GESPREKSDOCUMENT Toebehoren en lidmaatschap van de Kerk ... · naar kerk en eigen lidmaatschap hiervan maar het kan ook werken voor groepen om de verschillende posities binnen de
Post on 18-Aug-2020
0 Views
Preview:
Transcript
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 1
Thema: KERKELIJK TOEBEHOREN-LIDMAATSCHAP
Wie behoort er tot de kerk? Moet je al dan niet naar de mis gaan om tot de Kerk te behoren? Welke motivaties hebben we om te zeggen dat de Kerk zich al
dan niet moet richten tot niet-misgangers? Welke klemtonen horen we ten velde en welke vinden we terug in de theologische argumentatie?
Wanneer we het in dit document hebben over de Kerk, gaat het niet zozeer over een plaatselijke geloofsgemeenschap of parochie maar over de Kerk in
ruime betekenis.
Bedoeling van dit document: de bedoeling van dit document is tweevoudig. Ten eerste ons meer bewust worden van de argumenten en
vooronderstellingen die vandaag reeds leven rond toebehoren en lidmaatschap van de Kerk. Ten tweede het gesprek met individuen en groepen openen en
verbreden rond deze vraag. We willen er uitdrukkelijk op aansturen om dialoog tussen de verschillende posities en argumenten te stimuleren, eerder dan de
verschillende posities uit elkaar drijven en catalogeren in een bepaalde hoek of richting. Individuen kunnen zo duidelijker een beeld krijgen op hoe ze kijken
naar kerk en eigen lidmaatschap hiervan maar het kan ook werken voor groepen om de verschillende posities binnen de groep uit te klaren of om het
functioneren van de groep te bekijken. Misschien hebben groepen doorheen de tijd vaak de ene kaart van kerkelijk toebehoren getrokken en wordt het nu
tijd om ook de andere zijde eens te belichten?!
Doelgroep: dit document is bedoeld voor de begeleider van groepsgesprekken rond dit thema. Het is dus niet opportuun om onderstaande categorieën en
argumenten voor te leggen aan een groep en hen uit te dagen om positie te kiezen voor één van beide standpunten! Het is uitdrukkelijk een
gespreksdocument! Het kan gebruikt worden ter ondersteuning van de visieontwikkeling in beleidsbepalende en -ondersteunende groepen of als leidraad
voor een pastoraal gesprek in plaatselijke groepen.
GESPREKSDOCUMENT Toebehoren en lidmaatschap van de Kerk
ontstaan binnen het expertisenetwerk Kerkopbouw van de faculteit Theologie en
Religiewetenschappen van de KULeuven
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 2
Werkvormen om in gesprek te gaan:
1. Stellingenspel
Benodigdheden: een ruim lokaal, gekleurde kaarten, grote flappen en balpennen
Werkwijze: De begeleider reikt één voor één een stelling aan aan de groep. De deelnemers kiezen positie: akkoord, niet akkoord, twijfel. Nadat iedereen een
positie heeft ingenomen gaat de begeleider aan enkele deelnemers vragen naar hun argumentatie. De begeleider hanteert hierbij een interviewstijl, stelt
open vragen en kent geen waardering toe aan het antwoord van de deelnemers. Alle antwoorden en argumenten zijn goed. Het doel is om elkaar te leren
beluisteren en zo beter te kunnen begrijpen van waaruit mensen een positie innemen rond dit thema.
Verschillende varianten:
- Deelnemers nemen een positie in door in een bepaald deel van de ruimte te gaan staan, bijvoorbeeld rechts tegen de muur akkoord, links niet
akkoord en twijfel in het midden.
- Deelnemers krijgen een rode (niet akkoord), groene (akkoord) en gele (twijfel) kaart. Ze steken de kaart in de lucht, vormen groep met dezelfde
kleur, mening. Je kan ook met verschillende rondes werken: deelnemers zoeken een partner met dezelfde mening en vragen naar elkaars
argumenten, dan maken we duo’s met een verschillende mening. Vervolgens vormen we gemengde groepen. De opbouw 2-4-8-16 kan een
groeidynamiek aanreiken waar steeds verder in gesprek kan gegaan worden.
- Je vormt een soort ‘tribunaal’, de drie verschillende groepen overleggen eerst onderling en maken een oplijsting van hun verschillende argumenten.
Vervolgens vaardigen ze elk één vertegenwoordiger (advocaat) af en de rechter (gespreksleider) laat de verschillende partijen aan het woord en
zoekt naar gelijkenissen, verschillen en vooral, stimuleert de dialoog tussen de verschillende groepen.
- Je kan de verschillende groepen de argumenten ook op flap laten schrijven en dan op bezoek gaan bij elkaar. Eén iemand blijft bij de flap staan en
geeft meer uitleg bij de argumenten terwijl de andere deelnemers rondlopen. De begeleider houdt de tijd in de gaten en zorgt ervoor dat er geen
discussie ontstaat.
Mogelijke stellingen:
- Als je niet regelmatig naar de zondagse eucharistieviering gaat, behoor je niet echt tot de Kerk.
- Iedereen die gedoopt is, is lid van de Kerk.
- Mensen die lid zijn van een parochiale vereniging, zijn ook lid van de Kerk.
- De Kerk moet duidelijker zijn in wat ze verwacht van haar leden.
- Geloven is groeien en evolueren. Je bent niet eens en voor altijd wel of niet lid van de Kerk.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 3
- Zonder sterke kern heeft een Kerk(gemeenschap) geen eigenheid en uitstraling.
- Kerk vormen kan je niet alleen, je moet daarvoor samen komen in gemeenschap.
