Stappenplan Studiekeuzegesprekken
Post on 30-Mar-2016
216 Views
Preview:
DESCRIPTION
Transcript
STAP 2 KEUZE INITIATIEFNEMER
De allereerste stap is het onder-
zoeken van de problematiek rond
studiekeuze in de context van uw
onderwijsinstelling of opleiding.
Wat zijn de voornaamste redenen
voor vroegtijdige uitval, wat zijn de
belangrijkste struikelblokken voor
studiesucces? Zijn dit problemen
die zich voordoen in het studiekeu-
zeproces of bij het studeren zelf?
Afhankelijk van uw probleemana-
lyse, kan een arrangement rond
studiekeuzegesprekken een pas-
send instrument zijn om de uitval
te verlagen en het studiesucces te
verhogen.
Identifi ceer de in uw context
belangrijke problemen en bijbe-
horende doelen van het te kiezen
arrangement. Aan de hand van de
ervaringen van de pilotprojecten,
hebben wij de probleemstellingen
geclusterd in drie groepen:
• Helpen kiezen,
• Kennismaking en Binding, en
• Succesfactoren en Uitvalrisico’s.
Probeer te identifi ceren bij welke
van de drie clusters in uw context
het zwaartepunt ligt.
Veel kandidaten zijn in het geheel niet bezig met het studiekeuzeproces
Refl ectie stimuleren en het belang van goed kiezen
benadrukken
Veel kandidaten weten niet hoe zij het zoekproces naar
een passende opleiding vorm moeten geven
Handvatten bieden voor leren kiezen, stappen
plannen aanbieden
Veel kandidaten weten niet hoe zij al-
ternatieven kunnen zoeken voor een opleiding die niet goed lijkt te passen
Gericht doorverwijzen naar (studie-)adviseur,
oriëntatie bieden op alterna-tieve opleidingen
HELPEN KIEZEN
KENNISMAKING EN BINDING
Veel studenten voelen zich verloren in een grote, on-
overzichtelijke omgeving
Persoonlijke aandacht en gevoel van welkom geven
Veel kandidaten/studen-ten hebben onvoldoende
(intrinsieke) motivatie voor deze opleiding
Motivatie versterken of alternatieve studierichtin-
gen inzichtelijk maken
De opleiding kan tijdens de studie niet veel per-
soonlijke begeleiding bieden
Verwachtingen over sfeer , organisatie en begeleiding
van deze opleiding al voor de start verhelderen
De studenten heb-ben vragen die zij
aan de studieadviseur niet willen of durven stellen
De opleiding verwacht specifi ek
commitment van de student
Kennismaking met ou-derejaars organiseren
Wederzijdse afspraken maken
en deze vastleggen voor gebruik tijdens de studieloopbaanbege-leiding
Veel kandidaten hebben onvoldoende inzicht in
inhoud, opzet en zwaarte van de beoogde opleiding
Informeren over de inhoud,
opzet, zwaarte van de opleiding of deze laten ervaren; verge-lijken met motivatie en kenmerken van de kandidaat
Veel kandidaten hebben onvoldoende inzicht in
of onjuiste verwachtingen van het beroep waar de beoogde opleiding toe opleidt
Informeren over de kenmerken
van het beroep of deze laten ervaren; vergelijken met mo-tivatie en kenmerken van de kandidaat
Veel kandidaten hebben onvoldoende inzicht in
de eigen competenties en kenmerken
(Zelf-) inzicht (helpen) krijgen in de kenmer-
ken en capaciteiten van de kandidaten
Veel kandidaten / studenten hebben
kennisdefi ciënties voor deze opleiding
Ontbrekende com-petenties inventari-
seren en doorverwijzen naar bijspijkermogelijk-heden
De opleiding zoekt een handvat om studenten
naar honours-programma’s toe te geleiden
Kenmerken identifi -ceren die wijzen op
geschiktheid voor honours-programma’s en dit met de student bespreken
De opleiding kent orga-nisatorische moeilijkhe-
den die van invloed zijn op de kwaliteit of studeerbaar-heid van de opleiding
Verwachtingen ver-helderen en organi-
satorische moeilijkheden inzichtelijk maken
SUCCESFACTOREN EN UITVALRISICO’S
Veel kandidaten vinden het lastig te
kiezen tussen wo en hbo
Informeren over studeren in het
hoger onderwijs en de verschillen tussen hbo en wo
Kenmerken van veel kandidaten /
studenten passen niet goed bij deze opleiding
Inzicht bieden in de eigenschap-
pen en eisen van de opleiding
Veel studenten ne-men onvoldoende
verantwoordelijkheid en besteden onvoldoende tijd aan opleiding
Verantwoordelijk-heidsgevoel voor
studie versterken en inzicht geven in beno-digde tijdsbesteding
Weet je het zeker?
tudiekeuzegesprekken kunnen
aankomende studenten helpen
bij het maken van een gemotiveerde
studiekeuze. Door een persoonlijke
kennismaking met de beoogde
opleiding of met een universiteit of
hogeschool in het algemeen, kan de
kandidaat een betere indruk krijgen
wat bij hem of haar past.
