการดงน

๒๓

๑. การประสานระดบนโยบายเพอเปนการแสดงบทบาททส าคญในการสนบสนน BRI ตลอดชวงสามปทผานมาจนไดสรางกลไกประสานนโยบายในระดบตางๆ กบประเทศทตงบนเสนทาง โดยเมอปลายเดอนมถนายน ๒๕๕๙ จนไดออกค าแถลงและขอเสนอโครงการรวมกบ ๕๖ ประเทศ และองคกรระดบภมภาคเกยวกบความรวมมอทวภาคเพอด าเนนการตาม BRI โดยลงนามขอตกลง และ MOU ในเรองทเกยวของตามล าดบ ซงในชวงระหวางเดอนกนยายน ๒๕๕๖ – สงหาคม ๒๕๕๙ พบวา ประธานาธบดส จนผง ไดเยอน ๓๗ ประเทศ โดยมเอเชย ๑๘ ประเทศ ยโรป ๙ ประเทศ แอฟรกา ๓ ประเทศ ลาตนอเมรกา ๔ ประเทศ และโอเชยเนย ๓ ประเทศ ซงลวนเปนประเทศทไดเดนทางไปสงเสรมแนวคดการสราง Belt and Road อยางเปนทางการเพอรเรมความรวมมอ ๒. การเชอมโยงดานโครงสรางพนฐาน เปนอกหนงปจจยทส าคญของ BRI ในระหวางทประธานาธบดส จนผง ก าลงผลกดนความคดน วสาหกจ เชน China Railway Group Limited และ Communications Construction Company Limited ไดลงนามในสญญากอสรางโครงการสาธตขนาดใหญ ๓๘ โครงการ ทเกยวกบโครงสรางพนฐานดานการคมนาคมครอบคลม ๒๖ ประเทศ และเนนในเสนทางหลกทส าคญ มความรวมมอดานทาเรอ และการปรบปรงโครงสรางพนฐานในประเทศก าลงพฒนา วสาหกจของจนยงเขารวมโครงการกอสรางดานพลงงาน ๔๐ โครงการ รวมทงโรงงาน ผลตไฟฟา ระบบสงกระแสไฟฟา ทอกาซ และน ามน ซงครอบคลม ๑๙ ประเทศ ตามเสนทาง BRI ขณะเดยวกนผใหบรการการสอสารโทรคมนาคมของจน เชน China Unicom, China Telecom และ China Mobile ก าลงเรงโครงการสงคลนขามแดนในประเทศทตงตามเสนทาง Belt and Road เพอขยายโครงสรางพนฐานการสอสารโทรคมนาคมระหวางประเทศดวย ๓. การคาขายทไมมขอจ ากด เปนอกสวนทส าคญมากในการสราง Belt and Road ในชวงสามปแรกจนกบประเทศตางๆ บนเสนทาง BRI ไดท างานรวมกนเพอเออประโยชนในดานการคาและกจกรรมการลงทน ในชวงสามปนจนไดบนทกขอมลการคาสนคาโภคภณฑคดเปนมลคา ๓.๑ ลานลานดอลลารสหรฐ บนเสนทาง BRI ซงคดเปนรอยละ ๒๖ ของปรมาณการคาทงหมด และ ณ วนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๙ ยงพบวาจนไดลงทนทงหมด ๕๑.๑ พนลานดอลลารสหรฐ ในประเทศเหลาน คดเปนรอยละ ๑๒ ของการลงทนโดยตรงในตางประเทศของจนในชวงเวลาเดยวกน และ ไดเรมเปดด าเนนการ ๕๒ เขตความรวมมอทางเศรษฐกจ และการคาใน ๑๘ ประเทศตามเสนทาง BRI พรอมดวยการลงทนทงหมด ๑๕.๖ พนลานดอลลารสหรฐ ๔. การบรณาการทางการเงน เปนการหนนเสรมส าหรบด าเนนการตาม BRI ใหประสบผลส าเรจ ในวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๙ ธนาคารเพอการพฒนาของจน (China Development Bank) ไดจดตงระบบรวมโครงการ Belt and Road ทเกยวของกน พบวามมากกวา ๙๐๐ โครงการ จากมากกวา ๖๐ ประเทศ ทงดานการคมนาคม ขนสง พลงงาน ทรพยากรและดานอนๆ นอกจากน ธนาคารสงออกและน าเขาของจน (Export – Import Bank of China) ยงมยอดคงคางช าระมากกวา ๑,๐๐๐ โครงการ ทเกยวของกบการพฒนาถนน รถไฟ ทาเรอ ทรพยากรพลงงาน ทอกาซ การสอสาร และเขตอตสาหกรรมใน ๔๙ ประเทศ ตามเสนทาง BRI ทงน ธนาคารสงออก – น าเขาของจนยงลงนามอกมากกวา ๕๐๐ โครงการ นอกจากนการใชสกลเงนหยวนไดขยายเขาไปในดานการลงทน และการคาขามแดนอกดวย ในวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๙ แหลงทมการใชเงนหยวนท าการคา

๒๔

ขามแดนระหวางจนกบประเทศ และภมภาคตางๆ ตามเสนทาง Belt and Road คดเปนมลคามากกวา ๒.๖๓ ลานลานหยวน ๕. การสอสารของประชาชนตอประชาชน เปนการสนบสนนภาคประชาชนในการด าเนนการ BRI ตงแตมการประกาศความคดรเรมน ในชวง ๓ ปทผานมา จนไดพฒนาความรวมมอในดานการศกษาและวฒนธรรม การทองเท ยว การดแลสขภาพ และบรการทางการแพทยวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตลอดจนการแลกเปลยนระหวางเยาวชน พรรคการเมอง รฐบาล และองคกรหรอปจเจกทไมใชรฐบาลในประเทศ และภมภาคตามเสนทาง BRI นอกจากนเมอวนท ๓๑ สงหาคม ๒๕๕๙ สถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงปกกง รายงานวา คณะรฐมนตรจนไดอนมต การจดตงเขตทดลองการคาเสรเพมเตมในมณฑล/นครตางๆ ของจน จ านวน ๗ แหง ไดแก มณฑลเหลยวหนง มณฑลเจอเจยง มณฑลเหอหนาน มณฑลหเปย มณฑลสานซ มณฑลเสฉวน และนคร ฉงชง โดยถอเปนการจดตงเขตทดลองการคาเสรกลมท ๓ ภายหลงการจดตงเขตทดลองการคาเสรนครเซยงไฮ (กลมท ๑) และทมณฑลกวางตง มณฑลฝเจยน และนครเทยนจน (กลมท ๒) (กระทรวงการตางประเทศ, ออนไลน, ๒๕๕๙) ทงน เขตทดลองการคาเสรทง ๗ แหง จะมลกษณะและแนวทาง การพฒนาทตางกน ไดแก ๑. มณฑลเหลยวหนง จะเนนการปฏรป และพฒนาการแขงขนของภาคตะวนออก- เฉยงเหนอ และการกระจายสนคาโภคภณฑ (Commodities) ไปประเทศตาง ๆ ๒. มณฑลเจอเจยง จะเนนการคา และกระจายสนคาระหวางประเทศส าหรบสนคาประเภทสนคาเทกอง (Bulk Commodities) ทไมไดบรรจเปนหบหอ ๓. มณฑลเหอหนานและมณฑลสานซ จะเนนการเชอมโยง BRI โดยมณฑลเหอหนานจะเนนการพฒนาระบบขนสงคมนาคมและโลจสตกสเพ อเช อมโยงภาคเหนอกบภาคใตและ ภาคตะวนออกกบภาคตะวนตกของจน สงเสรมการเปนศนยกลางการคมนาคมภายใต BRI และมณฑลสานซจะเนนการปฏรปพนทตอนในของจนและพฒนาความรวมมอทางเศรษฐกจการคา กบประเทศตามเสนทาง BRI ๔. มณฑลเสฉวนและนครฉงชง จะเปนพนทน ารองในการพฒนาพนทตอนในของจนเพอดงดดการคาและการลงทนมาพนทตอนในของจน ๕) มณฑลหเปย จะพฒนาเปนฐานรองรบการเคลอนยายภาคอตสาหกรรมบางสวน จากภาคตะวนออกของจน รวมทงจะพฒนาเปนฐานอตสาหกรรมนวตกรรมใหมและฐานส าหรบแถบเศรษฐกจลมแมน าแยงซเกยง อนง ในป ๒๕๕๙ ม ๒๑ มณฑล/นคร ของจนทขออนมตจดตงเขตทดลองการคาเสรจากรฐบาลกลางจน ซงในครงน ม ๗ มณฑล/นคร ทไดรบการอนมต ท าใหขณะนจนมการจดตงเขตทดลองการคาเสรแลวจ านวน ๑๑ แหง ภายในระยะเวลา ๓ ป และนบเปนครงแรกทรฐบาลจนอนมตใหจดตงเขตทดลองการคาในพนทตอนในของประเทศซงจะเนนการพฒนาเปนศนยกลางทางการคา คมนาคม และโลจสตกสระหวางจนกบประเทศในยโรปและเอเชยตามยทธศาสตรของ BRI

๒๕

ขอรเรมแถบและเสนทาง กบผลกระทบตอไทย เสนทางสายไหมคอเสนทางทท าใหภมภาคเอเชยสามารถเชอมตอกบภมภาคอนๆ ของโลกได โดยเสนทางสายไหมทางทะเลนาจะสงผลกระทบโดยตรงตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรอประเทศในอาเซยน และจนกหวงเปนอยางยงทจะใชประโยชนจากเสนทางคมนาคมเสนน ในการพฒนาเศรษฐกจระหวางจนและอาเซยนภายใต ๔ แนวคดส าคญ ไดแก แนวคดทหนงคอ การสนบสนนระบบเชอมโยงโครงสรางพนฐานในภมภาคซงปญหาระบบโครงสรางพนฐาน โดยเฉพาะดานการคมนาคมถอเปนอปสรรคส าคญของการพฒนาเศรษฐกจภายในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรอภายในอาเซยนเอง และระหวางอาเซยนกบจน ดงนนในฐานะทจนมความพรอมมากกวา ทงทางดานการเงนและเทคโนโลยททนสมยเมอเทยบกบประเทศในอาเซยน จงมแนวคดทจะผลกดนการเชอมโยงระบบโครงสรางพนฐานดงกลาวน ส าหรบแนวคดทสองคอการสงเสรมและพฒนาทนระหวางอาเซยนและจน ทงน อาเซยนตองการเงนลงทนเพอการพฒนาโครงสรางพนฐานไมต ากวา ๖ แสนลานเหรยญสหรฐฯ หรอประมาณกวา ๒๐ ลานลานบาท ซงจนตระหนกดถงความตองการ ในสวนนจงไดจดตง ธนาคารเพอการลงทนโครงสรางพนฐานเอเชย (Asian Infrastructure Investment Bank : AIIB) ขนส าหรบปลอยเงนกใหกบประเทศในภมภาคเอเชย โดยเฉพาะกลมประเทศอาเซยน ในอตราดอกเบยต า เพอน าไปลงทนกอสรางและพฒนาโครงสรางพนฐานเนองจากจนตองการสงเสรมใหเกดการใชสกลเงนหยวนในอาเซยน และผลกดนใหหยวนเปนอกหนงสกลเงนหลกในเวทการคาโลก ดงนน AIIB จงเปนอกหนงสญลกษณทแสดงใหเหนถงความพยายามในการยกระดบทงบทบาทและสถานะของจนในเวทระหวางประเทศทงทางดานเศรษฐกจการเมองและการเงน ในสวนของแนวคด ทสามคอการสงเสรมความสมพนธทางเศรษฐกจเขตการคาเสรอาเซยน – จน นนจดไดวาเปน เขตการคาเสรทมมลคาสงทสดในโลก จากสถตป ๒๕๕๗ มลคาการลงทนระหวางอาเซยน – จน มมลคาสงถง ๑ แสนลานเหรยญสหรฐฯ หรอประมาณ ๓.๕ ลานลานบาท และส าหรบแนวคดทสคอการสงเสรมความสมพนธระหวางอาเซยนและจนทางดานสงคม วฒนธรรม ซงเปนหนงในวตถประสงคหลกของ BRI ดวยการกระท าผานการศกษาและการทองเทยวเปนหลก ทงน จากแนวคดตางๆ ดงกลาวของ BRI ท าใหประเมนไดวา จนใหความส าคญกบอาเซยนซงมไทยเปนประเทศศนยกลาง สงผลใหไทยนาจะไดรบผลประโยชนจากขอรเรมดงกลาวในหลายดาน อาท ดานเศรษฐกจ ทไทยมจดแขงของการเปนประเทศศนยกลางอาเซยนทมความไดเปรยบในเรองของระบบเชอมโยงโครงสรางพนฐานโดยเฉพาะการคมนาคมขนสง ดงนนไทยจงควรอาศยความไดเปรยบนผลกดนตนเองใหเปนศนยกลางดานคมนาคมขนสงและเปนศนยกลางของการกระจายสนคาระหวางอาเซยนกบจนรวมถงภมภาคอนๆ นอกจากนการไมมขอพพาทใดๆ กบจนยงอาจมสวนชวยใหไทยสามารถแสวงประโยชนกบขอร เรมนไดอยางเตมท อกทงการจดตง AIIB ของจนยงเปนการเพมชองทางการเขาถงแหลงเงนทน และการผลกดนใหสกลเงนหยวนเปนอกหนงเงนสกลหลกในเวทการคาระหวางประเทศทจะสงผลบวกตอไทยในแงของความหลากหลายในตลาดเงนระหวางประเทศซงถอเปนการลดตนทนและกระจายความเสยงในตลาดเงน และส าหรบดานสงคม วฒนธรรมนน ไทยและจนถอไดวามความเกยวโยงดาน เชอสายและวฒนธรรมทมความผกพนอนดตอกนมาอยางยาวนาน ซงนาจะสงผลบวกตอไทยในดานอตสาหกรรมตางๆ เชน อตสาหกรรมทองเทยวและอตสาหกรรมทเกยวของ อตสาหกรรมภาพยนตร อตสาหกรรมดานความบนเทง รวมถงอตสาหกรรมดานการศกษาทไทยนาจะไดรบผลทางบวกจาก

๒๖

การทรฐบาลจนมนโยบายสนบสนนชาวจนใหเดนทางไปศกษายงตางประเทศ ซงการศกษาระดบอดมศกษาของไทยถอเปนแหลงทชาวจนใหความส าคญในอนดบตน (วษณ วงศสนศรกล, ออนไลน, ๒๕๕๙) จากขอมลเรอง BRI ทกลาวมาขางตนอาจกลาวโดยสรปไดวาไทยควรแสวงประโยชนจากความไดเปรยบทางกายภาพทเปนศนยกลางของประเทศในอาเซยนในการสรางความรวมมอกบจนและประเทศในแถบและเสนทางในดานตางๆ โดยเฉพาะในเชงเศรษฐกจ อนจะสงผลประโยชน แกประเทศไทยตอไป

