Transcript
tum-?. 7RJ *tie iu ._ i t*a iu -ai
W ' ^ 2six.€) \/?Su-i
d -
' ■ ■■; ■- r~ L - , V/. y.
QUAM
A D S O L B M N E M S T u D I O . I U M
in. ndua\Tic:.-:sM•>
. n c c m u » jrn « r a a u iS E M T N - A c T lX O
hujus arcLiClioeoo-: 2'>3 ur.ioo conciliari,
3L£.73'Cri-J
'•> A-1* s a lv a tu " 1 s i--.■ X- 3
EJUSDEM SE&ls.WiaS! PUOFESSCR,
uxcmo. fim o. ^ myum ^w lu i'^«i!ao cjWukabt.,a
/“ r\ i ! ■,1 i 0h\ i\ i -4 . ii O / 2
De isl i i is l i cen t i i e t . un m: : s t ,.
51v g > <ric-
c
A v . T A T ^C. . *: : ’.c w I ■ CiBLAE O
TV ’IS Dt iy. iNi 1UER05VMI AT-i-NSO.
; l&g
BIBLIOTECA HO .L6 R, A N
i Sa ia :______________ ---------------------■— -—
Estante:__
O S
co—_j:E±
ORATIO INAUGURALIS.
B IB U O TECA HOSPIT/ i 'ikl
G R . A N A D A
Sa la :'
Esta nte :_
jM L
JSSM ( I t l
ORATIO INAUGURALIS.
i
ii v
I VI
(% / i t w r
IN M U THEOLOGI® CATHOLICA
■
DEFENSIONEM
QUAM
AD SOLEMNEM STUDIORUMINAUGURATIONEM
IN C E N T R A L I DIVI C f f C I L II
SEMINARIO
hujus archidiceceseos unico conciliari,
H A B U I T
0 ALVATOR ^ A ST IL L A ^O DRIG UEZ.
EJUSDEM SEMINARII PROFESSOR,
ANN. 1872.
De istius licentia et mandato.
TYPIS DOMINI HIERONYMI ALONSO.
< & & & 6 ^ ^ 22 AGOS. 9 5 ’
❖
E x c m e , a c I l l m e , D o m i n e :
iH un t rerum adjuncta in quibus officii debitum, quod quidem semper difficultatibus obsitum e s t , hominem iia in angustiis constituit, eumque adeo timore afficit, ut omnis energia ac vehemens justi amor ad perseverandum ei opus sit.
In hujuscemodi stalu positum, Excme. Domine, ex mandato vestro usque adeo me considero, ut ne- que ad debilitatem meam objiciendam, neque ad competentiam meam recusandam locum inveniam. Munus detrectandi non adest facultas; et nihilominus prsestan- tissimse dotes dignissimos professores qui in his panibus exequendis me praecesserunt, exornantes, longe a me sunt; et sufficientia, ut in hac solemnissima ocassio- ne adaequatam orationem habeam, omnino careo; i quid ergo mihi reliquum? Ars nempe supplebit quidquid meritum deficit; ad artem quamvis licitam confugiam , ut tantis difficultatibus expediar. Si rem ita magnam aggrediar, ut vestram attentionem omnino occupandi capax s i t , tunc certe meas facultates perpendendi non erit locus , et mea persona quasi disimulata praeteribit, in cujus favorem neque indulgentiam postulare praesumo.
Antiquo igitur atque laudabili, qui in hoc nostro Seminario viget mori obsequendo, catholicam veritatem a violenta oppositione, quam ex parte erroris sustinere cogitur , mihi opus est defendere. Hoc tamen praestiturus rem ita tractare vellem, ut quidquid cha- racteristicum et peculiare habet bellum, quod in hoc
saeculo adversum catholicismum movetur, facile appareat, ad quod magni momenti duco fundamentum errorum, qui nostrum sevum inficiunt., aperire, ut exinde veritatis vis et prsedominium facilius innotescat, at- que majori splendore effulgeat.
Fuit quondam cum humana ratio spheram speculativam minime transcendens, et suis illusionibus contenta, incepta sua complevisse existimabat, cum in ordine intellectuali negationem affirmationi traditionali opponendo aliquam doctrinam de medio sustulisse sibi blandiebatur, cum in metaphisicee regione aliquem errorem, inter theologise dogmata hseresim aliquam implan- tabat; nunc tamen hodie sibi quietem ipsa rebellis ratio non concedit, nisi omnem antiquam et ab omnibus et professam et laudatam scientiam subvertat, quin in suo insolito ausu ita progreditur, ut ad vitee rationem , ad politicen ut vocant, ad constitutionem et regimen societatis suam funestam innovandi cupidinem transferat, unumquemque errorem in conflictum socialem convertens, ab unaquaque hseresi perturbationem populorum exurgere faciens ; donec incseptis malesanis mordicus prosequutis, qusecumque ex ejus negationibus in pavo- rosam catastrophem deveniat.
Semper errores extitere, et semper existent; attamen si serio animo meditemur, et antiquos cum hodiernis erroribus conferamus, magnum abs dubio apparebit discrimen. In libris tantum olim errores concludebantur, neque extra libros poterant inveniri; nunc vero errores in libris non delitescunt: scriptis consignantur, sed extra scripta latius diffunduntur. Ubique errores deprehendes, in libris, in publicationibus, in institutis, in legibus, in dissertationibus, in collocutionibus, in scholis , in laribus, in foro, in eo quod dicitur, in eo quod cogitatur, in eo quod imaginatione fingitur, et arte exprimitur, in vita denique sive privata sive sociali, vel ipsum spatium in quo vivimus, si consulas , un- dequaque errorem resonare videtur.
Innumeri nostri sevi errores, innumerse deceptio^ nes; sed recte cognita causa omnes ab unico fonte pro
- 4—
fluunt, una et absoluta negatio omnes parit; a natura- lismo nimirum tamquam a radice pullulant, systemate universali, contradictione communi, quae omnem fidem nostram in nihilum redigit. Hominibus hodiernis duo funestissima sugessit superbia, et in utrumque plurimi consentiunt, hominem nimirum, omni defectu carere, neque indigere Deo. Tentator spiritus primaeva agendi ratione insistens , hominem esse et omnino fortem, et vere sapientem constanter suadet, et hoc fundamentali errore deceptus, homo Deum oblivisci conatur, et hac virtute fretus, et illa sapientia inflatus, omnem Dei idseam praetermittit, omnem cum Ente supremo necesi- tudinem interrumpit. Hac fatali via progrediens homo, scientiam, quae cum divinitatis notione conexionem aliquam habeat, despicit, theologiam catholicam veluti fantasticam illusionem irridet; nisi eam tamquam funestam doctrinam in humanitatis opprobrium atque ruinam adinventam explodat, omnis rectae cognitionis fontem obstruens. Magni propterea interest hoc processu hominem a vero principio, a recto tramite omnis scientiae et progressu tam in ordine philosophico, quam morali, politico et sociali recedere, diligenter cognoscere, et utinam ad id praestandum, quidquam meus labor, quem vestra indulgentia in hac disertatione aggredior, inserviat.
— 5—
E x c m e , a c I l l m e . D o m i n e :
JOSrroris semina omnes suos fructus hac nostra aetate tulisse videntur: scientiae mali arbor, arbor scientiae impiae, ab audacibus haeresiarchis olim plantata, et a sophistis impudicis irrigata, avorum nostrorum tempore copiosa fronde crevit, brachia sua quacumque exten
— fidens , coram parentibus nostris flores protulit, donec nostro infelicissimo aevo fructibus onusta apparet, eos omni volenti vel incaute accedenti large propinans.
