Transcript
LEGENDA
KSIĘGA TRENDÓW W EDUKACJI 2013/14
Coś się dzieje w edukacji. Widzisz to?
TRENDY
A. NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY
Edukacja mobilna
Nauka oparta na danych w chmurze
Edukacja w oparciu o otwarte oprogramowanie
Indywidualne środowisko kształcenia
E. RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEMA
Nauczyciel artysta
Odwrócona klasa
Wirtualny asystent
C. ORIENTACJA EDUKACYJNA
Edukacja zorientowana na ucznia
Edukacja przez całe życie
Edukacja nieformalna
Edukacja matematyczno- -przyrodnicza
Edukacja plenerowa
Powrót do edukacji
zawodowej
Nota od Wydawcy
Niniejsze opracowanie jest rezultatem współpracyZespołu Produktów i Marketingu firmy Young Digital
Planet: Aliny Guzik, Moniki Mizerskiej, Wojciecha Wiśniowskiego, Jolanty Gałeckiej, Olgi Nerc,
Magdaleny Zalewskiej.
Składem i realizacją oprawy graficznej zajmowali się Paweł Wojciechowski i Ewa Siekierska.
D. NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
Wyszukiwanie i nauka wizualna
Edukacja oparta na poznaniu mózgu
Naukana jeden kęs
Rzeczywistość rozszerzona
Nauka oparta na gestach
F. RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI
:) !?
Edukacja wykorzystująca
media społecznościowe
Nauka w grupie Nauka w gronie rówieśników
B. DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
Kształcenie adaptacyjne
Kształcenie zorientowane projektowo
Uczenie kontekstowe
Edukacja oparta na grze i grywalizacja
?Uczenie
w oparciuo problem
Opowieści z wykorzystaniem
technologii
Edurozrywka
Kiedy byliśmy dziećmi, inspirowały nas marzenia i uczucia.
Dziś tworzymy nowe ścieżki edukacyjne, biorąc pod uwagę
zmiany, jakie zachodzą we wszystkich obszarach naszego
życia. Obserwujemy rozwój cywilizacyjny i zadajemy sobie
pytanie: „Jak wpłynie on na proces zdobywania wiedzy?”.
W rzeczywistości bowiem pytanie o trendy w edukacji jest
pytaniem o jej przyszłość.
Dokąd zmierza edukacja?
Jaki jest charakter zmian zachodzących w kształceniu? Jak
proces uczenia się będzie wyglądał za rok, za pięć, a nawet
za dziesięć lat? Wśród obszarów związanych z edukacją
można wyróżnić kilka, w których właśnie teraz następują
zmiany:
1. Dynamicznie rozwijające się technologie umożliwiają
dostęp do informacji i treści edukacyjnych na niespotkaną
do tej pory skalę. Edukacja mobilna, online czy oparta
na danych w chmurze to tylko przykładowe rozwiązania,
które pozwalają, by proces nauczania wyszedł poza
szkolną klasę oraz zapewniają uczniom doświadczanie go
niezależnie od czasu i miejsca.
2. Naturalną konsekwencją rozwoju nowych technologii
i większej dostępności wiedzy są zmiany zachodzące
w relacjach uczeń – nauczyciel. Wzrost aktywności
uczniów wymaga modyfikacji roli, jaką w procesie edukacji
pełnili dotąd nauczyciele. Pedagog powinien stać się
kimś w rodzaju przewodnika dla swoich wychowanków,
obecnie bowiem to uczeń znalazł się w centrum zarówno
szkolnej klasy, jak i całego procesu edukacji (nauczanie
zorientowane na ucznia – ang. student-centred learning).
3. Nowe działania, narzędzia i role wymagają wypracowania
nowatorskich modeli pracy. Na wartości zyskują te, które
oparte są na współdziałaniu uczniów (nauka w grupie
– ang. collaborative learning, kształcenie zorientowane
projektowo – ang. project-based learning, uczenie się
w gronie rówieśników – ang. peer learning).
4. Wzrasta znaczenie platform społecznościowych, które
ułatwiają wymianę wiedzy i doświadczeń (edukacja
wykorzystująca media społecznościowe – ang. social media
learning).
5. Współcześni uczniowie należą do pokolenia cyfrowego
(ang. digital natives). Komputery, tablety i smartfony
z dostępem do Internetu są dla nich narzędziami, które
wykorzystują do codziennej komunikacji, tworzenia
własnej tożsamości oraz do zabawy i do pracy. Nasze
zadanie polega na równoległym posłużeniu się tymi
mediami w procesie uczenia. Edukacja oparta na grze
(ang. game based learning), wyszukiwanie i nauka
wizualna (ang. visual search & learning), rzeczywistość
rozszerzona (ang. augmented reality) czy edukacja oparta
na gestach (ang. gesture based learning) stwarzają ku temu
nieograniczone możliwości.
6. Zmienia się również sposób, w jaki myślimy o uczeniu się
i nauczaniu – przewartościowaniu ulega filozofia edukacji.
Pojawiają się nie tylko trendy oparte na indywidualizacji
całego procesu (kształcenie oparte o techniki adaptacyjne –
ang. adaptive learning), lecz również potrzeba uzasadnienia
celu edukacji (uczenie kontekstowe – ang. relevance-
oriented learning). Uczniowie i inne osoby, biorące udział
w procesie kształcenia, zaczynają zdawać sobie sprawę
z pełnionej w nim roli.
Nowe trendy czy stare rozwiązania?
Wiele z wyżej wymienionych trendów ma źródła
w odkrytych już niegdyś rozwiązaniach. Wtedy rynek
nie był jeszcze na nie gotowy. Obecnie jednak szybki
rozwój technologii umożliwia ich niemal natychmiastową
realizację i wprowadzenie. Wystarczy wspomnieć
WSTĘP
Jak wyglądać będzie szkoła przyszłości? Trendy, które zmieniają edukację.
o indywidualizacji procesu uczenia się. To bardzo modna
koncepcja, często przywoływana przez ekspertów
w dziedzinie edukacji, polityków czy pedagogów jako
podstawa edukacji w XXI wieku. Jeśli jednak sięgniemy
pamięcią wstecz, zobaczymy, że już na początku XX wieku
nad indywidualizacją procesu uczenia się wykonana
została ogromna praca. Helena Parkhurst – amerykańska
nauczycielka, pracująca z dziećmi o zróżnicowanym
rozwoju intelektualnym, wprowadziła innowacyjny
program oparty na indywidualnej pracy z każdym
z uczniów. Nazwała go „planem daltońskim” (od nazwy
miejsca, gdzie pracowała). Dla wielu był to rewolucyjny
i nieosiągalny system edukacyjny – aż do dzisiaj.
Kolejnym przykładem teorii, która liczy sobie już kilka
dekad i wciąż wydaje się zbyt rewolucyjna, by w pełni
zastosować ją w edukacji, jest koncepcja autorstwa
amerykańskiego psychologa Harry’ego Harlowa.
W 1949 roku przeprowadził on eksperyment
na małpach. Celem doświadczenia było sprawdzenie,
co motywuje zwierzęta do wykonania prostego zadania
– rozwiązania mechanicznej łamigłówki. Okazało się,
że najskuteczniejszej zachęty nie stanowił wcale system
nagród i kar, ale ciekawość. Małpy osiągały lepsze wyniki,
kiedy praca sprawiała im przyjemność. Harlow określił
ten stan mianem motywacji wewnętrznej. Jego teoria
musiała poczekać kilka dekad zanim znalazła praktyczne
zastosowanie. Współcześnie jej założenia leżą u podstaw
wszelakiego rodzaju gier. Nie znalazła jednak dotąd
stałego miejsca w żadnym systemie edukacyjnym.
Wreszcie, jak to się stało, że udało nam się usunąć ławki
z przedszkoli? Dzięki Friedrichowi Froebelowi –
wybitnemu pedagogowi (twórcy koncepcji ogrodu
dziecięcego) oraz Marii Montessori – lekarce, która
żyła na przełomie XIX i XX wieku, znanej ze stworzenia
rewolucyjnego, jak na jej czasy, systemu edukacji
przedszkolnej, szkolny regulamin zastąpiono nauką
przez zabawę. Niestety, takie podejście do edukacji nadal
nie zostało wdrożone w przypadku starszych uczniów.
„Księga Trendów w Edukacji” – wyjątkowa publikacja
Zebranie wszystkich trendów w edukacji jest bardzo
ważne, ponieważ umożliwia jej zmiany oraz warunkuje
to, by stała się bardziej przyjazna i uznawana przez
uczniów. Nowoczesna technologia pozwala nam
na urzeczywistnienie wszelkich teorii i pomysłów, które
postulowano w minionych dekadach. Dostęp do Internetu
sprawił, że edukacja stała się globalna i niezależna
od konkretnych instytucji.
Young Digital Planet (i inne organizacje działające
w poczuciu podobnej misji) projektuje przyszłość
nauczania. Tworzymy wyróżniające się programy
edukacyjne, z których można korzystać w dowolnym kraju.
Jest to możliwe nie tylko dzięki procesowi dostosowania
wersji językowych, ale również dlatego, że tworząc
nasze produkty rozumiemy obecne trendy i wiemy, jak je
wykorzystać.
Nie jesteśmy jednak w stanie wprowadzić tych zmian
sami. Do osiągnięcia celu potrzeba powszechnego
zrozumienia konieczności zmieniania świata na lepsze.
Bez tego nawet najlepsze produkty zaliczone zostaną
w poczet ciekawostek, odłożonych na półkę z materiałami
uzupełniającymi, podczas gdy podstawa procesu
kształcenia pozostanie niezmieniona.
Autorzy „Księgi Trendów w Edukacji” pracują na co dzień
w firmie Young Digital Planet i są prawdziwymi
pasjonatami nauczania. Ponieważ zakres tematyczny
poruszanych zagadnień jest bardzo szeroki, twórcy wybrali
materiały związane przede wszystkim z nowoczesnymi
technologiami i relacjami pomiędzy nowymi mediami
a edukacją.
Nasza niezwykła kolekcja udziela odpowiedzi na pytanie:
„Co się dzieje w edukacji?”
NO
WE
FO
RM
Y D
OST
ĘP
U D
O W
IED
ZY
NO
WE
FO
RM
Y D
OST
ĘP
U D
O W
IED
ZY
Edukacja mobilna
Nauka oparta na danych w chmurze
Edukacja w oparciu o otwarte oprogramowanie
Indywidualne środowisko kształcenia
A
A. 1 NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY
1. EDUKACJA MOBILNA (MOBILE LEARNING)
Naukazawszeiwszędzie
Powiązane terminyurządzenia mobilne, wszechobecne uczenie się, zawsze i wszędzie, podręczna edukacja, edukacja w biegu, ubiquitous learning, handheld
learning, m-learning
CharakterystykaDla niektórych edukacja mobilna jest sposobem zdobywania
wiedzy za pomocą aplikacji zaprojektowanych na urządzenia
przenośne, takie jak tablety czy smartfony. W opinii innych –
to możliwość wykorzystywania urządzeń mobilnych do celów
edukacyjnych. Materiałów edukacyjnych dostosowanych
do urządzeń mobilnych przybywa w niezwykle szybkim tempie.
Na rynku pojawiają się między innymi podręczniki, aplikacje
do nauki języków obcych oraz mniej lub bardziej edukacyjne gry
i programy. Coraz więcej portali internetowych dostosowywanych
jest do możliwości wyświetlania ich na urządzeniach mobilnych.
Co więcej, taka kompatybilność powoli staje się nieodzownym
wymogiem. Dodatkowo tanieją urządzenia mobilne, a co za tym
idzie pojawia się coraz więcej ich użytkowników stwarzających
potrzebę dostępności w/w materiałów. Zmienia się myślenie
nauczycieli w zakresie obecności urządzeń mobilnych w szkole.
Kilka lat temu kategorycznie zakazywano używania telefonów,
teraz coraz więcej szkół chce zapewnić swoim uczniom tablety
w celach edukacyjnych i dostrzega dobrodziejstwa podążania
zgodnie „z duchem czasów”.
EDUKACJA MOBILNA
Geneza
■ Potrzeba dostępu do wiedzy zawsze i wszędzie, o każdej
porze. ■ Nieodzowność edukacji skupionej na uczniu. ■ Potrzeba nauki we własnym tempie. ■ Chęć decydowania przez ucznia o zakresie i tematyce
materiału. ■ Edukacja w plenerze. ■ Natychmiastowy dostęp do edukacji.
Korzyści i możliwości
■ Łatwość dostępu do wiedzy poprzez urządzenia mobilne. ■ Możliwość uczenia się we własnym tempie. ■ Łatwość komunikacji pomiędzy nauczycielem a uczniem
oraz pomiędzy uczniami nawzajem. ■ Indywidualizacja nauczania. ■ Dostęp do wiedzy dla uczniów ze specjalnymi potrzebami
i uwarunkowaniami. ■ Możliwość aktywnego udziału w wydarzeniach edukacyjnych,
np. konferencjach, odczytach, webinariach itp., w czasie
rzeczywistym i bez wychodzenia z domu (oszczędność
pieniędzy i czasu). ■ Wzrasta prestiż szkoły, która używając tabletów jest
postrzegana jako nowoczesna.
Potencjalne zagrożenia
■ Uwaga ucznia może zostać łatwo rozproszona i odwrócona
od celów edukacyjnych. ■ Urządzenia mobilne, tak jak każdy inny sprzęt elektroniczny,
może ulec zepsuciu. ■ W związku z szybkimi zmianami technologicznymi istnieje
częsta potrzeba wymiany sprzętu na nowsze modele, co może
być kosztowne.
Przykłady i nawiązania
■ Aplikacje na urządzenia mobilne: mSkills English – kurs
do nauki języka angielskiego dla osób dorosłych, Nicole &
Tommy Vocabulary for children – kurs języka angielskiego,
francuskiego, hiszpańskiego, chińskiego i niemieckiego
dla dzieci. ■ Ogromna ilość innych aplikacji edukacyjnych dostępnych
w AppStore, Google Play oraz Windows Market. ■ Rozwiązania do tworzenia interaktywnych podręczników:
Digital Books Solution – Bookshelf, iBook. ■ Korzystanie z urządzeń cyfrowych podczas lekcji w szkołach
na całym świecie. ■ Aplikacje do zastosowania przez nauczyciela w klasie: Groovy
Grader – aplikacja pozwalająca szybko przeliczyć wyniki
testu uczniów; iLeap Pick a student (pomaga wywoływać
do odpowiedzi i tym samym uaktywniać uczniów z danej
klasy lub kilku klas). ■ Wordpress iPhone app – dla nauczycieli, którzy prowadzą
klasowego lub szkolnego bloga. Aplikacja ta pozwala
na sprawną aktualizację treści, dodanie zdjęć i innych
multimediów, kiedy mamy tylko chwilkę. ■ BookLeveler – pomaga określić poziom trudności tekstu
zawartego w książce po kodzie ISBN, ułatwia dopasowanie
odpowiedniej treści wybranej książki do programu nauczania. ■ Teacher’s Assistant Pro – elektroniczny dziennik
na urządzenia mobilne, pozwalający na aktualizację wyników
uczniów na bieżąco, jeżeli tylko nauczyciel ma pod ręką
urządzenie z dostępem do Internetu.
NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY A. 2E
DU
KA
CJA
MO
BIL
NA
A. 3 NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY
2. NAUKA OPARTA NA DANYCH W CHMURZE (CLOUD-BASED LEARNING)
Twojawiedzawobłokach
Powiązane terminychmura, szkoła w chmurze, szkolenia w chmurze, edukacja online, edukacja webowa, e-learning
CharakterystykaJest to oprogramowanie i infrastruktura, wykorzystywana
w celach edukacyjnych, bazująca na tak zwanej „chmurze”.
Nauka w chmurze często mylona bywa z edukacją online.
Z punktu widzenia użytkownika końcowego rzeczywiście nie
ma bowiem znaczenia, czy posiada on dostęp do materiału
znajdującego się online, czy w chmurze. Różnica jest stricte
techniczna.
Lokalizacja w chmurze oznacza, że wszelkie dane utrzymywane są
na wielu serwerach, w przeciwieństwie do lokalizacji online, gdzie
całość informacji przechowuje się na jednym serwerze.
Dla użytkownika końcowego oznacza to, że może mieć on dostęp
do swoich danych z wielu urządzeń (np. z komputera, tabletu,
smartfona) – zawsze w aktualnej wersji, bez względu na to,
z jakiego urządzenia korzysta.
NAUKA OPARTA NA DANYCH W CHMURZE
NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY A. 4N
AU
KA
OP
AR
TA
NA
DA
NY
CH
W C
HM
UR
ZE
Geneza
■ Wygoda nauki. ■ Łatwy dostęp do wiedzy. ■ Nauka w grupie. ■ Nauka metodą projektów.
Korzyści i możliwości
Dla uczniów: ■ współpraca pomiędzy członkami zespołu, ■ dzielenie się wiedzą, ■ dostęp do informacji, materiałów edukacyjnych czy zadań
domowych – z każdego miejsca i za pośrednictwem wielu
różnych urządzeń, ■ dostęp zarówno do formalnej, jak i nieformalnej edukacji, ■ szybsza analiza i prezentacja danych.
Dla instytucji edukacyjnych: ■ niższe koszty infrastruktury, ■ niższe koszty instalacji oprogramowania i szkoleń, ■ możliwość większego skupienia się na edukacji, zamiast
na utrzymywaniu i modernizacji infrastruktury IT.
Dla nauczyciela: ■ sposobność monitorowania postępów ucznia, ■ możliwość natychmiastowej interakcji – wymiany myśli,
komentarzy, wskazówek i materiałów edukacyjnych.
Potencjalne zagrożenia
■ Brak kontroli nad jakością materiałów edukacyjnych.
Przykłady i nawiązania
Rozwiązanie Microsoft 365 Office używane w: ■ Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, ■ 250 placówkach edukacyjnych z Radomia i okolic, ■ Glasgow Caledonian University (Szkocja), ■ University of Texas w San Antonio (USA), ■ University of Massachusetts (USA).
Rozwiązanie Google Docs używane w: ■ Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 10 w Gliwicach, ■ American University w Kairze (Egipt), ■ The University of Westminster (Wielka Brytania), ■ Khon Kaen University (KKU) (Tajlandia), ■ The University of Benin (Nigeria).
Inne rozwiązania: ■ Platform School Loop http://www.schoolloop.com – rozwiązanie
do administrowania szkołą osadzone w technologicznej
chmurze. ■ WizIQ – wirtualna klasa z możliwością przeprowadzania
wideokonferencji, chatów i uzupełniona o inne komunikatory. ■ TalentLMS – platforma do tworzenia kursów.
