تحلیلی بر بازنمایی ایدئولوژی و سبک زندگی در کتاب های آموزش زبان اینترچنج-- An Analysis of the Representation of Life Style

دکتر حمید عبداللهیان، آیدا حسینی فر، تحلیلی بر بازنمایی ایدئولوژی و سبک زندگی در کتاب های آموزش زبان اینترچنج

02-92، صص 1931، زمستان 20شماره مسلسل ، 02شماره ارتباطات، سال سیزدهم، -فصلنامه مطالعات فرهنگ.

استفاده از مطالب این مقاله با درج ماخذ مانعی ندارد.

53

حلیلی بر بازنمایی ایدئولوژی و سبک زندگی در کتاب های آموزش زبان اینترچنجت

ir.ac.ut@habdolah دکتر حمید عبداللهیان، دانشیار گروه ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران،

com.gmail@ahosseinifarآیدا حسینی فر، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران،

چکیده

انگلیسی اینترچنج می پردازیم و به ما در این مقاله به مطالعه روشهای متنی شده ی بازنمایی ایدئولوژی در کتاب های آموزشی زبان

دنبال یافتن پاسخی برای این پرسشها هستیم که کتاب های زبان انگلیسی اینترچنج، به مثابه صور نمادین، به معنایی که تامپسون

کتابها ایدئولوژی و بکار می برد، چگونه معنای ایدئولوژیک خود را به نوآموزان زبان انگلیسی انتقال می دهند؟ و اینکه چگونه در این

سبک زندگی آمریکایی به شکلی طبیعی و همگانی نشان داده می شود؟ برای پاسخ به این پرسش ها ابتدا هر چهار کتاب زرد، قرمز،

سپس الگوی . آبی و سبز اینترچنج را مطالعه کردیم تا مولفه هایی که بوسیله آنها سبک زندگی بازنمایی شده را استخراج کنیم

یی سبک زندگی آمریکایی در این کتاب ها را کشف کردیم و متوجه شدیم که این الگوها راهبردهای اصلی این کتاب، جهت بازنما

چهار برای پیگیری ادعاهای مقاله، روش شناسی مقاله را طوری طراحی کردیم که ابتدا. انتقال دیدگاه ها و عقاید آمریکایی هستند

با تحلیل اظهارات زبان . قرار گیرد حوه برخورد مخاطبان با این کتاب ها را مورد مطالعه و واکاویبحث گروهی متمرکز انجام شود تا ن

اما اگرچه سبک زندگی و فرهنگ بازنمایی شده در این کتاب ها بیشتر آمریکایی است، یافته هایی بدست آمد مبنی بر اینکه آموزان،

چه در این کتاب ها مطرح می شود و اینکه باید از چه سبک آداب و رسوم و عادت این خود مخاطبان هستند که به هنگام برخورد با آن

یافته های این تحقیق همچنین نشان می دهند که در بسیاری موارد، زبان .های اجتماعی پیروی شود، دست به انتخاب می زنند

. آموزان حتی در انتخاب خود به گونه ای دست به یک بریکوالژ فرهنگی می زنند

آموزش، ایدئولوژی، اینترچنج، بازنمایی، سبک زندگی، فرهنگ، قدرت :واژگان کلیدی

mailto:[email protected]





53

مقدمه

، نحوه "سبک زندگی"و "بازنمایی"، "ایدئولوژی"چارچوبی نظری مبتنی بر سه مفهوم با به کار گیری در این مقاله،

انتقال ایدئولوژی از طریق بازنمایی سبک زندگی در کتاب های اینترچنج، با کاربرد این سنتز نظری مورد مطالعه قرار

، و این مطالعه بر اساس تعریف تامپسون از ایدئولوژی، تعریف بوردیو و وبلن از سبک زندگی و سلیقه. می گیرد

سبک زندگی در کتابهای اینترچنج از طریق کاربرد تصاویر نشان دهد که همچنین مبانی نظریه بازنمایی، سعی دارد تا

روش شناسی این مطالعه، دو الیه و مبتنی بر تحلیل .و جمالتی بازنمایی می شود که معرف ایدئولوژی آمریکایی است

اق آن با الگوی به عبارت دیگر، در قسمت اول مقاله از روش تحلیل متن و انطب. متن و مصاحبه های متمرکز است

این الگو که . مطالعه ایدئولوژی در متون ارتباطی استفاده می شود تا داده های مورد نظر را برای تحلیل معرفی کنیم

در مقاله ای ( مطبوعات)در مورد روش شناسی مطالعه ایدئولوژی در متون ارتباطی ( 1931)توسط عبداللهیان و منفرد

مطرح شد، ساختار متون ارتباطی را با تکیه بر گرایشات "یدئولوژی در متون ارتباطیروش شناسی و تحلیل ا"با عنوان

این روش به کار تامپسون که به شناسایی شیوه های عملکرد ایدئولوژی می پردازد . ایدئولوژیک آنها تحلیل کرده است

یدئولوژی در کتاب های اینترچنج در این مقاله نیز بر اساس همین تعریف و الگو، شیوه های عملکرد ا. نزدیک است

در قسمت دوم مقاله، که نحوه برخورد مخاطبان با کتاب و سبک زندگی بازنمایی شده . مورد مطالعه قرار می گیرند

تحلیل می شود، از روش مصاحبه گروهی متمرکز استفاده شده و هدف از این مصاحبه ها در واقع اعتبار بخشیدن به

اما ابتدا الزم است مساله این مطالعه را به . باشد تا روش دوبعدی این مطالعه تکمیل شود یافته های تحلیل متن می

. شرح زیر مرور کنیم

طرح مساله؛ ارتباطات آموزش و انتقال سبک زندگی در کتابهای آموزش زبان اینترچنج در ایران




53

ق کتب آموزشی زبان انگلیسی در ایران مربوط مساله این مقاله به مکانیزمهای پیچیده انتقال ارزشهای فرهنگی از طری

مطالعه این کتاب ها از این جهت برای مطالعات فرهنگی و رسانه دارای اهمیت است که نمونه ای از انتقال . می شود

انتقال ارزشها و تاثیر روابط قدرت در کتابهای اینترچنج،. ارزشها در اثر روابط قدرت در جهان معاصر را معرفی می کند

از این جهت تحلیل چگونگی انتقال سبک زندگی در این کتاب ها به . پیدا کرده است( کتاب آموزشی)شکل رسانه ای

بنابراین مساله ی . دلیل اثر گذاری آشنایی ایرانیان با سبک ها زندگی متفاوت در زندگی روزمره دارای اهمیت است

برای تشریح . یدئولوژی و روابط قدرت از سوی دیگر مربوط می شوداین مقاله به مطالعات فرهنگی و رسانه از یکسو و ا

قدرت، پدیده ای طبیعی است که انعکاس و . این مساله الزم است ابتدا با تعریف جدیدی از مفهوم قدرت آغاز کنیم

ست بلکه بازتاب های مختلفی در زندگی روزمره دارد اما این پدیده دیگر همچون دهه های گذشته آشکار و عینی نی

. منظور ما را به شکل بهتر در عبارت زیر بیان می کنند( 13: 1931)هارت و نگری . زیستی و نهان است

جنسی مرئی و اقتصادی دارد اما در شرایط پساساختاری، قدرت، پنهان و "قدرت"در شرایط ساختاری،

زیستی است بطوریکه نیازی به نهادهای عینی برای کنترل فرد وجود ندارد بلکه فرد خودش از درون

پارادایم . کنترل می شود و زیستی بودن قدرت نیز بخاطر همین پدیده منحصر بفرد کنترل از درون است

