Een huis? Een thuis! Over ouderen en wonen 7 mei 2014
Post on 29-Jan-2016
47 Views
Preview:
DESCRIPTION
Transcript
1Een huis? Een thuis!
Een huis? Een thuis! Over ouderen en wonen
7 mei 2014
Nico De Witte, An-Sofie Smetcoren, Liesbeth De Donder, Sarah Dury, Tine Buffel, Tinie Kardol, Dominique Verté
19/04/2012
Pag.
In samenwerking met
19/04/2012 2Een huis? Een thuis!
Pag.3Een huis? Een thuis!
Inleiding
19/04/2012
Pag.
Ageing and care challenges
Chronic conditions
Workforce shortage
Financial unsustainability
Health inequalities
HLY vs LE
Ageing society
Pag.
Age dependency ratio Age-related total spending in % of GDP
Ageing – global challenge
Source: Ageing Report 2009, OECD*data for 2000 and 2050
EU27
Japan
US
2010 205023,2
13,711,1
27,8
16,7 16,6
Number of working age population for one older person (+65)
Pag.6
Immense differences: Expenditure in the base scenario, EU27, % of GDP
Source: Commission Services , EPC
Pag.7Een huis? Een thuis!
1. Vergrijzende samenleving
België = 10e oudste land ter wereld
19/04/2012
België Vlaams Gewest
Brussels H. Gewest
Waals Gewest
60plussers 22,99% 24,11% 18,44% 22,41%
80plussers 4,92% 4,98% 4,58% 4,92%
Pag.8Een huis? Een thuis!
1. Vergrijzende samenleving
19/04/2012
2000 2010 2020 2030 2040 2050 206015%
17%
19%
21%
23%
25%
27%
29%
31%
33%
60+België
60+ Brussels H. Gewest
60+ Vlaams Gewest
60+ Waals Gewest
Pag.9Een huis? Een thuis!
1. Vergrijzende samenleving
19/04/2012
2010 2020 2030 2040 2050 20600%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
80+ België
80+ Brussels H. Gewest
80+ Vlaams Gewest
80+ Waals Gewest
Pag.10Een huis? Een thuis!
2. Nergens beter dan thuis?
Ageing in place– De mogelijkheid bieden en ondersteunen zodat ouderen
kunnen wonen op de plaats die zij verkiezen– Meeste ouderen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen
(ook meer en meer focus vanuit het beleid)– Ook in moeilijkere omstandigheden
– Economische moeilijkheden– Onaangepaste woningen – achtergestelde woning– Zorgbehoeften
19/04/2012
Pag.11Een huis? Een thuis!
2. Nergens beter dan thuis?
Belang van de woonkwaliteit bij ‘Ageing in place’– Naarmate men ouder wordt, nemen buitenhuisactiviteiten af– Kwaliteit van de woning heeft invloed op het gevoel van
veiligheid – Belangrijke factor voor goede levenskwaliteit– Onaangepastheid van de woning vormt belemmering voor
mobiliteit en dagelijks leven
19/04/2012
Pag.12Een huis? Een thuis!
2. Nergens beter dan thuis?
Belang van de woonomgeving bij ‘Ageing in place’– Ouderen spenderen vaak meer tijd in hun buurt– Ouderen zijn vaker meer gehecht aan hun buurt– Ouderen kunnen afhankelijker worden van hun buurt– Als ouderen in een geschikte woning leven in een ongeschikte
buurt, blijven ouderen gevangen in een soort van gouden kooi (Royers, 2007, p.5).
19/04/2012
Pag.13Een huis? Een thuis!
3. Een huis? Een thuis!
Inhoud boek1. Hoe ziet de woonsituatie van ouderen in Vlaanderen eruit? 2. Welke push- en pullfactoren kunnen we detecteren waardoor
ouderen willen verhuizen? o.a. onaangepastheid van de woning, basiscomfort, veiligheid en kwaliteit van de woonomgeving
3. Hoe gaan ouderen om met die push- en pullfactoren?4. Wat zijn de potentieel kwetsbare groepen op vlak van
huisvesting?
19/04/2012
Pag.14Een huis? Een thuis!
Data en methodologie
19/04/2012
Pag.15Een huis? Een thuis!
1. Ouderenbehoefteonderzoek
Ouderenbehoefteonderzoek– Grootschalig onderzoek in 138 gemeenten – 64.737 60plussers– Doel van het lokaal ouderenbehoefteonderzoek
– Evidence-based beleid ontwikkelen– Brede vragenlijst
– Huisvesting en buurt– Gezondheid en zorg– Onveiligheid, eenzaamheid, sociale participatie, …
19/04/2012
Pag.16Een huis? Een thuis!
