BOLESŁAW LIMANOWSKI 1835-1935

BOLESŁAW LIMANOWSKIBOLESŁAW LIMANOWSKI 1835-19351835-1935

PATRON PATRON I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO

Z ODDZIAŁAMI INTERGRACYJNYMI W Z ODDZIAŁAMI INTERGRACYJNYMI W WARSZAWIEWARSZAWIE

dr filozofiidr filozofii socjologsocjolog historykhistoryk działacz działacz

socjalistycznysocjalistyczny publicystapublicysta

ŻYCIORYS POLAKA PRZEŁOMU ŻYCIORYS POLAKA PRZEŁOMU WIEKÓWWIEKÓW

Europa, 2 połowa XIX wieku

Dom rodzinny Limanowskich w Podgórzu, fot. z 1925 r.

Urodził się w rodzinie szlacheckiej 18 X 1835 roku w majątku Podgórze w Inflantach Polskich

(po pierwszym rozbiorze w 1772 roku Inflanty zostały wcielone do państwa rosyjskiego)

RODZINARODZINA Ojciec Bolesław Wincenty Ojciec Bolesław Wincenty

podsędek w dyneburskim sądzie podsędek w dyneburskim sądzie powiatowympowiatowym

Matka Katarzyna z Wysłouchów Matka Katarzyna z Wysłouchów Rodzeństwo: Aleksander, Anicety, Rodzeństwo: Aleksander, Anicety,

Kamila, Lucjan, Józef, JanKamila, Lucjan, Józef, Jan Żonaty z Wincentyną Szarską Żonaty z Wincentyną Szarską

(1874-1885)(1874-1885), synowie: Mieczysław, , synowie: Mieczysław, Zygmunt, WitoldZygmunt, Witold

Po śmierci Wincentyny żoną Maria Po śmierci Wincentyny żoną Maria Goniewska Goniewska (1887-1906)(1887-1906), syn Stanisław, syn Stanisław

Katarzyna z Wysłouchów Limanowska, fot. z 1880 r.

Józef Limanowski, fot. z 1875 r.

Lucjan Limanowski, fot. z 1864 r.

PIERWSZE LEKTURYPIERWSZE LEKTURY

Śpiewy historyczneŚpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza Juliana Ursyna Niemcewicza Pielgrzym w DobromiluPielgrzym w Dobromilu Izabeli z Flemingów Izabeli z Flemingów

CzartoryskiejCzartoryskiej Dzieje PolskiDzieje Polski Joachima Lelewela Joachima Lelewela dzieła Adama Mickiewiczadzieła Adama Mickiewicza Korsarz Korsarz George ByronaGeorge Byrona Hrabia Monte ChristoHrabia Monte Christo Aleksandra Dumas Aleksandra Dumas powieści Waltera Scottapowieści Waltera Scotta

Wykształcenie zdobywał Wykształcenie zdobywał na uniwersytetach na uniwersytetach w Moskwie w Moskwie (1854-1858)(1854-1858), , Dorpacie Dorpacie (1858-1860),(1858-1860),

Lwowie Lwowie (1872-1873)(1872-1873)

Otrzymał tytuł doktora Otrzymał tytuł doktora honoris causa honoris causa Uniwersytetu Jana Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie Kazimierza we Lwowie i Uniwersytetu i Uniwersytetu WarszawskiegoWarszawskiego

Był honorowym członkiem Był honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Polskiego Towarzystwa HistorycznegoHistorycznego

UCZONYUCZONY

ZESŁANIEC ZESŁANIEC 1861-18671861-1867

Aresztowany przez Aresztowany przez władze rosyjskie za władze rosyjskie za działalność działalność patriotyczną patriotyczną i zesłany do i zesłany do guberni guberni archangielskiej archangielskiej (1861),(1861), po próbie ucieczki po próbie ucieczki został przeniesiony został przeniesiony do guberni do guberni woroneskiej woroneskiej (1863)(1863)

Cesarstwo Rosyjskie w XIX w.

EMIGRANT EMIGRANT 1870-19061870-1906

Europa w latach 1871-1914

Opuszcza Opuszcza Warszawę, do której Warszawę, do której przybył po zesłaniu, przybył po zesłaniu, przenosi się do przenosi się do Lwowa Lwowa (1870)(1870),, później później do Genewy do Genewy (1877)(1877) i Paryża i Paryża (1889)(1889)

SOCJALISTASOCJALISTA

Przewodniczył obradom Przewodniczył obradom zjazdu założycielskiego zjazdu założycielskiego Polskiej Partii Polskiej Partii Socjalistycznej w Paryżu Socjalistycznej w Paryżu (1892)(1892),choć nie był ,choć nie był inicjatorem jej utworzeniainicjatorem jej utworzenia

