(IPA II) DÖNEMİ MEVZUATINA ETKİLERİ · (IPA)” fonlarından yararlanmaktadır. IPA fonları kullanılırken aday ülkeler uluslararası anlaşma, AB mevzuatı ve ulusal mevzuatlarını
Post on 14-Jul-2020
3 Views
Preview:
Transcript
T.C.
ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI
966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE
KONSEY TÜZÜĞÜNÜN İNCELENMESİ VE 2014-2020
(IPA II) DÖNEMİ MEVZUATINA ETKİLERİ
AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI TEZİ
Kürşat TEMİZYÜREK, Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Ağustos, 2019
ANKARA
T.C.
ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI
966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE
KONSEY TÜZÜĞÜNÜN İNCELENMESİ VE 2014-2020
(IPA II) DÖNEMİ MEVZUATINA ETKİLERİ
AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI TEZİ
Kürşat TEMİZYÜREK, Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı
AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Zeynep ÖZGÜR, Avrupa Birliği Uzmanı
Ağustos, 2019
ANKARA
Görev Yaptığı Birim: Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
Tezin Teslim Edildiği Birim: Personel ve Eğitim Dairesi Başkanlığı
T.C.
ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI
Kürşat TEMİZYÜREK tarafından hazırlanan ve sunulan “966/2012 Sayılı Avrupa
Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü’nün incelenmesi ve 2014-2020 (IPA II) Dönemi Mevzuatına
Etkileri” başlıklı bu tezin uzmanlık tezi olarak uygun olduğunu onaylarım.
Zeynep ÖZGÜR
Avrupa Birliği Uzmanı
…/…/.….
Bu çalışma, tez savunma komisyonumuz tarafından Avrupa Birliği Uzmanlık tezi olarak kabul
edilmiştir.
Başkan
Üye
Üye
Üye
Üye
Tarih
Bu tez, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tez yazım kurallarına uygundur.
i
TEŞEKKÜR
Tez çalışmam sırasında şahsıma destek veren danışmanım Sayın Zeynep Özgür’e ve çalışma
arkadaşlarıma teşekkür ederim. Ayrıca hayatım boyunca maddi ve manevi destekleriyle
yanımda olan aileme teşekkür ederim.
Ağustos 2019 Kürşat TEMİZYÜREK
ii
BEYAN
Bu belge ile sunduğum uzmanlık tezimdeki bütün bilgileri akademik kurallara ve etik davranış
ilkelerine uygun olarak toplayıp sunduğumu; ayrıca, bu kural ve ilkelerin gereği olarak,
çalışmamda bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını
gösterdiğimi beyan eder, tezimle ilgili yaptığım beyana aykırı bir durumun saptanması halinde
ise, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara katlanacağımı bildiririm.
01.08.2019
Kürşat TEMİZYÜREK
Avrupa Birliği Uzman Yardımcısı
iii
ÖZET
966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜNÜN
İNCELENMESİ VE 2014-2020 (IPA II) DÖNEMİ MEVZUATI ÜZERİNE ETKİLERİ
TEMİZYÜREK, Kürşat
Avrupa Birliği Uzmanlığı Tezi
Danışman: Zeynep ÖZGÜR
Ağustos 2019, 137 sayfa
Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa Birliği aday ülkesi sıfatıyla “Katılım Öncesi Yardım Aracı
(IPA)” fonlarından yararlanmaktadır. IPA fonları kullanılırken aday ülkeler uluslararası
anlaşma, AB mevzuatı ve ulusal mevzuatlarını dikkate almaktadırlar. 966/2012 sayılı AP
ve Konsey Tüzüğü, IPA fonlarının kullanılmasında AB mevzuatının bağlayıcı hükümler
içeren bir kaynağıdır. Bu tüzük genel olarak Avrupa Birliği bütçesinin oluşturulması ve
kullanımına dair, AB dış yardımlarından faydalanan ülkeler için temel ilkeleri
içermektedir. Bu bağlamda yararlanıcı ülkeler IPA fonlarının hazmedilmesine yönelik
kurumsal yapılarını oluşturuken söz konusu ilkelerden yararlanmaları, fonların sağlıklı
bir şekilde kullanılması açısından onların yararına olacaktır.
IPA II mevzuatına da temel teşkil eden bu tüzük incelendiğinde, IPA I dönemindeki
tecrübelerin ışığında genel olarak program otoritelerinin karşılaştığı kurumsal sorunlara
çözüm üretmekte faydalanılabilecek bir kaynak olduğu anlaşılmaktadır. 2014-2020
yıllarını kapsayan IPA II dönemi mevzuatında sıkça AP ve Konsey Tüzüğü kaynak
gösterilmiştir. Türkiye’nin AB’ye hem adaylık sürecinde hemde olası bir üyelik
durumunda 966/2012 sayılı AP ve Konsey Tüzüğü Türkiye için bağlayıcı olmayı
sürdürecektir. Bu anlamda da bu tüzük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğü, IPA II, IPA I, Katılım
Öncesi Yardım Aracı, AB Dış Yardımları
iv
ABSTRACT
EXAMINATION OF THE REGULATION OF EUROPEAN PARLIAMENT
AND OF THE COUNCIL (966/2012) AND ITS EFFECT TO IPA II LEGISLATION
Temizyürek, Kürşat
European Union Expertise Thesis
Advisor: Zeynep ÖZGÜR
August 2019, 137 pages
Turkey, as a European Union candidate country, benefits from the “Instrument for Pre-
Accession (IPA)” funds. When using IPA funds, the candidate countries take into account
international agreements, EU legislation and their national legislation. The Regulation
(EU, Euratom) No 966/2012 is a source of including binding provisions of the EU
legislation in the use of IPA funds. This regulation generally includes basic principles for
the creation and use of the European Union budget for the countries benefiting from EU
external aid. In this context, benefiting from the these principles in the establishment of
institutional structures for the absorption of IPA funds will be in their interest for the
healthy use of funds for beneficary countries.
In the light of the experience in IPA I period, it is understood that this regulation is a basis
for the solutions to the institutional problems faced by the program authorities. The IPA
II legislation covering the years 2014-2020 is often referred to by the The Regulation (EU,
Euratom) No 966/2012. In case of both nomination process and possible membership of
Turkey to EU, this Regulation shall continue to be binding for Turkey. In this sense, this
regulation is also important.
Key Words: Regulation No 966/2012, IPA I, IPA II, Instrument for Pre-Accession, EU
External Aid
v
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ..........................................................................................................................i BEYAN ................................................................................................................................ ii
ÖZET .................................................................................................................................. iii ABSTRACT ......................................................................................................................... iv
İÇİNDEKİLER .................................................................................................................... v TABLO LİSTESİ ............................................................................................................. viii
KISALTMALAR ................................................................................................................. ix 1. GİRİŞ ................................................................................................................................ 1
1.1. Tezin Amacı ............................................................................................................... 1 1.2. Tezin Kapsamı ............................................................................................................ 2
2. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ MALİ İLİŞKİLERİ ..................................................... 3 3. 966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜ’NÜN
İNCELENMESİ ................................................................................................................... 6 3.1. Ana Fikir ve Kapsam .................................................................................................. 6
3.2. Bütçe ve Bütçesel İlkeler ............................................................................................. 6 3.2.1. Birlik ve Bütçe Doğruluğu İlkesi ......................................................................... 7
3.2.2. Yıllık İlkesi.......................................................................................................... 8 3.2.3. Denge İlkesi ...................................................................................................... 10
3.2.4. Hesap Birimi İlkesi ............................................................................................ 11 3.2.5. Evrensellik İlkesi ............................................................................................... 11
3.2.6. Belirtme İlkesi ................................................................................................... 14 3.2.7. Sağlam Mali Yönetim İlkesi .............................................................................. 15
3.2.8. Şeffaflık İlkesi ................................................................................................... 19 3.3. Bütçe Oluşturulması ve Yapısı .................................................................................. 20
3.3.1. Bütçe Oluşturulması .......................................................................................... 20 3.3.2. Bütçe Yapısı ve Sunumu .................................................................................... 23
3.4. Bütçenin Uygulanması .............................................................................................. 24 3.4.1. Genel Hükümler ................................................................................................ 24
3.4.2. Uygulama Yöntemleri........................................................................................ 25 3.4.3. Mali Aktörler ..................................................................................................... 29
3.4.4. Mali Aktörlerin Sorumluluğu ............................................................................. 38 3.4.5. Gelir işlemleri ................................................................................................... 39
3.4.6. Harcama İşlemleri ............................................................................................. 41 3.4.7. İç Denetçi .......................................................................................................... 43
3.5. Ortak Kurallar ........................................................................................................... 46 3.5.1. Doğrudan, Dolaylı ve Ortak Uygulamalara İlişkin Kurallar................................ 46
3.5.2. Doğrudan ve Dolaylı Uygulamalara İlişkin Uygulanabilir Kurallar .................... 47 3.5.3. Doğrudan Uygulamaya İlişkin Uygulanabilir Kurallar ....................................... 59
3.6. Dolaylı Uygulama ..................................................................................................... 61 3.6.1. Dolaylı Uygulama ............................................................................................. 61
3.6.2. Uygulama .......................................................................................................... 62 3.6.3. Üçüncü Ülkelerle Yapılan Dolaylı Uygulama .................................................... 64
3.7. Kamu Alımları ve İmtiyazlar ..................................................................................... 64 3.7.1. Ortak Hükümler ................................................................................................. 64
3.7.2. Dış Eylemler Alanında İhaleler için Uygulanabilir Hükümler ............................ 78
vi
3.8. Hibeler ...................................................................................................................... 82 3.8.1. Hibelerin Kapsam ve Formları ........................................................................... 82
3.8.2. İlkeler ................................................................................................................ 85 3.8.3. Hibe Verme Süreci ve Hibe Sözleşmesi ............................................................. 87
3.8.4. Hibelerin Uygulanması ...................................................................................... 92 3.9. Mali Araçlar, Bütçesel Garantiler ve Mali Yardımlar ................................................ 94
3.9.1. Ortak Hükümler ................................................................................................. 94 3.9.2. Özel Hükümler .................................................................................................. 96
3.10. Yıllık Hesaplar ve Diğer Mali Raporlamalar ........................................................... 99 3.10.1. Muhasebe Çerçevesi ........................................................................................ 99 3.10.2. Bütçe Hesaplari ............................................................................................. 100
3.11. Dış Denetim ve İbra .............................................................................................. 100 3.11.1. Dış Denetim................................................................................................... 100
3.11.2. İbra ................................................................................................................ 102 3.12. İdari Ödenekler ..................................................................................................... 103
4. IPA II (2014-2020) DÖNEMİ MEVZUATI VE 966/2012 SAYILI AVRUPA
PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜNÜN BU MEVZUAT ÜZERİNE
ETKİLERİ ........................................................................................................................ 104 4.1. 966/2012 Sayili AP ve Konsey Tüzüğünün Çerçeve Anlaşma Üzerine Etkileri ....... 104
4.1.1. Genel Hükümler .............................................................................................. 105 4.1.2. IPA II Yararlanıcısı Tarafından Dolaylı Yönetime İlişkin Kurallar .................. 106
4.1.3. Uygulamaya İlişkin Kurallar ............................................................................ 107 4.1.4. IPA II Yardımının Mali Yönetimine İlişkin Kurallar ........................................ 108
4.1.5. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama .............................................................. 111 4.1.6. Nihai Hükümler ............................................................................................... 112
4.2. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün Finansman Anlaşması Üzerine Etkileri . 113 4.2.1. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Kapsamında 2015 yılı için Türkiye Yıllık
Eylem Programı (Ek 1) .............................................................................................. 113 4.2.2. Genel Hükümler (Ek 2) .................................................................................... 114
4.2.3. Finansman Anlaşması’na Uygulanan Hükümler (Ek-3) .................................... 115 4.3. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 231/2014 Sayılı IPA II Tüzüğü Üzerine
Etkileri ........................................................................................................................... 116 4.4. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 236/2014 Sayılı AB Dış Yardım
Finansmanı Uygulama Kurallari Üzerine Etkileri ........................................................... 119 4.4.1. Ana Konu ve İlkeler......................................................................................... 119
4.4.2. Eylem Programlarının Kabulü ......................................................................... 119 4.4.3. Genel Finansman Hükümleri ........................................................................... 120
4.4.4. Özel Finansman Hükümleri ............................................................................. 121 4.4.5 Birliğin Mali Çıkarlarının Korunması ............................................................... 122
4.5. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 447/2014 Sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü
Üzerine Etkileri ............................................................................................................. 122
4.5.1. Ana Fikir ve IPA Yardımı Uygulamasının Genel Çerçevesi ............................. 122 4.5.2. IPA II Yararlanıcıları ile Dolaylı Yönetim ....................................................... 124
4.5.3. Mali Yönetim .................................................................................................. 125 4.5.4. Değerlendirme ve Raporlama........................................................................... 125
4.5.5. Şeffaflık ve Görünürlük ................................................................................... 126
vii
4.6. 966/2012 Sayılı AB Mali Tüzüğünün IPA II (2014-2020) Dönemi Türkiye İçin
Hazırlanan Strateji Belgesi Üzerine Etkileri ................................................................... 127
5. SONUÇ VE ÖNERİLER ....................................................................................... 129 5.1. Sonuçlar .................................................................................................................. 129
5.2. Öneriler ................................................................................................................... 132
6. TEZ ÇALIŞMASININ T.C. ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI
FAALİYETLERİNE SAĞLAYACAĞI KATKILAR .................................................... 136 KAYNAKÇA .................................................................................................................... 145
ÖZGEÇMİŞ...................................................................................................................... 148
viii
TABLO LİSTESİ Sayfa
Tablo 2.1. 2002-2006 yıllarında Türkiye tarafından kullanılan AB mali yardımları 3
(milyon avro)
Tablo 2.2. 2014 – 2020 politika alanları ve sektörlere göre endikatif tahsisat tablosu 4
(milyon avro)
Tablo 2.3. IPA II döneminde Türkiye için belirlenen 9 öncelikli sektör ve sektör 5
kuruluşları
Tablo 4.1. Türkiye için belirlenmiş IPA II Dönemi Sektör ve Altsektörleri 128
ix
KISALTMALAR
AB : Avrupa Birliği
AP : Avrupa Parlamentosu
AT : Avrupa Topluluğu
EAGF : Avrupa Tarım Garanti Fonu (European Agriculture Guarantee Fund)
EDES : Early Detection and Exclusion System (Erken Tespit ve İhraç Sistemi)
EEAS : Avrupa Dış Eylemler Servisi (European External Action Service)
ENI : Avrupa Komşuluk Aracı (European Neighbourhood Instrument)
Euratom : Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu
IPA : Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession)
KİMK : Kamu İç Mali Kontrolü
KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler
NAO : Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (National Authorizing Officer)
NIPAC : Ulusal IPA Koordinatörü (National IPA Coordinator)
OLAF : European Anti-Fraud Offıce
PRAG : AB Dış Yardımları İhale ve Hibe Uygulama Rehberi
TFEU : Treaty on the Functioning of the European Union
1
1. GİRİŞ
1.1. Tezin Amacı
966/2012 sayılı AP ve Konsey Tüzüğü, AB bütçesinin oluşturulması ve uygulanması ile
AB fonlarının kontrolüne ilişkin ilkeleri belirlemektedir. Söz konusu tüzük, AB kapsamında
yapılan tüm mali işlere dayanak oluşturduğundan ve AB dış yardımları bu mali işler
kapsamında yer aldığından dolayı sadece üye devletler değil aynı zamanda aday ülkeler de
bahsedilen ilke ve işlemleri dikkate almaktadırlar. Bahse konu tüzüğün AB üye devletleri için
bağlayıcılık teşkil ettiği ve üyelik yolunda olan ülkelerin AB müktesebatının üstlenilmesi
yükümlülüğü altında oldukları düşünülürse, aday ülkelerin mali mevzuatını bu tüzüğe uygun
hale getirmesi gerekmektedir.
Son yıllarda 966/2012 sayılı Mali Tüzük içinde artan genel mali kurallar, bu kuralların
gittikçe karmaşıklaşması ve fonların uygulama hızının düşmesi, AB fon kullanıcıları ve
Komisyon için sorun oluşturmaya başlamıştır. Bu kapsamda daha kolay anlaşılır ve basit mali
kuralların geliştirilmesi için 2012 yılından itibaren çalışmalar yapılmıştır. AB bütçesinin
değişen koşullara uyum sağlama ve beklenmedik gelişmelere cevap verme kapasitesini
geliştirmek için daha basit ve esnek AB mali kuralları anahtar rol oynamaktadır. Bu sebeple
söz konusu Mali Tüzük, dolaylı uygulama kapsamında AB ortakları için de mümkün olan en
üst seviyede basitleştirilme hedeflemektedir. Bu sayede bütçe uygulama görevini devralan
yararlanıcı ülke ve kurumlar, süreçleri daha sağlıklı bir şekilde yönetebilecektir.
Yukarıda belirtilen ifadeler kapsamında, bu tezde 966/2012 sayılı Tüzüğün detaylı bir
incelemesi yapılarak üye ve aday ülkelerin uyacağı ve izleyeceği kurallar ve süreçler ele
alınmıştır. Daha sonra, incelenen 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün IPA II mevzuatında yer alan
anlaşma ve tüzüklere olan etkileri tek tek açıklanarak bu sayede söz konusu IPA II mevzuatının
daha anlaşılır hale gelmesi amaçlanmıştır. Son olarak elde edilen bilgilerden yola çıkarak IPA
II fonlarının yönetimine dair tespit edilen eksikliklere dair çözüm önerileri getirilmiştir.
2
1.2. Tezin Kapsamı
Tezin konusunu, Birliğin genel bütçesine uygulanan mali kurallar hakkındaki 966/2012
sayılı AP ve Konsey Tüzüğü’nün incelenmesi ve bu tüzüğün IPA II mevzuatına etkilerinin
açıklanması oluşturmaktadır.
Tezin amaç ve kapsamının belirtildiği birinci bölümün ardından ikinci bölümde, Türkiye
ve Avrupa Birliği mali ilişkilerine dair genel bilgiler verilmiştir.
Üçüncü bölümde, tezin ana konusu olan 966/2012 sayılı Mali Tüzük ayrıntılı olarak
incelenmiştir. Bu tüzük genel AB bütçesinin kurulması ve uygulanması ile AB fonlarının
yönetimi için mevcut ilke ve prosedürleri belirlemektedir. Üye ve aday ülkeler AB
kapsamındaki işlerinde bu tüzükten faydalanacaklardır.
Dördüncü bölümde, 2014-2020 (IPA II) dönemi mevzuatı ve Mali Tüzüğün bu mevzuat
üzerine etkileri üzerinde durulmuştur. Aday ülkeler IPA fonlarına dair bütçe görevlerini
uygularken söz konusu Mali Tüzüğün uygulamaya ve IPA II mevzuatına temel teşkil etmesi
sebebiyle böyle bir çalışma yapılmıştır.
Beşinci bölümde, önceki bölümlerde incelenen 966/2012 sayılı Mali Tüzük ve IPA II
mevzuatı ışığında elde edilen sonuçlara ve yapılan önerilere yer verilmiştir.
Altıncı ve son bölümde ise yapılan bu çalışmanın T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na
yapacağı katkılardan sonuç ve öneriler ışığında bahsedilmiştir.
3
2. TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ MALİ İLİŞKİLERİ1
Türkiye ve AB arasındaki mali işbirliği Türkiye’nin 1999 yılında aday konumuna
gelmesinin öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılır. Adaylık öncesi mali yardımlar. 1963 yılında
Türkiye ve AT arasında imzalanan ortaklık anlaşması ile başlar. Bu dönemde Türkiye mali
yardımlardan mali protokoller ve krediler aracılığıyla yararlanmıştır.
1999 yılında adaylığın resmileşmesinden sonra Türkiye-AB mali işbirliği güçlenmiştir.
2002-2006 döneminde toplam 164 proje için yaklaşık 1,3 milyar avroluk fon kullanılmıştır.
Tablo 2.1. : 2002-2006 yıllarında Türkiye tarafından kullanılan AB mali yardımları
(milyon avro)2
Yıl 2002 2003 2004 2005 2006 TOPLAM
Bütçe 126 144 250 300 500 1320
Proje Adedi 18 28 38 35 45 164
Bu dönemden sonra Avupa Birliği, 2007-2013 yılları arasında aday ülkelere sağladığı
mali yardım yapısında değişiklik yapmıştır ve aday ve potansiyel aday ülkelere yapılan
yardımlar Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA I) adı altında bir araya getirilmiştir. IPA I dönemi
beş bileşene ayrılmış olup bu bileşenler; Geçiş dönemi desteği ve kurumsal yapılanma, Sınır
ötesi işbirliği, Bölgesel kalkınma, İnsan kaynaklarının geliştirilmesi ve Kırsal kalkınmadır. Bu
dönemde ülkelere tahsis edilen toplam fon 9.9 milyar avro’dur. Türkiye için ayrılan fon ise bu
tutarın yaklaşık yarısını oluşturan 4.8 milyar avrodur. Bileşen bazında Türkiye’ye ayrılan
toplam fon miktarları şu şekildedir:
Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma: 1.667,5 milyar avro
Sınır Ötesi İşbirliği: 20,6 milyon avro
Bölgesel Kalkınma: 1.778,4 milyar avro
1 https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim: 17.01.2019) 2 https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim: 17.01.2019)
4
İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi:474,1 milyon avro
Kırsal Kalkınma: 854,6 milyon avro.
2014-2020 yılları arasını kapsayan dönem ise Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (IPA II)
olarak adlandırılmıştır. Bu dönemde Türkiye’nin AB müktesebatına uyum ve uygulamasına
yönelik kapasitesinin geliştirilmesi ile ekonomik ve sosyal uyuma yönelik kapasitelerinin
oluşturulması hedefleri doğrultusunda çalışmalar yapılacaktır. Bu dönemde fonların daha etkin
kullanımı için sektörel bir yaklaşım belirlenmiştir. Bu amaca göre finanse edilmesi öngörülen
sektörler ve bu sektörler kapsamında çalışmaları yürütecek olan sektör sorumlusu kuruluşlar
belirlenmiştir. 2014-2020 yılları arasında Türkiye’nin toplam tahsisatı 4.453,9 milyar avro olup
Bakanlığımızı ilgilendiren Ulaştırma sektörü tahsisatı ise 442,8 milyon avro olarak
belirlenmiştir.
Tablo 2.2. : 2014 – 2020 politika alanları ve sektörlere göre endikatif tahsisat tablosu
(milyon avro)3
Türkiye 2014 2015 2016 2017 Toplam
2018-2020
Toplam
2014-2020
a. Birliğe üyelik için hazırlayıcı reformlar 355,1 196,6 240,3 137,2 652,2 1.581,4
Demokrasi ve yönetişim 540,2 416,3 956,5
Hukukun üstünlüğü ve temel haklar 388,9 236,0 624,9
b. Sosyo-ekonomik ve bölgesel kalkınma 155,8 265,8 247,0 261,4 595,3 1.525,3
Çevre ve iklim eylemi 297,1 347,5 644,6
Ulaştırma 386,0 56,8 442,8
Enerji 59,0 34,4 93,5
Rekabet edebilirlik ve yenilikçilik 187,8 156,6 344,4
c. İstihdam, sosyal politikalar, eğitim, cinsiyet
eşitliğinin teşviki ve insan kaynaklarının
geliştirilmesi
37,4 62,9 65,9 68,9 199,9 435,0
3 https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim: 17.01.2019)
5
Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar 235,1 199,9 435,0
d. Tarım ve kırsal kalkınma 72,0 100,9 77,0 158,1 504,2 912,2
Tarım ve kırsal kalkınma 408,0 504,2 912,2
TOPLAM 620,4 626,4 630,8 636,4 1.940,0 4.453,9
Tablo 2.3: IPA II döneminde Türkiye için belirlenen 9 öncelikli sektör ve sektör
kuruluşları
Sektör Sektör Kuruluşu
Demokrasi ve Yönetişim Dışişleri Bakanlığı
Adalet, İçişleri ve Temel Haklar
Adalet Bakanlığı
İçişleri Bakanlığı
Dışişleri Bakanlığı
Ulaştırma Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
Çevre ve İklim Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Enerji Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı
Rekabetçilik ve Yenilik Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
İstihdam, İnsan Kaynaklarının Gelişimi ve
Sosyal Politikalar
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Bakanlığı
Tarım ve Kırsal Kalkınma Tarım ve Orman Bakanlığı
Bölgesel ve Sınır Ötesi İşbirliği Dışişleri Bakanlığı
6
3. 966/2012 SAYILI AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜ’NÜN
İNCELENMESİ
3.1. Ana Fikir ve Kapsam4
966/2012 sayılı Birliğin genel bütçesine uygulanacak mali kurallar hakkındaki AP ve
Konsey Tüzüğü, Avrupa Birliği ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu(Euratom) genel bütçesinin
oluşturulması, uygulanması, hesapların sunulması ve denetlenmesi ile ilgili kuralları ortaya
koymaktadır. Euratom5, nükleer güvenliği ve radyasyondan korunmayı verimli ve güvenli bir
şekilde sürekli geliştirmeye vurgu yaparak nükleer araştırma ve eğitim faaliyetlerini sürdürmeyi
amaçlamaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda Euratom programı, mükemmel bilim, endüstriyel
liderlik ve toplumsal zorluklar alanlarını güçlendirmeye öncelik verir.
Bütçenin gelir ve harcamalarının uygulanmasına ilişkin hükümler, temel bir yasa
kapsamında bütçe ilkelerine uygun olacaktır.
3.2. Bütçe ve Bütçesel İlkeler6
Bütçe, aşağıdaki ilkelere göre kurulur ve uygulanır:
Birlik ilkesi,
Bütçe doğruluğu ilkesi,
Yıllık ilkesi,
Denge ilkesi,
Hesap birimi ilkesi,
Evrensellik ilkesi,
Belirtme ilkesi,
4 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September
2016, Title I 5 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/euratom (Erişim:
04.02.2019) 6 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Title II
7
Etkin ve verimli bir iç kontrole ihtiyaç duyan sağlam mali yönetim ilkesi
Şeffaflık ilkesi.
3.2.1. Birlik ve Bütçe Doğruluğu İlkesi7
Bütçe, her bütçe yılında, Birlik için gerekli görülen tüm gelir ve harcamaları tahmin eder
ve onaylar. Toplam bütçe, ortak yurt dışı ve güvenlik politikasına ilişkin AB anlaşması
hükümlerinden kaynaklanan idari harcamaları, Birlik gelir ve harcamalarını, bütçenin tahsil
edildiği durumlarda ortaya çıkan operasyonel harcamaları ve Euratom gelir ve harcamalarını
kapsar.
Bütçe, farklılaşmış ve farklılaşmamış ödenekler içerir. Farklılaşmış ödenekler, taahhüt
ödenekleri ve harcama ödeneklerinden oluşur. Taahhüt ödenekleri ve harcama ödenekleri
genellikle birbirinden farklı kavramlardır. Çok yıllı programlar ve projeler genellikle
kararlaştırıldığı yıl içinde taahhüt edilir. Ancak genişlemeye bağlı olarak ödemeler yapılmadan
önce taahhütler artacaktır. Tüm proje ve programlar tamamlanamadığı için, taahhüt edilen
miktar harcama ödeneklerinden daha yüksek bir miktar olur. Farklılaşmamış ödenekler, idari
harcamalar, tarımsal pazar desteği ve doğrudan harcamalar için uygulanır.8
Mali yıl için yetkilendirilmiş ödenekler şunlardan oluşur:
Bütçe değişiklikleri de dâhil olmak üzere bütçeden sağlanan ödenekler,
Devredilen ödenekler,
Yeniden kullanıma sunulan ödenekler,
Geri ödenen avans ödemelerinden doğan ödenekler,
Mali yıl içinde verilen veya önceki bütçe yıllarında kullanılmayan gelirlerin
alınmasını takiben sağlanan ödenekler.
7 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September
2016, Article 7 8 https://definedterm.com/appropriations/206473 (Erişim: 04.02.2019)
8
Taahhüt ödenekleri, mevcut mali yıl süresince girilen yasal taahhütlerin toplam maliyetini
kapsar. Harcama ödenekleri ise, mevcut mali yıl içinde veya önceki mali yıllarda girilen yasal
taahhütleri yerine getirmek için yapılan ödemeleri kapsar.
3.2.2. Yıllık İlkesi
3.2.2.1. Mali Yıl9
Bütçedeki ödenekler, 1 Ocak’tan 31 Aralık’a kadar süren bir mali yıl için yetkilendirilir.
3.2.2.2. Gelir ve Ödenekler için Bütçe Muhasebesi10
Bir mali yıl hasılatı, o mali yıl süresince toplanan miktarlar temel alınarak hesaplara girer.
Taahhütler ise, ilgili yılın 31 Aralık tarihine kadar yasal taahhütler temelinde hesaplara girilir.
Son olarak ödemeler ise, söz konusu mali yıl hesaplarına, o yılın 31 Aralık tarihine kadar
yapılan ödemelere göre Muhasebe Görevlisi tarafından girilir.
3.2.2.3. Ödeneklerin Taahhüdü11
Bütçeye girilen ödenekler, bütçe kabul edildikten sonra 1 Ocak tarihinden itibaren taahhüt
edilebilir. Mali yılın 15 Ekim tarihi itibariyle, EAGF için yapılan rutin idari ve yönetim
harcamaları bir sonraki mali yıl için sağlanan ödeneklere karşı önceden taahhüt edilebilir.
EAGF, Avrupa Tarım Garanti Fonu’dur. Öncelikli görevi çiftçileri doğrudan finanse etmek ve
tarım piyasalarını düzenleyen önlemler almaktır. 12
9 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September
2016, Article 9 10 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 10 11 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 11 12 https://ec.europa.eu/agriculture/cap-funding_en, (Erişim:29 Ocak 2019)
9
3.2.2.4. Ödeneklerin İptali ve Devredilmesi13
Bütçeye giren fakat mali yılın sonuna kadar kullanılmayan ödenekler, devredilmediği
sürece iptal edilir. Ödenekler, sadece ilgili tarafın 15 Şubat tarihine kadar alacağı bir karar ile
bir sonraki bütçe yılına devredilebilir. Ödenekler aşağıdaki hususlara göre bir sonraki bütçe
yılına otomatik olarak devredilecektir:
Acil Yardım İhtiyatına14 ve Avrupa Birliği Kriz İhtiyatına15 ilişkin taahhüt ve
harcama ödeneklerine ve Avrupa Birliği Dayanışma Fonu için taahhüt ödeneklerine
karşılık gelen miktarlar.
İç tahsisli gelirlere karşılık gelen miktarlar.
Dış tahsisli gelirlere karşılık gelen miktarlar.
Askıya almalardan kaynaklanan EAGF ile ilgili harcama ödenekleri16.
3.2.2.5. Ödeneklerin Taahhütlerinin Kaldırılması17
Talep edilen faaliyetlerin toplam veya kısmi uygulanamamasının bir sonucu olarak,
ödeneklerin taahhüt edildiği tarihten sonraki herhangi bir mali yılda taahhütlerinin kaldırılması
durumunda, ilgili ödenekler iptal edilir.
13 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 12 14 http://ec.europa.eu/budget/explained/budg_system/flex/flex_en.cfm, (Erişim: 04.02.2019) 15 http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3621_en.htm, (Erişim: 04.02.2019) 16 REGULATION (EU) No 1306/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 17
december 2013 on the financing, management and monitoring of the common agricultural policy and repealing
Council Regulations (EEC) No 352/78, (EC) No 165/94, (EC) No 2799/98, (EC) No 814/2000, (EC) No 1290/2005
and (EC) No 485/2008, Article 41 17 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 13
10
3.2.2.6. Taahhüttü Kaldırılan Ödeneklerin Tekrar Kullanılabilir Hale Getirilmesi18
Taahhüttü kaldırılan ödenekler, yalnızca Komisyona atfedilebilecek bir beyan hatası
durumunda tekrar kullanılabilir hale getirilebilir. Bu amaçla, Komisyon, bir önceki mali yıl
içinde yapılan ayrışmaları inceleyecek ve karşılık gelen ödeneklerin yeniden kullanılabilir hale
getirilip getirilmeyeceğine mevcut yılın 15 Şubat tarihine kadar karar verecektir.
3.2.3. Denge İlkesi
3.2.3.1. Tanım ve Kapsam19
Gelirler ve harcamalar dengede olacaktır. Birlik ve Birlik organları, bütçe çerçevesi
içinde borçları yükseltemez.
3.2.3.2. Mali Yıldan Bakiye20
Her bir mali yıla ait bakiye, bir sonraki mali yıla ilişkin bütçeye, bir fazlalık varsa gelir
olarak veya bir bütçe açığı varsa harcama ödeneği olarak girilir. Bu gelir ya da harcama ödeneği
tahminleri, bütçe işlemi sırasında bütçeye girilecektir.
Her bir mali yıla ait geçici hesapların sunumundan sonra, bu hesaplar ve tahminler
arasındaki herhangi bir tutarsızlık, bir sonraki mali yıla ilişkin bütçeye, bütçe değişimi
vasıtasıyla girilir. Böyle bir durumda Komisyon, geçici hesapların sunulmasından sonraki 15
gün içinde, değişiklik taslağını aynı anda Avrupa Parlamentosu ve Konseye sunacaktır.
18 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 14 19 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 16 20 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 17
11
3.2.4. Hesap Birimi İlkesi21
Çok yıllı mali yapı ve bütçe, Avro para birimi üzerinden düzenlenecek ve uygulanacaktır
ve hesaplar Avro cinsinden sunulacaktır.
Eğer gerekirse, nakit akışları için Muhasebe Görevlisi, avans hesapları için Avans
Yöneticisi ve Komisyonun ve EEAS’nin idari yönetim gereksinimleri için Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisi, işlemleri diğer kurlardan yürütmek için yetkilendirilir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından yapılan dönüşüm, ödeme emri veya geri
kazanım emrinin yetkilendirme bölümü tarafından düzenlendiği günün Avrupa Birliği Resmi
Gazetesi’nde yayınlanan günlük Avro döviz kuru kullanılarak yapılacaktır.
Avro ile başka bir para birimi arasındaki dönüşüm, avronun aylık hesaplaşma oranı
kullanılarak yapılacaktır. Söz konusu hesaplaşma döviz kuru, oranın belirlendiği ayın sondan
bir önceki çalışma günü döviz kuruna dayanarak, güvenilir olarak kabul edilen herhangi bir
bilgi kaynağı aracılığıyla Komisyonun Muhasebe Görevlisi tarafından belirlenir. Para birimi
dönüştürme işlemleri, Birlik eş finansman seviyesinde büyük bir etkiden veya Birlik bütçesi
üzerine zararlı etkilerden kaçınmak için bu yollarla yapılır. Uygun olan durumlarda, Avro ve
diğer para birimleri arasındaki dönüşüm oranı, verilen dönemdeki günlük döviz kuru ortalaması
kullanılarak hesaplanabilir.
3.2.5. Evrensellik İlkesi
3.2.5.1. Kapsam22
Toplam gelir, toplam harcamaya karşılık gelecektir. Tüm gelir ve harcamalar birbirlerine
karşı herhangi bir ayarlama yapılmadan eksiksiz girilir.
21 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 18 22 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 19
12
3.2.5.2. Tahsis Edilen Gelir23
Dış ve iç tahsisli gelir, belirli harcama kalemlerini finanse etmek için tahsis edilir.
Aşağıdakiler dış tahsisli gelir oluşturur:
Üye devletler ve üçüncü ülkelerden gelen mali katkılar,
Kömür ve çelik sektöründe araştırma ve yenilik projelerini destekleyen Kömür ve
Çelik Araştırma Fonundan24 gelen gelirlerle ilgili ödenekler,
Mevduat faizleri ve para cezaları,
Vakıf gelirleri, para yardımları, hediyeler ve miraslar gibi belirli bir amaca tahsis
edilen gelirler,
Üçüncü ülkelerden veya Birlik dışındaki kurumlardan Birlik faaliyetlerine gelen mali
katkılar,
Ortak Araştırma Merkezi (OAM) tarafından yürütülen faaliyetlerinden elde edilen
gelirler. OAM, Komisyon’un bilim ve bilgi hizmetidir. Bu kapsamda, AB politikasına
bağımsız bilimsel danışmanlık ve destek sağlamak amacıyla araştırma yapmak için
bilim insanları görevlendirilir.25
Aşağıdakiler iç tahsisli gelirleri oluşturur:
Üçüncü taraflardan, talepleri üzerine sağlanan mal alımı, hizmet veya inşaat işlerine
dair gelirler,
Araç, teçhizat, tesis, malzeme ve bilimsel ve teknik ürünlerin satışından elde edilen
gelirler,
Yanlış ödenen tutarların iadesinden doğan gelirler,
Avans ödemelerindeki faizden kaynaklanan gelirler,
23 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 20 24 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-
opportunities/funding-programmes-and-open-calls/research-fund-coal-and-steel-rfcs_en, (Erişim: 04.02.2019) 25 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/info/departments/joint-research-centre_en, (Erişim: 04.02.2019)
13
Alınan sigorta ödemeleri,
Kira ve bina ve arsa satış gelirleri,
Birliğe ait yayın ve filmlerin satışından elde edilen gelirler,
Mali işlemlerden kaynaklanan gelir ve geri ödemeler,
Vergi ödemelerinden doğan gelirler.
3.2.5.3. Bağışlar26
Birlik kurumları, vakıf geliri, para yardımı, hediye ve miras gibi Birliğe yapılan herhangi
bir yardımı kabul edebilir. 50.000 Avro veya daha fazla bir değerde bağışın kabul edilmesi,
Avrupa Parlamentosu ve Konseyin iznine tabi olacaktır. Böyle bir yetkinin ışığında, AP ve
Konsey, Komisyonun talebini aldıktan sonraki iki ay içinde konuyla ilgilenir. Bu süre içerisinde
itiraz yapılmazsa, Birlik kurumları, bağış kabulüne ilişkin nihai kararı alır. Birlik kurumları,
Birliğe yapılan bağışların kabulünün gerektirdiği finansman giderlerini açıklar.