ماهیت زیستی و سیاسی منحصر به فردی دارد که در شکل قدرت مشرف به حیات شناسایی جدید قدرت،

قدرت مشرف بر حیات، صورتی از قدرت است که زندگی اجتماعی را از درون تنظیم می کند، . می شود

.جذب می کند و مجددا مفصل بندی می کند

. لید و بازتولید زندگی را در حیطه کنترلی خود در می آورداین قدرت، زندگی را کامال احاطه می کند به گونه ای که تو

قدرت، این کنترل را با بکارگیری روش های گوناگونی انجام می دهد که یکی از آنها معرفی و تشریح ایدئولوژی ویژه

اشاره می کنند که جنس قدرت در جهان امروز ملموس نیست بنابراین، هر (1931)هارت و نگری . خودش است

حتوایی این امکان را دارد تا از سوی قدرت زیستی کنترل شود به نحوی که دربرگیرنده ایدئولوژی باشد که چنین م

در بحث زیر سنتز نظری مقاله را معرفی می کنیم و استدالل خواهیم کرد که این . قدرتی در پی نهادینه کردنش باشد

.اسخ الزم را برای این پرسشها فراهم آوردسنتز نظری قادر است این مساله را حل و تبیین کند و پ




53

تبیین اثرگذاری ارتباطات آموزشی؛ سنتز نظری سبک زندگی، ایدئولوژی و بازنمایی : چارچوب نظری

برای ساختن یک سنتز نظری که مساله بازنمایی و انتقال سبک زندگی آمریکایی را تبیین کند، الزم است ابتدا سه

: ی و بازنمایی را معرفی کنیممفهوم ایدئولوژی، سبک زندگ

ایدئولوژی

مارکس و .برای اولین بار به مفهوم ایدئولوژی اشاره می کند 1130، فیلسوف فرانسوی در سال "دستوت دوتراسی"

نیز به نقش ایدئولوژی در شکل گیریهای اجتماعی اشاره کرده "گریمان"و "بارت"، "آلتوسر"ساختارگرایانی همچون

در باره ی ایدئولوژی نوعی روش شناسی تحلیل ایدئولوژی را نیز "تامپسون"و "مانهایم"بین این افراد، نظر اما در . اند

از این جهت، در این مقاله نظریه تامپسون و روش شناسی او را برای مطالعه کتاب های اینترچنج بکار گرفته . در بردارد

را به اجمال معرفی می کنیم، چرا که تامپسون، ایده خود در مورد قبل از پرداختن به نظریه وی، نظریه مانهایم. ایم

. ایدئولوژی را بر پایه نظریه مانهایم بنیان گذارده است

کارل مانهایم که دلمشغولی اصلی اش پیدا کردن روشی برای مطالعه شرایط اجتماعی معرفت و تفکر بود در کتاب

مانهایم جریان های فکری را مرتبط با زمینه های اجتماعی می . پردازدایدئولوژی و آرمانشهر خود به این مفهوم می

بنابراین ایدئولوژی را . او هرگونه شناخت و تفکر را زاییده ساختار اجتماعی تلقی می کرد. دانست که از آنها برآمده اند

ی به هم بافته تفکر و شیوه شامل نظام ها "نیز به عنوان جهان نگری یک گروه اجتماعی و سیاسی تعبیر می کرد که

ایدئولوژی از نظر (. 1931عبداللهیان و منفرد، ) "های تجربه ای است که شرایط اجتماعی آنها را مشخص کرده است

نظام های فکری یا عقیدتی جا افتاده از نظر اجتماعی همراه با مشارکت جمعی، اشاره دارد؛ و تحلیل "مانهایم به

ای است که طی آن این نظام های فکری یا عقیدتی تحت نفود شرایط اجتماعی و تاریخی ای ایدئولوژیک مطالعه شیوه

(. 09: 1913تامپسون، )" قرار دارند که در آن موضع گرفته و جا افتاده اند




53

تامپسون با بهره گیری از نظریه های مارکس، لوکاچ و مانهایم، به روشی برای تشخیص و تحلیل ایدئولوژی نزدیک شد و

روش ما برای تحلیل ایدئولوژی در این مقاله نیز مبتنی بر روش پیشنهادی تامپسون است که پیش از این عبداللهیان و

تامپسون ایدئولوژی را مجموعه ی روش هایی می داند که با ارائه . کارآمدی آنرا به آزمون گذاشته اند( 1931)منفرد

از نظر تامپسون این مفاهیم از طریق . ابط سلطه تالش می کنندمعانی ایدئولوژیک، در جهت استمرار و حفظ رو

می نامد و معتقد است این صور نمادین هستند که "صور نمادین"ارتباطات صوری به کار می روند و او آنها را

: حدود بهدر واقع تعریف مورد نظر تامپسون م(. 19: 1913نک تامپسون، )ایدئولوژیِ طبقه حاکم را بازنمایی می کنند

معنای صور نمادین است که در بافتهای اجتماعی ریشه گرفته و در جهان اجتماعی انتشار و گردش دارد؛ "

تولید شده و ( فاعالن)گستره پهناوری از کنش ها و گفته ها، تصاویر و متون است که به وسیله عامالن

(. همان)" ادار تشخیص داده می شوندتوسط آنها و دیگران به عنوان ساختهای مفهومی یا استنباطهای معن

ماهیت "البته به نظر وی صور نمادین می توانند . را از این نظر بسیار مهم می داند "ابزارهای زبان شناختی"تامپسون

ما برای تحلیل ایدئولوژی در کتاب های اینترچنج، عناصر ساختاری ایدئولوژی از . داشته باشند "غیر زبانی و شبه زبانی

. له صور نمادین را در مولفه های سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها مورد مطالعه قرار داده ایمجم

سبک زندگی

بوردیو را توضیح می "سرمایه"و "سلیقه"قبل از پرداختن به معنای سبک زندگی و مولفه های آن، دو مفهوم کلیدی

بوردیو به معنای سرمایه که تا آن زمان تنها در اقتصاد مورد .دهیم چرا که به تعریف سبک زندگی مربوط می شوند

. می پردازد "سرمایه فرهنگی"توجه بود، دو معنای دیگر هم اضافه کرد که این مقاله به یکی از آن دو، یعنی معنای

جهت ویژگی های مهم شرایط اقتصادی و اجتماعی یعنی حجم و ترکیب سرمایه، هم از "بوردیو معتقد است بین

، رابطه بالفعل و واقعی وجود "خصوصیات متمایز مرتبط به موقعیت متناظر با آن"با "همزمانی و هم از جهت درزمانی

یادگیری و فرهنگ "او با در نظر داشتن این مالحظه، کسب سرمایه فرهنگی را در گرو (. 093: 1932بوردیو، )دارد

یری اش از سنت نظری نئو مارکسیستی، حکومت طبقه حاکم را تنها او به پشتوانه تاثیر پذ. تعریف می کند "پذیری




04

مبتنی بر حاکمیت اقتصادی نمی داند، بلکه سمبل هایی همچون زبان، آداب و رسوم و فرهنگ پذیری را که عادات و

الگوهایی را برای شهروندان در قالب نظم طبیعی ترسیم می کند، از دیگر روش های حکومت کردن می داند

رچه بیشترین بحث بوردیو در مورد مدرسه و نظام آموزشی است اما از آنجا که در این مطالعه هدف ما شناخت گ

مکانیزم اثرگذاری آموزش زبان از طریق کتاب های آموزشی و انتقال نوع خاصی از سبک زندگی که در آنها بازنمایی می

ت فرهنگی موثرند؟ از این جهت برای شناخت این مکانیزم از شود، و اینکه آیا اینگونه کتابها در بوجود آوردن تغییرا