แนวคดและพฒนาการของอตสาหกรรมปองกนประเทศ

เปนททราบกนดวาในปจจบนอตสาหกรรมปองกนประเทศคอปจจยส าคญในการสงเสรมความมนคงและความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจใหกบประเทศนนๆ หลายประเทศไดใหความส าคญอยางมากตออตสาหกรรมปองกนประเทศ เชน กลมประเทศทจดอยในกลมประเทศชนน า หรอ “First Tier” ซงเปนประเทศทมอตสาหกรรมปองกนประเทศสมบรณแบบและครบวงจรสามารถพฒนาองคความรตอยอดไดถงระดบสงสด เชน สหรฐอเมรกา รสเซย จน และกลมประเทศยโรปตะวนตก สวนกลมประเทศทจดอยในชนท ๒ หรอ “Second Tier” ทมอตสาหกรรมปองกนประเทศครบวงจรแตยงไมสามารถพฒนาองคความรตอยอดไดถงระดบสงสดดวยขอจ ากดบางประการ เชน ขอจ ากดดานเศรษฐกจหรอการเมอง ตวอยางประเทศในกลมนไดแก เกาหลใต อนเดย บราซล อารเจนตนา อสราเอล ออสเตรเลย สงคโปร แคนาดา และแอฟรกาใต โดยภาคอตสาหกรรมปองกนประเทศของทงสองกลมนมขนาดใหญสามารถน ารายไดเขาประเทศอยางมหาศาล นอกจากนยงสรางความมนคงในลกษณะของการพงพาตนเองได และส าหรบประเทศทอยในชนท ๓ หรอ “Third Tier” เปนประเทศทมความสามารถทจะผลตยทโธปกรณไดเพยงบางสวนเทานน เชน ไทย เปนตน ส าหรบรฐทผลตอาวธเองไมไดท าใหจ าตองแสวงหาความชวยเหลอจากภายนอกท าใหรฐผพงพาเกดจดออน จงเกดแนวคดด าเนนการดานอตสาหกรรมปองกนประเทศขน แนวคดด าเนนการดานอตสาหกรรมปองกนประเทศ การผลตอาวธภายในประเทศไดถกถอวาเปนสญลกษณของอธปไตยแหงชาตของรฐนนๆ รฐทผลตอาวธเองไมไดทงหลายจงคดหาทางออกเพอลดสภาวะดงกลาว โดยมแนวคดความตองการด าเนนการดานอตสาหกรรมปองกนประเทศขน ทงน แนวคดดงกลาวมมลเหตจากดานการเมอง ดานการทหาร ดานเศรษฐกจเปนหลก ซงในแตละดานอาจกลาวโดยสรปไดดงน ดานการเมอง ๑. การตองพงพาดานอาวธจากประเทศทพฒนาแลวอยตลอดเวลานน จะเปนการลดความเปนอสระของประเทศลง เพราะจะท าใหประเทศผสงอาวธสามารถทจะแทรกแซงกจการภายในหรอมอทธพลตอการก าหนดนโยบายเหนอประเทศผรบอาวธได อตสาหกรรมอาวธจงเปนเสมอนสญลกษณของอธปไตยแหงชาต ๒. การทประเทศจะเปนมหาอ านาจไดนนจะตองมขดความสามารถทางทหารในระดบ ทเพยงพอ และขดความสามารถทางทหารดงกลาวไดมาดวยการพงตนเองในการผลตอาวธ ดงนน

๒๗

หลายๆ ประเทศตางกพจารณาแลวเหนวาการสรางและพฒนาอตสาหกรรมอาวธภายในประเทศ จะเปนหนทางทจะสรางความมอ านาจใหแกตนเองได ๓. การเปลยนแปลงนโยบายของประเทศผสงอาวธออกยอมจะมผลกระทบโดยตรงตอการโยกยายอาวธมาสประเทศผรบ ท าใหประเทศผรบอาวธเกดความรสกทไมมนคง จงไดหนไปสรางอตสาหกรรมอาวธของตนเองขน โดยคาดหวงวาอตสาหกรรมอาวธจะเปนปจจยทท าหนาทดดซมผลกระทบตาง ๆ ทอาจจะเกดขนจากเปลยนแปลงในนโยบายของประเทศผสงอาวธให ดานการทหาร ๑. ในกรณทรฐตองพงแหลงอาวธจากภายนอกประเทศนน หากเกดกรณพพาทขน จะท าใหไมมหลกประกนวาการสนบสนนทางดานอาวธทมอยจะไมถกตดขาดลงอนเนองมาจากสถานการณทางการเมองภายในของประเทศผสงอาวธ หรอการทแหลงสนบสนนนอกประเทศพยายามจะเขามาแทรกแซงกจการภายในหรอระงบกรณพพาท จงอาจกลาวไดวาการพงพาทางทหารทเกดขนท าใหผพงพาไมสามารถมความยดหยนในการวางนโยบายทางทหารได ๒. การน าเอาเทคโนโลยทางทหารเขาประเทศท าใหรฐผน าเขามขดความสามารถทางทหารมากขน ทหารในกองทพไดมโอกาสในการเรยนรถงวทยาการการทหารใหม ๆ เพมขน อกทง การน าเอาเทคโนโลยทางทหารทมความทนสมยเขามานนยงสะทอนใหเหนวากองทพของประเทศนนยอมจะมขดความสามารถในการใชระบบอาวธทนสมยใหมมากขน และนอกจากนการผลตอาวธ ไดเองยงท าใหกองทพไมจ าเปนตองตดอยกบระบบอาวธของประเทศผสงอาวธ เพราะการผลตอาวธ ไดเองนนจะท าใหมความพยายามและความคดรเรมในการปรบปรงอาวธทท าขนเองภายในประเทศ ใหมความเหมาะสมกบสภาพแวดลอม และลกษณะการรบของประเทศตน ดานเศรษฐกจ ความตองการทางดานเศรษฐกจเปนอกสาเหตหนงทท าใหรฐหนไปพฒนาอตสาหกรรมอาวธภายในของตนเอง เพราะภาระทางเศรษฐกจทเกดขนอนเนองมาจากการน าเขาอาวธนนท าใหประเทศตางๆ ตระหนกถงความออนแอทอาจจะเกดขนได ๑. การสรางอตสาหกรรมอาวธขนภายในประเทศนนจะมสวนท าใหอตสาหกรรม ของประเทศพฒนากาวหนาไปดงกรณของญปนและเยอรมนทแสดงใหเหนวาอตสาหกรรมอาวธกอใหเกดกระบวนการท าใหเปนอตสาหกรรมขน (Industrialization) และทงยงท าใหอตสาหกรรม ในสวนอนๆ ขยายตวออกไปได จงมความเชอวาอตสาหกรรมอาวธซงมระดบการน าเขาและการใชเทคโนโลยทสงขนยอมจะสงผลใหแรงงานในภาคอตสาหกรรมดงกลาวเปนแรงงานทมฝมอ (Skill Labors) และแรงงานประเภทนถอไดวาเปนสวนส าคญตอการพฒนาอตสาหกรรมของรฐ โดยเฉพาะอยางยงในสถานการณทเทคโนโลยไดเขามามบทบาทมากขนในการประกอบการทางดานอตสาหกรรมสมยใหม ๒. การผลตอาวธไดเองจะเปนการสงวนเงนตราของประเทศอนเนองมาจากการน าเขาอาวธและการสงออกอาวธจะน ามาซงเงนตราตางประเทศ ๓. การผลตอาวธเองไมไดนนท าใหรฐตองสงซออาวธจากตางประเทศในรปของการซอดวยเงนสดหรอดวยสนเชอ เกดการเสยดลการช าระเงน หรอกอใหเกดสภาวะหนสนระหวางประเทศ อนลวนแลวแตเปนการบนทอนเสถยรภาพของระบบเศรษฐกจทงสนจงท าใหมแนวคดในการผลต

๒๘

อาวธเพอลดการพงพาการน าเขา รวมทงการสงอาวธทผลตไดออกสตลาดตางประเทศกจะเปนการน าเงนตราเขาสประเทศเชนเดยวกบสนคาพลเรอนประเภทตางๆ ๔. อตสาหกรรมอาวธกอใหเกดการวาจางแรงงานภายในประเทศ อตสาหกรรมอาวธนน นอกจากตลาดภายนอกประเทศแลว ตลาดภายในประเทศมกจะมลกษณะเปนตลาดทผกขาดการซอ เพราะรฐบาลเทานนทจะเปนผมเอกสทธในการซอ ครอบครอง และใชอาวธสงครามทงหลาย ซงนาจะหมายความวาอตสาหกรรมประเภทน มระดบของความตองการทแนนอนในระดบหนง ท าใหไมตองค านงถงสภาวะของความผนผวนของตลาดสนคาพลเรอนในระบบเศรษฐกจระหวางประเทศมากนก ซงท าใหไมคอยมการเลกจางงานในอตสาหกรรมอาวธและยงหากการคาอาวธสามารถขยายไปสการสงออกตลาดตางประเทศไดกยอมจะท าใหการวาจางแรงงานมจ านวนเพมมากขนไปดวย และ ในทกวนนสามารถกลาวไดวาอตสาหกรรมอาวธเปนอตสาหกรรมประเภทหนงทมการวางจางแรงงานสงทสดประเภทหนงของโลก จากแนวคดในการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศทกลาวมาขางตนจะเหนไดวา มลเหตของการผลตอาวธในประเทศตางๆ มทงมลเหตเชงการเมอง การทหารและดานเศรษฐกจ โดยมลเหตทางการเมองและการทหารทมกจะถกกลาวอางเสมอกคอเพอเปนหลกประกนความมนคงและความเปนอสระของรฐ เนองจากในยามวกฤตสรบกนนนการรอรบอาวธจากประเทศผสงออกเดมจะเปนการเสยงเกนไปเพราะประเทศผสงอาวธใหอาจถกแรงกดดนทางการเมองใหยตการสงอาวธสนบสนนในพนททมความขดแยงได ดงนนการกอตงอตสาหกรรมการผลตอาวธของตนเองจะท าใหประเทศเปนอสระลดปญหาการพงพาทงอาวธและอะไหลได สวนเหตผลในทางเศรษฐกจกคอเพอลดการขาดดลทางการคาเพราะอาวธยทโธปกรณจะมมลคาสง การผลตใชเองภายในประเทศจะเปนการลดภาระในสวนน นอกจากนยงกอใหเกดการวาจางงานและกอใหเกดแรงงาน ฝมอภายในประเทศ อนสงเสรมตอการท าใหเปนอตสาหกรรมในอกทางหนงดวย (สรชาต บ ารงสข, ๒๕๕๓ : ๒๐ – ๒๒) อตสาหกรรมปองกนประเทศของจน รฐบาลจนมความตองการพฒนาศกยภาพทางการทหารของจนไปสความเปนสมยใหมเพอตอบสนองตอการพฒนายทธศาสตรความมนคง โดยมงมนใหบรรลภารกจเชงประวตศาสตร ของกองทพทมงเนนการน ายทธศาสตรทางทหารยคใหมไปปฏบตเสรมสรางความเขมแขงทางทะเล อากาศ และความมนคงทางไซเบอร เพมศกยภาพในการบกเบกทรพยากรทางทะเล และมงเนน การสรางแสนยานภาพทางทะเล โดยเฉพาะอยางยง จนอางวาจนจะไมยอมกมหวใหกบแรงกดดน จากอ านาจภายนอกใดๆ โดยจดยนและการตดสนใจเชงนโยบายของจนจะตงอยบนความถกผด ตามความเปนจรง ทงนแผนปฏรปกองทพจน (Modernization Plan : Vision ๒๐๒๐) มเปาหมายส าคญในการปฏรปกองทพจนคอการสรางหนวยรบทดทสดพรอมกบการปรบโครงสรางทางทหารจากแนวทางเดมตามแบบของสหภาพโซเวยต ไปสระบบการบงคบบญชารวมแบบสหรฐฯ ส าหรบในดานอตสาหกรรมปองกนประเทศสาธารณรฐประชาชนจนเปนผน าเขาอาวธรายใหญทสดของเอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใตแซงหนาเกาหลใต อนเปนผลมาจากการทจนเผชญขอพพาทเรองดนแดนในทะเลจนตะวนออกและทะเลจนใต โดยในป ๒๕๕๖ การน าเขายทโธปกรณของจนเพมขนรอยละ ๕๒.๖ เปนมลคา ๒,๓๐๐ ลานดอลลารสหรฐฯ โดยทการศกษาของ บรษท เจนส ซงเปนบรษททปรกษาดานการปองกนประเทศแสดงใหเหนวาปรมาณการน าเขา

๒๙

ยทโธปกรณของจนจะเตบโตขนอกในขณะทตวเลขการสงออกยทโธปกรณปองกนประเทศของจน กเพมขนรอยละ ๔.๔ คดเปนมลคา ๑,๙๐๐ ลานดอลลาร หรอประมาณ ๕๗,๐๐๐ ลานบาท โดยจนขายอาวธใหแก ๓๕ ประเทศ ทงในเอเชย ไดแก ปากสถาน บงคลาเทศ และเมยนมา รวมทง ในแอฟรกาดวย เหนไดวาจนเปนทงประเทศน าเขาและสงออกอาวธยทโธปกรณรายใหญ พฒนาการของอตสาหกรรมปองกนประเทศ : กรณศกษาเกาหลใต รฐบาลเกาหลใตเรมสนบสนนอตสาหกรรมปองกนประเทศใหเกดขนและมความเขมแขงตงแตชวงตนทศวรรษ ๒๕๑๓ โดยก าหนดนโยบายในรปแบบของกฎหมาย ๓ ฉบบ ไดแก กฎหมายอตสาหกรรมปองกนประเทศ ป ๒๕๑๖ แผนปรบปรงกองทพเกาหลใต ป ๒๕๑๗ และกฎหมายภาษปองกนประเทศ ป ๒๕๑๘ ซงเปนกฎหมายทออกแบบส าหรบการสนบสนนทางการเงนส าหรบการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศของเกาหลใต ในชวงทศวรรษ ๑๙๗๐ นโยบายของรฐบาลไดเนนสนบสนนอตสาหกรรมตอเรอ อตสาหกรรมเหลก และอตสาหกรรมอเลกทรอนกส ซงการเจรญเตบโตของอตสาหกรรมเหลานมสวนอยางส าคญในการเชอมโยงจนกลายเปนอตสาหกรรมปองกนประเทศ และกลายเปนการผลตอาวธยทโธปกรณทเปนการรวมตวกนระหวางอตสาหกรรมการตอเรอและอตสาหกรรมจกรกลหนกอนๆ