- Iedereen die zichzelf lid noemt van de Kerk, is dat ook.
- De Kerk moet klein, nederig en open zijn voor alle zoekende mensen.
- …Nog mogelijke stellingen:
• De kerk moet meer uitgaan van een vertrouwen in de werking van Gods Geest in alle mensen.
• De eucharistie is bron en hoogtepunt van een geloofsgemeenschap
• de kerk moet in deze tijd meer inzetten op het spiritueel geloofsgesprek.
2. Een verhaal: de onthalende gemeenschap
Benodigdheden: het verhaal, eventueel pen en papier per groep
Werkwijze: De begeleider (of één van de deelnemers) leest het verhaal voor maar stopt met lezen bij de stippen. De bedoeling is om met de groep verder te
denken rond de vraag “hoe zou het nu verder kunnen gaan”. Verschillende groepen (of duo’s) bedenken een mogelijk scenario. Het is bijzonder interessant
om deze verschillende versies nadien te beluisteren, naast hoe het er in het verhaal zelf aan toe ging. Doordat mensen leren zien hoe verschillend de dingen
kunnen ingevuld worden, openen we opnieuw gesprek en dialoog. En leren we de plausibiliteit van de verschillende perspectieven in kaart brengen en
beluisteren.
Verhaal:
Een landelijke parochie maakte al jaar en dag heel wat werk van een mooie en omvangrijke onthaalbrochure om de parochie voor de stellen. De
onthaalbrochure werd bezorgd aan nieuwkomers in de wijk/buurt. Binnen de kerkgemeenschap waren er mensen aangeduid als “onthalers”, elke wijk en/of
straat had zijn eigen “onthalers”. Zij hielden in de gaten wie er nieuw kwam wonen of wie er verhuisde en bezorgden dan persoonlijk de onthaalbrochure van
de parochie. Iedereen wist duidelijk waar de grenzen van de parochie waren. Vandaag is het allemaal niet meer zo duidelijk. Aan wie bezorg je de brochure
en hoe? Waar liggen de grenzen van de parochie? Ben je bij iedereen welkom met deze brochure? En wie gaat die brochures bezorgen want het team van
“onthalers” dunt uit en wordt ouder? En wat bezorg je, nog steeds een onthaalbrochure? Heel wat vragen om over na te denken en een bijzondere uitdaging.
De vraag die rijst is: is dit allemaal nog wel de moeite waard en wie behoort er bij onze Kerk?.....
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 4
…. Al deze vragen dagen de gemeenschap uit om na te denken over hun onthalend karakter. Na enig overleg besluiten ze dat ze willen blijven inzetten op
openheid en bekendheid maar op een nieuwe manier. De gemeenschap beslist om een affiche te maken met slogan en logo. Ze ontwerpen een website en de
onthaalbrochure wordt een beperkte folder met vermelding van de webpagina. Er worden nieuwe, jonge mensen gezocht die goed rondkijken aan wie ze een
folder kunnen geven en gaan in gesprek met mensen, voornamelijk aan de schoolpoort. Wanneer ze samenkomen op zondag gebruiken ze niet langer de
zijingang maar gaan ze langs de voordeur binnen zodat voorbijgangers zien dat er daar iets te doen is. En na de viering is iedereen welkom in het
parochiecafé, niet enkele de misgangers!
3. Argumentenronde
Benodigdheden: verschillende argumenten op afzonderlijke strookjes zetten, kopiëren voor alle deelnemers, prent van kerk of kleine maquette
Werkwijze: De begeleider (of één van de deelnemers) leest telkens één argument of stelling voor. De deelnemers beslissen dan of ze die bij zich willen
houden of weg willen leggen. Zo krijgt ieder voor zich een verzameling uitspraken die iets zeggen over hoe zij (persoonlijk) denken over toebehoren tot de
Kerk.
Of
De stellingen worden voorgelezen en gepositioneerd ten opzichte van de afbeelding van de kerk. Leggen we deze stelling dichtbij de afbeelding, is dit de
kern van kerk-zijn of iets verder weg of héél ver weg? Langzaamaan krijgen we een visuele beeld van hoe we d(dit maal als groep) kijken naar de kerk en
lidmaatschap van de kerk.
Argumenten/stellingen:
• De kerk dient in eerste instantie aandachtig te zijn voor de werking van Gods Geest in iedereen.
• De kerk is er voor ieder mens want we zijn allemaal kind van God.
• De kerk dient Gods waarheid op het spoor te komen in menselijke ervaringen.
• Een open, niet-polariserende houding naar samenleving en cultuur is noodzakelijk.
• Jezus richtte zich niet tot een religieuze elite, maar ging mensen tegemoet die niet tot de religieuze binnenkring behoorden.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 5
• In navolging van Jezus dient de kerk in de eerste plaats het verloren schaap op te sporen en gericht te zijn naar randkerkelijken.
• De kerk dient in eerste instantie gericht te zijn op Christus en Christus te belichamen in deze wereld.
• De kerk is de behoeder van de geopenbaarde waarheid. Deze dient op betrouwbare wijze verkondigd te worden.
• De kerk moet durven kritisch of zelfs negatief te staan tegenover de omgevende (geseculariseerde) wereld.
• Jezus hechtte veel belang aan het vormen van een hechte gemeenschap: de Twaalf, de 72 leerlingen.
• De Handelingen van de Apostelen vormen een blauwdruk voor de kerk vandaag, die samenkomt rond Jezus in de bovenzaal en van daar uit
naar buiten treedt.