3.2.5.4. Şirket Sponsorluğu27
Şirket sponsorluğu, bir tüzel kişinin, reklam veya kurumsal sosyal sorumluluk amaçları
için bir etkinlik veya faaliyeti desteklediği bir anlaşma anlamına gelir.
Belirli iç kurallara dayanarak, Birlik kurumları ve organları istisnai olarak kurumsal
sponsorluğu şu şartlarda kabul edebilir:
Ayrımcılık yapmama, orantılılık, eşit muamele, şeffaflık ilkeleri göz önünde
bulundurulmalıdır.
Birliğin imajına olumlu katkıda bulunmalı ve bir olay veya eylemin ana hedefiyle
doğrudan bağlantılı olmalıdır.
Çıkar çatışması yaratmamalı ve sadece sosyal olayları ilgilendirmemelidir.
26 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 23 27 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 24
14
3.2.5.5. Kesinti ve Döviz Kuru Ayarlamaları ile İlgili Kurallar28
Net tutarın ödenmesi için kabul edilecek olan ödeme taleplerinden aşağıdaki kesintiler
yapılabilir:
Satın alma sözleşmeleri taraflarına veya faydalanıcılara uygulanan cezalar,
Bireysel faturalar ve maliyet beyannamelerindeki indirim, geri ödeme ve iadeler,
Avans ödemelerinden elde edilen faiz,
Haksız olarak ödenen miktarlar için düzeltmeler.
3.2.6. Belirtme İlkesi29
Belirtme ilkesi, her ödeneğin belirli bir amaca sahip olması ve hem yetkilendirme hem de
uygulama aşamalarında, ödenekler arasında herhangi bir karışıklığı önlemek için belirli bir
hedefe atanması gerektiği anlamına gelir.30 Ödenekler, belirli amaçlar için başlık ve bölümlere
ayrılacaktır. Bölümler, daha sonra maddelere ve kalemlere yeniden bölünecektir.
Komisyon ve diğer kurumlar, bütçe içinde ödenek transfer edebilirler. Ödenekler yalnızca
bütçenin yetkilendirilmiş ödeneklere sahip olduğu bütçe satırlarına aktarılabilir.
28 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 25 29 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 26 30 http://ec.europa.eu/budget/financialreport/2011/overview/budget_management/index_en.html, (Erişim: 22.02.2019)
15
3.2.7. Sağlam Mali Yönetim İlkesi
3.2.7.1. Ekonomilik, Verimlilik ve Etkililik ilkeleri ve Performansı31
Ödenekler, sağlam mali yönetim ilkesine uyacak ve aşağıdaki ilkelere göre
uygulanacaktır:
Kurumun faaliyetlerini takip etmek için kullandığı kaynakların doğru zamanda,
uygun miktarda ve kalitede ve en uygun fiyatla sunulmasını gerektiren ekonomilik
ilkesi,
Kullanılan kaynaklar ile hedeflere ulaşma arasındaki en iyi ilişkiyi içeren verimlilik
ilkesi,
Amaçlanan hedeflere ulaşılma derecesini ilgilendiren etkililik ilkesi.
Sağlam mali yönetim ilkesi doğrultusunda, ödeneklerin kullanımı performansa odaklanır
ve bu amaç için:
Programlar ve faaliyetler için hedefler önceden planlanıp oluşturulacaktır.
Hedeflere ulaşılmasındaki ilerleme, performans göstergeleri ile izlenecektir.
Kazanımlar Avrupa Parlamentosu ve Konseye rapor edilecektir.
3.2.7.2. Değerlendirmeler32
Önemli harcamalar gerektiren programlar ve faaliyetler, hedefler ve harcamalar ile
orantılı olacak şekilde ön ve geriye dönük değerlendirmelere tabi olacaktır.
Programların ve faaliyetlerin hazırlanmasını destekleyen ön değerlendirmeler, ilgili
programların ya da faaliyetlerin performansına ilişkin kanıtlara dayanır ve ele alınacak
31 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 31 32 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 32
16
konuları, AB'nin katma değerini, hedeflerini, farklı seçeneklerin beklenen etkilerini ve izleme
ve değerlendirme düzenlemelerini belirleyip analiz eder.
Geriye dönük değerlendirmeler, etkililik, verimlilik, tutarlılık, ilişkililik ve AB katma
değeri gibi unsurları içeren program veya etkinliğin performansını değerlendirir. Bu
değerlendirmeler, ön değerlendirmelerdeki bulgular dikkate alınarak periyodik olarak ve yeterli
bir süre içinde yapılır.
3.2.7.3. Zorunlu Mali Rapor33
Komisyon veya Üye Ülke tarafından yasama organına sunulan ve bütçe üzerinde
değişiklik etkisi olan herhangi bir teklif veya girişim, mali bilanço ve ön değerlendirme
eşliğinde yapılır.
Yasama yetkilisine sunulan ve bütçe için kayda değer etkileri olabilecek bir teklif veya
girişime ilişkin herhangi bir değişikliğe, değişikliği öneren kurum tarafından hazırlanan bir mali
bilanço eşlik eder. Mali bilanço, Birlik eylem ihtiyacının yasama organı tarafından
değerlendirilmesi için mali ve ekonomik verileri içermelidir. Birliğin diğer faaliyetleri ve olası
bir birliktelik ile uyumu açısından uygun bilgileri sağlayacaktır.
Mali bilanço, çok yıllı işlemler söz konusu olduğunda dış personel de dahil olmak üzere
ödenekler açısından öngörülen yıllık ihtiyaç planlarını ve orta vadeli mali etkilerinin
değerlendirilmesini içerir.
Bütçe işlemi sırasında Komisyon, gerekli tahsisatlar ile mali bilançoda yapılan ilk
tahminler arasındaki değişiklikleri karşılaştırmak için gereken bilgileri, yasama organına
sunulan teklif veya girişim üzerinde durarak sağlar.
33 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 33
17
Mali bilanço, dolandırıcılık, usulsüzlük ve hedeflere ulaşamama riskini azaltmak için iç
kontrol sistemi kurulumu, bu sistemin ima ettiği kontrollerin maliyet ve faydalarının tahmini
ve beklenen hata riski seviyesinin değerlendirilmesi hakkında bilgi ve ayrıca mevcut ve
planlanan sahtecilik önleme ve koruma önlemleriyle ilgili bilgi sağlayacaktır.
Komisyon, revize edilmiş veya yeni harcama teklifleri sunarken, kontrol sistemlerinin
maliyetlerini, faydalarını ve ayrıca hata riskini tahmin edecektir.
3.2.7.4. Bütçe Uygulamasının İç Kontrolü34
Bütçe, sağlam mali yönetim ilkesi gereğince her bir bütçe uygulamasına ve sektöre özgü
kurallara uygun olarak etkili ve verimli iç kontrol ile uyumlu olarak uygulanacaktır.
İç kontrol, bütçenin uygulanması amacıyla tüm yönetim kademelerinde uygulanabilecek
bir süreç olarak tanımlanır ve aşağıdaki hedeflere ulaşılması için makul güvence sağlayacak
şekilde tasarlanır:
Faaliyetlerin etkililiği, verimliliği ve ekonomikliği,
Raporlama güvenilirliği,
Varlıkların ve bilgilerin korunması,
Dolandırıcılık ve usulsüzlüklerin önlenmesi, tespiti, düzeltilmesi ve takibi,
İlgili ödemelerin niteliğinin yanı sıra programların çok yıllı karakterini de göz önünde
bulundurarak, vurgulanan işlerin yasallığı ve düzenliliği ile ilgili risklerin uygun
şekilde yönetilmesi.
Etkili iç kontrol, en iyi uluslararası uygulamalara dayanmalıdır ve şunları özellikle
içermelidir:
Görevlerin ayrılığı,
34 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 34
18
Uygun bir risk yönetimi ve alıcı düzeyinde kontrolde dahil olmak üzere kontrol
stratejisi,
Çıkar çatışmasından kaçınma,
Veri sistemlerinde yeterli denetim izleri ve veri bütünlüğü,
Etkililiğin ve verimliliğin izlenmesi ve tanımlanan iç kontrol zayıflıklarının ve
istisnalarının takibi için işlemler,
İç kontrol sisteminin sıkı işleyişinin periyodik değerlendirilmesi.
Verimli iç kontrol aşağıdaki unsurlara dayanır:
Kontrol zincirinde yer alan uygun aktörler arasında koordine edilen uygun bir risk
yönetimi ve kontrol stratejisinin uygulanması,
Tüm aktörlerin yürütülen kontrollerin sonuçlarına erişebilirliği,
Söz konusu işin niteliğinin yeterli ve kabul edilebilir olması ve mutabık kalınan
standartlara uygun olarak yapılması şartıyla, uygulama ortakları ve bağımsız denetim
görüşlerinin yönetim beyanlarına güven,
Caydırıcı cezalar dahil olmak üzere düzeltici önlemlerin zamanında uygulanması,
Politikaların altında yatan açık ve net mevzuat,
Çoklu kontrollerin ortadan kaldırılması,
Kontrollerin maliyet-fayda oranını iyileştirmek.
Komisyon, eğer uygulama esnasında hata oranı sürekli olarak yüksekse, kontrol
sistemlerindeki zayıflıkları tespit eder, mümkün olan düzeltici tedbirlerin maliyet ve fayda
analizini yapar ve uygulanabilir hükümlerin basitleştirilmesi, kontrol sistemlerinin
iyileştirilmesi ve gönderme araçları veya programların yeniden tasarlanması gibi uygun
önlemler alır veya önerir.
19
3.2.8. Şeffaflık İlkesi
3.2.8.1. Hesapların Yayınlanması35
Bütçenin kurulması ve uygulanması ile hesapların sunumu şeffaflık ilkesine uygun olarak
yapılır.
Avrupa Parlamentosu Başkanı, bütçeye ve Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde yayımlanan
ve kesin olarak kabul edilen herhangi bir değişiklik bütçesine sahip olur. Bütçeler, kesin olarak
kabul edildiği ilan tarihinden itibaren üç ay içinde yayınlanır. Avrupa Birliği Resmi Gazetesi
yayını beklenirken, nihai ayrıntılı bütçe rakamları, kurumların İnternet sitesinde, tüm dillerde,
mümkün olan en kısa sürede ve bütçenin nihai kabulünün üzerinden dört hafta geçmeyecek
şekilde yayınlanacaktır.
3.2.8.2. Alıcı Bilgileri ve Diğer Bilgilerin Yayınlanması36
Komisyon, uygun ve zamanlı bir şekilde, alıcılar hakkındaki bilgileri ve bütçeden finanse
edilen önlemin niteliği ve amacını erişilir hale getirir. Bu yükümlülük, Birlik bütçesi
uygulanırken diğer kurumlara da uygulanacaktır. Bu bilgiler, gizlilik ve güvenlik
gerekliliklerine, özellikle kişisel verilerin korunmasına özen gösterilerek ve aşağıdakileri
içerecek şekilde erişilir olacaktır:
Alıcının adı,
Alıcının mahali,
Yasal olarak taahhüt edilen miktar,
Tedbirin niteliği ve amacı.
35 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 35 36 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 36
20
Bu bilgiler sadece yarışmalar, hibe verme işlemleri veya kamu satın alma işlemleri
sonucunda verilen ödül, hibe alımları ve sözleşmeler için yayınlanacaktır.
Eğer bilgiler, Birlik kurumları internet sitesinin belirtilen yerlerinde doğrudan
yayınlanmaz ise bilginin nerede bulunacağı Birlik kurumlarının internet sitesinde
belirtilmelidir.
3.3. Bütçe Oluşturulması ve Yapısı
3.3.1. Bütçe Oluşturulması
3.3.1.1. Gelir ve Gider Tahminleri37
Komisyon dışındaki her kurum, her yıl 1 Temmuz'dan önce gelir ve gider tahminini
hazırlar ve Komisyona ve bunun paralelinde bilgi için Avrupa Parlamentosu ve Konseye iletir.
Yüksek Temsilci, kalkınma politikası, komşuluk politikası ve uluslararası işbirliği, insani
yardım ve kriz müdahale konularından sorumlu Komisyon üyeleriyle istişarelerde bulunur.
Daha sonra Komisyon, kendi tahminlerini hazırlar ve kabul edilmesinin hemen ardından,
Avrupa Parlamentosu ve Konseye gönderir.
Her yıl 31 Ocak itibariyle, Avrupa Birliği’nin işleyişine dair Antlaşma ve Euratom
Antlaşması kapsamında kurulan kuruluşlar, Komisyon, Avrupa Parlamentosu ve Konseye
taslak programlama belgesini gönderecektir. Komisyon da tahminlerini hazırlarken bu taslak
belgelerden yararlanacaktır.
37 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 37
21
3.3.1.2. Taslak Bütçe38
Komisyon, bütçenin uygulanacağı ilgili yıldan önceki yılın 1 Eylül tarihine kadar Avrupa
Parlamentosu ve Konseye taslak bütçeyi içeren bir teklif sunar. Bu teklif, bilgi için ulusal
parlamentolara da iletecektir.
Taslak bütçe, Birliğin gelir ve giderlerinin genel bir özet beyanını ve Komisyon dışındaki
diğer kurumların gelir ve gider tahminlerini içerir. Ayrıca bu taslak, kurumlar tarafından
hazırlananlardan farklı tahminler de içerebilir.
Taslak bütçenin her bölümü, ilgili kurum tarafından hazırlanan bir giriş bölümüyle
başlayacaktır. Komisyon taslak bütçeye ilişkin genel bir giriş hazırlar. Genel giriş, çok yıllı mali
çerçevenin harcama kategorilerine göre bir mali yıldan diğerine ödenek değişikliklerinin
başlıklar ve gerekçelerle ana veriyi kapsadığı mali tablolar içerir.
Komisyon, yürürlükteki mevzuat ve bekleyen yasama tekliflerinin bütçeye etkilerini daha
kesin ve güvenilir şekilde tahmin etmek için, taslak bütçeye harcama kategorisi, politika alanı
ve bütçe doğrusu ile yapılandırılmış olan gelecek yıllar için belirleyici bir mali programlama
ekler. Nihai mali programlama, yalnızca özet verilerin elde edileceği tarım, uyum politikası ve
idare alanları hariç olmak üzere tüm harcama kategorilerini kapsayacaktır. Gösterge mali
programlama, bütçenin kabul edilmesinden sonra, bütçe işleminin sonuçlarını ve diğer ilgili
kararları birleştirmek üzere güncellenir.
Komisyon, taslak bütçeye şunları ekler:
Taslak bütçenin diğer kurumlar tarafından hazırlananlardan farklı tahminler içerme
nedenleri.
Kurum planlarının oluşturulmasıyla bağlantılı olarak faydalı gördüğü herhangi bir
çalışma belgesi.
38 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 39
22
Gelir ve giderlerin yanı sıra personel hakkındaki tüm bilgileri sunan bir çalışma
belgesi.
Mali yıl için ödeneklerin planlı uygulanması ve ödenmemiş taahhütler konusunda
çalışma belgesi.
İdari ödenekler ile ilgili olarak, Komisyon tarafından bütçenin kendi bölümleri
kapsamında uygulanacak idari harcamaları sunan bir çalışma belgesi.
Pilot projeler ve sonuçların ve öngörülen takiplerin bir değerlendirmesini de içeren
hazırlık faaliyetleri hakkında bir çalışma belgesi.
Uluslararası kuruluşlara finansman konusunda bir çalışma belgesi.
Program beyanları.
Önceki mali yıllarda girilen bütçe taahhütlerini karşılamak için sonraki mali yıllardaki
ödemelerin zaman çizelgesinin özet beyanı.
3.3.1.3. Taslak Bütçede Değişiklik Mektubu39
Komisyon, taslak bütçe kurulduğu sırada mevcut olmayan herhangi bir yeni bilgiye
dayanarak, kendi inisiyatifiyle yada diğer kurumlardan gelen talep üzerine, Uzlaşma
Komitesinin toplanmasından önce, Avrupa Parlamentosu ve Konseye taslak bütçesine ilişkin
değişiklik mektuplarını eş zamanlı olarak sunabilir. Mektuplar, özellikle tarım alanında
harcama tahminleri olmak üzere bir güncelleme mektubu içerebilir.
3.3.1.4. Bütçenin Kabul Edilmesinden Kaynaklanan Üye Devletlerin Yükümlülükleri40
Avrupa Parlamentosu Başkanı, kesin olarak kabul edilen bütçeyi açıklar. Bütçe kesin
olarak kabul edildikten sonra, her Üye Devlet, izleyen mali yılın 1 Ocak tarihinden itibaren
veya 1 Ocak'tan sonra gerçekleşmişse bütçenin kesin kabulünün bildirildiği tarihten itibaren
Birliğe bağlı ödemeleri yapmakla yükümlüdür.
39 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 40 40 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 41
23
3.3.2. Bütçe Yapısı ve Sunumu
3.3.2.1. Bütçe Yapısı41
Bütçe şunlardan oluşur:
Gelir ve giderlerin genel bir beyanı,
Her bir kurum için ayrı kısımlar.
3.3.2.2. Bütçe Sınıflandırması42
Komisyon gelirleri ve diğer kurumların gelir ve giderleri, Avrupa Parlamentosu ve
Konsey tarafından türlerine göre veya başlık, bölüm, madde ve kalemleri altında tahsis edilen
kullanımlarına göre sınıflandırılır.
Komisyon kısımı için harcama beyannamesi, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından
kabul edilen ve amaca göre sınıflandırılan bir sınıflandırma temelinde belirlenir.
Her başlık bir politika alanına ve her bölüm kural olarak bir programa veya etkinliğe
karşılık gelecektir. Her başlık, operasyonel ödenekler ve idari ödenekler içerebilir. Bir başlık
için idari ödenekler, tek bir bölümde gruplandırılacaktır.
Bütçe sınıflandırması, belirtme, şeffaflık ve sağlam mali yönetim ilkelerine uygun
olacaktır. Bütçe süreci için gerekli olan açıklık ve şeffaflığı sağlayacak, ilgili yasal
dayanaklarda yansıtıldığı gibi ana hedeflerin tanımlanmasını kolaylaştıracak, siyasi
önceliklerle olası seçimler yapabilecek ve verimli ve etkili bir uygulama imkanı sağlayacaktır.
41 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 44 42 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 45
24
3.4. Bütçenin Uygulanması
3.4.1. Genel Hükümler
3.4.1.1. Sağlam Mali Yönetim İlkesi ve Vatandaşların Görüşü Doğrultusunda Bütçenin
Uygulanması43
Komisyon, bütçenin gelir ve harcamasını kendi sorumluluğu altında ve yetki verilen
ödeneklerin sınırları dahilinde uygulayacaktır. Üye Devletler, Komisyon ile işbirliği yapacak
ve böylece ödeneklerin sağlam mali yönetim ilkesine uygun olarak kullanılması sağlanacaktır.
Komisyon, Üye Devletler veya Birlik bütçesini uygulayan diğer herhangi bir kurum
tarafından Birlik bütçesinin uygulanması konusunda vatandaşlara danışılabilir.
3.4.1.2. Temel Yasa ve İstisnalar44
Birlik tarafından herhangi bir eylem için bütçeye girilen ödenekler kullanılmadan önce,
temel bir yasa kabul edilir.
3.4.1.3. Bütçenin Komisyon Dışındaki Kurumlar Tarafından Uygulanması45
Komisyon, diğer kurumlara bütçenin kendileriyle ilgili kısımlarını uygulaması için
gerekli yetkileri verecektir.
Komisyon, ödeneklerin uygulanmasını kolaylaştırmak için diğer Birlik kurumları ve
özellikle idari hizmetlerin sunulmasını, ürün teminini, işlerin yürütülmesini veya inşaat
sözleşmelerinin uygulanmasını yöneten Birlik kurumlarıyla anlaşmalar yapabilir. Bu tür hizmet
43 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 54 44 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 56 45 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 57
25
düzeyinde anlaşmalar, Birlik kurumları, Birlik Organları, Avrupa ofisleri ve organları veya
belirli eylemlerin uygulanması ile görevlendirilen kişiler arasında da kabul edilebilir.
3.4.1.4. Çıkar Çatışması46
Mali aktörler ve bütçe uygulama ve yönetiminde doğrudan, dolaylı ve ortak uygulama
kapsamında yer alan diğer kişiler, kendi çıkarlarını Birliğin çıkarlarıyla çatıştıracak herhangi
bir eylemde bulunamazlar. Ayrıca, kendi sorumlulukları altındaki işlevlerden doğan çıkar
çatışmalarının önlenmesi ve çıkar çatışması olarak algılanabilecek durumların bildirilmesi için
gerekli önlemleri alacaklardır.
Bir mali aktörün ya da başka bir kişinin işlevlerini tarafsız ve objektif olarak
uygulamasının, aile, duygusal yaşam, politik ya da ulusal yakınlık, ekonomik çıkar ya da diğer
doğrudan ya da dolaylı kişisel menfaatleri içeren nedenlerle tehlikeye düştüğü durumlarda bir
çıkar çatışması meydana gelir. Böyle bir çıkar çatışması riski, Personel Yönetmeliği
kapsamındaki bir personeli kapsadığı takdirde, konu çıkar çatışmasının olup olmadığını yazılı
olarak teyit edecek olan delegasyon tarafından görevlendirilmiş Yetkilendirme Görevlisine
yönlendirilecektir.
3.4.2. Uygulama Yöntemleri
3.4.2.1. Bütçe Uygulama Yöntemleri47
Komisyon bütçe uygulamasını aşağıdaki yollarla yapar:
1. Doğrudan Uygulama; Birlik delegasyonlarındaki görevlilerde dahil olmak üzere ilgili
Delegasyon Başkanının yetkisi altında bulunan departmanlar tarafından,
2. Ortak Uygulama; Üye devletler arasında ortak bir şekilde,
46 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 59 47 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 61
26
3. Dolaylı Uygulama; Temel yasada öngörülen şekilde aşağıdaki kişi ve kurumlarla
yapılır:
Üçüncü ülkeler veya tayin ettikleri organlar,
Uluslararası kuruluşlar veya ajansları,
Avrupa Yatırım Bankası veya Avrupa Yatırım Fonu,
Kamu hukuk organları,
Yeterli mali garantiler sağladıkları ölçüde bir kamu hizmeti görevi ile özel
hukuk tarafından yönetilen kurumlar,
Bir kamu-özel sektör ortaklığı uygulaması ile yetkilendirilen ve yeterli mali
garantiler sağlayan bir Üye Devletin özel hukukuna tabi olan organlar.
Komisyon, bütçenin uygulanmasından sorumludur ve bütçe uygulama görevini, söz
konusu görevlerin politik tercihler içeren büyük bir takdir yetkisi gerektirdiği hallerde üçüncü
taraflara devretmeyecektir. Ayrıca Komisyon, kamu otoritesini ve takdir yetkisini kullanma
yetkisini içeren görevleri de dış kaynaklara devretmez.
3.4.2.2. Üye Devletlerle Ortak Uygulama48
Bütçenin “Ortak Uygulama” altında uygulandığı hallerde Komisyon ve Üye Devletler
sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine saygı gösterecek ve Birlik
faaliyetinin görünürlüğünü sağlayacaktır. Bu amaçla Komisyon ve Üye Devletler, kendi kontrol
ve denetim yükümlülüklerini yerine getirecek ve mevcut sorumlulukları üstlenecektir. Sektöre
özgü kurallara tamamlayıcı hükümler konulacaktır.
Üye Devletler, Birliğin mali çıkarlarını korumak için yasal, düzenleyici ve idari önlemler
de dahil olmak üzere gerekli tüm tedbirleri alacaklardır. Bu önlemler şunlardır:
48 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 62
27
Bütçeden finanse edilen faaliyetlerin doğru ve etkin bir şekilde ve sektöre özgü
kurallara uygun olarak uygulanmasını sağlamak ve bu amaçla Birlik fonlarının
yönetiminden ve kontrolünden sorumlu organları denetlemek.
Usulsüzlükleri ve dolandırıcılıkları önlemek, tespit etmek ve düzeltmek.
Üye Devletler, Birliğin mali çıkarlarını korumak için orantılılık ilkesine uyar ve uygun
olan yerlerde ön ve ardıl kontrolleri gerçekleştirir. Ayrıca, gereksiz yere ödenen fonları da
tazmin eder ve bu bağlamda gerekli hallerde yasal işlem başlatırlar.
Üye Devletler, sektörel kurallarda ve ulusal mevzuattaki belirli hükümlerde belirtildiği
hallerde, alıcılara gerektiği zaman etkili, caydırıcı ve orantılı cezalar uygulamaya koyarlar.
Komisyon, risk değerlendirmesinin bir parçası olarak ve sektöre özgü kurallara uygun
olarak, Üye Devletlerde kurulan yönetim ve kontrol sistemlerini izleyecektir. Komisyon,
denetim çalışmasında, orantılılık ilkesine saygı gösterecek ve sektöre özgü kurallara göre
değerlendirilen risk düzeyini dikkate alacaktır.
Üye Devletler, sektöre özgü kurallarda belirtilen kriterler ve prosedürlere uygun olarak,
uygun seviyede Birlik fonlarının yönetiminden ve kontrolünden sorumlu olacak organları
belirler. Bu organlar ayrıca Birlik fonlarının yönetimi ile ilgili olmayan görevleri yerine
getirebilir ve görevlerinin bir kısmını diğer kurumlara devredebilir.
Üye Devletler, Kurumların belirlenmesine karar verirken, yönetim ve kontrol
sistemlerinin esas olarak önceki dönem için geçerli olanlarla aynı olup olmadıklarını ve etkin
bir şekilde çalışıp çalışmadıklarını temel alabilir.
Denetim ve kontrol sonuçları, belirlenen kurumların sektöre özgü kurallarda belirtilen
kriterlere uymadığını gösteriyorsa, Üye Devletler bu organların görevlerinin uygulanmasında
eksikliklerin giderilmesini sağlamak için sektöre özgü kurallar uyarınca atamayı sonlandırma
da dahil olmak üzere gerekli önlemleri alırlar. Sektöre özgü kurallar, Komisyonun bu süreçteki
rolünü tanımlayacaktır.
28
Birlik fonlarının yönetiminden ve kontrolünden sorumlu olacak bu organlar şunları
gerçekleştirir:
Etkin ve verimli bir iç kontrol sisteminin işleyişini kurmak ve sağlamak.
Zamanında, doğru, eksiksiz ve güvenilir bilgi sağlayan bir muhasebe sistemi
kullanmak.
Alıcılar, tedbirler ve tutarlarla ilgili ardıl yayımlamayı sağlamak.
Söz konusu organlar, bir sonraki Mali yılın 15 Şubat tarihine kadar, Komisyona şu
bilgileri sağlar:
İlgili referans dönemi boyunca sektöre özgü kurallarda tanımlandığı üzere,
görevlerini yerine getirirken yapılan ve geri ödeme için Komisyon'a sunulan harcama
hesapları. Bu hesaplar, geri kazanım işlemlerinin devam ettiği veya tamamlandığı
avans ve toplamları içerecektir.
Nihai denetim raporlarının ve yürütülen kontrollerin yıllık özeti.
Komisyon, Birlik fonlarının uygulanabilir kurallara göre kullanılmasını sağlamak için
şunları yapacaktır:
Hesapların eksiksiz, kesin ve doğru olmasını sağlamak için, belirlenen kurumların
hesaplarının inceleme ve kabul işlemlerini uygulamak.
Yürürlükteki yasaların ihlali durumunda, yapılan harcamaların Birlik finansman
harcamalarının dışında tutulması.
Sektöre özgü kuralların imkan verdiği durumlarda ödeme son teslim tarihlerini
durdurmak veya ödemeleri askıya almak.
Komisyon, bir üye devletin gözlemlerini sunmasının ardından ve gerekli önlemleri alır
almaz, ödemelerin askıya alınması kararını veya ödeme son teslim tarihlerinin durdurulmasını
kısmen veya tamamen sonlandırır.
29
3.4.3. Mali Aktörler
3.4.3.1. Görevlerin Ayrılığı İlkesi49
Yetkilendirme Görevlisi ve Muhasebe Görevlisinin görevleri ayrılacak ve karşılıklı
olarak münhasır olacaktır.
Her kurum, her bir mali aktöre görevlerini yerine getirmek için gereken kaynak ve
görevlerini, haklarını ve yükümlülüklerini ayrıntılı olarak açıklayan bir sözleşme sunacaktır.
3.4.3.2. Yetkilendirme Görevlisi
3.4.3.2.1. Yetkilendirme Görevlisi50
Her kurum, Yetkilendirme Görevlisinin görevlerini yerine getirir ve kendi prosedürlerine
uygun bir şekilde, Yetkilendirme Görevlisinin görevlerini uygun seviyedeki personele
devreder. İç idari kurallarında, bu görevleri devrettiği personeli ve devredilen yetkilerin
kapsamını belirtir. Ayrıca yetkilendirme görevlisi, yetkileri sadece Personel Yönetmeliği
kapsamında olan bir personele devredilecektir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, yetkilendirme veya alt yetkilendirme aracı tarafından
belirlenen sınırlar içinde hareket eder. Sorumlu Yetkilendirme Görevlisine, bütçe uygulanması
ve mali yönetim bilgilerinin üretilmesi için gerekli olan belirli işlemlerin yürütülmesinde, kendi
sorumluluğu altındaki bir veya daha fazla güvenilir personel yardımcı olabilir.
49 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 71 50 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 72
30
3.4.3.2.2. Yetkilendirme Görevlisinin Yetki ve Görevleri51
Yetkilendirme görevlisi, her kurumda, sağlam mali yönetim ilkesi doğrultusunda gelir ve
harcamaların uygulanmasından ve bir programın alıcılarının yasallık, düzenlilik ve eşit
muamele görmesi gereksinimlerinin sağlanmasından sorumludur.
Yetkilendirme Görevlisi, görevlerini yerine getirmek için uygun organizasyon yapısını
ve iç kontrol sistemlerini devreye sokar. Bu yapı ve sistemlerin kurulması, maliyet etkinliğini
dikkate alan kapsamlı bir risk analizi ile desteklenecektir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, harcamayı uygulamaya sokmak için, bütçesel ve yasal
taahhütlerde bulunur, harcamaları doğrular, ödemeleri yetkilendirir ve ödeneklerin
uygulanması için ön aşamaları halleder.
Gelir uygulaması, alacak tutar tahminlerinin oluşturulması, geri alınacak yardımların tesis
edilmesi ve geri kazanım emirlerinin verilmesini kapsar ve uygun olduğu durumlarda var olan
haklardan feragat edilmesini de içerir.
Her bir işlem, riski hesaba katan çok yıllı bir kontrol stratejisine dayanarak, işlemin
operasyonel ve mali hususları ile ilgili en azından bir ön kontrole tabii olacaktır. Ön kontrollerin
amacı, işlemlerin onaylanmasından önce hataların ve düzensizliklerin önlenmesidir. Ön
kontrollerin sıklığı ve yoğunluğu bakımından kapsamı, önceki kontrollerin sonuçlarının yanı
sıra risk temelli ve maliyet etkinliği hususları dikkate alınarak Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi
tarafından belirlenir. Şüphe durumunda, ilgili işlemleri onaylamaktan sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi, ön denetimin bir parçası olarak makul güvence elde etmek için tamamlayıcı bilgi
talep eder veya yerinde kontrol gerçekleştirir.
51 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 73
31
Yetkilendirme Görevlisi, hataları tespit etmek ve düzeltmek için ardıl kontroller yapabilir.
Bu tür kontroller, riske göre örnek esasında düzenlenebilir ve önceki kontrollerin ve maliyet
etkinliği hususlarının sonuçları dikkate alınacaktır.
Ardıl kontroller, ön kontrolleri yapan personeller haricindeki diğer personeller tarafından
gerçekleştirilecektir. Ardıl kontrollerden sorumlu personel, ön kontrollerden sorumlu
personelin emri altında çalışmayanlar arasından seçilecektir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi ve bütçe uygulamasından sorumlu personel, gerekli
mesleki becerilere sahip olacaktır.
Mali yönetim ve kontrol işlemlerine dâhil olan bir personel, eğer bir kararın onaylanması
ve uygulanması için amirinden onay gerektiğini düşünürse ve bu kararın sağlam mali yönetim
ilkesine aykırı olduğu ya da mesleki kurallara aykırı gözlemlemesi gereken bir durum olduğu
kararını verirse, hiyerarşik üstünü buna göre bilgilendirecektir. Eğer personel yazılı olarak
bildirirse, hiyerarşik amir de yazıyla cevaplandıracaktır. Eğer hiyerarşik amir harekete
geçmezse yada ilk alınan kararı veya talimatı onaylarsa, personel endişesine makul bir cevap
oluşmadığını düşünür ve Yetkilendirme Görevlisini yazıyla bilgilendirir.
Personel, Birliğin çıkarlarına zarar verebilecek herhangi bir yasa dışı faaliyet,
dolandırıcılık veya yolsuzluk durumunda, Personel Yönetmeliği'nde belirtilen yetkilileri ve
kurumları bilgilendirecektir. Birliğin mali yönetiminin denetimlerini yürüten dış denetçilerle
yapılan sözleşmeler, dış denetçinin, Birliğin çıkarlarına zarar verebilecek herhangi bir şüpheli
yasadışı faaliyet, dolandırıcılık veya yolsuzluktan ötürü Yetkilendirme Görevlisini
bilgilendirmesini zorunlu kılar. Yetkilendirme görevlisi, kurumuna mali ve idari bilgileri içeren
bir yıllık faaliyet raporunda görevlerini yerine getirdiğine dair bir rapor verir. Yetkilendirme
Görevlisi bu raporu sunarken, raporda yer alan bilgilerin doğru ve adil olduğunu, raporda
belirtilen faaliyetlere tahsis edilen kaynakların kullanım amacına ve sağlam mali yönetim
ilkesine uygun olarak kullanıldığını ve yürürlükteki kontrol işlemlerinin yasallığı ve
düzenliliğine dair makul bir güvenceye sahip olduğunu beyan etmelidir.
32
Yıllık faaliyet raporu, yürütülen işlemler, stratejik planlarda belirlenen hedefler, bu
işlemlerle ilgili riskler, sağlanan kaynakların kullanımı ve iç kontrol sistemlerinin etkinliği ve
verimliliği ile ilgili bilgileri içerecektir. Bu rapor ayrıca, kontrol maliyetlerinin ve faydalarının
genel bir değerlendirmesini ve işletme harcamalarının yetkilendirilmesinin AB stratejik
hedeflerini gerçekleştirilmesine katkısı ve AB'nin katma değeri yaratma derecesi hakkında bilgi
de içerecektir. Komisyon, önceki yıla ait yıllık faaliyet raporlarının bir özetini de hazırlar.
Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında IPA II dönemi için imzalanan
Çerçeve Anlaşma kapsamında da Yetkilendirme Görevlisi’nin görev ve sorumlulukları
belirtilmiştir. Yetkilendirme Görevlisi, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği gibi IPA II
yardımının mali yönetiminden ve harcamaların mezuata ve usüle uygunluğundan tamamıyla
sorumludur. Ayrıca IPA II döneminde ait hesaplar ve mali işlerin yönetiminden ve iç kontrol
sistemlerinin etkin bir şekilde işleyişinden sorumlu olduğu belirtilmiştir.
3.4.3.2.3. Yetkilendirme Görevlisi Tarafından Destekleyici Belgelerin Saklanması52
Yetkilendirme görevlisi, bütçe uygulamasına ilişkin destekleyici belgelerin ve sonrasında
bütçe uygulama tedbirleri kapsamında orijinal destekleyici belgelerin saklanması için kağıt
esaslı veya elektronik sistemler kurar. Bu belgeler, Avrupa Parlamentosu'nun belgelerin ilgili
olduğu bütçe yılını ibra ettiği tarihten itibaren en az beş yıl süreyle saklanacaktır.
Kesin kapatılmayan operasyonlarla ilgili belgeler, faaliyetlerin kapatıldığı yılı takip eden
yılın sonuna kadar saklanacaktır. Destekleyici belgelerin içerdiği kişisel veriler, bütçe ibrası,
kontrol ve denetim amaçları için gerekli olmadığı yerlerde silinir.
52 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 74
33
3.4.3.3. Muhasebe Görevlisi
3.4.3.3.1. Muhasebe Görevlisinin Yetki ve Görevleri53
Her kurum sorumlulukları aşağıda belirtilen bir muhasebe görevlisi atar:
Ödemelerin düzgün bir şekilde uygulanması, gelirin toplanması ve tahsil edilebilecek
tutarların geri kazanılması.
Hesapların hazırlanması ve sunulması.
Hesapların uygun bir şekilde tutulması.
Muhasebe kuralları ve işlemleri ile birlikte hesap planı belirleme.
Muhasebe sistemlerinin belirlenmesi ve onaylanması.
Hazine Yönetimi.
3.4.3.3.2. Muhasebe Görevlisinin Atanması ve Görevlerinin Sona Ermesi54
Her kurum, Avrupa Birliği Görevlileri Personel Yönetmeliğine tabi olan görevlilerden
birini muhasebe görevlisi olarak atar. Muhasebe Görevlisi, diploma veya eşdeğer mesleki
deneyimlerle kanıtlanan özel yetkinlikleri temelinde kurum tarafından seçilir.
Aynı muhasebe görevlisini iki veya daha fazla kurum veya organ atayabilir. Böyle bir
durumda, herhangi bir çıkar çatışmasından kaçınmak için gerekli düzenlemeler yapılır.
Muhasebe görevlisinin görevlerinin sona ermesi halinde gecikme olmaksızın bir geçici
bilanço düzenlenecektir. Devir raporunun eşlik ettiği geçici bilanço, görevleri sona eren
Muhasebe Görevlisi tarafından veya mümkün değilse, biriminden bir personel tarafından yeni
Muhasebe Görevlisine iletilir. Muhasebe görevlisi, görevlerini yerine getirirken, bazı görevleri
ast personele ve avans yöneticilerine devredebilir.