แผนภาพท ๒ – ๔ การพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศเกาหล

ในชวงทศวรรษ ๑๙๙๐ อตสาหกรรมภายในประเทศของเกาหลใตสามารถผลต เพอสนองตอบตอความตองการของกองทพเกาหลใตไดถงรอยละ ๗๐ ทงอาวธยทโธปกรณตางๆ อปกรณสอสาร ยานยนต เสอผา เครองใช ยทธภณฑและยทธปจจยตางๆ โดยมส านกงานจดซอ จดจางกลาโหม (The Defense Procurement Agency : DPA) ท าหนาทจดซอจดจาง อาวธยทโธปกรณ ยทธภณฑและยทธปจจย รวมทงการจดการสงก าลงบ ารง การประมาณการส าหรบอาวธยทโธปกรณตางๆ เจรจาตอรอง ก าหนดคณลกษณะและการก าหนดมาตรฐานอาวธยทโธปกรณของกองทพ ในอดตกองทพเกาหลใตเคยพงพาความชวยเหลอทางทหารจากสหรฐอเมรกาเตมรปแบบจนกระทง

๓๐

ป ๒๕๑๔ กระทรวงกลาโหมเกาหลใตไดจดตง DPA ขน เพอท าหนาทเปนส านกงานจดซอจดจางแบบบรณาการ และปรบปรงอาวธยทโธปกรณของกองทพเกาหลใตใหทนสมยเปนการเสรมสรางศกยภาพของกองทพ โดยในปจจบน DPA จดการงบประมาณกวา ๔ ลานลานวอน การผลตอาวธส าหรบกองทพเกาหลใตเกดขนในป ๒๕๑๔ เมอกระทรวงกลาโหมสรางโรงงานเพอผลต ประกอบปนกลเลกแบบ M-16 ตามขอตกลงระหวางรฐบาลสหรฐฯ และรฐบาลเกาหลใต โดยยนยอมใหผลตอาวธปน ใหกองทพบกเกาหลใตไดอยางเตมท แตหามผลตอาวธดงกลาวเกนกวาจ านวนทกองทพบกเกาหลใตตองการโดยปราศจากความยนยอมของรฐบาลสหรฐฯ ซงรฐบาลเกาหลใตไดท าขอตกลงในลกษณะนในการผลตอาวธชนดตางๆ ไมวาจะเปนระเบดมอ กบระเบดและปนไรแรงสะทอน ตลอดจนกระสนส าหรบอาวธทผลตใหกองทพบกเกาหลใต

แผนภาพท ๒ – ๕ รถถงแบบ K-1

ในป ๒๕๓๓ บรษทเกาหลใตไดรบสญญาจากกองทพบกเกาหลใตใหผลตรถถง ปนใหญอตตาจรและปนใหญลากจงรถเกราะ ๒ แบบ และเฮลคอปเตอรอก ๒ แบบ โดยบรษทฮนไดไดรบสญญาผลตรถถงแบบ K-1 มปนใหญรถถงขนาด ๑๐๕ มลลเมตร ซงพฒนาจากรถถง M48A5 ทกองทพบกเกาหลใตใช ซงมการน าเขาชนสวนเพยงไมกชนด เชน ระบบควบคมการยง และระบบสงก าลง นอกนนลวนแตผลตในเกาหลใตทงหมด สวนซมซงไดรบสญญาผลตปนใหญอตตาจร ๑๕๕ มลลเมตร M-109 ส าหรบเกยไดรบสญญาผลตปนใหญลากจง KH-178 ขนาด ๑๐๕ มลลเมตร และ KH-179 ขนาด ๑๕๕ มลลเมตร นอกจากนแดวและเอเชยมอเตอรไดรบสญญาผลตรถหมเกราะลกษณะ KM-900 ทออกแบบโดยบรษท FIAT (อตาล) บรษท เบลลเฮลคอปเตอร ของสหรฐฯ และบรษทซมซงรวมกนผลตเฮลคอปเตอรแบบ UH-1 บรษท ซกอรสก ของสหรฐฯ และแดวรวมกนผลตเฮลคอปเตอรแบบ S-76 รวมทงโคเรยนแอรกลายเปนศนยซอมอากาศยานสวนใหญของกองทพอากาศเกาหลใต ทงน กองทพอากาศของสหรฐฯ

๓๑

ไดท าสญญาจางโคเรยนแอรในการปรนนบตบ ารงเครองบนแบบ F-4 F-15 A-10 และ C-130 ทประจ าการในเกาหลใต ญปน และฟลปปนส หวงทศวรรษ ๑๙๗๐ ถง ๑๙๘๐ เกาหลใตกลายเปนผตอเรอรายใหญของโลก ทงเรอบรรทกน ามนขนาดใหญ และแทนขดเจาะน ามน ซงมฮนไดเปนบรษทชนน า และตอมาแดวกเขามารวมแขงขนในอตสาหกรรมน หลงจากสภาวะเศรษฐกจตกต าของโลกท าใหบรษทตอเรอเกาหลไดหนความสนใจมายงการตอเรอรบ ซงตอมาไดรบการถายทอดเทคโนโลยในการตอเรอทน าเขาจากสหพนธสาธารณรฐเยอรมนในการตอเรอด าน าแบบ U-209 ขนาด ๑๕๐ ตน ทกองทพเรอเกาหลใต ไดน าไปใชในการปองกนภยคกคามจากเรอด าน าของเกาหลเหนอ ในปลายทศวรรษ ๑๙๙๐ เกาหลใตมอตสาหกรรมปองกนประเทศตดอนดบโลกดวยงบประมาณในการจดหาอาวธกวา ๑.๔ หมนลานเหรยญสหรฐฯ โดยบรษทในประเทศเกาหลใตเปนผผลตอาวธสวนใหญทใชในกองทพเกาหลใต อกทงมศกยภาพในการวจยและพฒนา และผลตระบบอาวธแบบใหม อกทงบรษทขนาดเลกอกเปนจ านวนมากมสวนรวมในฐานะคสญญารบเหมาชวงของบรษทใหญๆ เหลานน รฐบาลเกาหลใตตองการปฏรปกองทพเกาหลใตใหมความแขงแกรงในระดบเดยวกบความเขมแขงทางเศรษฐกจของตน ยงท าใหอตสาหกรรมปองกนประเทศของเกาหล ใตสามารถเจรญเตบโตไดอยางรวดเรว

แผนภาพท ๒ – ๖ เครองบนฝกแบบ KAI KT-1 Woongbi

ปจจบนเกาหลใตสงออกอาวธยทโธปกรณไปยงหลายประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและตะวนออกกลาง เชน เครองบนฝกแบบ KAI KT-1 Woongbi ใหกองทพอากาศอนโดนเซย ตรก และเปร เครองบนโจมตฝกแบบ KAI T/A-50 Golden Eagle ใหกองทพอากาศอนโดนเซย ฟลปปนส และอรก

๓๒

แผนภาพท ๒ – ๗ เครองบนโจมตฝกแบบ KAI T/A-50 Golden Eagle

นอกจากเครองบนรบแลว อาวธยทโธปกรณอนๆ ทผลตโดยเกาหลใตกยงเปนทสนใจของตลาดอาวธอกดวยไมวาจะเปนปนใหญอตตาจร K-9 155/52 MM ซงมระยะยงมากกวา ๔๐ กโลเมตร รถถงแบบ K2 Black Panther

แผนภาพท ๒ – ๘ รถถงแบบ K2 Black Panther

นอกจากนแลวอตสาหกรรมปองกนประเทศของเกาหลใตยงมขดความสามารถในการผลตขปนาวธทมเทคโนโลยสง เชน ขปนาวธตอตานเรอรบแบบ Haeseong (SSM-700K Haeseong (C-Star) Anti – Ship Missile) ซงจะแทนทขปนาวธตอตานเรอรบแบบ Harpoon ของสหรฐฯ และขปนาวธตอสอากาศยานแบบ Singung (KP – SAM Shin – Gung or Shin – Kung or Chiron) ซงจะแทนทขปนาวธตอตานอากาศยานแบบ Stinger ของสหรฐฯ ในอนาคตอกดวย

๓๓

แผนภาพท ๒ – ๙ ขปนาวธตอสอากาศยานแบบ Singung

อตสาหกรรมปองกนประเทศของไทย ความเปนมาของอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทย ในสมยรชกาลท ๕ กองทพไทยนนกมความเขมแขงจดเปนกองทพอนดบ ๒ ของเอเชย เปนรองเพยงญปน สวนกองทพของเพอนบานนนเปนเพยงหนวยทหารของประเทศเจาอาณานคม ทงน ถอวาไทยเปนประเทศแรกของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทมการจดก าลงกองทพตามแบบประเทศตะวนตกและในสมยรชกาลท ๖ ในป ๒๔๕๘ ประเทศไทยไดรบการยกยองวาเปนผน า ดานเทคโนโลยปองกนประเทศของภมภาค นายทหารชางไทยสามารถสรางตวถงเครองบนประกอบเขากบเครองยนตฝรงไดเองส าเรจเปนเครองบนทงระเบดปก ๒ ชนแบบบรพตร โดยในวนท ๒๓ มถนายน ๒๔๗๐ ไดท าการทดลองบน และอก ๒ ปถดมา ไดออกแบบเครองบนขบไลใหกองโรงงานสรางขนและไดรบพระราชทานชอวา ประชาธปก ทง ๒ รนน กไดเขาประจ าการในกองทพหลายสบป เปนความส าเรจครงแรกและ ครงเดยวทคนไทยสามารถผลตเครองบนเองได (ทนวส, ๒๕๖๑)

แผนภาพท ๒ – ๑๐ กระบวนการผลตเครองบนของไทยในอดต

๓๔

อยางไรกตามการพฒนาเกดภาวะชะงกในชวงสงครามโลกครงท ๒ ตอเนองไปถงชวงยคสงครามเยน กอใหเกดสถานการณความตงเครยดในภมภาคจนกระทงกลายเปนชนวนเหตไปสสงครามเวยดนามทแพรขยายและลกลามไปยงประเทศใกลเคยง ซงในเวลานนประเทศไทยไดรบ ความชวยเหลอทางดานยทโธปกรณจากสหรฐอเมรกาอยางทวมทน แตเมอสงครามเวยดนามใกล ยตลงรฐบาลสหรฐฯ ไดด าเนนการถอนก าลงออกจากภมภาค ความชวยเหลอดานการทหารทสหรฐฯ เคยใหไทยลดลงตามล าดบ ในขณะทสถานการณชายแดนและภยจากผกอการรายคอมมวนสตในประเทศไทยทวความรนแรงมากยงขน ท าใหรฐบาลไทยตองจดสรรงบประมาณจ านวนมากเพอใช ในการจดหาอาวธยทโธปกรณอยางเรงดวนจากตลาดยทโธปกรณทผกขาดดวยผจ าหนายเพยงไมกราย สงผลใหประเทศไทยสญเสยอ านาจในการตอรองไป บทเรยนในครงนนอาจกลาวไดวาการพงพาตนเองทางดานอตสาหกรรมปองกนประเทศมความส าคญและความจ าเปน ภายหลงจากนนเปนตนมาไทยปรบเปลยนนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศเปนการพงพาการจดหายทโธปกรณจากตางประเทศโดยรบความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาแทบจะทกอยาง ท าใหพฒนาการของอตสาหกรรมปองกนประเทศหยดชะงกลง และพฒนาการตอเนองเปนไปอยางเชองชาแมวาในปจจบนกระทรวงกลาโหมจะมโรงงานอตสาหกรรมทเกยวกบอตสาหกรรมปองกนประเทศอยในสงกดถง ๔๘ แหง โดยเปนของกองทพบก ๒๑ แหง กองทพเรอ ๗ แหง กองทพอากาศ ๑๒ แหง และกองบญชาการกองทพไทย ๑ แหง และรวมทงของส านกงานปลดกระทรวงกลาโหมอก ๗ แหง ยกตวอยางเชน ศนยการอตสาหกรรมปองกนประเทศและพลงงานทหาร (ศอพท.) ซงเปนหนวยขนตรงส านกงานปลดกระทรวงกลาโหม โดยมหนวยขนตรงตอ ศอพท.อก ๔ หนวยงาน ไดแก ๑. กรมการพลงงานทหาร (พท.ศอพท.) มโรงงานอตสาหกรรมทส าคญคอศนยพฒนาปโตรเลยมภาคเหนอ ตงอยทอ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม ๒. โรงงานเภสชกรรมทหาร (รภท.ศอพท.) มหนาทผลต วจยยา และเวชภณฑ อกทง จ าหนายใหกบสวนราชการของกระทรวงกลาโหม และสวนราชการอน รวมถงแจกจายใหกบประชาชนอกดวย ๓. กรมการอตสาหกรรมทหาร (อท.ศอพท.) มภารกจหลกในการวางแผน และด าเนนการอตสาหกรรมทเกยวกบราชการทหารตามนโยบายของกระทรวงกลาโหม โดยมโรงงานอตสาหกรรมทส าคญ ๒ แหง ไดแก โรงงานแบตเตอรทหารและโรงงานวตถระเบดทหาร (รวท.อท.ศอพท.) และ ๔. ศนยอ านวยการสรางอาวธ (ศอว.ศอพท.) เปนหนวยงานทส าคญในการลดการจดซอยทโธปกรณจากตางประเทศอนจะท าใหลดรายจายงบประมาณในการจดหา และเพอเปนแหลงผลตในการสงออกไปยงตลาดตางประเทศ ซงจะน าเงนตราเขาประเทศไดอกทางหนง มโรงงานในสงกด ทส าคญ ๓ โรง ไดแก โรงงานตนแบบการวจยพฒนาอาวธ โรงงานสรางปนใหญ และโรงงานสรางเครองยงลกระเบด ทงยงมภาคเอกชนทยงมการด าเนนการในธรกจดานนอกประมาณ ๒๙ แหง ซงสวนใหญเปนกจการทมขนาดไมใหญมากนก และด าเนนการในเรองของการซอมแซมหรอผลตยทโธปกรณทางทหารทแตกตางกนไป อาท บรษทชยเสร (กรงเทพฯ) จ ากด บรษท ไทยอามส จ ากด บรษท บลเลท

๓๕

มาสเตอร จ ากด บรษท จปเตอร อโซซเอท จ ากด บรษท อสพรรณเอกซโพลซฟ จ ากด บรษท ภมใจนคร จ ากด บรษท ไนเตรทไทย จ ากด และบรษท ไนโตรเคมอตสาหกรรม จ ากด เปนตน ปจจบนบรษทเหลานเปนผผลต และสงออกกระสนปน วตถระเบด หรอสารแอมโมเนยไนเตรท โดยสงออก ปละหลายหมนตนเพอน าไปผลตกระสนปนชนดตางๆ ไปยงประเทศมาเลเซย ลาว อนโดนเซย ปาปวนวกน ฟลปปนส ญปน ฮองกง และปากสถาน ฯลฯ นอกจากนนยงมผประกอบกจการทางดานตอและซอมเรออกประมาณ ๓๘ แหง เชน บรษทมารซนจ ากด ซงเปนบรษทตอเรอรายใหญทตอเรอรบใหกองทพเรอไทย และกองทพเรอชาตอนๆ

