BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ

1

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ

ODEVVAKTİ.COM

2

Bireyselleştirilmiş eğitim programı özel gereksinimli bireyin gelişim ve ona uygulanan programın gerektirdiği disiplin alanlarında eğitsel gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim ortamlarından ve destek hizmetlerden en üst düzeyde yararlanmasını öngören yazılı dokümandır.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Nedir?

3

Bireyselleştirme; Bir grup ya da bir sınıf çocuğun değil, tek bir

çocuğun eğitim gereksinimleri dikkate alma

Eğitim; özel eğitim ve destek hizmetleri içerir.

Eğitim Programı; Birey ya da grubun eğitim gereksinimlerine cevap verecek olan amaçlar, içerik, öğrenme ve öğretme süreçleri ve değerlendirme olmak üzere dört önemli öğesi olan yazılı materyallerdir.

Plan; programı geliştirmek için gerekli aşamaları içerir

Temel Kavramlar

4

1. Öğrencinin o andaki performans düzeyi

2. Uzun dönemli amaçlar

3. Uzun dönemli amaçlara ulaşmayı sağlayacak kısa dönemli amaçlar

4. Öğrenciye sağlanabilecek özel eğitim ve destek hizmetler

5. Özel eğitim hizmetlerinin başlayış ve bitiş tarihleri ve sorumlu olan kişiler

6. Öğrencideki ilerlemelerin gözlenmesi ve değerlendirilmesi

BEP’nın Temel Öğeleri

5

1. Değerlendirme öncesi çalışmalar

2. Değerlendirme

3. Yerleştirme

4. Program geliştirme

5. BEP’in izlenmesi ve değerlendirilmesi

BEP Nasıl Geliştirilir

6

1. Parasız uygun eğitim

2. Nesnel değerlendirme

3. Bireyselleştirilmiş eğitim programı

4. En az kısıtlayıcı eğitim ortamı

5. Eğitsel kararları uygulama garantisi

6. Ailenin katılımı

BEP Yasal Dayanakları

ABD’de Tüm Engelli Çocukların Eğitimi Yasası’nın Temel Öğeleri:

7

Bireyselleştirilmiş Aile Hizmet Planı (BAHP); Bebekler, okul öncesi çocuklar ve göre geliştirilen plandır.

ailelerin gereksinimlerine Bireyselleştirilmiş Geçiş Planları; Öğrencinin varolan

eğitim yaşantısından daha farklı eğitsel, toplumsal ve mesleki yaşantıya uyumunu sağlamasına yardımcı olmak amacıyla hazırlanan plandır.

BEP’in Türleri

573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997)

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği(2000)

Türkiye’de Yasal Dayanaklar:

8

Ekip Çalışması:

Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda özel eğitim gerektiren bireyler için, bireyselleştirilmiş eğitim programının geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla birden fazla kişinin işbirliği ile gerçekleştirdikleri çalışmalardır.

9

BEP’i Kimler Hazırlar?

Özel gereksinimli öğrencinin ailesi Öğrencinin kendisi (uygunsa) Özel eğitim öğretmeni Sınıf öğretmeni(varsa) Eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme

ekibi temsilcisi Ek hizmet uzmanları

10

Ekip Modelleri

Çoklu Disiplinli Ekip Modeli

Tek Yönlü Disiplinler Arası Ekip Modeli

Çok Yönlü Disiplinler Arası Ekip Modeli

11

Ekip Çalışması İçin Gerekli Beceriler

Becerilerde birbirine bağımlılık

Ürünlerde birbirine bağımlılık

Yeterlilik

12

Ekip Çalışmasını Engelleyen Faktörler

Ekip üyelerinin rollerini bilmemeleri Ailenin rolünü yerine getirememesi Ekip üyeleri arasında rol dağılımının

dengesizliği Yapılan hataları tolere edememeleri Liderlik özelliğinin ve iletişim becerilerinin

eksikliği Anlaşılır dil kullanmama Toplantılara katılmama

13

Ekip Çalışmasında Koordinasyon

Ekip üyeleri arasında koordinasyonun kurulabilmesi ve çalışmaların düzenli olarak yürütülebilmesi için anne babanın ya da diğer ekip üyelerinden birinin ekip koordinatörü olarak görevlendirilmesi gerekir.