53 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 76 54 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 77
34
3.4.3.3.3. Muhasebe Kuralları55
Tüm Birlik kurumları, Avrupa ofisleri ve Birlik organları tarafından uygulanacak
muhasebe kuralları, kamu sektörü için uluslararası kabul görmüş muhasebe standartlarına
dayanacaktır. Bu kurallar, diğer Birlik kurumlarının, Avrupa ofislerinin ve Birlik organlarının
muhasebe görevlileriyle görüşüldükten sonra Komisyonun Muhasebe Görevlisi tarafından
kabul edilecektir.
Muhasebe görevlisi, varlıkların ve borçların, ücretlerin, gelirlerin ve nakit akışının adil
bir şekilde sunulması için gerekli gördüğü takdirde bu standartlardan uzaklaşabilir. Bir
muhasebe kuralının bu standartlardan bariz bir şekilde uzaklaştığı durumlarda, mali bilanço
notları bu durumu ve nedenlerini açıklar. Söz konusu muhasebe kuralları, mali bilançoların
yapısını ve içeriğini ve ayrıca hesapların altında yatan muhasebe ilkelerini belirler.
3.4.3.3.4. Hesapların Tutulması56
Komisyonun Muhasebe Görevlisi, tüm Birlik kurumları, Avrupa ofisleri ve Birlik
organları tarafından uygulanacak olan uyumlaştırılmış hesap planlarının oluşturulmasından
sorumludur.
Muhasebe görevlileri, kurumların mali durumunun ve bütçe uygulamasının gerçeğe
uygun bir şekilde sunulmasını sağlayan hesapların üretimi için gerekli olan tüm bilgileri
yetkilendirme görevlilerinden temin eder. Yetkilendirme görevlileri bu bilgilerin güvenilirliğini
garanti edecektir.
Hesapların ilgili kurum veya kuruluşlar tarafından kabul edilmesinden önce, Muhasebe
Görevlisi bunları imzalayarak, hesapların ilgili kurum veya kuruluşun mali durumu hakkında
55 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 79 56 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 80
35
gerçeğe uygun bir şekilde sunum yaptığına dair bir güvenceye sahip olduğunu onaylar. Bu
amaçla Muhasebe Görevlisi, hesapların muhasebe kurallarına ve işlemlerine uygun olarak
hazırlandığını teyit edecektir ve tüm gelir ve harcamalar hesaplara girilecektir.
Yetkilendirme Görevlisi, görevlerini yerine getirmesi için gerekli olan tüm mali ve
yönetimsel bilgileri kurallara uygun olarak Muhasebe Görevlisine gönderir. Yetkilendirme
görevlileri ayrıca, yönettikleri fonların uygun şekilde kullanılmasından, harcamaların yasallığı
ve düzenliliğinin kontrolünden ve Muhasebe Görevlisine iletilen bilgilerin bütünlüğü ve
doğruluğundan tamamen sorumludur.
Muhasebe Görevlisi, hesapları imzalamak için kendisine gelen bilgileri kontrol eder ve
gerekli gördüğü tüm kontrolleri yapar.
Bir kurumun muhasebe sistemi, rakamların girilebileceği, dosyalanabileceği ve
kaydedilebileceği şekilde bütçesel ve mali bilgileri düzenlemeye hizmet eder. Muhasebe
sistemi genel hesaplar ve bütçe hesaplarından oluşacaktır. Hesaplar Avro para birimi ve takvim
yılı bazında tutulur.
Muhasebe sistemi için destekleyici belgeler, Avrupa Parlamentosu'nun belgelerin ilgili
olduğu bütçe yılını ibra edeceği tarihten itibaren en az beş yıl süreyle saklanacaktır. Ancak,
kesin olarak kapatılmayan operasyonlara ilişkin belgeler, faaliyetlerin kapatıldığı yılı takip eden
yılın sonuna kadar muhafaza edilir.
3.4.3.3.5. Genel Hesaplar57
Genel hesaplar, çift kayıt usülü yöntemiyle kronolojik sırayla, ekonomik ve mali durumu
etkileyen tüm olay ve işlemleri ve ilgili kurumlar ve organların varlık ve borçlarını kaydeder.
Muhasebe defterlerine genel hesaplardaki bakiyeler ve hareketler girilir.
57 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 81
36
Hesaplarda yapılan düzeltmeler dahil olmak üzere tüm muhasebe girişleri, girişleri işaret
eden destekleyici belgelere dayanacaktır. Muhasebe sistemi, tüm muhasebe girdileri için açık
bir denetim izi bırakacak şekilde olacaktır.
3.4.3.3.6. Banka Hesapları58
Muhasebe Görevlisi, hazine yönetim gereklilikleri için, kurum adına mali kurumlar
veya ulusal merkez bankalarından hesap açabilir veya bu hesapların açılmasında etken olabilir.
Muhasebe Görevlisi ayrıca bu hesapların kapatılmasından veya kapatıldığından emin olmaktan
da sorumlu olacaktır.
Banka hesaplarının açılması, işletilmesi ve kullanılması ile ilgili hükümler, iç kontrol
gerekliliklerine bağlı olarak, çeklerin, banka kredi transferi emirlerinin veya diğer bankacılık
işlemlerinin usulüne uygun olarak bir veya daha fazla yetkili personel tarafından imzalanmasını
şart koşacaktır.
Komisyonun Muhasebe Görevlisi, mutemet hesapların açılması, yönetimi ve kapatılması
ve kullanımları için kuralları belirler.
3.4.3.3.7. Hazine Yönetimi59
Nakit ve nakit benzeri yatırımları yönetmek için sadece Muhasebe Görevlisi
yetkilendirilecektir. Muhasebe Görevlisi, söz konusu nakit ve yatırımların emniyetinden
sorumlu olacaktır.
Muhasebe Görevlisi, kurumunun yürürlükteki düzenleyici çerçeve hükümleri dahilinde
bütçe uygulamasından kaynaklanan nakit ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli fonu elinde
58 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 82 59 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 83
37
bulundurmasını sağlayacak ve açılan hesaplardan hiç birinin borçlu olmadığından emin olacağı
prosedürler oluşturacaktır.
Ödemeler, banka kredi transferi, çek veya avans hesaplarıyla veya Muhasebe Görevlisi
tarafından belirlenen kurallara uygun olarak, banka kartı, otomatik ödeme veya diğer ödeme
şekilleri ile yapılacaktır. Muhasebe görevlisi, alacaklının tüzel kişiliği ve ödeme detaylarının,
öncelikle sorumlu olduğu kurum tarafından ortak bir dosyaya girilmesi durumunda ödeme
yapabilir.
Yetkilendirme görevlisi, alacaklı tarafından kendilerine bildirilen yasal ve ödeme
detaylarındaki herhangi bir değişikliği Muhasebe Görevlisine bildirecek ve bir ödeme
yapmadan önce bu bilgilerin geçerli olup olmadığını kontrol edecektir.
3.4.3.3.8. Varlık Envanteri60
Birliğin tüm kurum ve kuruluşları, Komisyon’un Muhasebe Görevlisi tarafından
hazırlanan bir modele uygun olarak, Birliğin maddi, maddi ve maddi olmayan varlıklarının
miktarını ve değerini gösteren envanterleri tutar. Her Birlik kurum ve kuruluşu, envanterdeki
girdilerin fiili duruma karşılık gelip gelmediğini kontrol edecektir. Birliğin maddi varlıklarının
satışı uygun şekilde ilan edilir.
Birlik kurum ve kuruluşlarının her biri, kendi bilançolarında yer alan varlıkların
korunmasına ilişkin hükümleri kabul edecek ve envanter sistemi için hangi idari bölümlerin
sorumlu olduğuna karar verecektir.
60 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 84
38
3.4.4. Mali Aktörlerin Sorumluluğu
3.4.4.1. Genel Kurallar61
Yetkilendirme görevlilerinin sahip olduğu yetki ve altyetkiler, herhangi bir zamanda
kendilerini atayan otorite tarafından geçici olarak veya tamamen geri alınabilir. Aynı şekilde
Muhasebe Görevlisi de herhangi bir zamanda kendilerini atayan otorite tarafından
görevlerinden geçici ya da kalıcı olarak alınabilir.
3.4.4.2. Sorumlu Yetkilendirme Görevlilerine Dair Uygulama Kurallari62
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, Personel Yönetmeliğinde belirtilen tazminat
ödemesinden sorumludur. Tazminat ödeme yükümlülüğü, Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi’nin özellikle kasıtlı olarak veya kendi kısmında ağır ihmal nedeniyle aşağıdaki
işlemleri yapması halinde uygulanır:
966/2012 sayılı Mali Tüzüğe uyulmaksızın, geri kazanım yetkilerini belirlemek veya
geri kazanım emirleri düzenlemek, harcama taahhüt etmek veya bir ödeme emrini
imzalamak,
Alacak tutarını belirleyen bir belge hazırlamayı ihmal etmek, bir geri kazanım emrini
vermeyi ihmal etmek veya yayınlamasında geç kalmak veya ve ödeme emrinin
verilmesinde geç kalmak gibi kurumun üçüncü şahıslar tarafından hukuki işlemden
sorumlu tutulacak konular.
Bir yetkilendirme görevlisi, kendi sorumluluğunda olan bir kararın usülsüz ya da sağlam
mali yönetim ilkesine aykırı olduğuna karar verirse yetkili otoriteyi yazılı olarak bilgilendirir.
Yetki veren makam, bu kararı almak için yetkilendirme görevlisine yazılı olarak gerekçeli bir
talimat verirse, Yetkilendirme Görevlisi sorumlu tutulamaz.
61 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 87 62 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 89
39
Birlik delegasyonlarının başkanlarına ve vekillerine alt-yetki verilmesi durumunda,
delegasyonun yetkilendirme görevlisi, yürürlüğe konan iç yönetim ve kontrol sistemlerinin
tanımlanmasından ve bunların verimlilik ve etkililiğinden sorumludur.
Her yıl, birlik delegasyon başkanları, delegasyonlarında iç yönetim ve kontrol
sistemlerinin yürütülmesi garantisini ve ayrıca kendilerine yetkilendirilen işlemlerin yönetimini
ve sonuçlarını Komisyonun yetkilendirme görevlisine güvence beyanı yapması için sunar.
3.4.4.3. Muhasebe Görevlilerine Dair Uygulanabilir Kurallar63
Bir muhasebe Görevlisi, Personel Yönetmeliği'ndeki prosedürlere uygun olarak disiplin
işlemi ve tazminat ödenmesinden sorumludur. Bir muhasebe Görevlisi, özellikle, aşağıdaki
davranışlardan herhangi biri nedeniyle sorumlu olabilir:
Yönettiği fon, varlık veya belgelerde kayıp veya zarar olması,
Banka hesaplarını yanlış bir şekilde değiştirmek,
İlgili geri kazanım veya ödeme emirlerine uygun olmayan miktarların geri alınması
veya ödenmesi,
Gelir toplamada başarısızlık.
3.4.5. Gelir işlemleri 64
Muhasebe Görevlisi, sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından hazırlanan ve usulüne
uygun olarak belirlenen alacaklar için geri kazanım emirleri üzerine hareket eder. Muhasebe
Görevlisi, Birliğin gelirini almasını ve haklarının korunmasını sağlamak için gereken özeni
gösterecektir.
63 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 92 64 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 99
40
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, oluşturulan geri kazanım tutarından tamamen yada
kısmen feragat etmeyi planladığı durumlarda, feragat işleminin düzenli olmasını ve sağlam mali
yönetim ve orantılılık ilkelerine uygun olmasını sağlamalıdır. Feragat kararı kanıtlanmış
olmalıdır. Yetkilendirme Görevlisi, feragat kararını devredebilir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, sadece aşağıdaki durumlarda alacağın tamamını veya
bir kısmını geri almaktan feragat edebilir:
Öngörülebilir geri kazanım maliyetinin geri kazanım tutarını geçeceği ve feragatin
Birlik imajına zarar vermeyeceği durumlarda.
Zaman aşımından dolayı, alacak tutarının geri kazanım yapılamadığı durumlarda.
Geri kazanımın orantılık ilkesiyle tutarsız olduğu durumlarda.
Vakanın koşullarına bağlı olarak, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, geri kazanımdan
feragat edilmesiyle sonuçlanacak herhangi bir rekabet bozukluğu ve ekonomik ve sosyal zarara
sebep olan borcun tamamen geri kazanılması gibi ek kriterleri de dikkate almak zorunda
kalabilir.
Her kurum, Avrupa Parlamentosu ve Konseye her yıl 100.000 € veya daha fazla tutarı
içeren feragat kararları hakkında bir rapor gönderecektir. Komisyon böyle bir durumla
karşılarşa bu rapor yıllık faaliyet raporunun özetine eklenir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, tamamen veya kısmen alınacak olan bir meblağı iptal
edebilir. Oluşturulan bir alacak tutarının kısmi iptali, geri kalan Birlik haklarından feragat
edildiği anlamına gelmez. Bir hata olması durumunda, sorumlu Yetkilendirme Görevlisi,
oluşturulan alacak tutarını tamamen yada kısmen iptal eder ve yeterli nedenleri ilgili rapora
ekler. Her kurum, belirlenen bir alacak miktarını iptal etme yetkisini devretmek için gereken
koşulları ve işlemleri kendi iç kurallarında belirler.
Üye Devletler, ilk aşamada, kontrollerin ve denetimlerin yürütülmesinden ve sektöre
özgü kurallarda öngörüldüğü şekilde gereksiz yere harcanan miktarların geri kazanılmasından
41
sorumlu olacaklardır. Üye Devletlerin usulsüzlükleri kendi hesaplarıyla tespit edip düzelttikleri
ölçüde, bu usulsüzlüklere ilişkin Komisyon tarafından yapılacak olan mali düzeltmelerden
muaf tutulacaktır.
Komisyon, yürürlükteki yasaları ihlal eden Birlik finansman harcamalarını dışarda
bırakmak için Üye Devletler üzerinde mali düzeltmeler yapacaktır. Komisyon, mali
düzeltmelerini gereksiz yere harcanan miktarların belirlenmesi ve bütçeye ilişkin mali
çıkarımlara dayandırır. Bu miktarların kesin olarak belirlenemediği durumlarda, Komisyon
sektöre özgü kurallara uygun olarak tahmini veya sabit oranlı düzeltmeler uygulayabilir.
Komisyon, mali düzeltme miktarına karar verirken, yönetim ve kontrol sistemindeki
eksiklikler de dahil olmak üzere, ilgili kanunun ihlalinin niteliği ve ağırlığını ve bütçe için mali
çıkarımları dikkate alacaktır. Mali düzeltmelerin oluşturulmasına yönelik kriterler ve
uygulanacak işlemler, sektöre özgü kurallarda ortaya konabilir. Tahmini veya sabit oranlı
düzeltmelerin uygulanmasına yönelik metodoloji, Komisyonun Birliğin mali çıkarlarını
korumaya yönelik bir bakış açısıyla, sektöre özgü kurallara uygun olarak belirlenecektir.
3.4.6. Harcama İşlemleri
3.4.6.1. Finansman Kararları65
Bütçe taahhüdü, kurum veya kurumun yetkisini devralan yetkililer tarafından kabul
edilen bir finansman kararından önce yapılır. Finansman kararları yıllık veya çok yıllık
olacaktır.
Finansman kararı aynı zamanda yıllık veya çok yıllı çalışma programını oluşturur ve
taslak bütçenin kabul edilmesinden sonra ve prensipte uygulama yılının 31 Mart tarihinden geç
olmamak üzere kabul edilir. Çalışma programını içeren kısım, kabul edildikten hemen sonra ve
uygulanmasından önce ilgili kurumun internet sitesinde yayınlanacaktır. Finansman kararı,
65 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 108
42
kapsadığı toplam miktarı gösterir ve finanse edilecek eylemlerin bir tanımını içerir. Ayrıca
temel yasa ve bütçe doğrusu, izlenen hedefler ve beklenen sonuçlar, uygulama yöntemleri ve
çalışma programı için temel yasanın gerektirdiği ek bilgiler içerir.
3.4.6.2. Harcama İşlemleri66
Her harcama kalemi taahhüt edilir, onaylanır, yetkilendirilir ve ödenir. Taahhüt
sürelerinin sonunda, bütçe taahhütlerinin kullanılmamış bakiyelerinin taahhütleri kaldırılır.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, operasyonları yürütürken, harcamaların antlaşmalara,
bütçeye, AB Mali Tüzüğüne ve Antlaşmalar uyarınca benimsenen diğer kanun ve
yönetmeliklere ve sağlam mali yönetim ilkesine uygun olmasını sağlamalıdır.
Bütçe taahhütleri ve yasal taahhütler, usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş durumlar
dışında, aynı Yetkilendirme Görevlisi tarafından kabul edilir. Yasal taahhütler, Kriz Yönetimi
Yardımı ve İnsani Yardım Operasyonları alanında, Birlik Delegasyon Başkanları tarafından ya
da yokluklarında vekilleri tarafından, tamamen sorumlu olan Komisyon Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisinin talimatıyla imzalanır.
Harcama onaylanması, yasal bir taahhütün söz konusu olduğu durumlarda, Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisinin yasal taahhütte belirlenen şartlara göre alacaklı haklarını onaylayan
destekleyici belgeleri kontrol ettikten sonra, harcama kalemini ödemeyi kabul ettiği eylemdir.
Bu amaçla Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi alacaklı haklarının varlığını doğrular, iddianın
gerçekliğini ve miktarını belirler veya doğrular ve ödemenin ne zaman yapılacağına dair
koşulları onaylar.
Harcama yetkilendirmesi, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin, ödeneklerin mevcut
olduğunu doğrulaması ve önceden onaylanmış harcama miktarını ödemek için Muhasebe
Görevlisine talimat vermesi işlemidir.
66 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 109
43
Taahhüt kaldırılması, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin bütçe taahhüdü ile daha
önceden yapılan tahsisli ödenekleri tamamen ya da kısmen iptal ettiği işlemdir.
3.4.7. İç Denetçi
3.4.7.1. İç Denetçinin Atanması67
Her kurum, ilgili uluslararası standartlara uygun olarak yapılacak bir iç denetim
fonksiyonu kurar. Kurum tarafından atanan İç Denetçi, bütçe uygulama sistemlerinin ve
prosedürlerinin doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığının doğrulanmasından sorumludur. İç
Denetçi, yetkilendirme görevlileri ve muhasebe görevlileri arasından atanamaz.
Her kurum kendi iç denetçisini, belirli özellik ve gereksinimlere uygun olarak atar.
Kurum, iç denetçinin atanmasını Avrupa Parlamentosu ve Konseye bildirecektir. Ayrıca her
kurum, kendi özelliklerine ve gereksinimlerine uygun olarak, iç denetçilerin görev kapsamını
belirleyecek ve iç denetim işlevinin uluslararası iç denetim standartlarına göre uygulanmasına
yönelik hedef ve prosedürleri ayrıntılı bir şekilde ortaya koyacaktır.
İlgili kurum, özel yetkinliklerine göre Personel Yönetmeliği kapsamında olan ve üye
devlet vatandaşları arasından seçilen bir resmi görevli, iç denetçi olarak atayabilir. Eğer iki veya
daha fazla kurum aynı iç denetçiyi atarsa, her iki kurumda iç denetçinin eylemlerinden sorumlu
olarak beyan edilmesi için gerekli düzenlemeleri yaparlar.
İlgili kurum, İç denetçinin görevleri sona erdiğinde, Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'ni
bilgilendirir.
67 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 115
44
3.4.7.2. İç Denetçinin Yetki ve Görevleri68
İç denetçi, yönetim ve kontrol sistemlerinin kalitesi hakkında bağımsız fikirler
yayınlamak, operasyonların uygulanma koşullarını iyileştirmek ve sağlam mali yönetimi teşvik
etmek için önerilerde bulunmak suretiyle kendi kurumuna risklerle mücadele konusunda
tavsiyede bulunacaktır.
İç denetçi özellikle şunlardan sorumludur:
İç yönetim sistemlerinin uygunluğu ve etkililiğinin ve politikaların, programların ve
eylemlerin uygulanmasında bölümlerin performansını değerlendirmek.
Her bir bütçe uygulama işlemine uygulanacak iç kontrol ve denetim sistemlerinin
etkililiğini ve verimliliğini değerlendirmek.
İç Denetçi, görevlerini kurumun tüm faaliyetleri ve bölümleri ile ilgili olarak yerine
getirir. Üye Devletler ve üçüncü ülkeler dahil olmak üzere, görevlerini yerine getirmesi için
gereken tüm bilgilere gerektiğinde yerinde erişimle tam ve sınırsız erişim hakkına sahiptir. İç
Denetçi, yetkilendirme görevlilerinin yıllık raporunu ve tespit edilen her bir bilgiyi dikkate
alacaktır.
İç Denetçi, bulguları ve önerileri hakkında kuruma rapor sunacaktır. Kurum, denetimler
sonucu ortaya çıkan tavsiyelere göre harekete geçilmesini sağlamalıdır. Ayrıca yürütülen iç
denetimlerin sayısını ve türünü, yapılan tavsiyeleri ve bu tavsiyelere ilişkin olarak yapılan
eylemi gösteren yıllık bir iç denetim raporunu da kuruma sunacaktır.
Her kurum, iç denetçisinin raporlarında yer alan tavsiyelerin, diğer kurumlarla en iyi
uygulamaların değişimi için uygun olup olmadığını değerlendirir.
68 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 116
45
İç denetçi, raporunun hazırlanması sırasında, özellikle sağlam mali yönetim ilkesine
uygunluğa odaklanmalı ve uygulamayı istikrarlı bir şekilde geliştirmek ve iyileştirmek için
uygun önlemlerin alınmasını sağlamalıdır.
Kurum, harcama işlemlerinde yer alan tüm gerçek ve tüzel kişilere, gizlilik kapsamında
bağlantı kurmaları amacıyla iç denetçinin iletişim bilgilerini erişilebilir hale getirir.
Kurum her sene yapılan iç denetimlerin sayısı ve türünün, yapılan tavsiyelerin ve bu
tavsiyelere ilişkin eylemlerin bir özetini içeren bir rapor hazırlar ve Avrupa Parlamentosu ve
Konseye iletir. Kurum raporunun yanı sıra iç denetçi raporları ve bulguları, ancak
uygulanmaları için atılacak adımın iç denetçi tarafından onaylanmasından sonra kamuya erişilir
hale getirilecektir.
Kurum, iç denetçiye, denetim işlevinin uygun bir şekilde yerine getirilmesi için gereken
kaynakları ve görevlerini, amaçlarını ve yükümlülüklerini detaylandıran bir görev sözleşmesi
sağlamalıdır.
3.4.7.3. İç Denetçinin Çalışma Programı69
İç Denetçi çalışma programını kabul eder ve kuruma sunar. Kurum, İç Denetçiden
çalışma programında yer almayan denetimleri gerçekleştirmesini isteyebilir.
3.4.7.4. İç Denetçinin Bağımsızlığı70
İç Denetçi, denetimlerinin yürütülmesinde tam bağımsızlıktan yararlanır. İç Denetçiye
uygulanacak özel kurallar kurum tarafından belirlenir ve İç Denetçinin görevlerini yerine
getirirken tamamen bağımsız olmasını ve İç Denetçinin sorumluluğunu oluşturmayı garanti
eder.
69 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 117 70 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 118
46
İç Denetçiye herhangi bir talimat verilemez veya atanmasından dolayı 966/2012 sayılı
Mali Tüzük kapsamında kendisine atanan işlevlerin yürütülmesi konusunda herhangi bir
şekilde sınırlandırılamaz.
3.4.7.5. İç Denetçinin Sorumluluğu71
Kurum, iç denetçiye eylemlerinden ötürü sorumlu olduğunu bildirir. Soruşturma açmak
için gerekçeli bir karar alınması gerekmektedir. Bu karar ilgili tarafa bildirilir. Kurum,
doğrudan sorumluluğu altındaki soruşturmaya, ilgili personele eşit veya daha yüksek bir veya
daha fazla memurunu görevlendirebilir. Soruşturma sırasında ilgili tarafın görüşleri dinlenir.
Soruşturma raporu daha sonra bu rapor hakkında kurum tarafından dinlenecek olan ilgili tarafa
iletilecektir. Rapor ve dinleme temelinde, kurum ya işlemi sona erdiren gerekçeli bir kararı yada
Personel Yönetmeliğine uygun olan gerekçeli bir kararı kararı kabul eder. Disiplin önlemleri
veya mali cezalar getiren kararlar, ilgili tarafa bildirilir ve bilgi amaçlı olarak diğer kurumlara
ve Avrupa Birliği Sayıştay'ına da bildirilir. İlgili taraf, Personel Yönetmeliğinde öngörüldüğü
gibi, Avrupa Birliği Adalet Divanı nezdinden önce bu tür kararlara ilişkin olarak bir dava
açabilir.
3.5. Ortak Kurallar
3.5.1. Doğrudan, Dolaylı ve Ortak Uygulamalara İlişkin Kurallar72
Doğrudan, ortak ve dolaylı uygulamalarda Birlik katkıları, bir Birlik politika hedefine ve
belirtilen sonuçlara ulaşılmasına yardımcı olur ve aşağıdaki biçimlerde olabilir:
Fiilen gerçekleşmiş uygun masrafların ödenmesi.
71 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 119 72 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 121
47
Birim başına bir tutar referans alınarak önceden açıkça tanımlanmış uygun maliyet
kategorilerinin tümünü veya bir kısmını kapsayan birim maliyetler.
Önceden açıkça tanımlanmış olan, uygun maliyetler kategorilerinin tümünü veya bir
kısmını küresel olarak kapsayan götürüler.
Yüzde uygulanarak, önceden açıkça tanımlanmış belirli maliyet kategorilerini
kapsayan, sabit oranlı finansman.
3.5.2. Doğrudan ve Dolaylı Uygulamalara İlişkin Uygulanabilir Kurallar
3.5.2.1. İşlem ve Uygulama Kuralları
3.5.2.1.1. Mali Çerçeve Ortaklıkları73
Komisyon, Birlik fonlarını uygulayan kişi ve kuruluşlarla uzun vadeli bir işbirliği için
mali çerçeve ortaklık anlaşmaları yapabilir. Mali çerçeve ortaklık anlaşmaları, her bir çok yıllı
mali çerçevede en az bir kez gözden geçirilecektir. Katkı veya hibe sözleşmeleri, bu anlaşmalar
çerçevesinde imzalanabilir.
Mali çerçeve ortaklık anlaşması, mali işbirliği biçimlerini, işbirliğinin ortak hedeflerini
ve Komisyon ve Birlik fonlarını uygulayan kişi ve kuruluşlar arasında bu tür işbirliğini
düzenleyen ilkeleri belirtecektir. Bu anlaşmalar aynı zamanda Komisyonun, denetim
prosedürleri de dahil olmak üzere Birlik fonlarını uygulayan kişi veya kuruluşların sistemlerine
ve prosedürlerine ne ölçüde güvenebileceğini de yansıtacaktır.
Denetim ya da doğrulama anlaşmaları, denetimlerin maliyet ve faydalarını iyileştirmek
ve iş birliğini kolaylaştırmak amacıyla fon uygulayan kişi ve kuruluşlarla ya da hibe
yararlanıcılarıyla yapılabilir.
73 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 126
48
3.5.2.1.2. Askıya Alma, Sonlandırma ve Eksiltme74
Bir ihalenin sözleşmeye bağlanma prosedürü, usulsüzlük veya dolandırıcılığa maruz
kalırsa, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi işlemi askıya alır ve işlemin iptali de dahil olmak
üzere gerekli her türlü önlemi alabilir. Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, şüpheli dolandırıcılık
olayları durumunda derhal OLAF’ı bilgilendirecektir. OLAF75, birlik bütçesine karşı yapılan
dolandırıcılıkları, AB kurumlarındaki yolsuzluk ve kötü idare olaylarını araştırır ve yolsuzlukla
mücadele etmek için politikalar geliştirir.
İhalenin sözleşmeye bağlanma prosedürü tamamlandıktan sonra, bu prosedürün
usulsüzlük veya dolandırıcılığa maruz kaldığının kanıtlaması durumunda, Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisi şunları yapabilir:
Yasal taahhüdü imzalamayı reddedebilir veya prosedürü iptal edebilir.
Ödemeleri askıya alabilir.
Yasal taahhüdün uygulanmasını askıya alabilir.
Uygun olduğu hallerde, yasal taahhüdün tamamını veya bir alıcıya ilişkin kısmını
sona erdirebilir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi ayrıca ödemeleri veya yasal taahhüdün uygulanmasını
şu durumlarda askıya alabilir:
Yasal taahhüdün uygulanmasının, usulsüzlük, dolandırıcılık veya yükümlülüklerin
ihlaline konu olduğu kanıtlandığında.
Öngörülen usulsüzlük, dolandırıcılık veya yükümlülük ihlallerinin gerçekte
gerçekleşip gerçekleşmediğini doğrulamak gerektiğinde.
74 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 127 75 Ayrıntılı bilgi için bakınız: https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_en, (Erişim:05.02.2019)
49
Varsayılan yükümlülük ihlalleri, usulsüzlükler veya dolandırıcılıklar teyit edilmediği
takdirde, uygulama veya ödeme süreçleri mümkün olan en kısa sürede tekrar başlar.
3.5.2.1.3. Kayıt Tutma76
Alıcılar, destekleyici belgeler, istatistiki kayıtlar ve elektronik formattaki kayıt
belgelerinin dahil olduğu diğer kayıtları, nihai ödemenin yapılmasını takip eden beş yıl boyunca
saklayacaktır. Bu süre, fonun 60.000 Avro'ya eşit veya daha düşük bir tutar olduğu durumlarda
üç yıl olacaktır.
Denetim, itiraz, dava, hukuki taahhütle ilgili iddiaların takibine veya Avrupa Sahtecilikle
Mücadele Bürosu soruşturmasına ilişkin kayıtlar ve belgeler, ilgili soruşturma ve araştırmaların
sona ermesine kadar saklanacaktır.
Kayıtlar ve belgeler, asıl formunda veya orijinallerinin onaylanmış gerçek kopyaları veya
orijinal belgelerin elektronik versiyonları şeklinde yaygın kabul görmüş veri taşıyıcılarıyla
saklanmalıdır.
3.5.2.2. Erken Tespit ve İhraç Sistemi
3.5.2.2.1. Birliğin Mali Çıkarlarının Risklerin Tespiti ve İdari Yaptırımların Uygulanması
Yoluyla Korunması77
Komisyon, Birliğin mali çıkarlarını korumak için katılımcılar ve alıcılar üzerinde
uygulama amacıyla erken tespit ve ihraç sistemi kurmalı ve işletmelidir.
Böyle bir sistem şu işlemleri kolaylaştırır:
76 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 128 77 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 131
50
Birliğin mali çıkarları için risk oluşturan katılımcıların ve alıcıların erken tespiti.
İhraç durumunda bulunan katılımcı ve alıcıların ihraç edilmesi.
Bir alıcıya gereken yerlerde mali ceza uygulanması.
Erken tespit bilgilerinin kaydedilmesi, mali cezadan hariç tutma ve / veya dayatma kararı
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından alınır. Bu kararlara ilişkin bilgiler, ilgili
veritabanına kaydedilecektir.
3.5.2.2.2. İhraç Kriterleri ve İdari Yaptırımlar78
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, bir gerçek veya tüzel kişiyi, ihale prosedürlerine
katılmaktan veya Birlik fonlarını uygulamak için seçilmekten şu durumlarda ihraç edebilir:
Kişi veya kuruluşun iflas ettiği, ödeme aczine veya tasfiye işlemine konu olduğu,
varlıklarının bir kayyum veya mahkeme tarafından yönetildiği yerlerde, iş
eylemlerinin askıya alındığı durumlarda veya AB yasaları veya ulusal yasalar veya
yönetmelikler uyarınca sağlanan benzer bir prosedürden kaynaklanan durumlarda.
Bir kişi ya da kuruluşun yürürlükteki yasaya uygun olarak vergi ya da sosyal güvenlik
katkı payların ödemesine ilişkin yükümlülüklerini ihlal ettiği nihai bir karar ile
belirlendiğinde.
Bir kişi ve kuruluşun ait olduğu mesleğin mevcut kurallarına veya etik şartlarına
uymadığı ve ihlal ettiği durumlarından veya mesleki güvenilirliklerinde rekabeti
bozmak amacıyla diğer kişi veya kuruluşlarla anlaşma yapmak, fikri mülkiyet
haklarını ihlal etmek, sözleşmeye bağlama prosedürü sırasında Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisinin karar verme sürecini etkilemeye teşebbüs etmek ve ihale
sürecinde usülsüz avantajlar sağlayabilecek gizli bilgileri ele geçirmeye teşebbüs
etmek gibi yasa dışı bir niyet veya yoğun bir ihmal durumlarından suçlu bulunması.
78 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 132
51
Bir kişi veya kuruluşun dolandırıcılık, yolsuzluk, suç örgütüne katılmak, kara para
aklanması veya terörist finanse etmesi, terör eylemleriyle bağlantılı eylemleri veya
çocuk işçi çalıştırmak gibi eylemlerden nihai olarak suçlu bulunduğu durumlarda.
Kişi veya kuruluşun, bütçe tarafından finanse edilen yasal bir taahhüdün yerine
getirilmesindeki temel yükümlülüklere uymada önemli yetersizliklere sahip olduğu
durumlarda.
Kişi veya kuruluşun usulsüzlük yaptığı nihai karar ile ispatlandığı durumlarda.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, mevcut ihraç kriterlerine sahip kişi ve kurumları, ilgili
heyetin verdiği gerekçeli kararları dikkate alarak ihraç eder.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, kişi veya tüzel kişiyi ihraç etme kararını ve /veya bir
alıcıya mali bir ceza dayatma kararını nihai idari kararın bildirilmesine müteakip
geciktirmeksizin gözden geçirir. Nihai idari kararın hariç tutulma süresini belirlemediği
durumlarda, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, bu süreyi gerekçeler ve bulgular temelinde ve
ilgili heyetin tavsiyesini dikkate alarak belirleyecektir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin kararı ve ilgili heyetin tavsiyeleri orantılık ilkelerine
uygun olacaktır ve özellikle şu kriterler dikkate alınacaktır:
Birliğin mali çıkarları ve imajı üzerindeki etki de dahil olmak üzere durumun
ciddiyeti.
İlgili davranıştan bu yana geçen zaman.
Süresi ve tekrarlaması.
İhmal niyeti veya derecesi.
52
3.5.2.2.3. İhraç Durumunun Bulunmadığına Dair Beyan ve Delil79
Bir katılımcı, ihraç kriterlerinden herhangi birine sahip olup olmadığını beyan edecektir.
Aday veya teklif veren, olası alt yüklenicilerinin de imzaladığı aynı beyannameyi sağlamakla
yükümlüdür.
3.5.2.2.4. Mali Cezalar80
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, caydırıcı bir etki sağlamak için heyetin de tavsiyelerini
alarak yasal taahhüdün yapıldığı bir alıcıya mali ceza uygulayabilir. İhraç etmenin orantılılık
ilkesine ters düştüğü durumlarda, mali ceza ihraç etme cezasının bir altenartifi olabilir. Alıcının,
Birlik fonlarını gereksiz yere almak niyetiyle sistemli ve tekrarlayan bir davranış benimsemesi
durumunda, Birliğin mali çıkarlarını korumak için ihraç etmeye ek olarak mali ceza da
uygulanabilir. Mali cezanın miktarı, yasal taahhüdün toplam değerinin % 10'unu geçemez.
3.5.2.2.5. İhraç Süresi ve Sınırlama Dönemi81
İhraç süresi şu sürelerden herhangi birini aşmayacaktır:
Eğer varsa, bir Üye Devletin nihai idari kararı ile belirlenen süre.
Dolandırıcılık, yolsuzluk, suç örgütüne katılmak, kara para aklanması veya terrorist
finanse edilmesi, terör eylemleriyle bağlantılı eylemler veya çocuk işçi çalıştırmak
gibi eylemlerden nihai olarak suçlu bulunan durumlarda 5 yıl.
Bir kişi ve kurumun, ait olduğu mesleğin mevcut kurallarına veya etik şartlarına
uymadığı ve ihlal ettiği durumlarından veya mesleki güvenilirliklerinde rekabeti
bozmak amacıyla diğer kişi veya kuruluşlarla anlaşma yapmak, fikri mülkiyet
haklarını ihlal etmek, ihale verme işlemi sırasında sorumlu yetkilendirme görevlisinin
79 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 133 80 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 134 81 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 135
53
karar verme sürecini etkilemeye teşebbüs etmek ve ihale verme işleminde usülsüz
avantajlar sağlayabilecek gizli bilgileri ele geçirmeye teşebbüs etmek, bütçe
tarafından finanse edilen yasal bir taahhüdün yerine getirilmesindeki temel
yükümlülüklere uymada önemli yetersizliklere sahip olmak ve usülsüzlük yaptığı
nihai kararla ispatlanmak gibi durumlarda 3 yıl.
Bir kişi veya kurum, iflas, ödeme aczi, tasfiye ve vergi ve sosyal güvenlik borçlarını
ödememe halinde olduğu sürece ihraç olma hali devam edecektir.
İhraç kriterleri ve idari yaptırımlar kapsamında yer alan bir kişi veya kuruluşa verilecek
ihraç ve/veya mali cezaların sınırlama süresi aşağıdaki tarihlerden itibaren 5 yıl olarak
hesaplanacaktır:
İhraca sebep olan davranış tarihi veya devam eden veya tekrarlanan eylemler
durumunda işlemin sona erdiği tarih.
Ulusal yargı veya nihai idari kararın nihai yargı tarihi.
3.5.2.2.6. İhraç ve Mali Cezaların Yayımlanması82
Komisyon, ihraç ve/veya mali cezaların caydırıcı etkilerini güçlendirmek için Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisinin kararına bağlı olarak ihraç ve mali cezalarla ilgili şu bilgileri
internet sitesinden yayımlayacaktır:
İhraç kriterleri ve idari yaptırımlar kapsamında bulunan kişi veya kurumun adı.
İhraç durumu.
İhraç tutulma süresi ve/veya mali cezanın miktarı.