แผนภาพท ๒ – ๑๑ ปนใหญอตตาจร 155 มลลเมตร

แผนภาพท ๒ – ๑๒ ปนใหญอตตาจร 105 มลลเมตร

๓๖

แผนภาพท ๒ – ๑๓ รยบ.แบบ ๕๐ โดย บรษท ปรชาถาวร อตสาหกรรม จ ากด

อยางไรกตามอาจกลาวไดวาเมอเทยบกบเกาหลใตซงไดกลาวถงพฒนาการดานอตสาหกรรมปองกนประเทศไวในหวขอทแลว พบวาพฒนาการของอตสาหกรรมปองกนประเทศไทยไมไดมการวางแผนและก าหนดนโยบายดงเชนทเกาหลใตท าเมอกวา ๔๐ ปลวงมา อตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยในเชงนโยบายจงลาหลงกวาเกาหลใตถงกวา ๔๐ ป ทงทในปจจบนอตสาหกรรมยานยนต ชนสวนคอมพวเตอร และอเลกทรอนกสของไทยนนจดวาอยในอนดบตนของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและรวมถงทวปเอเชย การทไทยชากวาเกาหลใตถงกวา ๔๐ ป เปนเพราะประเทศไทย เพงมกฎหมายทเกยวของกบอตสาหกรรมอาวธเพยง ๒ ฉบบเทานนนบตงแตมการปกครองแบบประชาธปไตยเปนตนมา โดยฉบบแรกคอค าสงของคณะปฏรปการปกครองแผนดน ฉบบท ๓๗ (ปร.๓๗) ประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท ๒๑ ตลาคม ๒๕๑๙ ซงเปนกฎหมายเกยวกบอตสาหกรรมอาวธของเอกชนเพอใชออกกฎกระทรวงจนกระทงฉบบตอมาคอพระราชบญญตโรงงานผลตอาวธของเอกชน พ.ศ.๒๕๕๐ ซงเปนกฎหมายทเกยวกบอตสาหกรรมปองกนประเทศฉบบท ๒ และแมวาจะมการจดตงสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ (สทป.) ใหมฐานะเปนองคการมหาชนแหงแรกของกระทรวงกลาโหม เมอวนท ๑ มกราคม ๒๕๕๒ กตาม แตบทบาทหนาทของ สทป. ยงคงมจ ากด การพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยจ าตองพงพาการสนบสนนจากภาครฐเปนอยางยงโดยเฉพาะนโยบายดานการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหม ดวยการก าหนดนโยบายทใหการสงเสรมและสนบสนนแกภาคเอกชนไทยท มขดความสามารถ ซงปจจบนกรมโรงงานอตสาหกรรมทหารมรายชอโรงงานทมเครองจกรประสทธภาพสงและ มขดความสามารถในการผลตอาวธยทโธปกรณอยเปนจ านวนมาก ซงกระทรวงกลาโหมควรจะมอบหมายใหกรมโรงงานอตสาหกรรมทหารรวมกบสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ (องคการมหาชน) และผเชยวชาญจากเหลาทพตางๆ ตลอดจนภาคเอกชนทมความร ความเขาใจและความสามารถในเรองอตสาหกรรมปองกนประเทศสรางความรวมมอกนระหวางเครอขายอตสาหกรรมปองกนประเทศใหเกดขน โดยสองหนวยงานดงกลาวท าหนาทเปนพเลยงใหความร ความเขาใจดานกฎระเบยบปฏบตของทางราชการทเกยวของ เทคโนโลยดานอาวธตางๆ แนวคด

๓๗

และนวตกรรมดานอตสาหกรรมปองกนประเทศทเหลาทพตางๆ มความสนใจและตองการ ตลอดจนความรความเขาใจในดานการด าเนนธรกจของอตสาหกรรมปองกนประเทศตงแตการบรหารจดการ การศกษาวจยเพอพฒนา การผลต การตลาด ตลอดจนถงระบบโลจสตกส เปนตน อกทงยงจะไดท าหนาทปอนขอมลกลบเพอการปรบเปลยนนโยบายและแกไขปรบปรงกฎหมายตลอดจนระเบยบวธปฏบตตางๆ ใหเออตอการด าเนนงานของภาคเอกชน เปลยนวธการควบคมอยางเครงครดเปนการก ากบและสนบสนน โดยอาจจะก าหนดพนทและมการจดระบบให เปนนคมอตสาหกรรมปองกนประเทศ เพอความสะดวกในการสนบสนนและก ากบดแลตอไป (ผจดการออนไลน, ออนไลน, ๒๕๖๑) ปญหาและอปสรรคของอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทย อาจกลาวไดวา ปญหาและอปสรรคของอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยคอ นโยบายของรฐยงไมเออตอผประกอบการ อกทงเอกชนไทยทสนใจในอตสาหกรรมปองกนประเทศ ยงมนอยดวยเขาใจวาเปนธรกจทยาก มความซบซอนมาก และเปนเรองไกลตว อกทงอตสาหกรรมปองกนประเทศทกระทรวงกลาโหมดแลนนตางกมขดจ ากดดวยระบบราชการตองพงพาอาศยงบประมาณแผนดนทมอยอยางจ ากด การด าเนนการตองเปนไปตามระเบยบปฏบตและขนตอน ทเครงครดของระบบราชการท าใหขาดความสามารถในการแขงขนกบบรษทอาวธของชาตตางๆ ได ทงทอาวธยทโธปกรณทคดคนและพฒนาออกมานนมประสทธภาพไมดอยไปกวาอาวธยทโธปกรณของประเทศตะวนตกแตอยางใด ในขณะทประเทศทมอตสาหกรรมปองกนประเทศเปนอนดบหนงของโลก เชน สหรฐอเมรกามนโยบายของรฐทเออตออตสาหกรรมนและมขนตอนด าเนนการทชดเจนกลาวคอเมอกองทพตองการไดอาวธแบบใหมกจะมการก าหนดคณลกษณะหรอ Specifications ขนมา แลวเชญบรษทผผลตทกรายมารบทราบคณลกษณะตามทกองทพตองการ เพอใหแขงขนกนออกแบบเบองตนส าหรบการคดเลอกในขนแรกใหไดสองบรษท เมอไดสองบรษทคแขงขนแลวรฐบาลโดยกระทรวงกลาโหมกจะสนบสนนงบประมาณในการวจย ออกแบบ และผลตตนแบบ เชน กองทพ อากาศสหรฐฯ อยากไดเครองบนขบไลแบบใหม บรษททถกเลอกสองบรษทกจะสรางเครองบน มาแขงขนกน เพราะความส าเรจของโครงการฯ นอกจากไดเครองบนรบตามคณลกษณะทก าหนด แลวนน ยงไดผลผลตอนเปนสนคาสงออกทส าคญของอตสาหกรรมอาวธของสหรฐฯ อกดวย อยางเครองบนแบบ F-16 บรษท เจนเนอรลไดนามคส กไดทนมาพฒนาแขงขนกบ F-17 ของบรษทแมคโดนลด ซงกไดทนพฒนาจากกระทรวงกลาโหมเชนกน เมอกองทพอากาศสหรฐเลอกเอาเครองบนขบไลแบบ F-16 ทสดกองทพเรอและกองก าลงนาวกโยธนกเลอกเอา F-17 ซงตอมากลายมาเปนเครองบนขบไล/โจมตแบบ F/A-18 และเครองบนสองแบบตางกไดรบค าสงซอจากตางประเทศมากมาย โดยเครองบนขบไลแบบ F-16 มยอดการสงซอถงกวา ๔,๕๐๐ เครอง สวนเครองบนขบไล/โจมตแบบ F/A-18 มยอดการสงซอถงเกอบ ๑,๕๐๐ เครอง ส าหรบอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทย ผประกอบการควรเรมจากการสนบสนนของภาครฐโดยกระทรวงกลาโหม แตนโยบายของรฐเทาทมอยเนนการควบคมมากกวาการสนบสนน รวมทงผประกอบการอตสาหกรรมปองกนประเทศควรเรมจากบรษทขนาดเลก ผลตอาวธ ระบบอาวธทเทคโนโลยไมซบซอนจนเกนไปแลวจงคอยมการท าวจยและพฒนาใหเกดนวตกรรมใหมขนมา ดวยความรวมมอของกระทรวงกลาโหมโดยเหลาทพตางๆ ทงน หากพจารณาถงพฒนาการอตสาหกรรมปองกนประเทศของสาธารณรฐเกาหล (เกาหลใต) ซงเปนประเทศทเสยหายอยางหนกจากสงคราม

๓๘

เกาหลในชวงทศวรรษ ๑๙๕๐ ตองพงพาความชวยเหลอทางทหารเตมรปแบบจากสหรฐอเมรกา แตรฐบาลเกาหลใตมการวางแผนและก าหนดนโยบายในการสงเสรมและพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศ ในปจจบนอตสาหกรรมปองกนประเทศเกาหลใตจดวาอยในอนดบตนๆ ของทวปเอเชย การขบเคลอนอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยในปจจบน ไทยมนโยบายอยางชดเจนในการพฒนาก าลงรบและสวนสนบสนนการรบใหสามารถพงพาตนเองไดอยางมประสทธภาพโดยการระดมสรรพก าลงทงภาครฐและเอกชน แตอตสาหกรรมปองกนประเทศกลบกลายเปนอตสาหกรรมทไมปรากฏชอในระบบอตสาหกรรมของประเทศ ในปจจบนจงมการบรรจประเดนนไวในยทธศาสตรชาต ๒๐ ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ และนโยบายรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมเพอใหการพฒนาเกดขนเปนรปธรรม อยางรวดเรวเปนระบบและมความยงยน ทงน อตสาหกรรมปองกนประเทศเปนอตสาหกรรมทมระบบนเวศ (Ecosystem) ประกอบไปดวยการวจยพฒนา การผลต การประกอบรวม การปรบปรง การซอมสราง การเปลยนลกษณะ การแปรสภาพ หรอการใหบรการ ซงผลตภณฑทใชในการปองกนประเทศของอตสาหกรรมนมเอกลกษณอนแตกตางจากอตสาหกรรมประเภทอนตรงทมบทบาท การเปนหลกประกนทางดานความมนคงของประเทศในดานความพรอมรบของกองทพ อกทง ยงสมพนธกบความสามารถในการด ารงความพรอมรบภายใตการพงพาตนเอง รวมถงเปนแนวทางการชวยใหประเทศประหยดงบประมาณจากการน าเขาอกดวย อยางไรกตามทผานมาเทคโนโลยปองกนประเทศของไทยนนยงไมไดรบการบรรจหรอผนวกเขาในยทธศาสตรระดบประเทศ จงท าใหการพฒนาด าเนนไปโดยขาดความเชอมโยงกบการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและความมนคงของชาตโดยรวม ทงน ในปจจบนรฐบาล พลเอก ประยทธ จนทรโอชา ไดเลงเหนถงความส าคญของการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและอตสาหกรรมเพอใชในดานการปองกนประเทศ จงไดมการสนบสนนและขบเคลอนอยางเปนรปธรรมทงในระดบนโยบายของกระทรวงสระดบยทธศาสตรของประเทศ โดยมกลไกการขบเคลอนในรปแบบของประชารฐเพอสรางสภาพแวดลอมใหเหมาะสมและเอออ านวย ตอการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศไปสเปาหมายทตงไว ทมผลผลตไปสการใชในงานราชการอยางแทจรง (วษณ มงคง, ๒๕๖๐ : ๘ – ๙) โดยมรายละเอยดยทธศาสตรและนโยบายทเกยวของกบอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยดงน ๑. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดระบไวในหมวด ๕ หนาทของรฐ มาตรา ๕๒ รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตยบรณภาพแหงอาณาเขตและเขตทประเทศไทยมสทธอธปไตย เกยรตภมและผลประโยชนของชาต ความมนคงของรฐและความสงบเรยบรอยของประชาชน เพอประโยชนแหงการนรฐตองจดใหมการทหาร การทตและการขาวกรองทมประสทธภาพก าลงทหารใหใชเพอประโยชนในการพฒนาประเทศดวย หมวด ๖ แนวนโยบายแหงรฐ มาตรา ๖๔ บทบญญตในหมวดนเปนแนวทางใหรฐด าเนนการตรากฎหมายและก าหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดน และมาตรา ๖๕ รฐพงจดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยนตามหลกธรรมาภบาลเพอใชเปนกรอบในการจดท าแผนตาง ๆ ใหสอดคลองและบรณาการกนเพอใหเกดเปนพลงผลกดนรวมกนไปสเปาหมายดงกลาว การจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงม ในยทธศาสตรชาตใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ทงน กฎหมายดงกลาวตองม

๓๙

บทบญญตเกยวกบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกภาคสวนอยางทวถงดวยยทธศาสตรชาต เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได มาตรา ๖๙ รฐพงจดใหมและสงเสรมการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และศลปวทยาการแขนงตาง ๆ ใหเกดความร การพฒนา และนวตกรรม เพอความเขมแขงของสงคมและเสรมสรางความสามารถของคนในชาต มาตรา ๗๕ รฐพงจดระบบเศรษฐกจใหประชาชนมโอกาสไดรบประโยชนจาก ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไปพรอมกนอยางทวถง เปนธรรม และยงยน สามารถพงพาตนเองไดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ขจดการผกขาดทางเศรษฐกจทไมเปนธรรม และพฒนาความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประชาชนและประเทศ รฐตองไมประกอบกจการทมลกษณะเปนการแขงขนกบเอกชนเวนแตกรณทม ความจ าเปนเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ การรกษาผลประโยชนสวนรวม การจดใหมสาธารณปโภคหรอการจดท าบรการสาธารณะ (ส านกงานเลขาธการวฒสภา, ๒๕๖๐ : ๑๔) ๒. ยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) ไดก าหนดวสยทศน คอ “ประเทศมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” และการท าใหประเทศไทยพฒนาไปสอนาคตทพงประสงคนนจ าเปนจะตองมการวางแผนและก าหนดยทธศาสตรการพฒนาในระยะยาว และก าหนดแนวทางการพฒนาของทกภาคสวน ใหขบเคลอนไปในทศทางเดยวกน ดงนนจงจ าเปนจะตองก าหนดยทธศาสตรชาตในระยะยาว เพอถายทอดแนวทางการพฒนาสการปฏบตในแตละชวงเวลาอยางตอเนองและมการบรณาการ และสรางความเขาใจถงอนาคตของประเทศไทยรวมกน และเกดการรวมพลงของทกภาคสวนในสงคม ทงประชาชน เอกชน ประชาสงคม ในการขบเคลอนการพฒนาเพอการสรางและรกษาไวซงผลประโยชนแหงชาตและบรรลซงยทธศาสตรชาตทจะใชเปนกรอบแนวทางการพฒนาในระยะ ๒๐ ปจะประกอบดวย ๖ ยทธศาสตร ไดแก (๑) ยทธศาสตรดานความมนคง (๒) ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถ ในการแขงขน (๓) ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน (๔) ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความ เสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม (๕) ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม และ (๖) ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบ การบรหารจดการภาครฐ (ยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป, ๒๕๖๐ : ๖๑ – ๖๖) นอกจากนยทธศาสตรชาต ๒๐ ป มวตถประสงคส าคญทเกยวของกบอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยคอการถายทอดแนวทางการพฒนาสการปฏบตในแตละชวงเวลาอยางตอเนอง มการบรณาการและการสรางความเขาใจถงอนาคตรวมกน กอใหเกดการรวมพลงของทกภาคสวน ในสงคมทงประชาชน เอกชน ประชาสงคม ในการขบเคลอนการพฒนาเพอการสรางและรกษาไว ซงผลประโยชนแหงชาต เปนการใชโอกาสและทรพยากรของประเทศอยางมประสทธภาพและ เกดประสทธผล ขบเคลอนประเทศไปสเปาหมายทก าหนดทศทางการพฒนาประเทศในระยะยาว ซงยทธศาสตรชาต ประกอบไปดวย ๖ ยทธศาสตร โดยทมตของความมนคงนน ไดระบไวอยางชดเจนในเรองของการพฒนาเสรมสรางศกยภาพการผนกก าลงปองกนประเทศ ๓. ยทธศาสตรดานความมนคง มประเดนทเกยวของคอพฒนาระบบ กลไก มาตรการและความรวมมอระหวางประเทศทกระดบ รกษาดลยภาพของความสมพนธกบประเทศมหาอ านาจ

