Transcript
Water hebben we gewoon nodig, maar is ook om van te genieten! Daarom heeft water-
schap Aa en Maas een aantal fietsroutes waarin water centraal staat. ‘Langs dijken en
wielen’ is een bijzonder mooie fietstocht van ongeveer 22 kilometer door het gebied
van het oudste waterschap van Noord-Brabant! Want in 1309 werd de ‘Polder van der
Eigen’ opgericht, de voorganger van waterschap Aa en Maas (Oud-Empel, Gewande en
Rosmalen). Onderweg ervaart u hoe water door de geschiedenis heen het landschaps-
beeld mee heeft bepaald. Geniet van de mooie omgeving en belééf het water!
Waterschap Aa en Maas werkt actief aan gezonde en veerkrachtige watersystemen en wil ruimte bieden aan een duurzaam gebruik voor mens, plant en dier in ons gebied. Dit loopt van de grens met Limburg tot aan Waalwijk. Voor ú werken we aan:
Veilig waterWe beheren 105 km dijk langs de Maas. Zo beschermen we de bewoners binnen ons gebied tegen wateroverlast.
Schoon waterOnze zeven rioolwaterzuiveringsinstallaties zuiveren het afvalwater van bijna 700.000 inwo-ners en duizenden bedrijven. Zo houden we het oppervlaktewater schoon.
Voldoende waterOnze stuwen en gemalen zorgen voor het juiste waterpeil in beken, kanalen en sloten.
Natuurlijk waterWe zorgen voor een goede leefomgeving voor waterplanten en dieren bij de inrichting vanwaterlopen. Flauwere oevers, vispassages bij stuwen en ecologische verbindingszones omnatuurgebieden met elkaar te verbinden zijn hier voorbeelden van.
Recreatief waterWater hebben we niet alleen nodig, maar is ook om van te genieten! Recreatie langs en op het water maken we mogelijk waar de natuur dit toelaat.
Meer weten over wat waterschap Aa en Maas voor ú doet? Kijk dan op www.aaenmaas.nl.
Meer routes kunt u downloaden via de website www.aaenmaas.nl/recreatie.
Fietsroute ‘Langs dijken en wielen’
Sluisweg
Orth
Titaniumlaan
Engelsedijk
Maasboulevard
Treurenburg
Zilverenberg
Goudenheuvel
veldenweg
Zwartbroekweg
nriettewa
ard
Gemaalweg
D
Sch
ools
traa
t
Kerkhoekweg
Larenweg
jken
Graaf van S
olmsw
eg
islag
Crevecoeur
Lugteren
Rietve
ldenk
ade
essing
Anjerva
Ketela
arsk
ampw
eg
Dui
tlaan
De W
oerd
Heuvel
Veem
arkt
kade
Siloweg
Arkdreef
Kobaltw
eg
Sch van Haestrechtsingel
Dubloenla
an
D
andzuige
rkade
MA
AS
BR
UG
Treurenburg
zuig
erst
raat
Spuisluis
Jacht
De Lieshaven
eldhaven
Militair Oefenterrein
rrein
Ertveld plas
4948
6
7
8
1 De HeinisNatuurgebied de Heinis is een bijzonder natuurgebied dicht bij de stad ‘s-Hertogenbosch.De Heinis is een van de weinig overgebleven stukjes winterdijk van de Maas. Deze dijk werd al in de 14e eeuw aangelegd en heeft de stadsuitbreidingen overleefd. Het gebied had vroeger veel last van overstromingen. Dat is nog te zien aan de wielen, de meertjes die overbleven na een dijkdoorbraak.
2 De Groote Wielen (A)In de polders ten noorden van Rosmalen wordt een grote nieuwbouwwijk voor ’s-Hertogenbosch gerealiseerd. De komende jaren worden hier ruim 4.300 woningen gebouwd. Water neemt in De Groote Wielen een prominente plaats in. De mooie waterplas en het uitgekiende watersysteem zijn niet alleen functioneel en milieubewust, maar zorgen ook voor veel sfeer en recreatiemogelijk-heden. De wijk is genoemd naar de wielen langs de Maasdijk.
Maasdijk bij Empel
Fiet
slro
ute
lang
s di
jken
en
wie
len
Vanuit de stad naar beginpunt:53 - 52 - 90 (2,5 km)
De route zelf:90 - 91 - 96 - 95 - (richting) 10 - 95 - 96 - 49 - 48 -rioolwaterzuivering ‘s-Hertogenbosch - 50 - 90 (22 km)
De fi etsroute ‘Langs dijken en wielen’ volgt hoofdzakelijk de bestaande knooppuntenroute.