Conatus vero scientiam a divinis notionibus in- dependenlem , societatem a Deo omnino dissociatam constituendi, adeo letbalis plantationis germen fuit; sed jquam irritus conatus! quam temerarius ausus!
Spatium quod Dei et theologia; catholicae elirni- natio vacuum relinquunt, rationis a fide independenlis solis speculationibus cumulare v e lle , a puerili et insensato proposito, corpus animandi post spiritus vitalis absentiam, vires chimicas et processus mechanicos accumulando, non longe differt. Non aliter omnes intelligenlise regiones luce privantur, et horrifica obscuritate nigrescunt, cum Deo valedicit, et theologiae oracula non exaudit.
Longum esset ac permolestum ad id statuendum, testimonia etiam a remotissimis temporibus congerere, et vanum praeterea videretur, cum haec veritas sensu communi innitatur, atque ab ipsis religionis hostibus etiam obstinatissimis non semel assensum extorserit.
Verum tantum ut assertionem meam confirmem, proferam Proudhonis testimonium, cujus tenacitas in oppugnanda divinitate tantummodo cum ejus inverecun- dia comparari licet. Is quadam veluti dementia captus, nonnumquam sui oblitus, ac veluti dormitans, veritatem quasi dilabi reliquit, et hoc modo potuit quondam exclamare : «Est certe mirabile quod nulla sit de societate quaestio , in qua theologiae dogmata non appareant.» Et nihilominus quod in hoc tantum admirandum ven it , est Prudhonis admiratio. Theologia siquidem Dei scientia cum sit, est veluti rerum omnium universalis cognitio; nam sicuti res omnes a Deo profluunt, atque ad immutabile exemplar, quod in eo aeternaliter m anet, factae sunt, ita Dei scientia omnem aliam scientiam includit; nam ipsa est quasi occeanus a qua omnes habent originem, et in qua omnes convergunt. In Deo enim uti profundus auctor observat, omne quod vivit vitae initium et normam, omne quod vegetat vegetatio
nis efficatiam, omne quod sentit sensationis vim, omne quod intelligil intelligendi principium, omne quod libertate agit, libertatis legem invenit; quo sensu Deum in omnibus, et omnia in Deo , pantheisticum non erit ciffirnicirG
Igitur philosophicam veritatem ille tantum possidet, qui entium naturam atquc legem cognoscit; politicam veritatem, qui gubernationis populorum leges, socialem vero, qui societatis constitutionem, et haec omnia quisque ignorare tenetur, qui in Deo ipsa non inspiciat.
Nunc autem, Deus cognosci non potest, nisi au- diaiur quidquid ipse de se affirmat, el quod auditur cred a tu r ; atque theologia catholica illa omnia quae de se ipso D e u s pandit, diligenter conservat, quidquid de Deo scitur ipsa tradit, omnem rationem qua Deus creaturas tam existentes quam possibiles respicere potest, ipsa considerat, omnis scientiae campum ingreditur , ac propterea non solum quia ab omnibus recte credentibus cujuscumque lemporis ac loci sini, accipienda est, catholica nominatur; sed quia omni sensu et sub omni respectu est universalis. Nulla est affirmatio, quae ipsa non innitatur, omnis lam divina quam humana doctrina ab ipsa profluit, vel quod idem valet, omnis philosophica politica et socialis veritas theologicam veritatem includit.
Si ergo in Deo et per Deum omnia cxplicantur, et per theologiam noscitur Deus, theologia est omnium idaearum et omnium rerum scientia. Extra ipsam nihil est, nihil omnino esse potest; est unica et communis scientia, quae multiplicitatem non patitur, quia Deus ejus objectum non multiplicatur.
Philosophica, politica et socialis scientia in ordine ad Deum, nihil nisi diversae clasificationes, diversae intellectus distinctiones sunt. Propriae finitudinis effectu, quod in Deo simplicissima unitate unum idemque est, distinguit homo. In Deo non est nisi una affirmatio, veritas individualis, suprema, perfectissima. Quicumque igitur explicite quidquam de re aliqua asserit, hoc ipso de Deo implicite loquitur ; et quando de aliqua scientia
— 7—
expresse disserit, de theologia sermonem licite implicitum habet. Theologia, si lato sensu sumatur, omnium scientiarum conceptum constituit, sicuti Deus est, erit- que semper omnium humanarum speculationum perenne propositum.
Haec autem laudata theologia catholica tantum est, ad catholieismum tantum assertiones nostrae referuntur , sicuti in catholicismum omnes incredulorum impetus collineant. Ipse tantum veram theologiam tradit, ipse propterea completum civilizationis systema, absolutum illustrationis exemplar, quid sit Deus, angelus, homo, mundus demonstrans, complectitur.
Decem et novem abhinc saeculis suas notiones, circa haec allissima et momentosa objecta per catholicam theologiam omnes efformarunt, et ; quantam scientiae copiam ab ejus disciplina hauserunt!
Per eam quomodo res omnes et tempora initium habuerint, quando et quomodo desinent, didicere; ad ejus lucem mira arcana detexere, ethnicis philosophis, atque sapientium intelligentiis omnino velata ; ex eadem , rernrn causae, corporum atque spirituum, natura hominum, viae unde veniant, et quo vadant, illorum peregrinationis atque lacrimarum mysterium , abscondita vitae, sicuti mortis tenebrae statim clarescunt. Ejus fecundissimis uberibus lactati etiam infantes profunde sapiunt, et Romae Athenarumque philosophis doctrina antecellunt. In ipsius denique sinu vivifica et indeficiens alma lux emicat, atque extra ipsam nihil nisi horrenda nox, desolatio, et spiritus amaritudo.
Praestat tamen, ut concretis et expressioribus argumentis catholica veritas in omni suo splendore et pulchritudine appareat.
Rei natura et praesentis actus ordo, atque significatio, me certis limitibus circumscribi exposcunt, atque cum vastissimum propositionis campum percurrere non liceat, per summa capita procedens, praecipua tantum philosophiae et doctrinae socialis fundamenta attingam. Hoc vel levi examine praesumptuosa incredulorum scientia confusione obruetur, evidentissimum suae ineffica-
— 8 —
tiee, suae inopii», atque miseriae exhibens testimonium, atque e regione divina doctrina fulgoribus supernis illustrata, omnia vitae praesentis et futurae problemala resolvens, apparebit.
Atque ab ordine philosophico exordiendo, in doctrina catholica, omnia entia, vel omnino spiritualia, vel omnino materialia, vel mixta esse praevulgatissi- mum habetur; mere spiritus sunt Deus el angeli; spiritu expertes omnes res tam insensibiles quam sensu ornatae, et mixtum in homine invenitur, ex spiritu et materia conflato. Atque cum extrema tantum in medio copulentur, et homo sit veluti nexus copulans, velut compendium materiam et spiritum complectens,_ haec ambo ita dissimilia tantum in homine apte cognosci possunt; unde praecipua quae in philosophia quaestio exurgere potest, in eo , ut quid sit homo dignoscatur, consistit. Ad hanc igitur adeo transcendenialem quaestionem , ratio pura fideique principiis non suffulta, num- quam nisi quod clarum est obtenebrans, quod evidens est denegans , respondere potuit; systemata ad id explicandum in inmensum congerens, etiam possibilitatemsolutionis ademit.