2. Dataverzameling
Hoe hebben we ouderen bevraagd?– Gestandaardiseerde vragenlijst– Oudere vrijwilligers
– als onderzoeksbegeleider, als sleutelfiguur, als interviewer = peer research
– Gemeente voert het onderzoek uit– Ondersteuning via een draaiboek – Provinciale coördinatie
19/04/2012
Pag.17Een huis? Een thuis!
3. Respondenten
Wie is er bevraagd?– Thuiswonende 60plussers– Proportioneel gestratificeerde steekproef in elke gemeente – 3 leeftijdsklassen
– 60-69 mannen en vrouwen– 70-79 mannen en vrouwen– 80+ mannen en vrouwen
– De verhoudingen binnen de bevolking worden behouden in de steekproef
19/04/2012
Pag.18Een huis? Een thuis!
3. Respondenten
Hoeveel ouderen zijn er bevraagd?
19/04/2012
Aantal respondenten
Vlaams Brabant 13.975
Antwerpen 6.034
Limburg 14.392
West-Vlaanderen 12.272
Oost-Vlaanderen 18.064
Pag.19Een huis? Een thuis!
3. Respondenten
Kenmerken van steekproef– Leeftijd tussen 60 en 107 jaar
– 55% vrouwen - 45% mannen
19/04/2012
60 - 69 jaar 45,2%
70 - 79 jaar 36,9%
80+ 17,9%
Pag.20Een huis? Een thuis!
3. Respondenten
%
Gehuwd 69,7
Nooit gehuwd 3,6
Gescheiden 3,3
Samenwonend 1,7
Weduwe(naar) 21,7
19/04/2012
Pag.21Een huis? Een thuis!
3. Respondenten
19/04/2012
€ 500 - € 999 € 1000 - € 1499 € 1500 - € 1999 > € 20000
5
10
15
20
25
30
35
40
24.1
36.7
20.718.5
Pag.22Een huis? Een thuis!
Resultaten
19/04/2012
Pag.23Een huis? Een thuis!
1. Hoe ziet de woonsituatie van ouderen in Vlaanderen eruit?
19/04/2012
Pag.24Een huis? Een thuis!
1. Woonvorm
19/04/2012
Zelfstandig thuis-wonend
Inwonend bij kinderen Alternatieve woonvorm
0
20
40
60
80
100 95.2
2.5 2.3
Pag.25Een huis? Een thuis!
1.1 Inwonen bij kinderen
Individueel profiel?– Voornamelijk 80-plussers– Vrouwen– In weduwstaat– Groter aandeel met fysieke beperking– Laag inkomen
19/04/2012
Pag.26Een huis? Een thuis!
1.2 Alternatieve woningen
19/04/2012
Indi
vidu
eel (
aang
epas
te) w
onin
gen
Groep
swon
en
Kang
oero
e won
en
Inte
rgen
erat
ione
el w
onen
Onder
steu
nend
gro
epsw
onen
0
10
20
30
40
50 44.1
29.9
10.3 8.7 7. 1.1 Inwonen bij kinderen
Pag.27Een huis? Een thuis!
1.2 Alternatieve woning
Individueel profiel– Voornamelijk 80-plussers– Vrouwen– Groter aandeel met een fysieke beperking– Laag inkomen (uitz. kangoeroewoning)– Gehuwde en gescheiden ouderen
19/04/2012
Pag.28Een huis? Een thuis!
2. Eigendomssituatie
19/04/2012
Eige
naar
Huurd
er (p
rivé-
mar
kt)
Geen
van
bove
nsta
ande
Huurd
er (s
ocia
le w
onin
g)0
20
40
60
80
100 82.9
8.1 4.8 4.2
Pag.29Een huis? Een thuis!
2.1 Huren
Individueel profiel?– Huren neemt toe met de leeftijd– Gescheiden ouderen– Ouderen met een inkomen onder €1000
– Vaker op sociale én privémarkt
– Ouderen met fysieke beperking
19/04/2012
Pag.30Een huis? Een thuis!
3. Ouderdom van de woning
19/04/2012
Tussen 0 en 25 jaar Tussen 26 en 50 jaar Ouder dan 50 jaar0
10
20
30
40
50
60
16.0
57.0
27.1
Pag.31Een huis? Een thuis!
3. Ouderdom van de woning
- De laagste inkomens wonen in de oudste woningen
- Sociale huurwoningen zijn het jongste- 40% ouderen die inwonen bij hun
kinderen wonen in een woning ouder dan 50 jaar
19/04/2012
Pag.32Een huis? Een thuis!
2. Wat zijn push- en pullfactoren?
19/04/2012
Pag.33Een huis? Een thuis!
Push- en pullfactoren– Push: Stressoren die ervoor zorgen dat ouderen niet langer
thuis kunnen blijven wonen– Pull: Factoren die ouderen kunnen verleiden om te verhuizen/
hun woning aan te passen1. Onaangepastheid van de woning aan ouderdom;2. Geen basiscomfort in de woning;3. Onveilig voelen in de woning;4. Valfrequentie
19/04/2012
Pag.34Een huis? Een thuis!