İhraç ve/veya mali ceza ile ilgili kararın bir ön sınıflandırma temelinde alındığı
durumlarda, yayın, nihai hüküm veya nihai idari kararın olmadığını gösterir. Bu gibi
82 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 136
54
durumlarda, temyiz başvuruları, durumları ve sonuçlarının yanı sıra Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisinin revize edilmiş kararları hakkında bilgi gecikmeksizin yayımlanacaktır. Mali
cezanın uygulandığı durumlarda, yayın, ayrıca cezanın ödenip ödenmediğini de belirtecektir.
Yayımlanan bilgiler, ihraç durumu sona erer ermez kaldırılır. Mali bir ceza söz konusu
olduğunda ise, yayın bu ceza ödendikten altı ay sonra kaldırılır.
Bir soruşturmanın veya ulusal adli takibatın gizliliğinin muhafaza edilmesi gerekirse,
ihraç durumunda olan kişi veya kuruma orantısız bir şekilde zarar verecekse ve orantılılık
ilkesine uygun değilse ve gerçek bir kişinin söz konusu olduğu durumlarda, kişisel bilgilerin
yayınlanmasının Birliğin mali çıkarları üzerindeki etkileriyle beraber son derece haklı
gösterilemediği durumlarda ihraç bilgileri yayımlanmayacaktır.
3.5.2.2.7. Kazanım Prosedürünün Reddi83
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, kazanım prosedürünü katılımcı şu durumlardan birine
sahipse reddeder:
İhraç olma durumundaysa.
Prosedürde yer almak için şart koşulan bilgileri yanlış beyan etmiş veya bu bilgileri
temin etmede başarısız olmuşsa.
Kazanım prosedüründe kullanılan belgelerin hazırlanma aşamasına dahil olmuşsa ve
bu durum eşit muamele ilkesi ihlaline ve rekabetin bozulmasına yol açıyorsa.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, son maddenin gerçekleşmesi durumunda diğer
katılımcıları kazanım prosedürleriyle ilgili değişen bilgiler hakkında bilgilendirecektir ve
tekliflerin veya başvuruların alınması için yeterli zaman sınırlarını ayarlayacaktır. Bu tür bir ret
kararından önce, ilgili katılımcıya, kazanım prosedürünü hazırlama sürecine katılımın, eşit
muamele ilkesini ihlal etmediğini kanıtlama fırsatı verilecektir.
83 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 137
55
3.5.2.2.8. Erken Tespit ve İhraç Sistemi84
Erken tespit ve ihraç sisteminde değiştirilen bilgi, Komisyon tarafından oluşturulan bir
veritabanında toplanacaktır ve gizlilik kurallarına uygun olarak yönetilecektir.
Erken tespit, ihraç ve/veya mali ceza davalarına ilişkin bilgi, bahsi geçen kişi veya
kurumu haberdar ettikten sonra Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından veri tabanına
girilir.
3.5.2.2.9. Heyet85
Bir heyet, herhangi bir kurumun yetkilendirme görevlisi, Birlik organları, Avrupa ofisleri
ve organlarının talebiyle toplanır.
Heyet üyeleri aşağıdakilerden oluşur:
Komisyon tarafından atanan üst düzey bağımsız bir başkan.
Sistemin sahibi olarak ortak bir pozisyon belirlenen Komisyonun 2 daimi temsilcisi
Talep eden yetkilendirme görevlisinin bir temsilcisi
Heyetin yapısı, uygun yasal ve teknik uzmanlığı gerektirir. Komisyon tarafından atanmış
daimi bir sekreterlik, heyetin sürekli idaresini sağlamak için heyete yardımcı olacaktır. Heyet
başkanı, AB Sayıştayı'nın eski üyelerinden, AB Adalet Divanı'ndan veya Komisyon dışındaki
bir kurumda en azından Genel Müdür görevinde bulunan eski görevliler arasından seçilecektir.
Başkan, kişisel ve mesleki özellikleri, yasal ve mali konularda geniş tecrübesi ve kanıtlanmış
rekabet, bağımsızlık ve dürüstlük temelinde seçilecektir. Görev süresi 5 yıldır ve yeniden
seçilemez. Heyet başkanı tüm oturumlara başkanlık eder ve görevlerini yerine getirirken
84 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 138 85 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 139
56
bağımsız olacaktır. Heyet Başkanlığı ve diğer resmi görevleri arasında çıkar çatışması
olmayacaktır. Heyetin usül kuralları Komisyon tarafından kabul edilir.
Heyet, ihraç durumunda olan kişi veya kurumlar ve mevcut olgu ve bulgularla ilgili olarak
tavsiyelerini vermeden önce gözlem yapma hakkına sahiptir. Soruşturma ve adli işlemlerin
gizliliğini koruma amacıyla gözlem yapma fırsatı istisnai olarak ötelenebilir.
Heyetin ihraç etme ve/veya mali ceza için tavsiyesi aşağıdaki unsurları içerir:
Ortaya çıkan olgular veya bulgular ve bunların yasadaki ön sınıflandırması.
Mali ceza ve miktarını uygulama ihtiyacının değerlendirilmesi.
İhraç etme gerekliliğinin değerlendirilmesi ve böyle bir ihracın süre tavsiyesi.
Kişi veya kurumla ilgili bilgileri yayınlama ihtiyacının değerlendirilmesi
Kişi veya kurum tarafından alınan iyileştirici önlemlerin değerlendirilmesi
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi’nin heyetin önerdiğinden daha sert bir karar almayı
öngörmesi halinde, bu tür bir kararın haklara ve kişisel veri koruma kurallarına saygı
gösterilerek alınması sağlanmalıdır. Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, heyetin tavsiyesinden
sapmaya karar verdiği hallerde, bu kararını heyete savunması gerekir.
3.5.2.3. Bilgi Teknolojisi Sistemleri ve e-devlet
3.5.2.3.1. Operasyonların Elektronik Yönetimi86
Dökümanlar, gelir ve gider işlemlerinin veya belge değişimlerinin bilgisayar sistemleri
aracılığıyla yönetildiği durumlarda, imza sahibinin yeterli derecede doğrulanmasını sağlayan
bilgisayarlı veya elektronik bir işlemle imzalanabilir. Bu tür sistemler, tüm veri alanlarının
içeriğini tanımlayan, her bir operasyonun nasıl ele alındığını gösteren ve bilgisayar sisteminin
86 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 141
57
her bir operasyon için tam bir denetim izinin varlığını nasıl sağladığını ayrıntılı olarak açıklayan
tam ve güncel bir tanım içermelidir.
İlgili kurumların ve üye devletlerin ön mutabakatına bağlı olarak, aralarındaki belgelerin
iletimi elektronik yollarla yapılabilir.
3.5.2.3.2. e-devlet87
Kurumlar ve yürütme ajansları katılımcılarla elektronik bilgi alışverişi yapmak için tek
tip standartlar belirleyecek ve uygulayacaktır. Özellikle, mümkün olan en geniş ölçüde,
kazanım prosedürleri kapsamında gönderilen verilerin işlenmesi, saklanması ve teslimi için
çözümler tasarlayacak ve uygulayacaklar ve bu amaçla katılımcılar için tek bir “elektronik veri
takas alanı” devreye sokacaklardır.
3.5.2.3.3. Elektronik Takas Sistemleri88
Alıcılarla yapılan ve yasal taahhütlerin tamamlanmasını ve bunlarda yapılan
değişiklikleri de içeren tüm değişimler, elektronik takas sistemleri aracılığıyla yapılabilir.
Elektronik takas sistemleri aşağıdaki gereksinimleri karşılamalıdır:
Sadece yetkili kişiler sisteme ve onun aracılığıyla iletilen belgelere erişebilir.
Sadece yetkili kişiler bir belgeyi sistem üzerinden elektronik olarak imzalayabilir
veya iletebilir.
Yetkili kişiler, belirlenmiş araçlar yoluyla sisteme kaydedilmelidir.
Elektronik işlemin tarihi ve zamanı kesin olarak belirlenmelidir.
Belgelerin bütünlüğü ve gerçerliliği korunmalıdır.
Belgelerin gizliliği muhafaza edilmelidir.
87 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 142 88 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 143
58
Kişisel verilerin korunması sağlanmalıdır.
Böyle bir sistem üzerinden gönderilen veya alınan veriler, verilerin bütünlüğünün yasal
varsayımına ve sistem tarafından gösterilen verilerin gönderilmesi veya alınmasına ilişkin tarih
ve zaman doğruluğuna sahiptir.
Böyle bir sistem aracılığıyla gönderilen veya tebliğ edilen bir belge, bir matbu evrağa
eşdeğer, yasal işlemlerde delil ve orijinal olarak kabul edilir ve otomatik olarak değiştirilebilen
herhangi bir dinamik içermemesi koşuluyla, özgünlük ve bütünlüğe yasal olarak sahip olur.
Elektronik imzalar, el yazısı imzaların eşdeğer yasal etkisine sahip olacaktır.
3.5.2.3.4. Başvuru Belgelerinin Teslimi89
Başvuru belgelerinin teslimi için yapılacak düzenlemeler, teslim için özel bir yöntem
seçebilecek olan Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından belirlenir.
Seçilen iletişim araçları, gerçek rekabeti ve aşağıdaki koşulların yerine getirilmesini
sağlayacak şekilde olmalıdır:
Her gönderi, değerlendirilmesi için gereken tüm bilgileri içerir.
Verilerin bütünlüğü korunur.
Başvuru belgelerinin gizliliği korunur.
Kişisel verilerin korunması sağlanmalıdır.
Komisyon, katılımcıların başvuru belgelerini ve destekleyici kanıtlarını elektronik
biçimde girebileceğini uygun yollarla garanti eder. İletişim ve bilgi alışverişini desteklemek
için kullanılan herhangi bir elektronik iletişim sistemi, adil, genellikle erişilebilir ve genel
kullanımda bilgi ve iletişim teknolojisi ürünleriyle birlikte çalışabilir olmalı ve katılımcıların
kazanım prosedürüne erişimini kısıtlamamalıdır.
89 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 144
59
Başvuru belgelerinin elektronik olarak alınmasına yönelik cihazlar, teknik yollarla ve
uygun prosedürlerle şunları garanti etmesi gerekir:
i. Katılımcı kesin olarak onaylanabilir.
ii. Başvuru belgelerinin alındığı tam tarih ve saat kesin olarak belirlenebilir.
iii. Sadece yetkili kişiler bu şartlar altında iletilen verilere erişebilir ve bunları açmak için
tarihleri ayarlayabilir veya değiştirebilir.
iv. Kazanım prosedürünün farklı aşamalarında yalnızca yetkili kişiler, sunulan ve gerekli
olan tüm verilere erişebilir.
Yetkilendirme görevlisinin, başvuru belgelerinin elektronik yollarla sunulmasına izin
verdiği durumlarda, bu sistemler aracılığıyla sunulan elektronik belgeler orijinal olarak kabul
edilir. Gönderimin mektupla yapıldığı durumlarda, katılımcılar başvuru belgelerini şu
şekillerde sunmayı tercih edebilirler:
Posta veya kurye hizmeti ile; bu durumda kanıt, posta damgası veya makbuz tarihidir.
Katılımcı tarafından kişi ya da bir temsilci ile sorumlu yetkilendirme görevlisinin
öncülüğünde elden teslim yoluyla; bu durumda kanıt, alındı belgesidir.
Katılımcılar, başvuru belgelerini sunarak, prosedür sonucunun elektronik yollarla
bildirilmesini kabul ederler.
3.5.3. Doğrudan Uygulamaya İlişkin Uygulanabilir Kurallar
3.5.3.1. Değerlendirme Komitesi90
Başvuru belgeleri bir değerlendirme komitesi tarafından değerlendirilir. Değerlendirme
komitesi Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından atanır. Komite en az 3 kişiden oluşur.
90 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 145
60
Hibe başvurularını ve ihaleleri değerlendiren komite üyeleri, aralarında hiyerarşik bir
bağlantı olamayacak şekilde seçilir ve kurum ve organların teşkilatları en az iki kişiyle temsil
edilir ve bunlardan en az bir tanesi Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi ile hiyerarşik bir bağa
sahip olmamalıdır. Dış uzmanlar, sorumlu yetkilendirme görevlisinin kararı ile komiteye
yardımcı olabilirler. Temel yasada öngörüldüğü takdirde, komite üyeleri, dış uzmanlardan
olabilir. Değerlendirme komitesi üyeleri ve dış uzmanlar çıkar çatışması ile ilgili
yükümlülüklere uymalıdır.
3.5.3.2. Başvuru Belgelerinin Açığa Kavuşturulması ve Düzeltilmesi91
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, katılımcı tarafından istenilen düzeltmenin
onaylanmasından sonra başvuru belgelerindeki bariz yazım hatalarını düzeltebilir.
Bir katılımcının kanıt sunmaması veya beyanda bulunmaması durumunda,
Değerlendirme komitesi veya uygun hallerde Yetkilendirme Görevlisi, uygun şekilde
gerekçelendirilmiş haller dışında, katılımcıdan eksik bilgileri sağlamasını veya destekleyici
belgeleri açıklamalarını ister. Bu tür bilgi, açıklama veya onaylar, başvuru belgelerini önemli
ölçüde değiştirmeyecektir.
3.5.3.3. Garantiler92
Düşük değerli sözleşmeler ve hibeler hariç olmak üzere, Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi, orantılı ve bir risk analizine tabi ise, aşağıdaki garantilerin sunulmasını isteyebilir:
Avans ödenmesiyle bağlantılı mali riskleri sınırlamak için yükleniciler veya
yararlanıcılardan (Avans garantisi).
91 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 146 92 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 147
61
İnşaat, tedarik veya karmaşık hizmetler durumunda büyük çaptaki sözleşme
yükümlülüklerine uyulmasını sağlamak için yüklenicilerden (Performans garantisi).
Sözleşme yükümlülük süresi boyunca sözleşmenin tam performansının sağlanması
için yüklenicilerden (Teminat akçe garantisi).
Avans garantisi talep etmeye bir alternatif olarak, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi,
hibeler için ödemeyi birkaç taksit haline bölmeye karar verebilir. Sorumlu yetkilendirme
görevlisi ayrıca, garantinin avro cinsinden mi yoksa sözleşme veya hibe anlaşmasının para
biriminden mi olacağını belirler. Garanti, Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından kabul
edilecek bir banka veya yetkili bir mali kuruluş tarafından sağlanacaktır.
Sözleşmenin ya da hibe anlaşmasının uygulanmasında, sorumlu yetkilendirme görevlisi,
garantörün yürürlükteki ulusal yasaya uygun olarak garanti vermeye yetkili olmadığını tespit
ederse, yüklenici veya yararlanıcıdan garantiyi değiştirmesini şart koşacaktır.
3.5.3.4. Avans Garantisi93
Garanti, avans tutarını aşmayacak miktarda olacaktır. Avans ödemesi, ara ödemelerden
kesildiğinde veya yüklenici veya faydalanıcıya nihai ödeme yapıldığında, sözleşme koşulları
veya hibe anlaşması şartlarına göre garanti serbest bırakılır.
3.6. Dolaylı Uygulama
3.6.1. Dolaylı Uygulama94
Birlik fonlarını veya bütçe garantilerini uygulayan birim ve kişilerin seçimi, eylemin
niteliği gereği şeffaf olacaktır ve bir çıkar çatışmasına sebep olmayacaktır. Birlik fonlarını veya
93 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 148 94 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 149
62
bütçe garantilerini uygulayan birim ve kişiler, sağlam mali yönetim, şeffaflık, ayrımcılık
yapmama ilkelerine ve Birlik eylem görünürlüğüne saygı göstermelidir.
Komisyon, orantılılık ilkesine uygun olarak ve gerekli değerlendirmeleri yaparak ve
eylem doğası ve finansal riskleri hesaba katarak bir değerlendirme yapar ve AB fonlarını
uygulayan kişi ve birimlerden şunları gerçekleştirmesini talep eder:
Uluslararası en iyi uygulamalara dayanan ve özellikle usulsüzlükleri ve sahteciliği
önleme, tespit etme ve düzeltmeye izin veren etkin ve verimli bir iç kontrol sisteminin
işleyişini kurmak ve sağlamak.
Zamanında, doğru, eksiksiz ve güvenilir bilgi sağlayan bir muhasebe sistemi
kullanmak.
Uluslararası olarak kabul edilmiş denetim standartlarına uygun olarak, ilgili birim
veya kişiden bağımsız olarak denetim hizmeti tarafından gerçekleştirilen bağımsız bir
dış denetim sağlamak.
Uygun gözden geçirme yöntemleri, gereksiz yere ödenen fonların geri kazanımı için
kurallar ve fon erişiminden ihraç tutulma kuralları dahil olmak üzere üçüncü taraflara
finansman sağlamada uygun kural ve yöntemler uygulamak.
Kamuoyuna alıcılar hakkında yeterli bilgi vermek.
Kişisel verilerin korunmasını sağlamak.
3.6.2. Uygulama95
AB fonlarını veya bütçe garantilerini uygulayan kişi ve kurumlar Komisyona şunları
sağlar:
Birlik fonlarının veya bütçe garantisinin uygulanması hakkında bir rapor.
Katkının harcamayı karşıladığı durumlarda, yapılan harcamaları gösteren hesaplar.
95 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 150
63
Bu rapor ve hesaplarda yer alan bilgilerin düzgün, tam ve doğru olarak sunulduğunu;
AB katkısının ilgili sektöre özgü kurallarda, katkı anlaşmalarında, finansman
anlaşmalarında veya garanti anlaşmalarında tanımlandığı gibi amaçlanan hedef için
kullanıldığını ve uygulanan kontrol sistemlerinin temel işlemlerin yasallığı ve
düzenliliği konusunda gerekli garantileri verdiğini doğrulayan bir yönetim beyanı.
Sistemlerde tespit edilen hata ve zayıflıkların nitelik ve kapsam analizini de içeren
nihai denetim raporlarının ve yapılan kontrollerin bir özeti.
Yukarıdaki maddelerde belirtilen belge ve raporlara, uluslararası kabul görmüş denetim
standartlarına uygun olarak hazırlanan bağımsız bir denetim kuruluşunun görüşü eşlik eder. Bu
görüş, kontrol sistemlerinin devreye sokulup sokulmadığını ve uygun maliyetli olup olmadığını
ayrıca temel işlemlerin yasal ve düzenli olup olmadığını belirler.
AB fonlarını veya bütçe garantilerini uygulayan birim ve kişiler, kara para aklanmasının
önlenmesi, terörle mücadele, vergi kaçırma ve vergi kaçakçılığı ile ilgili standartlara ve
yürürlükteki mevzuata uymalıdır.
Komisyon, Birlik fonlarının veya bütçe garantisinin ilgili anlaşmalarda belirtilen şartlara
uygun olarak kullanıldığını doğrular.
Katkı anlaşmaları, finansman anlaşmaları veya garanti anlaşmaları, AB fonlarını
uygulayan birimin yükümlülük ve zorunluklarını açıkça tanımlayacaktır. Bu anlaşmalar,
görevlerin nasıl yapılacağına dair kuralları, performans ölçmede beklenen sonuçları ve izleme
faaliyetleri esnasında tespit edilen dolandırıclık ve usulsüzlük olaylarını gecikmeksizin
Komisyona bildirme konularındaki raporlama kurallarını da içerir. Tüm katkı, finansman ve
garanti anlaşmaları, talep edilmesi halinde Avrupa Parlamentosu ve Konseye verilecektir.
64
3.6.3. Üçüncü Ülkelerle Yapılan Dolaylı Uygulama96
Komisyon, Birliğin üçüncü ülkedeki müdahalesini açıklayan ve eylemin her bir kısmı için
uygulama yöntemini ortaya koyan bir finansman anlaşmasının imzalanması yoluyla üçüncü bir
ülkeyle ortaklık halinde bütçeyi uygulayabilir.
Üçüncü ülke veya onun belirlediği kurumlar tarafından dolaylı olarak uygulanan eylemin
bir parçası olarak Finansman anlaşması, fonların uygulanmasında üçüncü ülke ve Komisyonun
rol ve sorumluluklarını açıkça tanımlayacaktır.
3.7. Kamu Alımları ve İmtiyazlar
3.7.1. Ortak Hükümler
3.7.1.1. Kamu sözleşmelerine uygulanacak ilkeler ve kapsam97
Kamu sözleşmeleri şunları içerir:
Bina sözleşmeleri (Arazi, mevcut binalar veya diğer taşınmaz malların satın alma
seçeneği olarak yada olmadan satın alma, uzun dönem kiralama ve intifa hakkını
kapsar.)
Tedarik sözleşmeleri (Tedarik sözleşmeleri, ürünlerin satın almasını, kiralamasını
veya kiraya verilmesini, satın alma seçeneği olarak yada olmadan kapsar.)
İnşaat sözleşmeleri (Sözleşme makamı tarafından belirlenen inşaat işlerinin ifası yada
ifa ve tasarımının beraber yapıldığı sözleşmeleri kapsar.)
Hizmet sözleşmeleri (Teknik yardım veya çalışma gibi hizmetlerin sunulması için bir
hizmet sağlayıcı ile sözleşme makamı arasında yapılan sözleşmeleri kapsar.)
96 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 152 97 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 154
65
Bütçe tarafından tamamen ya da kısmen finanse edilen tüm kamu sözleşmeleri, şeffaflık,
orantılılık, eşit muamele ve ayrımcılık yapmama ilkelerine uymalıdır. Tüm sözleşmeler,
mümkün olan en geniş ölçüde rekabete çıkarılacaktır. Bir sözleşmenin tahmini değeri,
uygulama kurallarını ihlal edecek şekilde belirlenemez veya bu amaçla bölünemez. Sözleşme
makamı, uygun olduğunda, geniş rekabeti göz önünde bulundurarak bir sözleşmeyi çok sayıda
bölüme ayırır. Sözleşme makamları, çerçeve sözleşmeleri uygunsuz bir şekilde veya amaçlarını
ya da etkilerini önlemek, kısıtlamak ya da bozmak gibi amaçlarla kullanamaz.
3.7.1.2. Tanıtım Tedbirleri98
Sözleşme Makamı, bir prosedürü başlatmak için sözleşme ilanını ve ilgili prosedürün
sonuçları hakkında sözleşme kazanım ilanını Avrupa Birliği Resmi Gazetesinde
yayımlayacaktır.
3.7.1.3. İhale Prosedürleri99
Çerçeve sözleşmeleri de dahil olmak üzere imtiyaz sözleşmeleri veya kamu satın alımları
için ihale yöntemleri aşağıdaki biçimlerde yapılır:
i. Açık prosedür,
ii. Kısıtlı başvuru prosedürü,
iii. Dinamik satın alma prosedürü,
iv. Tasarım yarışması,
v. Ön yayınlama olmaksızın pazarlık prosedürü,
vi. Rekabetçi diyalog,
vii. Basitleştirilmiş prosedür (eski adı müzakereli rekabetçi prosedür),
viii. Yenilik ortaklığı,
ix. Niyet beyanı için bir çağrıyı kapsayan prosedürler.
98 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 157 99 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 158
66
Açık prosedürlerde, tüm ilgili ekonomik aktörler bir teklif sunabilir. Sözleşme ilanı
mümkün olan en yüksek seviyede duyurulur. Uluslarararası ve yerel açık prosedürler
kapsamındaki sözleşme ilanı ortak ülke resmi gazetesinde ve Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma
Genel Müdürlüğü internet sitesinde yayımlanır. Uluslararası açık prosedür kapsamındaki
sözleşme ilanı ayrıca AB Resmi Gazetesinde de yayımlanır. Sözleşme ilanında belirtilen
prosedüre uygun şekilde teklif vermeye istekli tüm geçek ve tüzel kişiler, ihale dosyasını almak
için başvurabilir. Daha sonra teklifler incelenir, teklif verenlerin uygunluğu ve mali, ekonomik,
teknik ve profosyonel kapasiteleri kontrol edilir, teklifler karşılaştırılır ve son olarak ihale
kazananı belirlenir.
Kısıtlı başvuru prosedüründe, herhangi bir ekonomik aktör, sözleşme makamı tarafından
talep edilen bilgileri sağlaması halinde katılma talebinde bulunabilir. Sözleşme Makamı, seçim
kriterlerini yerine getiren ve ihraç durumunda olmayan tüm adayları bir teklif sunmaları için
davet edecektir. Sözleşme makamı, prosedürde yer almak üzere davet edilecek aday sayısını,
sözleşme bildiriminde veya niyet beyanı çağrısında belirtilecek olan objektif ve ayrımcı
olmayan seçim kriterleri temelinde sınırlayabilir. Davet edilen adayların sayısı gerçek rekabeti
sağlamak için yeterli olacaktır. Sözleşme tanıtımı mümkün olan en üst seviyede yapılır ve AB
ve ortak ülke resmi gazetesinde ve ayrıca Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Genel Müdürlüğü
internet sitesinde yayımlanır. Kısıtlı prosedürde aday sayısı en az 5 olacaktır.
Çerçeve sözleşme, kendi başına bir ihale prosedürü olmamakla birlikte bir veya birden
çok sözleşme makamı ve bir veya birden çok ekonomik aktör arasında yapılan ve belirli süreler
içerisinde belirli sözleşmelerin fiyat ve öngörülen miktar bakımından şartlarını belirleme
amacıyla yapılan bir sözleşmedir. Bir çerçeve sözleşmenin süresi istisai durumlar dışında 4 yılı
geçmez.
Müzakereye ilişkin tüm prosedürlerde, sözleşme makamı, ilk ve müteakip teklifleri, nihai
teklifler hariç olmak üzere içeriklerinin iyileştirilmesi amacıyla teklif verenle müzakere eder.
İhale belgelerinde belirtilen asgari gereklilikler ve kriterler müzakereye tabi olmayacaktır. Bir
67
sözleşme makamı, yapılmasını mümkün kılan ve ihale dokümanında belirtilmiş olduğu
hallerde, ilk teklife dayanarak müzakere olmadan sözleşmeyi verebilir.
Yenilik ortaklığı, yenilikçi bir ürün, hizmet veya eserin geliştirilmesini ve takibinde
ortaya çıkan eserlerin, malzemelerin ve hizmetlerin satın alınmasını amaçlar. Burdaki şart,
sözleşme makamı ve ortakların anlaşmaya vardığı performans seviyesi ve tavan maliyetin
birbiriyle uyumlu olmasıdır. Sözleşme makamı, ihale belgelerinde piyasada mevcut olan eser,
malzeme ve hizmetleri satın alarak karşılanamayacak olan yenilikçi eser, malzeme ve
hizmetlere olan ihtiyacı tanımlayacaktır. Sözleşme makamı bu tanımlamada hangi unsurların
asgari gereklilikleri tanımladığını belirtmelidir. Sağlanan bilgiler, ekonomik aktörlerin gerekli
çözümün niteliğini ve kapsamını tanımlamasını ve sürece katılmak isteyip istemediğine karar
vermesini sağlamak için yeterince kesin olmalıdır. Sözleşme makamı, tek bir ortakla veya ayrı
araştırma ve geliştirme faaliyetleri yürüten birden çok ortakla yenilik ortaklığı kurmaya karar
verebilir. Sözleşmeler, en iyi fiyat-kalite oranı temel alınarak verilecektir.
Tasarım yarışması, tanıtım kurallarına tabidir ve ödüllerin verilmesini kapsayabilir. Aday
sayısının sınırlı olduğu durumlarda, sözleşme makamı net ve ayrımcı olmayan seçim kriterleri
belirleyecektir. Davet edilen aday sayısı, gerçek bir rekabet sağlamak için yeterli olmalıdır. Jüri,
sorumlu yetkilendirme görevlisi tarafından atanır ve sadece yarışmaya katılan adaylardan
bağımsız olan gerçek kişilerden oluşacaktır. Bir yarışmada adaylardan belirli bir mesleki
yeterlilik isteniyorsa, jüri üyelerinin en az üçte birinin aynı veya eşdeğer mesleki nitelikte
olması gerekir. Jüri görüşlerinde özerk olacaktır. Görüşleri, adaylar tarafından anonim olarak
sunulan projeler temelinde ve yalnızca yarışma ilanında belirtilen kriterler ışığında kabul
edilecektir. Her bir projenin özellikleri temel alınarak, jüri önerileri, yapılan sıralamalar ve
yorumlar üyeler tarafından imzalanan bir rapora kaydedilecektir. Jüri kararını verene kadar
adaylar anonim kalmaya devam edecektir. Jüri, adaylara bir projenin açıklığa kavuşması için
sorular sorabilir. Son olarak sözleşme makamı, yarışma ilanında duyurulan kriterler referans
alınarak ve seçilen adayın ismini, adresini ve seçilme nedenini belirterek nihai kararı verir.
Dinamik satın alma sistemi, yaygın olarak kullanılan satın alımlar için yapılan tamamen
elektronik bir süreçtir ve süresi boyunca seçim kriterlerini karşılayan tüm ekonomik aktörlere
68
açık olacaktır. İlgili kategori altında üstlenilen satın almaların özelliklerine göre objektif olarak
tanımlanmış eser, malzeme veya hizmet kategorilerine ayrılabilir. Bu durumda, her bir kategori
için seçim kriterleri tanımlanmalıdır. Sözleşme makamı, ihale dökümanında satın alma
sistemiyle ilgili planlanan satın alımların niteliği ve tahmini miktarını ve tüm gerekli bilgileri
belirtecektir. Taleplerin değerlendirilmesi, talepler alındıktan sonraki 10 iş günü içinde
tamamlanacaktır. Bazı durumlarda bu süre 15 güne uzatılabilir. Sözleşme makamı, adayları
satın alma sistemine kabul edilip edilmediği konusunda en kısa zamanda bilgilendirecektir.
Sözleşme makamı, ilgili kategori altında sisteme kabul edilen tüm adayları makul bir süre içinde
teklif vermeye davet eder. Sözleşme makamı, sözleşmeyi ihale ilanında belirtilen ödül kriterleri
temelinde, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi sunan teklif sahibine verecektir. Bu kriterler,
eğer uygunsa, ihale davetinde daha kesin bir şekilde hazırlanacaktır. Sözleşme makamı,
sistemin geçerlilik süresini sözleşme ilanında belirtecektir. Bir dinamik satın alma sistemi,
istisnai durumlar dışında 4 yıldan uzun süremez.
Sözleşme Makamı;
Herhangi bir satın alma için açık veya kısıtlı ihale prosedürünü,
Belirli eşiklerin altında bir değere sahip olan sözleşmeler için niyet beyanını içeren
bir prosedürü,
Yarışmadan sonra jüri tarafından seçilen bir plan veya tasarım elde etmek için tasarım
yarışmasını,
Yenilikçi bir ürün, hizmet veya eserin geliştirilmesi ve takibinde ortaya çıkan
eserlerin, malzemelerin ve hizmetlerin satın alınması için ise yenilik ortaklığını
kullanabilir.
3.7.1.4. İhale Prosedürlerinin Hazırlığı100
Bir ihale prosedürü başlatılmadan önce, sözleşme makamı prosedürün hazırlanması
amacıyla bir ön pazar araştırması yapabilir. Sözleşme makamı, ön pazar araştırması için
100 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 160
69
bağımsız uzmanlardan, yetkililerden ve ekonomik aktörlerden tavsiye isteyebilir veya kabul
edebilir. Bu tavsiyeler, ayrımcılık yapmama ve şeffaflık ilkelerini ihlal etmediği sürece, ihale
sürecinin planlanması ve yürütülmesinde kullanılabilir.
Sözleşme makamı, ihalenin ana konusunu, ihale edilecek inşaat, tedarik yada hizmetler
için gereken ihtiyaç ve karakteristik tanımları ihale dökümanında tanımlar ve uygulanabilir
ihraç, seçim ve kazanım kriterlerini belirler.
3.7.1.5. İhale Belgeleri101
İhale belgeleri, bir takım belgeleri içinde bulundurur. Bu belgeler, varsa sözleşme ilanı
ve ilanla ilgili diğer tedbirler, ihale daveti, ihale şartnamesi veya açıklayıcı belgeler ve örnek
sözleşmeye dayanan taslak sözleşmedir.
İhale daveti, tekliflerin sunulmasına dair kuralları içeririr. Bu kurallar, tekliflerin
açılmalarına kadar gizli tutulma koşulları, teslim için son tarih ve saati ve gönderilmesi gereken
adresi içerir. Ayrıca teklif sunulmasının ihale belgelerinde belirtilen şartların ve durumların
kabul edildiği anlamına geldiğini beyan eder, teklifin geçerli kalacağı süreyi ve hiçbir şekilde
değiştirilemeyeceğini belirtir, prosedür sırasında sözleşme makamı ve teklif veren arasındaki
her türlü bağlantıyı yasaklar, tekliflerin alınması için zaman sınırlarına uyulacağına dair
kanıtları belirtir ve ihale sonuçlarının elektronik yollarla alınacağını kabul eden beyanı içerir.
İhale şartnameleri ise, ihraç ve seçim kriterlerini, sözleşme kazanım kriterlerini, teklif
şartnamelerini ve ihaleye erişim kanıtlarını içerir.
Son olarak taslak sözleşmeler ise, sözleşme maddelerine uyulmadığı takdirde ortaya
çıkacak tazminatları, faturalarda ve ilgili destekleyici belgelerde mutlaka bulunması gereken
detayları, anlaşmazlıklar için yetkili mahkemeleri, yüklenicinin Birlik yasaları ve ulusal yasalar
101 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Annex 1, Point 16
70
gibi uyması gerek yasaları ve fikri mülkiyet haklarının devrinin gerekip gerekmediğini belirtir
ve ihale için verilen fiyatın kesin ve değiştirilemez olduğunu beyan eder.
3.7.1.6. Teknik Şartnameler102
Teknik şartnameler, ekonomik aktörlerin ihale prosedürlerine eşit bi şekilde ulaşmasına
izin verecek ve ihalenin rekabete açılmasına dair haksız engeller yaratmayacaktır. Teknik
şartnameler, yapım işi, tedarik ve hizmetler için asgari gereksinimlerde dahil olmak üzere
gereken özellikleri içermelidir. Bu özellikler, kalite seviyesi, çevresel ve iklimsel performans,
engelliler için erişilebilirlik kriteri veya tüm kullanıcılar için tasarım, uygunluk değerlendirme
seviyesi ve prosedürü, güvenlik ve boyutlarıdır.
3.7.1.7. Ekonomik ve Mali Kapasite103
Sözleşme makamı, ekonomik aktörlerin sözleşmenin ifası için gerekli olan ekonomik ve
mali kapasiteye sahip olduğundan emin olmak için bazı yeterlilikler talep eder. Bu yeterlilikler
şunlardır:
Ekonomik aktörler yıllık belli bir ciroya sahiptir.
Ekonomik aktörler, varlıkları ve borçları arasındaki oranları gösteren yıllık hesapları
hakkında bilgi sağlar.
Ekonomik aktörler, uygun düzeyde bir profesyonel risk tazminat sigortası sağlar.
Profesyonel risk tazminat sigortası, işletmelerin ticari faaliyetlerini yürütmesi
esnasında ortaya çıkan kayıpları telaf etmek amacıyla üçüncü taraflara tamamen veya
kısmen ödediği meblağı kapsayan bir sorumluluk sigortasıdır.104
102 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Annex 1, Point 17 103 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Annex 1, Point 19 104 Final report of the European Commission on the continued appropriateness of the requirements for professional indemnity insurance imposed on intermediaries under Community law, Article 1
71
Daha sonra sözleşme makamı, ihale belgelerinde ekonomik aktörün temin ettiği ve ilgili
aktörün ekonomik ve mali kapasitesini gösteren kanıtları tanımlayacaktır. Bu sebeple sözleşme
makamı bir veya daha fazla belge daha talep edebilir. Bu belgeler şunlardır:
Bankalardan alınan uygun beyanlar.
En fazla 3 yıllık olacak şekilde mali bilançolar veya özetleri.
Ekonomik aktörün toplam ciro beyanı.
3.7.1.8. Teknik ve Mesleki Kapasite105
Sözleşme makamı, aday veya teklif verenlerin teknik ve mesleki kapasite ile ilgili asgari
seçim kriterlerini karşıladığını doğrulamalıdır. Bu doğrulama için bir veya daha fazla belge
talep edilebilir. Bu belgeler şunlardır:
Yapım işi, tedarik ve hizmetlerden sorumlu kişilerin eğitimsel ve mesleki nitelikleri,
becerileri, tecrübeleri ve uzmanlıklarına dair kanıt belgeleri.
Tutar, tarih ve müşteri isimleriyle birlikte son 3 yılda sağlanan temel hizmetler ve
teslim edilen kaynaklar.
Uygulama sertifikalarıyla beraber son 5 yılda yürütülen yapım işleri.
Bir hizmet veya inşaat sözleşmesi ifa edebilmek için ekonomik aktörün mevcut teknik
ekipman, araç veya tesis beyanı.
Kaliteyi sağlamak için ekonomik aktörün mevcut teknik tesis ve araçlarının bir
tanımı.
Ekonomik aktörün kullanımına hazır halde bulunan teknisyenler ve teknik kuruluşlar
için bir referans.
Yapım ve hizmet sözleşmeleri için son üç yılda ekonomik aktörün ortalama iş gücü
ve idari personel sayısına dair beyanı.
Ekonomik aktörün sözleşme ifası sırasında uygulayabileceği bir tedarik zinciri
yönetimi ve takip sistemi göstergesi. Tedarik zinciri, bir işletmenin hammadde elde
105 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Annex 1, Point 20
72
etmesiyle başlayan ve bu hammeddeleri mamül veya hizmetlere dönüştürüp nihai
kullanıcılara ulaştırmasıyla sona eren karmaşık lojistik sistemleridir. Tedarik zinciri
yönetimi de bu zincirler boyunca malzeme ve bilgilerin tedarikçi ve müşteri arasında
sağlıklı bir şekilde sağlanmasına yönelik yapılan tüm yönetimsel görevlerdir.106
Ekonomik aktörün sözleşme ifası sırasında uygulayabileceği bir çevre yönetim tedbiri
göstergesi.