Ook de onderwijsinstelling die
studiekeuzegesprekken wil gaan
aanbieden, moet allerlei keuzes
maken. In het SURFfoundation-
programma ‘Studiekeuzegesprekken:
wat werkt?’ hebben 19 Nederlandse
hogescholen en universiteiten in
28 projecten ervaring opgedaan met
manieren waarop je studiekeuzege-
sprekken kunt inrichten. Op basis
van hun ervaringen is het onder-
staande stappenplan ontwikkeld.
Dit kan u helpen bij het maken van
een eigen opzet voor studiekeuze-
gesprekken. Doorloop de stappen en
maak keuzes die passen bij de con-
text van uw opleiding en instelling.
S
Bij sommige pilotprojecten heeft een centraal
organisatieonderdeel het initiatief genomen voor
studiekeuze gesprekken, bijvoorbeeld de afdeling
voorlichting of een centrum voor studiekeuzeadvies.
In de meeste projecten heeft een bepaalde opleiding
of een groep van opleidingen het voortouw genomen.
Bij een grootschalige opleiding passen andere arran-
gementen dan bij kleinschalige opleidingen.
In welk cluster vindt u in uw context de meeste van uw doelen terug?
WIE IS IN UW CONTEXT DE INITIATIEFNEMER VOOR DE STUDIEKEUZEGESPREKKEN?
> Een centraal organisatieonderdeel
> Een grootschalige opleiding
> Een kleinschalige opleiding
STAP 1 KEUZE GESPREKSACCENT
Drempel opwerpen voor niet-serieuze
inschrijvingen
Veel kandidaten doen niet-serieu-
ze inschrijfverzoeken
ACCENT O
P
SUCCESFACTOREN
EN UITVA
LRISICO’S
ACCENT O
P
KENNIS M
AKIN
G
EN BIN
DIN
G
ACCENT O
P
HELPEN KIEZEN
Onderwijs-instelling (centraal)
Grootschalige opleiding
Kleinschalige opleiding
PROFIEL
1
PROFIEL
2PROFIEL
4
PROFIEL
5PROFIEL
3
“Studenten voelen
zich vóór de start van
de studie al welkom
en weten dat er op
een positieve manier
op ze gelet wordt;
ze voelen zich geen
nummer.”
Een gespreksvoerder, Hogeschool Inholland
“De leerling moet worden begeleid
vóór de beslissings-
fase in het keuzepro-
ces; heroverweging
van een eenmaal ge-
maakte keuze wordt
bijna nooit gedaan.”
Gerard Hogendoorn, Erasmus Universiteit Rotterdam
“Opvallend was het minimale aantal
negatieve adviezen over de gekozen
opleiding. Wellicht is een intaker
erg ontwikkelingsgericht waardoor
minder gauw een negatief advies
wordt gegeven.”
Carlo van Varsseveld, Christelijke Hogeschool Windesheim
“Het gebruik van de digitale intake
genereert veel
persoonlijke achter-
grondinformatie van
studenten. Realiseer
je vooraf wat de
impact hiervan is
voor de gespreks-
voerder.”
Nyree Schipper, Hogeschool Leiden
Studentenkenmerken
Competenties
Bijspijkeren
Motivatie
Kenmerkenberoep
Inhoud,opzet en zwaarte studie
Informatiegeven
Latenervaren
Verwachtingverhelderen
Aandachtgeven
BSA / SLB/honours
Begeleidingen
Beoordeling
kwaliteit/Studeerbaar-heid studie
Binding
Studentenkenmerken
Competenties
Motivatie Tijdsbesteding
Zelfinzicht geven
Verantwoordelijkmaken
Motiveren
Ontbrekendecompetentiesinventariseren
Beslisvaardigheid
Serieusheidinschrijving
Afschrikken
Adviseren
Doorverwijzen
Reflectiestimuleren
student
studie
“match”
KWALITEITSTUDIEKEUZE
ONDERZOEKS-MODEL
KWALITEITSTUDEREN
STUDIESUCCES
DOELINTERVENTIES
In het onderzoeksmodel is van links naar rechts een tijdlijn van studie-
keuze naar studiesucces weergegeven.