Homo, juxta Platonem ejusque alumnos, tamquam quid unum spectari non potest: laetitia tantum et impropria unitas invenitur; quia non est nisi spiritus, cui tamquam supplementum et appendix ad necti tui coi pus, quin inter ea aliae dentur relationes, quam quae dominum inter et servum, navim inter et rectorem intercedunt. .
Cum vero neque doctrina, neque systema aliquod, sine deductionibus, sine naturalibus consectariis transeat, homine ut composito accidentali considerato, ut humana intelligentia leges et combinaliones, quibus constaus ac perpetua harmonia animam inter et corpus vigens explicarentur , pronum necesarium fuit ut sibi rationem p r a e b e r e t , quomodo sensationes, intelligentiae et voluntatis actus, mira consonantia respondeant; atque inde tres celebres hvpoteses superioris assistentiae, harmoniae praestabilitae et influxus phisici, quae caitesianis, Leibnitio et Lockio tribuuntur.
- 9—
Sed cum haec adinvenla mysterium non valuissent explicare, fuit aperta via aliis philosophis, ut vel in idaealismum vel io materialismum declinarent. Neque omnino inmerito ; nam omnia per se ipsam operante anima et rerum realitatem sine corporis consensu per- cipiente,nullum corporis officium asignari vacat; ac ejus realitas necessarium est, ut denegetur, quod identidem de CGeteris corporibus affirmari consequens esi.
Sed quidlibet audendi facultate rationi concessa,, cum ratio cuiquam adsistal, quisque diversa etiam dissonantia systemata polest inducere. Propterea Epicurus legitimo titulo ac legitima deductione, corpus so- lummodo in homine esse statuit; quia si corpus anima- que necessario nexu non conjunguntur , et nihilominus corpus externarum rerum impressionibus sicuti passionibus et motu afficitur , corporis tantum existentia affirmari debet, ese ter is intelligentiae et voluntatis functionibus in mysterio relictis; atque si ab homine excluditur anima, et caeteri spiritus, in adinventionum regionem amandandi.
Inter haec adversa scopula semper humana ratio a fide dissociata fluctuavit, quod nostris quidem diebus luctuosissima philosophias historia ineluctanter comprobat. Simul ac philosophiam inter et theologiam dissidium intervenit, et philosophia divinos scientiae oracula non exaudit , suam securitatem amitit, et in plenam ruinam devenit.
Praesenti sevo aperte vidimus intemperantem criti- cen adversus philosophiam scholasticam , quae vera philosophia est, hostilitatem a Descartes praecipue inductam magnam in humana scientia confusionem invexisse; quacumque nova systemata pullularunt, omnia inter se discordantia, et omnia ex se ad intelligentiam quietandam, dirigendamque, insufficientia. Post peregrinas Cartesii hypoteses, Spinosae, etnico-pantheistae, speculationes caput extulerunt, quas staiim a Leibnitii accomodationibus , atque a Berkeley Humi et Lockii ineptiae, sunt sequutae, sicque fundamentum sophistarum, qui ad sacculi elapsi finem mundum horrore mo-
- 1 0 -
- l i vere, impietatibus et impudicitiis jaciebatur, cum plena in idseis fuit, desslatio atque perturbatio.
In adeo exitiali ruina, spirilus qui aliquid serio cogitare valuerunt, et a philosophia catholica , nihilominus ut magis illustrati haberentur, vel pantheismum vel materialismum ambabus ulnis sunt amplexi. Sed cum scientiae traditionalis dogmata seu principia , quae tamquam demonstrata piaesuponere tenemur refugerent, plura et quidem irrationabilia deglutere in novis systematibus sunt coacli.
Ad pantheismum quod attinet universi cum Deo, materiae cum spiritu confusionem, unam substantiam, unitatem primitivam, ens purum, idfeam in se subsistentem, divinum principium in mundo ab aeterno immanens, et abipso mundo nonnisi idaealiler distinctum, a- liasque affirmationes non minus absonas, fide tenendas, praecipit. Et his non obstantibus, nostro saeculo inci- piente hoc ineptum systema, intelligentias ad se valuit attrahere et eorum attentionem occupavit; [tantis aberrationibus erant defatigatae , at adeo inveterata erroris cognoscendi consuetudo invaluit, ut vel absurda devorare , dummodo quadam profundae scientiae specie contecta, exhiberentur, essent paratae!
Aliunde vero cum pautheismi abstraetiones et phantasticas creationes non pauci non auderent profiteri, doctrinam sensibilium tantum, sed erasam, in materia- lismo quaesiere ; hoc systema a philosophia antiqua transferentes , sed illa fastuositate a pantheismo invecta exornare volentes.
Et certe quidem, non omnem necessitudinem inter haec duo philosophiae monstra, negare licet; nam ma- terialismus certe cum pantheismo in distinctione Deum inter et mundum tollenda, et nonnumquam in materiae aeternitate atque etiam efficaciae quae ipsi inest tuenda, semper fuit conformis; et nihil mirum si germanica confusione, quae nostros dies fuit assecuta, rejecta, in materialismum rebelles intelligentiae vergere videantur.
Materialismus eodem modo a spiritus Deique affirmatione abhorrens, omnes spiritus, virtutes, omnia Dei
alribula, materise assignare non dubitabit; sed eum hsec nimis aspera et absona sentiret, novam philosophandi methodum induxit, qua illam repugnantiam aliquo modo temperaret, et sensim ac sine sensu in illa stupenda spiritus atraheret. Positivismum ui vocant, proclamavit, atque etiam methodum experimentalem, quce in eo tantum differunt , quod positivismus historiam accuratius, quam experimentalis schola consulat. Utrumque tamen facta sive rerum phenomena observat, ut eorum leges successionis deducat, de causis tam efficientibus quam finalibus nihil curans, imrno omnem causam, om- nemque finalitatem, tamquam figmentum respuens.
Sed neque tantis artibus, tamque excogitatis scien- tise formis, stupidus materialismus fucum faciet. ^Nam quo pacto hodierni pantheismus ac materialismus, se legitima deductione a recta rationis critica procedere, nobis obtrudent? Quo j u r e , positivismi atque experi- mentalismi speciem affectant, cum utrumque e vestigio nulla experientia, atque etiam nulla ratione suffraganle, tamquam principia inconcusa statuant, Deum non exis- tere, et omnes tam originis quam finis rerum qusestio- nes , tamquam insolubiles omnino attingere vetitum esse? ; In tot deliramenta necessario abit philosophia, statim ac Dei idsea valedicit, atque ssepius simul ac in hominis studio, non sincero animo vel non recto tramite procedit!