Działacz PPSDziałacz PPS

POLITYK - DEMOKRATAPOLITYK - DEMOKRATA

Senator Senator II Rzeczpospolitej II Rzeczpospolitej Polskiej w latach Polskiej w latach 1922-1935 1922-1935

Fragment z filmu „Śmierć prezydenta”

HISTORYK I SOCJOLOGHISTORYK I SOCJOLOG

Historia ruchu narodowego Historia ruchu narodowego do 1864do 1864 (1882)(1882)

Stuletnia od 1861 walka Stuletnia od 1861 walka narodu polskiego o narodu polskiego o niepodległośćniepodległość (1894)(1894)

Historia demokracji polskiej Historia demokracji polskiej w epoce porozbiorowejw epoce porozbiorowej (1901)(1901)

SocjologiaSocjologia (t. 1-2) (t. 1-2) (1919)(1919)

Rozwój polskiej myśli Rozwój polskiej myśli socjalistycznejsocjalistycznej (1929)(1929)

PamiętnikiPamiętniki (t. 1-4) (t. 1-4) (1958-73)(1958-73)

PUBLICYSTA PUBLICYSTA pisał artykuły do pism:pisał artykuły do pism: „„Przegląd Przegląd

Tygodniowy”, Tygodniowy”, „„Bluszcz”, Bluszcz”, „„Dziennik Polski”, Dziennik Polski”, „„Równość”, Równość”, „„Naprzód”Naprzód” „„Robotnik”Robotnik”

ZNANI O NIMZNANI O NIM

PATRIOTAPATRIOTA„„We wszystkich swych dziełach był We wszystkich swych dziełach był on bowiem wyrazicielem tęsknoty on bowiem wyrazicielem tęsknoty trzech ostatnich pokoleń polskich, trzech ostatnich pokoleń polskich, które przez sto lat dążyły do które przez sto lat dążyły do sprawiedliwości i wolności sprawiedliwości i wolności Ojczyzny. Wysiłkiem twardym Ojczyzny. Wysiłkiem twardym szedł ku pogodzeniu prawdy szedł ku pogodzeniu prawdy historycznej z głęboką wiarą w historycznej z głęboką wiarą w słuszność sprawy polskiej, bez słuszność sprawy polskiej, bez względu na wartości tzw. czysto względu na wartości tzw. czysto naukowe wyłącznie obiektywnych naukowe wyłącznie obiektywnych badań – i pozostanie w badań – i pozostanie w rozwoju polskiej myśli historycznej rozwoju polskiej myśli historycznej i narodowej symboliczną postacią i narodowej symboliczną postacią tego dążenia.” tego dążenia.”

(Marceli Handelsman „Przegląd Historyczny”, 2/1935 s. (Marceli Handelsman „Przegląd Historyczny”, 2/1935 s. 332)332)

CZŁOWIEK LEGENDACZŁOWIEK LEGENDA„„Życie Bolesława Limanowskiego stanowi jedną Życie Bolesława Limanowskiego stanowi jedną wielką wspaniałą całość. To życie stało się legendą. A wielką wspaniałą całość. To życie stało się legendą. A nie ma na świecie i być nie może legendy piękniejszej nie ma na świecie i być nie może legendy piękniejszej niż legenda niż legenda o człowieku, który nigdy nie zdradził swej idei, nigdy o człowieku, który nigdy nie zdradził swej idei, nigdy nie sprzeniewierzył się własnemu poczuciu słuszności nie sprzeniewierzył się własnemu poczuciu słuszności

i prawdy, nigdy nie zawiesił białej chorągwi przed i prawdy, nigdy nie zawiesił białej chorągwi przed nikim i przed niczym, przed żadnym <interesem nikim i przed niczym, przed żadnym <interesem codziennym>, przed żadnym oportunizmem.” codziennym>, przed żadnym oportunizmem.”

(M. Niedziałkowski: (M. Niedziałkowski: Bolesławowi LimanowskiemuBolesławowi Limanowskiemu. „Robotnik” 21 X 1934 nr 378). „Robotnik” 21 X 1934 nr 378)

„„[…] uczyłeś nas miłości […] uczyłeś nas miłości ojczyzny, uczyłeś kochać ojczyzny, uczyłeś kochać wolność wolność i nienawidzieć tyranii, i nienawidzieć tyranii, a zaznamiajając nas z a zaznamiajając nas z dziejami ujarzmionego naszego dziejami ujarzmionego naszego narodu, nie zasklepiłeś się w narodu, nie zasklepiłeś się w ciasnych ramach ideałów ciasnych ramach ideałów przeszłości, lecz starałeś się przeszłości, lecz starałeś się jednocześnie wzbudzić w nas jednocześnie wzbudzić w nas gorącą cześć dla tych haseł, gorącą cześć dla tych haseł, które poruszają dziś szlachetne które poruszają dziś szlachetne umysły starego i nowego umysły starego i nowego świata […]”świata […]”