A. 5 NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY
3. EDUKACJA W OPARCIU O OTWARTE OPROGRAMOWANIE (OPEN SOURCE LEARNING)
Kopiowanie,udostępnianie,ponownewykorzystywanie,czylidarmowe materiałyedukacyjne
Powiązane terminydarmowa edukacja, edukacja otwarta, nauka w grupie, kursy MOOC (massively open online courses), OER – open education resources,
open-ness, open learning, free learning, collaborative learning
CharakterystykaW przypadku kształcenia opartego o otwarte oprogramowanie
wszystkie pomoce naukowe do używania, przystosowywania,
udostępniania i ponownego wykorzystywania oferowane są
nauczycielom i uczniom za darmo. Materiały edukacyjne mogą
występować w formie dokumentów, prezentacji, filmów, animacji,
slajdów, kursów elektronicznych, plików mp3, programów
nauczania i konspektów lekcji, podręczników, danych, gier
edukacyjnych, testów, quizów itp.
Edukacja w oparciu o otwarte oprogramowanie buduje na całym
świecie uniwersalną bazę wiedzy, w której główną wartością jest
darmowy dostęp. Zastosowanie tego rodzaju rozwiązania jest
możliwe dzięki idei licencji Creative Commons.
EDUKACJA W OPARCIU O OTWARTE OPROGRAMOWANIE
NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY A. 6E
DU
KA
CJA
W O
PA
RC
IU O
OT
WA
RT
E O
PR
OG
RA
MO
WA
NIE
Geneza
■ Potrzeba powszechnego dostępu do materiałów
dydaktycznych. ■ Zainteresowanie darmowym dostępem do wiedzy. ■ Społeczna potrzeba dzielenia się informacjami, osiągnięciami
i pomysłami.
Korzyści i możliwości
■ Dostęp do wiedzy za darmo. ■ Wyrównanie szans edukacyjnych. ■ Dzielenie się swoją wiedzą, pracą i doświadczeniem
niekoniecznie będąc formalnie nauczycielem i nie tylko
w murach szkoły czy uczelni. ■ Dostęp do materiałów edukacyjnych w różnej formie
np. wykładu audio lub video, prezentacji, filmu, zdjęć, grafiki
lub animacji. ■ Pozwolenie na kopiowanie i edycję dostępnych zasobów. ■ Dostęp do stale aktualizowanej i rozszerzanej bazy
materiałów.
Potencjalne zagrożenia
■ Brak kontroli nad jakością materiałów edukacyjnych.
Przykłady i nawiązania
■ USA – MIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu ■ USA – Projekt Connexions – Uniwersytet Rice
http://cnx.rice.edu ■ Japonia – Japońskie Konsorcjum http://www.jocw.jp ■ Wielka Brytania – Projekt Learning Space
http://openlearn.open.ac.uk ■ USA – http://ted.com – źródło ponad 1400 filmów wideo
z prelekcjami najbardziej fascynujących myślicieli i działaczy
z dziedziny technologii, rozrywki czy designu.
A. 7 NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY
4. INDYWIDUALNE ŚRODOWISKO KSZTAŁCENIA (PERSONAL LEARNING ENVIRONMENT)
EdukacjaspecjalniedlaCiebie
Powiązane terminyedukacja osobista, nauka przez całe życie, edukacja nieformalna, personal learning, virtual learning environment (VLE), PLE, blended
learning, lifelong learning
CharakterystykaIndywidualne środowisko kształcenia to inaczej mówiąc świat
edukacyjny skomponowany przez samego uczącego się. Jest
to zbiór różnych źródeł, z których użytkownik czerpie wiedzę.
Najważniejsze w tym świecie jest to, że uczący się sam dobiera
materiały, planuje edukację, dobiera tematy i źródła. Ma całkowitą
kontrolę nad tym czego się uczy, kiedy się uczy i jak się uczy.
Żongluje wiadomościami i sam decyduje, co jest dla niego ważne,
interesujące, co zgłębi, a co pominie. Słowem – jest to doskonałe
rozwiązanie dla niezależnych.
Skąd pochodzą źródła tworzące indywidualne środowisko
kształcenia? Oto tylko kilka z nich:
■ Internet – portale informacyjne, edukacyjne, blogi, kanały
RSS, wszelkiego rodzaju media społecznościowe: Facebook,
Twitter, Google+, LinkedIn, YouTube, Vimeo, Instagram,
Flickr, newslettery, VoIP np. Skype i inne komunikatory,
a także rozwiązania typu social bookmarking, jak
np. http://www.delicious.com, gdzie zapamiętujemy ulubione strony,
do których chcemy wrócić, ■ telefon: sms, zdjęcia, nagrania video, nagrania z dyktafonu, ■ źródła „offline” – np. spotkania z ludźmi - rodziną i przyjaciółmi,
nauczycielami i innymi osobami, od których czerpie się wiedzę
i doświadczenie, ■ a także: radio i telewizja.
INDYWIDUALNE ŚRODOWISKO KSZTAŁCENIA
NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY A. 8IN
DY
WID
UA
LNE
ŚR
OD
OW
ISK
O K
SZT
AŁC
EN
IA
Geneza
■ Zróżnicowane style uczenia się. ■ Odmienne upodobania i zwyczaje. ■ Różne potrzeby i zainteresowania uczniów. ■ Silna potrzeba spersonalizowanych interfejsów. ■ Popularność e-portfolio. ■ Potrzeba posiadania kontroli nad własnym życiem, w tym
edukacją.
Korzyści i możliwości
■ Pomoc w przejęciu przez uczniów kontroli nad procesem
edukacyjnym. ■ Większa efektywność uczenia się – uczniowie uczą się tego,
czym są zainteresowani oraz tego, co powoduje głębsze
poznanie danego tematu.
■ Radość uczenia się.
Potencjalne zagrożenia
■ Problem z zaspokojeniem potrzeb wszystkich uczniów. ■ Brak kontroli nauczyciela nad uczniem. ■ Trudności z oceną postępu. ■ Odejście ucznia od standardowego programu nauczania.
Przykłady i nawiązania
■ Projekt ROLE (ang. Responsive Open Learning Environment)
to projekt europejski i chiński badający zjawisko
indywidualnego środowiska kształcenia oraz identyfikujący
narzędzia PLE oraz możliwości jego zastosowania
http://www.role-project.eu ■ Matrix Learning (NTK) ■ Plex ■ Symbaloo EDU ■ Evernote ■ iGoogle
A. 9 NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY
DO
ŚWIA
DC
ZE
NIA
ED
UK
AC
YJN
E
B
?
DO
ŚWIA
DC
ZE
NIA
ED
UK
AC
YJN
EKszta
łcenie
adap
tacyjn
eKształcenie zorientowane projektowo
Uczenie kontekstowe
Edur
ozryw
ka
Eduk
acja
opar
ta na
grze
i gryw
aliza
cja
Opowieściz wykorzystaniem technologii
Ucze
nie w
opar
ciu o
prob
lem
B. 1 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
5. KSZTAŁCENIE ADAPTACYJNE (ADAPTIVE LEARNING)
Optymalnetreścidostosowanedopotrzeb,styluirytmuprzyswajania wiedzyprzezuczniów
Powiązane terminykształcenie oparte o techniki adaptacyjne, hipermedia adaptacyjne, edukacja komputerowa, inteligentny system uczenia, komputerowy agent
pedagogiczny, edukacja spersonalizowana, modalność uczenia, adaptacyjność, indywidualne ścieżki uczenia, adaptive hypermedia, intelligent
tutoring systems, computer-based pedagogical agents
CharakterystykaKażda osoba, korzystająca z usług Google’a, otrzymuje sprofilowane
wyniki wyszukiwania i reklamy produktów. Podobna tendencja
zaczyna pojawiać się także w edukacji. U podstaw idei kształcenia
adaptacyjnego leży założenie, że komputer jest narzędziem zdolnym
poprawić wyniki procesu kształcenia uczniów. Włączenie komputera
do procesu kształcenia umożliwia dostarczenie systemu lub zestawu
narzędzi pozwalających na dostosowanie metod uczenia do odbiorcy.
Dzięki platformie, która zbiera dane dotyczące zachowań użytkownika
i jego wydajności możliwe jest zbudowanie profilu ucznia i dostarczanie
zaleceń do jego dalszej pracy oraz kolejnych, które powinien wykonać.
Dzięki zastosowaniu metody adaptacyjnej treści edukacyjne stają
się dynamiczne i prawdziwie interaktywne, a uczeń staje się
środkiem swojego własnego, indywidualnego procesu edukacyjnego.
Oprogramowanie komputerowe zbiera ogromne ilości danych,
monitorując aktywności użytkownika, dzięki którym system uczy
się, adaptując do potrzeb konkretnego człowieka. Dane dotyczące
użytkownika są generowane nie tylko podczas interakcji ucznia
z systemem czy podczas jego oddziaływania z materiałami tradycyjnymi
(podręczniki), jak i nietradycyjnymi (gry, serwisy społecznościowe),
ale także podczas kontaktów z nauczycielami i rówieśnikami. Dzięki
zebranym danym system nie tylko wie, co umie użytkownik w danym
momencie, ale przede wszystkim jest w stanie określić, jakie czynności,
w jakiej formie i w jakiej kolejności powinny zostać podjęte, aby
zwiększyć szanse na odniesienie sukcesu edukacyjnego użytkownika.
System podczas zajęć online każdego dnia zbiera szczegółowe dane
o użytkowniku, takie jak m.in. wyniki, prędkość, dokładność pracy czy
też ewentualne opóźnienia. Uczniowie uczą się we własnym tempie,
podczas gdy program adaptuje się nieustannie, stawiając im wyzwania
i zachęcając do uczenia się w optymalnym dla nich stylu. Dodatkowo
zachowanie jednego użytkownika jest zestawiane z danymi zebranymi
od setek, czy nawet tysięcy innych użytkowników, dzięki czemu
platforma do uczenia adaptacyjnego nie tylko tworzy aktualny
obraz ucznia wraz z informacjami diagnostycznymi, ale przede
wszystkim proponuje możliwości poprawy odpowiednio wcześnie.
Dzięki temu zbyteczne stają się sprawdziany po lekcji, po rozdziale,
semestrze czy roku nauki, które zresztą tylko wykrywają braki, nie
dostarczając jednak konkretnych danych czy odpowiedzi na pytanie, jak
im zaradzić. W kształceniu w oparciu o techniki adaptacyjne,
informacje o konkretnych brakach oraz propozycje poprawy
prezentowane są uczniom i nauczycielom na bieżąco, w trakcie
lekcji, dzięki czemu możliwe jest podjęcie natychmiastowych działań.
Dodatkowo zastosowanie technik adaptacyjnych w uczeniu pozwala
zaoszczędzić czas na dotarcie z wiedzą do wszystkich uczniów,
dzięki czemu można przeznaczyć go więcej na prawdziwą interakcję
z uczniem oraz podjąć działania bezpośrednio angażujące uczniów
w pracę.
KSZTAŁCENIE ADAPTACYJNE
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 2
KSZ
TA
ŁCE
NIE
AD
AP
TA
CY
JNE
Geneza
■ Jednym z największych wyzwań stojących przed nauczycielem we
współczesnej szkole jest żonglowanie potrzebami wielu różnych
uczniów – jedni przyswajają wiedzę bez problemu, innym z kolei
przychodzi to z dużym trudem. ■ Nie jest łatwo oceniać i pracować z uczniami o różnych
umiejętnościach i zdolnościach na lekcji w jednej klasie – jedni
będą siedzieć znudzeni, podczas gdy inni będą starali się
opanować materiał, co będzie ich to kosztowało wiele wysiłku,
a brak widocznych postępów w nauce będzie dla nich źródłem
frustracji. ■ Żeby osiągnąć zamierzony efekt edukacyjny istotne jest
odpowiednie rozłożenie treści nauczania i dostarczenie ich we
właściwym czasie. Często problem z przyswajaniem nowego
materiału wynika z tego, że uczeń ma braki w podstawowej wiedzy,
które pogłębiają się w procesie kształcenia.
Korzyści i możliwości
■ W edukacji opartej o techniki adaptacyjne dzięki odpowiedniemu
zaprojektowaniu treści możliwa jest ocena zdolności ucznia,
tak, aby stawiać mu zadania, z jednej strony mieszczące się
w granicach jego możliwości, z drugiej zaś stanowiące dla niego
wyzwanie. ■ System pomaga nauczycielowi poznać naturalne talenty
i umiejętności ucznia, dzięki czemu łatwiej jest mu wpoić solidne
podstawy rozumienia pojęć. ■ Podczas kształcenia przy użyciu technik adaptacyjnych uczniowie
mogą przyswajać treści edukacyjne przechodząc przez nie na wiele
różnych sposobów, poprzez wiele różnych, zindywidualizowanych
ścieżek edukacyjnych. Jednakże treści dostarczane uczniowi są
zawsze zgodne z podstawą programową. Niezależnie od ścieżek,
po których poruszają się uczniowie, finalnie wszyscy będą
dysponowali taką samą wiedzą (np. będą rozumieli podstawowe
pojęcia matematyczne). ■ Zastosowanie technik adaptacyjnych w uczeniu pozwala
zarówno „podciągnąć” umiejętności słabszych uczniów, jak
i rozwinąć i wzmocnić naturalne talenty uczniów uzdolnionych.
Dzięki systemowi, który adaptuje treści do potrzeb konkretnego
ucznia, uczenie się jest łatwiejsze i bardziej intuicyjne. ■ System oparty o techniki adaptacyjne umożliwia nauczycielowi
monitorowanie postępów każdego z jego uczniów (częstokroć
w czasie rzeczywistym). Pozyskiwane na bieżąco informacje mogą
być wykorzystane, aby pomóc uczniom, którzy słabiej radzą sobie
z materiałem lub do rozwijania umiejętności uczniów, którzy
wykraczają ponad wymagania stawiane przez program nauczania. ■ Metoda uczenia oparta o techniki adaptacyjne świetnie sprawdza się
w indywidualnym uczeniu matematyki.
KSZTAŁCENIE ADAPTACYJNE
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNEB. 3
KSZ
TA
ŁCE
NIE
AD
AP
TA
CY
JNE
Potencjalne zagrożenia
■ Komputer nie może nauczyć faktów i informacji, podlegających
interpretacji (na przykład powodów wybuchu pierwszej wojny
światowej). ■ Komputer nigdy nie będzie w stanie zastąpić nauczyciela. Pomaga
jednak zautomatyzować przyswajanie przez uczniów podstawowych
informacji, których brak jest np. u studentów pierwszego roku
studiów. ■ W niektórych obszarach edukacji, takich jak choćby filozofia,
techniki adaptacyjne nie znajdują zastosowania. Dotyczy to tych
obszarów, które wymagają wyraźnej i ściśle uporządkowanej
struktury, jeżeli chodzi o cele uczenia czy pojęcia. ■ Uczenie z wykorzystaniem technik adaptacyjnych oferuje uczniom
pewien zakres dowolności w obszarze kolejności zagadnień, których
będą się uczyć. Gwarantuje przy tym jednak, że dostarczone
uczniowi treści będą odpowiednie i zrozumiałe. Dlatego też
niezwykle istotne jest odpowiednie przygotowanie materiałów,
tak, aby w pełni wykorzystać potencjał, który daje technologia.
Należy przy tym pamiętać, że zastosowanie technik adaptacyjnych
nie stanowi cudownego rozwiązania problemów w edukacji
i zastosowane techniki mogą zarówno poprawić jak i pogorszyć
wyniki uczniów. ■ Treści edukacyjne powinny być napisane stylem odpowiednim
dla każdego ucznia, powinny reprezentować odpowiedni stopień
trudności, a także powinny być przekazane we właściwy sposób.
Oznacza to często konieczność przygotowania przez autora
różnych wersji materiałów, aby dopasować się do potrzeb różnych
użytkowników. Często musi on także określić kryteria, dotyczące
wersji, którą należy zaproponować danemu użytkownikowi.
Dlatego też istotne jest, aby system adaptacyjny wspierał autorów,
umożliwiając im czytelny sposób tworzenia zależności i połączeń
między zastosowanymi pojęciami i między pojęciami a materiałem.
■ Niezwykle istotnym elementem systemu kształcenia
z wykorzystaniem technik adaptacyjnych jest dostarczenie
użytkownikowi informacji, które są odpowiednie dla niego
i na które jest w danym momencie gotowy (czyli posiada odpowiednie
podstawy, aby przyswoić nowe informacje). Jeżeli uczeń dostanie
inne materiały, np. z powodu źle zaprojektowanych połączeń
między częściami materiału czy niewłaściwego ich przygotowania,
może to wyrządzić więcej szkody niż pożytku. ■ Pewien problem w zastosowaniu metod adaptacyjnych stanowić
może zmiana materiału za każdym razem, gdy użytkownik porusza
się po ścieżce edukacyjnej. Materiał może wyglądać inaczej, mogą
zostać zmienione lub usunięte fragmenty stron czy też mogą być
ukryte lub inaczej oznaczone obecne na nich linki. Te ciągłe zmiany
mogą wywoływać dezorientację u użytkowników, utrudniając
im odnalezienie się w systemie. Możliwym rozwiązaniem jest
kontrolowanie wyglądu strony i ograniczenie ilości wersji, w których
dana strona jest dostępna.
KSZTAŁCENIE ADAPTACYJNE
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 4
KSZ
TA
ŁCE
NIE
AD
AP
TA
CY
JNE
Przykłady i nawiązania
■ ALEKS Corporation – firma oferująca automatyczny system
do diagnozy braków w wiedzy oraz materiały do ich uzupełnienia. ■ Carnegie Learning – wydawca oferujący oprócz tradycyjnych
podręczników także adaptacyjne programy do nauki matematyki
(Cognitive Tutor) dla uczniów szkół średnich. ■ CogBooks Ltd – firma oferująca szkolenia w sektorze korporacyjnym
w oparciu o platformę adaptacyjną. ■ eSpindle Learning (learnthat.org) – organizacja non profit zajmująca
się tworzeniem i dostarczaniem oprogramowania do nauki
słownictwa i ortografii z wykorzystaniem technik adaptacyjnych. ■ Knewton – firma oferująca rozwiązanie do uczenia adaptacyjnego,
współpracująca z wieloma wydawcami i dostawcami treści
edukacyjnych. ■ McGraw-Hill Education – firma oferująca treści edukacyjne,
oprogramowanie do uczenia oraz usługi edukacyjne, która stosuje
techniki adaptacyjne w produktach dla studentów (LearnSmart)
oraz uczniów gimnazjum (Power of U). ■ Pearson – wydawca edukacyjny oferujący wśród innych swoich
produktów także program wykorzystujący techniki adaptacyjne
(Succes Maker) przeznaczony do nauki czytania i do uczenia
matematyki dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Firma
nawiązała także współpracę z Knewtonem w celu zastosowania
technik adaptacyjnych w produkcie MyLab/Mastering. ■ Sherston Software – brytyjska firma sprzedająca programy
edukacyjne, która oferuje PlanetSherston – platformę do uczenia
z wykorzystaniem technik adaptacyjnych. ■ PrepMe – firma oferująca adaptacyjny system testów dostępnych
online, po każdym z etapów edukacji K-12. ■ iKnow! – strona oferująca kursy online oraz adaptacyjny mechanizm
wspomagający uczenie się i zapamiętywanie nowo poznanego
materiału.
■ Grockit – gra online dla wielu graczy oferująca przygotowanie
do testów. Umożliwia naukę poprzez interaktywną zabawę z innymi
osobami uczącymi się do tego samego testu.