Hoc vero nulli mirandum, cum ipse Apostolus id aperte declaravit. Juxta ipsum non ad hominis imaginem Jesus Christus fuit formatus; sed homo ad Jesu Christi exemplar creatus. Et propterea si homo est quasi Verbi incarnati imago, ubi istud ignoratur, ut ille ignoretur necesse est; quoniam imago sine archetipo cognoscere omnino est impossibile. Ita omni Jesu Christi notione antiquis philosophis destitutis , recta hominis cognitio adesse non potuit; e tsi Indiarum sapientes aliquo modo hominis scientiam possederunt, non alise causae tribuendum nisi quod imperfecte el quasi per umbram Jesu Christi memoriam conservavere. Cum catlio- licismus tantum Verbum carnem facium cognoscat, ipse
- 1 2 -
solus adasquatam hominis idteam potest habere. Theologia christiana, vel pressius Christianum dogma de substantiali humanae naturae cum Verbo divino conjun- tione sine naturarum confusione, et in personae unitate, fuit splendidum, indeficiensque ju b a r , quod Christianorum philosophorum mentibus affulsit, et Div. Athana- sio praesertim vero philosophiae Christianae auctori, viam pandit , ad affirmandum in homine corpus et animam intime uniri, utroque distincto permanente, et nihilominus ens unum quod homo est, constituente; ita ut hominis corpus perfectum cum sit, sine anima exis- tentiam habere non potest; non alio modo quo humanitas in Christo vera est, quin tamen personalitatem habeat, nisi ex Verbi persona, a qua subsistentiam mutuat. Fulgidissima ergo luce, quse a Theologia christiana emicat, sapientes, qui insanias falsas non aucupant, rationalem animam et carnem substantialiter unum hominem constituere, sicuti in Verbo incarnato, verus Deus, et verus homo, unus est Christus, didicerunt. Et aliunde, si ad humanitatis practica descendamus, jquam inestimabilia beneficia a catholica doctrina in societatem emanant! Tam sana morum disciplina, quam justa populorum regendorum ratio non possunt non profluere , a vero hominis conceptu et ab exacta ratione quse de ipsius natura habeatur. Si cum Platone nihil nisi in- telligentiam in ipso consideramus, eum a vera via detrudimus, directione incapacem redimus, et omnes speculationes , quse hoc principio innituntur , in moralem illusoriam et funestam politicam devenient: Plato cum sua republica, quse nunquam in lucem edi potuit, omnem propositi mei probationem otiosam reddit.
At vero si e contra cum Epicuro hominem tamquam coagulatum quoddam animale, tamquam materiam organismo dispositam spectamus , ipsum vilem et abjectum ens facimus, societatemque plane evertimus; quia numquam quid, super abjectam putidamque mate- rialismi stoliditatem poterit strui, nec multo minus sustentari.
Veritas catholica tanlurn adaequatam hominis4
- 13—
idaeam profitens, eumque in proprio gradu sistens, tam a superbite illusionibus, quam ab abjectionis degradationibus, nos praeservare potest: ; hoc veritatis munus et emolumentum !
Proplereacatholicismus in practicis ordinem parit,nam ordo in religiosa sphera constitutus, in politicam transcendit, onmemque societatis campum permeat. Ilie ordo totum hominem complectens, animam , sensus, corpus, regit, atque perfectione donat, et cum hominem ad nor- niam dirigat, omni societate dominetur necesse est: catholica siquidem redemptio est.universalis, et legem ex praevaricatione et peccato amissam , mundo restituit. In illo nefando die homo legem omnes ejus relationes determinantem atque statuentem perdidit, et catholicis- mus eam reproducere venit, quod quidem facile evincitur.
Deus juxta catholicam doctrinam crealor ac sustentator omnium cum sit, omnes res providentiae suae moderamini subdiias tenet, et per suos vicarios regit. «Non est potestas, inquit Sanctus Paulus, nisi a Deo;» et
■Salomon: «Per me reges regnant, et legum conditores justa decernunt.» Auctoritas igitur eorum qui Dei vices g e ru n t , sancta est habenda, quia hominum auctoritas non est, sed Dei. Vere auctoritatis conceptum catholi- cismo tantum, et theologiam acceptam debemus referre. Omnes populorum rectores qui nunc sunt, et qui ubicumque fuerunt extra christianismum , dominationem suam fundamento humano statuerunt, ideoquein regendo sibimetipsis praecipue consulunt, caeterisque ut submittantur vim faciunt; dum coniracatholicus rector, sui oblitus, utpote qui potestatem a Deo coli a feni exercet, Dei gloriam et subditorum commodum sibi proponit.
Homo si ut Dei filius spectatur, hominis servus esse non potest. In juris politici historia nihil solemnius, nihil magis profunde dictum,quam verba ab Ecclesia in imperatorum consecratione adhibita: Accipite, sic illis loquebatur, accipite hoc baculum sacrae vestrae potestatis insigne, ut vacillantem sustinere, debilem sustentare, errantem corrigere, bonumque per salutis viam di
- 1 4 —
— 1 5 —
rigere possitis. Accipite sceptrum pro dignitatis regula, quae bonum protegit, et iniquum castigat: et ex eo justitiae amorem et iniquitatis aversionem, discite. Haec autem admonitio exacte Salvatoris mentem exprimebat, cum auctoritatis et ordinis qui in societate debet vigere , specimen praebebat, dicens : «Scitis quia hi qui videntur principari gentibus, dominantur eis, et principes eorum potestatem habent ipsorum. Non est autem ita in vobis, sed quicumque voluerit fieri m ajor, erit vester minister, et quicumque voluerit in vobis primus esse, erit omnium servus. Nam et fdius hominis non venit ut ministraretur,, sed ut ministraret, et daret animam suam redemptionem pro multis..» Mare. cap. 10. 42 et seq.
i Oh sublimis idsea magnificusque conceptus! Adeo sublimis et magnifica ut soli Deo digna videatur. Tam populi quam principes maximum commodum ex ea percipiunt; hi, quoniam cum supra corpora tantum olim dominationem per vim exercerent, in spiritum post christianismi regenerationem, actionem per justi et digni conscientiam acquisierunt; populi vero, quia pro homine Deo obtemperari, et pro sumrtiisione violenta, rationalis et voluntariae obedientiae obsequium praestare coepere.
Sed si magnum beneficium utrique ex catholica disciplina experti su n t , non in eodem gradu neque aequali emolumento. Principes siquidem,dum auctorita- lem a Deo acceptam exercent, humanitatis impotentiam produnt, ut ex proprio jure propriisque viribus auctoritatem constituant, atque hac ipsa impotentia etiam principes ut homines affectat; dum tamen populi, eo quod in principe nonnisi Deum spectent, maxima inter humanas praerogativas potiuntur, quae in eo est, ut ab omni potentia creata independentes fiant, soliusque Dei creatoris et parentis omnium, suavissimo jugo subdantur. . . .
Hac via deprehenditur quomodo in christiams principibus singularis modestia semper enituerit, et in illis praesertim e catholicis optimatibus quos saecularis historia heroes praedicat, et Ecclesia sanctos veneratur; at-
que simul obvia fit ratio quare populi catholici nobilitate et characteris integritate fuerint semper conspicui. Ad christianismi ortum, pacis atque solatii vox quacumque resonavit; mundus erectus est; et nationes stupuerunt, audientes, debiles et egenos in societatem venire, ut eis ministretur, non aliunde nisi quod debiles et egeni sint; potenies autem; et divites hoc eis ex potentia et divitiis provenire, ut indigentibus ministerium praestent; nova invaluit doc trina potestates, nempe, nonnisi ad bonum efficiendum esse constitutas; imperare vere esse servire, principatum ministerium esse, et supremum dominium verum sacrificium. Auctoritatem catholicismus divinam reddidit, dumobedientiam sanctificavit, atque illa divina cum s i t , atque haec sancta, omnis absdubio superbia suffocatur, ejusdem saevissimae filiae tyranis atque rebellio impediuntur. Haec duo in statu perfecte catholico fiunt impossibilia, despotismus et seditiones. Ita aperte testatus est Rouseau, qui etiamsi inter deliramenta iere evanescat, hoc praestantissimum cordati animi testimonium reliquit. «Illudpolitici status, ait, a catholica disciplina acceptum habent , aliunde auctoritatis consistendam , aliunde perturbationum raritatem; neque tamen ad hoc solum ejus beneficus influxus extenditur, sed praeterea in omni principatu salutarem actionem exercente , dominationem sapient,iorem suavioremque reddit, quod quidem evidens omnino fit, cum status catholici atque ethnici inter se comparantur.»