๔๐

เพอรกษาผลประโยชนของชาต สามารถปองกนและแกไขปญหาภยคกคามขามชาต ลดผลกระทบจากภยกอการราย และเสรมสรางความมนคงทางเทคโนโลยสารสนเทศและไซเบอร รวมทงประเดน พฒนาเสรมสรางศกยภาพการผนกก าลงปองกนประเทศและกองทพ พฒนาโครงสรางก าลงและยทโธปกรณทเหมาะสม พฒนาระบบงานขาวกรองใหมประสทธภาพ พรอมสรางความรวมมอกบประเทศเพอนบานและมตรประเทศ รวมทงมสวนรวมในการรกษาสนตภาพในกรอบสหประชาชาต (ยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป, ๒๕๖๐ : ๖๖ – ๖๗) ๔. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) มสวน ทเกยวของกบอตสาหกรรมปองกนประเทศ โนแผนพฒนาฯ ถอเปนจดเปลยนทส าคญในการเชอมตอกบยทธศาสตรชาต ๒๐ ป ในลกษณะการแปลงยทธศาสตรระยะยาวสการปฏบต โดยในแตละยทธศาสตรของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ ไดก าหนดประเดนการพฒนา พรอมทงแผนงานทตองด าเนนการใหเหนผลเปนรปธรรมในชวง ๕ ปแรกของการขบเคลอนยทธศาสตรชาต ซงถอไดวาเปนจงหวะเวลาททาทายอยางมากทประเทศไทยตองปรบตวขนานใหญ โดยจะตองเรงพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย การวจยและพฒนา และนวตกรรมใหเปนปจจยหลกในการขบเคลอนการพฒนาในทกดาน เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยทามกลางการแขงขนในโลกทรนแรงขนมาก ทงน แผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ ในหวขอท (๓.๒.๖) ระบวาจะตองมการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยเสรมสรางการวจยและพฒนาควบคไปกบการสรางความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน และมตรประเทศในการสรางองคความรและแลกเปลยนเทคโนโลยเพอเพมขดความสามารถในการพฒนาอาวธยทโธปกรณและยทธภณฑ พรอมทงสงเสรมนวตกรรมดานอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยหนวยงานภาครฐ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๖๐ : ๑๑) กลาวโดยสรป แผนพฒนาฯ ฉบบท ๑๒ ไดก าหนดแนวทางการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยเสรมสรางการวจยและพฒนาควบคไปกบการสรางความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน และมตรประเทศในการสรางองคความรและแลกเปลยนเทคโนโลยเพอเพมขดความสามารถในการพฒนาอาวธยทโธปกรณและยทธภณฑ พรอมทงสงเสรมนวตกรรมดานอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยหนวยงานภาครฐ โดยภาคอตสาหกรรมตองปรบตวเขาสยคอตสาหกรรม ๔.๐ ทขบเคลอนโดยเทคโนโลยเขมขน ดจทล และนวตกรรม เพอยกระดบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ซงแบงกลมอตสาหกรรมเปาหมาย ไดเปน ๒ กลม ไดแก กลมท ๑ หรอ กลมอตสาหกรรมทปจจบนประเทศไทยมพนฐานทเขมแขงทจะตอยอดไปสอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยขนกาวหนามากขน ไดแก (๑) อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน ทพฒนาไปสยานยนตในอนาคต อาท ยานยนตไฟฟา (๒) อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส ทสามารถพฒนาไปสอเลกทรอนกสอจฉรยะ (๓) อตสาหกรรมเคมภณฑทสามารถตอยอดการพฒนาไปสอตสาหกรรมเคมภณฑชวภาพและพลาสตกชวภาพ (๔) อตสาหกรรมเกษตรและอาหารทพฒนาเปนอาหารสขภาพ อาหารสรางสรรคและอาหารสาหรบกลมเฉพาะ อาท ฮาลาล อกทงยงเปนพนฐานตอยอดสอตสาหกรรมชวภาพตางๆ (๕) อตสาหกรรมผลตภณฑยางและพลาสตกซงมการตอยอดสผลตภณฑทมมลคาเพมสงขน อาท ผลตภณฑยางลอ ผลตภณฑพลาสตกชวภาพ และ (๖) อตสาหกรรมทใชศกยภาพของทนมนษย อาท อตสาหกรรมสรางสรรคตางๆ โดยมแนวทางการพฒนาหลกดงน ยกระดบไปสอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยขนสงโดยการพฒนานวตกรรม เทคโนโลย และความคด

๔๑

สรางสรรคบนพนฐานของการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมสรางระบบกลไกและเครอขายทเขมแขงและมประสทธภาพในการเชอมโยงความรวมมอของภาคธรกจในลกษณะคลสเตอร สนบสนนการกระจายการลงทนไปยงภมภาคตางๆ ของประเทศและในภมภาคอาเซยน เพอสรางฐานการเชอมโยงหวงโซมลคาทเขมแขงของอตสาหกรรมในภมภาคอาเซยน และขยายโอกาสของผประกอบการ และสงเสรมการสรางและพฒนาตลาดส าหรบสนคาทมคณภาพโดยสนบสนนการจดซอวตถดบและสนคา ทผลตภายในประเทศทมมาตรฐาน ควบคกบการยกระดบมาตรฐานบงคบขนพนฐานทงสนคาทผลตภายในประเทศและสนคาน าเขา กลมท ๒ คอ กลมอตสาหกรรมอนาคตทใชโอกาสจากบรบทใหมๆ ของโลก ไดแก (๑) อตสาหกรรมหนยนตอตโนมตเพอสนบสนนการเพมประสทธภาพของภาคการผลตและบรการ โดยระยะแรกตองมงสงเสรมใหผประกอบการใชระบบอตโนมตมากขนเพอกระตนใหเกดอปสงค ในประเทศทเพยงพอเพอใหเกดแรงจงใจใหผประกอบการผลต พฒนา และออกแบบระบบอตโนมตและหนยนตส าหรบการผลตและธรกจบรการในอนาคต (๒) อตสาหกรรมชนสวนอากาศยาน โดยระยะแรกอาจเนนดานการผลตชนสวนอากาศยานทสามารถตอยอดจากศกยภาพของอตสาหกรรมชนสวนยานยนต และขณะเดยวกนควรเรงวางระบบและพฒนาบคลากรดานการซอมบ ารงอากาศยานอยางเขมขนและตอเนองเพอรองรบธรกจการซอมบ ารงอากาศยานในระยะตอไป (๓) อตสาหกรรมการผลตเครองมอและอปกรณทางการแพทย โดยในระยะแรกเนนอปกรณและเครองมอทมปรมาณความตองการใชในประเทศสงและใชเทคโนโลยทยงไมสงนกกอนเพอสนบสนนการเปนศนยกลาง การบรการสขภาพนานาชาตและการทองเทยวเชงสขภาพ และขณะเดยวกนตองเรงวจยและพฒนาเทคโนโลยสาหรบการผลตเครองมอและอปกรณทมระดบความซบซอนมากยงขน และ (๔) อตสาหกรรมพลงงานชวภาพเพอสรางความมนคงดานพลงงานและเพมประสทธภาพ การใชและสรางมลคาเพมของสนคาเกษตรและวตถดบชวะมวล ซงตองใหความส าคญกบการพฒนาปจจยสนบสนน เพอวางรากฐานการพฒนาศกยภาพของอตสาหกรรมอนาคต โดยมแนวทางการพฒนาหลก ดงน วางระบบการพฒนาบคลากรสาหรบอตสาหกรรมอนาคต พฒนาโครงสรางพนฐานและเทคโนโลย นโยบายการตดสนใจ “สรางหรอซอ” (Make or Buy) เทคโนโลยสาหรบอตสาหกรรมเปาหมาย และการปรบปรงกฎหมายและระเบยบทเออใหเกดอตสาหกรรมส าหรบอนาคต ๕. นโยบายและแผนระดบชาตวาดวยความมนคงแหงชาต (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) ทก าหนดขนเพอเปนกรอบในการด าเนนการดานความมนคงของภาครฐ โดยพจารณาความเสยงและผลกระทบตอความมนคงทเปนแกนหลกของชาต ซงสงผลตอความอยรอดปลอดภยของชาตและสงผลกระทบตอความมนคงในดานตางๆ และภมคมกนของชาตในภาพรวมเปน “เกณฑส าคญ” โดยก าหนดความส าคญเปนสองสวน ไดแก สวนท ๑ นโยบายเสรมสรางความมนคงทเปนแกนหลกของชาตและสวนท ๒ นโยบายความมนคงแหงชาตทวไป ซงมสวนทเกยวของโดยตรงกบอตสาหกรรมปองกนประเทศ คอ การพฒนาศกยภาพการปองกนประเทศ รองรบนโยบายท ๑๔ : เสรมสรางและพฒนาศกยภาพการปองกนประเทศ โดยก าหนดเปาหมายเชงยทธศาสตร ตวชวด และกลยทธ คอ สงเสรมการวจยพฒนา วทยาศาสตรและเทคโนโลยปองกนประเทศ มาตรฐานทางทหาร กจการอตสาหกรรมปองกนประเทศและการพลงงานทหาร เพอสรางหลกประกนใหแกกองทพบนพนฐานการพงพาตนเอง

๔๒

โดยบรณาการขดความสามารถของทกภาคสวน มงเนนการสนบสนนใหภาคเอกชนสามารถท าการผลตเพอใชในราชการและเพอการพาณชย (ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต, ๒๕๖๐ : ๑๙) ๖. ยทธศาสตรการพฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศ กระทรวงกลาโหม พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ (กระทรวงกลาโหม, ๒๕๖๐ : ๕ – ๒๔) การจดท ายทธศาสตรการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศ กระทรวงกลาโหม พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ ไดยดถอนโยบายรฐบาลทน าประเทศไทยไปสการปฏรปโครงสรางเศรษฐกจเพอ กาวขาม “Thailand 3.0” ไปส “Thailand 4.0” ซงตองเกดอตสาหกรรม ๔.๐ ทขบเคลอนดวยเทคโนโลย นวตกรรมและความคดสรางสรรค ดงนนการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหมใหเปน ๔.๐ ไดนนจ าเปนตองรวมระบบงานวทยาศาสตรและเทคโนโลยปองกนประเทศเขากบระบบงานอตสาหกรรมปองกนประเทศ โดยการพฒนากลมอตสาหกรรมเปาหมายตามแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ มกลยทธทส าคญ คอ นโยบายการตดสนใจ “สรางหรอซอ” (Make or Buy) เทคโนโลยหรอผลตภณฑส าหรบอตสาหกรรมเปาหมายเพอตอยอดความเขมแขงของอตสาหกรรมทมศกยภาพปจจบนและยกระดบไปสอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยขนสงในอนาคต รวมทงเพอมงตอบสนองวสยทศนตามรางยทธศาสตรการปองกนประเทศกระทรวงกลาโหม พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ คอ “มกองทพชนน า มบทบาทส าคญในดานความมนคงของรฐและ มบทบาทน าในการสงเสรมความมนคงของภมภาค” ซงไดก าหนดเปาหมายใหการวจยพฒนาและอตสาหกรรมปองกนประเทศมงสการผลตใชในราชการและเพอการพาณชย ส าหรบการพจารณาและวเคราะหสภาพแวดลอมทเกยวของกบการพฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลยอตสาหกรรมปองกนประเทศ กระทรวงกลาโหม พบวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๗๕ กลาววา “รฐตองไมประกอบกจการทมลกษณะเปนการแขงขนกบเอกชน เวนแตกรณทมความจ าเปน เพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ” และนโยบายของรฐบาลทตองการสงเสรมและพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการปองกนประเทศ ตลอดจนการวจยและพฒนาและการถายทอดเทคโนโลยเพอน าไปสการพงพาตนเองในการผลตอาวธยทโธปกรณ สามารถบรณาการความรวมมอระหวางภาครฐกบภาคเอกชนในอตสาหกรรมปองกนประเทศได ซงกระทรวงกลาโหมมอ านาจและหนาทเกยวกบการปองกนและรกษาความมนคงของราชอาณาจกร ตองมความพรอมดานยทโธปกรณโดยไมสะสมเกนความจ าเปนแตสามารถระดมสรรพก าลงไดเมอเผชญกบสภาวะฉกเฉน ดงนนระบบงานการพฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศตองสามารถขายผลตภณฑไดทงในประเทศและตางประเทศเพอเพมอปสงคใหโรงงานในกระทรวงกลาโหมและภาคเอกชน สามารถผลตยทโธปกรณไดเตมก าลงการผลต เปนการด ารงสายการผลตยทโธปกรณทางทหารไว ในประเทศ และสรางความคมคาในการลงทนของภาคเอกชน และเมอภาคการผลตมความคมทน กจะเกดการลงทน การวจย พฒนา วทยาศาสตร และเทคโนโลย เพอพฒนาองคความรและรวมเปนสวนหนงของผประกอบการทขบเคลอนดวยนวตกรรมของรฐบาล ซงขดความสามารถดานเทคโนโลยปองกนประเทศจะเปนเงอนไขของการสรางความเปนหนสวนดานความมนคงกบมตรประเทศ เพอเจรจาผลประโยชนรวมกนในรปแบบตางๆ อยางเปนธรรมตอไป น าไปสการก าหนดวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร เปาหมาย วตถประสงค และขดความสามารถทตองการของกระทรวงกลาโหม ดงน