B. 5 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
6. KSZTAŁCENIE ZORIENTOWANE PROJEKTOWO (PROJECT-BASED LEARNING)
Wyjątkowyprojektonazwie„mojeżycie”
Powiązane terminymetoda projektowa, edukacja oparta na dochodzeniu, edukacja problemowa, project work, PBL, project approach, project method, project-based
science, inquiry based learning, inquiry-based teaching strategy
CharakterystykaKształcenie zorientowane projektowo to metoda szkoleniowa,
w której uczniowie otrzymują do rozwiązania zadania lub problemy
oparte na faktach lub wyznacza im się konkretny cel do osiągnięcia.
Aby efektywnie angażować się w prowadzenie projektu uczniowie muszą
wykorzystywać informacje, umiejętności i doświadczenia, odkrywać
nowe obszary oraz przedmioty i w ten właśnie sposób zdobywają
wiedzę. Każdy członek grupy projektowej ponosi odpowiedzialność nie
tylko za własny wkład, lecz również za rezultat pracy całej grupy.
Metoda projektowa opiera się na założeniach nauki w grupie
(ang. collaborative learning). Różnice pomiędzy tymi dwoma trendami
edukacyjnymi polegają na strukturze pracy oraz jasno zdefiniowanych
zadaniach grupy uczniów zaangażowanych w projekt. W przypadku
nauki zespołowej grupa robocza powinna być mała, aby każdemu z jej
członków zapewnić bezpieczne i przyjazne środowisko kształcenia.
Jeżeli natomiast wykorzystujemy metodę projektów, nie stanowi
to warunku koniecznego.
Metoda projektowa (znana już na początku XX wieku), odgrywa istotną
rolę w zdobywaniu wiedzy oraz umiejętności poprzez stymulowanie
motywacji uczniów do pracy twórczej. Połączenie skuteczności
metody projektowej z możliwościami, jakie zapewniają technologie
teleinformatyczne pozwalające na pracę zdalną według tej metodologii,
stwarza szansę efektywnego uczenia się w dowolnym czasie i miejscu.
KSZTAŁCENIE ZORIENTOWANE PROJEKTOWO
Geneza
■ Brak umiejętności niezbędnych w życiu zawodowym: rozwiązywania
problemów, podejmowania decyzji, odpowiedzialności za siebie
oraz za grupę. ■ Wiedza interdyscyplinarna okazuje się konieczna w dzisiejszym
świecie. ■ W typowo szkolnym otoczeniu nie sposób nauczyć się myślenia
analitycznego i krytycznego.
Korzyści i możliwości
■ Lepszy całościowy ogląd problemu, gdy nie dzieli się go sztucznie
na kwestie matematyczne, chemiczne, historyczne itp. ■ Nauka umiejętności, takich jak: myślenie krytyczne, praca
w grupie, analiza i porządkowanie informacji, komunikacja, dyskusja,
prezentacja pomysłów, dawanie i otrzymywanie informacji
zwrotnej, obrona własnych opinii itp. ■ Samodzielna praca nad rozwiązywaniem problemów prawdziwie
angażuje uczniów.
Potencjalne zagrożenia
■ PBL jest nieodpowiedni dla standardowych metod pomiaru i oceny. ■ Może być trudno zachować równowagę pomiędzy nauką
i jej wynikami a rezultatem projektu.
Przykłady i nawiązania
■ Projekty włączane są do programów nauczania wielu przedmiotów
oraz wykorzystywane na różnych poziomach kształcenia. Czasem
sterują one całym programem nauczania (na przykład w szkołach
społecznych w Stanach Zjednoczonych lub innych nietradycyjnych
szkołach takich jak Khan Academy). ■ Produkt „Uczeń Zdolny” firmy Young Digital Planet. ■ Metoda WebQuest. ■ Project Foundary – Learning Management Tool oparty na metodzie
projektowej. ■ Intel® Teach Elements – metody projektowe.
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 6
KSZ
TA
ŁCE
NIE
ZO
RIE
NT
OW
AN
E P
RO
JEK
TO
WO
B. 7 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
7. UCZENIE KONTEKSTOWE (RELEVANCE-ORIENTED LEARNING)
Pocotorobimy?
Powiązane terminyuczenie kontekstowe, edukacja zorientowana na cel, edukacja problemowa, edukacja empiryczna, wiedza i praktyka, pedagogika miejsca, pedagogika
społeczności, goal-oriented learning, experiential learning, head and hand, knowing and doing, abstract and applied, place-based education,
community-based education
CharakterystykaRozumienie celu podejmowanych działań jest najistotniejszym
czynnikiem wpływającym na motywację do ich wykonania. Warto
tutaj przywołać przykład Kopciuszka, który częstokroć był karany
wykonywaniem zupełnie bezsensownej czynności, jaką było rozdzielanie
grochu i soczewicy. Uczniowie podobnie odbierają wykonywanie
niekończących się przykładów zdań matematycznych, czytanie
rozdziałów z podręcznika, przygotowywanie plakatów i wszelkie inne
aktywności związane z nauką. Uważają je za bezsensowne, traktują
jak karę, między innymi dlatego, że nie widzą celu, do którego owe
czynności prowadzą oraz nie rozumieją, jak będą mogli wykorzystać
daną wiedzę lub umiejętność w praktyce, w życiu społecznym.
Dlatego też tak ważnym jest, żeby pomagać uczniom znaleźć praktyczne
zastosowanie dla wiedzy i umiejętności nabywanych w szkole. Odkrycie
związku między treściami edukacyjnymi a aktualnymi doświadczeniami
uczniów i uprzednio opanowanym materiałem ma zbawienny wpływ
na zainteresowanie i motywację uczniów do nauki, a tym samym
ich osiągnięcia. Metoda kontekstowa wspiera naturalny proces uczenia
się polegający na tym, że przyswojenie nowych informacji jest możliwe
tylko wtedy, gdy znajdują one odniesienie do aktualnych doświadczeń
uczniów i uprzednio zdobytej wiedzy oraz gdy możliwym jest znalezienie
połączeń między tym, co nowe, a tym co już znane.
Rolą nauczyciela pracującego metodą kontekstową jest ułatwić uczniom
znalezienie owych połączeń i odniesień tak, aby każda nowa treść była
od razu osadzana w szerszym kontekście, obejmującym układy
odniesienia znane uczniom. Można to osiągnąć na przykład
przeprowadzając proces dydaktyczny w środowisku możliwie
bliskim omawianemu zagadnieniu: w lesie, muzeum, planetarium itd.
W odpowiednim środowisku nowe informacje są szybciej przyswajane,
dzięki temu, że uczniowie sami je odkrywają, co wzmacnia procesy
pamięciowe i ułatwia kojarzenie.
UCZENIE KONTEKSTOWE
Geneza
■ Trudności ze zrozumieniem pojęć akademickich przez uczniów
(np. matematycznych). ■ Słabe wyniki nauczania, których odzwierciedleniem są choćby
wyniki standaryzowanych testów. ■ Brak płaszczyzny porozumienia uczniów i nauczycieli, którzy
mówią innym językiem i nie mają wspólnego słownika pojęć. ■ Brak możliwość dotarcia do uczniów o różnym pochodzeniu,
uzdolnieniach, predyspozycjach. ■ Trudności z utrzymaniem dyscypliny w klasie, w której większość
uczniów nie jest zainteresowana omawianymi treściami. ■ Brak sposobu na to, żeby indywidualne lekcje odbierane były jako
powiązane ze sobą fragmenty większej całości.
Korzyści i możliwości
■ Poprawa osiągnięć uczniów, w tym wyników standardowych
testów. ■ Lepsza kontrola szkoły. ■ Nauka kojarzenia i łączenia ze sobą treści różnych kursów. ■ Nauka krytycznego myślenia oraz myślenia na wyższym poziomie
zdolności kognitywnych. ■ Przygotowanie uczniów do życia w przyszłości, w tym w pracy
i w społeczeństwie.
Potencjalne zagrożenia
■ Metoda nie jest uniwersalna – nie może być stosowana w przypadku
wszystkich przedmiotów, gdyż niektóre z nich wymagają bardziej
abstrakcyjnego myślenia.
Przykłady i nawiązania
■ http://www.mathalicious.com ■ http://www.e-zadania.pl
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 8
UC
ZE
NIE
KO
NT
EK
STO
WE
B. 9 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
8. EDUKACJA OPARTA NA GRZE I GRYWALIZACJA (GAME BASED LEARNING & GAMIFICATION)
Łączeniezabawyznauką
Powiązane terminygry poważne, gry MMOLG, gry MMO, platformy ILE, eduGames, serious games, massively multiplayer online learning games, massive multiplayer
online, immersive learning environments, edutainment
CharakterystykaEdukacja oparta na grze (ang. game based learning – GBL) oznacza
włączanie gier do lekcji lub opracowywanych tematów. Natomiast
grywalizacja w nauczaniu to stosowanie technik znanych z gier oraz
ich dynamiki, konstrukcji i mechaniki w celu usprawnienia kontekstu
edukacji i promowania pożądanych zachowań. Oznacza to, że schematy
znane z gier wykorzystywane są w sytuacjach niezwiązanych z grami
i mogą zostać wdrożone w całym programie nauczania.
Obu trendom przyświeca ten sam cel – zwiększenie zaangażowania
oraz motywacji uczniów. Nie oznaczają one rozwiązania wszystkich
problemów edukacji. Stanowią jedynie aspekt, który powinien być
zintegrowany z innymi metodami, takimi jak dyskusja, prezentacja,
pisanie czy wykład.
Atrakcyjność gier wzbudziła zainteresowanie pośród badaczy, którzy
zauważyli różnicę między podejściem graczy a nastawieniem uczniów.
Gry powodują zaangażowanie, rozwój zdolności rozwiązywania
problemów, natychmiastową informację zwrotną oraz stan przepływu
(ang. flow – Mihály Csíkszentmihályi), w którym wyzwania są idealnie
dopasowane do poziomu zaawansowania gracza. Pedagodzy próbują
wprowadzić ten motywacyjny potencjał gier do nauki w szkole.
Gry ucieleśniają wiele ważnych zasad uczenia się, takich jak: interakcja,
podejmowanie ryzyka, dopasowanie, wyzwanie oraz utrwalenie,
podanie potrzebnych informacji „na czas” i „na żądanie” oraz osadzanie
ich w konkretnej sytuacji i kontekście (James Paul Gee).
EDUKACJA OPARTA NA GRZE I GRYWALIZACJA
Geneza
■ Kryzys w edukacji. ■ Brak zaangażowania u uczniów. ■ Nuda, brak kreatywności, krytycznego myślenia oraz umiejętności
rozwiązywania problemów wśród absolwentów szkół. ■ Wzrost liczby osób rezygnujących z nauki. ■ Pogarszające się wyniki nauczania. ■ Postrzeganie szkół jako zła koniecznego. ■ Wycofanie cechujące uczniów. ■ Brak przygotowania współczesnego ucznia przez szkołę do tego,
co może mu być w przyszłości potrzebne.
Korzyści i możliwości
■ Pozytywny wpływ na naukę w szkole. ■ Zmiana nastawienia wobec uczenia się. ■ Zwiększenie motywacji i zaangażowania uczniów. ■ Śledzenie wyników, oferowanie szczegółowej informacji zwrotnej
dotyczącej osiąganych rezultatów oraz możliwość zdobycia uwagi
tych uczniów, którzy nie angażują się w naukę w szkole. ■ Rozwój wielu umiejętności, które nie są objęte programem nauczania. ■ Nauka krytycznego myślenia. ■ Zorientowanie na ucznia, konstruktywizm. ■ Dopuszczalność błędów. ■ W ujęciu pedagogicznym gry pomagają rozwinąć umiejętności XXI
wieku (ang. 21st Century Skills). Granie w gry w grupach wymusza
bowiem wspólne podejmowanie decyzji i zachęca do uczenia się
w gronie rówieśników.
Potencjalne zagrożenia
■ Wciąż nie stworzono prawdziwie edukacyjnej gry, która
równocześnie naprawdę uczy i bawi. ■ Istota wielu gier tzw. edukacyjnych sprowadza się raczej
do weryfikacji wiedzy, a nie jej wpajania. ■ Utrzymanie równowagi pomiędzy swobodą i zabawą a systemem
edukacyjnym wymaga ustrukturyzowania. Zabawa nie może być
narzucana. ■ Połączenie treści edukacyjnych z doświadczeniem gry jest trudne
do osiągnięcia. ■ Gry są przede wszystkim oparte na motywacji wewnętrznej.
Dodawanie zbyt wielu zewnętrznych nagród może zabić radość
płynącą z grania.
Przykłady i nawiązania
■ Szkoły korzystające z darmowych gier online podczas zajęć. ■ Nauczyciele tworzący własne gry lub urozmaicający naukę
w klasie elementami grywalizacji (tworzenie odznak, wprowadzanie
rywalizacji, dodawanie zabawy do nauki). ■ Konferencje edukacyjne poświęcone grom (np. European
Conference on Game Based Learning, Virtual Worlds – Best Practices
in Education).
Elementy grywalizacji można znaleźć w: ■ symulacjach: Pulse – the Virtual Clinical Learning Lab
http://breakawayltd.com/serious-games/solutions/healthcare ■ komercyjnych grach elektronicznych wykorzystywanych
w edukacji formalnej: Whyville http://www.whyville.net, Cywilizacja
http://www.civilization.com ■ grach edukacyjnych: Dimension U https://www.dimensionu.com,
SimSchool http://simschool.org, Virtual History http://knowledgematters.com, Wowzers http://www.wowzers.com, Lower Primary Maths http://lpm-teachers.ydp.com.pl
■ szkołach wykorzystujących gry: Washington DC’s McKinley
Technology High School, Quest to Learn, NY http://q2l.org
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 10
ED
UK
AC
JA O
PA
RT
A N
A G
RZ
E I
GR
YW
ALI
ZA
CJA
B. 11 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
9. EDUROZRYWKA (EDUTAINMENT)
Uczyćbawiąc,bawićucząc
Powiązane terminyedukacja rozrywkowa, rozrywka edukacyjna, telewizja edukacyjna, edukacja ukryta, edukacja ukradkiem, nauka przez działanie, edukacja empiryczna,
poważna zabawa, enter-educate, pro-social entertainment, pro-development entertainment, edu-tainment, infotainment, cloaked learning, covert
learning, stealth learning, learning by playing, experiential learning, serious play
CharakterystykaSłowo edurozrywka jest neologizmem, który powstał jako próba
przetłumaczenia na język polski angielskiego terminu edutainment.
Wyraz ten łączy w sobie dwa pojęcia – edukacji i rozrywki (ang. education
and entertainment). Edurozrywka to nic innego jak wykorzystywanie
siły zabawy w służbie nauki. Jej definicja obejmuje zatem wszelkie
działania, których priorytet stanowi edukacja, rozrywka zaś pozostaje
formą uatrakcyjnienia transferu wiedzy, dotarcia do odbiorcy a czasem
– ukrycia treści o charakterze edukacyjnym.
Pomysł na połączenie przekazywania wiedzy i kształtowania postaw
społecznych z atrakcyjną, rozrywkową formułą nie jest nowy. Początki
świadomie stosowanej edurozrywki sięgają lat 50. ubiegłego wieku,
kiedy to brytyjska rozgłośnia radiowa BBC rozpoczęła nadawanie
słuchowiska „The Archers” (pol. „Łucznicy”). Aż do 1972 roku był
to program o charakterze edukacyjnym – w rozbudowaną sagę rodzinną,
opowiadającą o losach mieszkańców małego, angielskiego miasteczka,
wpleciono elementy wiedzy ekonomicznej, ekologicznej i rolniczej.
Choć po 1972 roku słuchowisko straciło swój wychowawczy charakter,
jednak na antenie utrzymało się do dziś.
Największym projektem edurozrywkowym na świecie, nieprzerwanie
od 1969 roku, jest „Ulica Sezamkowa”. Program ten szturmem zdobywa
sobie widownię na całym świecie – do tej pory znają go nie tylko dzieci,
ale i rodzice, a nawet dziadkowie w 120 krajach.
Zastosowanie edurozrywki może być bardzo szerokie. Wszędzie tam,
gdzie mamy do czynienia z pogłębianiem wiedzy oraz w formach
tradycyjnie zarezerwowanych dla rozrywki, takich jak: piosenki, opery
mydlane, rewie, teleturnieje, seriale telewizyjne i inne popularne formaty
rozrywkowe (np. filmy, gry, radio, zabawki, muzea), rozprzestrzenia się
edukacja rozrywkowa.
Nauka poprzez zabawę nabiera szczególnego znaczenia w dobie
pokolenia cyfrowych tubylców. Różnice w sposobie poznawania świata
i uczenia się przedstawicieli tego pokolenia, wymuszają konieczność
stosowania nowych metod oraz środków dydaktycznych. Aby dotrzeć
do cyfrowych tubylców, którzy urodzili się ze smartfonem w dłoni,
trzeba nauczyć się mówić ich językiem, wykorzystując używane przez
nich na co dzień narzędzia: językiem filmów i seriali telewizyjnych,
programów rozrywkowych i popularnonaukowych, filmów
rysunkowych, zręcznościowych i strategicznych gier komputerowych,
gier symulacyjnych, portali społecznościowych, komunikatorów,
blogów, kursów e-learningowych oraz komiksów.
Niezależnie od tego, jaki środek przekazu zostanie wykorzystany,
cel jest jeden – stworzyć niezapomniane doświadczenie, uczyć
jednocześnie bawiąc. Edurozrywka daje niepowtarzalną szansę
na dotarcie do współczesnych uczniów, bo przecież nie sposób nauczać,
nie trafiając do odbiorców.
EDUROZRYWKA
Geneza
■ Zmiany społeczne.
Korzyści i możliwości
■ Wytworzenie pozytywnych skojarzeń z nauką i uczeniem się, a co
za tym idzie zmiana postawy uczniów wobec nauki i zdobywania
wiedzy zaowocuje nie tylko poprawą wyników w nauce. ■ Sposób zwiększenia motywacji uczniów do nauki poprzez
zwiększenie ich zaangażowania.
Potencjalne zagrożenia
■ Zachowanie równowagi pomiędzy edukacją i rozrywką może być
trudne – zbyt dużo elementów opartych na wiedzy sprawi, że nauka
stanie się nudna, przewaga rozrywki zniweczy zaś całą wartość
edukacyjną.
Przykłady i nawiązania
■ http://www.bbc.co.uk/schools ■ http://www.bbc.co.uk/worldservice/learningenglish/flatmates ■ http://www.sesamestreet.org ■ http://www.oregontrail.com/hmh/site/oregontrail ■ http://www.mathblaster.com ■ http://www.reader-rabbit.com
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 12
ED
UR
OZ
RY
WK
A
?