14

Özel Eğitimde Değerlendirme Nedir?

Değerlendirme çocukların akademik, davranışsal ya da fiziksel özelliklerini belirlemek ve bu özelliklere göre kararlar vermek amacıyla veri toplama sürecidir.

15

Niçin Değerlendirme Yapıyoruz?

Tarama ve gönderme amacıyla

Tanılama ve yerleştirme amacıyla

Eğitsel programı planlama amacıyla

Öğrencilerdeki ilerlemeleri izlemek amacıyla

Öğretim programının değerlendirilmesi

amacıyla

16

Değerlendirme Sürecine Kimler Katılmaktadır

Okul personeli

Anne baba ve öğrenciler

Okul destek personeli

Motor gelişim personeli

Tıbbi personel

17

Değerlendirme Sürecinin Aşamaları

Tarama/eleme amaçlı değerlendirme Başvuru/Gönderme Bireyselleştirilmiş değerlendirme planının

hazırlanması Uygulama, puanlama ve yorumlama Sonuçların rapor edilmesi Özel eğitim için uygunluğuna karar verilmesi BEP’nın hazırlanması BEP’ın uygulanması için ailenin izninin alınması

18

Formal Değerlendirme (Standartlaştırılmış Testler)

Formal değerlendirme öğrencilerin çeşitli öğretim alanlarındaki durumlarının AYNI YAŞ grubundaki diğer bireylere kıyasla nasıl olduğunu belirlemek amacıyla gerçekleştirilir.

Standart testler;-öğrencinin gelişim düzeyini açıklar,-öğrenciyi tanılar ve bir öğretim kurumuna

yerleştirir,-öğrencinin gelecekteki gelişim düzeyini

tahmin etmeye hizmet eder.

19

İnformal Değerlendirme (Öğretmen Yapımı Araçlar)

İnformal değerlendirme öğrencilerin çeşitli öğretim alanlarındaki İŞLEVDE bulunma düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilir.

İnformal değerlendirmeler, öğrencinin eğitim gereksinimlerinin belirlen-

mesinde, BEP’nın geliştirilmesinde, izlenmesinde ve programın değerlendirilmesinde kullanılır.

20

İnformal Değerlendirme Teknikleri

Ölçüt bağımlı değerlendirme Programa dayalı değerlendirme Gözlem, İş örnekleri ve öğrenci dosyaları analizi Beceri analizi Kontrol listeleri, Derecelendirme ölçekleri Anket ve görüşmeler

21

Çevresel Değerlendirme

Çevresel değerlendirme, özürlü öğrencinin şu anda içinde bulunduğu ve gelecekte içinde bulunacağı farklı ortamlardaki gereksinimleri belirlemek ve buna dayalı öğretim programları

hazırlamak üzere geliştirilmiş bir değerlendirme yaklaşımıdır.

Çocuk

Aile

Okul

Toplum

22

Çevresel Değerlendirme Sürecinin Aşamaları Nelerdir?

Program alanlarının belirlenmesi Şu anda ve gelecekte bulunacağı ortamların

belirlenmesi Belirlenen ortamların alt ortamlara ayrılması Seçilen alt ortamlardaki etkinliklerin

belirlenmesi Etkinliklerin yerine getirilmesi için gerekli

becerilerin açıklanması

23

Oyuna Dayalı Değerlendirme

Oyuna dayalı değerlendirme, oyun sırasında bir çocuğun gözlenmesi ve elde edilen bilgilerin analiz edilmesini gerektirir.

Oyuna değerlendirme;

-gelişimsel,

-disiplinler arası,

-dinamik ,

-işlevsel bir değerlendirme yaklaşımıdır. 6 ay ile 6 yıl arasındaki tüm çocuklara uygulanabilir

24

Aile Değerlendirmesi

Özel gereksinimli çocuklar için hazırlanacak programların aile odaklı olması gerekir.

Aile değerlendirilmesinde;

-anne-baba ve çocuk etkileşimlerini etkileyen özellikleri,

-Aile ve çocuk etkileşimleri,

-Aile gereksinimleri,

-Çocuğun gelişimindeki önemli olaylar ve

-Ailenin güçlü ve zayıf yönler belirlenmelidir.