Montesquieu quoque ita asseruerat. «Extra omne dubium positum videtur, catholicam doctrinam, politicum jus quo pacis utimur, sicuti jus gentium tempore belli ab omnibus observatum creavisse, quae quidem beneficia numquam humanum genus satis laudaturum.
Nihil futilius atque injustius accusatione reperies, qua doctrina catholica insimulatur, quasi publicas libertates comprimat, et absolutam regum dominationem promoveat; cum e contrario, ipsa in hac materia sublimitatem quae stuporem imponit, quae imaginationem confundit, deficitque intellectum habeat. Deo juxta ipsam cui res omnes et creaturae cultum et venerationem in
- 1 6 -
nullo resrstente praestant, unum tamen respectui dignum exhibetur ; humana libertas. Sacrae litterae de hac veritate nos dubitare non sinunt; in quarum paginis vera et indubia humanae libertatis ubicumque testimonia facile eruuntur. Sed haec quae adeo in scriptura commendatur libertas , non illa particularis et contingens intel- ligenda est, quae a politicis constitutionibus fere pollicetur , sed illa absoluta, altissima et inconditionalis, in conscientiae intimae abscondito, ubi Dei manu posita e s t , ab omni coactione , etiam quae ab ipso Deo procedat, inmunis.
Deus siquidem, qui virlutem el omnem potentiam ponderat et determinat, propriae virtuti et potestati unum limitem, libertalis humanae nimirum, observantiam posuit; nam cum hominem in manu consilii sui relinquere, sibi proposuerit, ejus independentiam internam cum magna reverentia, ut sacer textus loquitur, spectat. Deus, rex regum cum sit, et hominem ad sui imaginem creare voluerit, eum aliqua regni specie donavit, atque in suam conscientiam supremum dominium concessit, i Adeo juxia catholicam sententiam, augusta et inviolabilis hominis libertas exurgit!
i TJbinam ergo intolerabilius absurdum, ubinam inverecundior calumnia, quam catholicismo tyranidis notam impingere! jTyranica veritas catholica! joh sarcar- mus! cum ipsa humani generis unitatem, fraternitatis, et aequalitatis fundamentum, hominem ex revelatione admoneat! Ad ejusdem praedicationem de originis unitate antiquarum civitatum m u ri , populos inter se dissociantes corruerunt, et novae Dei sanctae civitatis , alii structi sun t, qui a fine usque ad finem omnem circumducti terram , omnes sive graecorum, sive barbarorum nationes complectuntur. Vigorosae ipsius doctrinae debetur , quod hominis emancipatio, in hominis commodum summa injuria esset , et in civitate a Domino Deo edificata, omnes fratres, aequales et liberos esse notum fuerit. Pauperes atque divites , nobiles atque plebani, felices et miseri, omnes civitatis jure gaudent, jIn hoc tyrannis catholica sistit!
- 17-
Ubi certe viget oppressio, ubi despotismus impera t , est in rationalistica doctrina. Omni supernaturali ordine denegato, aurea catena, quae Deum et hominem connectitur interrupta, omnia societatis fundamenta a desolatore naturalismo subruuntur. Sic hac nostra gelate , qui post defectionem a fide catholica moralem doctrinam tradidere, diversas tentantes vias, atque omnia exhaurientes deliramenta, hanc philosophiae partem ita perturbavere, ut nihil nisi risui dignum in totadinven- tis deprehendas.
Qui primum catholicae disciplinae jugum excutere ausi sunt, omni revelatione rejecta, utpote quam ad philosophiam constituendam minime necessariam, im- mo et perniciosam existimabant, omnes in doctrina morali tradenda partes humanae rationi tribuerunt.
_ Attamen cum a traditionali doctrina se statim expedire non valerent, quam plurima ex ipsa mutuantes, moralium principiorum perpetuitatem, justitiae notionem homini ingenitam, formam ipsius obligatoriam, passionum periculum ad morale criterium perturbandum, haec aliaque cum supernaluralistis docent. Praeterea neque Dei existentiam inficiantur quin potius rationis principia quibus actionum moralitas innititur. Deum ipsum esse profitentur, qui hominis conscientiae apparet, et quasi revelatur. Sed licet quamdam religiositatis speciem praeseferunt, a recto tramite longe divagant. In eo enim toti sunt, ut Dei idaeam , et idcirco theologiam a morali disciplina ablegent, atque ex rationis norma omnia componant. Sic, qui rationalistarum generali denominatione , jam a saeculo proxime elapso el nunc hodie designantur.
Alii vero audacius se gerentes, non solum theologica principia , sed omne dogmaiismum cujuscum- que generis sit condemnant, et criticismi ut dicitur via a rrep ta , factum aliquod quaerunt, a quo omnem moralem scientiam pendere faciunt. Ad quod nonnulli, internam hominis naturam , alii, organismum corporeum, alii, denique, non hominem sed humanitatis historiam, tamquam initium capientes, opus suum struere adlabo* rant; sed irrito conatu.
— 18—
Moralitatis naturam cum ejusdem conditionibus confundentes , omnem moralitatis ideeam in hoc consistere faciunt, ut homo libertate operetur; quia personam humanam, personam liberam, responsalem, atque respectu dignam, unicum morum ac juris principium esse, agnoscunt. Ex quo plane sequitur, ut hi, qui omnia libertati tribuunt, et per libertatem explicant ipsam, tamquam sui principium atque finem , et quod magis mireris, tamquam autonomicam virtutem, quse per se ad proprium finem tendat, considerant; et quoniam omnem morum doctrinam , per libertatem exponunt liberalismi primi auctores, apellari gaudent.
Qui aliunde materialem hominem tantum observant, ut de morali ejusdem natura , sibi rationem aliquam prsebeant, illum liberum censere non possunt, nisi in quantum sentit, vegetat, gravitat, et movetur; libertatem prselermittunt, et totam moralitatem evertunt, im- putidum materialismum, fatalismum necessario generans, abeuntes.
Aliquando qui positivismum in philosophia sequi praetendunt, non hominem, sed humanitatis historiam consulentes, quamdam moralem progresivam et mutabilem adinveniunt, quse nullis determinatis principiis ni- litur, nullo certo criterio dignoscitur, et quse non semel in pantheismi barathrum incidit.
At cum ad id confusionis deventum est, plenis bucis infiniti, absoluti et alia quse ignorantibus admirationem ingenere possint, pronuntiantur verba, pantheismum ut'vera et altissima philosophia proclamatur, cum num- quam fuerit nisi imaginationum desperditarum perfu- gium; omnes idsese, omnes locutiones susque deque dantur, ita ut adeo extrema profitentes, difficile sit ad reddendam suse doctrinse rationem, compellere.
Nonnumquam humanam rationem moralitatis normam dixere; sed cum non satis explicitum hoc existimarent voluntatem rationalem , personalitatem , libertatem ipsam subverterunt, voluntatem personalem intellectus modalitalem esse docuerunt, atque ita libertatem, personalitatem , rationem, conscientiam , voluntatem misere permiscuerunt.
