Emblemata selectiora : typis elegantissimis expressa, nec ......EMBLEMATA SELECTIORA. TYPIS ELEGANTISSIMISEXPRESSA, NECNON Sententiis^Carminihus ^HtjioriisacProverhiis y...
Post on 27-Jan-2021
8 Views
Preview:
Transcript
"S^ !
n^, yf dM' 3,^14' fy^0^
I
l^^flblioiliccSiVmtxa5 ; C^orL
veiiliiwM-uuiciiii^ uiKoi^augia
\ .'
l^: ^N?^ •
^;7
'•.*'
5
1--Vi
»
EMBLEMATASELECTIORA.
T Y P I S
ELEGANTISSIMIS EXPRESSA,N E C N O N
Sententiis ^ Carminihus ^ Htjioriis ac Proverhiisy
ex fcriptorihus cumfacris tum profanis^
anttqiiis fef recentiorihus ^ tllufrata.
M
Sumpibits Ky^ntJjoris ^•venstmt
AMSTELiEDAMI,Apud Franciscum vander P i a A T $•
M D C C 1 V.
Xd lectorem.On ego , ficut Citharocdi quon-dam fuas prcclufiones populocon-
flucnti dabant. Tibicines r)i Ma-t^
i"o>' ordicbantur, Choraui:r Mu-fici ante cantum in nabliis prx^Iu-
dio, ut Theocritus vocat , hct^pvTrTiS-ui [olch^inty tc
Lector Benevole in limine morabor. Hu-jus generis libri quot hoc feculo prodiere , juxta
mccumnofti; tanto quidem gratiores , quanto ap-
tiores ad ufiim vita: quotidian^. Nec mirum j figu-
IX typis expreffe gratiam quandam addunt , & fm-gul^ unico momento reprefentant, quod vix inte-
gro volumine dici pofTet. Nova autem dc vetera hic
appofui, qu^ficompillaflemealiquis dixerit, nihil
refert, fi modo bona compilaverim. Nec enim ara-
nearum textus ideo melior, quia ex fe filagignunt,
nec meus quoque vilior , quia ex ahis inftar apis libo.
Bradeatam vero eloquentiam & epelvi fugorcmaliisrelinquo : ampullas non fundo , locos Rhetoricos
nontrado, numerosnonfedor, deniqueconciones* z non
AD LECTOREM.non infcribo, nec partes Tullianas mihi fumo. Alii
meros flores loquantur , alii folia & inutiles ramosdiffundant : tu mi Le6tor fi frudum legeris, opti-
mam partem elegeris. Pleraque tamen congefta efcriptoribus cumiacristum profanis, Pliilofophis 6c
Poetis, trita nonnunquam , (i cjuis caufetur, re-
ponam vulgatum illud : Nunquam fatis dicitur
,
quod mnquam fatis difcitur. Zoilos autem , Mo-
mos, Maftigophoros 5 dc fimilis farinx homines
minime curo , fiquidem probenovi, promtiuseffe
omnibus judicare quam facere, & de caftrenfi mu-nimine, pericula fecundo vultu confpic^re. Opti-
me (ane SeduUus : Proferant fua y qui carpere nitun-tur aliena. Et Martiahs :
Carpere vel noli nofira vel ede tua»
EMBLE-
\JIUC 1
TtTTAlVI IMi: COPIA rECIT .In medio liixu lccurain deoere Aritatii ;
Haec , ii^iia in teri-is , vita beata milii eit
y^^c Ma^ ^/c/^ ,^ecAt. ye/u/Utjr ncemen.:Z>ie 7-ei/^^j,rtr/c^ t„^ J^ee/i/e^/ Ŝ/oemen .
Digitized by the Internet Archive
in 2009 with funding from
University of lllinois Urbana-Champaign
http://www.archive.org/details/emblemataselectiOOplaat
Pag. t
EMBLEMATASELECTIORA.
I.
TUTAM ME COPIA FECIT.
/;/ me^io luxu fecuram degere vitam ;
HacJiqua in terris , vita beatamihi ejf,
SI cuipiam contingatj dum res fecundae funt , pacatamatque tranquillam vitam degere , non eft profed:o,
quod fibi amplius a Deo petendum in terris putet. Nam
,
ut ait Cicero, nihil homini magis optandtm^ quam pro-^^^"':
Jpera , aqualis , perpetudque fortuna , fecundo vita fine i»rn.
iilla ojfenfone curfu. Tamen cum illud plane divinum fit
,
rebus omnino non moveri , nec quicquam fibi adverfum
pati, tranquillam, felicem^ atque fecuram vitam is dege-
re rede dicetur , qui nuUius mali fibi confcius , fe fuaquc
omnia illi committit, qui novit fuis cultoribus congrue pro-
futura prasflare. Felicem vero qui fe jaiftet,quod dcliciis
aiTluat , cum interim peccatum fit in confcientia 3 & fecu-rum
, quod fibi ab aliis nihil timeat , cum vel a fc ipfo fatis
liabeat timendum, is profeflo mihi non fapere fcd plane
A deH-
t EMBLEMATAdefipere vidctur. Etenim voluptas femper habet famem fui
,
js2«^/?w& tranfada non fatiat. C^tens , inquit Bernhardus, ajjue'
ta deliciis ^ nec excnlta difciplina farculo , multas con^
Derepa- trdbit fordcs. Et Chryfoflomus : Qejttum :, fi flaceat ^fat. lapf.
^,^^Q^ demus deliciis , adde & alios centum ; fi Ubet jinfupcr decies centumy qua erit ex his ad aternitatem
com^enfatio ? Nonne tempus vit£ hujus ^ quo deliciis
frui videmur ,. quafi noBk unius fomnium ? Securus au-
tem nemo debet effe , cum a fe ipfo fecurus non fit. S^efe
^i^inord. enim (verba funt Gregorii) quem tentationis certamen fii-
ferare non valuit , fua deterius fecuritas firavit..
11. SUBI-
SXJBITO 3HJTA.BII.X COEIvXJM EST.J^ixae jiimc puppis aj*at coelo -ti*aiiqiijlla, lei^eno
j\.ea uoA*a , mo:jc -ventxs obiMiittu-otte inai*i .
V JvT^l AT SC TIIXI,l^TC T^RJCEEILEJ^
.
-Z^c» 2cy// Jie t/cA^y yolj7//nst Ae/iraal^ ,
ZDoo/' /ior/n Aet Aoota /ji7
3ELECT10RA. 3
I I.
SUBITO MUTABILE COELUM EST.
^/^ nunc pnpfis arat coelo tranquUla fereno^^/Eqiiora , mox ventis Qbriiiturque mari. ^
SEcundis moderate gaudendum. Nam , ut aic Scneca : e/. xrir,Neminem eo fortuna provexit ^ nt non tantum illi
minetur j quantum promiflt. Subito mare vertitur ^ ac eo-
dem die , ubi luferunt navigia, forbentur. Inquieta fem-
per felicitas , quac (lare loco nefcit , & fpecie , dum videturblanda, mentitur. Hinc illud Ciceronis : O Fallacem ho- ub. deminum Jpem , fragilemque fortunam _, & inanes noftras^^^^' ' -cogitationes , qu£ in medio Jpatio fape franguntur , (9
corruunt : ^ ante in ipfo portu obruuntur , quam ^ortumconfpcere fotuerunt. Etenim ut ait Comicus:
CMutantur hitmana vario modo omnia.
Et Seneca: 7» T^y«A
Nemo tam T>ivos habuit faventes ,^rofpera ut ^offit fibi poUiceri
:
Res T>eus nojfras celeri citatas
Turbine verfat.
A 2 QLiam-
Herenn.
4 EMBLEMATAp phorm. Qiiamobreni optime non minus quam veriflime Tercntius
:
- - - Omnes ciim fecund£ res funt j, tummaxime
CHeditarifecum o^ortet , quo^afio adverfamarumnam
ferant^
IV. ai ^ldemille, qucm modo dixi, Ciccro: Sapienter cogitant ^qui tem^oribus fecundis cafus adverfbs reformidant.
Excmplum iliuftre praebuit Epaminondas , qui cum alfasfolitus efTet un(?lo corpore, hilarique vultu prodire in publi-
Gum,
poftridie ejus dici , quo felicitcr pugnatum eft mLcudlris, proceffit fqualidus ac fubmiflus. Amicis autem
icifcitantibus , ecquid illi moleftum accidiffet : Nihilj
inquit, fed heri fenpplus aquo mihi placuijfe : ejus gaudii
intemperantiam hodie cafttgo. Adco mctuit arrogantiam
vir Bseotus ac militaris , & nos non idcm facicmus , quotie,sfccunda fortunx aura rcs nobis fucccdunt ?
ill. ADEO
Abi:0 A TBTSrXRIS jUiSUESCEILE, IVItJIvTTJIVI XSTSis licet ttaoue potens ,^atui.^a,evei*tei*e mores
ConiuetiMlo ±1105 oA aliatiando valet •
J>:e opvoEniNa zs j^tt &JtooT v^EJtJSfOGETir.^oo aJs rne/v Tfi/ule e/i ^uis-Ao/z^ yveride^
,
-^en- Aaast: uit Ati/i//e a/'i^-e/i- Ae/uie-
,
SELECTIORA. %
I I r.
ADEO A TENERIS ASSUESCERE MULTUM EST.
Sis licet tifquefotens natura ^ evertere mores
Conjiietudo tuas aft aliquando valet^
LYcurgus is, qui LacedjBmoniis lcges condidit, cumco-naretur cives fuos a moribus prsfentibus ad temperan-
tiorem vivendi rationem traducere , eofque virtutis & ho-nefli ftudiofos reddere (nam erant corrupti deliciis) duos
educavit catulos eodem patre eademque matre progenitos
,
quorum alterum pafTus eft domi delicatioribus vefci cibis , al-
terum edu(R:um venatibus exercuit, Dein cum ambos pro-
duxiflet in forum , pofuit illic fpinas ,. fimul & efcas aliquasdelicatiores , mox emifit leporem: cum igitur uterque rape-
retur ad alTueta , alter ad efcas , alter leporem invaderet :.
Konne videtis , inquit , cives _, duos catulos , cum ejuf
dem Jlnt generis ^ tamen ob diverfam educationem ad-
modum diffmiles inter fefe evafijfe , plufque ad honeftum
momenti habere exercitationem quam naturam. Sunt
qui dicant ab illo produd:os catulos , non quidem ex iif-
dem parentibus natos^ fed quorum alter eflet cx ignobilL
canum gcnere , qui aluntur ad aedium cuftodiam , alter ex
his qui aluntur ad venandum. Deinde qui erat cx ignobi-
liori generc exercuit ad venatum , alterum qui crat ex prse»
A \ ftan-
6 EMBLEUArAflantiore getiere tantum deliciis exercuit. Jam cum uter-
que ferretur ad ea quibus aflueverat ^ atque hoc padlo pa-
lam omnibus feciflet Lycurgus, quantum inftitutio valeret,
tum ad meliora, tum ad deteriora , dixit: ^roinde ne nO'
bis quidem 6 cives nobilitas , quam miratur hominum vulgus^
duEfumque ab Hercule genus , ^rofuerit , nifi ea gefferimus,
fer qua ille mortalium omnium clarijjlmus ac generojiljimus
exfiitit ,ac fer omnem vitam quce bonejia Junt^ difcamus
^ exerceamus. Reperit vir ingeniofus viam , qua multi-tudini philofophicis rationibus non fatis idoneae , virtutis ima-
ginem ob oculos poneret. Qiiod autem ille fecit in civita-
tc , hoc cuique patrifamiHas in fua domo , cuique modera-
tori in fuo grege faciendum efl:. Nam quanquam res effi-cax eft natura, potentior tamen eft inftitutiOj quae malam
naturam corrigit & vertit in bonam.
IV. REI
±
RiHDOMESTICAJ: CVRA. AMPMSSIMA TIX^ORI GIvORIA.Haiic ia.t jnapniiicam lilji palmajn. viniicet nxoi'
.
^^ cuj*et: Qiiavii ioJu-litate domuin.
.
JIv^ISI.YI:TTT.I1^ TS T X^ROITM^.T^ ICHCOlsr CIEILA.A.Ty.
. J/s t /t^ersfity ^'re^i^ZL7a/n Ai//s /'^/ti^re//
SELECTIORA, 7I V.
