private law issue

กฎหมายแพงและพาณชย กตตบด ใยพล

ค าจ ากดความของกฎหมาย

•สทธ

•หนาท

•อ านาจ

•เสรภาพ

•ปจเจกชน

•รฐ

•ความสมพนธระหวางรฐ-ปจเจกชนตามกฎหมายเอกชน

หลกการพนฐานของกฎหมาย

•Equal in law ความเสมอกนทางกฎหมาย

• การยอมรบนบถอวาบคคลทกคนมสทธตามกฎหมายอยางเสมอกน

•ลกษณะของกฎหมาย (ไตรลกษณทางกฎหมาย)

– นตรฐ

– ความเปนธรรม

– ความยตธรรม

เพราะแหลงทมาของกฎหมาย.....มาจาก

•ปรชญา ศลธรรม ศาสนา

•เมตตา เอาใจเขาใสใจเรา

•พนฐานธรรมชาตของมนษย

•ดงนน หลกกฎหมายคอหลกสามญส านก

Law is Common Sense

•แตสามญส านก ไมใช สงธรรมดา

ดงนน Spirit of Law

• จงสมพนธกบกฎหมาย ถอเปนคณธรรมทแฝงอยเบองหลงตวบทกฎหมาย (Letter)

• ววฒนาการของสงคม – ยคบรรพกาล

– ยคศกดนา

– ยคจกรวรรด

– ยคศลปวทยาการ

– ยคประชาธปไตย

– ยคสงคมนยม

เมอสงคมเปลยน กฎหมายยอมเปลยน

สงคมเปลยน ทาทของกฎหมายตองเปลยน แตเปาหมายคงเดม

•เปาหมาย แหง “ความยตธรรม”

ความยตธรรม คออะไร ?

วาทะวาดวยความยตธรรม “การปฏบตตอสงทเทากนอยางเทาเทยมกน”

พระราชด ารส “กฎหมายเปนเครองมอของความยตธรรม”

ความยตธรรมทเปนหวใจของกฎหมาย

• เทพแหงความยตธรรม “สวรรคมตา”

• จงประสาทความยตธรรม แมฟาจะถลมทลาย สภาษตกฎหมาย (ลาตน) เฟอต-จสตเทย-รอต-คลม fiat justitia ruat caelum, Do justice and let the sky fall หรอ Let justice be done though the heavens fall (James Edwin Horton)

ดงนน สรปไดหรอไมวา

•มนษยตองการความยตธรรม

•เพราะความยตธรรม จกท าใหสงคมมนษยสงบสข

•รฐในฐานะผปกครอง จ าตองใหความยตธรรมกบพลเมอง ราษฎร

•สวนความยตธรรมในการด ารงชวตอยางปกตสข

จ าตองยตธรรม

ตองการสงบสข

ความยตธรรมในกลไกทางสงคม

คอ ความเสมอภาคกนในสทธและหนาท

คอ ความเสมอภาคกนในความเปนธรรม

คอ ความเสมอภาคกนในโอกาส

คอ ความเสมอภาคกนในศกดศรความเปนมนษย

ตรงกบ ระบบกฎหมายจารตประเพณ

รฐ-ศาสนา, อ านาจ-คณธรรม, กฎหมาย-ศลธรรม

ความสมพนธระหวางปจเจกชนในสงคม

•ปจเจกชนตองการอะไร ?

– สทธทจ าเปนตอการด ารงชวต

– สทธทส าคญตอการด ารงชวต

– สทธในครอบครว

– “การกนด และ อยด”

• รฐตองการอะไร ?

– ความสงบเรยบรอย

– การใหความเปนธรรมกบพลเมอง

ภายใตขอจ ากดเรอง

ทรพยากรทมอยางจ ากด

Law Of Jungle

ปจเจกชนกบปจเจกชน

จงมหลกอยวา “เมอไมมกฎหมายหาม ปจเจกชนยอมมอสรภาพอยางสมบรณ” กลาวคอ ประชาชนมสทธ/เสรภาพ กระท าการใด ๆ ไดทกอยาง

เพราะเชอมนวา การใชสทธ/เสรภาพของประชาชน ยอมตงอยในศลธรรม (กฎหมายมาจากศลธรรม)

ศลธรรม คอ ความเปนปกตของมนษย จงเปนรากฐานของหลกกฎหมายเอกชน (Principle of Law)

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

• คอ การจดระเบยบความสมพนธของคนในสงคม เรองการก าหนดสทธและหนาทระหวางเอกชนกบเอกชน

• โดยจ าแนกเปน (๑) ความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชนในทางแพง และ (๒) ความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชนในทางพาณชย

• ทางแพงและทางพาณชย ? แตกตางกนตรงจดใด

• จดเรมตนตงแตเกด เตบโต วยรน วยท างาน วยกลางคน วยชราภาพ จนกระทงตาย = ชวตคน

• ชวตคน = สถานะทางครอบครว + สถานะทางสงคม + สถานะทางเศรษฐกจ

กฎหมายแพงและพาณชย คอ

•กฎหมายทเกยวพนกบการด ารงชวตของผคนในสงคม

•กฎหมายทยนยน “หลกคณธรรมประจ าตวมนษย”

•กฎหมายทก าหนดภาระหนาทใหแกคนทมพฤตกรรมผดปกตจากทางปกตของคนทวไป

กฎหมายทเกยวพนกบการด ารงชวตของผคนในสงคม

สถานภาพบคคล และครอบครว

บรรพ ๑ บรรพ ๔ บรรพ ๕ และ บรรพ ๖ ผทรงสทธทางกฎหมาย ความสมพนธระหวางคนในครอบครว

บคคล ครอบครว (การสมรส บดามารดากบบตร และคาอปการะเลยงด)

การไดมาซงทรพยสน การจดสรรทรพยสน

ทรพยสน การไดมาซงสทธในทรพยสน (นตกรรมและนตเหต) การจดการทรพยสน (สทธในการถอครองประโยชนในทรพยสน)

อ านาจในทางศลธรรมจรรยา?