• God bepaalt wie tot de kerk behoort, het is niet aan de mensen om dat te doen.
• Het volk van God is een heel inclusief begrip. Vaticanum II roept ons op om in communio te staan met de hele wereld
• De kerk is veel ruimer dan het instituut.
• “Waar twee of drie in mijn naam samen zijn, daar ben ik in hun midden.”
• Kerk geschiedt in de eerste plaats lokaal.
• Er is een grote diversiteit aan kerkvormen mogelijk.
• Indien mensen uit traditie op relatief anonieme manier aansluiting willen blijven zoeken bij de kerkgemeenschap om de hoek, dan moet dit
kunnen.
• De onzichtbare dimensie van de kerk staat niet los van de zichtbare dimensie. We moeten ons hoeden om te snel te spreken over het vage
begrip van de onzichtbare kerk.
• Buiten de kerk is er geen heil. Alleen door tot de kerk te behoren kan je gered worden.
• We behoren tot de ene, heilige, katholieke en apostolische kerk. De kerk is geen conglomeraat van losse eilandjes.
• De katholieke kerk heeft eigen criteria en voorwaarden. Noem daarom alleen kerk wat het echt ook is.
• Je beschouwt misschien te vlug mensen als behorend tot de kerk die dit niet zelf willen.
• Mensen dienen zelf te kiezen of ze al dan niet tot de kerk willen behoren. Lijf ze niet ongevraagd in, maar schep een duidelijk beeld zodat ze
kunnen kiezen of ze er toe willen behoren.
• Christenen hebben het recht zich partieel te identificeren met de kerk. Voor sommigen is kerk-zijn de diaconie beoefenen, anderen lezen de
bijbel, weer anderen hebben mystieke ervaringen, en een deel zoekt aansluiting bij een spirituele gemeenschap van gelijkgezinden.
• Alleen het doopsel volstaat om christen genoemd te worden.
• Zelfs niet-gedoopten die erbij willen horen zijn welkom in onze gemeenschappen.
• Gelovig of christen zijn, ja! Kerk neen!
• Het belangrijkste is om een warme geloofsgemeenschap te vormen
• Indien de eucharistie in een bepaalde groep niet centraal staat, is dit geen probleem.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 6
• Jezus zei: “Doe dit tot mijn gedachtenis”; de wekelijkse zondagsplicht is de kerkelijke invulling ervan.
• Er zijn meerdere vormen van samen vieren mogelijk.
• Om kerk te zijn heb je de basisdimensies van de diaconie, de liturgie en het kerygma nodig. We moeten als kerk mensen blijven uitnodigen om
die basisdimensies binnen een gemeenschap (communio) te verbinden.
• Gedoopt zijn is een bewuste keuze. Het christelijk geloof vraagt iets van ons, het is niet vrijblijvend.
• Om christen te zijn heb je een dragende geloofsgemeenschap nodig (onderzoek heeft immers uitgewezen dat het godsbeeld bij niet-
praktiserenden vervaagt).
• De eucharistie is geen detail, maar “hoogtepunt en bron”. Het gaat niet louter om het herdenken van de heilsdaden uit het verleden, maar om
het gesterkt worden door Jezus’ werkelijke tegenwoordigheid.
• Alle nadruk moet dan ook op de zondagse samenkomst gelegd worden.
• Het is essentieel om de zondagsplicht te onderhouden, waarbij een lokale gemeenschap eucharistie viert in verbondenheid met de universele
kerk.
• Het model van de pelgrimerende kerk is belangrijk.
• Er ontstaan flexibele, soms zelfs fluïde vormen van kerkelijk leven.
• Men kan de mate van kerkbetrokkenheid niet enkel afmeten aan het al dan niet pratikerend zijn.
• Het concentrische kerkmodel staat voorop: Er is een binnenste cirkel van kernchristenen (soms beschouwd als de echte gelovigen) met
daarrond een grotere groep van randkerkelijken.
• De uitstraling van de kerk komt van binnenuit.
• De uitdaging is om een open niet op zichzelf (de kernchristenen) gerichte kerkgemeenschap te zijn.
• De pluriforme spirituele noden van mensen ondersteunen is vandaag belangrijk: het kan hierbij gaan om zinzoekers, om de spirituele behoeften
van mensen in de diverse stadia van hun leven, en er wordt niet enkel gefocust op de intellectuele elite.
• We moeten aanwezig en zichtbaar zijn op de spirituele markt en daarbij indien nodig de concurrentie aangaan met andere zingevingssystemen.
• De kerk moet bezig zijn met de grote maatschappelijke vragen van deze tijd en daar in een open dialoog op inspelen
• De allereerste prioriteit betreft het opbouwen van de ekklesia, de groep van mensen die samen overtuigde christenen willen zijn.
• De kerk moet haar identiteit koesteren en een duidelijk profiel hebben.
• De kerk moet missionair zijn, maar vanuit een duidelijk profiel en een duidelijke overtuiging. Ze moet bereid zijn de boodschap uit te dragen,
aan (nieuwe) evangelisatie doen.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 7
4. Daar doen we ‘t voor
Materiaal van het CCV, bisdom Antwerpen om te werken met de kwadrant van Wissink
KWADRANT
Uitvalsbasis
Vrijplaats Luisterschelp
Rots Ad intra
Indompeling in cultuur
Lerarend verkondigen
Ad extra
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 8
1. Ontstaan
Het missionaire speelveld komt er door het beantwoorden van twee vragen:
a. Wie is onze doelgroep?
b. Op welke wijze verkondigen wij het evangelie?