25

Ünite 5 Varolan Performans Düzeyinin Belirlenmesi ve Yazılması

Varolan Performans Düzeyi

Ayrıntılı değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak hazırlanan, öğrencinin

yapabildiklerini ve yapamadıklarını tanımlayan özet ifadelerdir.

26

Performans Düzeyi İfadelerinde Yer Alması Gereken Bilgiler

Öğrenci Performans Düzeyi İfadelerinde;

-akran grubu ile ilgili,

-yapabildikleri ve yapamadıkları becerilere ilişkin, ve

-eğitim programına katılım düzeyine ilişkin bilgiler yer almalıdır.

27

Öğrencinin Performans Düzeyini Yazarken Kullanılacak Bileşenler

Özürün, eğitim programına katılımına etkisi, Özür nedeniyle gerçekleştirmediği beceri

alanları, Öğretimsel amaçlara hizmet eden mantıksal

ipuçları

28

Performans Düzeyi İfadesi Yazılırken İzlenmesi Gereken Kurallar

Performans düzeyi ifadeleri;

-BEP’nın diğer öğeleri ile ilgili olmalı,

-öğrencinin yapabildikleri ve yapamadıklarına ilişkin ifadeleri kapsamalı,

-öğrencinin özürünün eğitsel performansına olan etkisini belirtmeli,

-güncel bilgileri içermeli,

-açık ve anlaşılır bir dille yazılmalı

29

Öncelikli Becerilerin Seçimi

Öncelikli olarak: Öğrenci için işlevsel olan ve sık kullanılan

beceriler; Çeşitli ortamlarda gerçekleştirilen beceriler, Gözleyerek öğrenebileceği beceriler, Kendine güvenini artırmasını sağlayacak

beceriler Önkoşul özelliği olan beceriler tercih edilmelidir.

30

Program Alanları

İletişim ve sosyal beceriler İşlevsel akademik beceriler, Motor beceriler, Özbakım becerileri, Bilişsel beceriler İş ve meslek becerileri

31

Ünite 6 Amaçları Belirlemenin ve Yazmanın Nedenleri

Özel gereksinimli öğrencilerin öğretimi üzerinde odaklaşabilmek

Öğrencinin performansındaki ilerlemeleri izlemek

Anne-baba, öğretmen ve diğer ekip üyeleri arasında iletişim kurabilmek

Yasal gereklilik

32

Uzun Dönemli Amaçlar ve Yazımı

Uzun dönemli amaçlar uzun bir zaman sonunda edinmesini istediğimiz davranışlardır.

Amaç seçiminde; öğrencinin başarısı, performans düzeyi, tercihleri, öncelikli gereksinimleri, amaçların uygulanabilirliği ve ayrılan zaman dikkate alınmalıdır.

Uzun dönemli amaçlar öğrencinin var olan performans düzeyi ile ilgili olmalı, kısa dönemli amaçları kapsamalı, ölçülebilir gözlenebilir ve anlamlı olmalıdır.

33

Uzun Dönemli-Kısa Dönemli ve Öğretimsel Amaçlar Arasındaki İlişki

Uzun Dönemli Amaçlar

Kısa Dönemli Amaçlar

Kısa Dönemli Amaçlar

Kısa Dönemli Amaçlar

Öğretim Amaçları Öğretim Amaçları Öğretim Amaçları

Kısa Dönemli Amaçlar

Kısa Dönemli Amaçlar

34

Kısa Dönemli Amaçlar ve Yazımı

Kısa dönemli amaçlar, öğrencinin var olan performans düzeyi ile uzun dönemli amaç arasında kalan ve daha kısa sürede kazandırılabilen alt amaçlardır.

Kısa dönemli amaçların yazımında dikkat edilecek öğeler:

1. Öğrenciyi belirlemek

2. Ölçülecek davranışı belirlemek

3. Davranışın hangi koşullarda gerçekleşeceğini açıklamak

4.Kabul edilebilir davranış için ölçüt belirleme

35

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarında Kısa Dönemli Amaçların Düzenlenmesi

Davranış ya da performans öğesinin tek başına yazılması

Davranış öğesinin, koşulla ve ölçütle birleştirile-rek ifade edilmesi

Kısa dönemli amaç ifadesinin tüm öğelerini bir arada kullanarak amaç yazma

Kısa dönemli amaç yazımını tablo içinde gösterme

36

Ünite 7 Kavram ve Beceri Analizi

Beceri (sembolik olmayan bilgi): Bireyin sahip olduğu yeterliklerine dayalı olarak yapabileceği tahmin edilen veya yaptığı etkinliklerdir.