Routebeschrijving
Empelsedijk
Sluisweg
Bruistensingel
Orthen
Herven
Heinis
Titaniumlaan
Zandzuig
Hustenweg
Ro
sma
lensed
ijk
Empelseweg
Engelsedijk
Maasboulevard
Meerw
ijkweg
Treurenburg
De Saren
Stadionlaan
Westerpad
He
ngm
eng
Groote Wielenlaan
DIE
PTEW
EG
Het W
ielsem
Ertveld
weg
Ha
mba
kenw
eg
Rom
pertsebaan
Zilverenberg
Goudenheuvel
Sint Teunisla
an
nweg
Hervensebaan
Polsbroek
Zwartbroekweg
Annenburgweg
nriettewa
ard
Ha
rk Zei
s
Azielaan
Klokkenlaan
Gew
ande
Gemaalweg
Wilhelminastra
at
Die
Raadhuisstraat
Veldpad
Wasw
eg
Elststraat
Tivoliweg
Loke
ren
Ven
stra
at
Kerkhoekweg
de Diepte
Wikveld
Lunerkampweg
HarenwegGeerk
e
RIETPAD
Larenweg
Burg van Zwietenpad
Het HooF
lerin
gen
De Grote Elst
Vlie
rtses
teeg
Reitschew
eg
Uile
nwa
ard
Adelheidstraat
Overdijk
Graaf van S
olmsw
eg
Mo
lenstraa
t
Moe
rask
ers
Europalaan
Nieuwstraat
Vlietdijk
PalermopadR
ompe
rtdre
ef
Slag
enw
eg Eerste Hervendreef
Zilve
rpark
Maaspoortweg
Burg
God
scha
l xstra
at
g N
Troe
lstradree
f
Bankade
Burg azairaclaan
irkoon
Tweeberg
Crevecoeur
Lugteren
Tuinstraat
Kasteeldreef
Heer en B
eekstraat
Walpad
Biezenakker
Rijstveld
Brink
Rietve
ldenk
ade
Ploossch
e Hof
Flui
tenk
ruid
De Groote VlietEimeren
Striensestraat
Afrikalaan
Rooseveltlaan
Wate
ringe
n
Durenda
elD
onkse Dreef
De H
arendonkweg
Koornwaardstraat
Em
pelse
Scha
ns
essing
Anjervallei
Ketsheuvel
Het Klokkediep
Ch
urch
illla
an
Bollenveld
Sm
aragd
Korenveld
SpadeG
erstakker
Ketela
arsk
ampw
eg
Trom
pet
Dui
tlaan
D
Woerd
Heuvel
Hondsdraf
traat
Piano
StapelenB
uitenpe
persd
reVeem
arkt
kade
weg
De Baken
Arkdreef
Eerste Reitse Dreef
Rob
ijnbo
rch
Tin
neg
iete
rstr
aat
Asmun
t
NoordervlietZilverkruid
Plo
egw
eg
Blokpolder
Ber
Kobaltw
eg
Overschie
Fort Ale
anderstraat
Harmoniepolder
Canada
Go
udsm
idst
raa
t
Haagstraat
Poelruitst
Zilverspar
Harp
Ham
bakenwetering
De Bokkelaren
GaligaanstraRietw
aard
Deiffelen
Sch van Haestrechtsingel
Cyclam
enstraat
Eerste Morgen
Eerste Rompert
Dreesborch
evende Slagen
Spoorstraa
Zuidewijn
Dubloenla
an
Vijfde Slagen
Hoge Slagen
Eerste H
ambaken
Creijen
Dahliavallei
Tweede Morgen Valkeniersingel
anis Krijgsm
anhofVijfde H
aren
andzuige
rkade
Klaproosstraat
Vie
rde H
aren
Sigarenmakerstraat
SB
RU
G
Riek
HeinisO
rthen
Em
pelseweg
Mo
l en
stra
at
Vlietdijk
Sint Teunislaan
Elststraa
Treurenburg
ndzu
iger
stra
at
A002
A002
Kapel
Spuisluis
Jachthaven
e Lieshaven
aven
Militair Oefenterrein
n
Ertveld plas
Noorderplas
Rosmalenseplas
50
91
96
4948
95
90
5
3
6
7
8
10
1
2
9
4
3 De Groote Wielen (B)De Maasdijk beschermt de polders tegen overstromingen. Dat het gebied vaak last heeft gehad van overstromingen is ook hier te zien aan de verschillende wielen langs de dijk. Wielen zijn restanten van voormalige dijkdoorbraken. Bij een doorbraak kolkte het water zo hevig dat hierdoor een diep gat ontstond. De herstelde dijk werd later om dit gat heen aangelegd.