(Marian Żychowski: (Marian Żychowski: Bolesław Limanowski Bolesław Limanowski 1835-1935. 1835-1935. Warszawa 1971 s. 231: Przemówienie na pożegnanie Warszawa 1971 s. 231: Przemówienie na pożegnanie zorganizowane przez Towarzystwo Młodzieży Polskiej zorganizowane przez Towarzystwo Młodzieży Polskiej w Zurychu w dniu wyjazdu Limanowskiego do Paryża w Zurychu w dniu wyjazdu Limanowskiego do Paryża

27 XI 1889 r.27 XI 1889 r.

BOLESŁAW LIMANOWSKI BOLESŁAW LIMANOWSKI ZMARŁ 1 II 1935ZMARŁ 1 II 1935 został pochowany został pochowany

w Alei Zasłużonych na w Alei Zasłużonych na Cmentarzu PowązkowskimCmentarzu Powązkowskim

KALENDARIUMKALENDARIUM 18 X 183518 X 1835 urodził się w Podgórzu k. Dyneburga (dziś Łotwa), rodzice- urodził się w Podgórzu k. Dyneburga (dziś Łotwa), rodzice-

ojciec Bolesław Wincenty oraz matka Katarzyna z Wysłouchów należeli do ojciec Bolesław Wincenty oraz matka Katarzyna z Wysłouchów należeli do zubożałej szlachtyzubożałej szlachty

1847-18541847-1854 rozpoczyna naukę w moskiewskim gimnazjum rozpoczyna naukę w moskiewskim gimnazjum 1854-18581854-1858 studiuje medycynę na Uniwersytecie Moskiewskim, jest studiuje medycynę na Uniwersytecie Moskiewskim, jest

słuchaczem wykładów z historiisłuchaczem wykładów z historii 1856-18601856-1860 studiuje filozofię i medycynę na Uniwersytecie w Dorpacie, studiuje filozofię i medycynę na Uniwersytecie w Dorpacie,

działa działa w nielegalnych kołach studenckichw nielegalnych kołach studenckich

1860-18611860-1861 na wiadomość o organizowaniu polskich legionów wyjeżdża na wiadomość o organizowaniu polskich legionów wyjeżdża do Paryża, uczęszcza na wykłady na Sorbonie i w College de France, do Paryża, uczęszcza na wykłady na Sorbonie i w College de France, związuje się z patriotycznym obozem „czerwonych” przygotowującym związuje się z patriotycznym obozem „czerwonych” przygotowującym powstanie styczniowe 1863powstanie styczniowe 1863

18611861 przybywa do kraju w celu organizacji manifestacji patriotycznej przybywa do kraju w celu organizacji manifestacji patriotycznej w katedrze wileńskiej w dniu św. Stanisława, aresztowany i uwięzionyw katedrze wileńskiej w dniu św. Stanisława, aresztowany i uwięziony

1861-18631861-1863 zesłany do guberni archangielskiejzesłany do guberni archangielskiej 1863-18671863-1867 podejmuje próbę ucieczki ze zsyłki, by dołączyć do powstania podejmuje próbę ucieczki ze zsyłki, by dołączyć do powstania

styczniowego, zostaje pojmany i przeniesiony do guberni woroneskiejstyczniowego, zostaje pojmany i przeniesiony do guberni woroneskiej 1867-18701867-1870 po amnestii przybywa do Warszawy, utrzymuje się z po amnestii przybywa do Warszawy, utrzymuje się z

publicystyki publicystyki i pracy w fabryce Lewandowskiego, kontynuuje badania socjologicznei pracy w fabryce Lewandowskiego, kontynuuje badania socjologiczne

1870 1870 przenosi się do Lwowa, pracuje jako korektor w „Dzienniku przenosi się do Lwowa, pracuje jako korektor w „Dzienniku Lwowskim”, publikuje artykuły w warszawskim „Przeglądzie Lwowskim”, publikuje artykuły w warszawskim „Przeglądzie Tygodniowym” , „Bluszczu” oraz „Dzienniku Polskim”Tygodniowym” , „Bluszczu” oraz „Dzienniku Polskim”

1872-18731872-1873 kończy studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu kończy studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu LwowskiegoLwowskiego

18741874 poślubia Wincentę Szarską (synowie: Mieczysław, Zygmunt, poślubia Wincentę Szarską (synowie: Mieczysław, Zygmunt, Witold)Witold)

1875 1875 broni doktoratu z filozofii na podstawie rozprawy broni doktoratu z filozofii na podstawie rozprawy Socjologia Socjologia Augusta Comte’aAugusta Comte’a