3.7.1.9. Karar Kriteri107
Kalite kriteri, teknik meziyet, estetik ve fonksiyonel özellikler, erişilebilirlik, tüm
kullanıcıları hedefleyen tasarım, sosyal, çevresel ve yenilikçi özellikler, üretim, tedarik ve
ticaret süreci, sözleşmeyi yapmak için görevlendirilen personelin organizasyonu, satış sonrası
servis, teknik yardım veya teslimat tarihi gibi unsurları içerebilir.
Sözleşme makamı, ihale belgelerinde en düşük fiyat yönteminin kullanılması haricinde,
ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirlemek için seçilen kriterlerin her biri için verdiği nispi
ağırlığı belirtecektir. Bu ağırlıklar, uygun bir maksimum yayılım olan bir aralık olarak ifade
edilebilir. Fiyat veya maliyete uygulanan ağırlıklar, bu iki değişkenin nötrleştirilmesiyle
sonuçlandırılmamalıdır. Tarafsız nedenlerden dolayı ağırlıklandırma mümkün değilse,
sözleşme makamı önem sırasının azaltılmasındaki kriterleri belirtmelidir. Sözleşme makamı
asgari kalite seviyelerini belirleyebilir. Bu kalite seviyelerinin altındaki teklifler reddedilir.
3.7.1.10. Anormal Derecede Düşük Teklifler108
Eğer bir ihalede teklif edilen fiyat veya maliyet anormal derecede düşük görünüyorsa,
sözleşme makamı ilgili gördüğü fiyat veya maliyetin kurucu unsurlarının ayrıntılarını yazılı
olarak talep etmeli ve teklif verene gözlemlerini sunma şansı vermelidir.
106 Ayrıntılı bilgi için bakınız: http://www.optimumplanlama.com/tedarik_zinciri_yonetimi_nedir.html, (Erişim:
05.02.2019) 107 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Annex 1, Point 21 108 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Annex 1, Point 23
73
Sözleşme makamı özellikle şunlarla ilgili gözlemleri dikkate almalıdır:
Üretim işleminin, hizmet sunumunun veya yapım yönteminin ekonomikliği.
Seçilen teknik çözümler veya teklif veren için mevcut elverişli koşullar.
Teklifin orijinalliği.
Teklif verenin, çevre, sosyal ve iş hukuku alanlarında uygulanan yükümlülüklere
uygunluğu.
Alt yüklenicilerin, çevre, sosyal ve iş hukuku alanlarında uygulanan yükümlülüklere
uygunluğu.
Teklif verenin geçerli kurallara uygun olarak devlet yardımı alma olasılığı.
Sözleşme makamı, ancak elde edilen kanıtların teklif edilen düşük fiyat veya maliyet
seviyesini tatmin edici bir şekilde karşılamadığı durumlarda teklifi reddedebilir. Ayrıca
sözleşme makamı, çevre, sosyal ve iş hukuku alanındaki uygulanabilir yükümlülüklere
uymayan ve anormal derecede düşük olduğu tespit edilen teklifleri de reddeder. Devlet yardımı
alan ve anormal derecede düşük teklif verenler konusunda ise, sözleşme makamı, teklif
verenden söz konusu yardımın iç pazar ile uyumlu olduğunu belirli bir süre içinde kanıtlamasını
ister. Teklif veren süre sınırları dahilinde kanıtlamayı başaramazsa verilen teklif reddedilir.
3.7.1.11. Sözleşmelerin Verilmesi109
Sözleşmeler, sözleşme makamının aşağıdakileri doğrulaması koşuluyla, karar kriterleri
temelinde verilecektir:
Teklif, ihale dokümanlarında belirtilen minimum şartlara uygundur.
Aday veya teklif veren ihraç edilme veya ret kapsamında değildir.
109 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 161
74
Aday veya teklif veren, ihale belgelerinde belirtilen seçim kriterlerini karşılar ve
sözleşmenin performansını olumsuz yönde etkileyebilecek olası çıkar çatışmalarına
tâbi değildir.
Sözleşme Makamı, aday veya teklif verenin kapasitesini değerlendirmek için seçim
kriterlerini uygulayacaktır. Seçim kriterleri sadece mesleki faaliyetlerin, ekonomik ve mali
kapasitenin ve teknik ve mesleki kapasitenin izlenmesi için yasal ve düzenleyici kapasite ile
ilgili olabilir.
Sözleşme makamı, ihaleyi değerlendirmek için ise karar kriterini uygular. Sözleşme
makamı, en düşük fiyat, en düşük maliyet veya en iyi fiyat kalite oranından oluşan 3 karar
kriterinden birini temel alarak ekonomik olarak ihalenin en avantajlı teklif üzerinden sözleşme
verilmesini sağlar. En düşük maliyet yöntemi için, sözleşme makamı, yaşam dönemi maliyetini
içeren bir maliyet etkinlik yaklaşımı kullanacaktır. Yaşam dönemi maliyeti, bir ürün, yapım işi
veya hizmetin ömrü boyunca yapılacak olan tüm masrafları göz önünde bulundurmak anlamına
gelir.110 En iyi fiyat-kalite oranı için ise, sözleşme makamı, sözleşmenin ana konusuyla
bağlantılı fiyat veya maliyet ve diğer kalite kriterlerini dikkate alacaktır.
3.7.1.12. Teslim, Elektronik Haberleşme ve Değerlendirme111
Sözleşme makamı, tekliflerin alınması ve katılım talepleri için zaman sınırlamalarını,
satın alma işleminin karmaşıklığını göz önünde bulundurarak, ekonomik aktörlerin tekliflerini
hazırlamaları için yeterli bir süre bırakacak şekilde belirleyecektir.
Sözleşme makamı, uygun ve orantılı olduğu kabul edildiği takdirde, teklif verenler
tarafından sunulan tekliflerin sözleşme imzalanmasından önce geri çekilmeyeceğine dair
garanti sunmasını isteyebilir. İstenen garanti, tahmin edilen sözleşme tutarının %1 ila 2’lik
kısmına tekabül eder.
110 http://ec.europa.eu/environment/gpp/lcc.htm, (Erişim: 28 Ocak 2019) 111 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 162
75
Sözleşme makamı, tüm katılım ve teklif taleplerini açacaktır. Ancak sözleşme makamı,
teklif teslim etmek için zaman sınırlamasına uymayan aday ve teklif verenlerin taleplerini
açmadan, alındığında açık olan teklifleri ise içeriği incelemeden reddeder.
İhale dökümanlarında belirtilen asgari gereksinimleri karşılamayan katılım ve teklif
talepleri reddedilecektir.
3.7.1.13. İhale Belgelerine Erişim ve Ek Bilgi Sağlamak İçin Zaman Sınırları112
Sözleşme makamı, ihale dokümanlarına ihale ilanının yayınlandığı tarihten itibaren
elektronik yollarla ücretsiz olarak erişim imkanı sunar. Teknik nedenlerle elektronik yollarla
doğrudan erişimin mümkün olup olmadığı veya ihale belgelerinin gizli bilgiler içerdiği
durumlarda, sözleşme makamı ihale belgelerini başka yöntemlerle iletebilir. Sözleşme makamı,
ihale dokümanlarında yer alan bilgilerin gizli niteliğini korumak amacıyla ekonomik aktörlere
bazı gereksinimler yükleyebilir. Bu gereksinimlerle birlikte ilgili ihale belgelerine nasıl
erişilebileceğini sözleşme makamı ayrıca ilan edecektir.
3.7.1.14. İhale Süreci Esnasında İletişim113
Sözleşme makamı, katılım veya tekliflere ilişkin taleplerin alınmasına dair sürenin
bitiminden önce, metinde bir hata yada ihmal keşfederse veya aday ya da teklif veren talep
ederse ihale dökümanları hakkında ek bilgi verebilir. Sağlanan bilgiler tüm adaylara veya teklif
verenlere tebliğ edilecektir.
112 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Annex 1, Point 25 113 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 163
76
3.7.1.15. Değerlendirme Sonuçları ve Kazanım Kararı114
Değerlendirme sonucu, sözleşmeyi verme teklifini içeren bir değerlendirme raporu olur.
Değerlendirme raporu, değerlendirmeyi yapan kişi veya kişiler veya değerlendirme komitesi
üyeleri tarafından tarihlendirilir ve imzalanır. Bu rapor, imzalayanın yeterli bir şekilde
tanımlanmasını sağlayan bir elektronik sistemde imzalanabilir. Değerlendirme komitesine ihraç
ve seçim kriterlerine karşı teklifleri doğrulama sorumluluğu verilmemişse, değerlendirme
raporu aynı zamanda Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından atanan sorumlu kişiler
tarafından imzalanır.
Değerlendirme raporu şunları içerir:
Sözleşme makamının adı ve adresi ile sözleşmenin konusu ve değeri, veya çerçeve
sözleşmesinin konusu ve tavan değeri.
Reddedilen adayların veya teklif verenlerin isimleri ve reddedilmesine ilişkin
sebepler.
Seçilen adayların veya teklif verenlerin isimleri ve seçilme sebepleri.
Önerilen adayların veya başarılı teklif verenlerin isimleri ve seçilme sebepleri.
Daha sonra sözleşme makamı, tüm bilgileri içeren değerlendirme raporunu onaylarak ve
gerekirse ihalenin sözleşmeye bağlanmamasına karar verme sebeplerini belirterek nihai kararını
alır.
3.7.1.16. Kazanım Kararı ve Aday veya Teklif Verenleri Bilgilendirme115
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, ihale dokümanında belirtilen seçim ve ihale
kriterlerine uygun olarak, sözleşmenin kime verileceğine karar verecektir.
114 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Annex 1, Point 30 115 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 164
77
Sözleşme Makamı, katılım veya teklif talepleri reddedilen tüm aday veya teklif verenlere
bildirimde bulunacaktır. Ayrıca, ihraç veya ret durumunda olmayan, ihale belgeleri ihale
dokümanına uygun olan ve yazılı olarak talepte bulunan her teklif vereni aşağıdaki durumlar
hakkında bilgilendirir:
Sözleşmeyi almaya hak kazanan teklif verenin, veya bir çerçeve sözleşme durumunda
teklif verenlerin ismi, başarılı teklifin özellikleri ve ilgili avantajları, ödenen ücret
veya sözleşme değeri.
Teklif verenlerle müzakere ve iletişimin gelişimi.
Ancak, sözleşme makamı, açıklanmasının kanun hükümlerini engelleyeceği, kamu
yararına aykırı olacağı, ekonomik aktörlerin meşru ticari çıkarlarına zarar vereceği veya
aralarındaki adil rekabeti bozabileceği bazı bilgileri saklı tutmaya karar verebilir.
3.7.1.17. İhale Prosedürünün İptali116
Sözleşme makamı, sözleşme imzalanmadan önce, adayların veya teklif verenlerin
herhangi bir tazminat talep etme hakkı olmaksızın ihale prosedürünü iptal edebilir. Karar
gerekçelendirilecek ve en kısa sürede adayların veya teklif verenlerin dikkatine sunulacaktır.
3.7.1.18. Sözleşme İfası ve Değişiklikler117
Sözleşme ifası, sözleşme imzalanmadan başlayamaz. Sözleşme makamı, ihale prosedürü
olmaksızın bir sözleşme veya çerçeve sözleşmesini değiştirebilir ve değişikliklerin sözleşme
veya çerçeve sözleşmenin konusunu değiştirmemesini şart koşabilir.
Bir sözleşme veya bir çerçeve sözleşme aşağıdaki durumlarda herhangi yeni bir ihale
prosedürü olmaksızın değiştirilebilir:
116 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 165 117 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 166
78
Başlangıçta ihaleye dahil edilmeyen ve gerekli hale gelen esas yüklenicinin yapması
gereken ek iş, tedarik ve hizmetler için şu şartlar oluştuğunda:
Yüklenici değişikliğinin teknik sebeplerle yapılamadığı durumlarda,
Yüklenici değişikliği yapılmasının sözleşme makamı için maliyetleri önemli
ölçüde arttırdığı durumlarda,
Fiyattaki herhangi bir artışın ilk sözleşme bedelinin % 50’sini aşmadığı
durumlarda yapılır.
Değişiklik ihtiyacının sözleşme makamı tarafından öngörülemediği koşullarda.
Başlangıç ihale prosedürlerinin asgari gerekliliklerinin değiştirilmediği durumlarda.
3.7.1.19. Performans Garantileri ve Teminat Akçesi Garantileri118
Performans garantisi, sözleşmenin toplam değerinin en fazla % 10'u kadar olacaktır.
Performans garantileri, inşaat işleri, tedarik işleri veya karmaşık hizmetlerin nihai kabulünden
sonra, sözleşmede belirtilen süre içinde tamamen serbest bırakılacaktır.
Sözleşmenin toplam değerinin en fazla % 10'unu oluşturan bir teminat akçesi parası
(retention money), ara ödemelerden veya nihai ödemeden yapılan kesintilerden oluşabilir.
Sözleşme Makamı, sözleşmeden doğan yükümlülüğünün sona ermesinden sonra teminat akçe
garantisini serbest bırakacaktır.
3.7.2. Dış Eylemler Alanında İhaleler için Uygulanabilir Hükümler
3.7.2.1. Dolaylı Uygulama Yoluyla Dış Eylemlerin Uygulanması
Dolaylı olarak uygulanan eylemler, Komisyon ve Birlik Delegasyonlarının sıkı bir
incelemesine konu olur. Bu tür incelemeler, ön onay, ardıl kontroller veya bunların birleşimi
olan bir prosedür ile uygulanır. Uygulanan dış faaliyetler, Komisyon ve kurumlar arasında
118 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 167
79
imzalanan bir finansman anlaşmasını veya Komisyon ve eylemleri uygulamaktan sorumlu
gerçek veya tüzel kişiler arasında imzalanan bir sözleşme veya hibe sözleşmesini gerektirir.
3.7.2.2. Dış Eylem İhalesi119
Kamu ihalesi ile ilgili genel hükümler, dış sözleşmelerin verilmesi için uygulanabilir.
İhale prosedürleri, üçüncü ülkelerle imzalanan finansman anlaşmalarında belirtilecektir.
Sözleşme türleri ve tutarlarına göre uygulanacak olan ihale yöntemleri şunlardır:
Hizmet sözleşmeleri için:
Sözleşme değeri 300.000 €’ya eşit veya yüksekse kısıtlı prosedür uygulanabilir.
Kısıtlı prosedür, ön bilgi ilanı ve sözleşme ilanının uluslararası olarak yayınlanmasını
takiben uygulanır.
Alternatif olarak sözleşme değeri 1.000.000 €’dan düşük ise çerçeve sözleşme
prosedürü de uygulanabilir.
Sözleşme değeri 300.000 €’dan düşükse, çerçeve sözleşme prosedürü veya en az 3
adayın katılacağı basitleştirilmiş beyan prosedürü uygulanır.
Sözleşme değeri 20.000 €’ya eşit veya düşükse, çerçeve sözleşmesi veya tek ihale
prosedürü uygulanır.
Sözleşme değeri 2.500 €’ya eşit veya düşükse, sözleşme makamı ihalenin bir ön
kabülü olmaksızın fatura karşılığı ödeme yapabilir.120
Tedarik sözleşmeleri için:
Sözleşme değeri 300.000 €’ya eşit veya yüksekse, uluslararası açık ihale prosedürü
uygulanır. Uluslararası açık ihale prosedürü, ön bilgi ilanı ve sözleşme ilanının
yayınlanmasını takiben uygulanır.
119 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 172 120 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Page 91-92
80
Sözleşme değeri 300.000 €’dan düşük ve 100.000 €’dan fazla ise yerel açık prosedür
uygulanır. Bu prosedürde ön bilgi ilanı zorunlu değildir ve sözleşme ilanı AB Resmi
Gazetesi’nde yayınlanmaz fakat ortak ülke ve Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma
Genel Müdürlüğü internet sitelerinde şirketlerin daha fazla bilgi alabileceği bir
adresle yayınlanır. Sözleşme ilanı mutlaka ortak ülkenin resmi gazetesinde
yayınlanmalıdır ve yayınlama ortak ülkenin sorumluluğundadır. Yerel açık prosedür
mutlaka yerel şirketlere olduğu gibi diğer uygun yüklenicilere de eşit fırsatlar sunması
gerekir.
Sözleşme değeri 100.000 €’dan düşükse, basitleştirilmiş beyan prosedürü uygulanır.
Bu prosedürde sözleşme makamı, seçimini gerekçelendirmek için en az üç şirketin
olduğu bir liste hazırlar. Adaylara, ihale dosyası ile birlikte teklif davet mektubu
gönderilir. Sözleşme ilanı yayınlanmaz fakat ihale dosyasına teklif vermek üzere
davet edilen şirketler için önemli bilgilerle birlikte sözleşme ilanı eklenir.121
Yapım işi sözleşmeleri için:
Sözleşme değeri 5.000.000 € veya üzerindeyse uluslararası açık ihale prosedürü
uygulanır. Bu prosedür kapsamında tüm ekonomik aktörler teklif verebilir ve
sözleşme ilanı maksimum seviyede yayınlanır. Bazı işlerin özellikleri göz önüne
alındığında sınırlı ihale prosedürü de kullanılabilir. Komisyon’un yetkili makamı bu
yaklaşımın kullanılmasına izin vermeli ve duruma göre teknik destek sağlamalıdır.
Sözleşme değeri 5.000.000 €’dan düşük ve 300.000 €’dan fazla ise yerel açık prosedür
uygulanarak sözleşmeye bağlanır.
Sözleşme değeri 300.000 €’dan düşük ise basitleştirilmiş beyan prosedürü uygulanır.
Sözleşme değeri 20.000 € veya altında ise tek ihale prosedürü uygulanır. 2500 € veya
altındaki tutarlar için ihale ön onayı olmaksızın fatura karşılığı ödeme yapılabilir.122
121 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Page 126-
127 122 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Page 146-147
81
3.7.2.3. İhaleler için Zaman Sınırları123
Hizmet sözleşmelerinde, davet mektubunun alınması ile teklif teslimi için son tarih
arasında en az 50 gün olacaktır. Ancak acil durumlarda, diğer zaman sınırları da uygulanabilir.
Teklif verenler, teklif teslim süresi bitmeden önce yazılı olarak soru sorma hakkına sahiptirler.
Sözleşme makamı bu sorulara teklif teslim zaman sınırı içinde cevap verir.
Kısıtlı prosedürde, katılım taleplerinin alınması için zaman sınırı, sözleşme ilanının
yayımlanmasından sonra en az 30 gün olacaktır. Teklif mektuplarının gönderilmesi ile
tekliflerin alınması için nihai tarih arasında ise en az 50 gün olacaktır.
Açık prosedürde, sözleşme ilanının yayımlanması ile tekiflerin alınması zaman sınırı
arasındaki süre inşaat sözleşmeleri için en az 90 gün, tedarik sözleşmeleri için ise en az 60
gündür. Yerel açık prosedürde bu süreler inşaat sözleşmeleri için 60 güne, tedarik sözleşmeleri
için ise 30 güne düşer.
3.7.2.4. İhaleye Erişim Kuralları124
İhale prosedürlerine katılım, Antlaşmalar kapsamındaki tüm kişilere ve ilgili işbirliği
sektörünü yöneten temel araçlardaki özel hükümler uyarınca diğer tüm gerçek veya tüzel
kişilere eşit şartlarda açık olacaktır. Ayrıca uluslararası organizasyonlara da açık olacaktır.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş
istisnai durumlarda, üçüncü ülke vatandaşlarının sözleşmeler için teklif vermelerine izin
verilebilir.
123 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Annex 1, Point 41 124 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 173
82
3.8. Hibeler
3.8.1. Hibelerin Kapsam ve Formları
3.8.1.1. Hibelerin Kapsam ve Formları 125
Hibeler aşağıdakilerden herhangi birini finanse etmek için bütçeden bağış yoluyla yapılan
doğrudan mali katkıdır:
i. Bir Birlik politikası hedefine ulaşmaya yardımcı olacak bir eylem (Eylem Hibesi).
ii. Bir Birlik politikasını oluşturan ve destekleyen bir kurumun işleyişi (İşletme Hibesi).
Söz konusu bir işletme hibesiyse, hibe, kurumun çalışma programına mali katkı şeklinde
olacaktır. Her kurum, iletişim faaliyetleri için hibe verebilir.
Birlik, hibe maliyetlerinin yalnız bir kısmını karşılar. Bu kısım Birlik finansmanına uygun
olmalıdır. Kalan kısmını ise ya hibe yararlanıcısı ya da diğer bağışcılar finanse eder. Hibeler,
adayın faaliyetleri çerçevesinde yer alan bir eylem konusunda adayın sözleşme makamına
sunduğu teklif üzerine verilir. Bu durum satın alma sözleşmelerine terstir. Satın almada
sözleşme makamı yapılmasını istediği bir proje hakkında iş tanımı hazırlar. Hibelerde, hibe
yararlanıcısı eylemin ugulanmasından sorumludur ve elde edilen sonuçların sahibidir. Bunun
aksine bir satın alma sözleşmesinde ise sonuçların sahibi sözleşme makamı olur. Ayrıca hibeler,
kâr amaçlı yapılamaz.
125 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 174
83
3.8.1.2. Götürüler, Birim Maliyetler ve Sabit Oranlı Finansman126
Götürüler; zaman içinde yapılan bir dizi ödemenin aksine tek parça şeklinde tümüyle
ödenme yapılmasıdır. Örnek olarak bir açılış organizasyonu için masraflar ve bilgi amaçlı video
oluşturulması için masraflar verilebilir.
Birim maliyetler; önceden tanımlanmış uygun maliyetlerin bir birim maliyet referans
alınarak o birim maliyet üzerinden hesaplanarak ödenmesidir. Örnek olarak çalışılan ay
üzerinden birim maliyet alınarak personel maliyetlerinin hesaplanması verilebilir.
Sabit oranlı finansman ise bir yüzde uygulanarak önceden açık bir şekilde tanımlanan
uygun maliyetlerin belirli kategorilerini kapsar. Örnek olarak bakım, güvenlik ve araba
masrafları gibi ofis giderleri verilebilir.
Götürüler, birim maliyetler veya sabit oranlar, mümkün ve uygun hallerde, somut
çıktıların elde edilmesinin ardından ödeme yapılmasına izin vermek için belirlenecektir.
Temel yasada aksi belirtilmedikçe, götürüler, birim maliyetler veya sabit oranlı
finansman kullanımı, her kurumda önceden belirlenmiş bir prosedüre göre hareket eden
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından yetkilendirilebilir.
Bu yetki asgari olarak aşağıdakileri içermelidir:
Desteklenen eylemlerin ya da çalışma programlarının doğası ve usulsüzlük,
dolandırıcılık ve kontrol maliyet riskleri hususunda bu tür finansman biçimlerinin
uygunluğunu doğrulama.
İlgili Birlik kurallarına göre uygun olmayan maliyetlerin hariç tutulması gereken
götürüler, birim maliyetler veya sabit oranlı finansman kapsamındaki maliyetlerin
veya maliyet kategorilerinin belirlenmesi.
126 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 175
84
Götürü, birim maliyet veya sabit oranlı finansman belirleme yöntemlerinin
tanımlanması.
Çıktıların elde edilmesi de dahil olmak üzere ödemeyi tetikleyen önemli koşullar.
Sağlam mali yönetim ilkesine uyulmasını sağlamaya yönelik koşulların tanımlanması
ve eş finansman prensibine makul olarak uyulması.
Götürülerin, birim maliyetlerin ve sabit oranların çıktıya dayalı olmadığı durumlarda,
çıktı temelli yaklaşımın neden mümkün veya uygun olmadığı konusunda bir gerekçe.
Yetki, yetkilendirme kararında aksi belirtilmedikçe program veya programlar süresince
uygulanacaktır.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, yaralanıcının dolaylı maliyetlerini, sabit oran şeklinde,
projenin toplam uygun doğrudan maliyetlerinin en fazla % 7'sine kadar olan kısmını finanse
edebilir veya verebilir. Daha yüksek bir sabit fiyat, gerekçeli bir Komisyon kararı ile
onaylanabilir.
KOBİ sahipleri ve maaş almayan diğer gerçek kişiler, bu birim maliyetler temelinde, bir
eylem veya çalışma programı kapsamında kendi başlarına yürüttükleri iş için uygun personel
maliyetlerini beyan edebilirler.
3.8.1.3. Yararlanıcıların Götürüler, Birim Maliyetler ve Sabit Oranlarla İlgili Denetimi
ve Kontrolleri127
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, nihai ödemeden önce, götürü, birim maliyet veya sabit
oranların ödemesini tetikleyen koşulların yerine getirilmesi, ve gerekli olduğu hallerde,
çıktıların elde edilmesi konularında denetimlerini yapacaktır. Ek olarak, bu koşulların yerine
getirilmesi, ardıl kontrollere tabi olabilir.
127 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 177
85
3.8.1.4. Uygun Maliyetler128
Hibeler, uygun tahmini maliyetler temelinde kurulacak olan kesin değer cinsinden ifade
edilen genel bir tavan fiyat değeri geçemez. Hibeler ayrıca, temel yasaya halel getirmeksizin
uygun tahmini maliyetlerin yüzdesi olarak ifade edilebilir. Hibe, temel yasada belirtilen
maksimum eş finansman oranına halel getirmeksizin, uygun maliyetleri aşmayacaktır.
3.8.2. İlkeler
3.8.2.1. Hibeler için Geçerli Genel ilkeler129
Hibeler, eşit muamele, şeffaflık, eş finansman, geriye yürüyemezlik, kümülatif olmayan
ödül, çifte finansman bulunmaması ve kâr etmeme ilkelerine tabi olcaktır.
3.8.2.2. Şeffaflık İlkesi130
Hibeler, teklif çağrılarının yayınlanmasına müteakiben verilecektir. Bir mali yıl içinde
verilen tüm hibeler alıcı bilgilerinin yayımlanması hükümlerinyle uyumlu bir şekilde
yayımlanmalıdır.
Komisyon, AB Parlamentosu ve Konsey tarafından talep edilmesi halinde mevcut mali
yıldan bir önceki yılda hibe için başvuran sayısı, teklif çağrısı başına başarılı başvuruların sayısı
ve yüzdesi ve teklif çağrısının kapanış tarihinden hibe almaya kadar geçen ortalama süreyi
içeren bir raporu bu kurumlara iletir.
128 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 180 129 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 182 130 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 183
86
3.8.2.3. Eş finansman İlkesi131
Hibeler eş finansmana dahildir. Bu durum, eylem veya çalışma programını yürütmek için
gerekli olan kaynakların tamamen hibe ile sağlanamayacağı anlamına gelir. İstisna olarak, bir
dış eylem, gerçekleştirilmesinin gerekli olduğu durumlarda tamamen hibe tarafından finanse
edilebilir. Böyle bir durumda hibe verme kararında gerekçeler yer alacaktır.
Eş finansman, yararlanıcının öz kaynakları, eylem veya çalışma programının oluşturduğu
gelir veya üçüncü tarafların mali veya ayni katkıları şeklinde olabilir.
Gönüllülerin çalışması şeklinde olan üçüncü şahıs ayni katkıları, tahmini bütçede uygun
maliyetler olarak ibraz edilir.
3.8.2.4. Kümülatif Olmayan Ödül ve Çift Finansman Bulunmaması İlkesi132
Her eylem, ilgili temel yasalarda aksi izin verilmedikçe, herhangi bir yararlanıcıya
bütçeden sadece tek bir hibe verilmesine yol açabilir.
Bir yararlanıcı, mali yıl başına bütçeden yalnızca bir işletme hibesi alabilir. Bir eylem,
farklı yetkilendirme görevlileri tarafından ayrı bütçe doğrularından ortaklaşa finanse edilebilir.
Başvuru sahibi, aynı eylem veya aynı iş programına ilişkin birden çok başvuru ve hibeleri,
yetkilendirme görevlisine derhal bildirecektir. Hiçbir koşulda aynı maliyetler bütçe tarafından
iki kez finanse edilmeyecektir.
Yukarıda belirtilen durumlar, çalışma, araştırma, eğitim veya gerçek kişilere ödenen
eğitim desteği ve işsizler ve mülteciler gibi ihtiyaç sahibi gerçek kişilere ödenen doğrudan
destekleri kapsamaz.
131 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 184 132 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 185
87
3.8.2.5. Geriye Yürüyemezlik ilkesi133
Hibeler geriye dönük şekilde verilmeyecektir. Başvuru sahibinin, hibe sözleşmesi
imzalanmadan önce eylemi başlatma ihtiyacını ispat etmesi şartıyla, halihazırda başlatılmış
olan bir eylem için hibe verilebilir. Bu gibi durumlarda, hibe başvurusunun teslim tarihinden
önce yapılan masraflar uygun olmayacaktır. Hâlihazırda tamamlanmış eylemler için geriye
dönük olarak hibe verilmeyebilir.
İşletme hibeleri durumunda, hibe sözleşmesi, yararlanıcının mali yılının başlangıcından
itibaren altı ay içinde imzalanır. Finansmana uygun maliyetlerin, hibe başvurusu yapılmadan
önce ve yararlanıcının mali yılının başlangıcından önce gerçekleşmemiş olması gerekmektedir.
3.8.2.6. Kâr Etmeme İlkesi
Hibeler, yararlanıcının eylem veya iş programı çerçevesinde bir kâr üretim amacına ya da
etkisine sahip olmayacaktır.
3.8.3. Hibe Verme Süreci ve Hibe Sözleşmesi
3.8.3.1. Teklif Çağrılarının İçeriği ve Yayınlanması134
Teklif çağrıları şunları belirtir:
Takip edilen amaçları,
Uygunluk, ihraç, seçim ve ödül kriterlerini ve ilgili destekleyici belgeleri,
Özellikle hibe formları için Birlik finansman düzenlemelerini,
Tekliflerin sunulması için düzenlemeler ve son tarihleri,
133 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 186 134 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 187
88
Başvuru sahiplerini değerlendirme sonuçlarına dair bilgilendirmek için planlanan
tarih ve hibe anlaşmalarının imza tarihleri.
Başvuru sahiplerini değerlendirme hakkında bilgilendirme, teklif teslimlerinin
bitiminden sonra 6 ay içinde yapılır. Hibe sözleşmeleri ise başvuru sahiplerine başarılı oldukları
bildirimi yapıldıktan sonra 3 ay içinde imzalanır. Bu süreler, yasanın gerektirdiği özel
prosürlere uymak için yeniden düzenlenebilir ve karmaşık eylemler ve çok sayıda teklif söz
konusu olduğunda uzatılabilir.
Yetkilendirme Görevlisi, yıllık faaliyet raporunda, başvuru sahiplerini bilgilendirmek ve
hibe sözleşmeleri imzalamak için gereken ortalama süreyi bildirir.
Teklif çağrıları, Birlik kurumlarının internet sitesinde yayımlanmasının yanı sıra,
potansiyel yararlanıcılar arasında ilave bir tanıtım sağlamak için, Avrupa Birliği Resmi
Gazetesi de dahil olmak üzere gerekli olan diğer uygun yollarla yayımlanacaktır.
3.8.3.2. Hibe Başvurularının İçeriği135
Hibe başvuruları aşağıdakileri içerir:
Başvuru sahibinin hukuki statüsüne dair bilgi.
Başvuru sahibinin saygınlığına ve seçim kriterlerine uygunluğuna ilişkin beyan.
Önerilen eylem veya iş programını yürütebilmek için başvuru sahibinin mali ve
operasyonel kapasitesini gösteren gerekli bilgiler ve Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi tarafından risk değerlendirmesi temelinde karar verildiği takdirde kâr ve
zarar hesabı ve hesapların kapatıldığı son mali yıla ait mali bilanço gibi destekleyici
belgeler.
Başvuru tutarının 750.000 €’yu aştığı bir eylem hibesi veya 100.000 €'yu aştığı bir
işletme hibesi için onaylanmış bir dış denetçi tarafından oluşturulan bir denetim
135 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 189
89
raporu, mevcut olduğu hallerde ve yasal bir denetimin AB yasası veya ulusal yasa
gereği yapıldığı hallerde her zaman sunulur.
Eylem ya da iş programının tanımı ve mümkünse, bakiyede gelir ve harcama
kalemleri olan tahmini bir bütçe.
3.8.3.3. Uygunluk Kriterleri136
Uygunluk kriterleri, teklif çağrılarına katılma koşullarını belirleyecektir. Aşağıdaki
adaylardan herhangi biri, teklif çağrısına katılmak için uygun olacaktır:
Tüzel kişiler,
Gerçek kişiler,
Temsilcilerinin kuruluş adına yasal yükümlülükler üstlenebilecek kapasitede olmaları
ve Birliğin mali çıkarlarının tüzel kişiler tarafından sunulanlara eşdeğer bir şekilde
korunmasına yönelik teminatlar sunmaları koşuluyla, yürürlükteki ulusal yasalar
çerçevesinde tüzel kişiliği bulunmayan kuruluşlar.
Teklif çağrısı, eylemin amaçlarına uygun olarak oluşturulacak ek uygunluk kriterleri
belirleyebilir ve yapılan çağrı, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine uygun olacaktır.
3.8.3.4. Seçim Kriterleri137
Seçim kriterleri, başvuru sahibinin önerilen eylemi veya iş programını tamamlama
yeteneğini değerlendirmeyi mümkün kılacak şekilde olmalıdır. Başvuru sahibi, hibenin
verildiği süre boyunca faaliyetini sürdürmek ve fonlamaya katılmak için istikrarlı ve yeterli
kaynaklara, yani mali kapasiteye sahip olmalıdır. Ayrıca başvuru sahibi, önerilen eylemi veya
iş programını tamamlamak için gereken mesleki yeterliliklere ve niteliklere yani işletim
kapasitesine sahip olmalıdır. Mali kapasite ve işletim kapasitesi, özellikle başvuru sahibinin
136 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 190 137 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 191
90
hibe başvurusunda sunduğu herhangi bir bilgi veya destekleyici belgenin analizi temel alınarak
doğrulanacaktır. Teklif çağrısında destekleyici bir belge talep edilmemişse ve Sorumlu
Yetkilendirme Görevlisinin, başvuru sahibinin mali veya işletim kapasitesi hakkında şüpheleri
varsa, Yetkilendirme Görevlisi başvuru sahibinden uygun belgeleri sunmasını talep edecektir.
Mali kapasitenin doğrulanması, eğitim desteği alan gerçek kişilere, çok yoksul olan ve
doğrudan destek alan gerçek kişilere, kamu kuruluşlarına ve uluslararası örgütlere uygulanmaz.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, bir risk değerlendirmesine bağlı olarak, kamu
kuruluşları veya uluslararası örgütlerin işletim kapasitesini doğrulama yükümlülüğünden
feragat edebilir.
3.8.3.5. Hibe Verme Kriterleri138
Hibe verme kriterleri, belirlenen hedeflerin ve önceliklerin ışığında, sunulan tekliflerin
kalitesinin değerlendirilmesini mümkün kılacak şekilde ve Birlik fonlarının genel etkinliğini en
üst seviyeye çıkaracak eylemlere ya da iş programlarına hibe vermeyi mümkün kılacak şekilde
olacaktır.
3.8.3.6. Değerlendirme Süreci139
Teklifler, hangi tekliflerin finanse edilebileceğinin belirlenmesi amacıyla önceden beyan
edilmiş seçim ve hibe verme kriterleri temelinde değerlendirilecektir. Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi, uygun durumlarda, süreci birkaç prosedür aşamasına bölecektir. Süreci yöneten
kurallar teklif çağrısında ilan edilir. Teklifleri herhangi bir aşamada reddedilen başvuru
sahipleri bilgilendirilir. Aynı belge ve bilgiler, aynı prosedür sırasında birden fazla kez talep
edilemeyecektir.
138 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 192 139 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 193
91
Değerlendirme komitesi veya uygun hallerde Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, başvuru
sahibinden ek bilgi sunmasını veya sunulan destekleyici belgeleri açıklamasını isteyebilir.
Yetkilendirme Görevlisi, süreç sırasında başvuru sahipleri ile uygun iletişim kayıtlarını
tutmalıdır.
Değerlendirme komitesi üyeleri, çalışmalarının tamamlanmasının ardından tüm
tekliflerin incelendiğine, kalitelerinin değerlendirildiğine ve hangi tekliflerin finansman
alacağına dair bilgiler içeren bir belge imzalarlar. Bu kayıt, gerekli olduğunda incelenen
teklifleri derecelendirir ve verilecek tavan hibe miktarı ve hibe başvurusuna dair olası önemli
düzeltmeler hakkında tavsiyelerde bulunur. İlgili kayıt, gelecekteki başvurular için
saklanacaktır.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, başvuru sahibini, değerlendirme komitesinin önerileri
ışığında teklifini düzeltmesi amacıyla davet edebilir. Ayrıca Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi,
verilecek hibe miktarı ve konusu, başarılı adayların isimleri, eylem başlıkları, kabul edilen
tutarları ve eğer kararı değerlendirme komitesi görüşüyle tutarsız ise bunun sebepleri de dahil
olmak üzere kararını değerlendirmeye bağlı olarak verir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, başvuru sahiplerini başvuruları hakkında yazılı olarak
bilgilendirir. Talep edilen hibe verilmezse, ilgili kurum, başvurunun reddedilme sebeplerini
gösterir. Reddedilen başvuru sahipleri, başvurularının değerlendirilme sonucundan mümkün
olan en kısa süre sonra ve başarılı başvuru sahiplerine bilgi gönderildikten sonra her durumda
15 takvim günü içinde bilgilendirilecektir.
3.8.3.7. Hibe Sözleşmesi140
Hibeler yazılı bir sözleşme ile korunacaktır. Hibe sözleşmeleri asgari olarak şunları
içermelidir:
140 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 194
92
Eylem, iş programı ve beklenen sonuçlarla ilgili tanımlar.
Avro cinsinden ifade edilen Birlik fonunun maksimum tutarı, eylem veya iş
programının tahmini bütçesi ve hibe şekli.
Raporlama, ödeme ve ihale kurallarına ilişkin kurallar.
Yükümlülüklerin yararlanıcı tarafından taahhüt edilmesi.
