NEFİS TERBİYESİ

NEFİSTERBİYESİ

1

Nefsin en geniş anlamı: “bir şeyin kendisi, zatı”.Dini terim olarak nefis:“Kendi kendinin farkında olan zat”.manaya gelir.Demek ki, nefis “şuurlu” varlıklar hakkında kullanılıyor. Kur’an’daki kullanımları da bu çerçevededir.

2

“Nefs” bilinçaltında şehvet, öfke, korku, hırs gibi güdüleri ifade eden “benlik veya ego” de olur.

3

Nefs mutlak bir kelime olupinsanı tüm olarak kasdeder:Yani davranış, duygular, beden, hisler ve tepkilerden oluşaninsanın içi kasd ediliyor

4

Kur’an’da Nefs kelimesi290 ayette zikredilmiştir. Allah’ın diğer ayetler gibinefs de bir ayet sayılmıştir.

5

Kendi nefislerinizde de nice ayetler vardır. Görmüyor musunuz?Zariyat-21

6

Kur’an’da beşeri nefsinbazı ozelikleri şöyledir:1-Nefs Kıyamet gününde

insana şahit olacak.2-Nefsin gücü sınırlıdır.3-Nefs insana vesvese yapar.4-Nefs Allah’ın huzurunda sorumludur.

7

Kur'an nefsin hallerini şöyle sıraladı:1. Nefs-i emmâre (emreden nefis). Yusuf-53

2. Nefs-i levvâme (kınayan nefis).Kıyamet-2

3. Nefs-i mülheme (ilham eden nefis). Şems-8

8

4. Nefs-i mutmaine (tatmin olan nefis). Fecr-27

5. Nefs-i raziyye (razı olan nefis). Fecr-28

6. Nefis-i merziyye (razı olunan nefis). Fecr-28

9

İslam dini, rahat ve huzur içindeyaşamak için gereken şeylerden ve dünya lezzetlerinden faydalı olanları yasak etmiyor. Bunların elde edilmesinde ve kullanılmasında, akla ve dine uymayı emrediyor.

10

A’raf-32

11

De ki: “Allah’ın, kulları için yarattığı zîneti ve temiz rızkı kim haram kılmış?” De ki: “Bunlar, dünya hayatındamü’minler içindir. Kıyamet gününde ise yalnız onlara özgüdür. İşte bilen bir topluluk için âyetleri böyle açıklıyoruz. A’raf-32

12

İslam dini, dünyada huzur , ahirette de saadet ve mutlulukyaşanmasını hedefliyor.

13

Nahl-97

14

Erkek veya kadın, kim mü’min olarak iyi iş işlerse,elbette ona hoş bir hayat yaşatacağız ve onların mükâfatlarını yapmakta olduklarının en güzeli ile vereceğiz. Nahl-97

15

Bunun için, akla uymayı emrediyor. Nefse uymayı yasak ediyor.

16

Naziat-40-41

17

Kim de, Rabbinin huzurundaduracağından korkar ve nefsini arzularından alıkoyarsa, şüphesiz, cennet onun sığınağıdır. Naziat-40-41

18

Efendimiz de bu hususta Şöyle buyurmaktadır:Şu dört şey kimde bulunursa ona Cehennem haramdır, şeytan ve nefsinden de korunmuş olur. Nefsi bir şeye heves etse, nefsin şehvet ve öfkesine hakim olur. Nefsi bir şeyden nefret etse de onu yapar. [Deylemi]

19

Bu dört şey şunlardır: Bir miskini barındırmak, güçsüze acımak, hizmetçiye yumuşaklık göstermek, ana babaya infak yapmak. [Deylemi]

20

Başka bir hadiste de şöyle buyuruyor Efendimiz:Aklın alameti, nefse hakim olup öldükten sonra gerekenlerihazırlamaktır. Ahmaklık alameti nefse uyup, Allah’tan af ve merhametbeklemektir. [Tirmizi]

21

Akıl yaratılmasaydı, insan hep nefsine uyar, felaketlere sürüklenirdi. Ama nefs de olmasaydı, insan, hayatından lezzet almazdı ve dünya hayatındaki yaptığı mücadelenin sevabından mahrum kalırdı.