REI DOMESTlCiE CURA, AMPLISSIMA UXORIG L O R I A.
Hanc fat magmjicam fibipalmam vmdketuxor jVt curet gnava fedulitate domum.
I"'vvAiKt Koa-fxog o TtpoTTog y Kov K^irict i inquit Comicus : Mo-
res mulierem decorant , non monilta: quo cum conve-
nit Crates : C^tulier non ornatur auro , neque purptra >
neqne finaragdis , fed tis qua vim & Jpeciem addunt ho-nepatis. Hinc illud Pauli : Velim igitur j mulieres fefe iTtm,
j j . . j ^ II. ^ III.ornent non ctncinnis , veL auro , vel margantis _, vel vejfe
fratiofa j fed bonis operibtts , non detrahentes , fedfideles
in omnibus. Laudatur autem proba prcCcipue ab induftria
&verecundia: C^iulier fiipens , aitSalomon, adificat do- pnv.v.
mum fiitam ^ ^ fiortis obleciat virum fiuum , ^ annos vit^tllius im^lebit inface. Simile efl, quod habet Grxcus:
T\)vv[ yct^ oiKco TTtjfia, Kcu (roTtipia.
Uti exitium uxor , ita ^ Jalus adibus.
Vulgatum jam dudum
:
TmcM.og ia-QXfig Wi (ru(iiv oiKiiag.
^icecunque mulier eft proba, hac fiervat domum^ .
Notumillud quoque Vireilii; Lih.viii*
• - - oetL
a E M B L E M AT A- - - - - Seufaminafrmum jCiil tokrare colo vitam j tenuique CMinerva
Impojitum _, cinerem & Jopitos /u/citat ignes
:
NoSfem addens oferi , famulas adlumina longo
Exercet penfo ) caflum ut fervare cubile
Conjugis ^ fo/jit farvos educere natos,
Ecdef. Talem qui poflidet , inchoat pofTeflionem. Adjutonum fc-^^^^* cundum illum eft , & columna, ut requies.
DAT CUNCTA MOVERI.ovid.Uh. 1)um vires annique/inunt j tolerate labores:
amnndi' Jam venict tacito curva fene^fa />ede.
cap.x. Optime Syrach: tMelior e/i operatur ^ abundat in om-^^°'
nibus, quam qui gloriatur ^ eget pane. Nam ut ait Re-
p/i)'y.:nr. gum fapienriflimus : In omni opere bono erit abundantia jubi autem verba /untplurima ^ ibi frequenter egeftas. Ad
iBtrnh. m opus autcm cum vcneris , ita temperabis , utfoHcitudo operis
agendi animum tuum ab us , qux Dei lunt , non avertat.
V. LEN-
Teitina leiite. Cui px»aecep« proiiiit iinqiiamCu~fXii«'? al: intei*itiirti iaepiii* ille oeclit ,
2>JJS L^T^G^AAl^ GAAT, G^A-T ZI^XlCKJi^
^oet m/ftmermeer rteJcAie/y/^ja^e^ •
SELECriORJ. 9V.
LENTO GRADU ITUR SECURE.Feftina leute. Cni praceps profuit unquam
Curfus ? at interitim fapius ille dedit.
PRoverbium hoc, Feflina lente , non inveniiftam ienigmatisfpeciem prx fe fert : propterea quod conflat verbis inter
{^{t pugnantibus. Vimautem & fententiamfiaeftimeSjquamhaec tamcircumcifa vocum brevitas infecompleftiturj quam
fitfoecunda, quamgravis, quamfalutaris, quam adomnem
vitsE rationem late patens , profedo facile deceHeris \n hanc
fentenriam, uc in tanto Proverbiorum numero non arbitreris
ullum aliud efTeperindedignum , quod omnibus incidatur co-
lumnis : quod pro templorum omnium foribus defcribatur , &quidem aureis notis : quod in principalium aularum valvis de-
pingatur : quod primatium infculpatur annulis : quod regiis mfceptris exprimatur , denique quod omnibus ubique monumen-
tls repraefentetur , propagetur , & celebretur. Etenim , uti mo-lajuftovelocius circuma(5la, facile flammas concipit: ita qui
nimiumfeftinat, operamfspe perdir. Imprimis principis vel
femelprscipitatum confilium, Deum immortalem! quantastempcflates nonnunquam excitat
,quantas rerum humanarum
ruinas fecum trahit : cum contra maturitas quaedam ac modcra-
tio , fimul cx vigilantia lenitudineque temperata , ut neque
per temeritatem quicquam faciat pcsnitendum , neque per fo-
cordiam quicquam prastcreat,quod ad Reipub. commoduni
pertinere videatur , fclicitatem adferat , haud quaquam ipfisB im-
lo EMBLEMATAimperii terminis circumfcribendam , fed & undique longe late-quead finitimospopulosdimanantem. Trifariam vero uci lice-
bit hoc Proverbio : primum fi quando admonebimur , diutius
deliberandum, quam aggrediamur negocium : polteaquam
ftatuimus, tumvelociter peragendum: namut adconfultan-
di moram pertineat ancora , ita ad conficiendi celeritatem del-
phinus. Hucpertinet iliud Salluftianum : yf;^/^f^//^;« i;/ri^/W^
confiilto : & tibt conftilueris _, matitre faBo opis eji. Alterufurpandi modus erit , cum admonebimur affedus animi , velu-
ti rationis habenis reprimendos efTc. SiquidemPlatoanimum
hominis intresparticus partes , rationem , iracundiam , concu-
pifcentiam, in hoc Philofophissfummam fitamefleputat, fi
afle(5l:us pareant rationi non aliter quam regi : cui quidem ob id
ipfum fedem in cerebro , velut in arce datum exiflimat. Tertia
utendi ratioerit, cumadmonebimur, in omni negotio vitan-
dam prsecipitem celeritatem; quod vitium quibufdam ingeniis
pecuhariter infitum efi: , ut iUis in omni re quantulacunque
mora longa videatur. Hujufmodi feftinationis comites
effe folent error & poenitentia juxta verficulum apudGrsecoscelebrem
:
tJiiultls malQrtm catifa eft praciptantta.
His occinendum nobile illud Catonis diclum : Sat cito, ftfat
bene: cujus mentionem fecit divus Hieron. fcribens ad Pam-
machiuminhaecverba: Scittmeftilltid quoqueCatonis : Sat
cito , ftfat bene j qtiod nos quondam adolefcentuli , cum aferfe^ooratore in ^rafatiunctda diceretur ^ rifimus.
VI. ME-
Ixi me
SELECTIORA, n
V I.
MEDIUM TENUERE BEATI.
/;/ medio fixiffe gradtm j fidcherrima virtus
:
'Vltra tendentem certa riiina manet.
Nlmis alta qui petunt fubito fepe cafu temeritatis fuaeposnas luunr. Optimum in re qualibet menfura, ne-
que quicquam tentandum ultra vircs modumque : quod ita
extulit Hefiodus
:
C^lenfttram ferva , modus in re efl o^timus omni.
Idem fere habet Plautus inPoenuIo
:
C^todus omnibtis tn rebus , foror , eft optimus.
Horatius dixit:
EJi modus in rebus ^ fimt certi denique fines.
Huc pcrtinent varia Apophthegmata , quorum primummaxi-
mc celcbratum , & olim pro foribus templi Dclphici ab Am-phyc^ionibus infcriptum , yvod^i a-zeivTov , Nofce te i^fiim. In
quo quidemProverbiomodcftiasmediocritatifque commenda-
tio eft, ne nobis vel majora , vel etiam indigna fcquamur.
Quam fcntentiam ita complexus efl Pindarus : ^n-rci 6vyiTo7gTT^iTTu
: Mortalia mortales decent. Alterum eft iliud Por-
B 1 phy-
12, EMBLEUATApbyrion: Intra tiiam pellicuUm te contlne ; quo vetamur
obliti fortis noftrae , majora conari , quam pro noftra facul-
tate. Sumptumid, meo judicio, ab afino illo Cumano,
quem Apologi fabulantur , adaptafle fibi leonis exuvium , at-
que ita fefe ad tempus pro leone gefTifle ; donec agnitus , &magno omnium rifu aliena pelle exutus, fullibus ad necem
csederetur. Tertiumeft, iJ.ri^iv ciyctv , Ne quid nimis : quod
Diogenes Laertius Pythagorae adfcripfit : AridotelesBianti;
alii Thaleti, ahi rurfum Soloni.
ReBius egopMto, quodfint mediocria cun5fa.
Quartum efl : T^imidium plus toto. Hoc aenigmate prover-Lih. 111.
i^i^j- jtej-m-n commendatur aurea mediocritas. Plato : Nonnede Lcg.
quod ignoraverint Hefiodnm reBifJime dicentem , dimidium
Jape numero plus ejfe quam totum j videlicet cum totum
accipere noxium Juerit j dimidium autem moderatum. Ad
eundem modum enarrant Hefiodi interpretes: in toto figni-
iicatam efTe rjjv :TAgovg|/ctj/, in dimidio tjJv ifroTsyrt*. Siquidem
qui dimidio contentus eft , is medio confiftit : contra quif-
quis ad totum ufque progreditur, is mediocritatem prgerer-
^reffus , ad extremum perveniat oportet. Cstera fuperfedec.
Yir. PRE-
y
^il iion mole alxaita iecit ^N^atm^a pravatuin
^loi^tales pi-^mimiu-* poMjdeA^ ottxsaue iuo .
04^at- rne/t/c^ c/ien ei^e/z /asf met i/ftt/cte
.
04^t£/ts /teA /tietr yna/c yoor 'tr /7aaj^uA. /u/cte
'
E.
SELECTIORA, ^3
V I I.
PREMITUR PONDERE QUISQUE SUO.
Nil non mola aUqua fecit Natura gravatum
:
C^lortaks premimurpondere qui/que fuo^
Jufdem fere argiimenti efl quod vulgo dicitur
:
- - - Nihil eft ab omni^arte beatum,
Nam quanquam aliena nobis, noftra f^epe plus aliis pla-cent; tamennullaeftfortuna, quae non admixtum habetali-
quid infortunii , nulla felicitas, quae non quodammodo efl:
infelix, nullus in terris ftatus, quinon aliquaex parte cala-
mitofus. Bojium invenire^emea nullum potes j admixta
cui non aliqua portio mali ,\jit aitille: aut fi mavisGracce:
OvK eV^v cV'? 'TrcLyiT ctvJj^ gvoott^ovgT;
Eivct* v7roXct(^i Kdi
V.
14 EMBLEMATAcertum dolorem j incertam volu^tatem j diirum laborem j
tlmidam quietem _, rem pknam mijeri^ j fpem beatitudi-
E^.Fam. nis inanem. Redle iraque Cicero : Homines nos ejfe me-
minerimus , ea lege natos , ut omnibus telis fortuna pro-
fojita Jit vita nofira : neque ejfe recufandum , quo mi-
nus ea , qua nati fimus conditione , vivamus : neve tam
graviter eos cajus feramus , quos nullo confilio vitare
fojfumus : eventifque aliorum memoria refetendis ^ nihil
accidiffe nobis novi cogitcmus,
Similc efl quod habec Terentius in PhormioneJ
^od fors feret ^ feremus aquo animo- - - IJfuc viri eji officium.
VIII. SUUM
8
Aeaun.xnFce**ne, leva momeixU» axnstt ini^uo :
AA le«>e« aeaui dxr-iqat omne jnanu» •
J)ie men/cA Aee/t »^ts t aerust/ie /ee7'en ,
2)w e/^ /taar- recAi^ ^et js^-n Lan^eej^cn .
SELECTIORA, ly
VIII.