عالوه بر مفهوم سرمایه فرهنگی، بوردیو به مفهوم . چهارچوب نظری بوردیو و مفهوم سبک زندگی اش استفاده کردیم

. بیان می کند "ترجیحات به نمایش درآمده"را "سلیقه"بوردیو در عبارتی کوتاه، . سلیقه یا سبک زندگی می پردازد

:به نظر او

مقوله معینی از ابژه ها یا ( مادی و نمادین)سلیقه، یعنی گرایش و توانایی تصرف

اعمال طبقه بندی شده و طبقه بندی کننده، ضابطه زاینده سبک زندگی است،

مجموعه متحدی از ترجیحات تمایز بخش که قصد ابراز گری واحدی را در منطق

دینی مانند مبلمان، پوشاک، زبان یا حرکات و سکنات بدنی خاص هر خرده فضای نما

سلیقه ، نظام شاکله های طبقه کننده ای است که شاید فقط . به نمایش می گذارد

(.010 -019: 1932بوردیو، )بخش کوچکی از آن آگاهانه باشد

و آموزش اعم از رسمی و غیر است که آن را کامال ناشی از فرآیند جامعه پذیری 1تعبیر بوردیو از سلیقه، هبیتوس

(. 1931مهدوی کنی، )رسمی و نیز ناشی از موقعیت فرد در محیط اجتماعی یا به تعبیر او حوزه یا میدان می داند

به نقل از 1331بوردیو، )مربوط به دسته خاصی از شرایط زندگی "عادات شرطی شده"هبیتوس از نظر بوردیو بوسیله

بوجود می آیند و قابل انتقالند یعنی می توان آنها را از گروهی به گروه دیگر و از طبقه ( 10: 1932پن شویره و فونتن،

زمانی که طبقه متوسط جامعه به پشتوانه مصرف تظاهری می خواهد خود را به . ای به طبقه ای دیگر منتقل کرد

از این منظر، وقتی سلیقه قابل . کند طبقات باالی جامعه منتسب کند به این منظور هبیتوس های آنها را تقلید می

همین عدم وجود معنای واحد از خود کلمه برای بیان منظور به دلیل ... برای این واژه معادل های بسیاری ترجمه شده است مانند عادت واره، خصلت، منش و

.استفاده کردیم




0

آموزش به انتقال است، منطقا بدین معنی است که قابل آموزش دادن نیز هست یا به بیانی دقیق تر می توان گفت

. سلیقه و به دنبال آن به سبک زندگی شکل می بخشد

ریختارها را ساختار های شکل دهنده و بوردیو از تعریف سلیقه و ریختارها به ارائه تعریف سبک زندگی می پردازد؛ او

شکل گرفته می داند که هم مبنای طبقه بندی و سازماندهی اجتماعی طبقات اجتماعی قرار می گیرند و هم خود

. نتیجه تقسیم بندی های اجتماعی هستند

. های ما وجود دارند بوردیو سبک زندگی را حاصل نظام مندی هایی می داند که در عمل ما، ویژگی های ما و در دارایی

خانه ها، ": مثال او از این دارایی ها را هم در قالب کاالهای تجملی معرفی می کند و هم در قالب کاالهای فرهنگی

و همچنین در فعالیت "ویالها، مبلمان، تابلوها، کتاب ها، اتوموبیل ها، کتاب ها، مشروبات، سیگارها، عطرها، لباس ها

او . هایی است که ما بواسطه آنها تشخص و تمایز خود را حفظ می کنیم؛ مثل ورزش ها، بازی ها، سرگرمی ها، پوشش

این فعالیت های را به عنوان فعالیت های نمادین هویت بخش می شناسد که در حین تعریف هویت فرد برای خودش،

.او را از دیگری ها متمایز می کند

بازنمایی و زبان

از جمله خود )زبان قدرت است چون مرا مجبور می کند کلیشه هایی از پیش شکل گرفته "معتقد است ( 1919)اکو

را به کار ببرم و آنچنان ساختار محتومی دارد که به ما بردگان زبان، اجازه نمی دهد از آن آزاد و خارج شویم ( کلمات

یادگیری هر زبان با یادگیری آداب و رسوم و فرهنگ آن زبان عجین شده است و . "چون هیچ چیز بیرون از زبان نیست

طبق توصیفی که اکو از قدرت زبان ارائه می دهد، باید قبول کرد که هر زبان فرهنگ خاصی را که به آن تعلق دارد،




04

فرهنگی آمریکایی را می خواهند به اعتقاد ما کتابهای اینترچنج نیز از طریق بکارگیری زبان الگوهای. بازنمایی می کند

.به زبان آموزان از طریق بازنمایی سبک زندگی آمریکایی، انتقال دهند

معرفی سنتز نظری این مطالعه به منظور تبیین اثرگذاری کتابهای اینترچنج در ایران

ساخته می شود که در کتاب از پیوند سه مفهوم ایدئولوژی، سبک زندگی و بازنمایی، چارچوب نظری مقاله با این ادعا

های آموزش زبان انگلیسی اینترچنج، قدرت زیستی و نهان امپراطوری، و ایدئولوژی آن از طریق بازنمایی سبک زندگی

سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها شامل مولفه هایی همچون . آمریکایی، به دانش آموختگان منتقل می شود

یی آمریکایی، اوقات فراغت آمریکایی، موفقیت گرایی به سبک آمریکایی، نظام شغلی ارتباطات انسانی، مصرف گرا

آمریکایی، انتقال مناسک مناسبتهای اجتماعی و نگرانی درباره تناسب اندام می شود که در ادامه به تحلیل آنها خواهیم

همچنین، از . ولفه هایی می پردازیماما قبل از آن الزم است نشان دهیم که با چه روشی به مطالعه چنین م. پرداخت

آنجا که شیوه پرداختن به این مساله صرفا کیفی است بنا بر این بدنبال تعمیم نتایج نیستیم و ضرورتی هم برای ارائه

تنها باید پرسید که آیا نتایج تحقیقاتی این مطالعه، ادعاهای نظری باال را تایید خواهند کرد یا خیر؟. فرضیه وجود ندارد

.که در تحلیلها به این پرسش پاسخ می دهیم

روش شناسی تحلیل متون کتابهای اینترچنج از منظر بازنمایی ایدئولوژی آمریکایی

در مطالعه متون مطبوعاتی، بکار برده اند به راهبردهای انتقال ایدئولوژی ( 1931)روش جدیدی که عبداللهیان و منفرد

الب مدلهای تعاملی صور نمادین، مدل تعامل موقعیتی، راهبردهای عملی ایدئولوژی و آنها این روش را در ق. می پردازد

در اینجا نیز ما از همین الگو برای مطالعه متن کتابهای اینترچنج استفاده . مدل ساختاری ایدئولوژی توضیح می دهند




05

در عین حال الزم . ن استفاده کرده ایمبرای تحلیل صور نمادین از مطالعه نمادهای ایدئولوژیک مندرج در مت. می کنیم

.است اشاره کنیم که مدل تعاملی موقعیتی و راهبردهای عملی ایدئولوژی را در اینجا مطالعه کرده ایم

بحث گروهی متمرکز رویکردی تعامل گرا . روش بحث گروهی متمرکز دومین روش به کار رفته در این مطالعه است

معموال در . چگونه یک موضوع در مباحثات گروهی برساخته می شود و تغییر می کنددارد و می خواهد نشان دهد که

تحلیل داده ها ". نمونه گیری تالش می شود تا اعضای گوناگونی از گروه های مختلف در مطالعه مشارکت داده شوند

؛ همچنین 009:1931فلیک، ) "غالبا بسیارعمل گرایانه است جمالت و نه تفسیر مفصل آنها در کانون تحلیل قرار دارند