1. Onaangepastheid van de woning
19/04/2012
0
10
20
30
40
50
14.4
45.5 40.1
Pag.35Een huis? Een thuis!
1. Onaangepastheid van de woning
– Voornamelijk 80-plussers in ernstig onaangepaste woningen
– Vaker gescheiden ouderen– Vaker ouderen met fysieke beperking– Huurwoningen (zowel sociale als privé) zijn vaker
ernstig onaangepast
19/04/2012
Pag.36Een huis? Een thuis!
1. Onaangepastheid van de woning
Top 5 %
Er zijn trappen in de woning 49,2
Afstand tot voorzieningen is te groot 21,1
Woning is te groot 17,7
Ik moet trappen doen om de woning te betreden 16,7
Afstand tot de kinderen is te groot 14,2
19/04/2012
Pag.37Een huis? Een thuis!
2. Geen basiscomfort
19/04/2012
Rookdetec-tor
Centrale verwarming
Telefoon Toilet in de woning
Bad of douche
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
77.9
17.8
3.8 3.7 2.9
Pag.38Een huis? Een thuis!
2. Geen basiscomfort
Geen toilet in de woning
€ 500 - € 999 6,4
€ 1000 - € 1499 3,7
€ 1500 - € 1999 1,8
> € 2000 0,7
19/04/2012
Pag.39Een huis? Een thuis!
3. Veilig voelen in de woning
19/04/2012
0
20
40
60
80
13.8
63.3 65.8Chart Title
Pag.40Een huis? Een thuis!
4. Valfrequentie
19/04/2012
nooit één keer twee keer drie keer of meer
0
10
20
30
40
50
60
70
80 73.4
14.25.8 6.6
Pag.41Een huis? Een thuis!
4. Valfrequentie
% ouderen dat valt
60-69 jaar 19,5%
70-79 jaar 28,3%
80 jaar en ouder 41,7%
19/04/2012
Pag.42Een huis? Een thuis!
4. Valfrequentie
– Vooral huurders – 35,2% oudere huurders op de sociale markt– 30,1% oudere huurders op de privémarkt
– Vooral bij ouderen die – 40,2% inwonen bij kinderen– 38% ouderen die wonen in alternatieve
woonvormen
19/04/2012
Pag.43Een huis? Een thuis!
3. Hoe gaan ouderen om met die push- en pullfactoren?
19/04/2012
Pag.44Een huis? Een thuis!
1. Wie wil woning laten zoals ze is?2. Wie wil woning aanpassen aan behoeften?3. Wie klust in huis?4. Wie is afgelopen 10 jaar verhuisd en waarom?5. Wat is hun voorkeur van woonalternatieven?
19/04/2012
Pag.45Een huis? Een thuis!
1. Woning laten zoals ze is
19/04/2012
Woning niet laten zoals ze is
Neutraal Woning laten zoals ze is
0
10
20
30
40
50
60
70
20.715.6
63.7
Pag.46Een huis? Een thuis!
2. Aanpassen aan behoeften
19/04/2012
0
10
20
30
40
50
60 49.1
24.1 26.8
Pag.47Een huis? Een thuis!
3. Klussen in huis
19/04/2012
nooit zelden maandelijks wekelijks0
10
20
30
40
50
40.6
26.2
18.714.6
Pag.48Een huis? Een thuis!
4. Verhuisd afgelopen 10 jaar
19/04/2012
Verhuisd afgelopen 10 jaar Niet verhuisd afgelopen 10 jaar0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
14.1
85.9
Pag.49Een huis? Een thuis!
4. Verhuisd afgelopen 10 jaar
Verhuisd afgelopen 10 jaar
Gehuwd 11,6%
Nooit gehuwd 16,4%
Gescheiden 34,9%
Samenwonend 28,7%
Weduwe(naar) 16,9%
19/04/2012
Pag.50Een huis? Een thuis!
4. Verhuisd afgelopen 10 jaar
Verhuisd afgelopen 10 jaar
Eigenaar 8,2%
Huurder (privé-markt) 49,0%
Huurder (sociale woning) 37,7%
Geen van bovenstaande 31,9%
19/04/2012
Pag.51Een huis? Een thuis!
4. Redenen van verhuis
Naar aantrekkelijke omgeving 37,0
Door gezondheidsproblemen 26,2
Door huisvestingsproblemen 23,5
Door aanwezigheid voorzieningen in nieuwe wijk 18,1
Om niet afhankelijk te willen worden van de kinderen 16,9
Ten gevolge van eenzaamheid 14,1
Door financiële situatie 13,2
Ten gevolge van onveiligheidsgevoelens 12,4
Door behoefte aan sociale contacten 11,2
19/04/2012
Pag.52Een huis? Een thuis!