Kavram (sembolik bilgi): Bireylerin ortak tepki vermesine yol açan ilişkili uyaranlardır.

İçerik (beceri ve kavram) Analizi: Çocuklara güçlük yaratan yapıların daha kolay anlaşılabilen parçalara ayrılmasıdır.

37

Beceri Analizi ve Beceri Analizinde Benimsenecek Yaklaşımlar

Beceri analizi: Bir becerinin daha küçük parçalara ayrılmasıdır.Beceri Analizi Türleri: Yapılış sırasına göre beceri analizi Gelişimsel aşamaya göre beceri analizi Güçlük düzeyine göre beceri analizi Becerinin yapısal analizi;

– Yönergelere göre – Sunum şekline göre– Tepki şekline göre– Gerekli görülen niteliklere göre– Yeterli görülen süreye göre– Doğruluk düzeyine göre

38

Kavram Analizinin Önemi ve Yapılışı

Kavram analizi, kavramın tüm ilişkili ilişkisiz niteliklerinin, taksonomik düzeyinin ve kurallarının belirlenerek, tüm ilişkili niteliklerin ayırt edilmesini ve kurallarının anlaşılmasını sağlamak için yapılacak uygulamanın aşamalandırılmasıdır.

Bilişsel davranışların (sembolik bilginin) analizinde yaralanılabilecek sınıflandırmalar;

Bloom(1956); bilme, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme

Gagne(1985)zihinsel becerileri;ayırt etme, kavram öğrenme, kural öğrenme ve problem çözme

39

Kavramın Yapısına İlişkin Özellikler

Kavramın yapısında var olan ve bir kavramı diğer kavramlardan ayıran özelliklerdir.

Kavramın İlişkili niteliği: kavramın yapısında vardır ve kavramı tanımlarlar.

Kavramın İlişkisiz niteliği: kavramın yapısında vardır, fakat kavramı tanımlamaz.

ÖrnekKavram: Üçgenİlişkili nitelik: Üç kenarı ve üç açısı olmasıİlişkisiz nitelik: Büyük-küçük olması, rengi,

kullanılan malzemesi

40

Kavramın Sunulmasına İlişkin Özellikler

Kavramın olumlu ve olumsuz örneklerinin birlikte sunulması öğrenmeyi kolaylaştırır.

Olumlu Örnekler; kavramı örneklerOlumsuz Örnekler; kavrama örnek olmayanları

örnekler

Örnek:Kavram :ÜçgenOlumlu Örnek: Eşkenar üçgen, ikizkenar üçgen,

çeşitkenar üçgen…Olumsuz Örnekler: Kare, daire, dikdörtgen….

41

Ünite 8 Tüm Hizmet Planı Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

Tüm Hizmet Planının;Birinci kısmı: Bireyselleştirilmiş Eğitim

Programından,İkinci kısmı: Bireyselleştirilmiş Öğretim

Planından oluşur Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Bireysel-

leştirilmiş eğitim programı ekibinin ürettiği bilgilere göre geliştirilen genel bir plan olup, öğrenciler için konulan yıllık amaçları ve ilişkili kısa dönemli amaçları içerir.

42

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

Öğrencinin kimlik bilgileri ve tıbbi bilgileri, Performans düzeyi, Uzun dönemli amaçları ve kısa dönemli amaçları, Program sorumluları, Amaçların başarım tarihleri, Sunulacak eğitim ve özel eğitim hizmetleri, Aile onayı, BEP geliştirme ekibinin adı soyadı ve imzalarına

ilişkin bilgileri kapsar.

43

Ünite 9 Bireyselleştirilmiş Öğretim Planları

Bireyselleştirilmiş öğretim planı (uyarlamaları), özel gereksinimli öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alan kısa dönemli amaçların nasıl gerçekleştirileceğinin uygulamaya aktarılmasıdır.

44

Günlük Rutinlerin Önemi ve Oluşturulması

Günlük rutin, günlük yaşam etkinliklerinin yapılması için izlenen sıra-düzendir.