B. 13 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
10. UCZENIE W OPARCIU O PROBLEM (PBL – PROBLEM-BASED LEARNING)
Odkrywaniewiedzyprzezrozwiązywanieproblemów
Powiązane terminyedukacja oparta na doświadczeniu, konstruktywistyczne środowisko edukacyjne, procesy uczenia, rozwiązywanie problemów, samokształcenie,
kształcenie metodą projektów, wspólne uczenie się, nauka przez odkrywanie, kształcenie przez dociekanie naukowe, edukacja otwarta,
constructivist learning environments, self-directed learning – SDL, project-based learning, collaborative learning, discovery learning,
inquiry-based learning
CharakterystykaJednym z problemów współczesnej edukacji jest teoretyczny
charakter wiedzy, którą nabywają uczniowie w procesie kształcenia.
Wiedza encyklopedyczna, w którą są wyposażani podczas
wykładów czy nawet przyswajając informacje z podręczników
nie znajduje zastosowania w rzeczywistym świecie. Uczniowie
nie potrafią wykorzystać wiedzy nabytej tradycyjnymi metodami
w życiu zawodowym czy osobistym, bo nie umieją zastosować
podstaw teoretycznych w praktyce. Jednym ze sposobów
na wprowadzenie pomostu miedzy wiedzą teoretyczną a praktycznym
jej zastosowaniem jest wprowadzenie do procesu dydaktycznego
strategii nauczania problemowego.
Najprościej rzecz ujmując nauczanie problemowe polega na tym,
że uczniowie, pracując najczęściej w grupach, rozwiązują
autentyczne problemy, wybrane i podane im przez
nauczyciela. Największą zaletą nauczania problemowego
jest to, że wymaga od uczących się dużej samodzielności
w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, doskonaląc tym samym myślenie
problemowe, jakże poszukiwaną umiejętność na dzisiejszym rynku
pracy. Nabyte podczas pracy metodą problemową umiejętności
dobrze przygotują uczniów do sprawnego funkcjonowania
w społeczeństwie. Dlatego też najlepsze rezultaty osiąga się stosując
nauczanie problemowe w grupie, ponieważ współpracując w grupie
możliwe jest osiągnięcie najlepszych wyników w rozwiązywaniu
najbardziej złożonych problemów.
W metodzie problemowej rola nauczyciela jest ważna, jednak zgodnie
z pojawiającymi się trendami zmiany roli nauczyciela w klasie, staje
się on bardziej przewodnikiem wyznaczającym kierunek poszukiwań,
niż tym, który narzuca punkt widzenia. Zadaniem nauczyciela w tej
metodzie jest ułatwić proces dydaktyczny, dostarczając uczniom
problemów, nad rozwiązaniem których będą pracować. Ważne jest,
aby problemy te były kluczowe dla danej dziedziny wiedzy – nie mogą
być trywialne.
Podczas pracy nad rozwiązaniem problemu uczniowie mają
pozostawioną dużą dowolność i samodzielność. Dzięki temu
nauczyciel nie narzuca uczniom, nawet podświadomie, zewnętrznych
schematów myślenia i działania, mając jednocześnie pewność,
że wiedza zdobywana w szkole nawiązuje do aktualnego doświadczenia
uczniów. Strategia problemowa jest bowiem nadbudowywana
na stosowanych przez uczniów strategiach zapamiętywania
i porządkowania wiedzy.
UCZENIE W OPARCIU O PROBLEM
?
Geneza
■ Celem kształcenia jest nie tylko przyswojenie wiedzy teoretycznej,
ale także zastosowania tejże wiedzy w praktyce i w życiu
społecznym. Tradycyjne metody podawcze nie realizują tego celu. ■ Tradycyjne strategie nauczania wymuszają na uczniach,
aby przyswajali wiedzę w oderwaniu od ich aktualnego
doświadczenia. ■ Potrzebne są metody rozwijające u uczniów umiejętność
krytycznego myślenia, analizowania i syntetyzowania treści,
podejmowania decyzji, wyszukiwania i selekcjonowania informacji.
Metoda problemowa wspiera owe umiejętności.
Korzyści i możliwości
■ Metoda problemowa pozwala na systemowe ujęcie procesu
nauczania, wiążąc ze sobą wszystkie cele dydaktyczne. ■ Wspiera uczenie się ze zrozumieniem, gdyż nie sposób pracować
metodą problemową bez dogłębnej analizy problemu. ■ Umożliwia stopniowanie trudności, pozwalając uczniom przechodzić
od zdań łatwiejszych, do tych bardziej skomplikowanych, od prostych
do bardziej złożonych. ■ Rozwija u uczniów systematyczność, wymagając od nich stałego
porządkowania i syntezowania wiedzy. ■ Realizuje zasadę poglądowości, łącząc myślenie abstrakcyjne
z konkretnym, teorię z praktyką. ■ Wspomaga proces utrwalania wiedzy tworząc ze znanych uczniom
elementów wiedzy nowe układy treści. ■ Rozwija operatywność uczniów, dając możliwość zastosowania
uprzednio nabytej wiedzy i umiejętności w nowych sytuacjach.
Potencjalne zagrożenia
■ Metoda problemowa jest czasochłonna, także przyswojenie
treści zajmuje relatywnie więcej czasu niż poprzez stosowanie
tradycyjnych metod podawczych. ■ Prowadzenie zajęć metodą projektową wymaga solidnych
przygotowań ze strony nauczyciela: wybór problemów i stworzenie
scenariuszy zajęć jest trudnym i pracochłonnym zadaniem. ■ Mogą pojawić się trudności z kryteriami oceny pracy uczniów
– metoda nie przystaje do obowiązującego w szkołach systemu
oceniania. ■ Wdrożenie uczniów w nową metodę pracy wymaga czasu –
na początku uczniowie mogą czuć się skonfundowani mniej
uporządkowanym charakterem pracy. ■ Metoda problemowa lepiej sprawdza się z uczniami zmotywowanymi
do pracy i nauki, ponieważ w grupach o obniżonej motywacji
zmniejsza się skuteczność metody.
Przykłady i nawiązania
■ http://pbl.massey.ac.nz/pbl-interactive.htm ■ http://www.udel.edu/inst/index.html
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 14
UC
ZE
NIE
W O
PA
RC
IU O
PR
OB
LEM
B. 15 DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE
11. OPOWIEŚCI Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII (STORYTELLING WITH TECHNOLOGY)
Osadzanieinformacjiwkontekście
Powiązane terminynarracja, nauczanie oparte na przypadkach, nauczanie oparte na narracji, nauczanie oparte na scenariuszu, nauczanie oparte na problemie,
odgrywanie scen, cyfrowe opowiadanie, case-based instruction, narrative-based instruction, scenario-based instruction, problem-based instruction
CharakterystykaHistorie organizują i przekazują informacje, nadając sens naszemu
życiu i otoczeniu. Historia ma z reguły większą głębię niż zwykły
przykład. Narracja (ang. storytelling) stanowi antidotum wobec nauki
na pamięć i mechanicznego zapamiętywania regułek bez zrozumienia
celu czy kontekstu informacji. To jedna z najpotężniejszych form
komunikacji, posiadająca ogromny potencjał jako narzędzie edukacyjne.
Opowiadanie historii jest kreatywne i interaktywne. Ułatwia
zapisywanie wiadomości w pamięci długotrwałej uczniów. Pomaga im
w zrozumieniu, przechowywaniu i późniejszym odzyskiwaniu informacji
z pamięci.
Historie przedstawiają sekwencję informacji uporządkowanych
w czasie. Korzystają z mechanizmu skupiającego uwagę, umieszczając
dane w kontekście opartym na rzeczywistym doświadczeniu.
Prezentowane w ten sposób zagadnienia oraz rozwiązania mogą
zostać ustalone, a odbiorcy postawieni w roli obserwatorów
lub podmiotów kontrolujących rezultat końcowy. Uczniowie powinni
być w stanie sprostać oczekiwaniu, że stworzą rozwiązanie na przykład
w wyniku dyskusji grupowej. Warto podkreślić tu potencjalne znaczenie
elementu emocjonalnego. Uczący się mogą również aktywnie kreować
historię lub wziąć udział w miniprzedstawieniu w klasie.
Nowe technologie znacząco ułatwiają ożywienie historii i sprawiają,
że stają się one bardziej interaktywne. Dzięki temu łatwiej jest przekazać
i przyswoić wiedzę.
OPOWIEŚCI Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII
Geneza
■ Wrodzone zamiłowanie ludzi do opowiadań i historii. ■ Naturalna zdolność mózgu do szukania schematów i ich skutecznego
rozpoznawania. ■ Rozwój technologii umożliwia bardziej efektywną narrację. ■ Dzieci często swą pierwszą wiedzę i wartości otrzymują w formie
osadzonych w kulturze opowiadań, które przekazywane im są
przez rodziców i krewnych.
Korzyści i możliwości
Opowiadania, zapewniając kontekst i często przedstawiając rzeczywiste
problemy, angażują słuchaczy, skłaniając ich do korzystania z większej
ilości zasobów, co w efekcie sprawia, że nauka staje się bardziej
efektywna.
Historie... ■ wzbudzają ciekawość i zainteresowanie, przyciągając uwagę uczniów
i angażując ich w naukę, ■ pomagają stworzyć wyraźne obrazy mentalne, które stymulują
wyobraźnię i odpowiedni rozwój mózgu, ■ polepszają umiejętność czytania, zdolności werbalne oraz
umiejętność słuchania, ■ zwiększają zrozumienie przyczyny i skutku oraz ich wzajemnego
powiązania, co poprawia rozumienie zdarzeń, przewidywanie
kolejnych, rozwija umiejętność krytycznego myślenia i słuchania
ze zrozumieniem, ■ nadają strukturę i tworzą przepływ informacji, wzmacniając
znaczenie i tworząc związki pomiędzy wydarzeniami, dzięki czemu
materiał jest łatwiejszy do zapamiętania i późniejszego przywołania, ■ sprawiają, że uczenie się jest łatwiejsze i bardziej odprężające,
ukazując informacje w bezpiecznym kontekście i znajomej formie, ■ polepszają relację pomiędzy uczniem i nauczycielem, czyniąc
ją bardziej osobistą,
■ tworzą magię i poczucie zadziwienia światem, ■ rozwijają zrozumienie, szacunek i uznanie dla innych kultur, promują
akceptację i tolerancję wobec różnic kulturowych, religijnych
i politycznych;
...dzięki technologii umożliwiają uczniom bycie bardziej kreatywnymi
opowiadaczami, pozwalając na: ■ dynamiczne i atrakcyjne podejście do uczenia, ■ szybkie tworzenie filmu, komiksu czy animowanej historyjki, ■ łączenie pisania historii, ilustrowania i zbierania obrazów, nagrywania
i wybierania muzyki.
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE B. 16
OP
OW
IEŚC
I Z W
YK
OR
ZY
STA
NIE
M T
EC
HN
OLO
GII
OPOWIEŚCI Z WYKORZYSTANIEM TECHNOLOGII
DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNEB. 17
OP
OW
IEŚC
I Z W
YK
OR
ZY
STA
NIE
M T
EC
HN
OLO
GII
Potencjalne zagrożenia
■ Przy zbyt obszernym wykorzystaniu narracji, łatwo pomieszać
wątki. ■ Jeśli historie nie są opowiedziane w odpowiedni sposób, uczniowie
mogą połączyć problem z niewłaściwym rozwiązaniem. ■ Uczniowie mogą koncentrować się na szczegółach, zamiast
na głównym przesłaniu historii. ■ Historie nie zawsze są właściwą metodą nauczania. ■ Ważne jest, by historie były krótkie i konkretne i ze sobą powiązane,
ponieważ zbyt dużo elementów może sprawić, że uczniowie stracą
z oczu główny temat.
Przykłady i nawiązania
■ National Storytelling Network http://www.storynet.org ■ Tellebration!TM ttp://www.tellabration.org ■ W wojsku: oprogramowanie wirtualnej rzeczywistości stosowane
do rozwijania efektywnej, kompleksowej strategii monitoringu
http://www.cert.org/insider_threat ■ Quand la colère fait tomber les masques, And the Oscar goes
to... http://www.medea-awards.com/files/publications/MEDEA-Awards-2012_press-release_20121115_EN.pdf
ORIENTACJA EDUKACYJNA
OR
IEN
TA
CJA
ED
UK
AC
YJN
A
Eduk
acja
zorie
ntowa
na na
uczn
iaEdukacja matematyczno-przyrodnicza
Powrót do edukacji zawodowej
Edukacja przez całe życie
Eduk
acja
plene
rowa
Eduk
acja
niefor
malna
C
C. 1 ORIENTACJA EDUKACYJNA
12. EDUKACJA ZORIENTOWANA NA UCZNIA (STUDENT CENTRED LEARNING)
Uczeńijegopotrzebywcentrumnauczania
Powiązane terminynauczanie zorientowane na ucznia, edukacja zorientowana na dziecko, klasa zorientowana na ucznia, orientacja na ucznia, learner-centredness, student-centred
learning environment, child-centred learning, student-centred classroom
CharakterystykaMetoda zorientowana na ucznia zakłada takie podejście do kształcenia,
które skupia się przede wszystkim na indywidualnych potrzebach każdego
dziecka. W modelu tym na dalszy plan odsuwa się innych uczestników procesu
edukacyjnego: nauczycieli, rodziców i pracowników administracyjnych.
Najważniejszy jest uczeń – zarówno jego możliwości, talenty, jak i słabe strony
oraz styl uczenia się, jaki preferuje. Równie istotne pozostają zainteresowania
dziecka oraz jego dynamicznie ewoluujące potrzeby społeczne, intelektualne
i psychiczne. Przez dziesięciolecia królowania systemu, w którym nauczyciela
sytuowano na piedestale, nadszedł wreszcie czas, by przypomnieć sobie,
że to właśnie dziecko jest najważniejszym uczestnikiem procesu edukacji.
Realizacja metody zorientowanej na ucznia może przybierać różne
oblicza. Czasem mówi się, że dziecko samodzielnie musi decydować o tym,
czego i w jaki sposób się uczy, a także jak powinna
przebiegać ewaluacja i nagradzanie. Innym zaś razem pada
stwierdzenie, że metoda ta dotyczy transformacji, jaką mamy
obowiązek wspierać, by uczeń zamiast postawy biernej zajął
w szkole stanowisko aktywne. W przeszłości zagadnienia te poruszali
w swoich pracach tak wybitni myśliciele jak John Dewey, Jean Piaget czy Lew
Wygotski.
Problemem, jaki może nastręczać podejście zorientowane na ucznia, jest
zgłaszana przez nauczycieli trudność zastosowania go w praktyce. Wynika
to przede wszystkim z ilości czasu niezbędnego, aby móc każdego ucznia
traktować w wysoce spersonalizowany sposób. Niełatwe również w takim
modelu okazuje się ocenianie postępów oraz wdrażanie standardów odgórnie
narzuconych przez systemy edukacji. Pomimo wszystko, realizowanie procesu
kształcenia nastawionego na potrzeby ucznia, to nie tylko wskazówka,
ale wręcz obowiązek nas wszystkich.
EDUKACJA ZORIENTOWANA NA UCZNIA
Geneza
■ Uczniowie przyswajają sobie wiedzę w różny sposób i w indywidualnym
stylu. ■ Poziom umiejętności oraz zdolności uczniów jest bardzo niejednorodny. ■ Zmiany społeczne narzucają nowe wymagania, dotyczące kwalifikacji
uczniów i absolwentów. ■ Niskie efekty nauczania metodą „dla mas”.
Korzyści i możliwości
Dla uczniów: ■ lepsze wyniki w nauce i większy komfort psychiczny, ■ wzrost aktywności na zajęciach, ■ pomysły oraz pytania są mile widziane i doceniane, ■ traktowanie uczniów jak partnerów w podróży edukacyjnej, ■ branie odpowiedzialności za własną naukę, ■ zachęcanie do osobistych wypowiedzi, a w konsekwencji, rozwijanie
kreatywności, ■ konstruowanie własnych poglądów poprzez rozmowy, słuchanie, pisanie,
czytanie i rozmyślanie na temat treści, pojęć, problemów oraz obaw, ■ uczniowie sami dla siebie stają się źródłem wiedzy, ■ uczniowie uczą się tego, w jaki sposób zdobywać informacje.
Dla nauczyciela: ■ mniej tradycyjnej i nieefektywnej pracy.
Potencjalne zagrożenia
■ Nauczyciele mogą przestać czuć się odpowiedzialni za wyniki w nauce. ■ Podejście bardzo czasochłonne. ■ Metoda może być trudna do zastosowania we wczesnej edukacji. ■ Problemy z pracą w grupie. ■ Trudności ze standardową ewaluacją uczniów.
Przykłady i nawiązania
■ http://www.educationworld.com/a_curr/voice/voice117.shtml ■ http://www.facultyfocus.com/articles/effective-teaching-strategies/the-benefits-of-making-the-
shift-to-student-centered-teaching/ ■ http://www.youtube.com/watch?v=ya0IK3yuuyg
ORIENTACJA EDUKACYJNA C. 2
ED
UK
AC
JA Z
OR
IEN
TO
WA
NA
NA
UC
ZN
IA
C. 3 ORIENTACJA EDUKACYJNA
13. EDUKACJA MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA (STEM – SCIENCE, TECHNOLOGY, ENGINEERING, MATHEMATICS)
Zmianastrukturyinnowacji
Powiązane terminyedukacja matematyczno-przyrodnicza, STEM, science education
CharakterystykaSTEM to skrót od słów: science, technology, engineering i mathematics –
przyroda, technologia, technika i matematyka – czterech podstawowych
dyscyplin niezbędnych dla rozwoju innowacji technologicznych dziś
i w przyszłości. Akronim ów został użyty po raz pierwszy w programach
edukacyjnych Narodowej Fundacji Naukowej (ang. National Science
Foundation – NSF). Powodem zapoczątkowania tej inicjatywy był poważny
brak wykwalifikowanych kandydatów do pracy w przemyśle wysokich
technologii. Innym powodem dla podjęcia tej inicjatywy była także obawa,
że przedmiotów STEM uczy się w izolacji od pozostałych przedmiotów,
nie tworząc zintegrowanego systemu nauczania.
Skuteczna edukacja STEM od najmłodszych lat rozbudza zainteresowania
i wpływa na doświadczenia uczniów. Dzięki edukacji STEM możliwa jest
identyfikacja ich umiejętności oraz rozwój wiedzy, aktywizacja myślenia
matematyczno-przyrodniczego oraz zdobycie praktyki, która w przyszłości
będzie podtrzymywać zainteresowanie przyrodą, matematyką i technologią.
Kluczowymi elementami, które mogą przyczynić się do efektywnej edukacji
matematyczno-przyrodniczej są zarówno standardy i programy nauczania,
jak i nauczyciele dysponujący wiedzą matematyczno-przyrodniczą. Niezwykle
ważnym elementem jest system testowania i oceniania, który wspiera
proces edukacji a także jednakowy dostęp do nauki na wysokim poziomie
dla wszystkich uczniów.