In dit assenkruis ontstaan vier velden die onze gerichtheid weergeven
2. Vier typen van missionaire dynamiek
a. Rots
Een gerichtheid naar binnen, naar de eigen groepen en een verkondiging die vooral onderwijzend is geeft als type een geloofsgemeenschap die houvast
geeft, veiligheid biedt. Daarom gebruikt men het beeld van de Rots. Er wordt krachtdadig gehandeld. De missionaire dynamiek is er een van zich duidelijk
profileren tegenover de samenleving, laten zien waarvoor men staat. Je zou hier kunnen denken aan de roep naar strenge regels bij de vormselcatechese: al
die mensen die niet weten waarom ze het doen willen we liever kwijt. Men wil het geheim van het geloof veilig bewaren.
b. Uitvalsbasis
Een gerichtheid naar buiten in de zin van: we willen mensen buiten onze eigen kring van de parochie bereiken met de boodschap en daarvoor rusten we
onze medewerkers toe, daarvoor leggen we hen het evangelie uit, geeft als type van gemeenschap iets van een haven, een uitvalsbasis van waaruit men de
wereld kan intrekken. Men gaat de wereld in om het goede nieuws te verkondigen aan hen die het niet kennen. Men durft de straat op te gaan.
c. Vrijplaats
Het derde type is de Vrijplaats. De Vrijplaats is een gemeenschap die een vrije ruimte van denken biedt. Er wordt niet geoordeeld over wie je bent of hoe je
denkt. Het is een veilige afgeschermde ruimte, wel gastvrij naar iedereen maar niet met een gerichtheid op de samenleving. Men wil er mensen geestelijk
toerusten. De dynamiek komt van de gedachte: het geloofsgoed moet telkens opnieuw uitgevonden worden in de betekenis van: het moet telkens opnieuw
geënt worden op het leven en de situaties van mensen nu.
d. Luisterschelp
En tenslotte is er de geloofsgemeenschap die ook wil uitzoeken wat geloven nu vandaag kan beteken zonder al te veel voorgegevenheden maar ze is daarbij
gericht op de samenleving. Ze wil in die samenleving een stem laten horen: Stem in het gebeuren. Ze zoekt samenwerking en verwantschappen met andere
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 9
maatschappelijke groepen zonder daarom de eigenheid te verliezen. Men wil aanwezig zijn in de samenleving. Het gedachtegoed van de ‘Presentie’ hoort
hier helemaal thuis.
Uitdagingen
Elk van deze types, van deze beelden, heeft een sterkte en een zwakte of een uitdaging zou je kunnen zijn. De ene kan de anderen aanvullen op die wijze.
Wat de ene teveel heeft, heeft de andere soms te weinig.
Zo kan de Rots zich best wat meer naar buiten richten wil ze Rots zijn voor velen en niet verworden tot alleen maar schuilplaats voor de internen.
De Uitvalsbasis of haven die zo met de boodschap naar buiten gericht is, staat voor de uitdaging om de diaconie te integreren en zich in te leven in de
situaties van mensen, anders kan ze verworden tot enkel gelovige façade of etalage.
Het derde type de Vrijplaats zou best ook de traditie, de eigen bronnen raadplegen om zich zo in de geschiedenis van de kerk te plaatsen. De vrije open
speelruimte kan ook een beperking inhouden om tot engagement in de gemeenschap te komen en zo op vlak van samenleving de anonimiteit versterken.
Tenslotte type vier heeft als uitdaging om ook de eigen geloofstraditie uit te diepen, te verdiepen. Alleen present zijn kan ook tot gewoontevorming leiden.
Soms heeft een mens ook een tegenover, een confrontatie nodig.
Zonder eindpunt
Zo zie je dat deze oefening ons een beeld geeft van waar we nu op dit moment op het missionaire speelveld staan. Dat is onze beginsituatie. Nergens is een
eindpunt. Je kan wel zeggen waar je nu staat en dan aan je reis beginnen.
Meest recente publicaties
• Hellemans, G.A.F., & Wissink, J.B.M. (2012). Introduction. In G.A.F. Hellemans & J.B.M. Wissink (Eds.), Towards a New Catholic Church in Advanced
Modernity (pp. 7-16). Münster: LIT Verlag.
• Wissink, J.B.M. (2012). Holland: Aktive Bürgerschaft: Freiwilliges Engagement in Kirche und Gesellschaft -Blick. In Eugen Baldas & J.N. Mayer (Eds.),
Freiwillig etwas bewegen. Volunteer! Make a difference! Impulse aus 2001 + 10. Momentum from 2001 + 10 (pp. 174-183). Freiburg im Breisgau:
Lambertus Verlag.
• Wissink, J.B.M. (2012). Vormsel en getuigenis. Concilium: International Journal for Theology, 37(2), 90-95.
• Wissink, J.B.M. (2012). Over kleine geloofsgroepen: mobiele kerken. WKO Nieuwsbrief / Werkverband Kerkelijk Opbouwwerk, 2012(jan), 9-14.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 10
Noordergraaf, H., & Wissink, J.B.M. (2011). Een agenda voor de diaconiewetenschap. In H. Crijns (Ed.), Diaconie in beweging. Handboek
Diaconiewetenschap (pp. 390-404). Kampen: Kok.