Birliğin mali desteğinin görünürlüğünü düzenleyen hükümler.
İhtilafları karara bağlamak için yetkili mahkeme veya hakem heyeti.
Hibe sözleşmelerinde yapılan değişiklikler, hibe verme kararının doğruluğunu
sorgulayacak etkide veya amaçta veya adaylara eşit muame yapılmasına karşı olmayacaktır.
3.8.4. Hibelerin Uygulanması
3.8.4.1. Hibe Miktarı ve Denetim Bulgularının Uzatılması141
Hibe miktarı, ilgili kuruluşlar, OLAF yada Avrupa Sayıştay’ının müteakip denetimleri,
kontrolleri ve araştırmalarına halel getirmeksizin Sorumlu Yetkilendirme Görevlisinin nihai
raporları ve hesapları onaylamasının sonrasına kadar kesinleşmeyecektir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, kontrol veya denetimlerin, sistematik veya tekrarlayan
usulsüzlük, dolandırıcılık veya yararlanıcıya atfedilebilecek yükümlülük ihlalini gösterdiği ve
bunların benzer koşullar altında yararlanıcıya verilen bir dizi hibe üzerinde önemli bir etkiye
sahip olduğu yerlerde, hibe sözleşmesinin uygulanmasını veya ilgili tüm hibeler altında yapılan
ödemeleri askıya alabilir veya uygun olduğu hallerde, bulguların ciddiyetiyle orantılı olarak
ilgili yararlanıcı ile imzalanan hibe sözleşmelerini feshedebilir. Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi ayrıca, hibeleri azaltabilir, uygun olmayan maliyetleri reddedebilir ve gerekirse
sistematik veya tekrarlayan usülsüzlük, dolandırıcılık veya yükümlülük ihlalinden etkilenen
tüm hibelerle ilgili ödenmesi uygun olmayan miktarları geri alabilir. Sorumlu Yetkilendirme
Görevlisi, yararlanıcı tarafından sunulan yeniden düzenlenen raporların ve mali tabloların kabul
141 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 195
93
edilmesini takiben, ilgili her bir hibe için, açıkça beyan edilen uygun olmayan maliyetler
temelinde azaltılacak veya geri alınacak tutarları belirleyecektir.
3.8.4.2. Ödeme Talepleri İçin Destekleyici Belgeler142
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi, ödeme talepleriyle beraber sunulacak olan gerekli
destekleyici belgeleri belirleyecektir. Ön finansman, her bir hibe için, sağlam mali yönetime
uygun olarak çeşitli taksitlere bölünebilir.
Yararlanıcı, destekleyici belgeleri sağlama yükümlülüğüne halel getirmeksizin, ödeme
taleplerinde yer alan bilgilerin tam, güvenilir ve doğru olduğunu tasdik edecektir. Yararlanıcı
ayrıca, katlanılan maliyetlerin hibe sözleşmesine uygun olduğunu ve ödeme taleplerinin kontrol
edilebilecek yeterli destekleyici belgeler tarafından doğrulandığını da onaylayacaktır.
Ara ödemeleri veya herhangi bir tutardaki toplu ödemeleri desteklemekten sorumlu
yetkilendirme görevlisi, faaliyet mali bilançolarını veya iş programı ve temel hesaplar hakkında
bir sertifika talep edilebilir. Bu tür bir sertifika, özellikle, hibe miktarı, ödemenin tutarı,
yararlanıcının ve desteklenen faaliyetlerin niteliği dikkate alınarak bir risk değerlendirmesi
temelinde talep edilir. Söz konusu sertifika, onaylı bir dış denetçi tarafından veya kamu
organları söz konusu olduğunda yetkili ve bağımsız bir kamu görevlisi tarafından verilecektir.
Sertifika, ödeme talebinin dayanağı olan mali bilançolarda yararlanıcı tarafından beyan edilen
maliyetlerin, gerçek, doğru şekilde kaydedilmiş ve hibe sözleşmesine uygun olduğunu
doğrulayacaktır. Özel ve usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş durumlarda, sorumlu
yetkilendirme görevlisi, sertifikayı uluslararası standartlara uygun olarak görüş veya başka bir
biçimde talep edebilir.
Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından onaylanan ve bağımsız bir üçüncü tarafça
oluşturulan bir operasyonel doğrulama raporu, bir risk değerlendirmesi temelinde herhangi bir
ödemeyi desteklemekle sorumlu olan Yetkilendirme Görevlisi tarafından talep edilebilir.
142 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 196
94
Doğrulama raporu, operasyonel doğrulamanın Sorumlu Yetkilendirme Görevlisi tarafından
onaylanan bir metodolojiyle yapıldığını ve eylem veya iş programının gerçekte hibe
sözleşmesinde belirtilen koşullara uygun olarak uygulanıp uygulanmadığını belirtecektir.
3.9. Mali Araçlar, Bütçesel Garantiler ve Mali Yardımlar
3.9.1. Ortak Hükümler
3.9.1.1. Kapsam ve Uygulama143
Birlik, bir yasa ile mali araçlar tesis edebilir veya genel bütçenin desteğinde bütçe
garantileri veya mali yardım sağlayabilir. Üye Devletler, Birliğin mali araçlarına, bütçesel
garantilerine veya mali yardımlarına katkıda bulunabilir. Temel yasa ile yetkilendirilmişse,
diğer üçüncü taraflar da katkıda bulunabilir.
Mali araçların veya bütçesel garantilerin dolaylı olarak uygulandığı hallerde, Komisyon
ilgili kuruluşlarla anlaşmalar yapar. Bu kuruluşlar, Komisyon prosedürlerine eşdeğer
prosedürler izleyerek mali aracılarla kendi sorumlulukları altında anlaşmalar yapabilirler.
Üçüncü ülkelerin mali araçlara ya da bütçesel garantilere katkıda bulunduğu durumlarda,
temel yasa, ilgili ülkelerden münasip uygulayıcı kuruluşların veya muadillerin tayin edilmesine
izin verebilir.
3.9.1.2. Mali Araçlar ve Bütçesel Garantiler İçin Uygulanabilir İlke ve Koşullar144
Mali araçlar ve bütçesel garantiler:
143 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 201 144 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 202
95
Piyasa aksaklıklarına veya yaklaşık optimal yatırım durumlarına değinecek ve
yalnızca Birlik mali desteği sırasında potansiyel olarak ekonomik bakımdan
uygulanabilir kabul edilen nihai alıcılara destek vereceklerdir.
Diğer kamu ya da piyasa kaynaklarından gelen potansiyel desteği değiştirmekten
kaçınarak yapısal fonların ulusal fonlarla beraber kullanılmasını sağlar.
İç pazardaki rekabetin bozulmamasını ve devlet yardımı kurallarına tutarlılık
sağlayacaktır.
Birlik katkısının veya garantisinin büyüklüğünü aşan küresel bir yatırımı harekete
geçirerek bir kaldıraç veya çarpan etkisi yaratacaktır. Kaldıraç ve çarpan etkisi için
hedef değer aralığı, ilgili mali araç veya bütçe garantisi için bir ön değerlendirmeye
dayanacaktır.
İlgili temel yasada tanımlanan politika hedeflerine ulaşmak için uygulamaya dahil
olan kuruluşlar veya muadillerinin ortak bir çıkarı olmasını sağlar.
Birlik ödemelerinin, mali katılımcılar ve mali aracın politika hedefleri veya bütçe
garantileri arasındaki risk paylaşımı ile tutarlı olmasını sağlar.
Performansa dayalı uygulamada yer alan uygulayıcı kuruluşlar veya muadillerinin
ücretlendirilmesini sağlayacaktır.
Bir mali araca ya da bütçesel garantiye tahsis edilen gelir, temel bir yasa aracılığıyla başka
bir mali araç ya da bütçe garantisine aktarılabilir.
3.9.1.3. Birliğin Mali Sorumluluğu145
Birliğin mali sorumluluğu hiç bir zaman şunları aşmayacaktır:
Mali araçlar için: Yapılan ilgili bütçe taahhüdünün miktarı.
Bütçesel garantiler için: Temel yasa ile yetkilendirilen bütçe garantisi miktarı.
Mali yardım için: Azami borçlanma tutarı ve faiz.
145 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 203
96
Bütçesel garantiler ve mali yardım, Birliğe finansal yükümlülüğünü karşılamaya yönelik
olarak mali varlıklarını aşan bir koşullu yükümlülük doğurabilir.
3.9.2. Özel Hükümler
3.9.2.1. Mali Araçlar146
Mali araç, Birliğin bir veya daha fazla belirli politika hedefini ele alması için bütçeden
sağlanan mali destek önlemleri anlamına gelir. Bu tür araçlar, öz kaynak veya yarı öz kaynak
yatırımları, krediler veya garantiler veya diğer risk paylaşım araçları şeklinde olabilir. Mali
araçlar, temel bir yasa ile yetkilendirme olmaksızın, bütçeye dahil edilmesi şartıyla
oluşturulabilir. Komisyon, özellikle muhasebe, raporlama, izleme ve mali risk yönetimi
alanlarında mali araçların uyumlu yönetimini sağlayacaktır.
Avrupa Parlamentosu veya Konsey, bir mali aracın hedeflerine etkili bir şekilde
ulaşmadığını düşündüğü durumlarda, Komisyonun aracı sonlandırmak amacıyla gözden
geçirilmiş bir temel yasa önerisi sunmasını isteyebilir. Mali aracın sona ermesi durumunda, bu
araca geri ödenen her yeni miktar genel gelir olarak düşünülür ve bütçeye geri kazandırılacaktır.
Mali araçları uygulamaya koyan kuruluşlar, Birlik adına emanet hesap açabilirler. Bu
kuruluşlar, ilgili hesap beyanlarını Komisyonun sorumlu servisine gönderecektir. Emanet
hesaplara yapılan ödemeler, bu hesaplardaki mevcut bakiyeleri ve bu tür hesaplardaki
haddinden fazla bakiyeleri önleme gereğini göz önünde bulundurarak, harcama tahminleriyle
doğrulanmış ödeme talepleri temelinde Komisyon tarafından yapılacaktır.
146 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 208
97
3.9.2.2. Bütçesel Garantiler
3.9.2.2.1. Bütçesel Garanti Kuralları147
Bütçesel garanti, program uygulanması sırasında gerçekleşmesi gereken bir olaya dair
mali yükümlülüğün Birlik bütçesi tarafından karşılanması ile gerçekleşen, bir eylem
programına destek verme amacıyla yapılan yasal bir taahhütüdür. Temel yasa, herhangi bir
zamanda aşılmayacak olan bütçesel garanti tutarını ve bütçe teminatının kapsadığı faaliyet
türlerini tanımlayacaktır.
Üye Devletlerden bütçesel garantilere yapılan katkılar garanti veya nakit olarak
sağlanabilir. Garanti çağrıları için ödemeler, gerektiğinde katkıda bulunan Üye Devletler veya
üçüncü taraflar tarafından eşit oran temelinde yapılır. Komisyon, özellikle ödeme koşullarına
ilişkin hükümleri içerecek olan bir anlaşmayı katılımcılar ile imzalayacaktır.
3.9.2.2.2. Bütçesel Garantilerin Uygulanması148
Bütçesel garantiler, geri alınamaz, koşulsuz ve kapsadığı operasyon türleri için talep
üzerine olacaktır. Bütçesel garantiler, bütçe uygulama yöntemlerinden biri olan dolaylı
uygulama ile yapılacaktır.
Karşı taraflar, bütçesel garantinin kapsadığı faaliyetlere kendi öz kaynaklarıyla katkıda
bulunacaklardır. Komisyon, karşı taraf ile bir garanti sözleşmesi imzalayacaktır. Bütçesel
garantinin verilmesi, garanti sözleşmesinin yürürlüğe girmesine tabidir. Karşı taraflar,
Komisyona yıllık olarak, bütçe garantisinin kapsadığı faaliyetler ve beklenen başarısızlıklarla
ilgili risk değerlendirme ve derecelendirme bilgilerini ve yıllık olarak bütçe garantisinin
kapsadığı faaliyetlerden kaynaklanan toplam kâr veya zarar bilgilerini sunacaktır.
147 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 211 148 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 212
98
3.9.2.3. Mali Yardımlar149
Birlik tarafından Üye Devletlere veya üçüncü ülkelere mali yardım, desteğin etkinliğini
sağlamak için uygun görülen bir borç verme veya kredi limiti veya başka bir araç şeklinde
yapılır. Komisyon, bu amaçla ilgili temel yasada Birlik adına sermaye piyasası veya mali
kurumlardan gerekli fonları borç almak için yetkilendirilmiştir.
Mali yardım, usulüne uygun olarak gerekçelendirilmiş haller dışında, Avro cinsinden
yürütülecek ve doğrudan Komisyon tarafından uygulanacaktır.
Komisyon, yararlanıcı ülke ile aşağıdaki hükümleri içeren bir anlaşma imzalayacaktır:
Yararlanıcı ülke, finansmanın uygun şekilde kullanıldığını düzenli olarak kontrol
etmeyi garanti eder, usulsüzlük ve dolandırıcılığın önlenmesi için gerekli önlemleri
alır ve gerekirse, Birlik mali yardımı altında verilen herhangi bir fonun kötüye
kullanıldığı durumlarda fonları geri almak için yasal işlem başlatır.
Birliğin mali çıkarlarının korunmasını sağlar.
Yararlanıcı ülkenin herhangi bir dolandırıcılık ya da yolsuzluk eylemine veya Birliğin
mali çıkarlarına zararlı herhangi bir başka yasa dışı faaliyete karıştığı tespit edildiği
durumlarda kredinin geri ödenmesi için Birliğin yetkilendirilmesini sağlar.
Birlik tarafından mali yardımla ilgili gerçekleşen tüm masrafların, Yararlanıcı Ülke
tarafından karşılanmasını sağlar.
Arttırılan ancak henüz ödenmeyen fonlar, ilgili yararlanıcı ülkeye mali yardım
sağlamaktan başka bir amaç için kullanılamaz. Muhasebe Görevlisi, fonların korunması için
yöntemler oluşturacaktır.
149 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 213
99
3.10. Yıllık Hesaplar ve Diğer Mali Raporlamalar
3.10.1. Muhasebe Çerçevesi
3.10.1.1. Hesap yapısı150
Yıllık hesaplar, 1 Ocak ile 31 Aralık arasını kapsayan her mali yıl için hazırlanır. Bu
hesaplar şunları içerir:
İlgili muhasebe kurallarına uygun olarak mali bilgiler sunan mali bilançolar.
Kurumların bütçe hesaplarında yer alan bilgileri sunan bütçe hesapları.
3.10.1.2. Mali Bilançolar151
Milyon avro cinsinden ve muhasebe kurallarına uygun olarak sunulan mali bilançolar
şunları içerir:
Tüm varlık ve yükümlülükleri ve bir önceki yılın 31 Aralık tarihli geçerli mali
durumunu gösteren bilanço.
Bir önceki yıla ait ekonomik sonucu veren mali performans bilançosu.
Yıl boyunca toplanan ve harcanan meblağları gösteren nakit akış tablosu ve nihai
hazine durumu.
Hareketlerin genel bir görünümünü sunan net varlıklardaki değişiklik tablosu.
Muhasebe Görevlisi, mali yılın kapanışından sonra ve genel hesapların iletim tarihine
kadar, bu hesapların adil bir şekilde sunulması için o yılla ilgili ödemeleri veya tahsilatları
kapsamayan gerekli herhangi düzeltmeleri yapar.
150 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 234 151 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 235
100
3.10.2. Bütçe Hesaplari152
Bütçe hesapları milyon euro cinsinden sunulur ve şunlardan oluşur:
İlgili yıl için tüm bütçe işlemlerini gelir ve giderler açısından birleştiren raporlar.
Bütçe sonuçları.
Raporlarda verilen bilgileri tamamlayacak ve yorumlayacak notlar.
3.11. Dış Denetim ve İbra
3.11.1. Dış Denetim
3.11.1.1. Avrupa Sayıştayı Tarafından Yapılan Dış Denetim153
Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon, tahsisatların iptali ve devredilmesi,
bütçenin geç kabulü durumunda geçerli kurallar, tahsisli gelirler, Komisyon ve diğer kurumlar
tarafından yapılan ödenek transferleri ve üye devletlerin bütçe kabulünden kaynaklanan
yükümlülüklerine dair bütün karar ve kurallara ilişkin bilgileri Avrupa Sayıştayı’na sunacaktır.
3.11.1.2. Denetimle İlgili Kural ve Prosedürler154
Avrupa Sayıştayı'nın tüm gelirlerin toplanıp toplanmadığına ve tüm harcamaların hukuka
uygun bir şekilde yerine getirilip getirilmediğine ilişkin incelemesi, antlaşmalara, bütçeye,
Avrupa Birliği Mali Tüzüğüne, bu tüzük uyarınca kabul edilen devredilen eylemlere ve
anlaşmalar uyarınca kabul edilen diğer tüm yasalara uygun olur. Bu inceleme, programların ve
ilgili denetim ve kontrol sistemlerinin çok yıllı niteliklerini dikkate alacaktır.
152 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 236 153 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 246 154 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 247
101
Avrupa Sayıştayı görevini yerine getirirken, Birlik tarafından veya ortaklaşa finanse
edilen faaliyetlerle ilgili olarak, bölümlerin veya organların mali yönetimiyle ilgili tüm belge
ve bilgileri isteme hakkına sahip olacaktır. Bir gelir ya da harcama işleminden sorumlu herhangi
bir resmi görevliyi dinleme ve söz konusu bölüm ya da kuruluşlara uygun denetim
prosedürlerinden herhangi birini kullanma yetkisine sahip olacaktır. Üye Devletlerde denetim,
ulusal denetim kurumlarıyla irtibat halinde veya yetkili ulusal departmanlarla birlikte
gerçekleştirilecektir. Avrupa Sayıştayı ve üye devletlerin ulusal denetim kurumları,
bağımsızlıklarını korurken güven ruhu içinde işbirliği yapacaklardır.
Avrupa Sayıştayı, antlaşmalar veya bunlara uygun olarak kabul edilen eylemler
tarafından kendisine verilen görevin yerine getirilmesi için gerekli tüm bilgileri elde etmek
amacıyla, herhangi bir kurum tarafından ya da herhangi bir kurum adına bütçenin uygulanması
çerçevesinde yürütülen denetim işlemleri sırasında talep etmesi halinde hazır bulunabilir.
3.11.1.3. Avrupa Sayıştayı’nın Erişim Hakkı155
Komisyon, diğer kurumlar, Birlik adına gelir ya da harcama yöneten kuruluşlar ve
yararlanıcılar, Avrupa Sayıştayı’na tüm imkanları sağlayacak ve denetçinin görevini yerine
getirmesi için gerekli gördüğü tüm bilgileri verecektir.
İşlemleri Sayıştay tarafından kontrol edilen yetkililer:
Eldeki veya diğer nakit kayıtlarını, menkul kıymetleri ve her türlü malzemeyi,
kendilerine emanet edilen fonların korunmasına dair destekleyici dökümanları ve
ayrıca tüm kitap, kayıt ve orayı ilgilendiren diğer dökümanları gösterir.
Denetimin tam olarak uygulanması için gerekli olan yazışma ve diğer belgeleri sunar.
Avrupa Sayıştayı, gelir ve giderlere dair kararlardan sorumlu bölümlerce tutulan Birlik
gelir ve giderleri ile ilgili belgeleri denetlemek üzere yetkilendirilir. Kurumlar dışındaki
155 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 249
102
yararlanıcılara ödenen Birlik finansmanı, verilen finansmanın kullanımına ilişkin Avrupa
Sayıştayı tarafından denetime tâbi olacaktır. Komisyon, Avrupa Sayıştayına talebi üzerine borç
alma ve borç verme işlemleri hakkında bilgi verir.
3.11.1.4. Avrupa Sayıştayı Yıllık Raporu156
Avrupa Sayıştayı, 15 Haziran tarihine kadar, yıllık raporda görünebilecek fikirlerini
içeren tüm gözlemleri Komisyon ve ilgili kurumlara gönderir. Bu gözlemler gizli kalacaktır.
Her kurum, 15 Ekim'e kadar Sayıştay'a cevabını gönderecektir. Komisyon dışındaki kurumların
cevapları aynı zamanda Komisyona da gönderilir.
Yıllık rapor, mali yönetim sağlamlığının bir değerlendirmesini ve her kurum için bir
bölümü içermelidir. Avrupa Sayıştayı, uygun gördüğü özet raporları veya genel gözlemleri
rapora ekleyebilir. Avrupa Sayıştayı, her kurumun kendi gözlemlerine ilişkin cevaplarının, ilgili
her bir gözlemin yanında veya sonrasında yayınlanmasını sağlamak için gerekli tüm adımları
atacaktır.
Sayıştay, ibra verilmesi için 15 Kasım tarihine kadar kurumun cevaplarının eşlik ettiği
yıllık raporunu sorumlu makamlara ve diğer kurumlara iletir ve Avrupa Birliği Resmi
Gazetesinde yayınlanmasını sağlar.
3.11.2. İbra
3.11.2.1. İbra İşleminin Zaman Çizelgesi157
Avrupa Parlamentosu, nitelikli çoğunlukla hareket eden konsey tavsiyesi üzerine, (n+2)
yılının 15 Mayıs tarihinden önce, (n) yılı bütçesinin uygulanmasına dair Komisyona bir ibra
verecektir. Bu tarihe riayet edilememesi durumunda, Avrupa Parlamentosu veya Konsey,
156 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 250 157 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 252
103
Komisyonu erteleme nedenlerini hakkında bilgilendirir. Avrupa Parlamentosu, ibra verme
kararını ertelerse, Komisyon mümkün olan en kısa sürede bu kararın önündeki engellerin
kaldırılması veya hafifletilmesi için her türlü çabayı gösterecektir.
3.11.2.2. İbra İşlemi158
İbra kararı, Birliğin tüm gelir ve gider hesaplarını, nihai bakiyeyi ve bilançoda gösterilen
Birlik varlık ve yükümlülüklerini kapsar.
Avrupa Parlamentosu, Konseyin incelemesini tamamlamasının ardından hesapları, mali
raporları ve değerlendirme raporunu ibra edilmesi amacıyla inceleyecektir. Komisyon, söz
konusu mali yıl için ibra prosedürünün sorunsuz bir şekilde uygulanması amacıyla gerekli olan
her türlü bilgiyi Avrupa Parlamentosu'na sunacaktır.
3.12. İdari Ödenekler159
İdari ödenekler farklılaşmamış ödenekler olacaktır ve aşağıdakileri içerir:
Kuruluş planında yetkilendirilmiş personel harcaması.
Dış personel harcamaları ve çok yıllı mali çerçevenin "idare" başlığı altında finanse
edilen diğer harcamalar.
Bina harcamaları ve temizlik ve bakım, kiralama ve işe alma, telekomünikasyon, su,
gaz ve elektrik de dahil olmak üzere diğer ilgili harcamalar.
Dış personel ve programların uygulanmasıyla doğrudan bağlantılı teknik yardım.
158 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14
September 2016, Article 253 159 Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the Council of 14 September 2016, Article 256
104
4. IPA II (2014-2020) DÖNEMİ MEVZUATI VE 966/2012 SAYILI AVRUPA
PARLAMENTOSU VE KONSEY TÜZÜĞÜNÜN BU MEVZUAT ÜZERİNE
ETKİLERİ
2014-2020 yıllarını kapsayan IPA II döneminde, aday ülke olarak Türkiye Cumhuriyeti
AB fonlarını uygularken IPA II mevzuatını dikkate alacaktır. IPA II mevzuatının kapsamı şu
şekildedir:
i. 966/2012 sayılı Mali Tüzük ve Uygulama Kuralları
ii. Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu Arasında İmzalanan IPA II Çerçeve
Anlaşması
iii. Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Komisyonu Arasında İmzalanan 2015 Yılı
Finansman Anlaşması
iv. IPA II Tüzüğü (231/2014)
v. IPA II Uygulama Tüzüğü (447/2014)
vi. AB Dış Yardım Finansmanı Uygulama Kuralları (236/2014)
vii. IPA II Dönemi Türkiye için Strateji Belgesi
viii. Sektör Programları
Bu anlaşma ve tüzükler, genel olarak aday ülkelerin uygulama esnasında dikkat edeceği
kurallar ve prosedürleri içermektedir. Bu tezin ilk bölümünde anlatılan 966/2012 sayılı Mali
Tüzük, IPA II mevzuatının temelini oluşturmaktadır. Diğer mevzuatların bir çok başlık ve
bölümünde söz konusu Mali Tüzüğü doğrulayan ve destekleyen ifadeler görülmektedir. Bu
bölümde IPA II mevzuatının genel bir değerlendirmesi ve 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün bu
mevzuatlar üzerine etkileri anlatılmaya çalışılacaktır.
4.1. 966/2012 Sayili AP ve Konsey Tüzüğünün Çerçeve Anlaşma Üzerine Etkileri
Türkiye ile AB arasındaki mali işbirliği çerçevesinde AB’nin 2014-2020 bütçe dönemine
ilişkin mali yardımları için Çerçeve Anlaşma, 11/02/2015 tarihinde Türkiye ile Avrupa
Komisyonu arasında imzalanmıştır. Çerçeve Anlaşma, 04/04/2015 tarih ve 6647 sayılı
105
Kanunla onaylanması uygun bulunmuş, 08/05/2015 tarih ve 2015/7708 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ekinde yayımlanmış ve 24/08/2015 tarih ve 2015/8085 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
22/06/2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.160
Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında imzalanan bu Çerçeve Anlaşma,
IPA II yararlanıcısı tarafından dolaylı yönetime ilişkin kurallar, programlamaya ilişkin kurallar,
uygulamaya ilişkin kurallar, IPA II yardımının mali yönetimine ilişkin kurallar, izleme,
değerlendirme ve raporlama işlemleri, bölünmüş taahhütlere sahip çok yıllı eylem
programlarına ilişkin hükümler, sınır ötesi işbirliği programlarına ilişkin hükümler gibi
konulardan bahseder ve ayrıntılı bir şekilde açıklar. Bu bölümde 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün
Çerçeve Anlaşması üzerine etkilerinden bahsedilecektir.
4.1.1. Genel Hükümler
Çerçeve Anlaşma; taraflar arasında iş birliğini teşvik etmek ve AB Müktesebatına uyum
sağlanması amacıyla ve Birlik üyeliğine hazırlık ve ilgili kurum ve kapasite geliştirilmesine
yönelik reformlar, sosyoekonomik ve bölgesel kalkınma, istihdam, sosyal politikalar, eğitim,
cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, tarım ve kırsal kalkınma
ve son olarak bölgesel ve ülkesel işbirliği alanlarındaki eylemleri uygulamak için imzalanır.161
966/2012 sayılı Mali Tüzük uyarınca, Birlik görevlileri ve yürütme ajansları da dahil
olmak üzere Komisyon birimleri doğrudan yönetim; Komisyonun genel bütçe uygulama
sorumluluğunu koruyarak belirli programların veya eylemlerin bütçe uygulamasını üçüncü
ülkeler veya tayin ettikleri organlara bıraktığı şekilde dolaylı yönetim; uluslararası örgütler ve
ajansları, Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa Yatırım Fonu ve kamu hukuk organları gibi IPA
160 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/02/20160213-4.htm 161 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 4
106
II yararlanıcısı haricindeki birimler tarafından dolaylı yönetim ve AB üye devletlerinin katıldığı
sınır ötesi işbirliği programları şeklinde gerçekleşen ortak yönetim şekillerinde uygulanır.162
4.1.2. IPA II Yararlanıcısı Tarafından Dolaylı Yönetime İlişkin Kurallar
IPA II yararlanıcısı tarafından dolaylı yönetim kapsamında, Ulusal IPA Koordinatörü
(NIPAC), Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (NAO), program otoriteleri, denetim otoritesi gibi
yapılar kurulur ve bu yapı ve otoritelerin 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün görevler ayrılığı
ilkesine riayet etmesi sağlanır. Böylece bu yapı ve otoriteler birbirlerinin yetki alanlarına
girmeden fonksiyonlarını devam ettirirler.163
IPA II yararlanıcısı, bütçe uygulama görevlerini Komisyon ile imzalayacağı bir
Finansman Anlaşması yoluyla alır. Bu anlaşma 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere
Komisyon ve yararlanıcı arasında yapılan ilk işlemdir. IPA II yararlanıcısı, fonları yönetirken
sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine uyar ve Birlik görünürlüğünü
sağlar. Sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkeleri, bu tezin üçüncü
bölümünde incelendiği üzere Mali Tüzüğün sıkça üzerinde durduğu ilkelerindendir. Ayrıca IPA
II yararlanıcısı, etkili ve etkin bir iç denetim sistemi kurar ve devamlılığını sağlar, eksiksiz ve
güvenilir bir muhasebe sistemi kullanır, sistemin dış denetimlere açık olmasını sağlar ve Mali
Tüzük’te belirtilen kural ve usülleri, hibe, ihale ve mali araçlar üzerinde uygular. IPA II
yararlanıcısı, ihale ve hibeler sonuçlandıktan sonra yardım alanlar hakkındaki bilgileri Mali
Tüzüğün şeffaflık ilkesi gereğince yayınlar.164
NAO, Komisyona belirli bir program veya tedbir kapsamında bütçe uygulama görevinin
verilmesi için istekte bulunur. NAO, bu istekte bulunmadan önce yönetim yapıları ve program
162 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 7 163 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 10 164 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 12
107
otoritelerinin bazı şartları yerine getirdiğinden emin olmalıdır. Bu şartlar, etkili ve etkin bir iç
kontrol sistemi kurulması, doğru, eksiksiz ve güvenilir muhasebe sistemi kullanılması ve hibe,
ihale ve mali araçlar için uygun kural ve işlemlerin uygulanmasıdır.165. İç kontrol çerçevesinin
oluşturulması, Komisyon’dan bütçe uygulama görevinin alınması açısından IPA II yararlanıcısı
için büyük önem arz eder. Bu çerçeve genel olarak IPA II yararlanıcısının bütçe uygulama
sürecindeki başarısına doğrudan etki eder. Çerçeve; kontrol ortamı, risk yönetimi, kontrol
faaliyetleri, bilgi ve iletişim ve iç kontrol çerçevesinin izlenmesi unsurlarından oluşmaktadır.166
Bu şartlar, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te bütçenin dolaylı uygulanması kapsamında AB
fonlarını uygulayan yararlanıcılardan talep edilir.
Komisyon, yukarıdaki paragrafta belirtilen bütçe uygulama görevi için talep ettiği
şartların IPA II yararlanıcısı tarafından yerine getirilmediğini tespit ederse fon transferini
durdurma hakkına sahiptir.167
4.1.3. Uygulamaya İlişkin Kurallar
IPA II politika alanlarındaki yardımlar, Mali Tüzüğün dış eylem kurallarına göre
uygulanır. Tüm hizmet, yapım işi ve mal alımı sözleşmeleri, söz konusu usülün başladığı
dönemde geçerli olan Komisyon tarafından yayınlanmış usül ve belgelere göre yapılır.168
Yerel kapasite, pazar ve alımları desteklemek amacıyla tek ihale bazında satın alma
yapılması söz konusuysa, yerel ve bölgesel yöneticilere öncelik verilir. Mali Tüzüğe göre tek
ihale yöntemi, hizmet, mal alımı ve yapım işi sözleşmelerinin tümü için 20.000 € veya daha
165 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 13 166 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Ek B 167 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 15 168 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 18
108
aşağısında bir tutar için yapılır ve yerel yüklenicilerin bu tür sözleşmeleri almalarına öncelik
verilir.169
IPA II yararlanıcısı, alınan yardımın büyüklüğü ve tahsisatına dair bilgileri halkla
paylaşmalı, verilerin uluslararası olarak karşılaştırılabilir olması ve kolaylıkla erişilebilir
olmasına dikkat etmelidir. Bu işlemler Mali Tüzüğün şeffaflık ilkesine ve Birlik görünürlüğüne
hizmet eder. Yayımlar, yararlanıcının internet sitesi ya da resmi gazete yoluyla yayımlanır.
Yine IPA II yararlanıcısı, alıcının adını, yerini, verilen miktarı ve sözleşmenin niteliği ve
amacını Mali Tüzüğün şeffaflık ilkesi gereğince yayımlar. Eğer yayım, temel hakların ihlali
veya ticari çıkarlara zarar teşkil ederse gerçek kişilerin yayımlanmasından Mali Tüzüğün
şeffaflık ilkesi alıcı bilgilerinin yayınlanması maddesinde belirtildiği gibi feragat edilebilir.170
Yararlanıcı, topladığı kişisel verilerin gizliliğini sağlamalıdır. Bu veriler sadece IPA II
yardımının uygulanması için gerekli olduğu takdirde kullanılır. Kişisel verilerin yer aldığı
sistemlere sadece yetkili kişiler erişim sağlamalı, verilerin değiştirilmesi veya silinmesi
önlenmelidir.171
4.1.4. IPA II Yardımının Mali Yönetimine İlişkin Kurallar
IPA II kapsamında finansmanı sağlanan harcamalar, Birlik bütçesindeki diğer herhangi
bir finansman için kullanılamaz. Mali Tüzüğe göre ödenekler sadece ayrıldıkları kalem için
harcanabilir. Yararlanıcıyla bir finansman anlaşması imzalanmadan önce alıcılar tarafından
yapılan harcamalar ve ödemeler finansmana dâhil edilmez yani uygunsuzdur.172
169 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma 19 170 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 23 171 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 25 172 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 29
109
Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, bir denetim izi sağlamak için ödeme taleplerinin
onaylanması, bu taleplerin muhasebesinin tutulması ve ödenmesini içeren belgeye dayalı
bilgilerin hazır bulunmasını sağlar. Bu sayede IPA II yararlanıcısına yapılacak iç veya dış
denetimlerde talep edilmesi halinde bilgiler denetçilere kolaylıkla ulaşır.173 Bu bilgi sağlama,
Mali Tüzükte belirtilen etkin bir iç denetim yapısı oluşturma ve işleyişini rahatlatan bir faktör
olur. Ayrıca yapılacak iç ve dış denetimlerde denetim otoritelerinin talep ettiği bilgi ve belgeleri
sağlama yükümlülüğününde yerine getirilmesi sağlanır.
Birlik bütçesinden karşılanan ve IPA II yararlanıcısı tarafından yapılan ödeme ve
harcamaların Birlik kurallarına uygunluğu ve hesapların eksiksiz ve doğru olduğu, hesap
usüllerinin incelenmesi ve kabulüne konu olur. Mali Tüzüğün sağlam mali yönetim ilkesi
gereğince, ayrılan fon tahsisatlarının ilgili yerlere harcanıp harcanmadığı uluslararası
standartlara sahip olan bir muhasebe sistemi sayesinde kontrol edilir. Ayrıca Ulusal
Yetkilendirme Görevlisi tarafından sunulan harcama beyannamesi analizi ve bu harcama
beyannamesine ilişkin denetim otoritesi görüşü hesap usüllerinin incelenmesi ve kabülü için
önemlidir.174
Komisyon, IPA II yararlanıcısına yapacağı ödemeleri; iç kontrol sisteminin işleyişinde
önemli eksiklikler olduğu ya da yararlanıcı tarafından onaylanan bir harcamanın ciddi bir
usülsüzlükle bağlantılı olduğu hakkında bilginin kendisine ulaşması ve Birliğin mali çıkarları
için ödeme kesintisinin zorunlu olması hallerinde tamamen veya kısmen kesebilir. Ödemelerin
uygunluğunu inceleyen kontrol sisteminin düzgün işlememesi ve bir harcamaya dair usülsüzlük
şüphesi, Mali Tüzükte sıkça tekrarlanan sağlam mali yönetim ilkesine ve düzgün işleyen
bağımsız bir denetim otoritesi oluşturulması kurallarına tamamen aykırı olduğundan dolayı
Komisyon böyle bir karar alır. Ayrıca Komisyon kesinti sebebini yararlanıcıya bildirir ve
173 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 32 174 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 36
110
durumun düzeltilmesini talep eder. Gereken tedbirler alınır veya düzeltici eylemler yapılırsa
Komisyon kesinti işlemini devam ettirmez.175
Yukarıdaki paragrafta tespit edilen hataların sistematik bir hale geldiği tespit edilirse
Komisyon bu sefer ödemeleri askıya alabilir. Yararlanıcı, gözlemlerini sunabilir ve gereken
tedbirleri alırsa askıya alma işlemi sona erdirilir.176
Komisyon, IPA II yardımının uygulanması esnasında IPA II yararlanıcısına dair hata,
usulsüzlük, dolandırıcılık, şüphelenilen dolandırıcılık, aktif veya pasif yolsuzluk, çıkar
çatışması veya temel idari ya da adli bulgu gibi durumlar tespit ederse fonları geri alma hakkına
sahiptir.177 966/2012 sayılı Mali Tüzük kapsamında belirtilen en temel ilkelerden olan sağlam
mali yönetim ve şeffaflık ilkesi yukarıdaki durumların önlenmesi için uygulanır. Bu durumların
ortaya çıkması IPA II yararlanıcısının söz konusu ilkelere uymadığı anlamına gelir.
Tüm finansman anlaşmaları, programlar ve sözleşmeler, Komisyon gözetimi, kontrolü ve
denetimine ve ayrıca Avrupa Sayıştayı’nın denetimine tabidir. Dolaylı yönetim kapsamında
Komisyon ve AB Türkiye Delegasyonu, program otoritelerinin yaptığı ihale ve sözleşmelerin
ön doğrulaması, program faaliyetlerinin ardıl kontrolleri ve temel yönetim ve kontrol
sistemlerinin işleyişine dair gözetim yapma hakkına sahiptir. Komisyon ve OLAF’ın
yetkilendirilmiş görevlileri, IPA II tarafından finansmanı sağlanan faaliyetlerin uygulandığı
saha ve ofislere ziyaretler yaparak program veya eylemin teknik ya da mali doğrulamasını
yapma hakkına sahiptir. 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te Komisyon’un yararlanıcıyla yaptığı bir
anlaşmada Komisyon, OLAF ve Avrupa Sayıştayı’nı kontrol ve denetim konularında
yetkilendirdiği görülür. Ayrıca Avrupa Sayıştayı, Mali Tüzüğe göre dış denetimler kapsamında
IPA II yararlanıcısının yürüttüğü program, eylem ve sözleşmeleri denetleme hakkına sahiptir.