Het middelste deel (wit) schetst de factoren die van invloed zijn op de
kwaliteit van de studiekeuze, de kwaliteit van het studeren en het studie-
succes. Daarbij zijn de factoren die te maken hebben met de student in
geel weergegeven en de factoren die te maken hebben met de studie
in oranje. De buitenste laag (blauw) geeft weer hoe de instelling kan
beogen deze factoren door middel van studiekeuzeugesprekken
positief te beïnvloeden.
HET ONDERZOEKSMODEL
“Het administratieve gedeelte
kost erg veel tijd: aanmelders
selecteren, aankondiging onder-
zoek versturen, uitnodigingen
versturen, gespreksformulieren
invoeren, afspraak maken, regis-
tratieformulier bijhouden. Dit
was meer dan vooraf verwacht.”
Esther Verbeek, Hogeschool Arnhem en Nijmegen
“De deelname aan de gesprekken was vrijwillig.
De groep die aan de gesprekken heeft deelgenomen
presteert later veel beter. Waarschijnlijk is dit niet
alleen te danken aan de goede adviezen die gegeven
zijn, maar ook aan de actievere houding van de desbe-
treffende kandidaten – een houding die hun gespreks-
deelname kan hebben veroorzaakt.”
Peter Nederlof, Open Universiteit
DOCUMENTATIE ONLINE
De individuele beschrijvingen van alle pilot-
projecten kunt u online vinden, inclusief
de uitnodigingsbrieven, draaiboeken,
gespreksprotocollen en overige
documentatie van de projecten.
http://wiki.surffoundation.nl/display/SKG
Aan de hand van het gespreksaccent en de initiatief-
nemer, hebben wij de ervaringen van de pilotprojecten
in vijf profi elen samengevat.
Ga door op de achterzijde met STAP 3
STAPPENPLAN NAAR EEN PASSEND STUDIEKEUZE-GESPREK
SURFfoundation
Hojel City Center gebouw D
Graadt van Roggenweg 340
3531 AH Utrecht
Postbus 2290
3500 GG Utrecht
T 030 234 66 00
F 030 233 29 60
info@surf.nl
www.surffoundation.nl
COLOFON
Het programma ‘Studiekeuzegesprekken:
wat werkt?’ is tot stand gekomen met
fi nanciële middelen van het Ministerie van
OCW en wordt uitgevoerd in samenspraak
met de HBO-raad, VSNU en studenten-
organisaties. Het programma wordt
uitgevoerd door SURFfoundation en
biedt onderwijs instellingen een experimen-
teer- en leertraject voor het voeren van
studiekeuzegesprekken met aankomende
bachelorstudenten. Het programma wordt
in 2011 afgerond.
Wiki met projectresultaten http://wiki.surffoundation.nl/display/SKG
Overzicht van projectenhttp://www.surffoundation.nl/studiekeuzegesprekken
Tekst en redactieJanina van Hees, SURFfoundation
Ontwerp en opmaakVrije Stijl, Utrecht
DrukDrukkerijk Libertas, Bunnik
TIJDSTIPOp welk moment laat u het studiekeuzegesprek plaatsvinden? Is dat ruim of vlak voor de start van de opleiding?
ADRESVERZAMELINGOp welke groep kandidaten wilt u zich richten, en hoe komt u aan de adressen?
VRAGENLIJSTENGebruikt u een vragenlijst of zelf-assessment voorafgaand aan het gesprek? Zet u dit in voor de inhoudelijke voorbereiding of om te selecteren welke kandidaten het meeste baat hebben bij een gesprek?
DOELGROEPNodigt u alle kandidaten uit voor een gesprek, of slechts een selectie van de kandidaten?
GESPREKSVORMIs het studiekeuzegesprek een 1-op-1 gesprek of een groepsgesprek? Is het ingebed in een open dag, proefcollege of andere festiviteiten?
GESPREKSVOERDERWie voert het gesprek vanuit de kant van de onderwijsinstelling?
EINDPUNT GESPREKWaarmee wordt het gesprek afgerond? Spreekt de onderwijsinstelling een studiekeuzeadvies uit of niet?
FOLLOW-UPKrijgt het studiekeuzegesprek later nog een vervolg? In welke vorm?