3. Oefening
Inleiding:
De Blijde boodschap brengen is de kern van onze opdracht. Dat weten we. Een parochie richt zich daarbij tot alle mensen. Een parochie heeft een publiek
karakter, daarin verschilt ze van andere kerkvormen. Een geloofsgroep, een beweging kan min of meer zijn eigen doelstellingen bepalen, een parochie is een
deel van de diocesane kerk en kan dat in mindere mate. Ze is er in principe voor alle mensen. Dat noemt men ook het missionaire karakter van een
parochie. Om te zien waar wij op dat missionaire speelveld staan dienen we twee vragen te beantwoorden:
1. Hoe groot is de kring van mensen waarop wij ons als parochie richten? Zijn onze activiteiten vooral afgestemd op kerkgangers, medewerkers, enz of
ook naar parochianen op naam, die van af en toe, …?
2. Hoe richten wij ons naar mensen? Hoe verkondigen wij het evangelie? Leggen we het vooral uit? Gaan we samen met mensen aan tafel zitten om te
zoeken?
Wanneer we deze twee vragen op een assenkruis plaatsen krijgen we vier kwadranten die een hoofdaccent weergeven van onze missionaire gerichtheid.
We gaan eerst de oefening doen en daarna vullen we dit schema in. Deze oefening hebben we niet zelf uitgevonden. Ze is reeds beproefd en komt vanuit
het bisdom Rotterdam. (Verwijzing naar de brochure)
Opdracht:
We gaan deze oefening eerst persoonlijk doen. Dit wil zeggen we gaan de tien vragen die gesteld worden persoonlijk beantwoorden. Zo kunnen we ook zien
hoe het aanvoelen van ieder is in het PT.
Nadat we de vragen beantwoord hebben zullen gezamenlijk, geleid, de grafiek invullen: eerst ook persoonlijk daarna uitwisseling per team en zo mogelijk
ook tot een invulling komen per team.
a. persoonlijk invulling van de vragen
b. aanbrengen van de scores
c. persoonlijk in grafiek brengen
d. uitwisseling binnen het team
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 11
e. verzameling maken in een teamgrafiek op een grote flap met kleurstiften
d. reflectie binnen het team:
- wat deed het ons deze oefening te doen?
- welke vaststellingen doen we?
Uitwisseling:
Elk team stelt zijn verzamelgrafiek (op flap)voor en reflectiepunten.
Info a.d.h. van het schema:
Even de twee vragen terug herinneren:
- de doelgroep van de parochie: tot wie richten we ons?
o de eerste as: doelgroep met als polen naar binnen en naar buiten gericht en alles wat daar tussenin zit.
- Hoe verkondigen wij het evangelie: willen wij het zelf uitleggen aan de mensen, voorzeggen en daarna toepassen of zijn wij samen zoekend naar de
betekenis voor ons leven?
o dat is de tweede as: verkondiging: met bovenaan: uitleggend, onderwijzend (instruerend) onderaan: onderzoekend (explorerend)
Door deze twee vragen in een assenkruis te plaatsen bekomen we vier kwadranten die vier types aangeven van welke dynamiek er aanwezig is.
Deze kwadranten geven geen waardeoordeel maar duiden enkel de gerichtheid, de dynamiek aan. Men heeft deze ook verbonden met een beeld, een
metafoor.
We beschrijven ze.
1. Een gerichtheid naar binnen, naar de eigen groepen en een verkondiging die vooral onderwijzend is geeft als type een geloofsgemeenschap die
houvast geeft, veiligheid biedt. Daarom gebruikt men het beeld van de Rots. Er wordt krachtdadig gehandeld. De missionaire dynamiek is er een van
zich duidelijk profileren tegenover de samenleving, laten zien waarvoor men staat. Je zou hier kunnen denken aan de roep naar strenge regels bij de
vormselcatechese: al die mensen die niet weten waarom ze het doen willen we liever kwijt. Men wil het geheim ban het geloof veilig bewaren.
2. Een gerichtheid naar buiten in de zin van: we willen mensen buiten onze eigen kring van de parochie bereiken met de boodschap en daarvoor
rusten we onze medewerkers toe, daarvoor leggen we hen het evangelie uit, geeft als type van gemeenschap iets van een haven, een uitvalsbasis
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 12
van waaruit men de wereld kan intrekken. Men gaat de wereld in om het goede nieuws te verkondigen aan hen die het niet kennen. Men durft de
straat op te gaan.
3. Het derde type is de Vrijplaats. De Vrijplaats is een gemeenschap die een vrije ruimte van denken biedt. Er wordt niet geoordeeld over wie je bent of
hoe je denkt. Het is een veilige afgeschermde ruimte, wel gastvrij naar iedereen maar niet met een gerichtheid op de samenleving. Men wil er
mensen geestelijk toerusten. De dynamiek komt van de gedachte: het geloofsgoed moet telkens opnieuw uitgevonden worden in de betekenis van:
het moet telkens opnieuw geënt worden op het leven en de situaties van mensen nu. Het geloofsgoed is niemands bezit, men blijft zijn hele leven
leerling, iedereen.
4. En tenslotte is er de geloofsgemeenschap die ook wil uitzoeken wat geloven nu vandaag kan beteken zonder al te veel voorgegevenheden maar ze is
daarbij gericht op de samenleving. Ze wil in die samenleving een stem laten horen: Stem in het gebeuren. Ze zoekt samenwerking en
verwantschappen met andere maatschappelijke groepen zonder daarom de eigenheid te verliezen. Men wil aanwezig zijn in de samenleving. Het
gedachtegoed van de ‘Presentie’ hoort hier helemaal thuis.
Uitdagingen
Elk van deze types, van deze beelden, heeft een sterkte en een zwakte of een uitdaging zou je kunnen zijn. De ene kan de anderen aanvullen op die wijze.
Wat de ene teveel heeft, heeft de andere soms te weinig.