SUUM CUIQUE TRIBUE.
zyEquim , cerne, levi momento dijlat mquo:
i_Ad leges aqui dtrigat omne maniis,
RE(5le monet Syrach : Tro juftitia agonizare fro ani- ca^.ir,ma tua nfque ad mortem , certa pro juftitia j ^
'Deus ex_pugnabit fro te inimicos tuos. Etenim qui ope-
ratur juftitiam , ipfe exaltabitur. Juftitia jufti , inquit
Propheta , fuper eum erit j & impietas impii fuper eiim Ez.echiei.erit. Eft autem juftitia, quae nihil aUenum vindicat, qus'^^^^^"
fuum cuique tribuit, qua^ negHgit propriam utih'tatem , uc
fervet communem a^quitatem. Hs^c omnium domina at-
que regina virtutum. Nam fme prudentia phirimum y^- i.Beieg,lebit juflitia , fine juftitia autem nihil valebit prudentia. Ju-
fiitia , inquit Ciccro , ex qua una uirtute viri boni no-
minantur , maximus ineft fplendor ; neque tantum homin^
[olitario j atque in agro vitam degenti necejfaria eft
;
fed eis etiam qui vendunt , emunt j, conducunt , locant ^
contrahendifque negotiis imflicantiir , ad rem gerendam :
tantaque ejus vis eft j ut nec illi , qui fcelere & male-ficio pafcuntur ^ poffint fine aliqua juftitia fartictUa vi-
vere. ExTndis^ qui PedaUi vocabantur , nil fcre aU"ud in^^^^^^^^
{kcrificiis a Diis immortahbus petebant, quam juftitiam , ra-^^^'"^'^'
ti.
16 EMBLEMATAti , fe omnium facilc virtutum compotes futuros , fi ^xl
hanc unam efTent confecuti. Sed quoniam Juftitia cfl uni-
j»//^.c«rcuique fuum tribuere, tribuendum igitur , Pt habet Anfel-Deus ho- . . . . ,. • • /• ^mo. mus , majori reverentiam , pari concordtam , minori dij-
cifllnam , T)eo obedientiam , Jibi /anifimoniam , inimico
fatientiam j egeno operofam mifericordiam. Optime Gr«e-
CUS:
Sis aquuSj aqua confequarls ttt itidem.
IX. ME-
Metui: sxjblimia.Stas iti pi'aecipiti , q^iii icepti-o ijiiutex*i.s ; illinc
Ni cii-^umQeiies lumina mille, i'ues .
Steilte is aEVA^TiLiriCL
^oet ^/cA T^aor a/ yoorzicAti^ Jra^ert
SELECTIORA. 17
1 X.
MEJUE SUBLIMIA.
Stas in pr£c'tptti, qui fceptro inniteris / ilUnc
Ni circumgeftes lumina mille rues.
JAm duJum experientia comprobatum , qiiam vcrum C\xillud quod liabec Seneca in Hippolyco
:
Fraus fublimi rcgnat in aula.
SiKpe cnim videmus , nonnullos Principum favore & gratiaeo ufque provedlos , uc fibi omnia tuca , nec quicquam in
terris timendum arbitrentur: cum interea in fummo dignita-
tis faftigio fulgentes , arrogantes ac coeci , nec fibi fatis ca-
ventes, repentead infima detrufij fuo ipfi excmplo difcunt
,
nihil tam excelfum , nihil tamfortunatum, quod non merito
fit fufpec^andum. Etenim utCoIoffi, feu flatuce mal^Iibra-
tae faepius fubvertuntur , ita & nimius honos evertit multos:& ut in rerum natura , quae fpedatiflime florent , celerrimemarcefcunt , ut rofse ^ lilia , violae , cum alia durent , ita in ho-
minum vita , quae florentiffima funt , citiffime vertuntur ia
diverfum.
^iem dies vidit veniens fuperbum ,Uunc dies vidit fugiens jacentem.
Exemplum illuflre prxbuit Belifarius , quondam imperii
C glo-
,8 EMBLEMATAgloria, principum amor , civium decus; fubito tamen aci
temporis momento ex deiiciis ad egeftatem , ex triumphis
ad funera, cx vi ex Ijpnoribus an infamiam
tradu
PLATS^IORA Sr^l^T COMMODIORA .^e nimitun skA.lccsvAAS, nojiltuit itiblimia. tuta.:
Quae xninuK eit pi-aeceps , aptiai-> illa "via .
JO
DE JdllN^STK STKILTJE, GXMA.KKi:j.YKST.J^et S/eA^e i/at xtf-zt Auys mee cifoax^t t
'De minste/tei/te' t ie/i SeAaa^t .
SELECTIORA. 19
X
PLANIORA SUNT COMMOPIORA.
Ne nimium adfiendeis ; non fiint fiithlimia tuta
:
^ia miftus eft prace^s aptior illa via,
1N re qualibet fpeAandum femper quid vires nollra;poffunt. 5tultum efl tentare
,quod cfficerc nequcas,
Omnis aBio j inquit Cicero * vacare debet temcritate ^negligentia: temeritate, ne quicquam tibi affumas, quod
facultatem & conditionem tuam excedit : negligentia , neab opere & labore defiflas » fed adidue progrediendo , Sccommodiorem viam fequendo , ad metam tendas. Mon-
tem licet altiflimum confbendes , fi prudentcr agendo , cam
infiftis viam , quie minus prsceps , minus quoque mole-
(la & periculofa fit : cum contra ardua , ignota atque afpe-ra petendo , non tantum nihil proficis , fed & fsEpe ma-gnis pafiibus in prjecipitium ruis. Rede igitur , quifquis
efl , dixit : ^ianto majus fit ^ quod .obverfiitur pericti^
lumj tanto major debet ejfe cautela. Notum illud quo-
quc Comici.
'Prudentia bonumfimper eft quam maximum,
C X Au.
ta EMBLEMATAAuguftinus ait : ^bicmque fuerit frudentia j frujiratt'
tur univerfa contraria : ubi autem frudentia negligitur ^
mnia contraria dominantur.
XI. LA
II
Xaborx i:t coxli favori:.Et Pnoeljo et manil^iis cult-fjcibus exxt in altum
Sui^culitA : alteruti^o «leiiciente peJ:*ii;
.
^e/i ielo dte s Aemels tyAi/r/c/r ^e/t/-aa/de
,
^aa/t-JcAai/u}y/-j/A yc/ vr//c/t/e/t^raa/c/e .
SELECTIORA. n
X I.
LABORE ET COELI FAVORE.
Et Ti*hoebo ^ manibus cujiricibits exit inaltumSurculus ; aiterutro' deficiente ^erit.
V.EriiTimc Graecus
:
^iligentia cunBa^arere Jolent.
Hinc illud Maronis
:
Labor imfrobus omnia vincit.
Nihil enim tam arduum , nihil tam excelfum , quod non
labore Si induflria paretur ; juxta vulgatum ilkid
:
Laboribus divi omnia vendunt.
Cum contra:
- - - - Nil fine magno
Vita labore dedit mortalibus. Horat.t.Strm. ^.
Nec tamen quicquam efficies nifi favore divino , & fruflralaborabis , nifi Deus opus benedicat. Quid enim fi quis indefef.
fus agrum colendo, fibi fruAus promittat haud poenitendos,
quid fi furculum plantandocumqueafTiduerigando, arborem
C 3 ex-
z^ EMBLEMATAcxpe(flet pfocerum, nifi numinis fupremi clementia , coelc-
flis inquam gratia , ad hoc ipfum quod agit concurrat. Hinc
illjB Platonicje locuiionts ',SiT>eus concejferit :T>eo favente
\
xCqt. ii.^eo volente. Huc fane refpexit Paulus, cum ait : Non
ille qul flantat eft aliquid j peque qui tigat eft aliquidi
Jed qui incrementum dat Tieus. Concluendum ergo nihil
a Deo conccdi abfque labore : & contra nihil laborc efficiabfque divino favore.
XII. FO.
TOVKISTE COEI.O PROATi^NrillNT OMlsriA . ^^liadcl- agei% pleiiisq^iie ieges turoeicit aaustis ,
Deiceiidit coeli dum liaATix* xr-i^ioims.
sHemels injtloi:.!» j^aakt alli:.s vj^ttciitbaar.
jyord -yati- des Aeme^/s^unst -yerjvac^t^ . '
SELECTIORA ^3X I l
fOVENTE COELO PROVENIUNT OMNIA.
Q
RUet ager , flemfque feges turgefcit ariftis , •
^efcendit cosli dumfavor irriguus,
Uicquid in terris utile ac beatum a Dei pendct ck-
mentia.
vtrj.17.
- - - - - Favor omms ab alto*Defluit in terras.
Confentit Jacobus , cum ait : Omnis donatio bona ^ omne c»p. t.domm perfeEium defttrfum eft, defcendens a Tatre lumi-num j at?ud quem non eft tranfmutatio , nec viciffitudinisobumbratio.
^io nihil ejfe fotefl hec fingt majus^ ab omni
Qorporea ftans mole procul, tamenomniafngens
Corporaj velprorfus mutari nefcia j vel qua
Temporis anfraBu longo labefa£fa fatifcunt r
^rincipium fine frincifio j fons unde bonorum
Efftutt omne genus _, natura reSior ac au6tor ,Omnia comprendens ; at non comfrenfus ab ullo,
Nufquam habitans^ ubique habitansjmmobi/is^ dansi^fftdue motum cunBis y a quoomnia, ^ inquemOmniaj ferquem etiam funt omnia, femper eadem
Con^
24 EMBLEMATACondltlone manens, nullo mutabilis avo:
^o fine nilpareret tellus j nilgtgneret aquor.Omnia igitur quibus fruimur bona tanquam Dei beneficia
confideranda funt. Hinc tritum illud : A Jove frincifium.Nam' ut ait Poeta
;
- - - - - Nihil eji mortalibus unquam
^tilius quam coeleftem fanEiequepieque
Orandofibi quarere o^em ^ agnofcere l^ivos. %
XIII. FER-
rEKTII.IOR lAIBRE RIGATUS A.&EIL .Ii-ror-at ±ci'va.8 plitvj-o
SELECriORA. zs
XIII.
FERTILIOR IMBRE RIGATUS AGER.
Irrorat terras ^luvio dtm Jupiter imbre j
Nil non in terris fertilitate viget.
DOcemur iflhoc emblemate , hominem , quanqnam pcrfe incptus fit ad bonum , tamen , cum irrigetur rorc
coelefti , uberrimos edcre fru(flus. Hinc illud Apoftoli
:
Omnia fojfum per eum qui me gratia confortat : Per gra-
tiam autem inteiligimus primo Dei favorem ac benevolen-
tiam, ex qua benefacit. Non quod affeftus aliquis 'm Dco
locumhabeat, vel affedlus analogum, fed ex effe6tis Dco
improprie tribuatur: quo fenfu gratia & debitum opponun-tur. Deinde fignificat gratix effecftum in nobis ,' donum
Euangelicum, prxfertim falutare. Dcnique ejus abundan-
tiam intenfivam & extenfivam. Omnia conjun6la habetLucas : 'Ter vifcera mifericordia T>ei nojlri j quibus nos cap. t.
vifitavit oriens ex alto. Vox autem fumpta latifTime, ut'
omnia comprehendat, quse diximus ^ & Dei amorem & dona
Euangelica, pro ratione difpenfationis divinae fub N. nunc
Teftamcnto , omne illud complecn^itur , quod homincm
aptum ac idoneum reddit iis produccndis frudibus , quibus
Deo gratus & acceptus , tandem aliquando confequatur idD ipfum,
i5 EMBLEMATAipfum , .quod Dei bonitas ac clementia imprimis intendit.
Neque enim nos ipfi quicquam valemus , fed omne quod
in nobis eft bonum a Deo proficifcitur : Deo inquam , cui
proprium eft mifereri , 6c qui ex fe ipfo miferandi fumit
niateriam.
XIV. ABUN-
^^
ABTJlSrDA.TsrTI^ Cr^ELATFXAJ^ -posTjjj^Arr .Si "tilji iit coelo data. oivea copia i*er*tim ,
-A-uctoj:*! "vewiai: oi^atxa dx«?iia Deo .
OvT:ji.vj^ ox^jy ms cjxt zt^isrjcjiJLAiiJiEii» .Ge/u^^ia dte doi^/' de oj^et-y/ae^ ,
{^e/rajt jvcfd^ ttrt /tet ^ooa/te ooe^ /
SELECTIORA. ^7
X I V.
ABUNDANTIA GRATIAM POSTULAT.
o
S't tibi {it ccelo data dives copia reruntt
K^uBori veiiiat gratia digna ^eo,
Ptima bencficiorum CLiflos eft ipfa mcmoria.benelicio-o;^^/?.
rum, & perperua confeffio gratiarum. Htmc maxi-''^ '^*'
'
me cultum j inquit Galenus , d nohis T^eus exigit j non
ut hecatombas taurorum tlli facrificemus , fed iit omnibm
notum faciamus , quanta fit ejus fotentia .fafientia & boni-tas. Danti enim nihil gratius ab accipiente rependi poteft
,
quam fi gratum habuerit,quod gratis accepit : nam fpiritui
gratise contumeliam facit,qui beneficium dantis grata men-
te non fufcipit. Hinc Epi^tetus: Si quid mente valemus ., .
quid nobis agendum, nifi ut T^eum affidue celehremus ^
gratiarum aEiiones canamus , dum terram fodimus aut ver-
timus ; feu lahoramus j feu requiefcimus ! ^ias autem ?