Günlük plan etkinlikleri: Selamlaşma, yoklama Serbest oyun, müzik Küçük grup etkinlikleri Temizlik, yemek Masal, teneffüs Sanat etkinlikleri Okuldan ayrılış hazırlıkları Okuldan ayrılış

45

Okulöncesi Dönemde Oyunun Önemi ve Oyun Rutinleri

Oyun ve oyun aracılığı ile öğretim hem normal hem de özel gereksinimi olan çocuklar için önemlidir.

Her oyunun kendi içinde belli bir sıra düzeni ve içerdiği roller vardır. Oyun aracılığı ile öğretim süreci iyi bir planlama yapılmasını gerektirir.

Oyunun amacı, bilinen ve aşina olduğumuz sıra ve roller içerisinde bazı becerileri kazandırmaktır.

46

Fiziksel Çevrenin Düzenlenmesi

Fiziksel çevre, özellikle özel gereksinimli çocukların öğrenme ve sosyal etkileşim fırsatlarını yakalamaları açısından önemlidir.

Kaynaştırma sınıflarındaki etkinlik köşeleri düzenlemeleri, özel gereksinimi olan öğrencinin diğer akranları ile uzun süre çalışmasına izin verir.

47

Yetişkin-Çocuk İletişimi Stratejileri

Dili kullanma stratejileri;Nesne ya da eylemleri isimlendirmekSözcükleri abartılı bir şekilde tekrarlamakRutinleri oluşturmakAnlamlı bilgi sağlamakÇocuk dilini kullanmakSıra alma becerilerini geliştirmek

48

Akademik Becerilerin Öğretimi

Özel gereksinimli öğrenciler, yetersizlikten etkilenme derecesine ve yetersizlik türüne bağlı olarak küçük düzenlemelerle akranları gibi temel becerileri öğrenebilirler.

Bu amaçla;Önkoşul becerilerin belirlenmesine,Örneklerin seçimi ve sıralanmasına gerek vardır.

49

Öğretim Teknikleri

Özel gereksinimi olan öğrencilere bir beceri ve kavramı öğretirken, kullanılan öğretim tekniklerinde uyarlamalar yapmayı gerektirebilir

Kullanılabilecek öğretim teknikleri;Yanlışsız öğretim teknikleriDoğal öğretim teknikleri

Fırsat öğretimiYetişkin tarafından yaratılan fırsatlarTepki için fırsat vermeMilieu tekniği

50

Özel Eğitimde Ek Hizmet Türleri

Ek Hizmetler, özel gereksinimi olan bireylerin özel eğitim dışındaki gereksinimlerini karşılamak üzere, ek hizmet personeli tarafından sağlanan hizmetlerdir.

Ek Hizmet Türleri; Ulaşım terapisi, Konuşma terapisi, Fiziksel terapi,İş ve Uğraşı TerapisiDanışmanlık ve Sağlık Hizmetleri gibi.

51

Ek Hizmetlerin Gerekli Olup Olmadığını Belirleme

Bir öğrencinin ek hizmetlere gereksinimi olup olmadığına bir ekip karar verir.

Ekip de sınıf öğretmeni, özel eğitim öğretmeni, ailesi ve ilgili diğer uzmanlar bulunur.

Özel eğitim kurumları;Özel eğitim kurumları

Yatılı özel eğitim kurumları Gündüzlü özel eğitim kurumları

Normal eğitim kurumları

52

En Az Kısıtlayıcı Eğitim Ortamı

En az kısıtlayıcı eğitim ortamı; çocuğun gereksinimlerini en iyi şekilde karşılayan ve normal akranları ile en üst düzeyde paylaşımını sağlayan yönetsel düzenleme türüdür.

En az kısıtlayıcı eğitim ortamı her öğrenci için bireysellik göstermektedir.

53

Ek Hizmetlerin Kapsamı ve Süresi

Öğrencinin özelliklerine ve gereksinimlerine bağlı olarak

öğrenciye sağlanacak olan ek hizmet türleri; ne zamanlar, nerede, kimin tarafından ve ne kadar süreyle sağlanacağı belirlenmelidir.

Bu bilgilerin bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alması

özel gereksinimi olan öğrencinin ailesine, öğretmenine ve ek

hizmet personeline kolaylık sağlayacaktır.