— 19—
Et quasi haec ad lotalem sanae aetices ruinam non sufficerent, voluntatem in objectivam et subjectivam distinxere : prima , qu® vel sine conscientia exercetur in individuo vel voluntatem, aut potius generalem hominum consensum significat; altera vero quae ad individuum rationis compos pertinet, et quae juxta circumstantias diverso modo exercetur. Illi moralitatem relinquunt, alteri vero jus determinandi facultatem tribuunt, unde jus quid extrinsecum et generale evadit; moralitatem vero quid individuale et indefinitum ; cuique permitti quod quidem non obest, ut de morali universali serio discurra et discuta.
Sed hac via non minore facilitate jus quam mo- ralitas omnino deperit. Quia si jus a voluntate objecti- va quae est multitudinis, determinatur, cum voluntas multitudinis juxta circumstantias diversa sit, et ipsam supplantari sit facillimum, jus quoque juxta temporis adjuncta, diversum erit; et jus quod stabile non est, non erit inviolabile, non erit jus.
Hinc non levibus angustiis deprehenduntur populorum in aevo nostro rectores; sed ab omnibus sibi expediri blandiuntur, libertatem invocantes, libertatem prae omnibus inscribentes. Sed cum libertas ex se nullam regulam praebeat, dum quisque sua libertate juxta facultatem utitur, prorsum est ut potens super debilem ultra modum praevaleat, quin auctoritas publica ejus vires comprimere possit, atque liberiores quique est ef- iraenati, meliorem in publicis negotiis partem, semper habebunt.
In hac abysum ducit perniciosa theoria de morali mere humana; et quae nihil commune cum theologia habeat. Si moralitatem inter et religionem nulla conne- x io , si religio nihil praestat ad moralitatem constituendam, sed ipsam praesuponii, atque in animam piam quemdam niysticismum tantum valet inducere, illam in regionem indefinitam et non bene exploratam transferens , in cujus sinu vitam puram, sanctitatem, idaealem justitiae quaerat; tali suppositoneque moralitas, neque jus, solidum fundamentum habebunt. Ad tam erasos
- 20—
errores putidasque fictiones depellendas, catholici vero metaphisicos rationalistas , atque libertinos positivis- tas continuo his quaestionibus insequuntur, his terminis problema semper constituunt, et omnes dissidentes, quasi ferreo circulo concludantur.
iUndenam quaerunt, idaeae morales procedunt, et quomodo menti humanae communicantur? Quomodo constantes apud omnes homines , apud omnes populos perseverant? ^Unde obligationem secum important? v;Ubi adaequatam sanctionem habebunt?
His omnibus nihil acatholici respondere audent, sed reponunt tantum , se de principio et fine in rebus non curare, et quia neque principium neque finem eorum disciplina moralis agnoscit, omnia foriuito relinquuntur, et quidquid absurdi in eis observes , non erit mirandum.
Hinc fit ut nulla rationalis tarum incredulorum hypo- tesis, solidum ad jus et obligationem explicandam fundamentum praebeat. In Creatore certe sine absurdo imperandi jus concipitur, sicuti obedientiae officium in creatura; quoniam nulla inter utramque aequalitas aut consociatio est possibilis ; sed a sana mente refugit, jus et officium apud homines tantum oriri posse, quia et origine et natura aequales sunt, ei cum iisdem juribus societatem ingrediuntur. Neque ad hoc explicandum ad sociales contractus confugere valei; quia omni ratione destituuntur. Cum homines hominibus subjiciendos pacisci idem valeat, ac convenire in eo quod aequales et fratres, id est quod natura sunt esse desinant, quod a natura sua deficiant , humanam inventionem creationi divinae subsistuendo. Ideoque hi contractus , veri contractus non sunt, sed humanae speciei suicidium. Homo supra hominem ex se auctoritatem habere non potest; quia homo, juxta ingeniosum Tertuliani effatum, solius Hei est. Homo sola in materiali homini dominatur, et tunc subditorum obedientia, vera obedientia non est: est necessitas, est coactio, est summissio, in quam voluntas rationalis perpetuo rebellabitur, quia morali objecto cum careat, ratio ipsam consentire numquam po
- 21-
terit. Violentiae el tyrannidi, quae imponitur irrequietum bellum respondet, indeque conflictus , perturbationes, quse cum ob omnium oculos quotidie cadant, omnem considerationem , omnemque discursum tamquam innecessarium intercedunt.
Libertas, aequalitas, fraternitas, haec verba, ab hodierna civilitate tamquam gloriosum stemma adoptata, sunt extra Ecclesiam purum enigma. Sunt notiones a Christiano spiritu inspiratae, ac in doctrinarum catholicarum sinu, proprium sensum tantum habere poterunt: ipsa interpretandi soli catholicae doctrinae privilegium adest; atque extra ipsam nihil nisi vanae et ampu- losae locutiones habenire, vel ut melius dicam, veram vertiginem . mortiferum venenum constituunt: sunt in tali casu quaedam coelestis potentia, cujus usus inferno permittitur.
Ex his plane licet inferre naturalismum, qui ty- rannidem hominis supra hominem necessario gignit, subsistere non posse. A boni et justi notionibus opus est, ut societas omnia determinantia principia desumat, et cum illae nonnisi Entis Infiniti phases, altera, ut lex originaria, allera ut justitia finalis sint, ad hunc perennem ei altissimum fontem est deveniendum. Deus legislator, Deus gubernator; ecce omnis legis duplex fundamentum, et qunsi cardo super quem omnis societas volvitur. Nisi alia rationum momenta abundarant, vel sola societatis existentia apertissime Deum ejusque cum hominibus relationes demonstrat.
Relationes cum Ente infinito si intercidas, etiam aer atmospheram socialem replens, impedies. In Deo, juxta altissimam Div. Pauli sententiam in Areopago prolatam, vivimus, movemur, et sumus: quae quidem non de individuali tantum, sed de sociali vita intelli- genda. Cum ad Deum accedimus , vel ab Ipso separamur, socialis virtus nostra, vel augetur, vel minuitur, consumatoque semel dissidio, dissolutio et ruina fit ineluctabilis
Sed ulterius in investigatione progredientes, posti em os in sociali ordine, ralionalismi fructus perpendam
— 22—
mus. Humanae rationis absoluta autonnomia concessa, omni nomini i elatione cum ordine superiori denegata, cum multa de caelo ipsi cura reliqua s i t , et in terram oculos dejicere cogatur, monstruum horrendum , pro- biema quod dicunt sociale, non potest non exurgere.
Oido oeconomicus , dum de hominis destinatione agitur, piaeteriri non potest; atque in hoc sicut et in alus, homo a supremi Legislatoris determinationibus pendet Cum vero Deus impie et stolide extorris iit, cum nulla nonna hominem regal, nulla superior virtus summittat, suis desideriis et passionibus deditus, omnia tentat, omnia perscrutatur, omnia perturbat , ut intra ad- spectamlem rerum universitatem felicitatis sitim expleat, et pro materialium bonorum fruitione, perpetuum bellum sustinet. Quotiescumque pseudopolitici societatem naturalibus principiis tantum conflatam ambientes, Dei expulsionem praesumptuose decernunt, Deus cujus thronus numquam movetur, cujus dominium numquam usurpatur nec extinguitur, societatem deserens, ut alia via finem suum quaerat, ipsam in suae cupiditatis populum quassari permittit. Si Deus hominis directioni, et naturae gubernationi non renuntiat; si divina Providentia ubique praesens, et ubique etiam contra invitos agens, aeternae legis observationem remunerare, ejusque violationem punire non desinet, sive in hac, sive in futura vita ; si omnia in finem suum sapienter ordinata habet; si uti homo, et facilius quam ipse, eventuum phisicorum cursum potest mutare; si denique hominem inter et naturam utriusque auctor intercedit; omnis moralis, politi- ca, socialis, et oeconomica scientia, quam illa divina interventio, vel ejus vera extensio, verusque sensus fugiat, ut in funestos errores impingat, invincibiliter est condemnata.