Magnus ^eus j qui hac infrumenta dedit : Magnus, qui
manus ipfas largitus eft nobis: ^JMagnus vero j qui ianta
infuper nobis beneficia contulit. Pertinet huc iliudPlauti: ^^"«^"
^iis eft aquum gratias nos agere fempiternaSy
Cum noftram petatem a^probant decorantque 2)/ im-mortales.
Pulcra efl iUa Ambrofii fententia de fratre Satyro : Nulluminom.
D X reJ'"'
a8 EMBLEMATAreferenda gratia majiis eft offichm. ^od Jl homini nonreferre , Jimile bomicidii judicatum eft: quantum crimen
non referre T>eo /
Exemplum prxbent vel ipfe aviculae, quse inDei celebra-
tione funt afTtduas. Epicfbetus: Si lufcinia ejfemj facerem
quod lucinia : cum autem homo rationalis Jim ^ quid fa-
ciam ? haudaho 'Deum , 7tec cejfaho unquam.
Laudahtur igitur Agefilaus , qui , quoties fortuna uteba^
tur profpera, non liomines pr^e fe coiitemnebat , fcd & Diisgratias habebat , tefte Xenophonte : Socrates , qui pro fru-
gibus Deo facrificandum cenfuit : Populus Romanus , qui
fupplicationcs Diis decrevit, quoties vel infigni aliqua cabr
oiitate liberatu? , vel vidorie infigni potitu$ eflet.
XV. OMNIS
At ,«o/ie^s flectit Tole caclentecaptrt .
^S
QEi::sr schooifHj^m ni: s Ti^KrniG.7)e roos van t mof^en /icAt ^e/c^eene/t ,
Js 7'aak te/' aronJ zon yerd>yeenen .
I
'SELECTIORjfi ^9
XV.
OMNIS FORMA CADUCA.
i^d radios frimi floret ro/a Jplendida folis:i^d moriensfleBit fole cadente capit.
N rerum naturac quae florentifrima..unt , citilTime vertun»tur in diverfum.
art.ii.
Forma bonitm fragile efl : quantumque accedit adaiinos j ovid. de
Fit minor : & Jpatio carpitur ipfa fuo.Nec femj^er viola j, necfemper lilia florent:
Et rtget amifja Jpina reliEia rofa.
Et tibijam venient cani ^ formofe , caplU
:
Jam venient ruga , qua tibi corpus arent.
Ih eundum fere fenfum cecinit Seneca in Hercule Oeteo.
Ut alta Jylvas forma vernantes alit j^tas nemore nudo primus inveflit tepor
:
At cum foltitos extulit Boreas Notos ,Et peva totas bruma decujfit comas, ".
T^eforme foliis afpcis truncis nemus:
Sic noflra longum forma percurrens tter ,T)eperdit aliqtiidfemper j ^ fi^^g^t minus
:
^ialifque minus efl quicquid in nobls fuit
Olim petitum , cecidit.
D 3 Simile
5(> EMBLEUArA^licioi.iv. Simile quid habet Nemefianus
:
JSl^oM hocfemper eris _, ferdunt ^ gramina flores ^^erdtt ffina rofas ^ nec fmper HHa candent.
Nec longtm tenet uva comas , nec po_pulus umbras ;^onum forma brevis efl , nec fibi commodclt omnis.
Bion olim dicebat , formam efle bonum alienun^ : fentiens
extra hominem effe , quod fibi nec dare poteft , nec tueri da-
tum.
XVI. COE
Vis c OEi/i surncit vsa. .Spoirte Xtia itnibj'oso lirat vitis paliiiite: clexLti'fte
Nbii ctiltJ-icis eoet . aiiO«l :£ovet atu^a. I>ei .
.-rl
Gons KJtA.ciiT TrERAisrni^Ri) a-LLHS
SELECriORA. 3 ^
XVI.
COELI VIS SUFFICIT UNA.
S^onte Jita umbrofo ftat vitts palmlte : dextr^
Non cultricis eget ^ quodfovet aura T)ei.
SOlus Deus vere fortis ac potens , qui ut nutu fuo nos quofTdam creavit , ita quoque mortuos regeneravit. Vokns
,
inquit Apoflolus , nos progemiit fermone veritatis ^ tit efe- '3mh. i^
mits primitia qnadam eortim qna creavit. Hunc fanefucceffum habuere molimina ejus
, qui homicida eft ab ini-
tiOj ut quotquot exiftunt homines , antequam regeneren-»
tur , natura fua mortui fmt in lapfibus & peccatis. Per rc-generationem autem nova ilHs vi|^ inditur: refultans ex gra-
tiofa unione cum Deo ejuicjue fpiritu. Cujus tanta quidem
vis eft , ut fubito hominem mutando , ex feroci manfue-
tum , ex fupcrbo humilem , ex immorigero obedientem red-
dat. Illuftre ejus quod diximus exemplum habemus m A-poftolo gentium Paulo , qui dum minas ac caedem fpirarec
adverfus Chrifticolas, repentc hice de coelo circumfufus, ac
dilapfus in tcrram, ejus, quem igne & ferro perfequebaturjfervitio fe mancipavit. Opus fanelonge prjeftantiffimum , &tantum quidem , ut prima fronte vel ipfo Hxbr^eorum ma-
giftro Nicodemo videretur fieri non poflc. Cyprianus ^CEp.ii.
feipfo : Ergo cum in tenehris atqtie nof^e coeca jacerem ^
cnm-
3* EM^LEMATAcumqtie in falojaEiantisJactdi ntitabundus ac dubius vejit^
giis oberranttbusfluBuarem^ vitamea nefcius ^ veritatis
ac lucis ^lienus ; dijflcile frorfus ^ro illis tunc moribus
opnabar,qtiod in falutem mihi divina indulgentia folli-
cebatur j ut quis denuo renajci pojfet ^ utqtie in novam vi-
tamanimatus, qiiodj^riusfueratextieret. ^ui folfibilis ^
ajebam, ejl tanta converfio , ut rejente ac perniciter exua-
Uir j quod velgentiintmJitu materia naturalis obduruit^
vel ujurpatum diujenio vetuftatis induruit.
XVII. TRAN-
Traistsit ^iotvixt^tto GI^ORIA T^XJ1VI>I .Decei'pt-i lloius itil>it"0 liiccitsciu.e coloi^qtie,
"Ett modo oiiae i:ii.ex'a±. oi*atia tota iiioit .
s ~Wi:ri:lt)s schoojst vi:rtvje,t.ict haast^e A/oem j^aa jrorte/ /ajf oiit//oot
,
J/aa^ yan ^t/n 'y^r^ e^n ^/anscA yer/c/root .
SELECTIORJ, n
X V I L
TUANSIT MOMENTO GLORIA MUNDL
^ecerpti florts fublto Juccufque colorque
Et modo qua fuerat j gratia tota fugit,
MUndi gloria & quicquid in eo donum breve, 3c reSfugax eft. CMmtdus^ inquit Joannes, tranfit ^Ep.i. c*f\
concupifcentia ejus. i.udos facit fortuna 8c 'fubito nobis*'^'''**^*
mortalibus honores , divitias , gratiam , atquc formam eripir
:
quorum alia inter manus diripicntium fcifla funt : alia infida
focietate divifa : alia magno detrimento eorum , in quos de-
venerant, deprehenfa, Hinc illud Auguftini: O amatores j^^-y^mundi j cujus rei gratia militatis: major enim non poterit^"^^'^'
efe fpes veftra , quam ut amici mundi ftis. Et quid
quieft) ibi nifi fragile, plenum periculis , quibus ^ per-venitur ad majus periculum ? ^ereant hac omnia j ^dimittamus hac vana ^ inania; conferamus nos ad fi-lam inquifitionem eorum , qua finem non habent : vita
hac mijera eftj mors fubito abrepit^ ^ fofi hac negUgen^tia pxna fupplicio luenda eft. Etenim nihil in hoc mundo
flabile , nihil firmum , fed omnia quafi unius noc^is fungi
,
uti fubito fiunt j ita quoque fubito pereunt. Nihil in eo
quod vel frucfhim adferat laboranti , vel fulcimentum inni-
;enti. Gloria ejus quam fallax , quam brevis , quam fspe
E ctiani
34 E M B L R U AT Aetiam turpisl ita quidem,iit non injuriaTragicus exclamet;
Cloria mtindt nihil aliud eft , quam aurium inflatio magna.
Quid enim fortis gloriatur , quem corporis aegritudo eificic
infirmum? Quid dives gloriatur, cujus fpcm furaut Tyran-
nus arripit? Quid nobilitas gloriatur afledata, nonnunquam
indignis & miferabilioribus ferviens. Hsec omnia fiquis fe-cum confideret, non errafle fatebitur, quirerumterreftrium
fragilitatem tt oflenderent , mundum& quicquid in eocom-pararunt bullae , fumo , vento , gramini , flofculis decerptis
.
tanquam fubito pereuntibus ? Brevi^r autem , fed copiofQ
dixit Salomon : Vanitas vanitatum j ^ omnia vanitas.
XVIII. OM^
Omjsz :NiMixj:\r vxrtitur iis ^^ittitmCxii tcntpe.stivits Ijt Piioebiis , pi-olpex-a cx-ercit
Ai'boi*; at inimodlcis aestibtis iiita. pex-i-t
.
:La
SELECTIORA, 35-
X V 1 1 r.
OMNE NIMIUM VERTITUR IN VITIUM.
Qui temfefttvusjit Thosbus profpera crefcit
K^rbor ; at immodlcis afiibus ufia perit,
REs natura fiia optimas j nifi modus adfic, malas fieri,non lolum ratio , fed & ufus docet : Terniciofiffi-
mum tn omni quidem vita , ait Plinius , quod nimium. ub.iLNam ut modicus calor arbores fovet , nimius autem fervorcafdem enecat , ita quoque modicus rerum ufus animos
confervat, nimius corrumpit. Hinc illud Ciceronis primo
de Officiis : CHediocritas ad omnem ufum , cultumque vi-
t£ referenda eft : In omnibus rebus mediocritas efl o^i*
ma. Et in oratione ad Brutuni: Nihil reperiri poteft tam
eximium _, aut tam expetendum ^ quam mediocritas. Pho-
cylides quoque dixit
:
liclvToiv fjt>iTpov olpi
^6 E M B L E M AT AAriftoteles ; pro Deo fupponens fapientiam. Huc pertinct
quoque quod dixit Horatius:
Virtns eft medium vitiorum utrinque redaBum.
His igitur in rebus , qux tra(flantur in vita , modum quetv-dam & ordinem adliibentes , honeflatem ^ decus confervai-bknus.
XIX. NU-
^^
^UCI.XXJM E8SE Qjri ^TJZ.^T , -NTJC:E.J^Z rRATiT&AT.INil pulci-a patet xqiiarvrxs . X* aooi* oni.nia. px^aeitat
:
^oii apls altsciue lulo Mxella lal>ox*e 1p*^i^^ -
CejC2V ZOJET Z02^TfXIt ^HJaT^ID .
JDoo^' noe/^e }^/trtr ^yjj-J t zoet rer/cj-eoe/iy ,
'^at ons foec/ie/i^/ Lxods /ru/da ^eeae/i .
S E L E C T I R^A, 57
X I X.
NUCLEUM ESSE (^l VULT, NUCEM FRANGAT,
Nil fulcri patet ignavis. Labor omnia prafiat:
Nott aps abfque tillo ntella labore legit.
QUi commodum appetit, ne fugiat laborem. Qui qirae-rit voluptarem , prius experiatur fudorem , fine quo
non paratur vera voluptas. Generofos animos j inquit Se- Ep.XxH
neca, labor fmtrit j hborem fi recufes ^ parum ejfe potes.
Non efl viri timere fudorem. Ipfi apes non fine labore mel-klegunt; ita tu quoque non fine labore quicquam capies
jucundi.