๔๓

๖.๑ วสยทศน “พฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศ ตอบสนองความตองการของกองทพไทยและพนธมตรอาเซยน” ๖.๒ พนธกจ การวจยและพฒนาการทหาร การผลต การควบคม (กฎหมายดานความมนคง ๔ ฉบบ) การสงเสรม และ ความรวมมอ ๖.๓ ยทธศาสตร เพอใหการพฒนาดานวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศกระทรวงกลาโหมมทศทางการด าเนนงานทชดเจน กระทรวงกลาโหมไดก าหนดเปาหมายในระยะยาวให “กระทรวงกลาโหมผลตอาวธยทโธปกรณเฉพาะรายการทจ าเปนเพอความพรอมรบ และสนบสนนใหภาคเอกชนด าเนนกจการอตสาหกรรมปองกนประเทศเพอผลตใช ในราชการและเพอการพาณชย” ทงน ยทธศาสตรฯ ไดแบงการด าเนนงานออกเปน ๔ ระยะ โดยมเปาหมาย วตถประสงค และขดความสามารถ ในแตละระยะ ดงน ระยะท ๑ (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) มเปาหมายคอกระทรวงกลาโหมมกลไก การบรหารและระบบงานวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศทสามารถซอมบ ารงและผลตยทโธปกรณพนฐานไดภายใตลขสทธของไทย และสงเสรมใหภาคเอกชนในประเทศเปน ผจดสงวตถดบ (Supplier) โดยวตถประสงคเพอมงปฏรปกรอบงานการก าหนดความตองการยทโธปกรณของกระทรวงกลาโหม เพอด ารงขดความสามารถการผลตทมความคมทนไวในประเทศ และสรางกลไกการถายทอดองคความรและเทคโนโลยจากผขายใหกลบเขามาสอตสาหกรรมภายในประเทศเพอสงเสรมการวจยพฒนาเทคโนโลยและยกระดบภาคการผลตของอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยระบขดความสามารถ ดงน ๑. การบรณาการความตองการของกองทพ (ตนน า) เขากบการวจยพฒนา (กลางน า) และการผลตเชงอตสาหกรรม (ปลายน า) ดวยการจดตงคณะกรรมการดานวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศกระทรวงกลาโหม ๒. การบรณาการการผลตภายในกระทรวงกลาโหมดวยเงนทนหมนเวยนอตสาหกรรมปองกนประเทศเพอผลตใชในราชการ และการรบจางผลตของหนวยผลตภาย ในกระทรวงกลาโหม ๓. การก าหนดนโยบายและแนวทางการปฏบตส าหรบการชดเชยในกรณซอจากตางประเทศ (Offset Policy) ๔. การวจยและพฒนายทโธปกรณรวมกบภาคเอกชนเพอการพาณชย อยางเปนรปธรรมสนบสนนความตองการของเหลาทพ ๕. การก าหนดแผนงาน/โครงการการบรณาการการผลต ๖. การตราพระราชบญญตใหสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศสามารถ น าผลงานวจยไปสภาคการผลตเชงพาณชยได และจดตง Business Unit ในรปแบบของการด าเนนการเองหรอการรวมทนกบภาคเอกชนหรอสงเสรมการขยายกจการของผประกอบการเอกชน ๗. การปรบปรงโครงสรางหนวยงานวจยของกระทรวงกลาโหมใหเหมาะสม ๘. การพฒนาระบบการบรหารจดการของหนวยผลตภาครฐ

๔๔

๙. การสนบสนนปจจยทเออตอการพฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศ ๑๐. การพฒนาระบบอเลกทรอนกสในการควบคมยทธภณฑส าหรบการบรหาร งานภาครฐ ระยะท ๒ (พ.ศ.๒๕๖๕ – ๒๕๖๙) มเปาหมายคอกระทรวงกลาโหมสามารถวจยพฒนายทโธปกรณไดตรงความตองการของเหลาทพและสงผานตนแบบงานวจยไปสตนแบบ การผลตเชงอตสาหกรรมดวยการรวมงาน/รวมทนกบภาคเอกชนเพ อผลตขายในเชงพาณชย โดยมวตถประสงค คอ มงสงเสรมความเขมแขงดวยการยกระดบงานดานการมาตรฐานใหเปนทยอมรบในระดบสากลโดยมกรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยกลาโหมเปนหนวยงานรบผดชอบหลก และมสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศเปนองคกรหลกในการเสรมสรางองคความรและนวตกรรม ดานเทคโนโลยปองกนประเทศตามความตองการของกองทพ เพอน าไปสการผลตเชงอตสาหกรรม โดยผประกอบการภาคเอกชนทงการใชงานในราชการและการดดแปลงตอยอดเพอการประยกต ใชงานในอตสาหกรรมภาคพลเรอน โดยมขดความสามารถดงน ๑. การจดตงองคกร วทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศ ๒. การใชฐานการผลตของหนวยผลตภายในกระทรวงกลาโหมสนบสนนการขยายตวของภาคการผลตสหนวยงานของรฐอนๆ และเอกชน ๓. การชดเชยในกรณซอจากตางประเทศ (Offset Policy) และการบรหารจดการทรพยสนทางปญญาตามบญชนวตกรรมและสงประดษฐเชงพาณชย ๔. การพฒนาโครงสรางพนฐานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ๕. การยกระดบหนวยผลตของกระทรวงกลาโหม และผประกอบการภาคเอกชนจากผรบจางผลต (Original Equipment Manufacturer : OEM) เปนผพฒนาตราสนคาของตนเอง (Original Brand Manufacturer: OBM) และการน าเทคโนโลยทางทหารไปประยกตใช ในอตสาหกรรมภาคพลเรอนในลกษณะเทคโนโลยสองทาง (Dual – use Technologies) ๖. การพฒนาผประกอบการภาคเอกชนดานอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยเฉพาะกลมยานยนต ๗. การก าหนด ทดสอบ และรบรองมาตรฐานทางทหารทสอดคลองกบการก าหนดความตองการการวจยพฒนา และการผลตยทโธปกรณของภาครฐและภาคเอกชน ๘. การพฒนาระบบการบรหารจดการของหนวยผลตภาครฐ ใหเขาสระบบ Just – In – Time System และความคมคาตามหลกเศรษฐศาสตร ๙. การสนบสนนปจจยทเออตอการพฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศ ๑๐. การเชอมโยงและแสดงผลขอมลสถานทเกบลตภณฑอตสาหกรรมปองกนประเทศและยทธภณฑในรปแบบแผนทอเลกทรอนกส และการพฒนาระบบอเลกทรอนกสในการควบคมการคาอาวธ

๔๕

ระยะท ๓ (พ.ศ.๒๕๗๐ – ๒๕๗๔) มเปาหมายคอกระทรวงกลาโหมรวมงาน/รวมทนกบภาคเอกชนวจยพฒนายทโธปกรณเพอผลตใชในราชการและเพอการพาณชย โดยมวตถประสงคเพอมงสงผานการผลตและซอมบ ารงยทโธปกรณโดยภาครฐไปสภาคเอกชนโดยสมบรณ ก าหนดนโยบายรฐบาลทสงเสรมการลงทนดานอตสาหกรรมปองกนประเทศ ใหภาคเอกชนภายใน ประเทศเปนหนสวนส าคญของกระทรวงกลาโหมในการพฒนาขดความสามารถของกองทพเพอการปองกนประเทศ และการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมดวยการสงเสรมการสงออกยทโธปกรณทเหมาะสม ระยะท ๔ (พ.ศ.๒๕๗๕ – ๒๕๗๙) มเปาหมายคอกจการอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยสามารถวจยพฒนาและผลตยทโธปกรณเพอการสงออก และก าหนดวตถประสงคเพอมงใหเกดความยงยนโดยภาคเอกชนเปนฐานการผลตยทโธปกรณในชนดและประเภททเหมาะสม ใหแกประเทศในอาเซยนและภมภาคอน ๆ ภายหลงจากทกระทรวงกลาโหมไดน าขดความสามารถ สแผนปฏบตการในระยะ ๑๐ ปแรกเรยบรอยแลว จะด าเนนการทบทวนการวเคราะห สภาพแวดลอมและยทธศาสตรดงกลาว เพอก าหนดขดความสามารถส าหรบการพฒนา วทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศ กระทรวงกลาโหม ในระยะท ๓ (พ.ศ.๒๕๗๐ – ๒๕๗๔) การสงผาน การผลตและการซอมบ ารงสภาคเอกชน และระยะท ๔ (พ.ศ.๒๕๗๕ – ๒๕๗๙) การสรางความยงยน ตอไป ส าหรบปจจยแหงความส าเรจของการด าเนนการตามยทธศาสตรการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยอตสาหกรรมปองกนประเทศ กระทรวงกลาโหม เพอใหบรรลเปาหมาย ทก าหนดนน จะตองใหความส าคญกบการด าเนนการตางๆ ไดแก ๑. นโยบายการตดสนใจ “สรางหรอซอ” (Make or Buy) ทคณะกรรมการ นโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยอตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหม จะตองก าหนดเพอใหเกดการบรณาการและการเชอมโยงระหวางความตองการยทโธปกรณของกองทพ (ตนน า) การวจยพฒนาใหเกดนวตกรรม (กลางน า) และการสงตอเพอการผลตเชงอตสาหกรรม (ปลายน า) ๒. นโยบายชดเชยในกรณซอจากตางประเทศ (Offset Policy) ของกระทรวง กลาโหมเพอเปนกรอบความรวมมอในระดบกระทรวงกลาโหมทแสวงประโยชนจากการจดซอยทโธปกรณของเหลาทพจากมตรประเทศ ดวยการขยายผลประโยชนหลกทไดรบในปจจบน คอความมนคงของรฐ โดยใหมการเพมเตมการชดเชยหรอตอบแทนผลประโยชนกลบมายงประเทศไทยในรปแบบตางๆ ๓. การมาตรฐานทางทหาร ไดแก การก าหนดมาตรฐานทางทหาร การทดสอบมาตรฐานทางทหาร และการรบรองมาตรฐานทางทหาร ๔. การสรางนวตกรรมทสอดคลองกบความตองการของกองทพและการจดสทธบตร ไดแก การพฒนาโครงการทตอบสนองความตองการของเหลาทพอยางแทจรงโดยความเหนพองของหนวยใช สายวทยาการ ยทธการ สงก าลงบ ารงและปลดบญช จนถงขนอนมตหลกการของ ผบญชาการเหลาทพ และเสรมสรางการจดการทรพยสนทางปญญาทมประสทธภาพดวยการน าผลงานวจยขนบญชนวตกรรมและสงประดษฐไทย ๕. ระบบการพฒนางานวจยสสายการผลตใชในราชการ/เชงพาณชยของสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ (องคการมหาชน) ดวยการเสนอรางพระราชบญญตจดตงส านกงาน

๔๖

เทคโนโลยปองกนประเทศ พ.ศ. ... เพอเพมอ านาจหนาทของสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ (องคการมหาชน) ใหสามารถด าเนนการในขนกลางน า (วจยพฒนา) ไปขนปลายน า (การผลตเชงอตสาหกรรม) ดวยการจดใหมระบบและกลไกการพฒนางานวจยไปสการผลตเชงอตสาหกรรมทมประสทธภาพและประสทธผล การด าเนนการตามยทธศาสตรฯ ดงกลาว จะตองมการปฏรปหนวยงาน ทเกยวของเพอรองรบในแตละระยะทง ๔ ระยะ ดงน ระยะท ๑ ปฏรประบบ (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) การปฏรปการด าเนนงานรวมทงโครงสรางการด าเนนงานดานอตสาหกรรมปองกนประเทศทงของกระทรวงกลาโหม สถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ (สทป.) ส านกมาตรฐานทางทหาร และภาคเอกชน ใหมความพรอมในการรวมมอกนพฒนางานดานอตสาหกรรมปองกนประเทศของชาตไปสเปาหมายในอนาคตตอไป โดยมงจดระเบยบหนวยผลตภายในกระทรวงกลาโหม จดท าแผนความตองการสงอปกรณ การซอมบ ารง และผลงานวจยลวงหนาระยะ ๕ ป รวมทงเพมอ านาจหนาทสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศ ใหสามารถน าผลงานวจยพฒนาไปสการผลตเชงพาณชยโดยภาคเอกชน รวมทงจ าหนายผลตภณฑของกระทรวงกลาโหมไดใหแลวเสรจภายในป ๒๕๖๐ จากนนจะด าเนนการปฏรปการก าหนด ความตองการยทโธปกรณในการปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหมเพอเปนแรงสงเสรมใหเก ด การพฒนาเทคโนโลยและอตสาหกรรมปองกนประเทศขนภายในประเทศ โดยใหมองคกรระดบกระทรวงในการก าหนดนโยบายและบรณาการขดความสามารถดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศ พฒนาประสทธภาพของโรงงานผลตยทโธปกรณของราชการใหสอดคลองกบการด าเนนงานในภาคเอกชนในประเทศ พฒนางานดานการมาตรฐานใหเดนชดและเปนทยอมรบของทกภาคสวนใหสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศเปนองคกรหลกในการรวมมอ กบภาคเอกชนโดยการตราพระราชบญญตใหสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศสามารถน าผลงานวจยไปสภาคการผลตเชงพาณชยได รวมทงเปนศนยกลางขอมลดานเทคโนโลยปองกนประเทศ เพอสนบสนนใหทงหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน สงเสรมใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการผลตและซอมบ ารงยทโธปกรณ, สงเสรมใหภาคเอกชนภายในประเทศรวมกลมเพอจดตงเปนสมาคมผประกอบการอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยและเขาเปนสมาชกสภาอตสาหกรรม ระยะท ๒ สงเสรมความเขมแขง (พ.ศ.๒๕๖๕ – ๒๕๖๙) การสงเสรม ความเขมแขงใหผประกอบการภาคเอกชนไทยโดยมสถาบนเทคโนโลยปองกนประเทศเปนองคกรหลก ในการเสรมสรางองคความรและนวตกรรมดานเทคโนโลยปองกนประเทศ ตามความตองการของกองทพไปสการผลตเชงอตสาหกรรมโดยภาคเอกชนไทยทงการใชงานทางทหาร และการดดแปลง ตอยอดเพอการใชงานทางพลเรอน สรางความเขมแขงใหการมาตรฐานทางทหารของประเทศไปไทยเปนทรจกและเปนทยอมรบของผใชยทโธปกรณทงในประเทศและตางประเทศโดยเฉพาะประเทศ ในกลมอาเซยน โดยการจดใหมองคกรกลางเปนผด าเนนการดานมาตรฐานทางทหารภายใตความรวมมอของกระทรวงกลาโหม กองทพ สถาบนการศกษา และภาคเอกชน ระยะท ๓ สงผานการผลต/ซอมบ ารงสภาคเอกชน (พ.ศ.๒๕๗๐ – ๒๕๗๔) การสงผานการผลตและซอมบ ารงยทโธปกรณทด าเนนการโดยภาครฐใหภาคเอกชนไทยภายใต การสนบสนนและควบคมโดยกระทรวงกลาโหม สงเสรมการลงทนดานอตสาหกรรมปองกนประเทศ