.(110: 1932حریری، نک

پاسخ های عمیق و وسیع تری نسبت اما در این روش نمی توان به طور مفصل و عمیق به نظرات تک تک افراد پرداخت

اعتبار صوری این روش به خاطر تعداد نظرات مطرح شده در آن خیلی زیاد و به روش مصاحبه انفرادی به دست می آید

جمعیت مورد نظر این مطالعه، زبان آموزانی هستند که از کتاب اینترچنج برای آموزش زبان انگلیسی استفاده .است

نحوه نمونه گیری و . این مطالعه با روش تحقیق کیفی و با تکنیک مصاحبه گروهی متمرکز انجام شده است. می کنند

دیک تر به زندگی روزمره است، صورت گرفته، یعنی مصاحبه انتخاب افراد بر اساس نمونه گیری نظری که عینی تر و نز

های گروهی تا اشباع نظری دنبال شد و جایی که دیگر پاسخ ها تکراری شده بودند و چیز جدیدی بدست نیامد که با

. مفاهیم سه گانه این مطالعه همخوان باشد، از جمع آوری داده های جدید اجتناب شد

گستره جمعیت اصلی از پیش مشخص نیست و حجم نمونه هم از پیش تعریف "طالعه از طرف دیگر چون در این م

نمونه گیری نظری بر این اساس . انتخاب شده است "نمونه گیری نظری"، از این جهت (1931فلیک، ) "نشده است

تحقیق معرفی می انجام می شود که در طی مطالعه گروه های مختلفی برای تکمیل مفاهیم و ادعاهای نظریه به فرآیند

ترکیب سنی در . در این مطالعه چهار مصاحبه گروهی با دو گروه هفت نفره و با دو گروه شش نفره انجام شد. شود

گروه های هفت نفره شامل افرادی می شد که تحصیالت دانشگاهی را تمام کرده بودند و اغلب در بازار کار جذب شده

اما گروه های شش نفره شامل افراد کم سن . ها شامل سه مرد و چهار زن بود ترکیب جنسیتی هم در این گروه. بودند




00

تر می شد که اغلب از دانشجویان سال اول دانشگاه تشکیل شده بود و ترکیب جنسیتی آنها هم شبیه به ترکیب جنسی

انتخاب شده و ( و سبز زرد، قرمز، آبی)این چهار گروه بر اساس چهار مقطع کتاب های اینترچنج . گروه های قبل بود

. اکنون به تشریح یافته هایی می پردازیم که با کاربرد این روش بدست آمده اند. مورد مطالعه قرار گرفتند

مولفه های سبک زندگی در کتاب های اینترچنج: تحلیل یافته ها

مولفه هایی از سبک زندگی که در از تحلیل متن کتابهای اینترچنج، که بر اساس الگوی عبداللهیان و منفرد انجام شد،

منظور از مولفه اموری است که مصداق عینی سبک ". این کتابها بازنمایی شده بود از متن این کتاب ها استخراج شد

عناصری که زیمل، وبلن و وبر در آثار خود از آنها یاد کرده اند عبارت است از شیوه تغذیه، . زندگی محسوب می شوند

، نوع وسیله حمل و نقل، شیوه های (دکوراسیون، معماری و اثاثیه)، نوع مسکن (وشاک و پیروی از مدنوع پ)خودآرایی

رفتارهای حاکی از نجیب زادگی یا دست و دل بازی، کشیدن سیگار در محافل )گذران اوقات فراغت و تفریح، اطفار

برلسون و استینر به نقل از ) "دنی هاخور"و حتی ( 1931مهدوی کنی، ) "(عمومی، تعداد مستخدمان و آرایش آنها

(. 1931مهدوی کنی،

،(سرمایه ای و مصرفی)اموال -1: مهدوی کنی پیشنهاد می کند عناصر سبک زندگی در چهار دسته طبقه بندی شوند

بین فردی از )روابط انسانی -1نگرش ها و گرایش ها و -9، . . . (عادات، شغل گذران اوقات فراغت و )فعالیت ها -0

در اینجا نیز ما با جمع بندی مولفه های سبک زندگی از طریق مطالعه کتاب های اینترچنج به (. گرفته تا اجتماعی

: هفت نوع شاخص به شرح زیر دست یافتیم که این کتابها آنها را برای انتقال سبک زندگی آمریکایی به کار می برند

(ارتباطات درون خانوادگی -ی، بارتباطات بین فرد -الف)ارتباطات انسانی .1

(غذا -خرید کاال ج-پوشش ب-الف)نوع مصرف .0

نوع مراسم و مناسبات اجتماعی .9

شیوه گذران تعطیالت و اوقات فراغت .1

شیوه بازنمایی موفقیت و فرد موفق .2




03

بازنمایی و دغدغه سازی تناسب اندام .0

نوع شغل .1

ین کتابها بازنمایی و یا برای انتقال ارزشهای سبک زندگی بکار هریک از موارد باال خود نیز از راه های مختلفی در ا

. گرفته می شوند

ارتباطات انسانی

ارتباطات درون -ارتباطات بین فردی، ب -الف: همانطور که نشان دادیم ارتباطات انسانی دو بعد به شرح زیر دارد

غیر ارتباطات با -1 :این کتابها بازنمایی شده اندارتباطات بین فردی نیز خود در قالب چهار شکل زیر در . خانوادگی

جزئیات تحلیل هر . مستاجری-ارتباطات موجر -1ارتباطات غیر همساالن و -9شاگردی -ارتباطات استاد -0همجنس

:یک از چهار بخش به شرح زیر می باشد

و طبیعی سازی این مساله و حتی تاکید بر لزوم داشتن یک پارتنر در ( همزیست)داشتن پارتنر : روابط غیر همجنس -1

زندگی، و پرداختن به حواشی این رابطه مثل تالش افراد برای آنکه نزد خانواده پارتنر خود خوب و موجه جلوه کنند که

ی شود مثال دعوت پارتنر به منزل برای معرفی او به والدین، مالقات این مساله در موضوعات متفاوتی در کتاب دنبال م

با والدین در کافی شاپ و تالش هایی از این قبیل که نشانه مشروعیت این نو ع روابط خارج از ازدواج است و به همان

. اندازه ازدواج اهمیت دارند

به محیط آکادمیک نیست و فراتر از آن و خارج از این روابط در فرهنگ آمریکایی محدود : شاگردی-روابط استاد -0

استداللی . محیط های آموزشی، در محیط های صمیمی و غیر رسمی مثل رستوران ها، کلوبها و پارتی ها وجود دارد

که برای این نوع روابط آورده می شود آن است که نقش افراد تنها در محیط خاصی اعتبار دارد و خارج از آن افراد می

یک استاد بیرون از مدرسه و یک رئیس بیرون از دفتر کار، می . نند برای یکدیگر نقش یک دوست را داشته باشندتوا

. تواند یک دوست یا آشنا باشد و این نوع روابط هیچ خللی در نقش های رسمی آنان ایجاد نمی کند




03

سالخوردگان خارج از چارچوب نصیحت و ارتباطات صمیمی جوانان و : روابط دوستانه و صمیمی غیر همساالن -9

در واقع در این نوع بازنمایی ها، کهن سالی و با تجربه بودن، معیار برتری . دنیا دیدگی است-بزرگتری و خامی-کوچکتر

.، تلقی نمی شود(به گونه ای که ما در فرهنگ ایرانی برای سالخوردگان قائل هستیم)و احترام

م به مستاجر و اهمیت به مسائل و مشکالت او و به عهده گرفتن مشکالت خانه توسط احترا :مستاجری-روابط موجر-1