Cum homo, quidquid de ipso sentiatur, quodeum- que de ejus natura et fine disceptetur, in eo quod ipsi, proprius atque nobilius est, spiritualis immortalisque semper sit futurus, ordinis prorsum est, immo et necessarium, ut cupidinis ingenitae explendae causa ad naturam confugiat, exquirens quod aliunde ipsi negatur.
- 23-
Sed tolum hunc' soiicitus percurrens, atque' expetitum! non inveniens, non mirum si ei sua cupidine primum, et desperatione postremo ipsum pervortal. Hominis vita ex naturali et supernaturali evalescit, et si hoc supprimas, hominem ut intra naturam quidquid superius1 accepturus erat, quaerere cogis; et exinde superna de terrenis, infinitum de finito, absolutum de conti ngente, perfectam de perfeeto, coelum de terra, conficiat neces- se erit. Nam terra tanium et transitoriis bonis ad bonum et prosperitatem nationibus concessis, homine inter cunabula atque sepulchrum concluso, ultra citra- que denegatis omnibus, totus in aequilibrio inter necessitates et satisfactiones quaerendo esse debet. Socialis- mus atque communismus sunt immediatum et non magis absonum corolarium, quod a systemate hujus mundi bona tamquam ultimum et communem firiein propo- nente, eruitur.
Et re quidem vera, cum in omnibus hominibus aequalis ad felicitatem sit vocatio, si istius terminus praesentem vitam non transit, rigorosa logices lege, media aequalia et communia cum fine, erunt aestimanda. In has consecutiones protinus insurget ratio indepen- dens, hoc tamquam impossibile atque monstruosum respuet; sed magis impossibile* et magis monstruosum habendum, vocationem omnis hominis, propensionem ad felicitatem esse puram chimaeram; aut in aliis chimsericam,-in aliis vero effectivam deprehendi; aut denique in omnibus vere realitas cum sit, aliis mediis ac consequendam suppetant, aliis vero non.
Adversus has consecutiones quisquam reponet hac doctrina, societatis eversionem, ordinis atque justitiae ruinam, supervenire; attamen socialista hujusmodi societatem esse monstruosa congeries vitiose compositam, perturbationem statutis firmatam, iniquitatem lege stabilem, illico respondebit; quam undique exigitur vindicta , ea praesertim de causa , quoniam immerito ut ordo et justitia fuit diu considerata, quo nihil absurdius nihil intolerabilius.
En trucius naluralismi, omnino indefeclibilit:;
— 24—
cqmmunismus , seu proprietatis denegatio. Non igitur dicendi locus relinquitur, hanc quaestionem quam theologia adeo ardenter adversus dissidentes sustinendam suscepit, mere speculativam esse , atque ad realitatis spheram non posse exlendi, paucorum propterea inter- esse. E contrario ut ex se omnino praclica , ad omnes pertinet, magni pretii bona involvit, atque dum tractatur , de societatis viia agitur, i quis periculum poterit impedire, hostem jam minitantem repellere, horridam cladem propulsare?
Nullum problema nisi dum solutio desideratur. Dum catholica theologia omnium socialium conditionum relationes texuerat, problema de materialibus bonis manebat ignotum ; at postquam populis regula esse desivit, statim apparuit, et majoriproportione crevit, quo supernaturalis fides et scientia a fide genita, minori vigore imperavit; ex quo ab hac fide et ab hac scientia, solutionem esse exquirendam, legitimo jure infertur.
Fides igitur chaiholicse theologiae basis ac fundamentum, divini sui Auctoris verba ingeminans, pauperes semper apud homines habendos; aequalitatem ab utopistis somniatam, esse omnino impossibilem, edocet; quoniam inaequalitas tam ab diversa uniuscujusque indole, tam ab ipsius societatis conditionibus provenit; societas siquidem sine mutua membrorum dependentia non potest existere, cum divites pauperibus, pauperes vero divitibus inserviant, et utrique societate indigeant. Etiamsi omnes societatis relationes clare non dignoscantur, ipsam finem ulteriorem, sicuti et superiorem originem a quibus ejus existentiam accipit, significationem habere, indubium est. Omnes a preevaricato- re parente descendere , omnes ad justum et amantissi- fflum patrem tendere , edocemur. Omnibus idem finis praestitutus, eadem patens via, mortis tamquam peccati poenae neccessitas, et post hanc judicium, in quo Deus sine personarum acceptione, unicuique secundum opera sua reddit. In hoc critico judicio ubi de vera hominis vita , quae aeterna est, decernitur, perfecta vigebit aequalitas ; quia apud Deum non est princeps et subdi
- 25-
- 26 —
tus, non magnus et parvus, non potens et debilis, non graecus , nec romanus et barbarus, non servus et liber; apud Dei tribunal nihil nisi homines; aequitas suprema nihil nisi conscientiam humanam respicit. Nullus neque ad palatiorum magnificentiam , neque ad purpuram atque divitias habebitur respectus; ante thronum Dei nullus nisi bonorum operum ornatus. Ordinis praesentis qui videntur defectus, in admirabilem ordinem convertuntur, quoniam expiationem et probationem constituit; expiaiionem, quae circa crimen, probatio, quge circa virtutem ordinem praebet; haec praeparat, illa repara t, et utroque inter se composita, universi moralis harmoniam, atque pulchritudinem producit. Hsec pulchritudo, haec harmonia, hic ordo, qui equidem humanae conscientiae praesidium est validissimum, frustra in bonorum temporalium possesione, ipsorumque adaequata distributione quaereretur , quoniam si unicus desideriorum nostrorum scopus, si unicum cordis nostri aspirationum explendarum medium designatur, hoc cor, cujus capacitatem numquam adaequabunt, aequilibrium inter participes interrumpet, et in possesione inducetur perturbatio. Ordo ultra visibilia fidei oculis quaerendus, et perfectus et infinitus invenietur; cujus quidem vel levissimum specimen a revelatione manifestatum, continent illa verba, quae per se sola aeconomiam numquam ab hominibus excogitatam praebent: Beati pauperes sua sorte in Deo conformes, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Beati divites misericordes , quoniam ipsi misericordiam consequentur.
Hic est verus ordo in praesenti vita initiatus, et in altera consummatus. Divitiae per egeni resignatio- nem in tuto positae, et paupertas per divitis largitatem constanter oppugnata dissimulataque. Dum enim idem infinitum praemium et divitum charitati, et pauperis re- signationi pollicetur, fides sive catholica theologia, terrae coelique simul felicitatem comparat; alivium siquidem pauperis sine bealitudinis ejus sempiternae detrimento, et sine divitiarum damno diviti salutem aeternam concedit; exindeque humanitati prosperitatem con
fert, per inalterabilem unionem , per sacrificii spiritum pei mutuum auxilium , per communem fidem , unicam certamque spem, et unanimem charitalem, quae nos omnes in Christo conjungit, atque per Christum bona temporalia, quae ex se corruptionis principium sunt, in pretiosum ad homines in coelum colligendos vinculum convertens.