๔๗

ใหภาคเอกชนภายในประเทศเปนหนสวนส าคญของกระทรวงกลาโหมในการพฒนาขดความสามารถ ของกองทพ เพอการปองกนประเทศและการพฒนาเศรษฐกจโดยรวมดวยการสงเสรมการสงออกยทโธปกรณทเหมาะสม ระยะท ๔ เกดความยงยน (พทธศกราช ๒๕๗๕ – ๒๕๗๙) อตสาหกรรมปองกนประเทศด าเนนการไปอยางตอเนองและยงยน โดยภาคเอกชนภายในประเทศเปนฐานการผลต/ซอมบ ารงยทโธปกรณในชนดและประเภททเหมาะสม สนบสนนการด าเนนงานของกระทรวง กลาโหม และกองทพไทยไดอยางเพยงพอ ทนเวลาและมประสทธภาพ รวมทงมขดความสามารถ ในการผลต/ซอมบ ารงยทโธปกรณใหกบมตรประเทศ โดยเฉพาะประเทศในภมภาคอาเซยน กลาวโดยสรป การด าเนนการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหม พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ อยางบรณาการจะท าใหการวจยพฒนาและอตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหมมความเปนรปธรรมเปนไปในแนวทางเดยวกนและมเอกภาพ เปนสวนส าคญในการเสรมสรางความรวมมอดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและอตสาหกรรมปองกนประเทศของทกภาคสวนในการรวมตอยอดความเขมแขงของอตสาหกรรมทมศกยภาพปจจบนและยกระดบไปสอตสาหกรรมปองกนประเทศทใชเทคโนโลยขนสงเพอบรรลวสยทศนตามนโยบายของรฐบาลและยทธศาสตรชาต ๒๐ป ไดอยางมนคงและยงยนตอไป ๗. นโยบายอนๆ ทเกยวของ ๗.๑ รางยทธศาสตรการปองกนประเทศกระทรวงกลาโหม พทธศกราช ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ ไดยดถอหลกการส าคญดานการปองกนประเทศ ไดแก บทบญญตดานความมนคงทส าคญ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยผลประโยชนแหงชาต ยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) ทก าหนดวสยทศนคอ “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” รวมทงมงตอบสนองตอวตถประสงคมลฐานดานความมนคงของประเทศ จ านวน ๔ ประเดน ไดแก ๗.๑.๑ การอยรวมกนอยางสนตสข การมเกยรตและศกดศรของชาตในประชาคมระหวางประเทศ ๗.๑.๒ สถาบนหลกของชาตและการปกครองระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขด ารงอยอยางมนคง ๗.๑.๓ สถานการณภายในประเทศมความสงบเรยบรอย ประชาชนอยรวมกนไดอยางสนตสข และ ๗.๑.๔ ประเทศมความมนคงปลอดภยจากภยคกคามทางทหาร ซงมาตรการตางๆ ไดยดถอตามอ านาจหนาทของกระทรวงกลาโหมทกฎหมายก าหนดส าหรบการด าเนนการเพอใหบรรลวตถประสงคมลฐานดานความมนคงของประเทศนน กระทรวงกลาโหมไดก าหนดวสยทศน คอ “มกองทพชนน า มบทบาทส าคญในดานความมนคงของรฐ และมบทบาทน าในการสงเสรมความมนคงของภมภาค” ดวยการยดถอแนวความคดทางยทธศาสตรการปองกนประเทศ ๓ แนวความคด ไดแก ๗.๑.๔.๑ การสรางความรวมมอดานความมนคง (Security Cooperation) ๗.๑.๔.๒ การผนกก าลงปองกนประเทศ (United Defence) และ

๔๘

๗.๑.๔.๓ การปองกนเชงรก (Active Defenec) รวมทง ก าหนดประเดนยทธศาสตรรองรบจ านวน ๖ ประเดน ซงในแตละประเดนยทธศาสตรใหความส าคญกบดานตางๆ จ านวน ๒๗ ดาน มสวนทเกยวของ ประเดนยทธศาสตรท ๖ การปฏบตการทางทหารเพอรกษาอธปไตยและผลประโยชนแหงชาต ซงใหความส าคญกบ ๙ ดาน ทเกยวของโดยตรงไดแกดานท ๕ คอ การวจยพฒนา วทยาศาสตรและเทคโนโลยปองกนประเทศ การมาตรฐานทางทหาร กจการอตสาหกรรมปองกนประเทศและพลงงานทหาร ๗.๒ นโยบายดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยกรอบยทธศาสตรการปฏรประบบวจยของประเทศ ๒๐ ป (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) รฐบาล พลเอก ประยทธ จนทรโอชา ไดใหความส าคญงานดานการวจยและพฒนา วทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมเพอเปนฐาน ในการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ และไดมอบใหพลอากาศเอก ประจน จนตอง รองนายกรฐมนตร รบผดชอบ โดยรวมกบทกภาคสวนผลกดนใหเกดผลเปนรปธรรม โดยมแนวทาง การด าเนนงาน แบงเปน ๔ ระยะ ดงน ระยะท ๑ (พ.ศ.๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) ปรบปรงระบบวจยใหมประสทธภาพ มนโยบาย ทศทางการวจยทชดเจน ลดความซ าซอน และเรงรดการน าผลงานวจยไปใชประโยชน จดสรรงบประมาณการวจยใหไดถงรอยละ ๑ ของ GDP ระยะท ๒ (พ.ศ.๒๕๖๕ – ๒๕๖๙) มงพฒนานวตกรรมเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนสรางสงคมทมตรรกะความคด จดสรรงบประมาณการวจยใหไดถงรอยละ ๑.๕ ของ GDP ระยะท ๓ (พ.ศ.๒๕๗๐ – ๒๕๗๔) เชอมโยงเครอขายความเชยวชาญทงในและตางประเทศขยายขดความสามารถ สรางความเปนเลศในอาเซยน จดสรรงบประมาณการวจยใหได ถงรอยละ ๒ ของ GDP ระยะท ๔ (พ.ศ.๒๕๗๕ – ๒๕๗๙) ประเทศไทยเปนประเทศพฒนาแลว ทขบเคลอนระบบเศรษฐกจดวยนวตกรรมโลก จดสรรงบประมาณการวจยใหไดมากกวารอยละ ๒ ของ GDP เพอใหการด าเนนงานดานการวจยของชาตสามารถตอบสนองนโยบายของรฐบาลได อยางชดเจนจงไดก าหนดประเดนวจยมงเนน จ านวน ๑๙ ประเดน ไดใหความส าคญกบงานดาน ความมนคง ดานการทหารและการปองกนประเทศ โดยก าหนดไวเปนประเดนวจยมงเนนประเดนท ๑ คอ ประเดนวจยดานความมนคงทางการทหารและการปองกนประเทศ โดยใหมการวจยและพฒนา ทเกยวกบการเสรมสรางศกยภาพการปองกนประเทศ การพฒนายทโธปกรณทจ าเปนเพอการพงตนเองและน าไปสการผลตเชงพาณชยในรปแบบของอตสาหกรรมปองกนประเทศ การพฒนาเทคโนโลยเพอการตรวจ เฝาระวง แจงเตอน ชวยเหลอและบรรเทาภยพบตสาธารณะตางๆ การพฒนานวตกรรมวสดอปกรณทจ าเปนเมอประเทศเขาสสถานการณฉกเฉนหรอวกฤต การพฒนาองคความรและเทคโนโลยสารสนเทศเพอเฝาระวง ปองกน และรบมอการกอการราย และภยคกคามตางๆและความมนคงปลอดภยในพนทชายแดนภาคใตแบบบรณาการ

๔๙

เอกสารวชาการและงานวจยทเกยวของ

ผวจยไดศกษาคนควางานวจยทเกยวของในดาน BRI และดานอตสาหกรรมปองกนประเทศโดยมรายละเอยดสรปไดดงน งานวจยและเอกสารทางวชาการเกยวกบ BRI งานวจยเรองยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลของจน : ความเกยวของตออาเซยนและเอเชยตะวนออกเฉยงใตของ พลโทประณต แสงเทยน ไดกลาวถง BRI โดยกลาวถงการศกษายทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลของจนซงเปนยทธศาสตรใหมในการพาจนยคใหมกาวไปสระดบโลกและฟนคนความยงใหญอกครงเฉกเชนในอดตในฐานะอาณาจกรศนยกลางของเสนทางสายไหม โดยการศกษาไดวเคราะหถงสาเหตทมา และปจจยส าคญทท าใหจนตองรเรม ยทธศาสตรเสนทาง สายไหมทางทะเล รวมทงศกษาแนวทางและโครงการทเกดขน ภายใตยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลทงในเรองรปแบบการด าเนนการ โครงการ และกจกรรมทเกดขน รวมทงผลดและผลกระทบตอภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพอน าขอมลทไดศกษาแลวมาสรางใหเกดความเขาใจและตระหนกถงความส าคญของยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเล อกทงน าขอมลทไดศกษามาเสนอแนะแนวทางในการด าเนนยทธศาสตรของประเทศไทยในการเตรยมรบมอและแสวงประโยชนจากโครงการตาง ๆ ทจะเกดขนจากยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลของจน ทงน ผลการวจยพบวายทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลของจนเปนหนงในยทธศาสตรเชงรกในกรอบ One Belt One Road ทรฐบาลจนในยคของประธานาธบดส จนผง รเรมขนเพอขยายบทบาทอทธพลของจน ในเวทโลก ถวงดลอ านาจสหรฐอเมรกา ลดความขดแยงระหวางประเทศ โดยเฉพาะขอพพาท เหนอหมเกาะตางๆ ในทะเลจนใต อาท หมเกาะสแปรตลย และพฒนาเศรษฐกจของจนใหเตบโตอยางยงยน ดวยการขยาย Soft Power ของจนผานการสราง “ความเชอมโยง” (Connectivity) และ “ความรวมมอ” (Cooperation) รอบดานกบนานาประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตภมภาค เอเชยกลาง ภมภาคเอเชยใตภมภาคตะวนออกกลาง ภมภาคแอฟรกา และยโรป โดยรฐบาลจนจะใชยทธศาสตรเสนทางสายไหมทางทะเลทเปนกลไกส าคญในการเสรมสราง ความเชอมโยงแบบหลายมตกบประเทศตาง ๆ ทตงอยบนแนวพนทเศรษฐกจของจน เพอกระชบความรวมมอทางทะเลกบอาเซยน อนจะชวยผลกดนความสมพนธระหวางจนกบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตจากชวงทศวรรษแหง ยคทองไปสชวงทศวรรษแหงยคเพชร นอกจากนความรวมมอทเกดขนจะน าไปสการลดระดบความ ตงเครยดระหวางจนกบประเทศคขดแยงในภมภาคจากกรณขอพพาทในทะเลจนใต พรอมทงสามารถสรางภาพลกษณทดใหกบรฐบาลจน ส าหรบบทความของ ดร.ณฐพงศ สวรรณอนทร ในเรองจนกบความพยายามในการจดระเบยบเศรษฐกจโลกใหม : เสนทางสายไหม และทศทางนโยบายเศรษฐกจระหวางประเทศของไทย ไดกลาวถง BRI วาแมการพฒนาเศรษฐกจจนในชวง ๓ ทศวรรษหลงการเปลยนแปลงจะสงผลใหระบบเศรษฐกจเปนเศรษฐกจแบบตลาด โดยในป พ.ศ.๒๕๒๑ ทรฐบาลจนเปนหวหอกในการวางแผนก าหนดนโยบายทางเศรษฐกจและมการพฒนาไปอยางกาวกระโดดดวยการเตบโตทางเศรษฐกจ ในอตราประมาณรอยละ ๑๐ เรอยมาจนกระทงป พ.ศ.๒๕๕๗ แตผลจากความส าเรจนนในอกแงหนง ไดสงผลใหเศรษฐกจจนเจรญเตบโตอยางไมสมดล กอใหเกดปญหาทางเศรษฐกจในเชงโครงสราง

๕๐

สงผลกระทบตอปญหาการพฒนาอยางยงยนของจน ในปจจบนภายใตสถานการณทเศรษฐกจโลกชะลอตวอนเนองจากระบบการคาระหวางประเทศทมประเทศพฒนาแลวเปนผก าหนดนบตงแตหลงสงครามโลกครงทสอง อยางไรกตามจนกบบทบาทการคาโลกในป พ.ศ.๒๕๕๙ นน อาจกลาวไดวา จนกลายเปนผก าหนดแนวทางเศรษฐกจในปจจบน (China Factors) เนองจากภายใตการน าของประธานาธบด ส จนผง ไดมความพยายามแกไขปญหาทสงสมมาดวยมาตรการตางๆ โดยหนง ในมาตรการการแกไขปญหานนคอนโยบายเสนทางสายไหมใหมหรอ BRI ทมงเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจโลกปจจบนทรวมถงระบบการคาและการเงนระหวางประเทศเพอการพฒนาของเศรษฐกจจนอยางยงยนในอนาคตภายใตบรบทของการแผขยายอ านาจทางเศรษฐกจของจนในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและการเพมจ านวนกรอบความรวมมอของกรอบการคาเสรสหรฐอเมรกาและของจนเอง ในภมภาคทรวมถงความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจภาคพนแปซฟคหรอทพพและความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาคหรออาเซป ดงนนประเทศไทยในฐานะสมาชกหนงของอาเซยนควรมนโยบายทางเศรษฐกจระหวางประเทศอยางไรตอความกดดนทางเศรษฐกจและการเมอง เพอประโยชนสงสดของชาต งานวจยและเอกสารทางวชาการเกยวกบอตสาหกรรมการปองกนประเทศ จากงานวจยเรองยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพของอตสาหกรรมปองกนประเทศ เพอความมนคงแหงชาตของ พลตร ดร.อนชาต บนนาค และคณะ ไดกลาวสรปไวในผลการวจยวา วตถประสงคมลฐานในการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศประกอบดวย การพฒนาปจจยพนฐานเพอการสงเสรมอตสาหกรรมปองกนประเทศ การพฒนาประสทธภาพในการแขงขน การพฒนานวตกรรม การพฒนาอตสาหกรรมทเชอมโยงกบอตสาหกรรมปองกนประเทศ ซงสามารถน ามาก าหนดเปนวตถประสงคเฉพาะได ๑๔ ประเดน อนประกอบดวย (๑) เพอการสงเสรมปจจยการผลตใหมตนทนต า (๒) เพอการลดการควบคมจากรฐบาลและเสรมสรางความเขมแขงของผประกอบการภาคเอกชน (๓) เพอการสงเสรมการคาระหวางประเทศ (๔) เพอการแกไข ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ทเปนอปสรรคในการสงเสรมอตสาหกรรมปองกนประเทศ (๕) เพอการพฒนาระบบการศกษาขนสงดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยปองกนประเทศ รวมทงการฝกอบรมทกษะ ของบคลากรในอตสาหกรรมปองกนประเทศ (๖) เพอการพฒนาตลาดรองรบภายในประเทศ (๗) เพอการสรางแหลงสนบสนนทางดานการเงน (๘) เพอการสรางบรรยากาศในการแขงขนทโปรงใสและเปนธรรม (๙) เพอการสรางระบบสนบสนนการวจยและพฒนา (๑๐) เพอจดระบบการบรหารงานวจยและพฒนาใหเกดประสทธภาพสง (๑๑) เพอจดสรางแหลงเรยนรสาธารณะเพอการเผยแพรองคความรดานอตสาหกรรมปองกนประเทศ (๑๒) เพอการจดตงศนยขอมลเพอสนบสนนอตสาหกรรมปองกนประเทศ (๑๓) เพอการพฒนาเครอขายอตสาหกรรมปองกนประเทศในรปแบบคลสเตอร และ(๑๔) เพอการสงเสรมอตสาหกรรมพนฐานทงตนน า กลางน า และปลายน า อนจะน าไปสการก าหนดนโยบายความมนคงแหงชาตและมาตรการเฉพาะตอไป (อนชาต บนนาค และคณะ, ๒๕๕๘, หนา ๖๔-๗๐) นอกจากนบทความทางวชาการเรองแนวทางการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศภายใตกรอบยทธศาสตรชาต ๒๐ ป ของ วษณ มงคง ไดกลาววาอตสาหกรรมปองกนประเทศเปนโครงสรางพนฐานและหลกประกนทางดานความมนคงของประเทศตอความพรอมรบของกองทพ