EDUKACJA MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA
Geneza
Innowacje są mechanizmem napędzającym ekonomię. Jednakże nie ma
innowacji bez dobrze wykształconych, dynamicznych i zmotywowanych
pracowników, którzy posiadają rozległą wiedzę i konkretne umiejętności
w zakresie przyrody, matematyki i technologii. Wymagania stawiane
przez rynek pracy ulegają ciągłym zmianom. Dziś praktyczna znajomość
procesów technologicznych, myślenie matematyczno-przyrodnicze,
a także zdolność rozwiązywania problemów, rozwijane podczas nauki
przedmiotów STEM, są konieczne w przypadku większości zawodów. Z tego
właśnie powodu kształcenie, w którym kładzie się nacisk na przedmioty
matematyczno-przyrodnicze jest konieczne. Ponieważ ludzkość wciąż
rozwija technologie i stale poszerza swoją wiedzę, wkraczając na nowe
jej obszary, ciągle rośnie ilość zawodów, w których wiedza i umiejętności
z zakresu STEM są wymagane.
Dodatkowo we współczesnym świecie wiele podejmowanych każdego dnia
decyzji, zarówno indywidualnych jak i społecznych (takich jak interpretacja
i zrozumienie wyników badań, ale także zarządzanie codziennymi
czynnościami za pomocą rozmaitych aplikacji komputerowych), wymaga
pewnego zakresu wiedzy i myślenia matematyczno-przyrodniczego.
Korzyści i możliwości
■ Zwiększenie liczby pracowników posiadających wiedzę i umiejętności
z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych. ■ Podniesienie poziomu podstawowej wiedzy matematyczno-
-przyrodniczej w społeczeństwie. ■ Zwiększenie udziału kobiet w dziedzinach naukowo-technologicznych. ■ Rozwój pozytywnego nastawienia społeczeństwa do nauk matematyczno-
-przyrodniczych. ■ Przygotowanie uczniów do uczenia się przez całe życie. ■ Poprawa jakości zasobów wykorzystywanych do nauczania przedmiotów
STEM.
Potencjalne zagrożenia
■ Trudności w rekrutacji wysoko wykwalifikowanych nauczycieli
przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. ■ Trudności w koordynacji działań i współpracy grup i organizacji
związanych ze STEM, w tym: urzędów pracy, organizacji rozwoju
gospodarczego, kuratoriów i jednostek edukacyjnych, szkół wyższych,
ośrodków i organizacji naukowo-technicznych oraz dostawców edukacji
nieformalnej.
Przykłady i nawiązania
■ http://www.stemedcoalition.org ■ http://stemeducation.com ■ http://k12s.phast.umass.edu/stem ■ http://www.pbs.org/teachers/stem ■ http://www.mcgraw-hill.co.uk/html/033520645X.html ■ http://www.usnews.com/news/features/stem-education-center ■ http://www.whitehouse.gov/blog/2010/09/16/changing-equation-stem-education ■ http://www.stem.neu.edu ■ http://www.soe.vt.edu/istemed ■ http://www.cehd.umn.edu/stem ■ http://ojs.jstem.org/index.php?journal=JSTEM ■ http://www.intel.com/about/corporateresponsibility/education/k12/stem.htm
ORIENTACJA EDUKACYJNA C. 4
ED
UK
AC
JA M
AT
EM
AT
YC
ZN
O-P
RZ
YR
OD
NIC
ZA
C. 5 ORIENTACJA EDUKACYJNA
14. EDUKACJA PRZEZ CAŁE ŻYCIE (LIFELONG LEARNING)
Pragnienielepszegożycia
Powiązane terminyedukacja dorosłych, doświadczenie edukacyjne, edukacja oparta na doświadczeniu, kształcenie ustawiczne, edukacja empiryczna, nauka w domu, ciągła
edukacja, samodzielna nauka, dalsza edukacja, edukacja autonomiczna, edukacja zawodowa, uniwersytet trzeciego wieku, edukacja nieobowiązkowa, edukacja
w społeczności, edukacja powiązana z pracą, dorosły uczeń zaoczny, experiential learning, ongoing learning, knowledge work, PLE – personal learning
environments, self-directed learning, brain fitness, e-learning, life-wide learning, community education, work-based learning, part-time adult learner
CharakterystykaProces stałego odnawiania, doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych
oraz zawodowych, zachodzący od wczesnego dzieciństwa do późnej starości,
to nowa rzeczywistość edukacyjna. Stan ten określić możemy mianem
dobrowolnej nauki, która posiada własną motywację, trwa całe życie i dotyczy
każdej jego sfery.
Dzisiejszy świat i otaczająca nas rzeczywistość zmieniają się w zawrotnym
tempie i nic nie jest w stanie zatrzymać lub choćby spowolnić zachodzących
zmian. Jedyne, co współczesny człowiek może zrobić, aby odnaleźć się
w niestabilnej rzeczywistości, to wykształcić umiejętność szybkiej adaptacji
do nowych warunków. Uczenie się przez całe życie to warunek konieczny
owej adaptacji: niemożliwym jest wyposażyć ludzi na początku ich drogi
życiowej i zawodowej w całą wiedzę i umiejętności, które będą im potrzebne
przez całe życie. Nowe zadania, nowe problemy pojawiające się w zupełnie
nowym otoczeniu będą wymagały nieustannego uczenia się.
W 2006 roku Unia Europejska ustanowiła program działań w zakresie
uczenia się przez całe życie. Celem programu jest zapewnienie państwom
członkowskim stałego rozwoju gospodarczego poprzez zwiększenie miejsc
pracy oraz likwidowanie rozwarstwienie społecznego. Rozwój różnych form
uczenia się przez całe życie to promowanie aktywnego społeczeństwa,
zdolnego do szybkiej adaptacji zawodowej.
Powszechny dostęp do technologii sprawia, że uczenie przez całe życie
nigdy wcześniej nie było tak łatwo dostępne jak dziś. Edukacja nie musi być
związana z konkretnym miejscem i czasem, ale może się odbywać dosłownie
zawsze i wszędzie.
EDUKACJA PRZEZ CAŁE ŻYCIE
Geneza
■ Wiedza i umiejętności muszą być ciągle aktualizowane i poszerzane –
aby pozostać konkurencyjnymi na rynku pracy dorośli powinni
być „na czasie”, biorąc udział w programach edukacyjnych dla nich
przeznaczonych. ■ Zmiany zachodzące we współczesnym świecie wymuszają na ludziach
bezustanne podnoszenie kwalifikacji, zwiększając tym samym znaczenie
kształcenia ustawicznego.
Korzyści i możliwości
■ Szanse na zatrudnienie – bycie „na czasie”, zmiana kwalifikacji lub rozwój
w zawodzie.
W obszarze zawodowym: ■ uniknięcie utraty wartości na rynku pracy, ■ zwiększenie dochodów, ■ lepsze szanse na zatrudnienie, ■ zmiana zawodu, ■ gwarancja stałego zatrudnienia, ■ sukces zawodowy.
Rozwój osobisty – zmiana zainteresowań i edukacja przez całe życie: ■ zmiana stylu życia, ■ wartości rodzinne, ■ lepsze zdrowie i samopoczucie, ■ doświadczenia życiowe.
Przykłady i nawiązania
■ Massive Open Online Course (MOOC) to udostępniane za darmo kursy
projektowane przez pracowników uniwersytetów na całym świecie
i sygnowane przez placówki naukowe. Wiele kursów jest certyfikowanych.
Niektóre z dostępnych platform to: Coursera, Futurelearn, iversity,
Veduca, Schoo. ■ Unijna strategia wzrostu Europa 2020 oferująca wsparcie w zakresie
uczenia się przez całe życie. ■ Darmowe programy edukacyjne na urządzenia mobilne, dostępne
w AppStore i Google Play.
ORIENTACJA EDUKACYJNA C. 6
ED
UK
AC
JA P
RZ
EZ
CA
ŁE Ż
YC
IE
C. 7 ORIENTACJA EDUKACYJNA
15. EDUKACJA NIEFORMALNA (INFORMAL LEARNING)
Naukapoprzezpraktykę
Powiązane terminyedukacja w społeczności, metoda zanurzenia, społeczność edukacyjna online, kurs MOOC, edukacja oparta na pracy, learning in the community, community
learning, immersion learning, non-formal learning, formal learning, social learning, online learning community, massive open online course, work-based learning
CharakterystykaCzłowiek jest istotą genetycznie zaprogramowaną do uczenia się –
kształcimy się nieustannie, na wiele sposobów. Proces ten zachodzi,
gdy wykonujemy codzienne czynności (związane zarówno z życiem
zawodowym, jak i rodzinnym, a nawet wypoczynkiem): obserwujemy,
słuchamy, rozmawiamy, czytamy, popełniamy błędy lub po prostu pracujemy
z innymi ludźmi. Edukacja nieformalna może wynikać z chęci nauczenia
się czegoś, ale najczęściej bywa mimowolna i przypadkowa. To naturalny
towarzysz naszego codziennego życia, najstarsza forma kształcenia
i podstawa edukacji we wczesnym dzieciństwie, nieoficjalny, niewymagający
wcześniejszego przygotowania czy planowania sposób, w jaki większość ludzi
zdobywa umiejętności oraz wiedzę. Sporo osób lubi się uczyć, ale nie cierpi
być edukowanymi. Edukowanie jest narzucone, podczas gdy uczenie się
stanowi kwestię dobrowolnego wyboru.
Niektóre spośród umiejętności, jakie pozyskujemy dzięki edukacji nieformalnej
to:
■ zdobywane w pracy umiejętności zarządzania różnymi projektami oraz
umiejętności pracy z programami komputerowymi, ■ umiejętności językowe i komunikacji interkulturowej, które nabywa się
podczas podróży, ■ wiedza z dziedziny IT zdobywana poza pracą, ■ kwalifikacje zdobywane podczas kontaktu z kulturą i sztuką, w trakcie
uprawiania sportu, pracy dorywczej, niektórych czynności domowych
(np. w czasie opieki nad dzieckiem), czy też w czasie wolontariatu.
Podstawową metodę edukacji nieformalnej stanowi rozmowa. To właśnie
podczas dyskusji wiedza podlega wzajemnej wymianie i przesłaniu
dalej. Otwarty dialog wspiera innowacje – ludzie uwielbiają spotykać się
i rozmawiać, a towarzyszy temu atmosfera ożywienia, która sprzyja wymianie
wiedzy, myśli i pomysłów. Edukację nieformalną wzmacnia rozwój technologii
i wszechobecność Internetu. Dzięki tym czynnikom staje się ona edukacją
bez granic – może zaistnieć dzięki wymianie doświadczeń na forum, czacie,
poprzez udział w wideokonferencji lub na imprezie firmowej. To najbardziej
naturalny sposób, w jaki uczymy się i rozwijamy.
EDUKACJA NIEFORMALNA
Geneza
■ Młodsze pokolenie potrzebuje metod samodzielnego dochodzenia
do wiedzy – podawanie uproszczonych informacji w takiej formie,
że na każde pytanie istnieje tylko jedna właściwa odpowiedź oraz
zniechęcanie do samodzielnego myślenia, nie sprawdzają się
w dzisiejszym świecie. ■ Świat bez granic oznacza konkurowanie na szczeblu globalnym, krótsze
cykle produkcyjne oraz więcej spraw za którymi trzeba nadążyć. ■ W miarę rozwoju cywilizacji czas przyspiesza. W dzisiejszym świecie
uczenie się na zapas jest niepraktyczne, ponieważ często nie wiadomo,
czy to, czego się człowiek uczy, jutro będzie wciąż aktualne.
Korzyści i możliwości
■ Dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii, tworzenie nieformalnych
sytuacji edukacyjnych może obniżyć koszty i pomóc zaoszczędzić czas. ■ Dzięki temu, że nieformalne uczenie się jest bardziej osobiste niż uczenie
formalne (instytucjonalne), staje się ono mniej stresujące. ■ Eksperci i specjaliści chętniej i swobodniej dzielą się wiedzą w sytuacji
nieformalnej, chętniej też angażują się w inicjatywy edukacyjne. ■ Nauka w sposób nieformalny jest naturalnym sposobem uczenia się
ludzi, dlatego też np. uczenie się podczas normalnego dnia w pracy
sprzyja większej otwartości pracowników na nową wiedzę i wiąże się
z mniejszym oporem przy jej przyswajaniu. ■ Nieformalne podejście do nauki budzące zainteresowanie i budujące
pewność siebie sprzyja uczeniu się osób mniej utalentowanych lub tych,
które wyniosły złe doświadczenia z edukacji formalnej. Daje też takim
osobom szansę znalezienia dobrej i satysfakcjonującej pracy. ■ Edukacja nieformalna zbliża do siebie ludzi i całe społeczności
przyczyniając się do podważania stereotypów, zwiększając spójność
różnych środowisk. ■ W starzejących się społeczeństwach współczesnego świata nieformalna
metoda uczenia ułatwia zrozumienie międzypokoleniowe, ułatwia także
pozostanie aktywnym i niezależnym w każdym wieku.
Potencjalne zagrożenia
■ Ludzie, którzy nie muszą udowadniać swojej wiedzy, mogą nauczyć się
niewiele lub nic. ■ Edukacja nieformalna zależy od zdolności uczenia się – nie wszyscy
odniosą korzyści z zastosowania tej metody.
Przykłady i nawiązania
■ Czaty i komunikatory internetowe ■ Fora internetowe ■ Blogi ■ Platformy do zarządzania kursami – Moodle ■ Wiki ■ Portale społecznościowe – Flickr
ORIENTACJA EDUKACYJNA C. 8
ED
UK
AC
JA N
IEF
OR
MA
LNA
C. 9 ORIENTACJA EDUKACYJNA
16. EDUKACJA PLENEROWA (OUTDOOR EDUCATION)
Naukanaświeżympowietrzu
Powiązane terminyedukacja plenerowa, klasa bez ścian, edukacyjne inicjatywy ekologiczne, syndrom deficytu natury, nauka w plenerze, pokolenie chowane pod kloszem, edukacja
przyrodnicza, edukacja przygodowa, przygoda w dziczy, terapia przygodowa, rekreacja na świeżym powietrzu, zielona szkoła, edukacja eksperymentalna, kultura
strachu, green learning initiatives, nature deficit disorder, teaching out, cotton wool kids, environmental learning, environmental education, nature education,
adventure education, wilderness experience, adventure therapy
CharakterystykaSpędzanie czasu na świeżym powietrzu jest ważne dla prawidłowego
funkcjonowania każdego organizmu. Jest dodatkowo szczególnie ważne dla
prawidłowego, zrównoważonego rozwoju dzieci i młodzieży. Współczesny
styl życia nie sprzyja spędzaniu czasu na świeżym powietrzu – rozwój
cywilizacji i techniki czynią nasze życie coraz łatwiejszym i wygodniejszym.
Coraz więcej usług, jak choćby zakupy, są dostępne na wyciągniecie ręki,
bez wychodzenia z domu. Zwłaszcza dzieci są narażone na kuszącą możliwość
spędzania wielu godzin przed monitorem komputera lub telewizora, grając
w gry komputerowe lub na konsoli. Z uwagi na bezpieczeństwo pociech
rodzice odwożą je i przywożą ze szkoły, a w weekendy spędzają razem czas
w centrum handlowym zamiast na spacerze, wycieczce czy w parku. Dzisiaj
dzieci trzykrotnie rzadziej bawią się na dworze niż ich rodzice, gdy byli
w tym samym wieku. Trudno się więc dziwić, że tak wiele dzieci dotkniętych
jest chorobami cywilizacyjnymi takimi jak otyłość, niedobór witaminy D
czy ADHD. Spędzanie czasu na świeżym powietrzu jest bowiem niezbędne
dla prawidłowego rozwoju: dotleniając i hartując organizm zapewnia się
prawidłowy rozwój fizyczny. Zabawy z rówieśnikami, gry zespołowe korzystnie
wpływają na rozwój społeczny i rozwijają wyobraźnię, a zdobywanie nowych
umiejętności pozwala podnieść poczucie własnej wartości.
Dlatego tak ważnym jest włączenie w proces dydaktyczny aktywności
na świeżym powietrzu. I nie chodzi tu tylko o zajęcia z wychowania fizycznego,
ale o przeniesienie możliwie dużej części zajęć dydaktycznych poza mury
szkoły. Zwłaszcza, że rozwój technologii mobilnych stwarza możliwość nauki
w dowolnym miejscu. Dzięki tabletom i smartfonom szkolna klasa nie musi,
a nawet nie powinna, być miejscem ograniczonym murami szkoły.
Jednym z przejawów edukacji plenerowej są Zielone Szkoły, najbardziej
rozpowszechnione w szkołach podstawowych. Innym pomysłem
na przeniesienie nauczania w plener są lekcje biologii przeprowadzane
w parku, lekcje fizyki czy geografii połączone z obserwacją nieba oraz lekcje
historii w skansenie.
EDUKACJA PLENEROWA
Geneza
■ Zanikający zwyczaj spaceru do szkoły. ■ Nieustanne przebywanie przed monitorem. ■ Martwienie się rodziców, np. o porwanie dziecka albo inne niespotykane
wydarzenia, takie jak ugryzienie przez wściekłego psa. ■ Szkoły, skupiając się na rezultatach uczniów wyrażonych wynikami
z testów, zaniedbują inne formy nauki, tłumacząc się przeładowanymi
programami nauczania i brakiem czasu.
Korzyści i możliwości
■ Zachęcenie do nauki uczniów o obniżonej motywacji poprzez wskazanie
im innych sposobów na zdobywanie wiedzy niż tradycyjne metody
podawcze. ■ Rozszerzanie horyzontów myślowych uczniów poprzez zwracanie
ich uwagi na piękno przyrody, walory sztuki, przyjemność z zabawy
z rówieśnikami. ■ Wsparcie dla nauczycieli w obszarach, które ciężko uwzględnić w klasie. ■ Wykorzystywanie i rozwój różnych stylów uczenia się, zwłaszcza
kinestetycznych. ■ Zwiększanie zdolności do interakcji z ludźmi i wspomaganie rozwoju
niezależności oraz umiejętności społecznych, dzięki wzmacnianiu pracy
zespołowej oraz rozwijaniu zdolności przywódczych. ■ Budowanie pomiędzy nauczycielem a uczniem relacji opartej
na zrozumieniu. ■ Angażowanie młodych ludzi w życie szkoły, pomagające im rozwijać
dojrzałe zachowania w kontekście zarówno szkolnym, jak i społecznym.
Potencjalne zagrożenia
■ Nauka w plenerze przyniesie najlepsze rezultaty, jeśli będzie stanowiła
integralną część planu nauczania i będzie miała ścisły związek
z zagadnieniami omawianymi w klasie. ■ Wybierając formy aktywności poza szkołą należy zadbać, aby były one
zgodne z możliwościami każdego dziecka.
Przykłady i nawiązania
■ Zajęcia z rolnictwa i przyrody, w skład których wchodzi „powrót do lasu”. ■ Wycieczki przyrodnicze. ■ Odwiedzanie obiektów dziedzictwa narodowego. ■ Różnego rodzaju warsztaty plenerowe. ■ Ćwiczenia „przygodowe” takie jak: wspinaczka, sporty wodne, trekking,
chodzenie po jaskiniach, strzelanie z łuku, jeżdżenie na quadach, bieg
z przeszkodami, mountainboarding, ćwiczenia integracyjne. ■ Ekspedycje.