5. Woonalternatieven?
% ouderen die positief staan t.o.v.
Verhuizen naar serviceflat 15,6
Verhuizen naar aangepaste woonvorm 8,8
Verhuizen naar aangepaste bejaardenwoning 6,7
Samenwonen met aantal ouderen 5,7Inwonen bij kinderen 4,8Verhuizen naar woonzorgcentrum 4,5
19/04/2012
Pag.53Een huis? Een thuis!
Conclusies
19/04/2012
Pag.54Een huis? Een thuis!
1. Woonsituatie
– Inwonen bij kinderen– Niet louter een zorgverhaal– Inkomen heeft een zeer doorslaggevende rol
– Alternatieve woningen– Niet ingeburgerd
– Hoe ouder, hoe meer huurders– Vooral eigenaars en privéhuurders hebben oude
woningen
19/04/2012
Pag.55Een huis? Een thuis!
2. Push- en pull factoren
Meest voorkomende pushfactoren:– Huisvestingsproblemen
– Trappen doen om de woning te betreden– Trappen in de woning– Geen centrale verwarming– Geen toilet in de woning– Geen bad of douche in de woning– Woning is inbraakgevoelig
– Gezondheidsproblemen– Slechte gezondheid– Vallen in de woning
19/04/2012
Pag.56Een huis? Een thuis!
2. Push- en pull factoren
Meest voorkomende pullfactoren:– Aantrekkelijke woonomgeving– Toegankelijke buurt: aanwezigheid van openbare
toiletten en rustbanken– Aanwezigheid van praktische voorzieningen:
kruidenierszaak, postkantoor– Aanwezigheid vrijetijdsvoorzieningen: cinema,
zwembad, theater
19/04/2012
Pag.57Een huis? Een thuis!
3. Coping met push en pull
Verhuizen– 14% ouderen is de afgelopen 10 jaar verhuisd– Ook aandacht hebben voor negatieve
effecten?
19/04/2012
Pag.58Een huis? Een thuis!
3. Coping met push en pull
Woning aanpassen?– Nee, liever niet…– Hoe ouder, hoe kleiner de bereidheid om de
woning aan te passen– Belevingsaanpassing
19/04/2012
Pag.59Een huis? Een thuis!
4. Kwetsbare groepen
Leeftijd: 80plussers– Leven in oudste woningen– Vaker geen toilet, centrale verwarming, bad of
douche– Verhuizen vaker omwille van gezondheidsproblemen
19/04/2012
Pag.60Een huis? Een thuis!
4. Kwetsbare groepen
Burgerlijke staat– Nooit gehuwden
– Wonen veel vaker in oudste woningen– Het vaakst geen toilet, bad of douche in de woning– Grote valfrequentie
– Echtgescheidenen– Wonen vaker in jonge woningen, maar hoge huurgraad– Huurwoningen meest onaangepast
19/04/2012
Pag.61Een huis? Een thuis!
4. Kwetsbare groepen
Lage inkomens– Huren dubbel zo vaal op de privémarkt– Verhuizen vaker– Vaker inwonen bij kinderen
– “Keuze” uit financiële redenen– Willen hun woning niet aanpassen
– House rich – income poor
19/04/2012
Pag.62Een huis? Een thuis!
5. En nu?
Hoe ageing well in place ondersteunen?1. Woning en woonomgeving
– Woningaanpassing– Binnen debat over ouderen en wonen veel aandacht voor ICT,
sociale media, domotica– M aar: vaak ontbreken nog de basisvoorzieningen
– Als ze moeten verhuizen, liefst in de eigen buurt– Aandacht voor leeftijdsvriendelijke omgeving– Vb: alternatieve woningen focussen zich op de woning, en spelen
niet in op de woonomgeving
19/04/2012
Pag.63Een huis? Een thuis!
5. En nu?
Hoe ageing well in place ondersteunen?2. Zelfregieversterkend werken
– Zelfregie, zelfmanagement, zelfsturing, autonomie, …– Belang van keuzes en controle over het eigen leven– Ook op vlak van wonen– Verhuizen op latere leeftijd = vaak geen spontane,
zelfgemaakte keuze, maar wordt vaak aangewezen/aangepraat/opgelegd door de omgeving
19/04/2012
Pag.64Een huis? Een thuis!
5. En nu?
Hoe ageing well in place ondersteunen?3. Anticiperend gedrag stimuleren
– Ouderen moet zelf proactief zijn en niet afwachten tot de keuzes dermate gelimiteerd zijn
– Vb.: campagnes voor woningaanpassing richten zich vaak op de oudste ouderen… terwijl die er het meest weigerachtig tegenover staan
– Vb. levensbestendig bouwen en verbouwen– Cognitieve herstructurering
19/04/2012
top related