موجر حتی در کوچکترین مسائل و مشکالت خانه مثل خرابی اجاق گاز و التزام موجر برای فراهم آوردن رفاه کامل

ل و مدلولی این نوع روابط به آنچه در ادامه زنجیره های دا. مستاجر یکی دیگر از مسائل این کتاب ها را شامل می شود

ذهن متبادر می شود، اهمیت حقوق بشر را بازنمایی می کند و این نوع روابط را به عنوان یکی از مصادیق این حقوق

. نشان می دهد

دومین شکل از ارتباطات انسانی شامل ارتباطات درون خانوادگی است که خود در سه صورت زیر قابل بحث و ارزیابی

: می باشد

متن این کتب به بیان تغییرات در خانواده آمریکایی پرداخته و اضافه می کند که در جامعه آمریکای معاصر هزینه -1

خانواده .های زندگی باال رفته است و از این جهت اکثر زنان برای تامین هزینه ها مجبورند در بیرون از خانه کار کنند

رویه می دهند و خود را با زندگی منطبق می کنند به خصوص در شرایط های آمریکایی، متناسب با شرایط تغییر

. اقتصادی جدید که نیاز های مالی خانواده ها بیشتر شده است

دومین شکل از اشکال ارتباطات درون خانوادگی به نگهداری حیوانات خانگی به ویژه سگ مربوط می شود که -0

ب شخصی، گردش در پارک و حتی در مهمانی ها و در حضور مهمانان، همیشه و در همه جا اعم از خانه، اتاق خوا

. حیوانات خانگی مانند عضوی از خانواده عزیز بوده و به همان اندازه اهمیت دارند(. 1شکل )همراه خانواده حضور دارد

برند در اینصورت او را به حتی زمانیکه افراد خانواده منزل را ترک می کنند و چنانچه نتوانند حیوان خانگی را با خود ب

سالمتی او توسط دامپزشک هر چند وقت ارزیابی می شود و . یک مراقب یا یک پرستار حیوانات خانگی می سپرند

این نشان می دهد که حیوان خانواده . و سوگوار می شوند خانواده نیز غمگینچنانچه بیمار شود و یا بمیرد، اعضای




03

این مساله یعنی همسان و هم ارزش . ی را دارد که سایر اعضای خانواده از آن برخوردارندو امتیازات موقعیتدقیقا همان

برای . نگهداری سگ در کشورمان دیده می شود با رفتاری قابل مقایسه است که اخیرا دربارهتلقی شدن سگ،

در حالیکه نگهداری . شت می شودمخاطبان کتاب، تفاوت زندگی آزاد در آمریکا و در سایر جوامع از همین تقابل ها بردا

. سگ در ایران جرم است و جریمه و مجازات دارد، در آمریکا سگ مانند عضوی از خانواده عزیز است

نمونه ای از تصاویر مربوط به نگهداری حیوانات -1شکل

کتاب برای بحث های اهمیت طراحی داخلی منزل و دغدغه بودن چیدمان وسایل، موضوع بسیاری از پیشنهاد های -9

آنچه در اهمیت چیدمان منزل، اما در سطحی دیگر دیده . آزاد کالسی است که زبان آموزان را درگیر موضوع می کند

. می شود داللت بر این معنا است که مصرف گرایی متظاهرانه و دستیابی به آن از طریق مصرف امری پسندیده است

نوع مصرف

در این کتاب ها رفتار های مصرفی افراد را با . کتابهای اینترچنج نوع مصرف استدومین شاخص سبک زندگی در

. عناوینی همچون پوشش، فرآیند خرید و اهمیت غذا مورد بحث قرار می دهیم

پوشش -الف

دغدغه ی تهیه و خرید لباس مناسب تا حدی که فرد زمان بسیاری صرف می کند و در مراجعه به تمامی مراکز خرید

این ها همه نشانه ی اهمیت لباس در معرفی شخصیت فرد است حتی در یکی از عنوان های . کوتاهی نمی کند هم

"آیا باید به افراد بر اساس پوشش آنها احترام گذاشت؟ "کتاب این بحث آغاز می شود که




03

فرآیند خرید و ضمانت کاال -ب

برقراری امکاناتی مثل سفارش تلفنی، اینترنتی، دریافت . تحلیل کتابها نشان می دهد که تمام آنچه مهم است کاالست

در محل و از همه مهمتر ضمانت نامه داشتن حتی برای کاالهایی مثل کیف، همه ی اینها نشانه ی اهمیت خرید کاال و

. د او را از دوام و کیفیت کاال مطمئن ساختمصرف است و برای ترغیب خریدار و مصرف کننده بای

آمریکا خود به شکل یک هدف برای مصرف گرایی در آمده یعنی به شکل یک نماد برای لذت، و این همان چیزی است

(. 0نک شکل )که در سطوح بعدی داللت معنایی را به ذهن متبادر می کند

اننماد مصرف گرایی آمریکایی حتی در بیمارست -0شکل

غذا -ج

یکی از (. 9نک شکل )غذا، تنوع غذایی، تجربه ی انواع غذاهای بومی و محلی و حتی دستپخت افراد بسیار مهم است

. مثالهایی که مرتب در این کتابها به آن اشاره می شود همیشه به انواع غذاها و نحوه ی تهیه ی پخت آنها مربوط است

این نواع غذاهایی که از کشورهای مختلف نسخه برداری می شود نیز از دیگر نکات عالقه ی آمریکایی ها به تجربه ی ا

. کتابها می باشد




03

از جمله مطالبی که در همین زمینه در این کتابها مطرح می شود مصرف مشروبات الکلی است که البته با استناد به

قابل فهم باشد، سعی می شود از جایگزین های نظرات برخی از مدرسان زبان، برای آنکه این قسمت از کتاب ها واقعا

-مرسوم این مشروبات در فرهنگ ایرانی استفاده شود مانند شیر یا آب میوه در حالی که در واقع در فرهنگ ایرانی

. اسالمی هیچ جایگزینی برای مشروبات الکلی نیست

تنوع گرایی در مصرف خوراکی ها و انواع غذاها -9شکل

مصرف غذاها و نوشیدنی های خاص مخاطب را به فرهنگ و سطح زندگی افرادی که از همین غذاها و نوشیدنی های

مصرف می کنند مرتبط می کند چرا که مصرف اینگونه غذاها و نوشیدنی های خاص تبدیل به نماد می شوند و

. گرایی استهمانطور که بارت معتقد بود خوردن استیک و شراب در فرانسه نشانه ملی

نوع مراسم و مناسبات اجتماعی-3

سومین شاخص از شاخص های هفتگانه سبک زندگی، همانا مراسم و مناسبات اجتماعی است که در این کتاب ها درج

یک دسته عبارتند از آداب و رسومی که ریشه در مذهب و دین مردم : شده و می توان آنها را در دو دسته کلی جای داد

مراسمی مانند جشن . جز آمریکا کشورهای دیگری که دین رسمی شان مسیحیت است را نیز در بر می گیرد دارد و به

سال نو، کریسمس، عید پاک و مراسمی از این قبیل که در این کتابها مورد بحث قرار گرفته و در خالل این بحثها

دسته ی دوم شامل مراسم و . شنا می کندمخاطب را با مراسم و فرهنگ رایج در دین مسیحیت و کشورهای مسیحی آ

عاداتی است که دینی نیستند و بیشتر وابسته به فرهنگ و زمینه اجتماعی هستند و بیشتر از دسته ی قبل قابلیت




34

از جمله این مراسم (. 1شکل )به عبارت دیگر، این مراسم گستره جهانی دارند . انتقال به فرهنگ های دیگر را دارند