Wielka Brytania: ■ Rada Nauki Poza Klasą (ang. Council for Learning Outside the Classroom)
http://www.lotc.org.uk ■ Instytut Edukacji Plenerowej (ang. Institute for Outdoor Learning)
http://www.outdoor-learning.org
Stany Zjednoczone: ■ Outdoor Ed – http://www.outdoored.com ■ Stowarzyszenie Edukacji Przyrodniczej i Plenerowej (ang. Association
for Environmental and Outdoor Education) http://aeoe.org ■ Stowarzyszenie Rekreacji i Edukacji Plenerowej (ang. Association
of Outdoor Recreation and Education) http://www.aore.org
ORIENTACJA EDUKACYJNA C. 10
ED
UK
AC
JA P
LEN
ER
OW
A
C. 11 ORIENTACJA EDUKACYJNA
17. POWRÓT DO EDUKACJI ZAWODOWEJ (VOCATIONAL EDUCATION)
Wolnemiejscapracy,czyliposzukiwaniwykwalifikowanipracownicy!
Powiązane terminyedukacja zawodowa, zawodówki, edukacja techniczna, rozwój zawodowy, zatrudnialność, employability, occupationally-oriented education, vocational education
and training, occupation, VET
CharakterystykaEdukacja zawodowa często kojarzona bywa z mniej uzdolnionymi uczniami,
z ludźmi bez życiowej alternatywy – słowem z tymi, którzy osiągnęli zbyt
słabe wyniki, by studiować. Kształcenie zawodowe jest bowiem postrzegane
jako przeciwieństwo edukacji akademickiej i nierzadko lekceważone
przez współczesne społeczeństwo. Takie podejście wyrządza wiele szkód.
Pamiętacie hierarchię potrzeb Maslowa? Według niego ludzie najpierw
zaspokajają najbardziej podstawowe potrzeby – jedzenia, picia, snu i poczucia
bezpieczeństwa – a dopiero potem potrzeby wyższe. W tym kontekście należy
zadać sobie pytanie: „Jakiemu celowi służy edukacja?”. Jeśli zastanowimy się
nad tym głębiej, dojdziemy do wniosku, że odpowiedź jest całkiem prosta
– cel edukacji stanowi dostarczenie wiedzy i umiejętności, niezbędnych
do znalezienia pracy i utrzymania siebie oraz rodziny.
Ekonomiści opisują współczesną gospodarkę globalną jako unikalną w
historii świata. Nigdy wcześniej nie była ona tak burzliwa, jak obecnie. Nigdy
dotąd idea powrotu do edukacji zawodowej nie wydawała się tak potrzebna,
jak dzisiaj.
Oczywiste zdaje się również to, że wymogi, jakie muszą spełniać dzisiejsi
uczniowie, są zupełnie inne niż te, jakie stawiano ich rodzicom i dziadkom.
Różnice te wynikają przede wszystkim z rozwoju technologii i większej
swobody dostępu do informacji. Wiele wspólnego mają również z kryzysem
globalnym. Biorąc pod uwagę wszystkie wymienione czynniki oraz ich wielki
wpływ, jaki wywierają na kształt dzisiejszej edukacji, powinniśmy rozpocząć
dyskusję na temat zdolności absolwentów szkół do bycia zatrudnionym.
„Zatrudnialność” to zdolność rozwijania umiejętności, które są niezbędne
do pracy w grupie oraz do działań kreatywnych. Jeśli jesteśmy zdolni
do zatrudnienia, oznacza to, że nie tylko pozostajemy w gotowości do podjęcia
pracy i rozpoczęcia życia zawodowego, lecz również, że wybraliśmy zawód,
na który istnieje popyt na rynku pracy.
Zdolność do znalezienia i utrzymania pracy jest bardzo ważna. To kwestia
oczywista dla pracodawców, którzy mają trudności ze znalezieniem
pracowników w zawodach, takich jak technik, kierowca, kucharz
czy pracownik budowlany. Problem ten dotyka również uczniów, którzy
dopiero wchodzą w dorosłość oraz wszystkich tych, którzy są bezrobotni,
a muszą zaspokajać potrzeby swoich rodzin. Edukacja zawodowa powinna
zostać zrewaloryzowana. Warto zatem aktywnie walczyć o przywrócenie
jej dobrej opinii. Nie zapominajmy o tym, że kształcenie zawodowe skupia się
na praktycznym wykorzystaniu umiejętności, a nie na teoretycznych
aspektach zagadnień. Tego typu edukacja zapewnia społeczeństwu ogromną
liczbę reprezentantów potrzebnych zawodów. Codziennie spotykamy
ich przecież na swojej drodze. Często wnoszą oni w nasze życie więcej, niż
teoretycy z prestiżowych uniwersytetów.
Geneza
■ Globalny kryzys i bezrobocie. ■ Brak wykwalifikowanych pracowników. ■ Rosnąca liczba absolwentów, którzy nie mogą znaleźć pracy. ■ Nowe zawody i wolne miejsca pracy. ■ Zapotrzebowanie na wysokiej jakości usługi (na przykład w restauracjach).
Korzyści i możliwości
■ Ogólne docenianie edukacji zawodowej. ■ Szansa dla utalentowanych uczniów, którzy nie chcą być teoretykami. ■ Wsparcie talentów. ■ Lepsza jakość usług. ■ Dobrze płatne zawody pozaakademickie.
Potencjalne zagrożenia
■ Brak wiedzy teoretycznej i wykształcenia ogólnego. ■ Zagrożenie rentowności szkół wyższych. ■ Trudności ze zmianą raz wybranego zawodu.
Przykłady i nawiązania
■ http://www.nbcnews.com/business/some-employers-want-return-vo-ed-training-232202 ■ http://www.oecd.org/edu/skills-beyond-school/41538706.pdf ■ http://www.rand.org/topics/vocational-education.html ■ http://www.7eu-vet.org ■ http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/vet_en.htm ■ http://world.time.com/2012/10/04/who-needs-college-the-swiss-opt-for-vocational-school
ORIENTACJA EDUKACYJNA C. 12
PO
WR
ÓT
DO
ED
UK
AC
JI Z
AW
OD
OW
EJ
POWRÓT DO EDUKACJI ZAWODOWEJ
C. 13 ORIENTACJA EDUKACYJNA
NO
WE
SP
OSO
BY
OD
BIO
RU
DA
NY
CH
NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
Wyszukiwanie i nauka wizualna
Rzeczywistość rozszerzona
Nauk
a opa
rta na
gesta
chEdukacja oparta na poznaniu mózgu
Nauka na jeden kęs
D
D. 1 NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
18. WYSZUKIWANIE I NAUKA WIZUALNA (VISUAL SEARCH & LEARNING)
Myślenieobrazami
Powiązane terminystyle uczenia się, wizualizacja, obrazowanie, inteligencja wizualno-przestrzenna, wyszukiwanie graficzne, graphic search
CharakterystykaIstnieje wiele różnych sposobów na przedstawianie danych i przekazywanie
informacji. W szkole odbywa się to głównie za pośrednictwem formy słownej
lub liczbowej. Nauka wizualna polega na włączeniu obrazowania do edukacji
poprzez wykorzystanie wyobrażeń, zdjęć, map myśli, grafów, a także na tworzeniu
graficznych organizerów, diagramów i szkiców. Bierze się w niej pod uwagę układ
graficzny, perspektywę, rozplanowanie przestrzenne, rozmiary, kształty, faktury,
kąty oraz trójwymiarowe głębie. Podczas nauki wizualnej stosuje się zakreślacze
i przygotowuje fiszki (ang. flashcards).
Forma wizualna pomaga w kojarzeniu i tworzeniu połączeń pomiędzy fragmentami
informacji. Ukazuje ona związki i elementy wspólne oraz pomaga analizować
i zapamiętywać treści, porządkować myśli, przyswajać nową wiedzę i przypominać
sobie związane z nią szczegóły. Bodźce wizualne dominują nad innymi zmysłami.
Pozwalają one dostrzec możliwości pogrupowania i uporządkowania informacji.
Nie zapominajmy o tym, że znaki i symbole od zawsze były stosowane w celu
przekazania znaczenia w szybki, często uproszczony sposób.
Obiekty wizualne zawierają więcej informacji, niż możemy przetworzyć
za jednym razem. Nie stanowi jednak problemu dostosowanie tempa przyswajania
komunikatów do indywidualnych potrzeb. Wyszukiwanie wizualne pozwala
uczniom na przeglądanie i porządkowanie dużej liczby obrazów lub filmów.
Wykorzystują oni w tym celu dane na temat wielkości, koloru i rozmieszczenia, które
wybierane są z materiału audiowizualnego i zapisywane w formie metadanych.
Taka forma wyszukiwania pozwala na przekazanie szerszego zakresu informacji
na temat przedmiotów widocznych na pierwszy rzut oka.
Wyszukiwanie wizualne zmieniło sposób, w jaki postrzegamy i wybieramy
informacje.
WYSZUKIWANIE I NAUKA WIZUALNA
Geneza
■ Trudności z poleceniami głosowymi i znudzenie uczniów. ■ Przeładowanie informacjami. ■ Problemy ze skupieniem. ■ Brak zrozumienia przedmiotu bez kontekstu i pomocy wizualnych. ■ Nadmiar obrazów w innych obszarach życia.
Korzyści i możliwości
■ Zwiększenie zaangażowania oraz zrozumienia wśród uczniów. ■ Łatwość i dogłębność pojmowania nowych koncepcji (zwłaszcza, jeśli wiążą się
z wcześniej zdobytą wiedzą). ■ Pomoc w krytycznym myśleniu. ■ Poprawa zdolności zapamiętywania, rozumienia i porządkowania informacji.
Potencjalne zagrożenia
■ Metoda nie powinna być używana samodzielnie – najlepiej stosować ją razem
z nauką słuchową i kinestetyczną. ■ Czasem dokładność i znaczenie nauki wizualnej mogą być kwestionowane.
Przykłady i nawiązania
■ Uczenie przy pomocy tablicy interaktywnej ■ Wykorzystywanie YouTube na zajęciach ■ Animacje 3D ■ E-podręczniki ■ Eye-Tracking ■ Cyber-Oko ■ Google Graphic Search ■ Pinterest http://pinterest.com ■ WINEfindr by Cortexica http://www.cortexica.com/winefindr ■ oSkope http://www.oskope.com
NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH D. 2
WY
SZU
KIW
AN
IE I
NA
UK
A W
IZU
ALN
A
D. 3 NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
Powiązane terminyInternet przedmiotów, edukacja autentyczna, generowany komputerowo sygnał sensoryczny, rzeczywistość zmodyfikowana, Internet of objects, authentic learning,
computer-generated sensory input, mediated reality
CharakterystykaAugmented reality (AR) jest uwydatnieniem rzeczywistości „widzianej”
przez urządzenie mobilne, które nakłada na nią rysunki i teksty, poszerzając
wizualne przedstawienie świata.
Technologia ta wykorzystuje informacje wirtualne dostarczane
przez oprogramowanie oraz rzeczywiste obrazy i filmy. Umożliwia natychmiastową
naukę, osadzając ją w kontekście.
Technologia AR jest po części zarówno wirtualna, jak i prawdziwa. Jednakże
bliżej jej do otaczającego nas świata niż do rzeczywistości wirtualnej (ang. virtual
reality). Wzbogaca realia, dodając do nich grafikę, dźwięki, animacje, dane GPS
oraz informację zwrotną. W ten sposób czyni świat rzeczywisty interaktywnym
i poddającym się obróbce cyfrowej.
19. RZECZYWISTOŚĆ ROZSZERZONA (AUGMENTED REALITY)
Rozszerzanieludzkiejpercepcji
RZECZYWISTOŚĆ ROZSZERZONA
Geneza
■ Mobilność uczniów oraz potrzeba natychmiastowego dostępu do informacji. ■ Umożliwienie wzmocnienia percepcji rzeczywistości dzięki urządzeniom
mobilnym. ■ Potrzeba umieszczenia nauki w kontekście, możliwości uczenia się
z otaczającego nas środowiska.
Korzyści i możliwości
■ AR, odnosząc się do prawdziwych doświadczeń, personalizuje naukę i sprawia,
że zyskuje ona na znaczeniu. ■ Angażuje uczniów, dostarcza koniecznej interakcji edukacyjnej i zapewnia
niezbędne wsparcie. ■ Pomaga uczniom szerzej zrozumieć treści i informacje z otoczenia. ■ Tworzy realistyczne modele, przedstawiając uczniom kontekstową,
trójwymiarową naturę świata rzeczywistego.
Potencjalne zagrożenia
■ Innowacyjność i atrakcyjność technologii mogą skutkować tym, że przykłada się
mniejszą wagę do jakości oraz treści, które są kluczowe dla celów edukacyjnych. ■ Nie zostało dotąd udowodnione, w zakresie jakich przedmiotów AR przysparza
największych korzyści.
Przykłady i nawiązania
■ SixthSense http://www.media.mit.edu/research/highlights/sixthsense-wearable-gestural-interface-augment-our-world
■ Buffalo Hunt http://gameslab.radford.edu/ROAR/games/buffalo-hunt.html ■ GoS-kyWatch Planetarium http://www.youtube.com/watch?v=S-yRIH-bHDw ■ ARIS Global Game Jam and ARIS games http://arisgames.org ■ Szkoła podstawowa St Mary’s w Norton-le-Moors w Wielkiej Brytanii,
wykorzystująca semakody
http://news.bbc.co.uk/local/stoke/hi/people_and_places/newsid_9371000/9371536.stm
NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH D. 4
RZ
EC
ZY
WIS
TO
ŚĆ R
OZ
SZE
RZ
ON
A
D. 5 NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
20. NAUKA OPARTA NA GESTACH (GESTURE BASED LEARNING)
Wykorzystywaniecałegociaławuczeniusię
Powiązane terminyedukacja kinestetyczna, inteligencja fizyczno-kinestetyczna, techniki wykrywania gestów, kinesthetic learning, bodily-kinesthetic intelligence, gesture-sensing techniques
CharakterystykaUrządzenia kinetyczne wychwytują już obecnie prawie każdy ruch, pozwalając
na kontrolę oprogramowania za pomocą stukania, przeciągania palcem
czy zmiany samej pozycji urządzenia. Gesty od zawsze stanowiły uniwersalną
formę komunikacji człowieka, a bezpośredni kontakt z urządzeniem jest formą
bardziej naturalną, niż operowanie nim za pomocą myszki lub klawiatury. Umożliwia
on interakcję z oprogramowaniem, przenosząc człowieka niejako w świat wirtualny
i pozwala na instynktowne manipulowanie programem. Sprzyja to edukacji bardziej
skupionej na uczniu.
W technologii interfejsu mózgu komputer pozwala na odczytywanie sygnałów
EEG prosto z mózgu ucznia, umożliwiając bezpośrednią komunikację. Fale
mózgowe, ich odczytywanie i ewentualne wzmacnianie, stanowi niewykorzystaną
dotychczas sferę możliwości edukacyjnych. Rozwijająca się wiedza w tym temacie,
w połączeniu z wiedzą na temat faz snu i ich wpływie na uczenie się, może wkrótce
zrewolucjonizować nasze rozumienie całego procesu, w jaki mózg się uczy.
NAUKA OPARTA NA GESTACH
Geneza
■ Brak uniwersalnych urządzeń sterowanych za pomocą klawiatury i myszki. ■ Konieczność uczynienia nauki bardziej aktywną (ruch aktywizuje umysł). ■ Potrzeba intuicyjnych interfejsów.
Korzyści i możliwości
■ Nauka metodą kinestetyczną skutkuje polepszeniem wyników u każdego
ucznia. ■ Zachęca uczniów do bardziej aktywnego uczestnictwa. ■ Rozwija zdolności ruchowe i sprzyja metodom aktywnego uczenia się. ■ Przenosi technologię do świata zewnętrznego, gdzie można poruszać
się i oddziaływać w bardziej instynktowny sposób. ■ Pomaga uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
oraz niepełnosprawnym (jako technologia pozwalająca rozwijać umiejętności
lub ułatwiająca funkcjonowanie). ■ Tłumaczy mowę ciała i język migowy. ■ Sprzyja czynnościom, które rozwijają zdolności społeczne. ■ Pozwala na współpracę dzięki zaangażowaniu w pracę w grupie oraz rozwija
umiejętność rozwiązywania problemów.
Potencjalne zagrożenia
■ Wysoki koszt w porównaniu z korzyściami. ■ Może rozpraszać w nauce. ■ Potrzeba przestrzeni, aby zapobiec potencjalnym kontuzjom.
Przykłady i nawiązania
■ Nintendo Wii, Kinect, KinectEducation
http://www.kinecteducation.com/blog/tag/kinecteducation ■ Kinect Nat Geo TV, EyeMusic Project
http://www.cs.uoregon.edu/Research/cm-hci/EyeMusic ■ Stół Virtual Autopsy https://www.tii.se/projects/autopsy ■ Emotiv Epoc http://www.emotiv.com ■ SixthSense http://www.media.mit.edu/research/highlights/sixthsense-wearable-gestural-
interface-augment-our-world
NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH D. 6
NA
UK
A O
PA
RT
A N
A G
EST
AC
H
D. 7 NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
21. NAUKA NA JEDEN KĘS (SNACK LEARNING)
Małeismacznekąskiwiedzy
Powiązane terminynauka na jeden kęs, bite-sized learning
CharakterystykaSnack learning to edukacja serwowana w małych kawałkach czyli łatwa
do przełknięcia. Metafora ta oznacza, że porcja wiedzy, przekazywana uczniowi
za jednym razem, jest dla niego prosta do przyjęcia, ponieważ nie przekracza
jego zdolności przyswajania wiedzy i utrzymywania koncentracji. Nauka na jeden
kęs często wiąże się z wprowadzaniem multimediów do edukacji np. filmów,
animacji czy interaktywnych prezentacji. Dodatkowo snack learning pozwala
sprowadzić treści nauczania do maksymalnego meritum, bardziej angażuje
oraz w dłuższej perspektywie czasu pozwala przyswoić więcej jokościowej wiedzy.
NAUKA NA JEDEN KĘS
Geneza
■ Ograniczona zdolność i zakres koncentracji uwagi. ■ Brak czasu. ■ Potrzeba wykonywania wielu zadań naraz. ■ Ograniczona zdolność zapamiętywania i przyswajania wiedzy. ■ Konieczność szybkiego dostępu do informacji. ■ Potrzeba przyswajania wiadomości podzielonych na małe fragmenty. ■ Powtórzenie, odświeżenie, wzmocnienie wiedzy (ang. review-refresh-
-reinforce). ■ Nauka w wolnych chwilach.
Korzyści i możliwości
■ Optymalizacja czasu koncentracji uwagi. ■ Maksymalizowanie cykli pamięciowych. ■ Wzmocnienie nauki.
Potencjalne zagrożenia
■ Brak czasu na opanowanie materiału. ■ Powierzchowna nauka. ■ Brak czasu na refleksję i zadawanie sobie pytań.