175 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 39 176 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 40 177 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 41
111
IPA II yararlanıcısı, denetim ve teftişten sorumlu görevlilerin işlerini kolaylaştırmak için ilgili
tüm bilgi ve belgeleri temin eder. Sorumlu görevliler, Mali Tüzük uyarınca program ve
eylemlerle ilgili gizlilik kurallarına uyacak şekilde tüm belge ve verileri talep etme hakkına
sahiptir.178
IPA II yararlanıcısı görevlerini yerine getirirken usulsüzlük ve dolandırıcılık olaylarını
tespit etmeli, engellemeli ve düzeltmeli ve orantısallık ilkesine göre eylemlerin düzgün bir
şekilde yürütülmesi için ön ve ardıl kontrolleri yapmalı ve usülsüz ödenmiş fonları geri
almalıdır. Çerçeve Anlaşmada yer alan bu madde, Mali Tüzüğün “Dolaylı Uygulama”
başlığında yararlanıcının uygulaması gereken yükümlülüklerdendir. Bu yükümlülükler,
Komisyon ve IPA II yararlanıcısı arasında imzalanacak olan katkı, finansman veya garanti
anlaşmalarında yer alacaktır.179
4.1.5. İzleme, Değerlendirme ve Raporlama
IPA II yardımı, Mali Tüzüğün sağlam mali yönetim ilkesi altında yer alan ekonomilik,
etkinlik ve etkililik ilkeleri doğrultusunda karar verme sürecini daha iyi bir hale getirebilmek
için Komisyon’un sağladığı rehberler doğrultusunda kurumlar tarafından ön ve ardıl
değerlendirmelere tabi olur. Bu değerlendirmeler kayda değer harcama gerektiren tüm program
ve eylemlere uygulanır ve AP, Konsey ve idari harcama makamlarına iletilir. Bu
değerlendirmeler ayrıca yardımın uygulama koşullarının oluşturulan politika hedefleriyle
tutarlılığını ve hedefleri gerçekleştirmek için üzerinde anlaşılan sonuç ve göstergelerin
uygunluğunu ölçer; programlama süreci ve izleme sistemini değerlendirir; fonların amaçlarına
uygun bir şekilde harcandığına dair Birlik kurumlarına ve kamuoyuna hesap verme
178 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 50 179 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 51
112
zorunluluğunu yerine getirir ve gelecekteki programlama ve eylem faaliyetleri için dersler
çıkarır ve tecrübe edinir.180
NIPAC, izleyen yılın 15 Şubat tarihine kadar IPA II yardımının uygulanmasına ilişkin
yıllık raporu Komisyona gönderir. Bu rapor, yararlanıcının programlama, izleme,
değerlendirme, iletişim ve görünürlük çalışmalarına katılımı ve bu faaliyetler doğrultusundaki
eylemleri, karşılaşılan sorunları ve bunlar hakkındaki tedbirleri içerir. Mali Tüzüğün “Dolaylı
Uygulama” başlığı altında IPA II yararlanıcısı ile imzalanan katkı, finansman ve garanti
anlaşmalarında yer alan görevlerin nasıl yapıldığı, performans ölçmede beklenen sonuçlar ve
izleme faaliyetleri esnasında tespit edilen usulsüzlük ve dolandırıcılık olaylarını Komisyona
bildirme konularındaki raporlama kuralları doğrultusunda NIPAC tarafından bu yıllık rapor
hazırlanır.181
NIPAC, Komisyona raporu sunarken birer kopyasını da NAO ve denetim otoritesine
gönderir. Rapor, program otoritelerinin sağladığı bilgilere dayalıdır. Mali Tüzüğün “Dolaylı
Uygulama” başlığında verilen görevleri uygulama kapsamında Komisyona gönderilecek
rapora, uluslararası kabul görmüş denetim standartlarına uygun olarak hazırlanan bağımsız bir
denetim organının görüşü eşlik eder. Bu görüş, kontrol sistemlerinin devreye sokulup
sokulmadığını, uygun maliyetli olup olmadığını ve temel işlemlerin yasal ve düzenli olup
olmadığını belirler.182
4.1.6. Nihai Hükümler
Komisyon ve IPA II yararlanıcısı arasında program ve faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge
alışverişi elektronik ortamda gerçekleşir. Mali Tüzüğün “Bilgi Teknolojileri” kısmında tüm veri
180 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 55 181 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 58 182 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 59
113
alışverişleri işlemlerinin elektronik takas sistemi ile yapılabileceği belirtilmiştir. Mali Tüzüğe
göre söz konusu elektronik takas sistemi, sadece yetkili kişilerin erişebileceği ve belgeleri
imzalayabileceği ve bu kişilerin sisteme önceden kayıt edilebileceği, işlem tarih ve saatin kesin
olarak belirtileceği ve belge bütünlüğü, geçerliliği ve gizliliğinin korunacağı bir sistem
olmalıdır.183
4.2. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün Finansman Anlaşması Üzerine Etkileri
Ülkemiz ile Avrupa Komisyonu arasında IPA II dönemi için imzalanan Finansman
Anlaşması, amaçlar, beklenen sonuçlar, faaliyetler, tevdi edilen bütçe uygulama görevlerinin
açıklanması ve program bütçesini açıklayan yıllık eylem programı ve Komisyona sunulacak
olan yıllık rapor ve mali raporun nasıl hazırlanacağını gösteren şablonları içerir. Eylem
programı kapsamında seçilen sektörlerin isimleri ve bütçeleri belirtilmiş ve sektörlere yönelik
amaç ve sonuçların detayları nitelenmiştir. Bu bölümde 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün Türkiye
ve Avrupa Komisyonu arasında imzalanan Finansman Anlaşması üzerine etkilerinden
bahsedileceltir.
4.2.1. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Kapsamında 2015 yılı için Türkiye Yıllık
Eylem Programı (Ek 1)
Türkiye yıllık eylem programının bir kısmı, Komisyon veya Birlik Delegasyonları
tarafından doğrudan yönetim modeliyle, bir kısmı ise Türkiye tarafından dolaylı yönetim
modeliyle uygulanır.184 Bu modeller, Mali Tüzüğün bütçe uygulama yöntemleri altında yapılan
doğrudan ve dolaylı yönetim tanımlarına göre yapılmıştır.
183 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali
yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 81 184 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-1 Madde 4
114
4.2.2. Genel Hükümler (Ek 2)
Mali Tüzüğün erken tespit ve ihraç kriterleri usülleri kapsamında belirtildiği üzere ihraç
durumunda olan aday ve alıcıların ihale ve hibe başvurularının dışında tutulması ve gerektiği
yerlerde idari ve mali cezalar uygulanması mümkündür. IPA II yararlanıcısının sözleşme
makamı olduğu faaliyetlere ilişkin, bir aday, teklif veren veya başvuru sahibinin alım ve hibe
usüllerinden ihraç edildiği veya yükümlülükleri ihlal ettiği tespit edilirse, yararlanıcı
Komisyonu derhal bilgilendirir ve ulusal kanunları izin verirse yüklenicilere ve hibe
yararlanıcılarına idari ve mali cezalar uygulayabilir. Bu mali cezalar yüklenicinin veya hibe
yararlanıcısının savunma hakkını sağlayan çekişmeli yargı sonrasında yapılır.185
IPA II yararlanıcısı, Mali Tüzüğün görünürlük faaliyetleri kapsamında kendi
sorumluluğundaki faaliyetlerin görünürlülüğünü sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır ve
çalışmalarını yapar.186
Komisyon, dolaylı yönetim kapsamında IPA II yararlanıcısı tarafından yapılan
sözleşmelerin ihaleye çıkması, teklif çağrılarının başlatılması ve sözleşmelerin ve hibelerin
verilmesi kapsamında ön kontroller gerçekleştirebilir. Bu kontroller, ihale için sözleşme
bildirimi, ihale dosyası ve başvuru sahipleri için hibe rehberi onaylanması, değerlendirme
komitesinin onaylanması, değerlendirme raporları ve hibe kararının onaylanması ve sözleşme
dosyalarının onaylanması kapsamında olabilir.187 Mali Tüzükte, program ve eylemlerin ön ve
geriye dönük değerlendirmelere konu olduğu belirtilmiştir. Ön kontrol, dolaylı yönetim
kapsamında IPA II yararlanıcısının yaptığı ihale ve hibelerin her aşamasında Komisyon veya
Komisyonu temsilen Delegasyonlar tarafından kontrol edilmesidir ve bir nevi yaptığı işin
geçerliliği konusunda yetkili kurumdan onay almasıdır. Bu kontroller sayesinde yararlanıcının
yaptığı işlemlerde hata oranın en aza indirilmesi amaçlanır.
185 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık
Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 1 186 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık
Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 2 187 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 3
115
Komisyon, IPA II yararlanıcısına yaptığı ödemeleri durdurma yetkisine sahiptir.
Programın uygulanması esnasında başlıca özel işlemlerin yasallığını veya usüle uygunluğunu
sorgulatan önemli hatalar, usülsüzlükler veya yolsuzluklar yaptığını, görünürlük ve iletişim
konularında yükümlülüklerin yerine getirilmediğini veya yararlanıcının iç kontrol sisteminde
sorunlar olduğunu tespit ederse veya bu konulara ilişkin ciddi endişeleri varsa ödemeleri
durdurabilir.188 Mali Tüzüğün şeffaflık, sağlam mali yönetim ilkeleri ve görünürlük maddeleri
uyarınca IPA II yararlanıcısı yapılan harcamaları gerektiği şekilde muhasebelendirip
Komisyona sunmalı, ödemelerde sağlam mali yönetim ilkesine göre hareket etmeli ve Birlik
görünürlüğünü sağlayan çalışmalar yapmalıdır. Bu ilkelere uyulmadığı takdirde ise Komisyon,
IPA II yararlanıcısı gereken önlem ve düzeltmeleri yapana kadar ödemeleri durdurma hakkına
sahiptir.
Başlangıçta belirlenen program amaçlarına ulaşılamaması, uygun olmayan harcama
durumu, katkı oranına uymama ve ihale ve hibe usüllerinde yapılan hata, usülsüzlük, yolsuzluk
ya da yükümlülük ihlali durumlarında Komisyon fonları yararlanıcıdan geri alabilir.189
4.2.3. Finansman Anlaşması’na Uygulanan Hükümler (Ek-3)
IPA II yararlanıcısı, hizmet, mal alımı ve yapım işi sözleşmeleri ve hibe anlaşmalarını bu
usüllerin başladığı dönemde yürürlükte olan ve Komisyon’un dış eylemlerin uygulanması için
yayımlamış olduğu usüllere ve standartlara göre yapmaz ve yürütmezse, Komisyon’un
imzalanan Finansman Anlaşmasını durdurma yetkisi vardır. Söz konusu hizmet, mal alımı ve
yapım işi sözleşmeleri ve hibe anlaşmalarına dair usüller 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te
belirtilen kamu alımları ve hibeler bölümlerindeki hükümlerdir.190
188 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık
Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 6 189 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık
Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-2 Madde 7 190 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması, Ek-3 Madde 18
116
4.3. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 231/2014 Sayılı IPA II Tüzüğü Üzerine
Etkileri
231/2014 sayılı IPA II Tüzüğü, IPA II mali yardımlarının genel ve özel amaçlarını,
politika alanlarını, fonların uyum ve tutarlılığını, ülke strateji belgelerini ve uygulama
yöntemlerini ayrıntılı olarak açıklar. Bu tüzük daha çok genel kapsamı çizmekle beraber mali
kurallara ilişkin bilgilerin yer almadığı bir mevzuattır.
2014-2020 dönemi Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II), IPA II yararlanıcılarının
ihtiyaç duyduğu politik, kurumsal, yasal, idari, sosyal ve ekonomik reformları benimseme ve
uygulama konusunda, Birliğin değerlerine uymak ve üyelik için Birliğin kurallarına,
standartlarına, politikalarına ve uygulamalarına kademeli olarak uyum sağlama konusunda
destekleyecektir. IPA II döneminde aday ve potansiyel aday ayrımı ortadan kalkmış ve tüm
yararlanıcı ülkeler mali yardımlardan eşit şartlarda faydalanma hakkına sahip olmuştur.
IPA II dönemi yaralanıcı ülkeleri şunlardır191:
Arnavutluk
Bosna Hersek
İzlanda
Kosova
Karadağ
Türkiye
Sırbistan
Makedonya
Mali yardımlar, IPA II yararlanıcılarının her birinin ihtiyaçlarına ve bireysel genişleme
gündemlerine göre belirli amaçları takip edecektir. Bu amaçlar; siyasi reformların
191 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Annex I
117
desteklenmesi, ekonomik, sosyal ve bölgesel gelişimin desteklenmesi, yararlanıcıların Birlik
üyeliğinden kaynaklanan zorunlulukları yerine getirmesi kapsamında Birlik müktesebatına
uyumu ve yararlanıcılar, üye devletler ve üçüncü ülkeler arasında bölgesel birliktelik ve iş
birliğinini güçlendirilmesidir.192 Bu amaçlar önceden tanımlanmış, açık, şeffaf, ülkeye özgü ve
ölçülebilir göstergelere dayanarak izlenecek ve değerlendirilecektir.
IPA II mali yardımları çeşitli politika alanlarına atıf yapar. Bu alanlar şunlardır193:
Birlik üyeliğine hazırlık ve ilgili kurum ve kapasite gelişimi alanlarında reformlar;
Sosyoekonomik ve bölgesel kalkınma;
İstihdam, sosyal politikalar, eğitim, cinsiyet eşitliğinin desteklenmesi ve insan
kaynakları gelişimi;
Tarım ve kırsal kalkınma;
Bölgesel ve yerel işbirliği.
IPA II mali yardımları, Birlik politikaları ile tutarlı olmalıdır. Birliğin yararlanıcılar ile
yaptığı anlaşmalara uymalı ve Birliğin taraf olduğu çok taraflı anlaşmalar çerçevesinde
taahhütlere riayet etmelidir. Komisyon, üye devletlerle birlikte şeffaflık ve hesap verilebilirliğe
yönelik olarak yardımın hacmi ve tahsisi ile ilgili bilgilerin kamuya açıklanması, verilerin
uluslararası olarak karşılaştırılabilir olması ve kolayca erişilebilmesi ve ayrıca yayınlanması
konularında iş birliği yapacaktır. Komisyon, üye devletler ve Avrupa Yatırım Bankası,
tutarlılığın sağlanması, etkinliği ve verimliliğin artması ve çifte finansmanın önlenmesi gibi
konularda birlikte çalışacaklardır. Herhangi bir tutarsızlık ve uyumsuzluğun önlenmesi için
kurumlar arasındaki iletişim ve bilgilendirme büyük önem arz etmektedir. Ayrıca Komisyon,
IPA II yardımlarının hazırlanması, uygulanması ve izlenmesi aşamalarında IPA II
yararlanıcılarıyla birlikte hareket eder ve görüş alışverişinde bulunur.194
192 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing
an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 2 193 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing
an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 3 194 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 5
118
Yukarıda belirtilen politika alanları dikkate alınarak strateji belgeleri oluşturulur. Her
yararlanıcı ülkenin strateji belgesi, öncelik durumuna göre farklılık gösterebilir. Bu belgeler
yararlanıcı ülkenin işbirliğiyle beraber Komisyon tarafından hazırlanır. Strateji belgeleri her
politika alanına düşen gösterge niteliğindeki Birlik fonunu içerir. Komisyon, strateji
belgelerinin uygulanmasına ilişkin yıllık değerlendirmeler yapar ve gerektiğinde belgelerin
revizyonu için öneriler verebilir.195
IPA II mali yardımları, doğrudan, dolaylı ve ortak yönetim ile uygulanır. Uygulama, yıllık
veya çok yıllık, ülke veya çoklu ülke programları ya da sınır ötesi iş birliği programları şeklinde
Komisyon tarafından hazırlanan strateji belgelerine göre yapılır.196 966/2012 sayılı Mali Tüzük
kapsamında anlatıldığı üzere yönetim şekilleri üçe ayrılmış ve bunların 231/2014 sayılı IPA II
Tüzüğünde belirtildiği üzere doğrudan, dolaylı ve ortak uygulama olduğu belirtilmiştir.
2014-2020 dönemi için ayrılan toplam fon miktarı 11.698.668.000 €’dur. Bu bütçenin
%4’e kadar olan bir kısmı sınır ötesi iş birliği için kullanılabilecektir. Yıllık ödenekler, çok yıllı
mali çerçeve sınırları içerisinde AP ve Konsey tarafından yetkilendirilir. 2014-2020 mali
dönemi çok yıllı 2 mali döneme ayrılmıştır. İlk 4 yıl birinci mali dönemi, kalan 3 yıl ise ikinci
mali dönemi kapsar.197
195 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing
an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 6 196 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing
an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 7 197 Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014 establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II), Article 15
119
4.4. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 236/2014 Sayılı AB Dış Yardım Finansmanı
Uygulama Kurallari Üzerine Etkileri
4.4.1. Ana Konu ve İlkeler
AB dış yardımına ilişkin ortak kurallar ve işlemler, 966/2012 sayılı Mali Tüzük ile tutarlı
olmalıdır. Bu tüzük, 2014-2020 yılları arasında dış eylemleri finanse etmeye yarayan mali
araçların uygulanması esnasında uyulacak kurallar ve şartları açıklar. 2014-2020 döneminde
uygulanacak araçlar şunlardır198:
Kalkınma İşbirliği Aracı (Development Cooperation Instrument (DCI)),
Avrupa Demokrasi ve İnsan Hakları Aracı (European Instrument for Democracy and
Human Rights (EIDHR)),
Avrupa Komşuluk Aracı (The European Neighbourhood Instrument (ENI)),
İstikrar ve Barışa Katkı Aracı (The Instrument Contributing to Stability and Peace),
Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (The Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA
II)).
Komisyon, uygulanan eylemlerin geçerli aracın amaçlarına uygun olduğuna ve Birliğin
mali çıkarlarının etkin bir şekilde korunduğuna riayet edilmesini sağlar. Birlik mali çıkarlarının
etkin bir şekilde korunması, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te sıkça üzerinde durulan sağlam mali
yönetim ilkesinin uygulanması ile gerçekleşir. Birliğin araçlar temelinde uyguladığı mali
yardımları, tamamen 966/2012 sayılı Mali Tüzük kural ve işlemleriyle uyumlu olmalıdır.
4.4.2. Eylem Programlarının Kabulü
Komisyon, ilgili araçta belirtilen programlama belgeleri temelinde yıllık veya çok yıllık
eylem programları kabul edebilir. Bu programlar, her bir eylem için takip edilen hedefleri,
198 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down
common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action, Article 1
120
beklenen sonuçları ve ana faaliyetleri, uygulama yöntemlerini, ilgili destek tedbirlerini ve
performans takip düzenlemelerini belirleyecektir.
4.4.3. Genel Finansman Hükümleri
Birlik mali yardımları, 966/2012 sayılı Mali Tüzüğün öngördüğü finansman türleriyle
sağlanır. Bu finansman türleri; hibeler, hizmet, mal alımı ve yapım işi için satın alma
sözleşmeleri, genel veya sektörel bütçe desteği, Komisyon tarafından oluşturulan güven
fonlarına katkılar ve krediler, teminatlar, öz sermaye veya yarı öz sermaye, yatırımlar veya
katılımlar ve risk paylaşım araçları gibi mali araçlardır. Genel veya sektörel bütçe desteği,
karşılıklı hesap verebilirliğe ve evrensel değerlere yönelik ortak taahhütlere dayanmaktadır ve
demokrasiyi, insan haklarını ve hukukun üstünlüğünü teşvik etmeyi, sürdürülebilir ve kapsayıcı
ekonomik büyümeyi desteklemeyi ve yoksulluğu ortadan kaldırmak için Birlik ile ortak ülkeler
arasındaki sözleşmeli ortaklıkları güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Kredi, teminat, öz sermaye,
yatırım, katılım ve risk paylaşım araçları gibi mali araçların uygulanmasıyla görevlendirilen her
hangi bir kuruluş, 966/2012 sayılı Mali Tüzük gereksinimlerini yerine getirmeli ve Birlik
amaçlarına, standartlarına ve politikalarına uyum sağlamalıdır. Komisyon, 966/2012 sayılı Mali
Tüzük’te belirtilen tanıtım ve görünürlük önlemleri kapsamında Birliğin mali desteğinin
görünür olması için gerekli tüm adımları atar. Bu adımlar genellikle Birlik fonlarını alanlara
görünürlük gereksinimlerini yerine getirme şartı şeklinde olur. Komisyon, alıcıların bu şartları
yerine getirip getirmediğini gözlemlemekten sorumludur.199
Birlik mali yardımları, Komisyon departmanları, Birlik Delegasyonları ve Yürütme
Ajansları tarafından doğrudan uygulamayla; Üye devletlerle beraber ortak uygulamayla veya
bütçe uygulama görevi verilen kuruluşlar tarafından dolaylı uygulamayla uygulanır. Dolaylı
uygulama kapsamındaki kuruluşlar Birlik dış politikası ile tutarlılık sağlayan bir yönetim
göstereceklerdir. Bu kuruluşlar ayrıca 966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre kendilerine verilen
görevlerin uygulanmasıyla ilgili bir raporu, yapılan harcamaların yer aldığı hesapları ve nihai
199 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down
common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action, Article 4
121
denetim raporlarını ve yapılan kontrollerin bir özetini her yıl Komisyona sunacaktır. 966/2012
sayılı Mali Tüzüğe göre, etkin ve etkili bir iç kontrol sistemi kuran ve işleyeşini sağlayan, doğru,
tam ve güvenilir bilgi sağlayan bir muhasebe sistemi kullanan, uluslararası kabul görmüş
denetim standartlarında görev yapan bağımsız dış denetçiyle çalışan, Birlik fonlarının
finansmanının sağlanması için uygun kural ve işlemleri uygulayan, alıcılara ardıl yayımlama
ile bilgi sunan ve kişisel verileri yeteri derecede koruyan kuruluşlar dolaylı yönetim
kapsamında seçim kriterlerini yerine getirmiş olur.200
Birlik yardımı, belirli vergi, resim veya harç tahsilatını doğurmaz veya etkinleştirmez.
Uygun durumlarda Birliğin mali yardımlarında uygulanan eylemlerde, vergi, gümrük vergisi
ve diğer mali harcamaların muaf tutulması için üçüncü taraf ülkelerle uygun hükümler
müzakere edilir. Aksi takdirde bu tür vergi ve ücretler 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilen
şartlar altında uygun olacaktır.201 Bu hüküm uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Komisyon
arasından imzalanan IPA II Çerçeve Anlaşması’nda, vergi, gümrük vergisi, ithalat vergisi veya
resmileri veya eş etkiye sahip harçların IPA II kapsamında finanse edilemeyeceği
belirtilmiştir.202
4.4.4. Özel Finansman Hükümleri
Avrupa Komşuluk Aracı (ENI) ve Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (IPA II) kapsamında,
üye devletlerle ortak yönetimde yada üçüncü ülkeler veya uluslararası kuruluşlarla dolaylı
yönetimde sınır ötesi işbirliği programları uygulanabilir. Bu programların mali kuralları,
966/2012 sayılı Mali Tüzüğe uyacak şekilde olacaktır. Komisyon, çok yıllı eylem programları
200 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down
common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action,
Article 4 201 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down
common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action,
Article 5 202 Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu arasında
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler hakkında Çerçeve Anlaşma, Madde 28
122
kabul edebilir. Bu programlar, tekerrür eden eylemlerde en fazla 3 yıl, IPA II kapsamında ise
en fazla 7 yıldır. IPA II programının süresi de 2014-2020 arasını kapsayan 7 yıldır.203
4.4.5 Birliğin Mali Çıkarlarının Korunması
Komisyon, Birlik dış eylemleri uygulanırken, dolandırıcılık, yolsuzluk ve diğer yasa dışı
faaliyetlere karşı Birliğin mali çıkarlarını korumak için gerekli adımları atar. Bu adımlar
genelde etkin kontrol yapma, geri kazanım yapma, yanlış ödenen tutarın geri alınması ve
araçları uygulayan kuruluşlara etkin, orantılı ve caydırıcı mali cezalar verme şeklinde olur.
Ayrıca Komisyon, Komisyon temsilcileri ve Avrupa Sayıştayı, Birlik fonlarını alan tüm
yararlanıcı, yüklenici ve altyüklenicilerden gerekli dökümanları talep etme ve bu sayede
denetim yapma hakkına sahiptir.204 Komisyon ve Avrupa Sayıştayı, 966/2012 sayılı Mali Tüzük
kapsamında yukarıda bahsedilen belge talep etme ve denetim hakkına sahiptir.
4.5. 966/2012 Sayılı AP ve Konsey Tüzüğünün 447/2014 Sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü
Üzerine Etkileri
4.5.1. Ana Fikir ve IPA Yardımı Uygulamasının Genel Çerçevesi
447/2014 sayılı IPA II uygulama tüzüğü, 231/2014 sayılı IPA II tüzüğü yeknesak
şartlarını, 236/2014 sayılı AB dış yardım finansmanı uygulama kurallarının detaylı kurallarını
ve ayrıca “Bölgesel ve Yerel İşbirliği” politika alanındaki sınır ötesi işbirliğine dair özel
kuralları, uygulama yöntemleri, mali yönetim, izleme, değerlendirme ve raporlama, şeffaflık ve
IPA II yardımının görünürlüğü açısından belirlenen özel kuralları ortaya koyar.205
203 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down
common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action,
Article 6 204 Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014 laying down
common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments for financing external action,
Article 7 205 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II), Article 1
123
Mülkiyet ilkesi gereğince IPA II yardımının programlanması ve uygulanması IPA II
yararlanıcısına aittir. IPA II yararlanıcısı, strateji planlama, programlamanın koordinasyonu,
uygulama takibi ve IPA II yardımının değerlendirilmesi ve raporlaması konularında
Komisyon’un ana muhatapı olacak bir Ulusal IPA Koordinatörü (NIPAC) atayacaktır. NIPAC,
IPA II yararlanıcısının ulusal yönetiminden seçilecek üst düzey bir temsilci olacaktır.
Komisyon ve IPA II yararlanıcısı, katılım öncesi yardım ve ulusal fonların yönetilmesi
hususunda hayati öneme sahip olan kamu mali yönetim konusunda müzakereler yapacaktır. Bu
bağlamda Komisyon, IPA II yararlanıcısına ait yönetimin açık ve düzenli kamu mali yönetim
sistemi ilkelerine uygunluğunu değerlendirir ve kısmen veya tamamen bir eksik tespit edilirse
gerekli önlemlerin alınmasını kabul eder.206
Komisyon ve IPA II yararlanıcısı, yönetim, kontrol, denetim, izleme, değerlendirme ve
raporlama gibi konuların netleştirildiği bir çerçeve anlaşması imzalarlar. Çerçeve anlaşması,
belirli politika alanlarında veya programlarda IPA II desteğinin yönetimi ve uygulanması için
özel hükümler içeren sektörel anlaşmalarla tamamlanabilir. Çerçeve ve sektörel anlaşmalar,
IPA II kapsamında yararlanıcı ülkede kurulacak yapı ve otoritelerin görev ve sorumluluklarını,
verilen bütçe uygulamasının izlenmesi, durdurulması ve feshedilmesini, IPA II yardımında
Birlik katkısı ve oranlarını, satın alma, hibe ve diğer alım prosedürlerini, vergi, gümrük ve diğer
masraflar hakkında kuralları, hesap incelenmesi, mali düzeltmeler ve kullanılmayan fonların
geri alınmasını, dolandırıcılık ve diğer düzensizliklere karşı Birliğin mali çıkarlarının
korunmasını ve şeffaflık, görünürlük, bilgi ve yayımlama gereksinimlerini içerir. Satın alma,
hibe ve diğer alımlara ilişkin kural ve prosedürler 236/2014 sayılı AB dış yardım finansmanı
uygulama kurallarında belirtildiği üzere 966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre yapılır. Ayrıca
şeffaflık, Birlik görünürlüğü, alıcılara başarılı yada başarısız olduklarına dair bilgi verilmesi ve
her türlü yayımlama 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilen ilkeler ve kurallar doğrultusunda
yapılır.207
206 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-
accession assistance (IPA II), Article 4 207 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II), Article 5
124
Programların kabulü ile ilgili Komisyon kararları, finansman kararı oluşturmak için
gerekli şartları yerine getirecektir. Bu şartlar 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilmiştir. Buna
göre; Finansman kararı, takip edilen hedefleri, beklenen sonuçları, uygulama yöntemlerini ve
toplam miktarı açıkça belirtecektir. Ayrıca finanse edilecek eylemlerin bir tanımını, her bir
eylem için ayrılan miktarı ve son olarak bir gösterge niteliğinde uygulama programını
içermelidir.
4.5.2. IPA II Yararlanıcıları ile Dolaylı Yönetim
IPA II yararlanıcıları tarafından kurulan NIPAC, NAO ve program otoriteleri ve NAO
tarafından kurulan yönetim otoriteleri, denetim otoritesi tarafından yapılan bağımsız bir dış
denetime tabi olur. Bu şart 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te dolaylı yönetim kapsamında yerine
getirilmesi gereken şartlardan biridir. Buna göre, denetim yapılırken uluslararası kabul görmüş
denetim standartlarına uyulmalı ve denetçilerin bağımsızlığına zarar verebilecek işlemlerden
kaçınılmalıdır. Ayrıca IPA II yararlanıcısı, denetim otoritesinin yeterli yetkinlik, bilgi ve
deneyime sahip olmasını sağlamalıdır.208
Komisyon, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere IPA II yararlanıcısıyla bir
finansman anlaşması imzalayarak bütçe uygulama görevlerini devreder. IPA II yararlanıcısı,
Birliğin mali çıkarlarını 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtlen şartlara eşdeğer düzeyde
koruyacağı garantisini verir ve etkili bir iç kontrol sisteminin sağlanması için gerekli yapıları
oluşturur.209
NAO, IPA II yararlanıcısı adına Komisyon’a bütçe uygulama görevlerini yerine getirme
talebinde bulunmaktan sorumludur. Bu talepte bulunulmadan önce, uygulama ve yönetim
otoritelerinin 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtilen etkin ve etkili bir iç kontrol sistemi
kurma, doğru, tam ve güvenilir bir muhasebe sistemi kullanma ve hibe, satın alma ve mali
208 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-
accession assistance (IPA II), Article 12 209 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II), Article 13
125
araçlar için uygun kural ve prosedürleri uygulama şartlarını yerine getirdiğinden emin olur.
Komisyon bütçe uygulama görevini yararlanıcıya vermeden önce yukarıda belirtilen şartların
yerine getirilip getirilmediğini ön değerlendirme kapsamında kontrol eder ve gerekli kanıtları
toplar.210
Komisyon, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere Birliğin mali çıkarlarının
korunmasıyla ilgili olumsuzluklar ve bütçe uygulama görevi esnasında ortaya çıkan usulsüzlük
ve dolandırıcılık olayları kapsamında gerekli gözlemlerini yaptıktan sonra IPA II
yararlanıcısının üzerine düşen görevleri yapmadığını tespit ederse finansman anlaşmasını
askıya alma veya iptal etmede dahil olmak üzere gereken tüm önlemleri alır.
4.5.3. Mali Yönetim
966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre Komisyon ve IPA II yararlanıcısı tarafından finansman
anlaşması imzalanmadan fon kullanımı mümkün olmamaktadır. Bu bilgi ışığında, ilgili
finansman anlaşması resmiyet kazanmadan önce IPA II yararlanıcısı tarafından imzalanan
sözleşmeler ve ekler, yapılan harcamalar ve ödemeler AB fonlarıyla karşılanmak için uygun
olmayacaktır.211
4.5.4. Değerlendirme ve Raporlama
IPA II yardımının uygunluğunu, kalitesini, verimliliğini, etkinliğini, Birlik katma
değerini, tutarlılığını ve ilgili politika diyaloğu ile sinerjisini geliştirmek amacıyla
değerlendirmeler yapılacaktır. Değerlendirmeler, politika, strateji, sektör, programlama ve
operasyon düzeyinde yapılacağı gibi ülke veya bölge düzeyinde de yapılabilir.212 Bu
210 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-
accession assistance (IPA II), Article 14 211 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-
accession assistance (IPA II), Article 15 212 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II), Article 21
126
değerlendirmeler, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere Komisyon’un sağladığı bir
rehber doğrultusunda ön ve ardıl şekilde ve karar alma süreçlerinin iyileştirilmesi amacıyla
yapılır. Bu değerlendirmeler önemli harcamalar yapılan tüm program ve faaliyetler için
yapılacaktır. Değerlendirme sonuçları, AP, Konsey ve harcama yapan idari makamlara
iletilecektir.
IPA II faydalanıcısı, izleyen mali yılın 15 Şubat tarihine kadar, 966/2012 sayılı Mali
Tüzük’te belirtilen görevlerin uygulanması hakkında yıllık raporu, yıllık mali rapor veya
açıklamayı, yıllık yönetim beyannamesi ve nihai denetim raporlarının bir özetini Komisyon’a
sunar. Yukarıda belirtilen belgelere izleyen mali yılın 15 Mart tarihine kadar sunulucak olan bir
denetim görüşü eşlik eder.213
4.5.5. Şeffaflık ve Görünürlük
IPA II yardımını uygulayan her bir aktör, bilgi sağlama, yayımlama, şeffaflık ve
eylemlerin uygun şekilde görünür olması konularında gereksinimleri yerine getirmelidir. IPA
II yararlanıcısı, dolaylı yönetim kapsamında Birlik fonlarını alan alıcıların bilgilerini
yayımlamaktan sorumludur. Bu bilgiler, 966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği üzere alıcı
ismi, alıcı adresi, verilen tutar ve tedbirin doğası ve amacı hakkındadır. Ayrıca program
otoriteleri, alıcıya isminin yayım listesine eklendiğine dair bilgi verilmesini sağlar. Listeye
eklenen her bir bilgi Avrupa Komisyonu’nun 45/2001 sayılı Tüzüğünde belirtilen şartlara göre
işlenir.214
213 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-
accession assistance (IPA II),Article 23 214 Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules for implementing
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II), Article 24
127
4.6. 966/2012 Sayılı AB Mali Tüzüğünün IPA II (2014-2020) Dönemi Türkiye İçin
Hazırlanan Strateji Belgesi Üzerine Etkileri
Türkiye için hazırlanan Strateji belgesi, IPA II yardımının amaçlarını ve önceliklerini
belirlerken yeni sektör paylaşımını da ortaya koymuş ve Türkiye için sektör ve altsektörler
belirlemiştir. Bu kapsamda, söz konusu strateji belgesi, mali konu ve kurallara atıf yapmazken
daha çok Türkiye’nin AB üyeliği yolunda önceliklere ve ihtiyaç duyulan alanlara
odaklanmıştır. Belgenin büyük kısmı sektörlere odaklanmıştır. Bu kapsamda, sektör ihtiyaçları
ve kapasiteleri, amaçlar, sonuçlar, eylemler ve göstergeler ve söz konusu riskler açıklanmıştır.
Türkiye için hazırlanan Strateji Belgesi, Türkiye'ye katılım yolunda destek vermek için
2014-2020 dönemi AB mali yardımının önceliklerini belirlemektedir. Bu Strateji Belgesi, Mali
yardımın en çok ihtiyaç duyulduğu ve Türkiye'nin katılım kriterlerini karşılamasına yardımcı
olmak için en yararlı olan önemli alanları belirlemek için genişleme politikası çerçevesinde
belirlenen politik öncelikleri kullanır. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II), AB üyeliğine
doğru ilerlemeye yönelik reformların uygulanmasında AB desteğinin sağlanmasına yönelik
temel finansal araçtır. IPA II altında gerçekleştirilen mali araçlar, 4 adet belirli hedefi
amaçlamaktadır. Bu amaçlar şunlardır:
Politik reformların desteklenmesi.
Ekonomik, sosyal ve bölgesel kalkınmanın desteklenmesi.
Yararlanıcı ülkenin, Birlik müktesebatı ile kademeli olarak uyumlaştırılmasını
destekleyerek AB üyeliğinden kaynaklanan gelecekteki yükümlülükleri yerine
getirme yeteneğini güçlendirmek.
Bölgesel bütünleşmeyi ve yerel iş birliğini güçlendirmek.
AB’nin mali yardımlarının etkisini artırmak için, IPA II mali yardımları erişim kriterlerini
sağlamada en çok ihtiyaç duyulan reform ve yatırım alanları üzerinde yoğunlaşacak ve
128
Türkiye'nin bu ihtiyaçları karşılama becerisini dikkate alacak şekilde uyarlanacaktır ve
yukarıda belirtilen 4 ana hedefin karşılanmasına uygun bir şekilde planlanacaktır.215
Türkiye için Strateji Belgesi kapsamında IPA II döneminde belirlenmiş sektörler
mevcuttur. IPA II mali yardımının belirlenen 4 temel amacının gerçekleştirilmesi için stratejik
çok yıllı programalama aracılığıyla mali yardımlar bu sektörlere yönlendirilecektir.
Tablo 4.1. : Türkiye için belirlenmiş IPA II Dönemi Sektör ve Altsektörleri
Sektör
No
Sektör Altsektör
1 Demokrasi ve Yönetim 1.1. Sivil Toplum
2 Hukukun Üstünlüğü ve Temel Haklar 2.1. Yargı ve Temel Haklar
2.2. İçişleri
3 Çevre, İklim Çalışmaları ve Enerji -
4 Ulaştırma -
5 Rekabetçilik ve Yenilikçilik, Tarım ve Kırsal
Kalkınma
-
6 Eğitim, İstihdam ve Sosyal Politikalar -
7 Bölgesel ve Yerel İşbirliği -
Avrupa Komisyonu’nun 2018 stratejisine göre öncelikle temel reformların ele alınması
gerekmektedir. Bu gereklilik Türkiye için, demekrasi ve yönetime, huhukun üstünlüğü ve temel
haklara ve sosyoekonomik kalkınmanın teşvik edilmesine her zamankinden daha çok
odaklanma anlamına gelmektedir. IPA II yardımı Türkiye için iki sütun altında toplanacaktır.