Zo kan de Rots zich best wat meer naar buiten richten wil ze Rots zijn voor velen en niet verworden tot alleen maar schuilplaats voor de internen.
De Uitvalsbasis of haven die zo met de boodschap naar buiten gericht is, staat voor de uitdaging om de diaconie te integreren en zich in te leven in de
situaties van mensen, anders kan ze verworden tot enkel gelovige façade of etalage. Als katholieken denk ik dat we met dit type wat moeite kunnen
hebben, het doet denken aan getuigen van Jehova. Het is ook heel protestants. Alhoewel er met wervend zijn op zich niets mis is.
Het derde type de Vrijplaats zou best ook de traditie, de eigen bronnen raadplegen om zich zo in de geschiedenis van de kerk te plaatsen. De vrije open
speelruimte kan ook een beperking inhouden om tot engagement in de gemeenschap te komen en zo op vlak van samenleving de anonimiteit versterken.
Tenslotte type vier heeft als uitdaging om ook de eigen geloofstraditie uit te diepen, te verdiepen. Alleen present zijn kan ook tot gewoontevorming leiden.
Soms heeft een mens ook een tegenover, een confrontatie nodig.
Zonder eindpunt
Zo zie je dat deze oefening ons een beeld geeft van waar we nu op dit moment op het missionaire speelveld staan. Dat is onze beginsituatie. Nergens is een
eindpunt. Je kan wel zeggen waar je nu staat en dan aan je reis beginnen.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 13
Reflectie per team:
Wat stellen we nu vast? Waar ligt ons zwaartepunt? Voor wie werken wij vooral?
Voor welke uitdagingen zien wij ons staan?
Waar en met wie en wanneer zouden wij daar in onze parochie over kunnen spreken?
Bezinning:
1. Rots
- opponeren
- veilig stellen
2. Uitvalsbasis
- confronteren
- overtuigen
3. Vrijplaats
- geestelijk verrijken
- interesseren
4. Luisterschelp
- engageren
- integreren
DOEL - GROEP naar binnen gericht naar buiten gericht
uitleggend verkondigen
onderzoekend verkondigen
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 14
Dat er een bestendige spanning en schommeling is tussen het naar binnen en het naar buiten gericht zijn, illustreert het verhaal van: ‘De reddingsboot’
Verhaal
Op het strand lag een oude reddingsboot. Daarmee probeerde men, met gevaar voor eigen leven, ‘schipbreukelingen’ te redden. In een stormachtige nacht
voer men weer uit. Mensen in nood! Men wist de drenkelingen te redden. Hun dankbaarheid was zo groot dat men de redders een nieuwe, aan de tijd
aangepaste, reddingsboot schonk. Maar zo’n mooie spiksplinternieuwe boot laat je niet zomaar ’s nachts – in weer en wind – op het strand liggen. Dus ging
men aan het werk. Er werd een loods gebouwd. En naast de loods een verblijfsruimte voor hen die de wacht hielden. En om de tijd te doden, ging men in
het wachthuisje van alles organiseren. Men was zo bezig met het organiseren, dat men het noodsignaal, dat van zee kwam, niet opmerkte, erger, er geen
tijd voor had. En enkele mensen die niet bij de vereniging de ‘reddingsboei’ waren aangesloten, pakten de oude boot, die nog op het strand lag, en voeren
de zee op om de mensen in nood te redden. De geredden waren dankbaar en schonken hun redders een nieuwe boot. Maar zo een mooie
spiksplinternieuwe boot laat je niet zomaar ’s nachts – in weer en wind – op het strand liggen. Dus gingen men aan het werk….
‘L’histoire se répète’, ….
Aangehaald in: René Hornikx, Een huis vol verhalen, Kok Kampen 2003
Gebed
Liefdevolle God,
Ieder mens is uniek,
Elk met een heel eigen verhaal.
Waar mensen samen zijn, hun verhaal vertellen,
Daar verbinden die verhalen zich met elkaar
Zoals de draden van een weefgetouw.
Als mensen blijven vertellen,
Ontstaat een netwerk, een geweldig doek.
En in dat doek, komt U aan het licht.
Liefdevolle God,
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 15
Geef ons de kracht
Om samen te blijven vertellen.
Dan bent U bij ons.
Amen.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 16
Oefening: accenten in onze pastorale aanpak MET SCORES
1.
De diaconie in
onze parochie is
er:
Mogelijke antwoorden:
Aan-
kruisen
score
hor vert
a. voor mensen die in financiële nood zitten te
helpen.
0 1
b. om vanuit een kerkelijke instantie voor mensen in
nood te zorgen.
1 1
c. uit solidariteit met de kansarmen in de
samenleving.
1 0
d. om kansarme en zieke mensen een teken van
medeleven te geven.
0 0
2.
In de catechese in
onze parochie
wordt:
Mogelijke antwoorden:
Aan-
kruisen
score
hor vert
a. uitleg gegeven over bijbel en geloofsleer 0 1
b. leert men hoe we de bijbel en de geloofsleer
kunnen vertellen aan anderen
1 1
c. betrekt men de bijbel en de geloofsleer op eigen
leven
0 0
d. geven de bijbel en de geloofsleer woorden en
inzichten om de maatschappelijke werkelijkheid
beter te verstaan
1 0
3.
Mogelijke antwoorden:
Aan-
kruisen
score
hor vert
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 17
In de liturgie in
onze parochie
a. vieren we onze vreugde en ons verdriet en
brengen dit in verbinding met de Schrift
1 1
b. vieren we de gemeenschap met de drie-ene God 0 1
c. vieren we de thuiskomst bij elkaar en bij God 0 0
d. vieren we solidariteit van God met de mensen. 1 0
4.