Przykłady i nawiązania
■ Mobile Comprehensive Curriculum – interaktywny kurs na urządzenia mobilne,
służący do nauki biologii, chemii, matematyki, fizyki, nauk przyrodniczych
i humanistycznych, przeznaczony dla gimnazjum i liceum, autorstwa Young
Digital Planet. ■ http://mathsnacks.com ■ Snack Learning® autorstwa Metriss.com, ■ Pomoce naukowe w formie krótkich filmów i animacji. ■ Podręczniki zawierające krótkie teksty, bogate w ilustracje, zdjęcia i wykresy.
NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH D. 8
NA
UK
A N
A J
ED
EN
KĘ
S
D. 9 NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
22. EDUKACJA OPARTA NA POZNANIU MÓZGU (BRAIN BASED LEARNING)
Uznaniedlamożliwościmózgu
Powiązane terminystrategie oparte na poznaniu mózgu, zintegrowane nauczanie tematyczne, teoria wielu inteligencji, style uczenia się (dwa ostatnie terminy powstały przed najnowszymi
odkryciami w dziedzinie neurologii, swymi korzeniami sięgają psychologii i nauk społecznych), brain-based teaching, brain-compatible learning, brain-based strategies,
integrated thematic instruction
CharakterystykaKażdy mózg jest inny. Jego pewne cechy pozostają jednak dla wszystkich wspólne.
Właśnie o nie opierają się strategie edukacji zgodne ze sposobem, w jaki mózg
został zaprojektowany do uczenia się. Strategie te odkryto podczas wielu badań
neurobiologicznych i dowiedziono, że aby zaistniał proces uczenia się, różne
obszary mózgu muszą się ze sobą komunikować i współpracować. Pojęcie sensu
tych procesów pozwoli nam zrozumieć, jak uczy się mózg oraz zastosować
tę wiedzę w metodach edukacyjnych.
■ Kompleksowe uczenie się jest wzmacniane przez wyzwania i hamowane przez
silny stres, który blokuje kreatywne myślenie na wyższym poziomie (zachodzi
tak zwana „redukcja biegu” albo pojawia się syndrom „walcz lub uciekaj”). Nasz
mózg odnosi się sam do siebie. Zaprojektowany jest tak, by działać w oparciu
o informację zwrotną, która zmniejsza niepewność oraz obniża poziom stresu.
Natychmiastowa i konstruktywna informacja zwrotna motywuje uczniów. ■ Uczniowie powinni mieć czas na opanowanie materiału zanim przejdą
do kolejnego etapu edukacji. Wskazane jest również, by robili regularne przerwy
w nauce – w celu przetworzenia informacji i zastanowienia się nad nimi. Należy
postawić na analizowanie wiadomości w sposób aktywny. Mamy dwa rodzaje
pamięci: przestrzenną i mechaniczną. Najlepiej uczymy się wówczas, gdy fakty
osadzone są w naturalnej pamięci przestrzennej (zwykłe doświadczenia).
Połączenia nerwowe wzmacniają powtórki i ćwiczenia. Mózg jest społeczny.
Nauka w grupie dostarcza mu środków do wyszukiwania nowych informacji. ■ Mózg przyswaja sobie te informacje, w które jest bezpośrednio zaangażowany.
Jednakże zwraca też uwagę na dane leżące poza obszarem najbliższej
aktywności, odpowiadając na całościowy kontekst otoczenia edukacyjnego.
■ Mózg jest kształtowany poprzez doznania i pozostaje plastyczny przez całe
nasze życie. Połączenia, których nie używamy, zostają usunięte. Ponieważ
uczenie się zachodzi wtedy, gdy dojrzewa akson i spotyka się z innym neuronem,
ważne jest, by brać pod uwagę poprzednie doświadczenia. Mózg tworzy
schematy i zawsze szuka kontekstu oraz sensu. Potrzebuje związku, aby doszło
do procesu przyswajania wiedzy (mózg jest naturalnie motywowany do nauki
poprzez to, co pomaga mu przetrwać). ■ Uwagę, sens i pamięć napędzają emocje (pozytywny stan emocjonalny umożliwia
naukę).
EDUKACJA OPARTA NA POZNANIU MÓZGU
Geneza
■ Najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii pozwoliły badaczom zajrzeć
do wnętrza mózgu i zweryfikować, jak jego struktury komunikują się ze sobą.
Dzięki temu udało się zrozumieć, w jaki sposób zachodzi proces przyswajania
wiedzy. ■ Krytyka obecnego modelu kształcenia. ■ Wycofanie cechujące uczniów, utrata ich zaangażowania i zainteresowania.
Korzyści i możliwości
■ Optymalizacja oraz poprawa jakości uczenia się i nauczania. ■ Stworzenie lepszego środowiska edukacyjnego, przystosowanego do funkcji
naszego mózgu. ■ Zrozumienie jak skutecznie motywować uczniów. ■ Uświadomienie sobie, jak mózg uczy się matematyki i jaka różnica występuje
pomiędzy pojmowaniem liczb, a uczeniem się matematyki abstrakcyjnej. ■ Zrozumienie, jak działa pamięć. ■ Zachęcenie i umożliwienie nauczycielom skutecznego edukowania różnych
typów uczniów. ■ Uświadomienie sobie wpływu doświadczeń na uczniów. ■ Zaprojektowanie lepszego systemu ocen, dostosowanego do potrzeb uczniów. ■ Pomaganie uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Potencjalne zagrożenia
■ Błędna interpretacja wyników badań neurobiologicznych tworzy nieprawdziwe
mity, które krążą wśród ludzi i wprowadzane bywają do nauczania (nauczanie
według podziału na prawą i lewą półkulę, mit krytycznych okresów dla nauki
czy też umysłu „męskiego” i „żeńskiego”).
■ Ponieważ mózg jest organem złożonym, w którym cały czas dochodzi
do interakcji pomiędzy jego różnymi częściami, wyciąganie pochopnych
wniosków przed oceną całej złożoności odkrywanego zjawiska może być
szkodliwe dla uczniów. ■ Skupianie edukacji na „rozwijaniu dendrytów”. ■ Nauka oparta na konkretnej sile (silna inteligencja – teoria wielu inteligencji,
czyli ang. multiple intelligence theory), lekceważąca słabości lub skupiona
na konkretnym stylu uczenia się, może przynieść uczniom szkodę. ■ Szkoły nie powinny działać wyłącznie w oparciu o biologię mózgu.
Przykłady i nawiązania
■ Szkoły, które wdrażają strategie edukacji opartej na poznaniu mózgu
http://www.jensenlearning.com/schools.php ■ Wykorzystywanie metod i strategii opartych na poznaniu mózgu w celu
polepszenia wyników nauczania matematyki
http://schools.gedsb.net/ar/passion/pv/LiteracyNumeracy/VanKuren.pdf ■ Key Largo School na Florydzie
http://www.edutopia.org/brain-based-learning-key-largo-school-video
NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH D. 10
ED
UK
AC
JA O
PA
RT
A N
A P
OZ
NA
NIU
MÓ
ZG
U
D. 11 NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH
RE
LAC
JA M
IĘD
ZY
UC
ZN
IEM
A N
AU
CZ
YC
IELE
M
RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM
Nauczyciel – artysta
Wirtualny asystent
A
Odwrócona klasa
E
E. 1 RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM
23. NAUCZYCIEL – ARTYSTA (EDUTAINER)
Sztuka nauczania
Powiązane terminynauczyciel „na czasie”, ekspert, lider, tutor, trener, przewodnik, edukacja projektowa, mentor, pedagog, opiekun, doradca, uczony, dyscyplina, edukator, mędrzec i przewodnik, odwrócona
klasa, edutainer, up-to-date teacher, teacher artist, sage on the stage and guide on the side, flipped classroom
CharakterystykaDziś, kiedy uczniowie mają prawie nieograniczony dostęp do dużych ilości informacji,
nie potrzebują już nauczyciela, który jest głównie dostarczycielem faktów. Od co najmniej
kilku lat trwa gorąca dyskusja na temat nauczycieli i ich pozycji w procesie edukacji.
Pytamy pedagogów: „Czy jesteście mędrcami w centrum uwagi czy przewodnikami,
stojącymi u czyjegoś boku?”. Obserwujemy rosnące znaczenie indywidualizacji
kształcenia, podejścia skoncentrowanego na uczniu i kształcenia adaptacyjnego. Oznacza
to, że nasze oczekiwania w stosunku do nauczycieli ciągle rosną. Ich rola zmienia się
nieustannie i nie wszystkim udaje się dostosować do nowych warunków. Badania
wskazują, że prawie połowa pedagogów wypala się w ciągu pierwszych 5 lat pracy.
Niektórym nauczycielom brakuje czasem podstawowych umiejętności operacyjnych
i interpersonalnych, niezbędnych do stworzenia optymalnego środowiska edukacyjnego.
Są też tacy, którzy wciąż oddzielają szkołę od prawdziwego świata, co jest nie
do zaakceptowania przez współczesnych uczniów. Inni po prostu nie są w stanie sprostać
wciąż rosnącym oczekiwaniom, zgodnie z którymi powinni odejść od ról wykładowców
i zacząć działać jako opiekunowie, mentorzy i przewodnicy.
Co więcej, współczesne trendy społeczne i kulturowe wpływają na naukę w dużo
większym stopniu niż edukacja formalna. Nowa technologia i świat wirtualny stały
się niezwykle ważne dla nas wszystkich. Dodatkowo, dzisiejsi uczniowie są bardziej
skupieni na tym, jak zdobywać praktyczne umiejętności, jak myśleć, jak się uczyć
i współpracować, a w konsekwencji, jak znaleźć pracę. Nauczycielom czasem trudno jest
wspierać uczniów w podejmowaniu tak trudnych wyzwań. Wszystko to sprawia, że nowe
pokolenie spełnionych pedagogów będzie nazywane pokoleniem nauczycieli – artystów
(ang. edutainer = educator + entertainer). Oznacza to, że będą oni bardziej twórcami
niż dostarczycielami faktów i osobami utrzymującymi dyscyplinę. Pierwsi istniejący już
edutainerzy to ludzie po pierwsze z wizją a po drugie z wyjątkową pasją do tego, co robią.
NAUCZYCIEL - ARTYSTA
Geneza
■ Edukacja zorientowana na ucznia. ■ Brak związku pomiędzy edukacją formalną a światem poza szkolną klasą. ■ Edukacja plenerowa – uczniowie wychodzą poza mury szkoły. ■ Dążenie do samodzielności uczniów w procesie zdobywania wiedzy. ■ Rosnące znaczenie trendów kulturowych i społecznych. ■ Edukacja projektowa. ■ Nauka w grupie i współpraca. ■ Indywidualizacja uczenia się (koncentracja na problemach i zdolnościach jednostki). ■ Uczenie oparte na związku z rzeczywistością. ■ Rosnąca rola umiejętności praktycznych i kreatywnych, myślenia i uczenia się
– pomagających w znalezieniu pracy.
Korzyści i możliwości
■ Nauczyciel – artysta będzie potrzebował nowych narzędzi i nowoczesnych
materiałów dydaktycznych.
Potencjalne zagrożenia
■ Liczba nauczycieli może się zmniejszyć, lecz ich rola będzie bardziej istotna, a pensje
znacznie wyższe.
Przykłady i nawiązania
■ Odwrócona klasa http://www.knewton.com/flipped-classroom ■ http://www.amazon.com/The-Edutainer-Connecting-Science-Teaching/dp/1607096137 ■ Khan Academy
RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM E. 2
NA
UC
ZY
CIE
L -
AR
TY
STA
AE. 3 RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM
24. ODWRÓCONA KLASA (FLIPPED CLASSROOM)
Polepszenie kontaktu z nauczycielem
Powiązane terminyuczenie odwrócone, lekcja odwrócona, flip teaching, reverse instruction, inverted instruction, reverse teaching, flipped classroom, backwards classroom, inverted classroom
CharakterystykaFlipped classroom stanowi wynik połączenia kilku wcielonych w życie trendów
edukacyjnych. Ponieważ różne metody dydaktyczne stosowane są w zasadzie
z takim samym skutkiem – zwiększoną satysfakcją uczniów i nauczyciela, wzrostem
zaangażowania oraz, miejmy nadzieję, wzmożonym zdobywaniem i zapamiętywaniem
wiedzy – postanowiliśmy umieścić ją w zbiorze trendów w edukacji.
Odwrócona klasa prezentuje przykład innego podejścia do tradycyjnego przebiegu
lekcji. Zwykle nauczyciel najpierw przedstawia uczniom teorię, później wykonywane
są ćwiczenia, a całości dopełnia zadanie domowe. W odwróconej klasie pedagog
wprowadza temat w sposób, który umożliwia uczniowi zapoznanie się z nim w domu,
przed właściwą lekcją. Pozwala to zaoszczędzić czas na zajęciach, dając nauczycielowi
szansę na interakcję z uczniami, odpowiedzi na ich pytania, rozwiązywanie problemów
oraz zainwestowanie dodatkowego czasu w ćwiczenia i dyskusje.
A
ODWRÓCONA KLASA
A
Geneza
■ Słabe wyniki w nauce. ■ Teoria to zwykle najnudniejsza część lekcji. ■ Liczebność klas, połączona z koniecznością wytłumaczenia tematu, wykluczała dotąd
interakcję nauczyciela z uczniami. ■ Notoryczny brak czasu na ćwiczenia praktyczne. ■ Obciążenie uczniów dużą liczbą zadań domowych – zwłaszcza, że trzeba je odrabiać
po szkole, kiedy są już oni zmęczeni. ■ Każdy uczeń ma inne zdolności przyswajania sobie wiedzy, konieczne jest zatem
dostosowanie tempa przedstawiania teorii do indywidualnych wymagań.
Korzyści i możliwości
■ Więcej czasu na praktykę. ■ Sposobność uzyskania odpowiedzi na pytania i wyjaśnienia wątpliwości. ■ Możliwość dalszego zgłębiania tematu – po tym jak uczniowie zapoznali się już
z podstawami. ■ Szansa na dyskusję i interakcję uczeń – nauczyciel. ■ Zapewnienie czasu na naukę rozwiązywania problemów i myślenia krytycznego. ■ Poprawa atmosfery w klasie. ■ Wymuszenie na niektórych nauczycielach, by zaprzyjaźnili się z technologią. ■ Nauczenie jak samemu wyjaśniać wątpliwości, zadawać pytania i bronić własnego
zdania.
Potencjalne zagrożenia
■ Nie wszyscy nauczyciele są w stanie przygotować samodzielnie materiały
dydaktyczne. ■ Jakość nagranych materiałów, w przypadku poszczególnych nauczycieli, może
cechować bardzo zróżnicowany poziom. ■ Jeśli uczeń nie przygotuje się do lekcji, nie będzie w stanie wziąć w niej udziału. ■ Uczniom może być trudniej skupić się podczas słuchania nagranego wykładu
niż na lekcji.
Przykłady i nawiązania
■ Khan Academy ■ wykorzystywanie istniejących materiałów, takich jak TedTalks czy strona CNN ■ yTeach
RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM E. 4
OD
WR
ÓC
ON
A K
LASA
E. 5 RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM
25. WIRTUALNY ASYSTENT (VIRTUAL LEARNING ASSISTANT)
Nauczanienazawołanie
Powiązane terminywirtualny asystent, nauczanie online, interfejs jeden do jednego, edukacja na odległość, nauczanie wielu do jednego, szkolenie online, virtual assistant, e-learning assistant, virtual
teaching assistant, one-on-one interfaces, distance education, many-to-one tutoring, video learning
CharakterystykaWirtualny asystent edukacyjny czy też korepetycje online stają się coraz bardziej popularne
na całym świecie. Dynamiczny wzrost liczby użytkowników KhanAcademy i Coursera.org
dowiódł, że istnieje ogromne zapotrzebowanie na tego typu usługi. Miejsce i czas nie
stanowią już przeszkód. Uczniowie z różnych miejsc globu mogą uczęszczać na lekcje
prowadzone przez najlepszych nauczycieli czy native speakerów, a nawet, bez opuszczania
rodzinnych miast, zapisać się na kursy organizowane przez renomowane uniwersytety,
takie jak Uniwersytet Harvarda czy Uniwersytet w Oksfordzie. Zaawansowane systemy
pomagają skuteczniej śledzić postępy i personalizować edukację, czyniąc ją bardziej
niezawodną. Jednym z największych zagrożeń wirtualnego nauczania może być jednak
pewna dehumanizacja kształcenia. Niepokój wzbudzać może również fakt, że komputery
będą w stanie zastąpić kiedyś nie tylko nauczycieli, ale i samych uczniów.
RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM
WIR
TU
ALN
Y A
SYST
EN
T
WIRTUALNY ASYSTENT
Geneza
■ Wzrost popularności nauczania spersonalizowanego. ■ Brak czasu na indywidualne podejście do ucznia w klasie. ■ Globalizacja oraz łatwość zostania trenerem.
Korzyści i możliwości
■ Niższe koszty kadry i infrastruktury. ■ Równe szanse edukacyjne dla dzieci, które mieszkają daleko od terenów miejskich. ■ Łatwiejszy dostęp do wysokiej jakości usług edukacyjnych. ■ Personalizacja nauczania. ■ Edukacja zawsze i wszędzie. ■ Łatwiejszy dostęp do native speakerów. ■ Dokładniejsze śledzenie wyników w nauce.
Potencjalne zagrożenia
■ Wirtualni nauczyciele mogą zastąpić ludzi. ■ Brak komunikacji i zdolności społecznych. ■ Zależność od technologii. ■ Zawodny interfejs.
Przykłady i nawiązania
■ http://cyber-kap.blogspot.com/2011/09/top-10-sites-for-online-tutoring-and.html ■ http://mashable.com/2012/08/28/homework-tutor-instaedu ■ http://www.aleks.com ■ http://online.carnegielearning.com ■ http://cognii.com ■ https://www.coursera.org ■ https://www.khanacademy.org
E. 6
RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEME. 7
:) !?
RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI
RE
LAC
JA M
IĘD
ZY
UC
ZN
IAM
I
Edukacja wykorzystująca media społecznościowe Nauka w grupie
Nauka w gronie rówieśników
F
:)
F. 1 RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI
26. EDUKACJA WYKORZYSTUJĄCA MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE (SOCIAL MEDIA LEARNING)
Wszyscyjesteśmyistotamispołecznymi
Powiązane terminyosobiste sieci edukacyjne, nauka nieformalna, platformy do social learningu, social network learning, personal learning networks, social learning environments, social learning platforms, Facebook,
Twitter, Flickr, MySpace, Pinterest, LinkedIn, Google +, Friendster, Hi5, Orkut, Digg, Badoo, NetLog, Instagram, SlideShare, Prezi
CharakterystykaEdukacja wykorzystująca media społecznościowe to trend w edukacji, który do dzielenia się
wiedzą, doświadczeniem i materiałami oraz do wspólnej pracy nad zagadnieniem wykorzystuje
narzędzia komunikacji internetowej. Social media, czyli technologie stosowane przez media
społecznościowe, wspierają rozmowy i dyskusje oraz uczenie się od innych.
Aby technologia mogła zyskać miano społecznościowej powinna spełniać przynajmniej jedno
z następujących kryteriów: umożliwiać udostępnianie treści, które mogą być również tworzone
przez użytkownika; zachęcać do współpracy; ułatwiać naukę formalną lub nieformalną.
