Imperial Citadel of Thăng Long - Hoàng thành Thăng Long

HOÀNG THÀNH THĂNG LONG

MỘT SỐ KHÁI NIỆM

Di sản: Là cái của thời trước để lại, là những tài sản có giá trị của quá khứ còn tồn tại trong cuộc sống đương đại và tương lai. (Từ điển Tiếng Việt)

MỘT SỐ KHÁI NIỆM

Di sản : Là một khái niệm mở và có thể hiểu là những giá trị vật thể và phi vật thể được để lại từ xa xưa, tồn tại và có giá trị về mặt kinh tế, văn hóa, lịch sử, chính trị, giáo dục.. đến ngày nay. 

MỘT SỐ KHÁI NIỆM

Di sản văn hóa : bao gồm di sản văn hóa phi vật thể và di sản văn hóa vật thể, là sản phẩm tinh thần, vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác.

Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia.

Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác.

I/ GIỚI THIỆU CHUNG

Hoàng thành Thăng Long hay Thăng Long hoàng thành) là quần thể di tích gắn với lịch sử kinh thành Thăng Long - Đông Kinh và tỉnh thành Hà Nội bắt đầu từ thời kì tiền Thăng Long (An Nam đô hộ phủ thế kỷ VII) qua thời Đinh - Tiền Lê, phát triển mạnh dưới thời Lý, Trần, Lê và thành Hà Nội dưới triều Nguyễn. Đây là công trình kiến trúc đồ sộ, được các triều vua xây dựng trong nhiều giai đoạn lịch sử và trở thành di tích quan trọng bậc nhất trong hệ thống các di tích Việt Nam.

II/ CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

1. Giai đoạn tiền Thăng Long

Thời Hùng Vương dựng nước (khoảng thế kỷ 6 – 7 trước Công nguyên), Hà Nội khi ấy nằm trong bộ Giao Chỉ, một trong 15 bộ của nhà nước Văn Lang. Bộ Giao Chỉ chính là vị trí của Hà Nội, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình bây giờ

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Đến thời Thục Phán An Dương Vương, kinh đô nước ta bấy giờ được chuyển từ vùng Bạch Hạc (mạn Phú Thọ ngày nay) xuống Cổ Loa (thuộc Sóc Sơn, Hà Nội bây giờ). Năm 207, Triệu Đà xâm lược nước ta. Do chủ quan, khinh địch, An Dương Vương thất bại, mở đầu chương lịch sử đen tối nhất của dân tộc – nghìn năm Bắc thuộc.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Thời Hán thuộc, Hà Nội thuộc huyện Tây Vu và Phong Khê. Sang thời Ngô thuộc và Tấn thuộc, Hà Nội thuộc huyện Vũ An và Nam Định. Tới thời Hiếu Vũ đế nhà Lưu Tống, Hà Nội được nâng lên thành huyện, rồi thành quận Tống Bình.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Năm 544, sau khi Lý Bí cầm quân khởi nghĩa chống lại ách đô hộ phương Bắc, lúc bấy giờ là nhà Lương, thành công, ngài lên ngôi Hoàng đế, lấy hiệu là Nam Việt Đế (còn gọi là Lý Nam Đế) và cho dựng thành lũy bằng tre, gỗ ở cửa sông Tô Lịch. Năm 602, Lý Phật Tử, hậu duệ của Lý Nam Đế, quỳ gối dâng nước cho nhà Tùy.

Từ năm 863, khu vực Hà Nội có hai tòa thành. Tòa thành thứ nhất là thành Giao Châu (còn gọi là thành Giao Chỉ), tòa thành thứ hai là Kim Thành. Năm 866, Cao Biền, tên quan đô hộ tiếp theo được cử sang thống soái Tống Bình. Dưới thời Cao Biền, hắn cho đắp lại thành lũy tại Tống Bình và gọi là thành Đại La

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Năm 931, Dương Đình Nghệ đem quân từ Ái châu ra Đại La đánh đuổi thứ sử Lý Tiến của nước Nam Hán.Năm 938, Ngô Quyền hạ thành Đại La, tiêu diệt Kiều Công Tiễn. Sau đó, ông chỉ huy trận Bạch Đằng, đánh bại quân Nam Hán, giết chết Hoằng Thao. Mùa xuân năm 939, ông xưng là Ngô Vương, không đóng đô ở Đại La mà về Cổ Loa.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Sau loạn 12 sứ quân, các triều đại Đinh, Tiền Lê đóng đô ở Hoa Lư. Đại La lúc này do Đô hộ phủ sĩ sư Lưu Cơ  cai quản và tu sửa Hoàng thành quay về hướng nam (hướng về kinh đô Hoa Lư thay vì hướng về phương bắc như chính quyền đô hộ đã làm).