Bunlar, “Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü” ve “Rekabetçilik ve Büyüme” dir.216
215 Revised Country Strategy Paper for Turkey,(2014-2020), Page 4 216 Revised Country Strategy Paper for Turkey,(2014-2020), Page 16
129
5. SONUÇ VE ÖNERİLER
5.1. Sonuçlar
Türkiye Cumhuriyeti’nin, Avrupa Birliği’ne aday ülke statüsüyle Katılım Öncesi
Yardım Aracı (Instrument for Pre-accession Assistance-IPA) II Dönemi (2014-
2020) için yararlanıcı ülke konumunda olması
Ulaştırma sektörü, IPA II dönemi kapsamında sektör bazlı yaklaşım sonucunda ülkemiz
için belirlenen sektörlerden biridir. T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Ulaştırma
Sektörel Operasyonel Programı sıfatıyla sözleşme ve ihale makamıdır. IPA fonları
kullanılırken tezin üçüncü bölümünde de belirtildiği üzere 966/2012 sayılı AP ve
Konsey Tüzüğü temel kaynak kabul edilmiş ve bu minvalde IPA II mevzuatı
hazırlanmıştır. IPA II dönemi için Finansman ve Çerçeve Anlaşmaları imzalanmış ve
yardımın kapsam ve kuralları belirlenmiştir.
Sağlam mali yönetim, şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine riayet edilmesi
Bilindiği üzere Türkiye, IPA fonlarını “Dolaylı Uygulama” kapsamında
kullanmaktadır. Dolaylı uygulama kapsamında Avrupa Komisyonu ve yararlanıcı
arasında yapılan ilk işlem bir Finansman Anlaşması imzalanması olur. Bu anlaşma ile
yararlanıcı ülke bütçe uygulama görevlerini devralır. Komisyon bütçe uygulama
görevlerini yararlanıcıya verirken fonların yerinde ve amacına uygun kullanılmasından
emin olmak amacıyla bazı şartların yerine getirilmesini talep eder. Bu şartlar, Birlik
fonlarını ve bütçe garantilerini uygulayan ülke ve kurumların sağlam mali yönetim,
şeffaflık ve ayrımcılık yapmama ilkelerine riayet etmeleridir. Bu üç ilkeye hem
966/2012 sayılı Mali Tüzük’te hemde IPA II dönemi mevzuatı kapsamında sıkça yer
verilmiş ve atıf yapılmıştır. Sağlam mali yönetim ilkesi kapsamında, kaynakların doğru
zamanda, uygun miktar ve kalitede ve en uygun fiyatla sunulmasını amaçlayan
ekonomilik ilkesi, kullanılan kaynaklar ile amaçlanan hedefler arasındaki ilişkiyi
gösteren verimlilik ilkesi ve amaçlanan hedeflere ulaşılma derecesini gösteren etkililik
130
ilkesi önem arz etmektedir. Ayrıca sağlam mali yönetim kapsamında, ön ve geriye
dönük olarak yapılan değerlendirmeler önemlidir. Ön değerlendirmelerle fon
kullanımında yapılacak olası hataların asgari seviyeye indirilmesi amaçlanmaktadır.
Geriye dönük değerledirmeler ise yürütülen program ve eylemlerin performansını
ölçmek için yapılır. Sağlam mali yönetim ilkesinin diğer önemli unsurlarından biri de
etkili ve verimli bir iç kontrol yapısının oluşturulmasıdır. İç kontrol sistemi, usulsüzlük
ve dolandırıcılık olaylarını önlemeye, tespit etmeye ve düzeltmeye yardım etmektedir.
Bahsedilen bu amaçlardan da anlaşılacağı üzere sağlam mali yönetim ilkesi, IPA fonları
kullanılırken dikkate alınacak temel ilkelerin başında gelmektedir. Bütçe uygulama
görevinin alınması için gerekn şartlardan diğeri ise şeffaflık ilkesidir. IPA II
yararlanıcısı şeffaflık ilkesi gereğince yaptığı tüm ihale, hibe verme ve ödül işlemlerinin
duyurularını mümkün olan en geniş ölçüde yapmalı ve alıcılar hakkındaki bilgileri
internet sitelerinden yayımlamalıdır. Ayrıca IPA II yararlanıcısı, Birlik’ten almış olduğu
fonları ve sektör başına düşen fon miktarlarını yetkili kurumun internet sitesinde ve
Resmi Gazetesi’nde yayımlamalıdır. Bu şartlardan sonuncusu ise ayrımcılık yapmama
ilkesidir. Ayrımcılık yapmama ilkesi, temelde benzer durumda olan bireylerin benzer
muamele görmeleri ve hiçbir bireyin sahip olduğu belirli bir özellik nedeniyle ayrıcalık
sahibi olmamasıdır. Ayrıca, IPA II yararlanıcısının yaptığı ihale, hibe verme ve ödül
işlemlerine gerekli şartları sağlayan tüm gerçek ve tüzel kişilerin başvurabilmesi
anlamına gelmektedir. Bu ilke aynı zamanda usulsüzlüklerle mücadele kapsamında
önemli olduğu için sağlam mali yönetim ilkesiyle bağlantısı bulunmaktadır.
İç kontrol çerçevesinin oluşturulmasına ve Kamu İç Mali Kontrolü (KİMK)’ne
özen gösterilmesi
Bütçe uygulama görevini alabilmek için gerekli şartlardan birisi olan iç kontrol
çerçevesi, birbiri ile bağlantılı beş bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenler, kontrol
ortamı, risk yönetimi, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim ve son olarak izlemedir. Bu
bileşenler, iç kontrol konusunda önerilen yaklaşımları tanımlamakla birlikte iç
kontrolün değerlendirilebileceği bir temel sağlar. Bileşenler, bir organizasyonun
131
işlemlerinin tüm yönleri için uygulanabilir.217 Yukarıda belirtilen iç kontrol çerçevesi,
Kamu İç Mali Kontrolü (KİMK) kapsamında yer almaktadır. KİMK, sağlam mali
yönetim, şeffaflık, etkinlik, etkililik ve tutumluluğa uymak amacıyla uygulanan mali
kontrol sistemlerinin bütünüdür. KİMK, AB aday ülkeleri mali kontrol sistemlerinin
değerlendirilmesine ilişkin kriterlerden biridir. Bu kapsamda iç kontrol çerçevesinin
oluşturulması ve geliştirilmesi KİMK açısından önemlidir.
KİMK Politika Belgesinin Güncelleştirilmesi
Türkiye Cumhuriyeti ve AB arasında müzakereleri süren “Mali Kontrol” başlıklı 32.
Fasıl kapsamında dört temel politika alanı vardır. Bu alanlar; KİMK, Dış Denetim, AB
Mali Çıkarlarının korunması ve Euro’nun sahteciliğe karşı korunmasıdır. Yukarıdaki
paragrafta tanımı verilen KİMK, üç temel ilkeye dayanır. Bunlar; güvenilir mali
yönetim ve kontrol sistemleri ile desteklenen yönetsel hesap verebilirlik, merkezi
olmayan ve bağımsız iç denetim ve mali yönetim ve kontrol ile iç denetim sistemlerinin
merkezi uyumlaştırılmasıdır. Bu fasıl kapsamında aday ülkelerin, KİMK reformuna
ilişkin gerçekçi takvime sahip kısa ve uzun vadeli hedefleri içeren Eylem Planı ile
birlikte bir Politika Belgesi hazırlaması gerektiği belirtilmiştir. Bu yükümlülük
uyarınca, KİMK Politika Belgesi 2012 yılında Türkiye’deki mevcut iç kontrol
sisteminin uluslararası standartlarla karşılaştırılarak güçlü ve zayıf yönlerinin tespit
edilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Ancak Avrupa Komisyonu’nun 2018 yılı Türkiye
raporunda, Türkiye’nin mali kontrol alanında oldukça hazırlıklı olduğu belirtilmesine
karşılık, KİMK politika belgesinin 2012’de hazırlanmış olduğu ve bu alandaki stratejik
çerçevenin güncellenmesi gerektiği belirtilmiştir.
217 Welcome to World of PIFC 2006, Page 43
132
5.2. Öneriler
IPA II Fonlarını Uygulamakla Görevli Program Otoritelerinde Bulunan Birim ve
Altbirimlerin Sahip Olduğu İş Tanımlarına En Uygun Meslek Gruplarının
Belirlenmesi ve Personel Alımında Bu Meslek Gruplarına Öncelik Verilmesi
İç kontrol çerçevesi bileşenlerden ilki olan kontrol ortamı, etik davranış ve dürüstlük
politikasının oluşturulması, astlara verilen görevlerin yönetim tarafından desteklenmesi,
yapıların, raporlama kanallarının, yetki ve sorumluluklarının oluşturulması, personel
planlaması, işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve değerlendirme ve son olarak verilen
görev ve sorumluluklar için hesap verebilirlikten oluşmaktadır. Personel planlaması
başlığı altında işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve değerlendirme konusuna dikkat
çekilmiştir ve hedeflere ulaşmak için tüm kademelerde nitelik ve nicelik olarak yeterli
sayıda personelin yer alması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, IPA II fonlarını
uygulamakla görevli program otoritelerinde bulunan birim ve alt birimlerin sahip
olduğu iş tanımlarına en uygun meslek gruplarının belirlenmesi ve personel alımı
yapılırken bu meslek gruplarına öncelik verilmesi önerilmektedir. İkinci bileşen olan
risk yönetimi, hedef belirleme, risk tanımlama, değerlendirme ve müdahale,
dolandırıcılık riski ve iç kontrol sistemini etkileyen değişikliklerin tanımlanması ve
değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Üçüncü bileşen kontrol faaliyetleri olup bu bileşen
kapsamında kontrol faaliyetlerinin seçilmesi ve geliştirilmesi, güvenlik kontrol
faaliyetleri ve kontrol faaliyetlerine ilişkin politikalar ve usüller belirtilmiştir. Bilgi ve
iletişim bileşeni kapsamında iç kontrole ilişkin bilgilerin paylaşılması, iç ve dış
iletişimin yapılması bilgileri verilmiştir. İç kontrol çerçevesinin izlenmesi ise sürekli ve
özel izleme ile mevcut eksikliklerin değerlendirilmesi, kaydedilmesi ve bildirilmesi
hususunu belirtmiştir.
133
Program Otoritelerinde Görev Yapan Personellerin Çalıştıkları Birimlerin
Mesleki Bilgi ve Becelerine Göre Seçilmesi ve Uzmanlık Alanlarına Göre Eğitim
Programları Hazırlanması
Avrupa Komisyonu 2018 yılı Türkiye Raporunda, program otoritelerindeki yüksek
seviyede personel değişimi, deneyim eksikliği ve işlerin düşük sahiplenmesi fonların
daha düşük seviyede kullanılmasına ve operasyonlarda gecikmelere yol açtığından
bahsedilmektedir. Bu durum IPA II yararlanıcısı ülkenin uyması gereken iç kontrol
çerçevesi kontrol ortamı bileşenine göre giderilmesi gereken bir eksikliktir. Kontrol
ortamı bileşenin “Personel planlaması, işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve
değerlendirme” alt başlığı altında nitelik ve nicelik olarak yeterli personelin bulunması
ve sorumluluk kapsamlarının belirlenmiş olması gerektiği belirtilmiştir. Bu ifadelerden
yola çıkarak program otoritelerindeki personelin çalıştığı birimin mesleki bilgi ve
becerilerine göre seçilmesi, personel rotasyonuna mümkün olduğu kadar gidilmemesi
ve her personele uzmanlık alanlarına göre temelden başlayarak ileri düzeye kadar eğitim
verilmesi önerilmektedir.
IPA Fonlarının Yönetiminde Görev Alan Otorite ve Yapıların Görev ve
Sorumluluklarına Dair Açık ve Net bir Ulusal Mevzuat Çıkarılması
966/2012 sayılı Mali Tüzüğün “Bütçe Uygulamasının İç Kontrolü” maddesi altında
verimli bir iç kontrol sisteminin oluşması için çeşitli unsurlara ihtiyaç duyulduğu ve bu
ihtiyaçlardan birinin de politikaların altında yatan açık ve net bir mevzuat olduğu
belirtilmiştir. Ancak Avrupa Komisyonu’nun 2018 yılı Türkiye Raporunda, bütçe
uygulama görevi verilen program otoritelerinini görev ve sorumluluklarının net
olmadığı ve NIPAC’ın uygulamaya ilişkin koordine görevini daha iyi yapması
gerektiğinden bahsedilmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de IPA fonlarının kullanılmasında
görev alan program otoriteleri ve diğer yapıların görev ve sorumluluklarının belirlendiği
açık ve net bir ulusal IPA mevzuatı çıkarılması önem arz etmektedir.
134
AB Türkiye Delegasyonu’nun Ön Kontrol Kapsamında Dosya İnceleme Görevine
Dair Belirli Bir Zaman Sınırı Getirilmesi İçin Avrupa Komisyonu’na Girişimde
Bulunulması
966/2012 sayılı Mali Tüzüğe göre dolaylı olarak uygulanan eylemler, Komisyon ve
Birlik Delegasyonlarının sıkı bir incelemesine konu olmaktadır. Bu hükümden yola
çıkarak IPA II yararlanıcısı ülkelerin program otoritelerinin hazırlamış olduğu ihale
dökümanları ve diğer teknik dökümanlar Birlik Delegasyonları tarafından ön kontrole
tâbidir. AB Türkiye Delegasyonu’nun dosya incelemesine dair belirli bir süre sınırının
olmaması, ihale planlarının etkilenmesine ve gerçekçilikten uzaklaşılmasına neden
olmakla birlikte, IPA II dönemi için yapılan harcama tahminlerini de olumsuz yönde
etkileyebilmektedir. Bu durum ise harcamalar için ihtiyaç duyulan tutarların AB
Komisyonundan erken talep edilmesine ve harcama gerçekleşme yüzdelerinin
düşmesine neden olabilmektedir. Zaman ve tutarlardaki bu sapmaların ise ihale ve
ödeme takvimlerindeki aksaklıklar olduğu görülmektedir. AB Türkiye Delegasyonu’na
gönderilen ihale ve diğer teknik dökümanların incelenmesine dair belirli bir zaman
sınırının olmaması ihale takviminde sapmalara yol açabilmekte ve buna bağlı olarak
harcama tahminlerinin de sürekli değişmesine sebep olabilmektedir. Bahsedilen bu
durumlardan yola çıkarak, ihale takvimi ve fon taleplerinin daha sağlıklı yapılmasını
sağlamak üzere AB Delegasyonu’nun ön kontrol kapsamında dosya inceleme görevine
dair belirli bir zaman sınırının getirilmesi için Avrupa Komisyonu’na girişimde
bulunulması önerilmektedir.
Program Otoritelerinin EDES Veritabanına Erişim Hakkı Elde Edebilmesi İçin
Avrupa Komisyonu’na Girişimde Bulunulması
966/2012 sayılı Mali Tüzük’te belirtildiği gibi Komisyon, Birliğin mali çıkarlarını
korumak için katılımcılar ve alıcılar üzerinde uygulama amacıyla erken tespit ve ihraç
sistemi (EDES) kurmalı ve işletmelidir. EDES veritabanı sayesinde AB fonlarıyla
yürütülen satın alma ve hibe prosedürlerinde ihraç durumunda olan aday ve teklif
verenler tespit edilip söz konusu süreçlerin dışında bırakılmaktadır. IPA II yararlanıcısı
135
olarak ülkemizde ise, IPA fonları uygulanırken ihale süreçlerinde Komisyon tarafından
kurulan EDES sistemine program otoriteleri erişim sağlayamamaktadır. Bunun yerine
ön kontrol esnasında AB Türkiye Delegasyonu’na gönderilen değerlendirme raporunda
söz konusu aday ve teklif verenlerin ihraç durumunda olup olmadığının kontrol edilmesi
talep edilmektedir. Yani ön kontrole tâbi dolaylı uygulama kapsamında program
otoritelerinin değil AB Delegasyonu’nun EDES sistemine erişim hakkı bulunmaktadır.
Buna karşın AB Dış Eylemleri İçin Satın Alma ve Hibeler Uygulama Rehberi (PRAG)
değerlendirme raporu eki taslağında, değerlendirme komitesi üyelerinin önerilen teklif
veren veya konsorsiyum üyelerinin EDES’de ihraç durumunda olmadığından emin
olması gerektiği ve dolaylı uygulama kapsamında sözleşme makamı’nın EDES’e erişim
hakkı yoksa bu durumun Komisyon’un bir temsilcisi tarafından doğrulanması gerektiği
belirtilmiştir.218 Dolaylı uygulama kapsamında ülkemizde bu temsilcinin AB Türkiye
Delegasyonu olduğu anlaşılmakla birlikte değerlendirme komitesi’nin ihraç durumuyla
ilgili sorumluluğunun olması fakat EDES erişim hakkı olmaması birbiriyle
çelişmektedir. Bu kapsamda Program Otoriteleri’nin EDES’e kısıtlıda olsa erişim hakkı
getirilmesine dair Avrupa Komisyonu ile müzakere edilmesi önerilmektedir.
218 Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version 2018.0, Annex D7 Evaluation Report, Page 8
136
6. TEZ ÇALIŞMASININ T.C. ULAŞTIRMA VE ALTYAPI BAKANLIĞI
FAALİYETLERİNE SAĞLAYACAĞI KATKILAR
PROGRAM OTORİTELERİNDE ÇALIŞAN AVRUPA BİRLİĞİ UZMAN
YARDIMCILARINA YÖNELİK EĞİTİM PROGRAMLARI HAZIRLANMASI
Açıklama:
IPA II yararlanıcısı ülkelerin bütçe uygulama görevi alabilmesi için gereken şartlardan
birisi iç kontrol çerçevesinin oluşturulmasıdır. İç kontrol bileşenlerinden biri olan
kontrol ortamının “Personel planlaması, işe alım, çalışanı elde tutma, eğitim ve
değerlendirme” başlığında hedeflere ulaşmak için tüm kademelerde, yeterli sayıda
ve nitelikli personelin yer almasının sağlanması gerektiği belirtilmiştir.
Avrupa Komisyonu 2018 Türkiye raporunda program otoritelerindeki personel
değişimi, deneyim eksikliği ve işlerin düşük sahiplenmesinden bahsedilmiş ve bu
durumların fonların daha düşük seviyede kullanılmasına ve operasyonlarda gecikmelere
yol açtığına değinilmiştir.
Program otoritelerinde genellikle AB uzmanı ve uzman yardımcıları görev almaktadır
ve personel talebi yapılırken de AB uzman yardımcısı talep edilmektedir. AB uzman
yardımcıları, 05.11.2013 tarih ve 28812 sayılı “Bakanlıklar ve Başbakanlık Bağlı
Kuruluşları Avrupa Birliği Uzmanlığı Yönetmeliği” kapsamında istihdam edilir ve
yetiştirilir.
Öneri-1:
“05.11.2013 TARİH VE 28812 SAYILI BAKANLIKLAR VE BAŞBAKANLIK
BAĞLI KURULUŞLARI AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI YÖNETMELİĞİ”
KAPSAMINDA “UZMAN YARDIMCILARININ YETİŞTİRİLMESİ” BAŞLIKLI 18.
MADDEDE YER ALAN UZMAN YARDIMCILARINA YÖNELİK 3 YILLIK
YETİŞTİRME PLANI HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI
137
18. maddenin 2. ve 3. fıkralarında “Uzman yardımcılarının yetiştirilmesi için insan
kaynaklarıyla ilgili birimce, üç yıllık bir süreyi kapsayan özel çalışma ve yetiştirme planı
hazırlanır ve uygulanır.
Çalışma ve yetiştirme planı;
a) Uzman yardımcılarına, Avrupa Birliği alanında uzmanlaşabilmeleri için gerekli tanım,
kavram, yöntem ve uygulamalara ilişkin asgari temel bilgilerin ve kurumsal kültürün
kazandırılmasını,
b) Mesleki mevzuat ve bu mevzuatın uygulanmasına ilişkin bilgi ve becerilerin
edinilmesini,
c) Yazışma, rapor yazma, inceleme ve araştırma konularında gerekli bilgi ve yeteneğin
kazandırılmasını,
ç) Bilimsel çalışma ve araştırma alışkanlığının kazandırılmasını,
d) Bilgisayar ve teknoloji kullanım becerilerinin geliştirilmesini,
e) Uzmanlık mesleğinin gerektirdiği davranış ve yetkinliklerin kazandırılmasını,
f) Yabancı dil bilgilerinin geliştirilmesini,
g) Yurtiçi veya yurtdışında görevleri ile ilgili konferans, seminer ve benzeri programlara
katılım sağlanarak deneyim kazandırılmasını, sağlamaya yönelik programları kapsar.”
açıklamaları yer almaktadır.
Söz konusu üç yıllık süreyi kapsayan özel çalışma ve yetiştirme planı, uygulamada
Bakanlığımızda hayata geçirilmemiştir. Bu eksikliğin giderilmesi için gerekli
yazışmaların Bakanlığımızın insan kaynakları birimiyle yapılması ve eğitim planının
gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
Öneri-2:
BAKANLIKLARIN IPA BİRİMLERİNDE ÇALIŞAN UZMAN
YARDIMCILARINA VERİLECEK EĞİTİMLER HAKKINDA “05.11.2013 TARİH VE
28812 SAYILI BAKANLIKLAR VE BAŞBAKANLIK BAĞLI KURULUŞLARI
AVRUPA BİRLİĞİ UZMANLIĞI YÖNETMELİĞİ” 18. MADDESİNE FIKRA
EKLENMESİ
Bakanlıkların IPA birimlerinde görev alan AB Uzman Yardımcılarının AB Mali
Yardımı alanında daha iyi bilgi donanımına sahip olmasını sağlamak için söz konusu
138
05.11.2013 tarih ve 28812 sayılı Bakanlıklar ve Başbakanlık bağlı kuruluşları Avrupa
Birliği Uzmanlığı yönetmeliğinin 18. Maddesine aşağıda gösterilen 4 numaralı fıkranın
eklenmesi önerilmektedir.
“Bakanlıkların Avrupa Birliği mali yardımlarını yöneten birimlerinde çalışan AB
Uzman yardımcılarının bilgi ve kapasitelerinin yükseltilmesi amacıyla Bakanlıkların insan
kaynakları birimlerince 6 aylık bir eğitim programı hazırlanır. Söz konusu eğitim programı:
a) Genel IPA çerçevesi,
b) IPA paydaşlarının görev ve sorumlulukları,
c) IPA mevzuatı,
d) AB hukuku,
e) Gizlilik ve usulsüzlük,
f) AB ihaleleri için uygulama rehberi (PRAG)
konularını kapsar.”
Öneri-3:
ULAŞTIRMA SEKTÖREL OPERASYONEL PROGRAMI KAPSAMINDA IPA II
DÖNEMİNDE GEÇERLİ OLAN PROGRAM UYGULAMA REHBERİ (PIM) E
BÖLÜMÜ 9 NUMARALI INDUCTION BAŞLIĞINDA YER ALAN EĞİTİM
KONULARINA YENİ KONULAR EKLENMESİ
E.9. başlığında yeni başlayan personeller için uyum ve eğitim programı hazırlanması
gerektiği belirtilmiş ve başlangıç eğitimi olarak 6 adet konu belirlenmiştir. Bu konular şöyle
sıralanmıştır:
An induction training session shall be organised and shall cover at least the following topics:
Role of the OS in the implementation of the IPA,
Operational procedures and working supports (standard documents, samples, etc)
Code of conduct and ethics
Reporting procedures
Filing system
ICT system.
139
Bu konulara ek olarak yeni başlayan personel için aşağıdaki konu başlıklı eğitimler
eklenmesi önerilmektedir:
IPA II Legislation (Framework Agreement, Financing Agreement, IPA II Regulation,
IPA II Implementing Regulation, EU Financial Regulation )
General Practical Guide (PRAG)
IPA II Manual (PIM, POG and Annexes)
Specific English terms training about EU law and IPA
Tasks and responsibilities of the IPA stakeholders
140
AB TÜRKİYE DELEGASYONU’NUN ÖN KONTROL KAPSAMINDA DOSYA
İNCELEME GÖREVİNE DAİR ZAMAN SINIRI GETİRİLMESİ
Açıklama:
Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa Birliği’ne aday ülke olarak AB mali fonlarından dolaylı
yönetim kapsamında faydalanmaktadır.
Dolaylı yönetim kapsamında uygulanan eylemler Avrupa Komisyonu ve AB
Delegasyonlarının ön incelenmesine tâbi olmaktadır.
Sözleşme makamı, bir ihale sürecinde AB Delegasyonu’ndan şu aşamalarda ön onay
almaktadır:
Ön bilgi ilanı (Prior Information Notice)
Sözleşme ilanı (Contract Notice)
Değerlendirme komitesi (Evaluation Committee)
İhale dosyası (Tender Dossier)
Kısa liste onayı (Shortlist Approval)
Değerlendirme raporu (Evaluation Report)
Sözleşme dosyası ve ekleri (Contract dossier and annexes)
Sözleşme değişiklikleri (Addendum)
141
Ön kontroller kapsamında dosya inceleme için zaman sınırı getirilmesi:
İhale planlarının öngörülen şekilde yürütülmesini ve gerçekçi olmasını,
İhale planlarına bağımlı olarak yapılan harcama tahminlerinin sağlıklı olmasını,
Harcama tahminlerine bağımlı olarak Avrupa Komisyonu’na yapılacak fon
taleplerinin sağlıklı olmasını sağlar.
Öneri-4:
IPA II FİNANSMAN ANLAŞMASI EK II (GENEL KOŞULLAR), KISIM BİR
(IPA II YARARLANICISININ SÖZLEŞME MAKAMI OLDUĞU FAALİYETLERE
UYGULANAN HÜKÜMLER), 3. MADDEYE KOMİSYON VE TEMSİLCİLERİNİN
GERÇEKLEŞTİRECEĞİ ÖN KONTROLLER KAPSAMINDA UYACAĞI ZAMAN
SINIRLARININ EKLENMESİ
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı
Katılım Öncesi Yardım Aracı 2 (IPA II) Finansman Anlaşması, EK II, Kısım Bir, Madde 3’te
Komisyonun ön kontrol yapabileceği aşamaların kapsamı, ön kontrollerden feragat etme hakkı
ve IPA II yararlanıcısının gerekli bilgi ve belgeleri hazır bulundurma yükümlülükleri
belirtilmiştir. 3. madde kapsamında 2. fıkra olarak belirtilen aşamaların ön kontrolüne
142
dair zaman sınırları eklenmesi önerilmektedir. Önerilen fıkraya yönelik taslak
aşağıdadır:
“Dolaylı yönetim kapsamında Komisyon ve Komisyon’u temsilen Birlik
Delegasyonlarının gerçekleştireceği ön kontroller için zaman sınırı:
a) İhale dosyası (Tender Dossier) ön kontrolü için;
i. Hizmet ve tedarik sözleşmeleri için 30 takvim gününü,
ii. Yapım işi sözleşmeleri için 45 takvim gününü,
b) Değerlendirme raporu (Evaluation Report) ön kontrolü için:
i. Hizmet, tedarik ve yapım işi sözleşmelerinin her biri için 30 takvim gününü,
c) Sözleşme değişiklikleri (Addendum) ön kontrolü için:
i. Hizmet, tedarik ve yapım işi sözleşmelerinin her biri için 30 takvim gününü
geçemez.”
IPA II Finansman Anlaşması Ek II Madde 16 kapsamında IPA II yararlanıcısı ve Avrupa
Komisyonu’nun bu Finansman Anlaşmasının uygulanması ve yorumlanması ile ilgili herhangi
bir anlaşmazlığı birbiriyle danışması gerektiği belirtilmiştir. Bu danışma sonucunda ise
Finansman Anlaşmasının değiştirilme durumu olabileceği belirtilmiştir.
Madde 17’de ise değişikliğin yazılı olarak yapılacağı ve IPA II Yararlanıcısının talep
ettiği değişikliğin Komisyon’a sunulması gerektiği belirtilmiştir.
143
PROGRAM OTORİTELERİNİN ERKEN TESPİT VE İHRAÇ SİSTEMİ
(EDES) VERİTABANINA ERİŞİM HAKKI ELDE EDEBİLMESİ
Açıklama:
Erken Tespit ve İhraç Sistemi, AB’nin mali çıkarlarını tehditlerden korumak için
kurulmuş veritabanıdır ve bu veritabanında AB ihaleleri için risk oluşturan ve ihraç
durumunda olan aday ve alıcıların kayıtları bulunmaktadır.
Bu veritabanı sayesinde, iflas, ödeme aczi, dolandırıcılık, yolsuzluk, vergi borcu, kara
para aklanması ve terör finansmanı gibi eylemler içerisinde olduğu tespit edilen aday ve
alıcıların tespit edilmesi ve ihraç ve para cezası almaları sağlanır.
IPA II Yararlanıcısı olarak ülkemizde AB fonlarının yönetiminde görev alan program
otoritelerinin EDES veritabanına erişim hakkı bulunmamaktadır. Erişim ve kontrol
yetkisi ihale değerlendirme raporu kontrolü esnasında AB Türkiye Delegasyonu
tarafından yapılmaktadır.
Buna karşın AB Dış Eylemleri için Satın Alma ve Hibe Uygulama Rehberi (PRAG)
İhale ve Hibelere Uygulanacak Genel Prensipler isimli 2.5. başlığında sözleşme
makamının AB’nin mali çıkarlarını korumak için gerekli tüm önlemleri alması gerektiği
belirtilmiş ve bu amaçla sağlam mali yönetimi sağlamak ve AB mali çıkarlarını
korumak üzere EDES veritabanının kurulduğu belirtilmiştir.
Ayrıca AB Dış Eylemleri için Satın Alma ve Hibe Uygulama Rehberi (PRAG)
2.6.10.3. başlığı EDES veritabanı kontrolü isimli (C) maddesinde, ihale kazananını
belirlemeden önce sözleşme makamının ihaleye teklif veren aday, firma veya iş
ortaklığının EDES veritabanında kayıtlı olup olmadığını mutlaka kontrol etmesi
gerektiği belirtilmektedir.
Son olarak AB Dış Eylemleri için Satın Alma ve Hibe Uygulama Rehberi (PRAG),
b11, c7, d7 ve e6c numaralı hizmet, tedarik, yapım işi ve hibe sözleşmeleri için
değerlendirme raporları eki taslaklarında program otoritesine bağlı değerlendirme
komitesinin önerdiği teklif veren veya konsorsiyum üyesinin EDES veritabanına kayıtlı
olmadığından emin olması gerektiği ancak dolaylı yönetim kapsamında eğer sözleşme
144
makamının EDES erişim yetkisi yoksa bu işlemin Komisyon’un bir temsilcisi
tarafından yapılması gerektiği belirtilmiştir.
Öneri-5:
IPA II FİNANSMAN ANLAŞMASI EK II (GENEL KOŞULLAR) KISIM
BİR (IPA II YARARLANICISININ SÖZLEŞME MAKAMI OLDUĞU
FAALİYETLERE UYGULANAN HÜKÜMLER) MADDE 1 (GENEL
İLKELER) 5.FIKRAYA PROGRAM OTORİTELERİNİN EDES
VERİTABANINA ŞARTLI ERİŞİM SAĞLAMASI HAKKINDA ALT METİN
EKLENMESİ
İlgili maddenin 5. Fıkrası kapsamında “Bir aday, teklif veren veya başvuru
sahibinin alım ve hibe usullerine katılmanın dışında tutulması veya akdi
yükümlülüklerini ciddi şekilde ihlal ettiğinin tespit edilmesi halinde IPA II yararlanıcısı
Komisyonu bilgilendirir” metni geçmektedir.
Ayrıca aynı fıkrada “IPA II yararlanıcısı alım ve hibe sözleşmelerini verirken
Kara Liste Veritabanında bulunan bilgileri dikkate alır.” bilgisi yer almaktadır.
Bu metinlerden, IPA II yararlanıcısının bir aday veya başvuru sahibinin ihraç
durumunda olup olmadığını mutlaka kontrol etmesi gerektiği ve açıkça sorumluluk
sahibi olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple 5. fıkraya ek olarak aşağıdaki metnin
eklenmesi önerilmektedir:
“IPA II yararlanıcısına, alım ve hibe sözleşmelerini verirken kullanması
amacıyla Komisyon tarafından kurulan ve işletilen Erken Tespit ve İhraç Sistemi
Veritabanına erişim hakkı sağlanır. IPA II yararlanıcısı, kişisel verilerin işlenmesine
istinaden bireylerin korunması ve bu verilerin serbest dolaşımı hakkındaki 18 Aralık
2000 tarihli ve (AT) 45/2001 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü’nde
öngörülen şekilde yeterli veri koruma tedbirlerini uyguladığını doğrulama da dahil
olmak üzere gerekli tedbirleri alır.”
145
KAYNAKÇA
Yararlanılan Tezler
DİNÇ, G. (2014): 2014-2020 IPA II Dönemi Hazırlıkları ve 2007-2013 IPA I Dönemi ile
Karşılaştırılması, Avrupa Birliği Uzmanlık Tezi
Yararlanılan Makaleler
BİLGE, S. (2010): Katılım Öncesi Strateji Belgeleri Kapsamında Mali Kontrol Sistemimizin
Avrupa Birliği Müktesebatına Uyumu. Maliye Dergisi Sayı 158
Yararlanılan Resmi Belgeler
Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the
Council of 14 September 2016
Proposal Regulation (EU, Euratom) No 966/2012 of the European Parliament and of the
Council of 14 September 2016, Annex 1
AB’den Sağlanacak Katılım Öncesi Fonların Yönetimine dair 2015/15 sayılı Başbakanlık
Genelgesi
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa
Komisyonu arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) çerçevesinde birlik tarafından
Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılacak mali yardımın uygulanmasına ilişkin düzenlemeler
hakkında Çerçeve Anlaşma
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Avrupa Komisyonu arasında imzalanan 2015 yılı Türkiye
için Yıllık Aksiyon Programına ait Finansman Anlaşması
Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council of 11 March 2014
establishing an Instrument for Pre-accesion Assistance (IPA II)
Regulatıon (EU) No 236/2014 of the European Parlıament and of the Councıl of 11 March 2014
laying down common rules and procedures for the implementation of the Union's instruments
for financing external action
Commission Implementing Regulation (EU) No 447/2014 of 2 May 2014 on the specific rules
for implementing Regulation (EU) No 231/2014 of the European Parliament and of the Council
establishing an Instrument for Pre-accession assistance (IPA II)
Revised Country Strategy Paper for Turkey, (2014-2020)
146
Council Regulation (EU, Euratom) No 609/2014 of 26 May 2014 on the methods and procedure
for making available the traditional, VAT and GNI-based own resources and on the measures
to meet cash requirements
REGULATION (EU) No 1306/2013 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE
COUNCIL of 17 December 2013 on the financing, management and monitoring of the common
agricultural policy and repealing Council Regulations (EEC) No 352/78, (EC) No 165/94, (EC)
No 2799/98, (EC) No 814/2000, (EC) No 1290/2005 and (EC) No 485/2008
Final report of the European Commission on the continued appropriateness of the requirements
for professional indemnity insurance imposed on intermediaries under Community law
REGULATION (EU, EURATOM) No 1141/2014 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT
AND OF THE COUNCIL of 22 October 2014 on the statute and funding of European political
parties and European political foundations
Welcome to World of PIFC 2006
Procurement And Grants for European Union external actions – A Practical Guide Version
2018.0
Avrupa Komisyonu 2018 Türkiye Raporu
Yararlanılan Avrupa Birliği Yatırımları Dairesi Belgeleri
IPA II Programme Implementation Manual, Chapter H
Yararlanılan İnternet Siteleri
https://ec.europa.eu/agriculture/cap-funding_en, (Erişim:29 Ocak 2019)
https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_en, (Erişim: 04.02.2019)
http://ec.europa.eu/environment/gpp/lcc.htm, (Erişim: 28 Ocak 2019)
https://www.ab.gov.tr/5.html, (Erişim: 17.01.2019)
https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/h2020-section/euratom, (Erişim:04.02.2019)
https://definedterm.com/appropriations/206473, (Erişim: 04.02.2019)
http://ec.europa.eu/budget/explained/budg_system/flex/flex_en.cfm, (Erişim: 04.02.2019)
http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-3621_en.htm, (Erişim: 04.02.2019)
147
https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-opportunities/funding-
programmes-and-open-calls/research-fund-coal-and-steel-rfcs_en , (Erişim: 04.02.2019)
https://ec.europa.eu/info/departments/joint-research-centre_en, (Erişim: 04.02.2019)
http://www.optimumplanlama.com/tedarik_zinciri_yonetimi_nedir.html, (Erişim: 05.02.2019)
https://www.ab.gov.tr/fasil-32-mali-kontrol_97.html, (Erişim: 18.08.2019)
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/02/20160213-4.htm
http://ec.europa.eu/budget/financialreport/2011/overview/budget_management/index_en.html
(Erişim: 22.02.2019)
https://eur-lex.europa.eu/summary/glossary/nondiscrimination_principle.html, (Erişim:
28.02.2019)
148
ÖZGEÇMİŞ
Adı : Kürşat
Soyadı : TEMİZYÜREK
Doğum Tarihi : 06.08.1988
Doğum Yeri : Bilecik
Lise : 2002-2006, Sivas Selçuk Anadolu Lisesi
Lisans : 2006-2013, Dumlupınar Üniversitesi (Endüstri Mühendisliği)
Yüksek Lisans : -
Çalıştığı Kurumlar : 2014-2015, Sivas Özde Mobilya, Planlama Mühendisi
2016-devam ediyor, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Avrupa Birliği
Uzman Yardımcısı
top related