Mówiąc o technologiach komunikacji w Internecie, wykorzystywanych przez social media,
mamy głównie na myśli blogi, portale społecznościowe, takie jak Facebook, Twitter, Flickr,
Pinterest czy LinkedIn, serwisy do udostępniania plików, takie jak SlideShare – do publikowania
prezentacji, YouTube – do udostępniania filmów czy cały zestaw aplikacji Google. Na przykład
Elgg jest oprogramowaniem typu open source dla organizacji i użytkowników indywidualnych.
Umożliwia ono stworzenie własnej platformy online z opcjami blogowania, mikroblogowania,
udostępniania plików, tworzenia forów, grup roboczych oraz z innymi funkcjonalnościami.
EDUKACJA WYKORZYSTUJĄCA MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE
:)
Geneza
■ Wielość oraz dostępność materiałów na każdy temat. Ludzie uwielbiają dzielić się
z innymi swoim punktem widzenia i dyskutować na różne tematy, począwszy od metod
rozwiązywania zadań matematycznych, poprzez psychologię zachowań dorosłych,
a skończywszy na ogrodnictwie i podróżach. ■ Portale społecznościowe zalewane są intelektualnymi śmieciami, ale istnieją również
poważne, prawie naukowe lub też czysto naukowe, artykuły, które odgrywają role
zarezerwowane do tej pory dla czasopism naukowych.
Korzyści i możliwości
■ Zamiast tradycyjnych gazetek szkolnych, placówki oświatowe mogą prowadzić blogi
i skupiać wokół nich uczniów zainteresowanych polityką, muzyką, matematyką czy sportem,
którzy będą pisać o swoich pasjach. ■ Jako, że podstawę edukacji stanowi dzielenie się doświadczeniem i wiedzą, media
społecznościowe, jak każdy inny kanał komunikacji, mogą zwiększyć efektywność nauczania
oraz przyswajania informacji. Należy zatem poszukiwać kreatywnych metod wykorzystania
platform społecznościowych do wzrostu skuteczności kształcenia. ■ Social media learning może zostać wykorzystany w przypadku ustrukturyzowanych form
kursów e-learningowych.
Potencjalne zagrożenia
■ Facebook jest postrzegany jako środowisko tylko dla uczniów, do których nauczyciele czy
szkoły nie mają dostępu lub gdy dostęp ten jest ograniczony (przypadek Victoria University
w Melbourne). ■ Kompetencje językowe hamują rozprzestrzenianie się nowej wiedzy. ■ Strata czasu na czatowanie czy przeglądanie nieodpowiednich stron. ■ Blokowanie dostępu do platform społecznościowych w szkołach. ■ Zaangażowanie sieci społecznościowych w szkołach to decyzja administracyjna, która nie
zawsze zależy od nauczycieli. ■ Pierwotnie portale społecznościowe powstały po to, by dzielić się pomysłami
i przemyśleniami, lecz w dzisiejszych czasach są one głównie wykorzystywane w celach
marketingowo-reklamowych.
Przykłady i nawiązania
■ myeverCLASS by Eruditis, Lithuania ■ Peer Instruction (PI) Network http://www.peerinstruction.net ■ Khan Akademy http://www.khanacademy.org ■ SlideShare oraz blogi często wykorzystywane do publikowania prezentacji na wiele
różnych tematów
RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI F. 2
ED
UK
AC
JA W
YK
OR
ZY
STU
JĄC
A M
ED
IA S
PO
ŁEC
ZN
OŚC
IOW
E
!?
F. 3 RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI
27. NAUKA W GRUPIE (COLLABORATIVE LEARNING)
Codwiegłowy,toniejedna
Powiązane terminynauka w małej grupie, praca w grupie, grupa robocza, nauka zespołowa, collaborative learning, cooperative learning, teamwork, work group, study group, social group, team-based learning
CharakterystykaCollaborative learning to metoda uczenia się, polegająca na zdobywaniu wiedzy w grupie.
Każdy członek stworzonego zespołu angażuje się w jego działania indywidualnie i korzysta
z wiedzy oraz doświadczenia innych, ich punktów widzenia, umiejętności, opinii itd. Dzięki temu
postawiony problem analizowany jest z różnych perspektyw, a pomysł podlega ocenie wielu
osób.
Metody nauki w grupie mogą być nieformalne, jak np. rozmowy lub – kiedy wykorzysta
się technologię – czaty i dyskusje online, albo ustrukturyzowane, jak np. praca w parach
(ang. think-pair-share), wzajemne nauczanie (ang. reciprocal teaching), rozwiązywanie
problemów w parach (ang. think-aloud pair problem solving), analiza i klasyfikacja materiału
według zadanych kryteriów (ang. group grid), pisemne opracowanie zagadnienia, np. definicji
problemu związanego z omawianym przedmiotem (ang. group writing assignments). Bywa,
że pracę w grupie poprzedza indywidualne przygotowanie.
Jeśli chodzi o ustrukturyzowane metody nauki zespołowej, można (a nawet należy) stworzyć
warunki sprzyjające takiej pracy, jak np.: przyporządkowanie zadań edukacyjnych grupie,
ukierunkowanie i trening uczniów, formowanie grup, ułatwianie współpracy między uczniami,
ocena uczniów w sytuacjach grupowego uczenia się.
Metody zdobywania wiedzy są zespołowe. Nie oznacza to jednak, iż osiągane rezultaty muszą
być takie same u każdego członka grupy – wręcz przeciwnie – są one raczej indywidualne.
NAUKA W GRUPIE
!?
Geneza
■ Trudności ze zrozumieniem zagadnienia – skomplikowany temat łatwiej jest pojąć
z pomocą innych. ■ Dużą liczbę informacji ciężko zanalizować jednej osobie. ■ Brak motywacji do nauki wobec mnogości danych.
Korzyści i możliwości
■ Uczniowie wcielają się w rolę nauczyciela a nauczyciel w rolę uczniów. ■ Lepsze zrozumienie nowych pojęć – badania udowodniły, że nauczanie zespołowe pozwala
uchwycić sens i skuteczniej zapamiętać problem. ■ Łatwość odnajdywania tych elementów, które zostały źle zrozumiane. ■ Potrzeba mniej czasu na zrozumienie skomplikowanych pojęć. ■ Zwiększenie zainteresowania i zaangażowania uczniów. ■ Ćwiczenie kluczowych umiejętności uczenia się, takich jak: myślenie krytyczne, praca
w grupie, analiza, porządkowanie informacji, dyskusja, prezentowanie pomysłów, dawanie
i otrzymywanie informacji zwrotnej, obrona własnych opinii itd.
Potencjalne zagrożenia
■ Spotkanie poświęcone nauce w grupie może łatwo zamienić się w imprezę, nie odnosząc
pożądanego efektu edukacyjnego.
Przykłady i nawiązania
Głównie nieformalne: ■ wirtualne klasy – zlokalizowane w różnych miejscach kraju (lub świata), połączone ze sobą
audiowizualnie http://en.wikipedia.org/wiki/Collaborative_learning ■ Atlantic Link – Collaborate to Create
RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI F. 4
NA
UK
A W
GR
UP
IE
F. 5 RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI
28. NAUKA W GRONIE RÓWIEŚNIKÓW (PEER LEARNING)
Tam,gdziejedennaucza,dwojesięuczy
Powiązane terminyedukacja kooperatywna, odwrócona klasa, grupy robocze, peer learning, peer-to-peer learning, peer assisted study sessions, peer tutoring, peer instruction, study groups, peer led team learning,
flipped classroom
CharakterystykaPeer learning oznacza sytuację, w której rówieśnicy wchodzą w interakcje między sobą i skupiają
się na tym samym temacie, ucząc się od siebie nawzajem. Nauka w gronie rówieśników odbywa
się twarzą w twarz, poprzez portale społecznościowe lub specjalne okazje sprzyjające takiej
formie kształcenia. Otoczenie edukacyjne jest wówczas bardzo przyjazne, pozbawione stresu
związanego z nadzorem dorosłych. Ludzie lubią przyswajać informacje od kogoś znajomego,
kto równocześnie pozostaje autorytetem w danej dziedzinie.
W takim modelu prowadzony „wykład” może być przerywany pytaniami z nim związanymi.
Pomaga to uczniom upewnić się, czy właściwie zrozumieli materiał. Mają też szansę, by w grupie
dwóch lub trzech osób zastanowić się przez chwilę, podyskutować i sformułować poprawną
odpowiedź. Proponowana metoda jest bardzo popularna w szkolnictwie wyższym oraz
zawodowym. Podstawowym warunkiem edukacji w gronie rówieśników jest równouprawnienie
obu stron procesu.
NAUKA W GRONIE RÓWIEŚNIKÓW
Geneza
■ Stres związany z typowym otoczeniem szkolnym. ■ Wspólne cele, zagrożenia i presje. ■ Łatwy dostęp do drugiego człowieka.
Korzyści i możliwości
■ Uczenie się poprzez nauczanie – lepsze zrozumienie niektórych pojęć – badania
udowodniły, że nauczanie pozwala zrozumieć i zapamiętać problem. Nie ma lepszego
sposobu zdobywania wiedzy. ■ Zwiększenie zainteresowania wśród uczniów, polepszenie ich samooceny.
Potencjalne zagrożenia
■ Trudność w zarządzaniu i prowadzeniu – brak kontroli. ■ Nie ma pewności co do prawdziwego tematu dyskusji.
Przykłady i nawiązania
■ Dziura w ścianie autorstwa Sugata Mitra http://www.hole-in-the-wall.com ■ Victoria University (VU) w Melbourne, nadrzędna strategią tej uczelni jest wprowadzenie
metod nauki w gronie rówieśników oraz w modelu wzajemnego wsparcia uczniów
(ang. Students Supporting Students Learning)
http://ro.uow.edu.au/cgi/viewcontent.cgi?article=1013&context=ajpl ■ Peer Instruction na Uniwersytecie Harvarda autorstwa Erica Mazura
http://mazur.harvard.edu/education/educationmenu.php ■ Trend popularny w profesjonalnych kursach zawodowych
http://woodlandownernetworks.wordpress.com/2008/06/25/overview
RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI F. 6
NA
UK
A W
GR
ON
IE R
ÓW
IEŚN
IKÓ
W
F. 7 RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI
Technologia gwałtownie zmienia sposób, w jaki się uczymy oraz nauczamy innych. Czasem,
innowacyjne rozwiązania otwierają przed nami zupełnie nowe horyzonty. Innym zaś razem,
nowinki techniczne umierają, zanim jeszcze ujrzą światło dzienne.
Poniżej znajdziesz przykłady niektórych innowacji technologicznych. Uważaj, wkrótce niektóre
z nich mogą stać się częścią Twojego codziennego życia!
■ Telewizja hybrydowa, telewizja inteligentna, telewizja 3G (ang. Smart TV, Connected TV), ■ Okulary rozszerzonej rzeczywistości (ang. Head-Up Display), np. Google Glass, ■ Drukarki 3D (ang. 3D Printers), ■ Internet rzeczy (ang. Internet of Things), ■ VRD (ang. Virtual Retinal Display), RSD (ang. Retina Scan Display), ■ Holografia (ang. holography), ■ Tłumacz mowy w czasie rzeczywistym (ang. Speech To Speech Translators), ■ Zanurzeniowa rzeczywistość wirtualna (ang. Immersive Virtual Reality).
Tym, którzy są szczególnie zainteresowani nowinkami technologicznymi oraz cyklem życia
technologii, polecamy zapoznanie się z badaniami opracowanymi przez firmę Gartner,
a w szczególności z Gartner Hype Cycles, dostępnym na stronie http://www.gartner.com
NOWINKI TECHNOLOGICZNE
AUTORZY
Alina Guzik
Kierownik Produktu (Product Manager), w Young Digital Planet od 2008 roku.
Alina jest inicjatorem i liderem
projektu „Księga Trendów
w Edukacji”. Fascynuje się procesem
powstawania produktu oraz
innowacyjnymi technologiami. Jako
doświadczony menedżer, specjalista
do spraw marketingu, nauczyciel i
logopeda, ma duże doświadczenie
w tworzeniu nowych produktów
zorientowanych na użytkownika,
a zwłaszcza przeznaczonych
dla przedszkolaków i uczniów
szkoły podstawowej. Alina jest
szczęśliwą mamą małej Oliwii,
która bierze aktywny udział w
procesie powstawania produktów,
jako konsultant i tester produktu
we wczesnej fazie jego rozwoju.
Olga Nerc
Starszy Specjalista ds. Marketingu (Senior Marketing Specialist), w Young Digital Planet od 2011 roku.
Olga jest absolwentką prawa oraz
podyplomowych studiów z obszaru
Public Relations. W Young Digital
Planet odpowiada za prowadzenie
stron internetowych firmy,
organizację targów, przygotowanie
materiałów promocyjnych,
koordynację działań PR oraz
komunikację wewnętrzną. Należy
również do grona członków
zespołu Trendów Edukacyjnych.
Prywatnie jest szczęśliwą mężatką
oraz mamą dwóch dziewczynek
i chłopca.
Magda Zalewska
Specjalista ds. Marketingu (Marketing Specialist), w Young Digital Planet od 2008 roku.
Magda odpowiada za obecność YDP
na targach i konferencjach. Zanim
dołączyła do Działu Marketingu,
pracowała jako konsultant i trener.
Była odpowiedzialna za szkolenia
ze sprzedaży i negocjacji – ma
zatem szerokie doświadczenie w
nauczaniu. Jako mama trojga dzieci,
Magda szczególnie interesuje
się skutecznymi metodami
edukacyjnymi.
Jolanta Gałecka
Ekspert ds. Edukacji (Education Expert), w Young Digital Planet od 2009 roku.
Jolanta odpowiada za wiedzę
fachową w edukacji, badania
naukowe, artykuły, scenariusze
oraz prelekcje. Studiowała
prawo, psychologię i socjologię
a po zdaniu egzaminu została
adwokatem. Podczas pobytu w
Stanach Zjednoczonych udzielała
się w wielu szkołach, uczyła w
Montessori School oraz Spanish
Immersion Academy, pracowała
w firmie Microsoft i była związana
z pedagogiką waldorfską. Edukacja
to jej pasja, podobnie jak rozwój
dziecięcy, psychologiczny rozwój
człowieka, rozwój mózgu i jego
funkcjonowanie. Chętnie korzysta
z najnowocześniejszych materiałów
edukacyjnych.
Monika Mizerska
Kierownik Produktu (Product Manager), w Young Digital Planet od 2006 roku.
Kiedyś Project Manager i Content
Manager, dziś Monika odpowiada
za produkt mobile Comprehensive
Curriculum. Wcześniej była
odpowiedzialna za Universal
Curriculum. Monika ma bogate
doświadczenie w nauczaniu
i pasjonuje się wykorzystywaniem
technologii w procesie edukacyjnym.
Wojtek Wiśniowski
Kierownik Produktu (Product Manager), w Young Digital Planet od 2003 roku.
Wojtek jest biologiem
i biotechnologiem. Przez ponad
trzy lata zajmował stanowisko
Senior Content Managera. Później
przeniósł się do Działu Rozwoju
Produktu, gdzie może łączyć
doświadczenie naukowe z wizją
pasjonata technologii dotyczącej
szkół, uczniów i nauczycieli XXI
wieku.
AUTORZY
Co
ś si
ę d
ziej
e w
ed
uka
cji.
Wid
zisz
to
?P
M-0
01
97
pro
j. E
. Rew
era
KSIĘGA TRENDÓW W EDUKACJI 2013/2014SPIS TREŚCI
Young Digital Planet SA a Sanoma Company ul. Słowackiego 175 80-298 Gdańsk marketing@ydp.plwww.ydp.pl
I. WSTĘP
II. TRENDY
A. NOWE FORMY DOSTĘPU DO WIEDZY ........................................................................................................................................................................................ A
1. Edukacja mobilna (Mobile Learning) ......................................................................................................................................................................................... .....A1
2. Nauka oparta na danych w chmurze (Cloud-Based Learning) ................................................................................................................... A3
3. Edukacja w oparciu o otwarte oprogramowanie (Open Source Learning) ............................................................................... A5
4. Indywidualne środowisko kształcenia (Personal Learning Environment) .................................................................................. A7
B. DOŚWIADCZENIA EDUKACYJNE ......................................................................................................................................................................................... ..................B
5. Kształcenie adaptacyjne (Adaptive Learning) .................................................................................................................................................................. B1
6. Kształcenie zorientowane projektowo (Project-Based Learning) ........................................................................................................ B5
7. Uczenie kontekstowe (Relevance-Oriented Learning) ........................................................................................................................................ B7
8. Edukacja oparta na grze i grywalizacja (Game Based Learning & Gamification) .............................................................. B9
9. Edurozrywka (Edutainment) .......................................................................................................................................................................................... ....................... B11
10. Uczenie w oparciu o problem (PBL – Problem-Based Learning) ........................................................................................................ B13
11. Opowieści z wykorzystaniem technologii (Storytelling with Technology) ............................................................................ B15
C. ORIENTACJA EDUKACYJNA ......................................................................................................................................................................................... ................................ C
12. Edukacja zorientowana na ucznia (Student-Centred Learning) ............................................................................................................ C1
13. Edukacja matematyczno-przyrodnicza (STEM – Science, Technology, Engineering, Mathematics) ... C3
14. Edukacja przez całe życie (Lifelong Learning) ................................................................................................................................................................ C5
15. Edukacja nieformalna (Informal Learning) .......................................................................................................................................................................... C7
16. Edukacja plenerowa (Outdoor Education) ......................................................................................................................................................................... C9
17. Powrót do edukacji zawodowej (Vocational Education) ............................................................................................................................... C11
D. NOWE SPOSOBY ODBIORU DANYCH .......................................................................................................................................................................................... D
18. Wyszukiwanie i nauka wizualna (Visual Search & Learning) ...................................................................................................................... D1
19. Rzeczywistość rozszerzona (Augmented Reality) .................................................................................................................................................... D3
20. Nauka oparta na gestach (Gesture Based Learning) ............................................................................................................................................ D5
21. Nauka na jeden kęs (Snack Learning) ......................................................................................................................................................................................... D7
22. Edukacja oparta na poznaniu mózgu (Brain Based Learning) ................................................................................................................... D9
E. RELACJA MIĘDZY UCZNIEM A NAUCZYCIELEM .......................................................................................................................................................... E
23. Nauczyciel – artysta (Edutainer) ......................................................................................................................................................................................... .............. E1
24. Odwrócona klasa (Flipped Classroom) ..................................................................................................................................................................................... E3
25. Wirtualny asystent (Virtual Learning Assistant) .......................................................................................................................................................... E5
F. RELACJA MIĘDZY UCZNIAMI .......................................................................................................................................................................................... ............................. F
26. Edukacja wykorzystująca media społecznościowe (Social Media Learning) ......................................................................... F1
27. Nauka w grupie (Collaborative Learning) ............................................................................................................................................................................. F3
28. Nauka w gronie rówieśników (Peer Learning) ................................................................................................................................................................ F5
III. NOWINKI TECHNOLOGICZNE
IV. AUTORZY
Ciąg dalszy nastąpi...
top related