. عادت آمریکایی ها در انعام دادن و حتی مشخص کردن مقدار آن در قبال انجام خدمات مختلف اشاره کرد می توان به

که در همه ساله در چهاردهم فوریه سال همچنین می توان به جشن برداشت محصول و یا جشن ولنتاین اشاره کرد

مسیحی برپا می شود و امروزه در اکثر کشورها از جمله ایران اما در سطحی محدود، و با تهیه ی هدیه جشن گرفته می

، جشن گرفتن چنین روزی در ایران و فروش کادوهای مخصوص آن و استفاده از هرگونه 1933البته از سال . شود

. م جرم تلقی می شود و مغازه های متخلف جریمه می شوندنمادی از این مراس

جشن شکرگذاری، ولنتاین و سال نو: شیوه برگزاری جشن در سه گروه مختلف -1شکل

شیوه گذران تعطیالت و اوقات فراغت -4

و و 0ی هااشاره کتابها به مهمانی و پارت. شاخص چهارم سبک زندگی، شیوه گذران اوقات فراغت در این کتابهاست

اشاره ی مداوم به کلوب های رقص و موسیقی به عنوان محلی برای تجمع و شکل گیری حوزه های عمومی ای که

از دیگر موضوعاتی است که در این ( 2شکل )بتوان در آن ها به بحث، اعتراض و انتقادی صحیح و نتیجه دار پرداخت

کن و تاثیر پر رنگ آنها بر شکل گیری حوزه ی عمومی را با ایران وجود این قبیل اما. کتاب ها به تناوب مطرح می شود

مقایسه کنید که از یکسو پذیرش رسمی ندارد و از سوی دیگر حضور در این قبیل مهمانی ها برای عده ی از ایرانیان

4 Party




3

رح است که پذیرفته شده و پسندیده است و به عنوان اختالف با نیروهای رسمی کشور مانند پلیس یا گشت ارشاد، مط

مخاطب این کتاب ها را می تواند به سمت این نتیجه گیری سوق دهد که در حالیکه این نوع تفریح و گذراندن اوقات

. فراغت در کشوری مانند آمریکا پشتیبانی می شود اما در کشور ما جرم تلقی می شود و مجازات در پی دارد

تقابل شیوه گذران تعطیالت -2شکل

عطیالت با مسافرت های خارج از کشور مانند سفر به هند یا هاوایی به عنوان یکی دیگر از شیوه های گذراندن ت

گذراندن تعطیالت نشان داده می شود که هزینه های گزافی را به همراه دارد و در ایران با توجه به درآمد کم، امکان

(. 0شکل )است چنین سفرهایی در فواصل کوتاه برای اغلب خانواده ها بسیار کم

موج سواری و درخت نخل به عالمت تقابل در مکانهای تفریحی -0شکل

همچنین در این کتابها به تورهای برگزار کننده ی ورزشهای هیجان انگیز به همراه بازدید از نقاط مختلف ایاالت

شاید اشاره . ی زیادی در بر داردمتحده اشاره می شود که در ایران ظرفیت چنین تورها و ورزشهایی کم است و هزینه




34

بوردیو در خصوص ورزش بیان می کند . به بحث بوردیو درباره ورزش کمک کند تا اثر این نمادها را بهتر متوجه شویم

. که وضعیت طبقاتی، معنای فعالیت و ورزش و مزایایی ناشی از آن را تعریف می کند

ورزشی، ارزش های اجتماعی ناشی از دنبال کردن ورزش یکی از مزایای نه چندان بی اهمیت فعالیت های

به عبارت دیگر عالوه بر . های خاصی است که با توجه به چگونگی توزیع طبقاتی شان به وضوح کمیابند

. مزایای ذاتی که انتظار می رود ورزش برای بدن داشته باشد، باید به مزایای اجتماعی آن نیز توجه داشت

از انواع رویه های متمایزی هستند که طبقات مختلف به شکل نابرابر به آنها دسترسی این نوع مزایا ناشی

به عنوان مثال می توان دید که ورزش گلف مانند خوراکی ها و نوشیدنی های گران قیمتی چون . دارند

نقل از دورینگ به) عالوه بر کارکردهای ویژه های سالمت بخش، توزیعی معنی دار دارد . . . خاویار و

(. 1931غائب،

شیوه بازنمای موفقیت و فرد موفق -5

در این کتابها مثالهایی از افراد موفق، اهداف و . شاخص پنجم سبک زندگی به شیوه بازنمایی موفقیت مربوط می شود

آرزوهای آنان در گذشته و به حقیقت پیوستن و یا نپیوستن آنها در زمان حال، جزئی شدن در راز و رمز های موفقیت

ر اکثر موارد در مورد ملیت فرد موفق سکوت می شود اما این سکوت البته د. این افراد در کتاب بسیار مورد توجه است

این تصاویر همچنین اشاره می کنند که این فرد با در اختیار داشتن امکاناتی . در کنار تصویری از یک ظاهر غربی است

سرزمین فرصت های بنابراین اینکه تبلیغ می شود که آمریکا . که در آمریکا موجود بوده به این موفقیت رسیده است

. جدید است را نیز به مخاطب انتقال می دهد

بازنمایی و دغدغه سازی تناسب اندام -6

به این پرسشها می پردازد که چگونه می توان وزن ششمین شاخص بازنمایی کننده سبک زندگی در کتابهای اینترچنج،

خود را کم کرد؟ وزن مناسب برای شما چیست؟ چگونه به وزن متناسب خود برسیم؟ و پرسشهایی از این دست که

با تکرار و عادی . بحث آزاد کالسی را با محور تناسب اندام و وزن به عنوان یکی از دغدغه های زندگی به راه می اندازد




35

و مهم جلوه دادن این مساله برای همگان، این رویه رفتاری و در نهایت یکسان سازی رفتاری اشاعه می یابد به سازی

گونه ای که مخاطب کتابهای اینترچنج به این باور می رسد که تناسب اندام امری است واجب و مهم که اگر به آن توجه

آنچه از این قبیل موضوعات . باید برای حل آن تالش کرد نشود، سبب مشکالتی مثل عدم اعتماد به نفس می شود که

. بر می آید نشانی بر اهمیت یافتن بدن به مثابه نماد هویت است

(تجارت، مدلینگ، رقص)نوع شغل -7

تجارت، (. 3و شکل 1شکل )سرانجام، شاخص هفتم سبک زندگی در کتابهای اینترچنج، به شغل و حرفه مربوط است

سه شغلی هستند که بارها در کتابهای اینترچنج به آنها اشاره شده است و حتی به بیان راز و رقصندگی مدل بودن و

. رمزهای موفقیت در این شغل ها پرداخته شده است

انواع مشاغل تبلیغ شده در کتابهای اینترچنج -1شکل

این کتاب ها نشان داده می شود از نظام مالحظه می شود که بازنمایی فرهنگ آمریکایی و سبک زندگی خاصی که در

نشانه شناسی بارت پیروی می کند و همانند زنجیره ی نشانه های امبرتو اکو، به تبادر معانی همچون نماد لذت بودن

. آمریکا، مظهر پیشرفت بودن آمریکا، ترویج مصرف گرایی و یکسان سازی منجر می شود

لباسی که آنرا می پوشاند، شیوه گذران اوقات فراغت با برنامه هایی پر هزینه و اهمیت و محوریت کاال، توجه به بدن و

البته از قبل برنامه ریزی شده که اهمیت این مورد را در این نوع سبک زندگی نشان می دهد، مصرف نمادین غذا که




30

غذا اشاره دارد و در نهایت نوع اهمیت آنرا نه فقط به عنوان یک منبع کسب انرژی بلکه از باب آنچه به چیزی بیشتر از