1877-18851877-1885 zostaje wydalony z terenu Austro-Węgier za działalność zostaje wydalony z terenu Austro-Węgier za działalność socjalistyczną, wyjeżdża do Genewy, wydaje pismo „Równość”, w socjalistyczną, wyjeżdża do Genewy, wydaje pismo „Równość”, w którym krytykuje m.in. brak zrozumienia socjalistów dla idei wyzwolenia którym krytykuje m.in. brak zrozumienia socjalistów dla idei wyzwolenia narodowego Polski, pracuje jako bibliotekarz Towarzystwa Polskiego narodowego Polski, pracuje jako bibliotekarz Towarzystwa Polskiego w Genewiew Genewie

1882 1882 wydaje wydaje Historię ruchu narodowego od 1861 do 1864Historię ruchu narodowego od 1861 do 1864 1885 1885 kupuje zakład fotograficzny w Thun w Szwajcarii, umiera jego kupuje zakład fotograficzny w Thun w Szwajcarii, umiera jego

żona Wincentynażona Wincentyna 18871887 wstępuje do Ligi Polskiej, bierze ślub z Marią Goniewską (syn wstępuje do Ligi Polskiej, bierze ślub z Marią Goniewską (syn

Stanisław)Stanisław)

18891889 wyjeżdża do Paryżawyjeżdża do Paryża 1892 1892 działa w PPS, Zjednoczenie Towarzystw Młodzieży Polskiej w Paryżu działa w PPS, Zjednoczenie Towarzystw Młodzieży Polskiej w Paryżu

nadaje jego imię swojemu wydawnictwunadaje jego imię swojemu wydawnictwu 18941894 wydaje wydaje Stuletnią walkę narodu polskiego o niepodległośćStuletnią walkę narodu polskiego o niepodległość 19011901 ukazuje się ukazuje się Historia demokracji polskiej w epoce porozbiorowejHistoria demokracji polskiej w epoce porozbiorowej 19061906 umiera jego druga żona Maria, Limanowski wraca do Galicjiumiera jego druga żona Maria, Limanowski wraca do Galicji 1907-19191907-1919 mieszka w Krakowie, pisze do pisma „Naprzód”, to okres jego mieszka w Krakowie, pisze do pisma „Naprzód”, to okres jego

najintensywniejszej pracy naukowej – wydaje sześć prac z zakresu historii najintensywniejszej pracy naukowej – wydaje sześć prac z zakresu historii PolskiPolski

19121912 zostaje prezesem Polskiego Skarbu Wojskowego związanego z Józefem zostaje prezesem Polskiego Skarbu Wojskowego związanego z Józefem PiłsudskimPiłsudskim

1919 1919 przenosi się na stałe do Warszawyprzenosi się na stałe do Warszawy 1922-19351922-1935 pełni mandat senatora z listy PPS, godność tę sprawuje aż do pełni mandat senatora z listy PPS, godność tę sprawuje aż do

śmierciśmierci 19291929 ukazuje się jego ostatnie wystąpienie publiczne – broszura ukazuje się jego ostatnie wystąpienie publiczne – broszura Rozwój Rozwój

polskiej myśli socjalistycznej polskiej myśli socjalistycznej , w której analizuje rolę Polski w Europie , w której analizuje rolę Polski w Europie Środkowo-Wschodniej, przeciwstawia się marksizmowi i krytykuje politykę Środkowo-Wschodniej, przeciwstawia się marksizmowi i krytykuje politykę ZSRRZSRR

1 II 19351 II 1935 umiera w Warszawie, zostaje pochowany w Alei Zasłużonych na umiera w Warszawie, zostaje pochowany w Alei Zasłużonych na PowązkachPowązkach

BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA

Atlas historyczny świataAtlas historyczny świata. Warszawa 1992. Warszawa 1992 Atlas historyczny 1815-1939 szkoła Atlas historyczny 1815-1939 szkoła

ponadgimnazjalnaponadgimnazjalna. Warszawa 2006. Warszawa 2006 Encyklopedia Britannica, Edycja PolskaEncyklopedia Britannica, Edycja Polska, T. 23. , T. 23.

Poznań 2001Poznań 2001 Limanowski B. Limanowski B. Pamiętniki (1919-1928).Pamiętniki (1919-1928).

Warszawa 1973Warszawa 1973 Targalski J. Targalski J. Szermierz wolnościSzermierz wolności. Warszawa 1972. Warszawa 1972 Żoliborska 1 – 65 lat istnieniaŻoliborska 1 – 65 lat istnienia. Warszawa 2000. Warszawa 2000 Żychowski M. Żychowski M. Bolesław Limanowski 1835-1935Bolesław Limanowski 1835-1935. .

Warszawa 1971Warszawa 1971

AUTORZY PREZENTACJIAUTORZY PREZENTACJI

Jolanta KarpowiczJolanta Karpowicz Karolina ZawadzkaKarolina Zawadzka Artur SienickiArtur Sienicki