Om onze
solidariteit met
de wereld te
beleven
Mogelijke antwoorden:
Aan-
kruisen
score
hor vert
a. doen we altijd mee met de actie van Broederlijk
Delen en Missio
0 0
b. kiezen we naast een derde wereldactie ook voor
een actie dichtbij b.v. meedoen met de Vredesweek
1 0
c. gaat het niet zo zeer om geld maar om
bewustwording
1 1
d. kiezen we voor een plaatselijke missionaris
0 1
5.
In de pastoraal
van onze
parochie
Mogelijke antwoorden
Aan-
kruisen
score
hor vert
a. gaat het om het geestelijk welzijn van de
parochianen
1 1
b. proberen we vanuit ons geloof antwoorden te
vinden op levensvragen
0 1
c. zijn we betrokken bij het leven van mensen hier
ter plaatse in wijken en buurten
1 0
d. zijn we betrokken op elkaar als parochianen 0 0
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 18
6.
De
parochieteamleden,
de kerkraadleden,
de
kernmedewerkers
in onze parochie
zijn:
Mogelijke antwoorden
Aan-
kruisen
score
hor vert
a. trouwe, gerespecteerde kerkgangers 0 1
b. zijn betrokken bij kerk en maatschappij 1 0
c. zorgen voor de praktische organisatie om als
parochie te kunnen functioneren
0 0
d. zoeken naar mogelijkheden om het belang van
kerk en geloven maatschappelijk te verankeren
1 1
7.
De jongeren in
onze parochie
Mogelijke antwoorden
Aan-
kruisen
score
hor vert
a. krijgen de nodige ruimte in onze parochie 0 0
b. krijgen meer te weten van het geloof 0 1
c. zijn zeer ontvankelijk voor christelijk geloof 1 1
d. zetten zich in voor ‘mensen in nood’ 1 0
8.
De pastoor van
de parochie zien
we in de eerste
plaats:
Mogelijke antwoorden Aan-
kruisen
score
hor vert
a. als een vaderfiguur 0 1
b. als een moederfiguur 1 1
c. als een broer/zus relatie 0 0
d. als een vriend 1 0
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 19
9.
De uitvaarten in
onze parochie
Mogelijke antwoorden Aan-
kruisen
score
hor vert
a. zijn het visitekaartje van onze parochie 1 1
b. stellen de overledene en de nabestaande centraal 1 0
c. zijn een getuigenis van Gods barmhartigheid 0 1
d. staan stil bij het verdriet en de pijn van het
menselijk leven
0 0
10.
In een preek in
onze parochie
Mogelijke antwoorden Aan-
kruisen
score
hor vert
a. hoor ik hoe ik moet leven 0 1
b. vind ik bemoediging 0 0
c. leer ik het menselijk bestaan te doorgronden 1 0
d. word ik gemotiveerd het evangelie te
verkondigen
1 1
Mijn totaal
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 20
Achtergrondinfo:
Belangrijk vooraf: de onderstaande argumenten in twee kolommen dienen samen bekeken te worden, als een vruchtbare spanningsverhouding, eerder
dan als twee aparte, tegengestelde visies. Velen zullen zich in een middenpositie herkennen waarbij zowel argumenten uit de ene kolom als
argumenten uit de andere kolom beaamd worden. Bij sommigen zal de ‘cursor’ misschien globaal of bij sommige punten meer naar argumenten uit de
ene kolom overgaan, terwijl bij anderen dit andersom is.
Lijst van Argumenten, gegroepeerd volgens klemtoon:
Klemtoon op DIENST EN OPENHEID NAAR IEDEREEN Middenpositie Klemtoon op INTERNE GEMEENSCHAP EN FORMELE
CRITERIA VAN TOEBEHOREN EN GROEI
1. Theologische achtergrondovertuigingen:
• De kerk dient in eerste instantie aandachtig
te zijn voor de werking van Gods Geest, die
“aan ieder zijn gaven uitdeelt zoals hij het
wil” (1 Kor 12,11; LG 12), vanuit de
overtuiging dat ieder mens een kind van
God is.
• De kerk dient Gods waarheid op het spoor
te komen via een inductieve methode.
Aansluitend bij menselijke ervaringen,
bewandelt zij de weg van ervaring naar
openbaring.
• Een open, niet-polariserende houding naar
samenleving en cultuur is noodzakelijk.
• Jezus richtte zich niet tot een religieuze
elite, maar ging mensen tegemoet die niet
tot de religieuze binnenkring behoorden.
• In navolging van Jezus dient de kerk in de
eerste plaats het verloren schaap op te
sporen en gericht te zijn naar
randkerkelijken.
2. Ecclesiologische overtuigingen:
1. Theologische achtergrondovertuigingen:
• De kerk dient in eerste instantie gericht te
zijn op Christus: ze deelt in zijn
sacramentele zending (LG 1), is het
mystieke lichaam van Christus (LG 7), voor
sommigen nog steeds de voortzetting van
de incarnatie (De Lubac).
• Het geloof ontstaat ‘uit het gehoor’
• De kerk moet durven kritisch of zelfs
negatief te staan tegenover de omgevende
(geseculariseerde) wereld.
• Jezus hechtte veel belang aan het vormen
van een hechte gemeenschap: de Twaalf,
de 72 leerlingen.