๕๑

ในดานยทโธปกรณและขดความสามารถในการพงพาตนเอง ในอดตประเทศไทยเคยไดรบการยกยอง วาเปนผน าในภมภาคดานเทคโนโลย แตตองประสบกบปญหาและขอจ ากดท าใหการพฒนาตอง ชะลอตว แตในปจจบนการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศไดถกยกใหเปนวาระส าคญของรฐบาลนโดยเปนครงแรกไดมการบรรจประเดนนไวในยทธศาสตรชาต ๒๐ ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ และนโยบายรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม ดงนนเพอใหการพฒนาเกดขนอยางเปนรปธรรมอยางรวดเรว เปนระบบและมความยงยน จงควรมการก าหนดแนวทางในการพฒนาขนมาดวยการศกษารวบรวมและวเคราะหแนวทางการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศ จากกลมประเทศตวอยางทประสบความส าเรจ ไดแก ออสเตรเลย เยอรมน เนเธอรแลนด อสราเอล เกาหลใต สเปน สวเดน และสหราชอาณาจกร รวมถงขอเสนอแนะจากรายงานของคณะกรรมาธการยโรป (European Commission) ทเสนอแนวทางการปฏบตทจะน าไปสการเสรมสรางความเขมแขงใหกบภาคอตสาหกรรมปองกนประเทศของประเทศสมาชก ตลอดจนบรษททปรกษาทมชอเสยง Oliver Wyman ทไดจดท ารายงานการวเคราะหการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศในกลมประเทศในเครอคณะมนตรความรวมมอรฐอาวอาหรบ (GCC) นอกจากงานวจยและบทความแลว จากการทบทวนวรรณกรรมประเภทการรายงาน กลาวคอรายงานฉบบสมบรณการดกจการการวจยและพฒนาเทคโนโลยทางเรอ ณ ประเทศสาธารณรฐเกาหล ระหวางวนท ๓ – ๗ เมษายน ๒๕๖๐ โดยคณะเดนทางไปดกจการการวจยและพฒนาเทคโนโลยทางเรอ ณ สาธารณรฐเกาหล (๒๕๖๐ : ๑๗) พบวาผลสรปจากการดกจการ ของสถาบนวจยและอตสาหกรรมปองกนประเทศของประเทศเกาหลใตไดเหนความชดเจนของการสนบสนนจากภาครฐอยางยง ไมวาจะเปนทางดานการลงทน งบประมาณในการบรหารจดการ ตลอดจนการก าหนดนโยบายทใหอตสาหกรรมปองกนประเทศใชผลตภณฑทผลตจากโรงงานทมประสทธภาพสงในประเทศ ผลจากการดกจการ ณ ประเทศเกาหลทง ๓ องคกร จะเหนไดวาสมาคมอตสาหกรรมปองกนประเทศเกาหลนบไดวามบทบาททส าคญในการรวบรวมความตองการของกองทพเพอตงเปนโจทยวจยในการปรบปรงประสทธภาพการท างานของระบบอาวธ และขยายความรวมมอระหวางประเทศผานการพฒนาเทคโนโลยอยางตอเนอง เปนผลใหอตสาหกรรมการปองกนประเทศเกาหลไดเตบโตขนเปนหนงในอตสาหกรรมหลกของประเทศทมสวนรวมเสรมสรางความมนคงแหงชาตและฟนฟเศรษฐกจของประเทศส าหรบแตละองคกรทคณะเดนทางไดเขาศกษาดกจการ และแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ท าใหเหนถงความสอดคลองของแตละองคกรอยางชดเจน ในขณะเดยวกนหากพจารณาถงบทบาทของแตละองคกรทคณะดงานฯ ไดไปเยยมชมกจการจะพบวามความสมพนธและมบทบาททสอดคลองกนอยางยง และสามารถพจารณาจ าแนกบทบาทไดเปน ๓ ระดบ ไดแก ระดบสถาบนวจยแหงชาต ระดบบรษทธรกจเอกชน และระดบสมาคมธรกจ ซงบทบาทขององคกรทง ๓ ระดบ จะมความเกยวเนองและเกอหนนกน โดยเรมจากการทสถาบนวจยจะท างานวจยในเรองทเกยวของเพอพฒนาหาแนวทางการน าไปประยกตใชใหเกดประโยชนสงสดในทางอตสาหกรรมและการคาโดยค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอมเปนทตง และเปนการรวมมอบรณาการอยางยงยนกบฝายวจยและพฒนาของบรษทธรกจเอกชน ถงแมวาบรษทฯ ขนาดใหญทกบรษทจะมแผนกนเพอรองรบโครงการพฒนาผลตภณฑ การรวมมอบรณาการกบสถาบนวจยแหงชาตจะมสวนชวยผลกดนการพฒนาใหเปนไปอยางราบรนและมประสทธผลมากขนโดยไดรบการสนบสนน

๕๒

จากรฐ และสดทายเมอมองถงบทบาทของสมาคมธรกจจะเปนองคกรทมสวนชวยผลกดนการเผยแพรและจาหนายผลงานตางๆ ทท ารวมกนระหวางบรษทฯ และสถาบนฯ รวมถงเปนตวกลางความรวมมอระหวางบรษทฯ หรอระหวางองคกรตางไดอยางมประสทธผลมากขนโดยการลดภาระงานทางดานความสมพนธระหวางองคกรของสมาชกลง เพอทจะไดทมเทไปกบงานวจย พฒนา และผลตผลตภณฑไดอยางบรรลวตถประสงค

กรอบแนวคดของการวจย

ผวจยไดน าทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศทเกยวกบดลอ านาจ การพงพาอาศย ซงกนและกน และการพงพาอาศยซงกนและกนอยางสลบซบซอนมาใชในงานวจยน นอกจากน นโยบาย BRI ของจนทมประเทศตางๆ ใหความสนใจเปนจ านวนมากกวา ๖๐ ประเทศ ทไทยสามารถใชเปนโอกาสอนดทจะเชอมโยงการพฒนาดานอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทยเขากบประเทศเหลาน ส าหรบในสวนของอตสาหกรรมปองกนประเทศนน ไทยไดด าเนนการอยางสอดคลองกนตงแตรฐธรรมนญ ยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป นโยบาย/ แผนในระดบตางๆ ตลอดไปจนถง การด าเนนการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย อตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหม ในหวงป พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙ อยางบรณาการ ซงจะท าใหการวจยพฒนาและอตสาหกรรมปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหม มความเปนรปธรรมเปนไปในแนวทางเดยวกนและม เอกภาพ อนเปนสวนส าคญในการเสรมสรางความรวมมอดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศของทกภาคสวนใหรวมกนตอยอดความเขมแขงของอตสาหกรรมทมศกยภาพในปจจบนและยกระดบไปสอตสาหกรรมปองกนประเทศทใชเทคโนโลยขนสง ทงน แนวคดดานอตสาหกรรมปองกนประเทศไมเพยงแตจะน ามาใชในดานการทหารเทานน ยงเปนประโยชนในเชงเศรษฐกจอกดวย ซงผวจยไดน าการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวมาประมวลเปนกรอบแนวคดในการวจยดงแผนภาพตอไปน

๕๓

แผนภาพท ๒ – ๑๔ กรอบแนวคดของการวจย

สรป

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบงานวจยเรอง แนวทางด าเนนนโยบายของไทยในการสรางความรวมมอดานอตสาหกรรมปองกนประเทศผานขอรเรมแถบและเสนทาง (The Belt and Road Initiatives) ของสาธารณรฐประชาชนจนในบทนจะเหนวาเมอจนประกาศ BRI ทเนนการสรางเครอขายโครงสรางพนฐานทงทางบกและทางทะเลจากจนไปสประเทศตางๆ ซงท าใหนานาประเทศลวนสนใจเขารวมเพอประโยชนทางเศรษฐกจเปนจ านวนมาก ดงนน ไทยในฐานะทมความไดเปรยบทางกายภาพในการเปนศนยกลางของประเทศในอาเซยน จงควรแสวงหาแนวทาง ในการสรางความรวมมอกบจนและประเทศในแถบและเสนทาง BRI ในดานตางๆ โดยเฉพาะดานอตสาหกรรมปองกนประเทศทเนนในเชงเศรษฐกจ อนจะสงผลประโยชนแกประเทศไทยอยางมาก ทงน ปจจบนประเทศไทยไดตระหนกและใหความส าคญในดานอตสาหกรรมการปองกนประเทศ ดงจะเหนไดวา มการระบเรองอตสาหกรรมปองกนประเทศและสวนทเกยวของไวอยางเชอมโยงกนทงในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๖๐ ไปจนถงยทธศาสตรระดบชาต รวมทงยทธศาสตร

ความเปนมาขอรเรมแถบและเสนทาง

ปญหาและความส าคญของปญหา

เอกสารและผลงานวจยทเกยวของ แนวคดของผทรงคณวฒ

การวเคราะหโอกาสและผลกระทบตอไทยจากขอรเรมแถบและเสนทาง (The Belt and Road Initiative)

แนวคดและพฒนาการของอตสาหกรรมปองกนประเทศ

สรปและขอเสนอแนะ แนวทางด าเนนนโยบายของไทยในการสรางความรวมมอดานอตสาหกรรมปองกนประเทศ

ผานขอรเรมแถบและเสนทาง (The Belt and Road Initiative) ของสาธารณรฐประชาชนจน

๕๔

ระดบกระทรวง ทมความสอดรบกนเพอใหเกดการบรณาการในการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศรวมกนอยางเปนรปธรรมในแนวทางเดยวกนและมเอกภาพดวยการเสรมสรางความรวมมอดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และอตสาหกรรมปองกนประเทศของทกภาคสวนและรวมตอยอด ความเขมแขงของอตสาหกรรมทมศกยภาพปจจบนเพอยกระดบไปสอตสาหกรรมปองกนประเทศทใชเทคโนโลยขนสง อนจะน าไปสการบรรลวสยทศนตามนโยบายของรฐบาลและยทธศาสตรชาต ๒๐ป ไดอยางมนคง และยงยน นอกจากนผวจยไดน าทฤษฎความสมพนธระหวางประเทศทเกยวกบการพงพาอาศยซงกนและกน และการพงพาอาศยซงกนและกนอยางสลบซบซอนมาใชเพอแสดงใหเหนวา การเขารวมขบวนใน BRI ของประเทศตางๆ เปนการด าเนนการเพอพงพาอาศยกนโดยเฉพาะในเชงเศรษฐกจทหากขอรเรมดงกลาวมการพฒนาโครงสรางพนฐานทางบกและทางทะเลเชอมตอกนแลว กจะสงผลใหระบบโลจสตกสสามารถลดตนทนการคาและรนระยะเวลาในการขนสงไดมาก อนจะเปนประโยชนตอประเทศทเขารวมในแถบและเสนทางน ทงน หากไทยจะใชประโยชนจากระบบโลจสตกส ในเสนทางนส าหรบขนสงสนคาอตสาหกรรมปองกนประเทศของไทย หรอแมแตจะพงพาอาศยเกยวกบอตสาหกรรมปองกนประเทศจากประเทศทอยในเสนทางทมเทคโนโลยดานการปองกนประเทศททนสมย กจะเปนประโยชนอยางมากตอประเทศไทยทควรตระหนกและแสวงหาแนวทางอยางเปนรปธรรม อกทงผวจยไดน าทฤษฎดลอ านาจมาใชในงานวจยนเพอยนยนถงการเขารวมใน BRI ของประเทศตางๆ จะเปนการถวงดลอ านาจระหวางจนกบสหรฐโดยใชมตทางเศรษฐกจน า ซงสามารถ ท าใหประเทศในเสนทางตางกระตอรอรนทจะเขารวมเปนหนงในโครงขายโครงสรางพนฐานเพอพฒนาระบบโลจสตกสของโลก อยางไรกตาม ทฤษฎดงกลาวไดสงผลใหเราค านงถงการรกษาดลยภาพระหวางการเขารวมในขอรเรม BRI กบจน และความสมพนธอยางยาวนานทไทยมตอสหรฐฯ ดวย และผวจยยงไดน าทฤษฎเกยวกบอ านาจมาใชในงานวจยน รวมทงยกตวอยางใหเหนถงการใช Soft Power ของจนท าใหไทยควรตระหนกวาโลกในยคปจจบนแตละประเทศมงพฒนาเศรษฐกจและยงคงค านงถงความมนคง แตอาจจะระอากบแนวคดการใช Hard Power แบบยคทผานมาทมงพฒนาอาวธและมการน าไปสสถานการณสงคราม ท าใหการยก BRI ของจนขนสเวทโลกกลายเปนเรองทประเทศตางๆ สวนใหญขานรบ อกทงการใช Soft Power ของจนในการเปดประตของเสนทางสายไหมใหมยงกลาวอางถงประวตศาสตรและวฒนธรรมทยาวนานของจนทมเพยงการขนสงสนคา การเผยแพรวฒนธรรมระหวางประเทศท าใหประเทศตางๆ ในเสนทางไมอาจปฏเสธภาพความเจรญทางเศรษฐกจทจนวาดขนโดยมประเทศตนอยในภาพวาดนนดวยได ซงส าหรบไทยเองกควรชประเดนหลกดาน Soft Power ในการพฒนาอตสาหกรรมปองกนประเทศเชงพาณชยเพอลดการน าเขา และพฒนาไปสการสงออกโดยใชจดแขงทางกายภาพของการเปนประเทศศนยกลางอา เซยน และ เปนประเทศทมความสมพนธอนดและเปนทางผานของจนสทะเลในการพงพาอาศยเทคโนโลยปองกนประเทศของจนและใชเปนแนวทางน าไปสการแสวงหาความรวมมอกบประเทศตางๆ ในเสนทางสายไหมใหมนตอไป