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

2. Giai đoạn Lý - Trần

Năm 1010, tại kinh đô Hoa Lư, vua Lý Thái Tổ ban chiếu dời đô để chuyển kinh đô về thành Đại La và đổi tên kinh thành này là Thăng Long. Lý Thái Tổ cùng các quần thần đã gấp rút xây dựng những công trình cơ bản của Kinh thành Thăng Long. Đến đầu năm 1011 thì hoàn thành.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

La thành hay Kinh thành

Hoàng thành

Cấm thành

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Diệu Đức

Đại Hưng

Tườ

ng P

hùQ

uảng Phúc

Chợ Đ

ông, đền Bạch M

ãChù

a M

ột C

ột, c

hợ T

ây N

hai

Khu gần Cửa Nam

Sông Tô Lịch Hoàng Thành

1010, Lý Công Uẩn

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Điện Càn Nguyên

Núi Nùng

Cung Nghinh Xuân Cửa Uy ViễnĐiện Tập

HiềnĐiện Giảng

Võ

Lon

g Tr

ì

Điện Long An

Điện Long Thụy

Điện Nhật Quang

Điện Nguyệt Minh

Điện Thúy Hoa

1029, Lý Thái Tông

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Điện Thiên An

Núi Nùng

Điện Tuyên Đức

Điện Thiên Phúc

Sân rồng

Điện Văn Minh

Điện Quảng Vũ

Điện Phụng Tiên

Điện Thiên Khánh

Điện Trường Xuân

1203, Lý Cao Tông

Điện Dương Minh

Điện Chính Nghi

Điện Kính Thiên

Thềm Lệ Giao

Điện Thắng ThọGác Nhật Kim

Gác Nguyệt

Bảo

Lương Thạch

Gác Phú Quốc

Ao Dưỡng Ngư

Đình Ngoạn Y

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

3. Giai đoạn Lê – Mạc

Lê Thái Tổ đặt kinh đô ở Thăng Long nhưng đổi tên là Đông Kinh. Về cơ bản Đông Kinh thời Lê không khác nhiều Thăng Long đời Lý Trần Hồ, Lê Thái Tổ sửa chữa lại hoàng thành do cuộc chiến tranh chống quân Minh để lại.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

1490, Lê Tương Dực

8 dặm

Hoàng thành

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

1490, Lê Tương Dực

Vườn Thượng Lâm

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

1516, lần đắp thêm ba lớp lũy phía ngoài La thành, mở rộng lên phía Bắc bao gồm cả Hồ Tây năm 1588, lần thu hẹp La thành và Hoàng thành năm 1749, nhưng phần trung tâm phía Đông của Hoàng thành thì hầu như không thay đổi mấy.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc TL- Hà Nội

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc Nguyễn – PT

4. Giai đoạn triều Nguyễn và Pháp thuộc

Năm 1788,  Quang Trung lên ngôi hoàng đế định đô ở Phú Xuân. Thăng Long chỉ còn là Bắc Thành. Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi Hoàng Đế. Kinh đô vẫn được đặt ở Phú Xuân. Thăng Long vẫn mang tên gọi là Thăng Long nhưng chữ "Long" là rồng bị chuyển thành chữ "Long" nghĩa là thịnh vượng.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc Nguyễn – PT

Năm 1805, Gia Long cho phá bỏ tường của Hoàng Thành cũ vì cho rằng đây chỉ còn là Trấn Bắc thành mà Hoàng Thành Thăng Long thì rộng lớn quá. Gia Long cho xây dựng thành mới theo kiểu Vauban của Pháp.

Tiền Thăng Long Lý – Trần Lê – Mạc Nguyễn – PT

Khi chiếm xong toàn Đông Dương Pháp lại chọn Hà Nội là thủ đô của Liên Bang Đông Dương. Thành Hà Nội bị phá đi hoàn toàn để lấy đất làm công sở và trại lính cho người Pháp. Ngoại trừ cửa Bắc và cột cờ những gì còn sót lại của thành Hà Nội đến hôm nay chỉ là di chỉ khảo cổ và phục dựng.

III/ CÁC GIÁ TRỊ NỔI BẬT1. Giá trị khảo cổ

Các lớp di tích kiến trúc và di vật nằm chồng lên nhau qua các thời kỳ lịch sử.