روابط انسانی که در سبک زندگی بازنمایی شده در این کتابها بر تعیین کننده بودن نقش انسانها در زمان حال اشاره

از این جهت، نوع این روابط بر مبنای نقش و موقعیت افراد موقتی است، و اینها از عناصر اصلی برای زبان آموزانی . دارد

شوند که در مقطع چهارم یعنی نزدیک به سه الی چهار سال مخاطبان این کتاب ها بوده اند، و این شاخص ها تلقی می

به منظور . به طور مداوم برای آنها تکرار شده است که الگویی از سبک زندگی را برای زبان آموزان ترسیم می کنند

زان ایرانی رفتیم تا نحوه دریافت آنها را از سبک زندگی سنجش و اعتبار بخشیدن به یافته های باال به سراغ زبان آمو

.بازنمایی شده در این کتابها، دریابیم

تحلیل دریافت مخاطبان از کتاب

برای تحلیل بخش دوم از این مطالعه و به منظور مراجعه به نمونه های مورد نظر یعنی افرادی که یادگیری زبان را به

ی دهند در چهار جلسه به یکی از آموزشگاه های زبان در مرکز شهر تهران مراجعه کمک کتاب های اینترچنج انجام م

از آنجا که . کردیم و طی چهار بحث گروهی با چهار گروه از زبان آموزان، مورد این کتابها با آنها گفتگو و بحث کردیم

یا به اصطالح یک طوفان مغزی در نحوه برگزاری بحث به دنبال شکل گرفتن فضایی بودیم که در آن موجی از نظرات

در راهنمای مصاحبه چند موضوع . شکل بگیرد، از این جهت از ساختار یک مصاحبه نیمه استاندارد پیروی کردیم

موضوع ها یا همان پرسشهای بازی که مد نظر . مختلف را دنبال می کردیم و بحث را با یک پرسش باز آغاز می کردیم

در ابتدا دریافت مخاطبان کتابهای اینترچنج از سبک زندگی بازنمایی شده در این کتابها داشتیم این بود که بفهمیم

چیست؟ مساله مهم بعدی این بود که مخاطبان تا چه اندازه شباهت و نزدیکی بین سبک زندگی شخصی خود و سبک

کتاب، تا چه اندازه این کتاب زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها می بینند؟ و مساله سوم این بود که مخاطبان این

ها را در ایجاد تغییرات فرهنگی موثر می دانند؟ که البته قبل از آنکه این پرسش را مستقیما مطرح کنیم، پرسشهای

از آنجمله از آنها پرسیده شد که به نظر شما ما در فرهنگ خودمان چه مراسم و یا عادت : زمینه ای را مطرح می کردیم




33

چه در کتاب نشان داده شده داریم؟ شما کدام مولفه از سبک زندگی بازنمایی شده در این کتابها را در هایی شبیه به آن

زندگی شخصی خودتان دارید؟

تحلیل و مقوله بندی پاسخ ها

:از جمع بندی و تحلیل مطالب چهار بحث گروهی، مقوله های سه گانه زیر بدست آمد

کتابهای اینترچنج دریافت ویژه خود را دارندافراد از سبک زندگی بازنمایی شده در.

سبک زندگی شخصی افراد با سبک زندگی بازنمایی شده در این کتابها شباهت پیدا کرده است.

بازنمایی سبک زندگی خاص در این کتابها موجب تغییرات فرهنگی همسو می شود.

این . نجا از کدگذاری موضوعی استفاده شده استالبته الزم به ذکر است که به منظور انجام این مقوله بندی، در ای

این شیوه کدگذاری دقیقا متناسب با نمونه . کدگذاری بر اساس پرسش هایی انجام می شود که از قبل طراحی شده اند

نمونه گیری بر اساس گروه هایی انجام می شود که به نظر می رسد دیدگاه هایشان بیشترین "گیری نظری است یعنی

(. 1931فلیک، ) "برای تحلیل به همراه داردسود را

دریافت افراد از سبک زندگی بازنمایی شده در کتابهای اینترچنج

اول اینکه، تعدادی از مخاطبان معتقد بودند که سبک زندگی . برداشتهای ما از متن مصاحبه ها به شرح زیر می باشد

. که در این کتاب ها نشان داده می شود کامال و عمدتا آمریکایی است

نستند و به تصاویری که از تعداد بسیاری از زبان آموزان سبک زندگی بازنمایی در این کتابها را تماما آمریکایی نمی دا

هرچند وقتی از آنها . زرد پوستان شرق آسیا در کتابهایشان وجود داشت اشاره می کردند تا نظرشان را ثابت کنند




33

مثل ستارگان هالیوود، رئیس جمهور و دیگر )پرسیده می شد که تعداد این تصاویر در مقایسه با تصاویر خاص آمریکایی

. در است؟ پاسخ دقیقی نمی دادندچق( نشانه های آمریکایی

افرادی هم که پذیرفته بودند که فرهنگ و سبک زندگی بازنمایی شده در کتابهای اینترچنج، آمریکایی است، آن را

. امری طبیعی تلقی می کردند و معتقد بودند که نمی شود انتظار داشت که باید غیر این باشد

ندگی بازنمایی شده در کتابهای اینترچنجشباهت سبک زندگی شخصی افراد با سبک ز

از نظر بسیاری از افرادی که در مصاحبه های ما شرکت کرده بودند، شباهت های فرهنگ ایرانی و سبک زندگی ایرانی با

. این کتابها و آنچه در آنها بازنمایی می شود بسیار زیاد است

ساله 01-مرد ".پدر و اینجور روزا داریم اگه اونا ولنتاین دارن، خب ما هم روز مادر و روز زن و"

03-مرد ".ما شاید کریسمس رو نفهمیم ولی نوروز رو که می فهیم. اونا این همه از کریسمس تو کتابهاشون می گن"

ساله

من سگ نگه نمی دارم ولی پرنده دارم و دقیقا همینطور که تو این کتاب ها نوشته کلی بهشون می رسم و برام "

ساله 01-زن". مهمن

تغییرات فرهنگی حاصل از بازنمایی سبک زندگی خاص در این کتابها

تقریبا می توان گفت از نظر بیشتر زبان آموزانی که در بحث ما شرکت کردند، تغییرات فرهنگی که این کتابها و یا

البته از نظر . تقریبا هیچ استتعامل با آنها بوجود می آورد، در مقایسه با رسانه های دیگری مثل اینترنت و ماهواره

. برخی دیگر، خیلی از تغییرات فرهنگی که در کشور ما به وجود آمده است تحت تاثیر خانواده و روابط انسانی است

ساله 00-مرد". اینترنت در حال حاضر بیشترین تاثیر رو داره. این کتابها اصال تاثیری ندارند"




33

م حذف بشه یا مثال یه شیوه خاص زندگی رو انتخاب کنی، خانواده بیشترین نقش رو برای اینکه یه عادتی از زندگی آد"

ساله 03مرد ". داره

پس می بینین که . بعدها اومدم و تو این کتابها داستانشو خوندم. خود من از طریق دوستم با ولنتاین آشنا شدم"

ساله 01-زن". جامعه خیلی موثرتره

نتیجه گیری

، اشکال مختلفی در زندگی امروز دنیا از “قدرت”یافته های این مطالعه نشان می دهد که ادعای مقاله مبنی بر اینکه

همینطور، پدیده قدرت تنها یک ادعا نیست بلکه به اشکال . جمله ایرانیان پیدا کرده و فقط سخت افزاری نیست

م خود را متبلور می کند و ضرورتا آنطور که اغلب تصور می گوناگون از جمله کتابهای آموزش زبان و به شیوه ای نر