22

Meleklerden daha üstün olma yolu kapalı kalırdı. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:Ahirette olacaklardan, sizin bildiklerinizi hayvanlar bilselerdi, yemek için et bulamazdınız! [Beyheki]

23

Yani hayvanlar ahiretteki azapların korkusundan dolayı, yemekten, içmekten kesilirlerdi. Bir deri, bir kemik kalırlardı.

24

İnsanlarda nefs olmasaydı, hayvanlar gibi, korkudan, yiyemez, içemez, yaşayamazlardı. İnsanların yaşayabilmeleri, nefslerinin gafleti ve dünya lezzetlerine düşkün olması iledir.

25

Nefs, iki tarafı keskin bıçak gibidir. Hem de, zehirli ilaç gibidir. Tabibin tavsiyesine göre kullanan, bundan fayda kazanır. Aşırı kullanan helak olur.

26

İslamiyet, nefsin helak edilmesini, yok edilmesini değil, terbiye edilmesini, ondan istifade edilmesiniemretmektedir.

27

Şems 7-8-9-10

28

nefse ve ona birtakım kabiliyetler verip de iyilik ve kötülüklerini ilham edene yemin ederim ki, nefsini kötülüklerden arındıran kurtuluşa ermiş, Onu kötülüklere gömüp kirleten kimse de ziyana uğramıştır. Şems 7-8-9-10

29

Bunun içindir ki, aklı olanlar, Büyük zatlar, bu dünyanın bir pazar yeri gibi olduğunu ve burada, nefs ile alışverişte olduklarını anlamışlardır.

30

Bu ticarette kâr Cennet, zarar da Cehennemdir. Yani kârı, ebedi saadet, ziyanı da, sonsuz felakettir.

31

Akıllılar, nefslerini, ticaretteki ortak yerine koyup, gerekli nasihati yapmışlardır. Bu nasihatlar şöyle:

32

1- Dünyada kazanılan şeyler geçicidir. Aklı olan, geçici olan şeylere değer vermez.Her nefes, kıymetli bir cevher gibidir ki,bunlardan bir hazine yapılabilir.

33

Akıllı kişi, her gün, nefsine demeli ki:Benim sermayem, yalnız ömrümdür. Bu sermaye, o kadar kıymetlidir ki, her çıkan nefes, hiçbir şeyle tekrar ele geçmez ve nefesler sayılıdır, Günler geçtikçe bu nefeslerazalmaktadır. 34

Ömür bitince, ticaret sona erer. Ticarete sarılalım ki çünkü vaktimiz çok azdır. Günlerimiz, o kadar kıymetlidir ki, ecel gelince, bir gün izin istense de ele geçemez.

35

Bugün, bu nimet elimizdedir. Aman nefsim!çok dikkat et de, bu büyük sermayeyi elden kaçırma! Sonra ağlamak fayda vermez.

36

Bugün, ecelin geldiğini, şimdi, o günde bulunduğunu, farz et! O halde, bugünü elden kaçırmaktan, bununla, saadete kavuşmamaktan daha büyük ziyan olur mu? Yarın ölecekmiş gibi haramdan kaç!

37

Asi nefsimiz, emirleri yapmak istemez ise de,onu iyilik yapmaya alıştırmak, arzu ettği herşeyi vermemek, ona etki eder.

38

İşte nefs muhasebesi böyle olur. Resulullah efendimiz,Akıllı olan kimse odur ki, ölmeden önce kendini hesaba çeken, ölümden sonra kendine yarayacakşeyleri yapan kimsedir. buyurdu.