U heeft nu een indicatie welke opzet van studie keuze-
gesprekken in uw context goed geschikt zou kunnen
zijn. Nu moet het arrangement nog nader vorm krijgen.
Hiervoor zijn nog allerlei beslissingen nodig. In de
pilotprojecten zijn wij de onderstaande acht variabelen
tegengekomen. De profi elen geven een beeld welke com-
binatie van keuzes vaak is gemaakt in de projecten van
het programma ‘Studiekeuzegesprekken: wat werkt?’.
STAP 3VORMGEVEN STUDIEKEUZEGESPREK
tijdens laatste schooljaar
via partnerschool voortgezet onderwijs
geen vragenlijst, of vragenlijst voor inhoudelijke voorbereiding
deelnemers worden door partner-school geselecteerd
meestal groepsgesprek, soms individueel gesprek of driehoeks-gesprek met schooldecaan
studieadviseur, soms ouderejaars student
geen specifi ek studiekeuzeadvies door de gespreksvoerder, oordeel blijft aan de kandidaat
doorverwijzing naar open dagen of andere informatiebronnen
TIJDSTIP
ADRES-VERZAMELING
VRAGEN-LIJSTEN
DOELGROEP
GESPREKS-VORM
GESPREKS-VOERDER
EINDPUNT GESPREK
FOLLOW-UP
rondom zomervakantie
vooraanmeldingen of adreslijst van voorlichting
vragenlijst voor inhoudelijke voorbereiding van gesprek, bijv. motivatie in kaart brengen
alle kandidaten
groepsgesprek of evt. individueel gesprek, vaak ingebed in open dag, proefcollege of festiviteiten
ouderejaars student en/of docent
geen studiekeuzeadvies door de gespreksvoerder, oordeel blijft aan de kandidaat
doorverwijzing naar specifi ek individueel advies (bijv. onder-steuning bij functiebeperkingen)
TIJDSTIP
ADRES-VERZAMELING
VRAGEN-LIJSTEN
DOELGROEP
GESPREKS-VORM
GESPREKS-VOERDER
EINDPUNT GESPREK
FOLLOW-UP
zodra de inschrijving ontvangen is
inschrijvingen uit Studielink
vragenlijst vooraf voor identifi catie risicoprofi elen
kandidaten met risicoprofi elen
individueel gesprek
docent of studieadviseur
vaak wel een studiekeuzeadvies vanuit de gespreksvoerder
doorverwijzing naar bv. bijscholing of honours-trajecten, dossierover-dracht aan SLB
TIJDSTIP
ADRES-VERZAMELING
VRAGEN-LIJSTEN
DOELGROEP
GESPREKS-VORM
GESPREKS-VOERDER
EINDPUNT GESPREK
FOLLOW-UP
12
kort voor de start van de opleiding
inschrijvingen uit Studielink
vragenlijst voor de identifi catie van persoonlijke uitvalrisico’s
alle kandidaten, of soms alleen kandidaten met risicoprofi elen
individueel gesprek
studieadviseur of evt. docent
geen specifi ek studiekeuzeadvies, oordeel blijft aan kandidaat
doorverwijzing naar bijscholing, vast-leggen van wederzijdse afspraken
TIJDSTIP
ADRES-VERZAMELING
VRAGEN-LIJSTEN
DOELGROEP
GESPREKS-VORM
GESPREKS-VOERDER
EINDPUNT GESPREK
FOLLOW-UP
5 4
PROFIEL
1
PROFIEL
2
PROFIEL
3
PROFIEL
4
PROFIEL
5
LESSONS LEARNED
Afgeleid uit de ervaringen van de pilotprojecten, kunnen
wij u de volgende tips meegeven.
ALGEMEEN• De keuze voor doelstelling, tijdstip en vorm van het gesprek hangen
nauw samen. Zij vormen de kern van de opzet voor studiekeuzege-
sprekken.
• Eén blauwdruk voor studiekeuzegesprekken bestaat niet: het
gesprek moet passen bij de context en (uitvals-)problematiek
van de deelnemende opleidingen.
TIJDSTIP• Als kandidaten vrij kunnen kiezen tussen een studiekeuze-
gesprek in mei of in augustus, dan kiest de meerderheid
voor het late tijdstip.
UITNODIGING• De vorm en toon van de uitnodiging zijn erg bepalend
voor de opkomst. Maak een bewuste keuze voor de beste
vorm (telefonisch, brief of e-mail) en besteed zorg aan de
formulering.
• Beleg het versturen van uitnodigingen en het maken van de afspra-
ken voor gesprekken bij voorkeur centraal bij een administratieve
ondersteuner.