Non quifquam fruitur veris odoribus j cianriian.Si fronti caveat\ fi timeat rubos ^mnll'
Ky^rmat fpina rofas.
Ut enim, quac praeclara funt, vix multo cultu provenfunn
contra csepe , allium , & qujedam hujufmodi vilia etiam rc-pofita aut fufpenfa proferunt ^^{q : ita quae funt egregia , noti
nifi multo contingunt labore : quae mala , pafHm obvia funt.
Non etenimfieri egregium ac memorabile quicquam^
Kyibfque labore fotefi.
Hinc illud vulgatum
;
^i € nuce imcleum ejfe vult , nucemfrangat.E 3 Quod
j8i E M B LM M AT AQuod quidem di(^um c Plauto defumtum divus Hieronymus
alicubi ufurpavit de inveftigatione fenfus literarum myftici
:
§lui ijudrit \ inquit ^ animi pabulum ' in arcmiis literis >
firutetur fub allegori£ involucro conditum myfterium. Nux
enim foris tum dura eft , tum amara : intus tamen condit
cibum fuaviftimum. Huc referendum iilud Homericum
ligmentum de Moly herba , quam ait radicem quidem habe-
renigram, fed florem ladeum. Hanc ita defcribit OdyfT
lib.X.J--^^i>i'^^
iilvi [jttv [Xihotv ta^ze , yd^ctKTi ncti u>ti?
2,0
^OlSr IMOB-TErM: rORMIBAT AMOR .^e Bot^an , Ixvememavie » et laevas len-txat tuijd.a3 ,
Qtu. calet iti ciipia.o pectOA*e, pi^aeltat amoi*.
Likfdie: icxjsrn gje:i:j^ a^viA^iL
.
'yaor zee, e^nac^ir, lt/^ toor/tae>^aarir,^e /ie/r^ aaoii' ^aar A/-ac/rtea/£aa/'t •
S E L E CZ LO R ^.\ y%
XX.
NON MORTEM f6rMIDa¥ AMOR.iv^ Borean j hyememqiie ^ favas fenttat undas y^ti calet in cupido feEiore frafat amor.
Nlhil eft amantibus arduum , nulluslabordifficilis ;amo-:ris igne omnia vincuntqr. - jHjncjUud Virgilijbjj n '"p
•.v"y.«!^^. 'i" Omnia viftciP' df^or.- ^»^^ quam quod diligit. Non accipit de impoflibilitatefolatium, nec ex difficultate remedium : nec confilio tempe-
ratur , nec tempore frenatur , nec ratione fubjicitur. Seneca
Tragicus
:
Non regi curat, ^atiturve frenos
:
VXSAHaud timet mortem, cuftt ire in ipfosObvius enjes,
Pro-
r
40 EMBLEMATAPropertius.:
Verus amor nullum novit habere modum.
Re^le autem Paufanias amorem divifit in vulgarem & ctele-fiem. Coelefli vero amore intelligimus afleAum fpiritualem
,
quo animus fertur in Deum, tanquam in fummum bonum,fibique ante omnia diligendum , non tantum ad regulam ali-
quam aut menfuram, ut res alias, fed fine modo. De hoc
fenTvii^^rnardus : ExceUit in natura donis affeBio hac amoris
serm. prafertim cum ad Juum recurrit frincipium. Et alibi
:
' t^agna res eji amor, fi Jua reddatur origini., Ji refujiis
fuo fonti ^ femperex eo fumat , undejugiterfluat. Princi-
i^^oim.pi'^"^ autem amoris eft ipfe Deus : Non enim dileximus
^'»' ^eum^ fed ille dilexit nos.^ ^ mifit filium faum expatio^nem^ro^eccatis nofiris.
XXI, NON
2.1
IN^OT»^ OMlsriBXJS AEqxiA SORS V^E-l^rTT .IN^on. eaa.em lalrx -vis Xuminis itiitat et imia ;
Saepe auoi ex:cellu,Mi est ^lsla iaqitta lex^xt:
.
^i,jlje:s hei^ft j^ii:t t zi:lvk lot.^e ioaoycAiet^ meest i/e/t/ryZ of 't jyt^ ,
SELECTIORA, ^t
XXI.
NON OMNIBUS BQ}J X SORS VENIT.
Islon eadem fati vis Jummis inflat sS imis
:
S.efc qiiod exceifum e(i^^ 7nijfa fagittafirit.
Ftlices qui videntur faepius infelici/llmi. Excclfa cnini
uti confpicua , ita ad omnes quoque fortunx cafus
patent. Hinc Horatius ad Licinium , ut alta nimis pericu- ub. u,
lofaelTedoceat:''^'^'"
Sapius ventis agi^atiir ingens
Tinus ; ^ ce/fe graviore cafti^ecidunt ti rres , feriuntque fummos
Fulmina montes.
Stulti profefli qui fecuri fe putant in dignitatis faJflL
gio. Nam ut habet Cicero: Superiorihus invidetur fape -^"^-Tyevehementer j ^ eo magis quidem fi intokrantius fe ja-Eiant j C^ aquabilitatem communisjurisprafiantiadigni'
tatis j aut fortuna fine tranfeunt. Hinc quidani interro-
catus, quomodo invidos non haberet ? refpondit: Si nihil vd. mhx.
inquit , ex magnis rebus habiieris : aut nihil feliciter
gefferis ; nam fola miferia caret invidia. Huc refpexitStneca, cum dixit : Invidiam efugies ^ fi te non ingeffe- Ep.xvn.
F ris
;^5jEMBLEMATA
rls ocuUs : fi bona Uia non jaBaverls ^ Jl fciverh In
-De rtm flnu gaudcre. Ovidius quoque
:
(ftnons.
Summaptit livor , prflant altifflma ventk
1S^
XXII. QUAN-
ji:2.
Qijatn^Ttjm: QTjisqux titvie-t, ta^tstttjim: tugitPex'Jiices aJJii" peditu-S tinioi' anx:ius alas
.
Ivt^^acxt itt cu.x'\xk,a Sa levis iiJcjue laTjoi:'
.
3^/
XXII.
QUANTUM Q^UISQUE TIMET. TANTUMF U G I T.
^ernices addtt fedibus tinior anxitis alas^
Et facit ut cur.Jus Jit levis ufque labor.
TUtiffima res eft nihil rimcre pr^eter Deum. Timidumautem non facit animum nifi reprehenfibilis vitx con-
fcientia.
Nam ut re(5le Juvenalis
:
snty.
XILL
- - - confcia fa[ii
^jMens habet attonitos j, & fttrdo verbere caditOccultum quatiente animo tortoreflagellum.
EtNafo: i^ih.v,
Confcia mens ut cuique fiia eft , ita concipit intra
^eEiora fro faBo fpemque metumque fuo,
Hinc Cicero : CMagna vis eji confcientia in utramque pro au,partem ; ut neque timeant ^ qui nihil commiferint y (^
^^^^'
poenam femper ante oculos verfari futent , qui peccave-
rint. Licet enim audacifTimus fit quifquam , vel timidiffi-
mum facit ipfa confcientia. Bias igitur interrogatuSj quseres in vita metu careret ? non abfurde refpondit : Bona
F z con-
44 E M B Z|p M AT Aconfcientia. Quamobreni , ^H^olis timere , fi nolis efle tri-
ftis, bene vive. Secura mens^feiftitiam levircr fullinet. Bo-
im vita gaudium feraper habet ':. fonfcientia autem rei fem-
per in poena eft. Nunquam fccurus eft animus reus : mens
enim mala confcientiae propriis agitur (limulis. Cicero pro
Cluentio : S't opthnorum confiltorum atque faSforum tejlis
in omni vita confcientia nobis ftierit y [ine ulio metu fmrt'-
a cum honefate vivemus. „^
XXIIJ. JU-
^J^
IrSTITIA CEKTISSi:MrUM HUMAT^ARUMKHRUM ntAESIDIUM:.I*i*aelwliitm T coltimen, cei»tislimaqiie ^icoi-a i*ei.*iun ,
Pas elt: : nec mTi.ndum. iiu'a pei'ii*e lijii4.ii-t
.
tJLec/?t doer/ cfe -yyere/d /faanJe Slvyeo- ;
J)oet ^or^te/v ^eeiycAe^tr SeA/yyert^ .
SELECTIORJ. 4^
XXIII. ^
JUSTITIA CERTISSIMUM HUMANARUMRERUM PR^SIDIUM.
^rafidium j columen j certijjlma ancora rertim ,
Fas efi , nec mimdumjiira perlre finunt,
SOlon perconratus , quid maxime ad falutcm Reipii-blicae prodeflet? refpondit: Si boni ^pramtis invitan-
tur : mali autem ^osnis coercentur. Simile quid habet
Cicero: Nec domus nec, Rejpublica flare fotefl, fi in ea jjj,Denec re^fe faBis pramia extent ulla j nec fufplicia fec- ""'*
'^""''
catis. Etenim peccandi impunitas maxima cft illecebra:
& quos ipfa nacura retinerc in ofHcio non potefl, ii ma-gnitudine poens maleficio fubmovcri debent.
Notum illud Horatii
:
^-^ ^^
- - - adJFt
Regula ^eccatis^ qu£ foenas irroget aquas.
Optimc fanc Cyprianus : Juflitia tft Republica cft pax mxxL^opulorum , tutamen patria j immunitas ^lebis , mimi'
"^"'^
F 3 men-
j^6 E MB LE U AT Amentum gentis ^ cura languorim , gaudium hommumjf
temperies -aeris , ferenitas maris j, terra foecunditas _, fo-
latium pauperumj htereditas fliorum , ^es futura bea-
titudinis.
XXIV. RE-
Rl^LIGIO PTJBI.IC7\.i; SAIvUTlS PI?_AXSIDIir:M:
.
Ceirs ieltx, jxtitoa coelo quae iolvit lionoi*ea;
INrtitiu' lioc :fiilci*o puolica -tttta, lalus .
Daar cte a/tna/' yuu/'e/p/taJi^jmoo/cen .
SELECTIORJ, 47
XXIVRELIGIO PUBLICiE SALUTIS PR^SIDIUM.
Gens fellx , jitjlos ca^lo qna folvit honores ,
Nititur hoc fulcro pibltca tuta falns.
QUxritur inrer politicos , an aliqua debeat in RepiiblicaefTe Relig;io ? feu an Relido oc cultus Dei tantie fic
neceffitatis , utabfque eafocietas politica confifierc ncqucat?
Communis omnium populorum confenfus in affirmationem
confpiravit, ita quidem ut nulla tam barbara. natio reperia-
tur, qu^ nonDeum aliquem ac Religionem agnofcat. Sed
reperti tamen fuerunt Athei,qui omnem-hanc de Religione
materiam tantum pro commento humano habuerunt in eum
finem a prudentioribus excogitato , ut rudcm multitudinem
metu numinis & posnarum infernalium in oilicio conrinerenrQLiam imprimis fententiam propugnat Lucretius, & hodieomnes illi feftantur, quos Machiavelliflas vocanr.
Haec periculofa opinio imprimis ex animohominum cxtir-
panda : ea enim femel admida perit omnis focietas humana,
ac horrendis fceleribus janua aperitur. Qiiapropter etiam
Ethnici Atheos ad nulIumReipubliczemunus admittebant.
Neceflitas autem Religionis ira dcmonflrarur : Ubi nulla
Religio , ibi nuila fides : ubi nulla fidcs ^ ibi nulla focdera &pada : ubi nulla foedera & pa(fla , ibi nulla Refpublica. Pro-
batur
,
4S E M B L E M AT Abatur, quia omnia fcsdera & pada confirmantur juramento.Juramentum autcm, efl religiofa invocatio Dei , tanquam
viiidicis perjurii. Si ergo nulla eiTet Religio, nullum c-
tiam eflet perjurium , ideoquc liceret impune fallere. Secunda
ratio hxc eft. Quia faepc in Rcpublica talcs accidunt cafus
,
qui non nifi Religione expediri pofTunt. Exempli gratia..
Cum contra hoftem longe potentiorem efl pugnandum , ficut nulla fpes in humanis viribus fuperfit , tum a fola Reli-
gione petendum cfl: auxilium , ac miiiti perfuadendum , non
in multitudine exercitus , fed de coelo vidoriam eflc. Con-
cludimus ergo ReHgionem in Republica abfolute efTe necef-
fariam, ac publicx falutis maximum prsefidium.