از جمله می . شود، عمدی و آگاهانه و سخت و مستقیم نبوده و در این کتابها نیز با این ویژگیها گنجانیده نمی شود

. ه می شودتوان گفت زبان یکی از اشکال بازتولید قدرت در شیوه نوین و نرم آن است که در این کتابها از آن استفاد

آشنایی با دیگر فرهنگ ها و .عالوه بر زبان، آموزش هم یکی دیگر از وجوه انتقال قدرت غیرمادی و غیر ملموس است

سبک های زندگی در روند آموزش که در واقع محل شکل گیری خرده فرهنگ ها هستند، امری متفاوت است که در

ش، قدرت بازتولید اندیشه ها و مناسک را داراست و می تواند به ذائقه آموز. طرح مساله این مطالعه به آن اشاره کردیم

. و سلیقه افراد نیز شکل ببخشد

در این مطالعه و در قسمت اول، شیوه های انتقال ایدئولوژی از طریق بازنمایی سبک زندگی در این کتاب ها استخراج و

کتاب ها بر محور تاکید بر این است که زندگی آمریکایی تحلیل شد و نتایج نشان دادند که ایدئولوژی مسلط در این

بر این سیاق، ایدئولوژی مندرج در . نمادی از لذت جویی را به ذهن متبادر می کند، و مهد فرصت های جدید می باشد

فت و اما در قسمت دوم مقاله که دریا. این کتابها، سبک زندگی مصرفی آمریکایی را بازنمایی کرده و تبلیغ می کند

برخورد مخاطبان این کتاب ها را مد نظر قرار دادیم، متوجه شدیم که بیشتر زبان آموزان معتقد بودند که آشنایی آنها با




33

سبک زندگی در این کتاب ها تاثیر زیادی بر زندگی آنها نداشته است و بیشترین تاثیرها را از سایر رسانه هایی همچون

ها همچنین معتقد بودند که پیش از شرکت در کالسهای زبان آموزی نیز با بعضی آن. ماهواره و اینترنت می پذیرند

از آن . مراسم مثل ولنتاین آشنا شده بودند که یا از طریق اینترنت و یا از طریق روابط انسانی صورت پذیرفته بوده است

د بودند موضوعات و مثال های گذشته بیشتر افراد به این کتاب ها فقط به عنوان کتاب درسی می نگریستند و معتق

در عین حال عده ای از پاسخگویان، به نکات . ابتدایی این کتاب ها بر تقلید آنها از این نوع زندگی هیچ تاثیری ندارد

مثبتی از متن کتابها اشاره می کردند که آنها را با برخی سنن ایرانی مقایسه می کردند، و معتقد بودند این نکات مثبت

بنطر می رسید که اینگونه مخاطبان معتقد بودند که وقتی مخاطب تشخیص می دهد که . آنها می باشد مورد پسند

اینگونه نکان مثبت یا رفتار یا عادتی که در کتاب نشان داده می شود، نکته ای خوبی است، سعی می کند آن را در

به زمینه ای دیگر، معنای جدیدی از آن تولید زندگی و فرهنگ ایرانی خود تلفیق کند و در انتقال آن از یک زمینه

. کند که همان بریکوالژی است که در بحث نظری به آن اشاره کردیم

. آنچه در جریان مطالعه، جالب به نظر آمد همانا فضا و زمینه ای بود که زبان آموزان در آن درس می خوانند

برخی زبان آموزان، یک فضای عمومی جایگزین است که به می توان این گونه گفت که فضاهای کالس های زبان برای

اینچنین فضایی و مناسکی که در آن انجام می شود و تکلم به . موازات فضای عمومی رسمی ایرانی به وجود آمده است

خل زبان غیر فارسی و درگیری مداوم با آداب و رسوم های سایر جوامع در واقع معرف حضور یک فضای غیر ایرانی در دا

.ایران است

منابع

،تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد . 1فصلنامه ارغنون،شماره . بابک سیدحسینی. مقاله زبان، قدرت، نیرو(. 1919)اکو، امبرتو

. اسالمی

،نشر ثالث: تهران. حسن چاووشیان(. نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی)تمایز (. 1932)بوردیو، پی یر

،انتشارات آگه: تهران. اکبر معصوم بیگی. نظریه کنش(. 1931)بوردیو، پی یر .

،نشر نی: تهران. مرتضی کتبی. واژگان بوردیو(. 1932)پن شویره، کریستی و الیویه فونتن .

،موسسه فرهنگی آینده پویان: تهران. مسعود اوحدی. ایدئولوژی و فرهنگ مدرن(. 1913)تامپسون، جان




33

تهران، انتشارات دانشگاه آزاد. اصول و روش های پژوهش کیفی(. 5831)ی، نجال، حریر .

،تهران، انتشارات . نامه صادق، شماره اول. روش شناسی و تحلیل ایدئولوژی در متون ارتباطی(. 1931)عبدللهیان، حمید و لیال منفرد

. دانشگاه امام صادق

،دانشگاه تهران، دانشکده علوم . ، پایان نامه کارشناسی ارشدتاثیر آن بر سبک زندگی دختران سرمایه فرهنگی و(. 1930)غائب، فریده

. اجتماعی

،نشر نی: تهران. هادی جلیلی. درآمدی بر تحقیق کیفی(. 1931)فلیک، اووه .

،انتشارات وزارت ، تهران1فصلنامه تحقیقات فرهنگی،شماره. مقاله مفهوم سبک زندگی(. 1931)مهدوی کنی، محمد سعید ،

. علوم،تحقیقات و فناوری

،انتشارات قصیده سرا: تهران. رضا نجف زاده. امپراطوری(. 1931)نگری، آنتونیو و مایکل هارت .

،انتشارات نی: تهران. فرهنگ ارشاد. نظریه طبقه مرفه(. 1939)وبلن، تورستین .

منابع انگلیسی

Hall, Stuart, (7991). Representation; Cultural Representations and Signifying Practices. Open

University: Sage Publication.

An Analysis of the Representation of Life Style and Ideology in Interchange ESL Books

Hamid Abdollahyan, Associate Professor, Department of Communication, Faculty of Social Sciences,

University of Tehran, [email protected]

Ayda Hosseinifar, MA student, Media and Cultural Studies, Department of Communication, Faculty of Social

Sciences, University of Tehran, [email protected]

Abstract: This article will examine how life style and ideology are represented in Interchange ESL

books in the Iranian institutions for English language. The article seeks a possible answer to two

following questions: 7- how Interchange ESL books, treated here as symbolic forms of ideology as

Thompson puts it, transmit their ideological training codes? And 2- how these books depict

particularly American types of ideology and life style to look as natural and publicly-admitted life

style? In order to answer these questions we will first perform a study on all four yellow, red, blue

and green versions of Interchange books to find out how the dimensions of life style are

represented. Then we will search for discoveries on patterns of representing a particularly

American type of life style in Interchange books. We claim these patterns are used in Interchange

books as a strategic agenda through which the American ideologies are transmitted to the ESL

learners. Our argument will also cover the question of how the audience will interact with such

texts. Methodologically, we will rely on the data collected from four focus group discussions.






34

Then we will analyze reactions of the ESL learners to the content of these books. Some of the

findings indicate that although these books depict the American ideology, life style and culture, the

Iranian ESL learners necessarily do not give in to the instructions. Rather, they chose whether or

not they would like to follow the American cultural codes and norms introduced by the books. In

some instances the learners invent a cultural bricolage and appeal to it.

Keywords: education, ideology, Interchange, representation, life style, culture, power

تحلیلی بر بازنمایی ایدئولوژی و سبک زندگی در کتاب های آموزش زبان اینترچنج-- An Analysis of the Representation of Life Style

Documents