4 Gemaal CanersGemaal Caners werd in 1933 gebouwd om de polders in het gebied tussen Gewande en Lith te bemalen en het water weg te pompen. In 1979 verloor het zijn functie toen het nieuwe gemaal Gewande deze functie overnam. Sinds 1982 is Caners als museum opengesteld. In 2007 onderging het museumgemaal van waterschap Aa en Maas een metamorfose. Sindsdien toont Caners ‘haar schatten’. Het gemaal is iedere laatste zondag in de maanden april tot en met oktober geopend van 13.00 tot 17.00 uur.
Gemaal Caners
Vanuit de stadnaar beginpunt:
53 - 52 - 90 (2,5 km)
5 De Blauwe SluisVoor een rustpauze en een kop koffie kunt u terecht bij restaurant De Blauwe Sluis, Krommenhoek 11, Gewande, 150 meter verder op de dijk na Gemaal Gewande.
6 Monument dijkverbeteringDe voorganger van waterschap Aa en Maas, waterschap De Maaskant heeft na de dijkverbetering ter plaatse in de jaren ’90 van de vorige eeuw dit monument opgericht. Het symboliseert de dijkverbetering.
Het monument uit twee delen: een binnenvorm die de dwarsdoorsnede van een dijk voorstelt en daar omheen een beschermend raamwerk. Het oude dijkgedeelte van de dwarsdoorsnede is uitgevoerd in een staalsoort met een oud, bruin, kleiachtig uiterlijk. De dijkverbetering is uitgevoerd in roestvrijstaal dat een nieuwe, moderne uitstraling heeft. Zoals de echte dijk wordt beschermd door het waterschap, zo wordt de binnenvorm beschermd door een raamwerk van buizen. De verticale buizen vertegenwoordigen de medewerkers van het waterschap. De horizontale buizen geven de verschillende waterstanden weer.
De aaneengesloten ring stelt de normale waterstand voor. De lagere stand is een waterstand die geen problemen opleverde voor de oude dijk. De hogere waterstand zou niet gekeerd kunnen worden door de oude dijk maar wel door de verbeterde dijk. Boven die waterstand is nog een zeer hoge waterstand weergegeven. Met deze extreem hoge stand van de Maas geeft de kunstenaar het onvermogen van de mens aan om alles te beheersen.
7 Crèvecoeur Rondom de vestingstad ’s-Hertogenbosch werden op strategische punten forten gebouwd. Fort Crèvecoeur was zo’n fort. Het dateert uit de zestiende eeuw en werd gebouwd aan de monding van de Dieze aan de Maas. Crèvecoeur blokkeerde vijandelijke scheepsvaart naar ’s-Hertogenbosch. Vlak bij het fort dat door bosschages aan het oog wordt onttrokken, bevindt zich een spuisluis. Deze sluis draagt ook de naam Crèvecoeur en loost het meeste water uit de rivieren De Aa en De Dommel via de Dieze op de Maas.
8 RWZI TreurenburgAl het afvalwater van huishoudens en industriële bedrijven van ’s-Hertogenbosch, Heusden en Vught komt via de gemeentelijke rioleringen terecht bij de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) ’s-Hertogenbosch. Na een intensief zuiveringsproces wordt het water weer schoon terug in de natuur gebracht.
Een kijkje op de rioolwaterzuivering confronteert de gebruiker met zijn eigen waterverbruik.Wat gebeurt er eigenlijk met het afwaswater of het spoelwater van het toilet? Speciaal opgeleide rondleiders laten het u zien. Zij leggen de ingewikkelde biologische en mechanische processen van de waterzuivering stap voor stap op een heldere manier uit. Zelf kijken?Ga naar www.aaenmaas.nl/educatie
9 OrthenOrthen is ouder dan ‘s-Hertogenbosch. Nog voor de stichting van de stad - naar wordt aangenomen in 1196 - was er al sprake van ‘de villa Orthen’ [815]. Op de plek van de voormalige Lambertuskerk stond vroeger de eerste Orthense kerk St. Salvatorkerk, waar ook de eerste Bosschenaren ter kerke gingen. Het duurde namelijk nog vrij lang voordat de nieuwe stad een eigen parochie en kerk mochten stichten.
10 Fort OrthenMet de bouw van het fort is direct na de inname van de stad door de Staatse troepen in 1630 begonnen. Oorspronkelijk had het fort Orthen tot taak de vesting Den Bosch aan de noordzijde te beveiligen. In 1886 kwam de militaire status te vervallen. Hierna trad als snel verloedering op. Dit veranderde door de aankoop van het fort door de gemeente ‘s-Hertogenbosch. Tegenwoordig wordt het als jeugdhonk en voor diverse verenigingen gebruikt.
Fiet
slro
ute
lang
s di
jken
en
wie
len
top related