Hanc sublimem doctrinam animadvertamus, quam expressa imagine in Evangclio nobis conspicua fiat. La- zarus pauper in sublimi gloria spectatur, ad quem gemitus amarissimos ab inferno dirigit immisericors dives, ut aquae vel guttam eflagitet; illius aquae quam La- zaro indigenii in hac vita denegaverat, et quam tamen in illo flammarum barathro, ardenter in perpetuum sitit; Fili: Abraham credentium paler, sic eum alloquitur: recordare quod in vita bona acceperis, et Lazarus similiter mala: nunc vero illi solatium advenit, tibi autem afflictio. Alia tamen augustior vox misericordibus divitibus in pauperum patieniiam, beatitudinem inducendis ait: Veniie , benedicti Patris m ei, percipite regnum, quod vobis ab origine mundi paratum est: esurivi enim, et dedisti mihi manducare: sitivi, et dedisti mihi bibere ; hospes eram, et collegisti me; nudus, et operuistis me; infirmus, et visitastis m e ; in carcere positus, et consolati estis me. Quotiescumque enim uni ex fratribus meis minimis fecistis, mihi fecistis.
iCujus autem est vox? Filius quidem, qui ex natura sua dives , ex amore pro nobis factus est pauper. Est ipsiusmet Dei vox, pro hominibus factus homo, ut nos paupertatis meritum suae opulentiae pretium offerens, nos edoceat. Est illius vox, qui in stabulo natus, in cruce vitam tradidit; qui in se ipso paupertatem cum divitiis conciliari, et intime unire voluit, ipsas divino suo amore exornans sacrificio suo , et sua misericordia eas repraesentans , et utramque cum sua ipsa felicitate coronans: est denique illius vox , qui populis ccelestiali doctrina sua regeneratis adhuc infidelitatem et praevaricationem dimittit, quia sapientissima ejus documenta obliti sunt; et iterum quemadmodum aquila pullos suos
advemente tempestate congregat, ut sub alis defendat; ita benignissimus mundi Redemptor, populos a veritatis via errantes, ad se venire invitat, et non solum invitat, sed hortatur atque rogat, ut in ejus oraculis ordinis universalis plenam assequantur notitiam. _
; Oh philosophi, qui sapientiam inquiritis! Nubes sine aqua, quse a ventis circumferuntur; arbores autumnales, infructuosse: bis mortuae, eradicatae; fluctus fere maris, despumantes suas confusiones; sidera errantia quibus procella tenebrarum servala est in seternum. J u d .12. 13.
; Oh spiritus erroris, visionibus excsecati, orba- tique veritate! aspicite eam in divinis notionibus fulgentem, vivam, penetrantem, et eficacissimam. Ad illam ergo quasi ad placidum portum confugite.
Cum horrida tempestas in medio occeani coelum tenebrosa nube obtegit; fulgore frequenter perva- gante,,ct profunda abysi fatidica luce perfundente; vela madent nimbis, strident rudentes, quassanturque mali; cum rectori quo se moveat nescio gubernaculum excidit; navisque huc illuc fluctibus tumidis jactatur; tunc nemo alteri se credit, et viatorum quisque sibi consulit. Ligna natantia, rudentes, scaphae sunt unica salvatio ; quodcumque ad manum habetur trepide arripitur, et omnes oram insiliunt; omnia pereunt; sed homines periculum evadunt.
Navis igitur sine fundamento, sine gubernaculo, sine norma est societas nostra Deo ablegato, et scientia abipso emananto repudiata, violentis tempestatibus jactatur; coelum obtenebratum vindictam annuntiat; omnibus instrumentis omnique apparatu ad navigandum est destituta; rectores vel cunctantur, vel disceptant, vel dormiunt, £quid ergo inter tot pericula faciendum? Omnis prohibetur mora, de summa rerum agitur, ^quare ergo quisque de salute sua non cogitat, et ipsam consequi omni conatu nititur? ^Nuncne etiam nostri sumus obliti? Pereant ergo volem es perire; sed qui de sua salute soliciti sunt, medium unicum stati m arripiant.
Octo et decem ab hinc saeculis ethnicorum societas
- 28 -
— 29—
quae Deum identidem desseruerat satanica obstinatione, ipsius misericordes invitationes et salutaria documenta sprevit; qua de causa sibi relicta inter turbidas barbariei undas fuit demersa. Nonnulli tamen ex illis infeli- cissimis generationibus, nova Evangelii doctrina accepta , ejus maximas atque principia diligenter servavere, atque bis principiis innixa, nova societas erecta est; illius doctrinae illustrationibus ducta, ad illud civilitatis atque prosperitatis fastigium, quod in majoribus nostris admiratur, et celebrat historia, populi facile pervenerunt.. Eadem nunc necessitas urget, eadem ergo arripienda via. Nullum omnino effugium : vel absurdas Joannis Jacobi Rouseau theorias amplectentes usque ad passionum vel indignarum apologiam pervenire, sicuti socialistse docent, blasphemando, negandoque societatem, hominem, Deum; vel ad societatem, ad nos- metipsos, ad Deum, ad dignitatem, ad honorem, ad veritatem redire , quae in doctrina catholica proprie repraesentantur: vel fides, vel cahos.
Nunc autem, alumni dilectissimi: nullum vestrum latet, et ex orationis meae decursu, licet leviter et imperfecte, dignoscere potuistis, catholicam veritatem a se commendari, et inter densas erroris tenebras suam ineluctabilem necessitatem proclamare; solumque Deum a nostra theologia venerandum, esse verum Deum; hominem ab ea explicatum, esse verum hominem: eam et non aliam falsi nominis scientiam , ordinatum omnium et philosophicarum , et politicarum , socialiumque quaestionum indicem continere, earumque solutionum pretiosum thesaurum diligenter custodire; illam denique essencialiter veram affirmationem esse, atque extra ipsam nonnisi absolutam negationem.
Ut felices estis abs dubio habendi, quoniam hanc salutarem scientiam docili mente discitis, toto corde deamatis, et profunda veneratione colitis: Ipsam omni affectu prosequimini, ei firmiter adhaerentes. Alios ex propria voluntate caecos, ab ipsa oculos avertere , intimo corde doleatis, ejusque pulchritudinem et commoda proclamantes, omnes ad eam cognoscendam, invita-
1 8
te. Sit vestrorum solatiorum motivum, vestrse spei, fundamentum; ipsius lux menti vestrse continuo effulgeat; eam nocturna versale manu, versate diurna.
Nunc hodie ejus studio praesertim vobis opus est; sed profundo, refflexivo, atque suis maximis_ innixi, omnibus facile demonstrabitis, nemini pro veritate errorem obstrudere, rerum naturas mutare, scientiae totius conditiones invertere, licere; theologiam supremam disciplinarum esse, utpote quae de Deo tractat, qui per altissimum et inenarrabilem modum omnes possibiles affirmationes in se concludit.
Si theologiam probe callere conamini, intelligen- tiis vestris lucem, <3t animis vestris quietem, atque solidum alimentum comparabitis. Si mundus ab ejus doctrinis nunc abhorrere videtur, animo ne deficiatis; quia non multum abest, ut omnes cordati scientiae dediti, post diversa experimenta , innumerasque defraudationes, mentes defatigatas ad ipsam convertant; atque semper futurum esse quod semper fuit, cognoscentes, eam confiteantur scientiam Dei, verbum Dei, revelationem Verbi incarnati, quod fuit, est, et erit miseris mortalibus, via, veritas et vita.—Dixi.
- 30-
top related