VRAGENLIJSTEN• Een vragenlijst kan verschillende doelen dienen: het in
kaart brengen van het profi el van de kandidaat en inschat-
ten van risico’s, maar ook als inhoudelijke voorbereiding.
• Vragenlijsten kunnen in eigen beheer ontwikkeld worden of
ingekocht worden.
DOELGROEP• Als je studiekeuzegesprekken voert op basis van risicopro-
fi elen, wees dan bedachtzaam in de communicatie hierover.
De sfeer van het gesprek kan daardoor veranderen.
• Positioneer het gesprek als normaal onderdeel van het
instroomtraject.
GESPREKSVORM• Voor een individueel gesprek lijken 45 tot 60 minuten
een goede tijdsduur te zijn.
• Het gesprek kan ook dienen om studenten kennis te laten
maken met de fysieke omgeving van de opleiding.
GESPREKSVOERDER• Ouderejaars studenten zijn vaak enthousiast om mee te
werken aan studiekeuzegesprekken. Ook de kandidaten
waarderen dit zeer.
• Een briefi ng voor de gespreksvoerders en een gespreksprotocol zijn
goede instrumenten om de gesprekken op een vergelijkbare manier
te laten verlopen.
EINDPUNT VAN HET GESPREK• Het is vaak beter om de kandidaat zelf een conclusie van
het gesprek te laten formuleren, omdat hij/zij die conclusie
dan zelf draagt.
• Het studiekeuzegesprek leidt eerder tot een bevestiging van
een studiekeuze dan tot een heroriëntatie.
FOLLOW-UP• Het gesprek kan ook een gelegenheid zijn om studenten te
wijzen op specifi eke begeleiding, bijvoorbeeld in verband
met functiebeperkingen zoals dyslexie.
• Overdracht van gegevens aan de studieloopbaanbegeleider moet
goed van tevoren gepland zijn. De student moet vooraf om toestem-
ming gevraagd worden.
rondom zomervakantie of vlak voor begin van de opleiding
op basis van vooraanmeldingen of inschrijvingen in Studielink
vragenlijst voor inhoudelijke voorbereiding van gesprek
alle kandidaten
individueel gesprek, of evt. groeps-gesprek, evt ingebed in open dag
meestal een docent, soms een studieadviseur
soms wel, soms geen studiekeuze-advies vanuit de gespreksvoerder
doorverwijzing naar bv. bijscholing of honours-trajecten, dossier over-dracht aan SLB
TIJDSTIP
ADRES-VERZAMELING
VRAGEN-LIJSTEN
DOELGROEP
GESPREKS-VORM
GESPREKS-VOERDER
EINDPUNT GESPREK
FOLLOW-UP
3
In dit profi el passen instellingen die studiekeuze-
gesprekken vormgeven in samenwerking met
het voortgezet onderwijs. De gesprekken
worden georganiseerd vanuit een centraal
organisatieonderdeel en worden gevoerd
door een studieadviseur.
In deze opzet dienen studiekeuzegesprekken
om binnen een grootschalige opleiding iedere
kandidaat welkom te heten en inzicht te bieden
in de opbouw van de opleiding. De gesprekken
worden aan alle kandidaten aangeboden. Vaak
worden ouderejaars ingezet als gespreksvoerders.
Een kleinschalige opleiding kan soms alle
kandidaten een individueel gesprek aanbieden
om hun studiekeuze de revue te laten passeren.
In deze gespreksopzet worden alle kandidaten
uitgenodigd. Vragenlijsten kunnen dienen als
inhoudelijke voorbereiding op het gesprek.
Vragenlijsten kunnen dienen om kandidaten met
een hoog risico op studieuitval te identifi ceren.
In een individueel gesprek met deze kandidaten
wordt de studiekeuze in het licht van hun
persoonlijke kenmerken besproken.
Deze opzet biedt goede gelegenheid voor
het individueel identifi ceren en bespreken van
uitvalrisico’s en het vastleggen van wederzijdse
afspraken. Doorgaans zijn dit gesprekken met
een studieadviseur kort voor de start van de
opleiding.
Onderwijsinstelling die het gesprek inzet om scholieren te helpen kiezen
Grootschalige opleiding die zich richt op kennismaking en binding
Kleinschalige opleiding die zich richt op kennismaking en binding
Grootschalige opleiding die het gespreksaccent legt bij succesfactoren en uitvalrisico’s
Kleinschalige opleiding die het gespreksaccent legt bij succesfactoren en uitvalrisico’s
top related