XXV. AE-
-^s
K.~£.^A:i-.^ JtlS, AEQIJAI.IS POTESTAS.Aeoito tiii'e valet ciitaevxs aenmcta Potei-ta3 :
Hocaue im.ntt^ iuj:*1s, mio miiior-enlis, ei^it
.
GrJE.LYICi: J^^GT, GI^LY^JC ItECHT
.
Jie^/i: yaa/:- t ae/fJc.e /'ecAt- -'^i,v*/^/v»v
S^LECTIORA. 49XXV.
JEQUALE JUS, ^QUALE POTESTAS.
ayFquoJure valet quavis aqudta potejfas
:
Hocque mlnus juris , quo minor enfis erit.
MEminitPlutarchus, ut quondam legi , fenem Antio-chum irrififle hominem
, qui fibi urbes ahenas op-
j-ugnanti commentarium dc juftitia adferebat. Opinabatur
enim, juris five juflinihil prseter inanc nomen exiftere, &id efTe sequius quod vaHdius ; five ut Tacitus eandem fen-
tentiam expreflit ; Id ejfe jus _, quod ei qui plus foteftj
utile eft. Idem fenfit Carneades , & probare conatureoar-gumento, quod omnes homines natura duce feranturad fuas
utihtates, atque proinde fibi pro moribus varia fanxiflejura,
qu£ fibi utih*a arbitrarentur, faepe etiam&mutafl^e: undefe-
queretur nullum dari jus naturale,quod & flatuit Poeta
:
Nec natura potejijufto fecernere iniquam.
Quanquam vero hoc minime concedendum, fiquidemho-
mini propria efl: appetitusfocietatis, idefl:communitatisnon
qualifcunque fed tranquillas , atque proinde qusdam propen-
fio ad ea flne quibus illa focietas minime confervari potefl
;
tamen quoniam nonnuili ufque adea indomitis cupiditatibus
agitantur , irt interim quid ad communem focietatem condu-
cat, minime attendant, ahi ahos opprimentcs, acdenudan-
G tes.
So EMBLEMATAtes, cum potentiores qujEvisimpuneagunt, fit faepe , utali«
quis fcmetipfum ac fua confervare iion poflit ^ nifi viribus
contra invaforem fatis fit inflru(R:us , atque propterea , tametfi
optimo jure nitatur,
jus illud fuum omni careat ef?e(H:u
,
fi viribus deflitutum fit. Ubi autem vires aequales fmt,
quoniam potens aequc potentem tuto aggredi non potefl,
ibi aut nulia injuria , aut fi fubinde oriatur , facile repellitur.
VerifTime igitur dixeris, concordiam optime ali, atquequod
juflum eft exerceri , fi partes inter fe fint aequales, Quanto
enim quis potentior , tanto faepe & promptior ad Ijedendum
,
quod fi fiat,
Q^ii^v.----- Qedit "jirtbus aqtmm
^
irij. 8. Vi5faque pugnaci jura fub enfe jncent.
XXVI. NON
:xe
Imponas capxti lepox-ino casHda toi-vam
,
Fruitra ex-ifi ; in^ii
SELECTIORA ^tXXVI,
NON SOLA FIT CASSIDE MILES.
Imfifhas capti leforino cafjlde torvam,
Fruftra erts ^ indtgni militis ora vides.
FRonti nuUa fides : nam plerique non tam efle boni acfortes quam videri voliint. Hinc illud Clirifti: No-l'^^'^^^'
lite judicare fecundum faciem j fedjuftojudicio judicate,
Non enim bonus atque fortis,
qui externa fpecie bonitatcm
& fortitudinem pras fe ferat, fedquireipfabonusacfortiseft.Bonus autem dicitur
,qui 2equitatem& juftitiam amat; for-
tis , cui animus crefcit in ipfa rerum difficultate : quique ad
mortem ita paratus eft ; ut meminerit maximos lud:us morte
finiri : parvos multa habere intervalla requietis , mediocrium
nos effe Dominos, ut fi tolerabiles fmt, feramus: fm mi-
nus , aequo animo e vita , tanquam e theatro , exeamus.
Fortilfmus ille eff , .
^i fromptus metuenda fati : fi cominus inftent , ^^^* "'^'^*Et differre ^oteji. - _ -
Vicfere licet homines nefcio quid magni voce , Vultu , ha-
bitu promittentes , ubi vero ad rem veneris nullius pretii.
In periculis timidi , fic ubi metus abeft inflati,
pelle leones,
& corde lepores. Ejufdem generis funt hypocritse , quiG i dum
xxnt
5-1 E M B L E M AT Ajn pf.
dum virtutem fimulant, virtutem non exhibent ; ^miamjinquit Augudinus , fotum frtiBfm m laude hominum po-nunt. De his Bernardus : Hy^ocrita volunt ejfe humtles
fine defpeUtu ^ fauperes fine defeBu , bene veftiti fine fio-
licitudine : delicata pacis fojfejfores fine labore j aliis
adulantes j aliis detrahentes : mordaces ut canes , dolofi
ut vulpcs : fiuperbi ut leones y intrinfiecus autem lupi rapa-
ces : mellis dulcedinem, id eft , inanis gloria & latentislafcivia , ut urfii quarentes. Volunt effe fiine authoritate-
judices , fine vifiu tefies : poftremo falfi accufiatores j &omni veritate carentes. Sed notandum quod oh'm dixit
Dominus ad Samuelem: Homo fp>e£fat quod efi ab oculos;
^eus autem fifetiat quad eft in ammo.
XXVII. PE-
PECTJlSrij*. SAlsrGUIS ET AlsrrMA MORTALIUIM .C^uittQ itiJ. nal»e-t xrtu.t%Atis , a-epina Pecitiuia vLniCii-
,
ruitriineoqite ictit lortiu^ luia iei*i-t .
7Ca/z /neef c^aa t- 4^/i^f~iuur uit ric^ten^ •
SELECriORA. syXXVII.
PECUNIA SANGUIS ET ANIMA MORTALIUM.
^iicqtiid habet miindus ^ regina fecunia vincit,
Fulmineoque iffu fortius una ferit.
RExIfrael Ecclefiafles , ciijiis ranta authoritas, iit fc fa-
cile contra omnes pofTit defendere , tribus verbis ma-
ximam veritatem complexus, !Pm////>, inquir, obediwit Ecckf.x,
omnia. Etenim pecuniam , qux genus & formam donarepotefl, reginam facimus omnes. Huic fervimus omnes;
huic palmam tribuimus omnes ; huic omnia expenfa, huic
omnia feruntur accepta , & in ratione mortalium fola utram-que paginam facit. Nec mirum. Nam quicquid exijiiium
,
quicquid fplendidum , quicquid venuflum , quicquid deni-
que gloriofum hominibus contingit, id a folius pecunise be-
neficio proficifcitur. Unde 6c Ovidius:
Carmina latidantur j, fed munera magnafetuntnr
:
IDum modo fit dives harbarus ille placet.
i^urea funt vere nunc facula : plurimus auro
Venit honos _, auro conciliatur amor.
Auro fervitia, auro fafces, auro miles in foro, exercitus \n
agro , auro denique omnia comparantur.
Virtus , forma , decus j divina humanaque pilcris^
^ivitiis^arent 3 qtias qui confruxerit , illeG 3 Qa-
54 EMBLEMATAClarus erh, fortls , juflus , fapens etiam ^ReXjEt quicquid volet. - - -
Hinc illud Hefiodi
:
X^^jUrtT* yd^ ^^Z^ 7ii?^iTeti hiXo7a-i (^pofoiff-t.
'Pecunia anima atque vis eft mortalium.
Qua ratione permotus Bellcrophon apud Euripidem dicit
:
Sine meyocari fejjlmum, ut dives vocer.
Nemo an bonus ; an dives omnes quarimus.Non quare , ^ unde : quid habeas tantum rogant.Ubique tanti quifque , quantum habuit j fuit
^id habere nobis tur_pe fit j quaris? nihil:f^ut dives o^to vivere , aut fatij>er mori.
Bene rnoritur , quifquis moritur dum lucrum facit.
'Pecunia ingens generis humani bonum
:
Cui non voluftas matris ^ aut blanda foteft
Tar effe proHs, non facer meritis parens.• Tam dulce » f quid venerit ; in vultu micat.
tMerito illa mores coelitum atque hominum movet.•
vyo domo Refle tamen Cicero : Caduca femfer ^ mobilia hac effe^"^* duxi , nott virtutis atque ingenii , fed fortuna ac tempO'
rum munera .- quorum ego non tam facultatem unquam &cofiam exfetendam pitavi y quam in utendo rationem, (S
in carendofatientiam.
XXVIII. NON
^NiON IVIIlsrOH. ErST -VTH.TUS pTLTAM ^AXEIIRX i»AIlTA TXJERI . irN"il luvat iiiQeiiti coxioeiJta. pecuma acer-vo ,
^
^i +e lei'-vaiiclx pjxrvaaa. cui*a teiiet . i
T GjELJD X.ISCHT VOORZTCHTxaHIl^m .
Zie> Ji^e/ /roe Ajr sj^nAert AeJi^aartr.
#
SELECTIORA. ffXXVIII.
NON MINOR EST VIRTUS Q^UAM QU^REREPARTa TUERI.
Ntl jnvat ingenti congejla petunia acervo
Ni te fervandi frovida cura tehet,
PArfimonia magnum vegtigal. Unde Mecsenas ad Augu-flum ait : T>ivitias magnas collegi , non tam miilta
accipendo , quam non multos fumptus faciendo^ Pertinet
huc Chrifli praeceptum de coUigendis fragmentis : & quodait Cicero : ^arfimonia res optima & in privatis familiis^ in Repiblica. Juflinus dixit : Genitrix_ virtutum eji nLxx.frugalitas. Namut animus luxu folvitur , inquitSeneca,ita frugalitate firmatur. Moderatus autem opum ufuscum magna fapientise laude eft conjuncftus , fecundum illud
Thoms Mori:
^tere divitiis tanquam moriturus ^ idemTanquam vidlurus parcito divitiis.
^arcere divitiis qui tempore novit & uti jIlle modum fervans inter utrumque fapt.
Contraria vero adjun(?ta prodigalitatis concomitantia & con_fequentia funt pefTima. Concomitans efl turpitudo. NamCiccrone tefle turpiffimum eft fmere rem familiarem dilabi.
Confequentia funt : paupertas , rapin«e , furta , honoris ja-
(R:ura,
S6 E M B L E H AT Ad:ura. Hinc Tiberius Casfar prodigos fenatores cum igno-
minia ab oiliciis publicis removit. Pertinet liuc vetus iliud
:
^^dificare domos ^ farcere corpora muttai^d pau^ertatemfroximus eft aditus.
Nec non illud Horatii:
Serviat a:ternum quifarvo nefiiat uti.
Exemplum autcm Parfimoniae infigne habemus in Pompo-
nio AtticOj quo, cum opulentia alTlueret, nemo fuit mi-
nus emax, minus xdificator. Cato fenior ajebat , duobus
proventibus fe rem familiarem regere & augere ; parfimonia& agricultura, quarum altera frucftus pr*ebet, alteramddumufus adhibet. Cavendum vero , ne fordida fit parfimonia
,
& in avaritiam degeneret. Avaro enim quid mali optes , ni£iiit diu vivat?
XXIX. AS-
ASTU DOIVIATUIL VIOLXIN^TIA .Quicl ruis, imm.cnG.s , I^eo, fretua vii^ious: ecce ,
TjnU"ti*a es ; plufi alti '•alert"tItiis unpejxiunuiue "Vf
JMjSXK jyOOR ICON^ST ^T^S IC^ItyLCHT.2)oor A-onst^ ji'ori£ leeitjye/i ^'oc^t ^etemt-
;
2)oor t aoutP^ raa^ Jeuailen moe^
SELECriORA. S7
XXIX.ASTU DOMATUR VIOLENTIA.
^iid ruis immenjis j Leo , frettis viribus ; ecce ,Frujlra es : flus aftus ingeniumque valent.