• De Handelingen van de Apostelen vormen
een blauwdruk voor de kerk vandaag, die
samenkomt rond Jezus in de bovenzaal en
van daar uit naar buiten treedt.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 21
• God bepaalt wie tot de kerk behoort, het is
niet aan de mensen
om dat te doen. Het volk van God is een
heel inclusief begrip. Vaticanum II roept
ons op om in communio te staan met de
hele wereld, want kerk is veel ruimer dan
het instituut.
• “Waar twee of drie in mijn naam samen
zijn, daar ben ik in hun midden.” Kerk
geschiedt in de eerste plaats lokaal.
• Er is een grote diversiteit aan kerkvormen
mogelijk.
• Indien mensen uit traditie op relatief
anonieme manier aansluiting willen blijven
zoeken bij de kerkgemeenschap om de
hoek, dan moet dit kunnen.
3. Kerkbetrokkenheid en christelijke identiteit:
• Christenen hebben het recht zich partieel
te identificeren met de kerk. Voor
sommigen is kerk-zijn de diaconie
beoefenen, anderen lezen de bijbel, weer
anderen hebben mystieke ervaringen, en
een deel zoekt aansluiting bij een spirituele
gemeenschap van gelijkgezinden.
• Alleen het doopsel volstaat om christen
genoemd te worden en zelfs niet-
gedoopten die erbij willen horen zijn
welkom in onze gemeenschappen.
2. Ecclesiologische overtuigingen:
• De onzichtbare dimensie van de kerk staat
niet los van de zichtbare dimensie. We
moeten ons hoeden om te snel te spreken
over het vage begrip van de onzichtbare
kerk.
• Buiten de kerk is er geen heil. Alleen door
tot de kerk te behoren kan je gered
worden.
• We behoren tot de ene, heilige, katholieke
en apostolische kerk. De kerk is geen
conglomeraat van losse eilandjes.
• De katholieke kerk heeft eigen criteria en
voorwaarden. Noem daarom alleen kerk
wat het echt ook is.
• Je beschouwt misschien te vlug mensen als
behorend tot de kerk die dit niet zelf
willen. Mensen dienen zelf te kiezen of ze
al dan niet tot de kerk willen behoren. Lijf
ze niet ongevraagd in, maar schep een
duidelijk beeld zodat ze kunnen kiezen of
ze er toe willen behoren.
3. Kerkbetrokkenheid en christelijke identiteit:
• Om kerk te zijn heb je de basisdimensies
van de diaconie, de liturgie en het kerygma
nodig. We moeten als kerk mensen blijven
uitnodigen om die basisdimensies binnen
een gemeenschap (communio) te
verbinden.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 22
• Het belangrijkste is om een warme
geloofsgemeenschap te vormen; indien de
eucharistie in een bepaalde groep niet
centraal staat, is dit geen probleem.
• Jezus zei: “Doe dit tot mijn gedachtenis”;
de wekelijkse zondagsplicht is de kerkelijke
invulling ervan.
• Er zijn meerdere vormen van samen vieren
mogelijk.
4. Corresponderend kerkmodel:
• Het model van de pelgrimerende kerk.
• Er ontstaan flexibele, soms zelfs fluïde
vormen van kerkelijk leven.
• Men kan de mate van kerkbetrokkenheid
niet enkel afmeten aan het al dan niet
pratikerend zijn.
5. Wat is cruciaal/prioritair voor de toekomst
van de kerk?
• Een open niet op zichzelf (de
kernchristenen) gerichte kerkgemeenschap
zijn.
• De pluriforme spirituele noden van mensen
ondersteunen: het kan hierbij gaan om
zinzoekers, om de spirituele behoeften van
mensen in de diverse stadia van hun leven,
en er wordt niet enkel gefocust op de
intellectuele elite.
• Gedoopt zijn is een bewuste keuze. Het
christelijk geloof vraagt iets van ons, het is
niet vrijblijvend.
• Om christen te zijn heb je een dragende
geloofsgemeenschap nodig (onderzoek
heeft immers uitgewezen dat het
godsbeeld bij niet-praktiserenden
vervaagt).
• De eucharistie is geen detail, maar
“hoogtepunt en bron”. Het gaat niet louter
om het herdenken van de heilsdaden uit
het verleden, maar om het gesterkt
worden door Jezus’ werkelijke
tegenwoordigheid. Alle nadruk moet dan
ook op de zondagse samenkomst gelegd
worden.
• Het is essentieel om de zondagsplicht te
onderhouden, waarbij een lokale
gemeenschap eucharistie viert in
verbondenheid met de universele kerk.
4. Corresponderend kerkmodel:
• Het concentrische kerkmodel: Er is een
binnenste cirkel van kernchristenen (soms
beschouwd als de echte gelovigen) met
daarrond een grotere groep van
randkerkelijken.
• Ook hier is aandacht voor zending, maar de
uitstraling van de kerk komt van binnenuit.
Werkdocument toebehoren tot de Kerk
Page | 23
• We moeten aanwezig en zichtbaar zijn op
de spirituele markt en daarbij indien nodig
de concurrentie aangaan met andere
zingevingssystemen.
• De kerk moet bezig zijn met de grote
maatschappelijke vragen van deze tijd en
daar in een open dialoog op inspelen.
5. Wat is cruciaal/prioritair voor de toekomst
van de kerk?
• De allereerste prioriteit betreft het
opbouwen van de ekklesia, de groep van
mensen die samen overtuigde christenen
willen zijn.
• De kerk moet haar identiteit koesteren en
een duidelijk profiel hebben.
• De kerk moet missionair zijn, maar vanuit
een duidelijk profiel en een duidelijke
overtuiging. Ze moet bereid zijn de
boodschap uit te dragen, aan (nieuwe)
evangelisatie doen.
top related