Tại đây, các nhà khảo cổ học khai quật được một số lượng lớn đồ gốm sứ là những vật dụng dùng hàng ngày trong hoàng cung qua nhiều thời kỳ

Nhiều tiền đồng, đồ gốm sứ của Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Á… được tìm thấy ở đây là bằng chứng cho thấy Thăng Long là trung tâm giao lưu văn hoá với các nước trong khu vực và tiếp nhận những giá trị tinh hoa của nhân loại.

2. Giá trị lịch sử

Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội là minh chứng duy nhất về truyền thống văn hóa lâu đời của người Việt ở châu thổ sông Hồng trong suốt

lịch sử liên tục 13 thế kỷ.

Khu vực trung tâm Hoàng Thành hiện có một số công trình kiến trúc thời Pháp thuộc.

Công trình Nhà D67 với các di tích hầm ngầm, phòng họp dưới lòng đất. Nhà D67 chính là Tổng hành dinh, nơi Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam và Quân Uỷ Trung ương đã đưa ra những quyết định lịch sử thực hiện thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

3. Giá trị văn hóa

Trong khu thành cổ Hà Nội, ngoài một số di tích của Cấm thành Thăng Long như Đoan Môn, nền điện Kính Thiên, còn có di tích thành Hà Nội thế kỷ XIX như Cửa Bắc, Kỳ Đài, di tích kiến trúc của quân đội Pháp cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX và di tích Đại bản doanh của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đoan Môn Là một trong những cổng chính dẫn lối vào Cấm thành. Đoạn Môn hiện nay được xây dựng được xây dựng vào thời Lê và được tu bổ sửa sang vào thời Nguyễn.

Điện Kính Thiên được xây dựng từ thế kỷ 15 là một cung điện quan trọng, nơi cử hành các nghi lễ long trọng nhất của triều đình, nơi đón tiếp sứ giả nước ngoài và là nơi vua thiết triều, bàn những việc quốc gia đại sự.

Hệ thống di tích cực kỳ phong phú, đa dạng, các loại di vật với số lượng khổng lồ của kinh đô Thăng Long.

Nơi giao thoa các giá trị nhân văn, nghệ thuật điêu khắc, nghệ thuật kiến trúc, kỹ thuật xây dựng, quy hoạch đô thị và nghệ thuật tạo dựng cảnh quan độc đáo.

Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội là minh chứng đặc sắc về quá trình giao lưu văn hóa lâu dài, là nơi tiếp nhận nhiều ảnh hưởng văn hóa từ bên ngoài, nhiều học thuyết, tư tưởng có giá trị toàn cầu của văn minh nhân loại

IV/ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DI SẢN HOÀNG THÀNH THĂNG LONG

Trung tâm bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội trực thuộc UBND thành phố Hà Nội, có địa chỉ tại số 12 đường Nguyễn Tri Phương, phường Quán Thánh, quận Ba Đình, Hà Nội có chức năng quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di sản trung tâm Hoàng thành Thăng Long.

Trung tâm đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền quảng bá giới thiệu di sản. Trong đó tập trung tổ chức các hoạt động trưng bày, triển lãm theo chuyên đề phục vụ nhân dân và khách tham quan trong các dịp lễ, tết

Những khó khăn trong công tác bảo tồn

Chưa nhất thể hóa công tác quản lý.

Việc đơn vị thi công xây dựng nhà Quốc hội và Hội trường Ba Đình không tuân thủ đúng quy định khi xây dựng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu di sản

Những khó khăn trong công tác bảo tồn

Trách nhiệm bảo vệ giữ gìn di tích không được phân công rõ ràng và thiếu sự phối hợp giữa nhà chức trách với người sử dụng, khai thác.

Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đặt ra những thách thức gay gắt cho sự phát triển văn hóa dân tộc nói chung và việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống Hà Nội nói riêng.

Lễ hội khai ấn Hoàng thành Thăng Long

V/ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ DI SẢN HOÀNG THÀNH THĂNG LONG

Phương án thứ nhất: Bảo tồn nguyên trạng các dấu tích kiến trúc trong các hố đã khai quật và quy hoạch xây dựng thành bảo tàng tại chỗ.

• -Phương án thứ hai: Lựa chọn để giữ một số vị trí có các di tích quan trọng, tiêu biểu, đặc sắc nhất trong các hố khai quật để bảo tồn nguyên trạng làm bảo tàng tại chỗ, kết hợp với việc trưng bày hiện vật, mô hình dấu tích kiến trúc của tất cả các hố khai quật và các tư liệu liên quan.

Phương án thứ ba: Lấp cát toàn bộ các hố khai quật, khi nào hội đủ điều kiện sẽ khai quật lại để phát huy giá trị di tích.