NArrat Munfterus in fua Cofmographia , anno fupra mil-iefimum quadringentefimo , & feptuagefimo , orta
difrenfione inter Hpifcopum & cives Colonienfes , duosEcclefi^ Catiiedralis Canonicos conlulem quendam fibi in-
vifum, poftquam eum verbis blandis ad prandium invitaf-
fent, fraude illeflum , camerae five cavernae inclufifle , pa-
rato ibi, quem liabebant Leone , jam fatis fame macerato
,
ut hominem vivum laceraret : illum vero , fmiulac Leoneni
irruentem vidiiTet , protinus manum lacinia tec^tam belluae
gutturi ingefrifle, atque hoc modo pene fuffbcatam gladio
trajeciffe. Lyfimachus quoque , Agathoclis filius, fxvi/Ii-
mo Leoni obje6lus fubito manum pallio involvit , atque eaori belluae ingefta , fmiulque prxhenfa ejus lingua faciie
enecavit. Capitur etiam Leo velatis oculis, ut his verfi-
bus non nemo innuit:
Vincere fi fcvum cupis (^ vincire Leonem:
Fac oculos vincas y ^ Leo vi6ius ertt:In pugnis oculi primum vincuntur & aures
:
Lumina qui potuit vincere , viBor abit.
H Do-
5» EMBLEMATADocemur igitur hoc cmblemate , confilio & artc f$pe pluseffici quam vi.
. Jiinc iliud Gr^ci -.
\_Ars ejl hominibns ^ortus tnforttmii,
Lih.ii. Ovidius dixit:Fa/ior.
- - - IJbi vincere aperte
Non datur j injidias , armaque te^iafarant
Fraude ^erit virtus. - - -
XXX. VIR-
3"A^TRTUTi: SXTPEltATUR T>OIvUS.
I
Eltidil: -VT-vtus ai'tcs lici'oa aoloiaa
;
Sti*eniiaqtie immotum ttexrtx*a i-e-vrellit opus .
STERJCTE oT^Ri^rsrrt xxsT
.
Geen. /zst J(uin ^e/c/ea kr-ac^t ie/luite/v:
Geen Tooft o/^^»"^^^i^ ^oe/iJieidjhitren^
SELEQTIORA. S9
XXX.
VIRTUTE SUPERATUR DOLUS.
Eludit 'virtus artes hevoa dolofas.
Strenuaque immotum dextra revellit ofus.
\Tls iiti facile fuperatur arte, ita quoque virtute fupera-tur dolus. Per virtutem autem intelligo fortitudinem
illam, qu;s prudens j fortis ac temperans eft. Fortitudo enim
,
fi confilio fulciatur (nam fme confilio integra non efl) quid-
vis contra paratur, disjicit atque convellit. Agis igiturfcif-
citanti, quot eflent Lacedaemonii ? ^^uot fatisfunt j inquit,
ad propuljandos malos : oflendens referre , quam fortes vi-
ros haberet civitas , non quam multos. Magis hoc tamen
procedit, fi animi fortitudinem fpedles. Robuftus enimani-
mus nihil in hac vita pertimefcit , neque infidias Diaboli
,
neque illecebrasmundi. Quicquidobftat, nihil ; momento.
rumpitur:
Invia virtuti nulla ejt via.
Hinc illud Graeci
:
A^jUg Ti y io-ofJt^icB^ct TroKKo^ Kccfi^Qns.
Nos fortitudine plurimum p-ajiabimus.
Fortitudo namque animi inexpiabili proelio adverfus omnia
vitia decertat; invi^^a ad labores , & fortis ad pericula, ri-H i gi-
6o EMBLEMATAgidior adverfus voluptates: ut avaritiam fugiat , tanquam
labem quandam , quae virtutem efFcEminat. Efi fortitiidi'
1}J'^' nis proprium j ^ magnitudmis animi , inquit Cicero , «i/:;//extimefcere , omnia hiimana defpicere : nihil quod homini
iii. Dt accidere foffitj intolerandum pitare. Idem alibi: ^imagno animo efl atque forti , omnia qtia cadere in ho-
minem pojfunt , defpicit & pro nihilo putat : atque iflevir altus & excellens magno animo vere fortis _, infra
Ephef.vi. fe omnia humana ducit. Re(R:e vero Paulus : fratres
,
confortamini in 'Domino , ^ in fotentia virtutis ejus,EfM.xiL Nam ut ait Propheta : Fortitudo noflra & laus noflra T)0'
minus : faBus efl nobis in falutem. Qlio & pertinet il-C/r^.x^.Iud: Facius efl fortitudo pauperi: fortitudo egeno in tri.
hulatione fua.
XXXI. NIL
IN^iiw isroTsr i>o3^abii,i: .
St"ei: loiupes lice+ oz-e xef03c ; Kimc Xfaeiia coefcen ,Cti±n-ei-e conaiitem laxea. pila vetat .
SJ^
^li.:es is ti: Tx^r^fJE?^.
Ofjc^jon AetjfaardJtamjj^eic/enJ^rinjt
,
De Jiui/ en toom 3j'^i ^rac/tt liec/jfin^t .
SELECriORA, 6i
XXXI.NIL NON DOMABILEL
Stet Jbntpes licet ore ferox , hunc frana coercent ,
Currere conantem faxea fila vetat,
EQiius licet ferocifTimus facile domatur, fi fit pruden^-ia;quidni effrenae libidines & carnis cupiditates domari
poffent, fifitconrilium^Arduum fateor hoc elTe (nam ut ait
Terentius, ingenium efi omnium hominum froclvve ad libi'
dinem) non tamen tale , quod omnino fieri nequeat : unde &illud Auguflini. Noliint homines effe potentes contra vitia
atque libidines , cum^men plane oportet ^ ut unufquifqiieeam potentiam aj>petat : ut potens (it in fe ipfo. Virium
fcilicet fatis eft, nifi defit voluntas. Non tamen quifquara
vere potens dicetur , fi non hanc fuam potentiam in femetip-
fum & pro fe ipfo exerceat.
^ii fe volet ejfe potentem
Kylnirmtm domet ille ferocem.
Neque enim cupiditatibus modcrari efl fe fervum facere, uc
autumant illf, qui nifi quod oculis , auribus ac abdomini
blandiatutj in bonis habendum putant ; ^t^ plane liberum,
fiquidem libertas eft poteftas vivendi ut velis. Is autem vi-
six. ut vult,qui red:a fequitur , qui gaudet ofRcio , cui vi-
vendi via confiderata atque provifa eft;qui legibus quidem
H 3 non
LiL 11.S/tU 7.
61. EMELEMATAnon proptcr metum paret:fedeasfequituratquecolit;quia \A
falutare maxime eflejudicat: qui niiiil dicit, nihil facit, ni-
hil cogitat denique , nifi libenter ac libere : cujus omnia con-
fiha , refque omnes , quas gerit , proficifcuntur , eodemque
referurttur: nec efl ulla res , quac plus apud eum polleat:
quam ipfius voluntasatque judicium. Cui quidemetiam for-
tuna ipfa cedit. Qiiapropter & Horatius
:
^lfiiam fgttur liber? Sapens , fibique imperiofiis.
^em neque fauperies j neque mors , neqtfe vincnlaterrent
Refiponfiare cuftdinibus^ contemnere honores
Fortis j ^ in fie iffio totus teres atque rotundus,Externi nequid valeat per leve^orari y
In quem manca ruit fiemfer fiortuna.
hi^^^oan. Nequevero omittendum illud Auguflini: Vis ut carofier^viat anima tua: 'Deo firviat anima tua : debes regi, ut
^ojfis regere.
XXXII. FOR.
3^
rORTlTUDO IvtJCIS IlsrBI&A.^N^xl taoi iti-enuitas -temei*aj.*ia coecaoue px >Iit;
A.+ aiiae cojiillxl IttmiLne clara vldet
.
STJE,Ri:iTK HjEX,TT TICHT JSTOnia
V
SELECTIQRA. 6^
XXXII.
FORTITUDO LUCIS INDIGA.
NH ttbi ftrenuitas temeraria coecaque frojit
:
K^t qu£ confdii lumine clara videt.
Is confilii expers ipfa fibi gravis. Hinc illud Flacci
:
- - - Nott folis viribus aquum
Credere; fefe acri potior prudentia dextra.
Fortitudo namque deftruitur, nifi per confiiium fulciatur:
quia quo plus fe polTe confpicit, eo virtus flne moderamine
rationis deterius in prseceps ruit. Quid fi vel Cyclops
exoculatus manus quoque verfum porrigat ? quid fl viribus
ftoiide ferox omnia tentet abfque judicio ? Strepitum hi ex-
citant, nihil eiEciunt , nonnunquam & pereunt. Unde ScJuvenahs
:
- - - Viribus ille
Confifus feriit admirandijque lacertis.
Neque enim corpora vafliffima , neque exercitus numerofiiH-
mus quicquam valent, nificonfiho regantur: tanto magis fi-bi in perniciem , quanto magis fua mole premantur. Caete-
rum quaecunque tandem fpedes , nihil in hac vita confiflere
poceft
^o:n^ -vti seo tutitjs arti: .:Noii leiiipej' validae pi-aeitant miuiimina >-ii-e.s
Saejje XJiq^ens iola pellitui- arte maitim .
LlST VXlTLIGJi VOOR Gi:v\rjCl^n .J ^r/ta/iit Auz/i, list soo M^el Se/teeAe/L-
.
SELECTIORA, (,^
XXXIII.
NON VI, SED TUTIUS ARTE.
Kon femper valida prajlant mnmmina vires
:
Sape ingens fota pellitur arte maliim.
FErocifTimns animaliiim Lco ; audax prorfus & cufKftii;terrorem incutiens; unde& in Heroum fepulcris Leo-
num fimulacra flatuebantur ; quod non tantum vecus Scho-liaftes Horatii ad Epod.XVI, fed & Levinus Torrentiusobfervavit, addens , talia fnTiulacra Leonum in Italia pal-
fim confpici. Quanquam vero tantis fit Leo \4|ribus , ucfibi.vel ab audaciilimo nibil timeat, paratus iw prslium
,
ore & unguibus , quodcunque fit obvium , foede dilacerans
,
tamen nullo negotio pellitur , fi quis edoctus ejus natu-
ram, ignem modo (Iruat vel tsedam accendat : confpe^taenim flamma fubito expavefcit ac neminc infcquente fuair.
H inc patet verifTimum efTe, arte & confilio fubinde t^^oX^quod vi nequaquam potefl. Hujus rci pafHm in hiftoriis
cxempla funt obvia. Qiioties enim hoftes territi , exer-
citus fufi , ingens malum averfum non vi {t
66 EMBLEMATACiceronis : Sapentis animus magnltudine conjilii optime
feptus ., vinci aut expignart non foteft. Nec abludit
,
quod habet Auguftinus : IJbicunque fuerit frovidentia
^
tbi univerja contraria fruftrantur. Interim tenendum
eft illud , ne ad bonos fines adhjbeamus mala media.
Nam vir vere prudens veram re^lartique adhibet confulta-tionem^ honeftis utitur mediis, turpibus abflinet, gnarus
non facienda mala ut eveniant bona.
XXXIV. QUOD
Sd- •
Qtjoi» GX:M:iisrTjM kst :ptaj& xjsqxje, ^^IvXT"Wiitae -v^ires , et conloexata poteitaa
^Nxl lioi non tutmn i-^ddit , et omne domat •
JD^^B-Exx icjt^cjiT -irEJRj^A& vj:,x:j^ .^aa/' aoSae/e. /na^t ^leer saum fc/^/^on^en ,
SELECTIORA. 67
-..tk-XXXIV.
QUOD GEMINUM EST PLUS USQUE VALET.
^nit^ vires & conjbciata poteftasNihil fibi non tutum reddit ^ omne domat.
SCilurus Scytha liberos ocloginra mafculos habens , cum
elTec moriturus fafculum jaculorum fmgulis porrexit, juf-
fitque frangere. Id cum finguli recufallent, eo quod videre-
tur impoffibile ; ipfe fmgula jacula exemic , atque ita facilc
confregit omnia. Quo fadlo filios admonens; Si concordes ^inquit _, eritis , validi inviBiqiie manebitis ; contra/i di(jl^
diis ^ feditione dijirahemini j imbelleseritis ^ ^ expugna-tu faciles.