39

Yani yapacağımız her işi, önce düşünmeliyiz! Allahü teâlânın razı olduğu ve izin verdiği bir iş ise, onu yapmalıyız! değilse, o işten kaçmalıyız!

40

2- Nefsi kontrol edip ondan gafil olmamalı! Ondan gafil olursa, kendi şehvetine ve tembelliğine döner.

41

Allahü teâlânın, tüm yaptıklarımızı ve düşündüklerimizi bildiğiniunutmamalıyız.

42

Bunu bilenin, işleri ve düşünceleri edepli olur. Zaten buna inanmayan kâfirdir. İnanıp da, yapmamak ise, büyük felakettir.

43

3- Her gün yatarken, o gün yaptığı işler için nefsi hesaba çekmeli, sermayeyi, kâr ve zarardan ayırmalıdır.Sermaye farzlar, kâr da, nafilelerdir. Ziyan ise, günahlardır.

44

4- Nefsin kusurları görülüp, ona ceza verilmez ise, cesaret bulur, şımarır. Kendisi ile başa çıkılamaz. Şüpheli şey yemiş ise, ceza olarak, aç bırakmalı, haramlara bakmış ise, iyi mubahlara baktırmamalı. Hep böyle ceza vermelidir!

45

5- Büyük zatlar, nefsleri kabahat yapınca, ceza olarak çok ibadet ederlerdi. Mesela bazıları, bir farzı kaçırdığı zaman, gece boyunca uyumazdı. İbadetleri seve seve yapamayan kimseye en iyi ilaç, salih bir zatın yanında bulunmaktır.

46

6- Nefs yaratılışta iyi işlerden kaçar, kötülüklere koşar, tembeldir ve şehvetlere düşkündür. Dinimiz, nefsimizi, bu huyundanvazgeçirmeyi emrediyor.

47

Bu vazifeyi başarmak için, onu bazen okşamak, bazen zorlamak, bazen söz ile ve iş ile, yönlendirmek gerekir.

48

Çünkü nefs, öyle yaratılmıştır ki, kendine iyi gelen şeylerekoşarken, rastlayacağı güçlüklere sabreder.

49

Nefsin, saadete kavuşmaya mani olan en büyük engeli, gafleti ve cehaletidir. Gafletten uyandırılıp, saadetinin nelerde olduğu gösterilirse, kabul eder.

50

Zira Allahü teâlâ

(Zariyat 55)

51

(Onlara nasihat et! çünkü Nasihat, müminlere elbette fayda verir) buyurdu. (Zariyat 55)

52

Kalb, ruh ile nefs arasındaki bir köprü gibidir. İrfan ve feyzler kalbe ruh vasıtası ile gelir. İnsan, çok defa hakiki güzelliği anlayamaz. Nefse güzel gelen ile, ruha güzel geleni karıştırır.

53

Ruh kuvvetli ise, gerçek güzelliği anlayıp, onu sever, bağlanır. Âyet-i kerimeler ve hadis-i şeriflergibi kıymetli şeyler, aslında güzeldir. Çok tatlıdır.

54

Kalbin nefse bağlılığı azalıp nefsin elinden kurtulunca, bunları okuduğu, duyduğu zaman, bunların güzelliğini anlar ve bağlanır. İbadetleri yapınca, Allahü teâlâyı sever.

55

Kalbi, nefsin elinden kurtarmak için,nefsi ezmek, kalbi kuvvetlendirmek gerekir. Bu da, Resulullah efendimize uymakla olur.

56

Kalbini, nefsinin pençesinden kurtaran kimse, bir evliyanın Resulullahın vârisi, Allah’ın sevgili kulu olduğunu anlar. Allahü teâlâyı çok sevdiği için, Allahü teâlânın sevdiğini de çok sever.

57

Allah'ım, nefslerimizi sana teslim ettik,İslah eyle yüzülerimiz sana çevirdik ak eyle. İşlerimizi sana havale ettik, bereketli eyle. Kalplerimiz sana emanet ettik güzel eyle.

58