ผหยอนความสามารถ บดามารดากบบตร

กฎหมายทยนยน “หลกคณธรรมประจ าตวมนษย”

หลกความสมพนธระหวางบคคล

หลกศลธรรม (*การเปรยบเทยบกฎหมาย/ตความกฎหมาย)

* การใชสทธตองอยบนพนฐานของศลธรรม (มาตรา ๑๔๙, ๑๕๐ ตองชอบดวยกฎหมาย และไมขดตอความสงบเรยบรอย ศลธรรมอนดของประชาชน)

* วตถแหงสทธตองเปนทรพยสน ทไดมาโดยชอบดวยกฎหมาย ไมเปนทรพยสนอนเปน สาธารณสมบตของแผนดน ไมเปนทรพยสนผดกฎหมาย (บรรพ ๑,๔)

หลกสจรต

* การใชสทธและหนาทตองอยบนพนฐานของสจรตชน (มาตรา ๕ และ ๖)

* ความสจรตในการท านตกรรม ผทรงสทธและวตถแหงสทธตองสจรต ปกปองผสจรต

* ความสมบรณของนตกรรมตองไมเกดจากการแสดงจากวปรต (บรรพ ๑, ๒ และ ๓)

* คมครองผสจรตในการถอครองทรพยสน (บรรพ ๔)

หลกเพอนบานทด

• ความรบผดเพอละเมด (มาตรา ๔๒๐-๔๕๒)

• การจดการงานนอกสง (มาตรา ๓๙๕-๔๐๕)

• ลาภมควรได (มาตรา ๔๐๖-๔๑๙)

• การสรางความเดอดรอนร าคาญเพอนบานขางเคยง (มาตรา ๑๓๓๗)

กฎหมายทก าหนดภาระหนาทใหแกคนทมพฤตกรรมผดปกตจากทางปกตของคนทวไป

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

บรรพ ๑ หลกทวไป บรรพ ๒ หน บรรพ ๓ เอกเทศสญญา

บรรพ ๔ ทรพยสน บรรพ ๕ ครอบครว บรรพ ๖ มรดก

สวนแพง

ผทรงสทธตามกฎหมาย

บคคล ครอบครว มรดก

Subject of Right

สทธและหนาท

หน เอกเทศสญญา

Rights and Duties

วตถแหงสทธ

ทรพยสน

Property

*รวมถง ทรพยสนทางปญญา (Intellectual Property)

สรปภาพรวมของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ครอบครว

ผทรงสทธ

- สภาพบคคล

- ประเภทบคคล

- ความสามารถ

- สถานภาพครอบครว

สทธและหนาท

- ความสมบรณของนตกรรม

- วตถประสงคของนตกรรม

- การแสดงเจตนา

- ความถกตองตามกฎหมาย เชน แบบของนตกรรม

- หนาทและความรบผดชอบตามบทบญญตแหงกฎหมาย

- เอกเทศสญญา

ความหมายของทรพย-ทรพยสน

ทรพยสน-ทรพยสนทางปญญา

วตถแหงสทธ

สรปไดวา ......

การทจะท าความเขาใจตอกฎหมายแพงและพาณชย

ตองเขาใจถง (๑) ววฒนาการความเปลยนแปลงทางสงคม

(๒) อทธพลการรบเอาระบบกฎหมายภาคพนยโรปมาใชในประเทศไทย

(๓) บรบททางสงคมในปจจบน

เพราะวา กฎหมายเอกชนตองอยบนหลกการพนฐานท “ความเทาเทยมกนของปจเจกชน”

(สมมตฐาน)

แตเมอใดกตาม ทปจเจกชนอยในสถานภาพไมเทาเทยมกน รฐตองเขาไปค ายนปจเจกชนผดอยกวาเสมอ

(ความจรง)

เสรภาพ ความเปนธรรม และยตธรรม จงจะบงเกดขนในสงคม

ดลยภาพของปจเจกชนจงมความเทาเทยมกน

ปญหาความเหลอมล าทางสงคม ปญหาชองวางระหวางความมงมกบความยากจน ปญหาโครงสรางของระบบเศรษฐกจทนนยม

นตวธของกฎหมายเอกชน

ไมผด ทจะกลาววา เอกชนกบเอกชนเทาเทยมกน หากแตนกนตศาสตรตองเขาใจถงความจรงทางสงคม (หลกการ)

ไมผด ทจะให ปจเจกชนทกคนอยภายใตบทบญญตทางกฎหมายทเหมอนกน หากแตนกนตศาสตรตองสรางกลไกสงเสรมใหปจเจกชนมฐานะเทาเทยมกน (สารตถะ)

ไมผด ทจะให ปจเจกชนทกคนอาศยกระบวนการยตธรรมอยางเสมอกน หากแตนกนตศาสตรตองมความเทาทนและมประสทธภาพในการปรบใชกฎหมาย (วธสบญญต)

เมอเขาใจหลกพนฐานของกฎหมายเอกชน ตองเตอนอยเสมอถง “END” ของกฎหมาย

ดงนน ทใดมสงคม ทนนมกฎหมาย ความด ารงอยของกฎหมาย ตองท าใหสงคมสงบสข แตหากการมอยของกฎหมาย ท าใหสงคมเดอดรอน กหาควรคาแกการด ารงอยไม.