Et fane quod urbes & olim , & hoc noftro faeculo hofti cefle-re, ducibus in diverfa (ludia, & confilia diftraclis , aut na^tionuminterfe smulatione, invidia, diflenfione? quasinter
fi unitas & concordia fuiflet, hoftem in campo, aut ipfo invallo, ad internecioncm deleviflent, obfidionem folviflent,
urbes lervaflent , atque optima fpolia reportaflent. Quod
fa(5lum legimus in obfidione Bethuliae , ab immenfls AfljTio-
rum caflris, quos cives , quafi vir unus egredientes , fuga-
runt , fuderunt , madlarunt , ac ingentibus fpoliis divites^
viclores, actriumphatores in urbem reverfl funt. Quidenim,
obfecro , tantas vires addidit hominibus prope vidis ? Pro-
I X fedo
68 EMBLEMATAfeifto nihilaliud quam unanimitas atque concordia: ^oniam
xr!^* t-yfJIyrii i^oN ADUNATi ift fugam ibant fracipites ;fiiti autem Ifrael uno agmine ferfequentes , debiii'tabant cmnes
,quos invenire^oterant. Barbarasquaeforefpi»
cite nationes. Nonne Turcarum imperiumad tantam magnitu-
dinem proceffit, eo quod unoquafi fpiritu animati difcordes
atque diirentientes facile fuperarint? Nam ut vocibus fimu*
jundis graviorfit concentus, iraquoqueviribus fimul jun(?tis
major fit poteilas. Agefilaus igitur interrogatus , quam ob cau-
fam Sparta moanibus non cingeretur, oHendit cives armatos
& unanimes : Hi j inquiens , fimt civitatis Sfarta moenia^Idem, cum interrogaiTetquidam, refpondit,. civitatem non
faxis lignifve, fed pro vallis ac mcenibus incolentium virtu-
te muniri oportere : ^ios , inquit, fi Jungit concordia^i
millus potefi ejfe murus expugnabilior, Hxc autem concor-
dia maxime neceffaria in pugna fpirituali adverfus poteftates
tenebrarum, cum quibus arfiduanobis colltK^atio eft. Huc
MMar- fpedat illud Tertuliiani: 'Diabo/us inveniat vos mtmitos s^
concordia armatos .quia^ax vefira bclkim eft ilU.
XXXV. U-
^^
~Vl^TJl^qTJOTyqjJX SUIS A^RIMIS 3kITJlS^ITU3IINal irujvet iriti'*epia.t4,m jutevi canis impetus apinnn ,
(^uem tutu-m a motriu, rfei^i^ea, JJeta ^kc'±±
.
Ki^jm jsjE^zsm zirjsr JCRA.CHT.
SELECTIORA, ^^XXXV.
UNUMQUODQUE SUIS ARMIS MUNITUM.
Nil movet htrepidum favt canisimpetus aprimj
^iem tuttm a morfu ferrea feta facit,
OMnibus quidem & fingulis animantibus a natura armavirefque concefTa funt , utfe, vitam , corpufque de-
fendant , declinentque ea,qu^e nocitura videantur. Denti-
bus enim vel cornibus, unquibus, cruftis, fquamis, fpinis,
aliifque id geniis rebus armata atque munita funt > ut velvim
vi propullare, velalio quocunque modo fetueri valeant.
- - - Omnibus hofiem ^-^^^ ^ ^^'^^*
*Prafidiumque datum fentire ^ riQfcere teli^Vimque modumque fui. - - -
Lucretius:
Sentit enim vim qnidque fiiam , qua pofflt abuti ;
Cornua nota prius vitulo quam frontibus exftant:
Illis iratus petit atque infenfus inurget.
Porphyrius quoque tertio de non efu animalium: Novit u-
numquodqiie animantium j qua pars fui infirma fit , qu£
valida; illi cavet ^ hac utitur , ut dentibusTardalis , Leo
C^ unguibus ^ dentibus ; Equus tingula j Bos cornibus,
^ Chryfoftomus de Statuis undecimo : Ratione qua carent ^^I 3 arma
70 E M B L E M AT Aarma m t^fo habent corpore , utBo^ cornua ^ dentes ^fetasAper, ungues Leo. tMihl vero non in corforis natura,
fed €y:tra corfus^eus armafofuit. Omne igitur animalfive brutum , five ratione prseditum habet , quo fe defendat
;
ac novit , qua parte potiffimum valeat, Hinc fsepe videmus , uc
qusE vel fpecie minora funt , fibi a majoribus nihil timeant. Ne-
que enim hoc tantum procedit in iis,quae cLxaya, dicuntur , fed
etiam in rationaHbus refpe(ftu brutorum , aut fibijnvicen^
oppofitis. Nam fi ego exempU gratia promptus manu, af-ter erit confilio , & fj ego viribus corporis inftrudium me vi^deo ad audendum, alter ingenio felonge inflrudiorem vide-
bit ad dechnandum. Qiiapropter, fi quis hoflem contemnar,
fibi vero gratuletur , is profecfto fe magno exponit periculo
:
nam & omnis belH Mars eft communis , & exitus prdiorumfemper incerti funt. Hoc , ni fallor , refpexit La^tantius , cuni
lih.vi.^^^* ^^P^^t'^^ ^on eft velle certare y ^ periculo fe vellecommittere : quoniam ^vincere non e[t in nofirapotejiate,
(^ ancej^s efi omne certamen.
XXXVI. ALIUD
3S
Al.IXJI> AI.II TTJIvCRO XST.
rij.-u« Ifi elt clemu-m, atu. non^tim r-eliu-s attiici.
,
JCQLLapli*. vix"«s litl»qex'i"t xjple iua-S .
;j>'Xz;2Vj& icitA.ciiT Hoxrn j).AJsrni:,iLE, ST.A.AJsri%j:.
SELECriORA. yt
XXXVI.ALIUD ALII FULCRO.
Fidus is eji demum , qui noJidim rebus amiciColla^fis, vires fubgertt i^fe fuas.
RE^le monet Ambrofius ; Neceffitates aUorum quantum Beoffic,fojfumus juvemus ; ^ plus interdum , quam pojfu-
mus. NiJjil tam fecundum naturam eji _, quam juvare
confortem natura. Vult enim Deus unumquemque alte-
riusanguftiasut proprias fentire; &quomodo in tali tribula-tione , fi effet , fubveniri fibi cuperet : ita ipfe alteri propter
Deum fubvenire non poftponat. Bernardus : ,, Tuncamor tuus„ad te ipfumtemperans erit: & juflus,fiquodpropriis fub-^, trahitur voluptatibus , fratris nece/Titatibus non negetur : fic
„ amor focialis efficitur , quum in communi protrah^ur. Sed
quemadmodum flamma defe^tu materiae jam occidcns , vento
fi exponas , hoc praefidio quafi fulta fuftentatur ^ extinda
autem non facile revivifcit ; ita quoque amici facilius juvantur
alTli^lis eorum rebus , quam defperatis. Nam & nutantibusquaedam propria adhuc vis eft , ubi vero ceciderint , magno
demum labore eriguntur. Huc refpexit Seneca , cum ait
:
Succurrerepaupertati amicorumfiude^ imo^otius fuccurre-
re* Notum eft illud Plauti
:
Is amicus efi , qui in re dubia rejttvat ^ ubi re o^us eji.
Ovi-
y%. EMBLEMATADe Ponto. Ovidius dixit
:
Brachla da, lajfa fottusfendenda natantl j
Necpgeat mento fuffojiujfe manum.
•De -DoaY. Notandum tamen , quod liabet Auguftinus : Homtnes
omnes aque diligendi funt j fed omnibus [ifrodejfe nonpof-
fis , his potiffmum fubveniendum efl j qui fro locorum &temforumj vel quarumlibet rerum opportunitatibus ^ ttbl
quafiquadam forte uniuntur. Nec omittendum eft , ita aliud
agendum , ut noftrum non oblivifcamur negotium : amicis enim
ita prodefle debemus , ut nobis non noceainus.
XXXVII. CON-
j:
COTS^TIilS^TlO ^UGET VIRHS.lixacui-t vali«las acx"is contentio -vii-es
:
Quoclmie i'iu--t pi-aeceps , io±'tiits M,iq[ue i'urt
StRYH VI^RGJi-OOT KH-yiCMT
.
J^e^rrjot/te JiracAt- e/v n^oe^ie aeere/t .
4^
S E LECTIO RA: 75
XXXVII.CONTENTIO AUGET VIRES.
Exacuit validas acrts contentio vireSj
§uodque ruit fraceps ^ fortius ufque ruit.
AThletas videmus quibusviriiim curaell:,cumforti/Iimisquibufque confligere : exigere ab his per quos certami-
ni prxparantur , ut totis contra ipfos viribus utantur , Sc fi
non inveniant fmgulos pares, pluribus fimulobjiciuntur. Vt
enim palmae arboris ramus impofito onere non infle^titur in
terram cseterarum more; fed renititur &uItroadverfus farci-
I\x pondus erigit {c(^q ; itaquoque viri fortis acprobi animus,
quo plus negotiis premitur^ quove magisfortuna fsevit, hoc
cfl ere
74 EMBLEUATAfe dcmonftrat , quanto adverfa autrobuftius tolerac , autfor-
tius rcpcUit. Pcrtinet huc iliud Horatii:
. - - Vivite fortes
Fortiaqtie adverfis ojjfonite ^e£fora rehus,
Vir , inquit CalTiodorus , vocatura viribus , qui nejcit in
adverfis tokrando deficere , aut in profperis aliqua elatio-
ne feja5fare : fed animo ftabili defixus , ^ coeleftium re-rtm contemplationefirmatus -i fem^er manet imj^avidus.
XXXVIII. AM.
K
AMBlGtTIS AIvIS :M:OI5II.ISHORAArOLATTempox*a labiin.tur , -tacitismie ieiiesciinus annis ;
lit iugixmt i:i*aeno non i-emoi-ante dies .
J3
^e ^ytl c^ey/eu^^eld, ta/ rerme/^,Ol^at s Aeme/s t^eesf a£ de aard 'iezl&/d
.
^
s E L E c r I o R j: 7S
XXXVIII.AMBIGUIS ALIS MOBILIS HORA VOLAT,
Tempora labuntur j tacitlfque fenefcimns aiinls ;
Et fugiunt freno non rcmorante dies.
OMnktempiishabenr, & fuis fpatiis tranfeunt univer-fa fub coelo. Sicut unda Uiidam propcliit , ita dies
diem trudit.
CnnBafluuntj omnifque vagans formatur tmago,
Iffa quoque affiduo labuntur tempora motu
:
Non fecus ac fiumen, nec enim confiflerefi.umen
,
Nec levis hora poteft : fed ut unda impellitur unda ,^rgeturque eadem veniens urgetque priorem:
Tempora fic fugiunt pariter , fariterque fequuntur ^Et nova fiint femper , nam quodfuit ante , reli&um e[f,Fitqite quodhoc fuerat j momentaque cun[ia novantur.
Attendentes hanc infinitam temporis velocitarem ahi non
immerito cum ahs depinxere , quibus cjus velocitas inflar
avis quae pernici volatu per aera fertur, non infcite exprimi-
tur. Idque a Poctis , non de annis duntaxat, fed&deho-
ris decantatum. Pehcrnus vates
:
- •^-^
- - - Nihil eft annis velocius.
K 2, Ec
EccUf. V.
7^ E M B L E^M AT AEt Seneca Tragicus
:
Volat ambtgms mobWts alis
Hora. - - -
smtc* Obfervat autem Philofophus , Virgilium cum de cderitatc^^*^°^*
temporisagit» nunquam aHoverbouti quam>^/V:
- - - Fugit trrefarabtle tempus
Optima quaque dies mi/eranda mortalibus avi^
^rimafugit, - - -
Ex quibus hxc Lucilia fuo nobifque praecepta tradit: Nifi
froperamus , relinqutmur : agit nos j agiturque veloxdits,
Nunquam dixit Virgilius , dies ire ; fid FVGERE , quodcurrendi genus concitatifflmum efl. Quid crgo ceflamus nos
ipfi concitare , ut velocitatem rapidiffimae rei pollimus aEqua-
re : meUora praftcrvolant. Qiioniam igitur tempus adeo
vclox fit, ut paflim cum alis exprimatur: anni & horae ala-tx ftnt, & inftar avis tempus praetervolet, quid melius dici
Kthf-V' potcft, quam quod dixit Apoftolus : Redimenies temfus^
Ea enim jad:ura rei graviflima eft , quas femel amilTa recu-
perari non poteft.
ovmih, Nec quafrateriit , rurfus revocabitur unda^vj. f^ji.
jq^^ qua^rateriit , hora redire pteft,
F I N I S.
top related