54

Hizmet Sunma Modelleri

Doğrudan hizmet; en az kısıtlayıcı eğitim

ortamında doğrudan öğrenciye verilen

hizmetlerdir.

Dolaylı hizmet; özel gereksinimli çocukla ilişkisi

olan anne babaya, öğretmene, yardımcı personele

ve okul yöneticisine verilen hizmetlerdir.

55

Verilen Hizmetler Arasında Koordinasyon

Hizmetler arası koordinasyon: Özel gereksinim olan öğrencilere daha iyi bir eğitim hizmeti sunabilmek ve başarıya

ulaşmalarını sağlayabilmek için, BEP’nın geliştirilmesi ve uygulanması aşamalarında görev alan kişi ve kurumlar arasında etkili bir işbirliğinin kurulmasıdır.

Özel gereksinimi olan öğrenciye sunulacak hizmetler bir bütünlük içinde sunulmalıdır.

56

Gelişimin Kaydedilmesi ve Öğretimin Gözlenmesi

BEP’ında kayıt tutmanın amaçları; İlk değerlendirme bilgileri kullanılarak geliştirilen

amaçların uygunluğuna ilişkin bir sonuca varmak, Zaman içinde çocuğun gösterdiği performansı ortaya

koymak, Uygulama planında herhangi bir değişiklik ya da

uyarlamaya gereksinim duyulup duyulmadığını ortaya koymak,

Çocuğun ilgi alanlarını belirleyerek ortaya koymak.

57

Kaydetmeye İlişkin Genel Görüşler

Kaydetme etkinlikleri BEP’ında belirlenen uygulama planına uygunluk göstermelidir.

Kaydetme etkinliklerinde çocuğun davranışlarına ilişkin çeşitli alanlarda bilgi toplanmalıdır

Kaydetme etkinlikleri sırasında öğretmen, kayıt tutmayı etkileyebilecek olası çevresel durumları belirlemelidir.

Kaydetme etkinliklerinde diğer kişilerin görüşlerinin de yer almasına özen gösterilmelidir.

Kaydetme etkinlikleri düzenli aralıklarla ve sıklıkla yapılmalıdır.

Çocuğun öncelikli amaçlarına daha çok dikkat edilmelidir.

58

Kaydetme Türleri

Betimleme, gözlem bilgilerine dayalı olarak çocuğun performansının ifade edilmesidir.

İş örneklerive Öğrenci Dosyası İncelenmesi, öğrencinin sınıfta, okulda ve evde yaptığı ürünleri içeren bir tür süreç gelişim dosyasıdır.

Doğrudan gözlem tekniği, davranış gerçekleştiğinde kayıt tutulmasıdır.

Doğrudan gözlem teknikleri iki grupta toplanır: Kesin kayıt teknikleri: Olay Kaydı, Süre Kaydı ve Bekleme

Süresi Kaydı Yaklaşık kayıt teknikleri: Zaman aralığı kaydı, Anlık Zaman

Örneklemi Kaydı

59

Öğretimin Gözlenmesi

Öğretimin Gözlenmesi; BEP’nın uygulanmasın-da kullanılan öğretim yöntemi, öğretim ya da uygulama paketinin planlandığı gibi kullanılıp kullanılmadığının da gözlenmesi sürecidir.

Öğretim gözlenirken uygulama güvenirliği analizi yapılırsa öğretimin planlandığı gibi gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği incelenir.

Uygulama güvenirliği, öğretmenin uygulamayı planlanan basamaklara göre yapmasıdır.

60

Ünite 12 Bireyselleştirilmiş Geçiş Planları-I

Geçiş, bir çocuğun bir hizmet ortamından ya da programdan diğerine geçme sürecidir.

Okulöncesi dönemde özel gereksinimi olan çocuklar biri 3 yaşında diğer ide 6 yaşında olmak üzere iki geçiş yapmaya gereksinimleri vardır.

3 yaşında gerçekleşen geçiş erken özel eğitim hizmetlerinden okulöncesi eğitim kurumlarına,

6 yaşlarındaki geçiş ise anasınıflarına ya da ilköğretim kurumlarına geçişi kapsar.

Geçiş süreci aileler, çocuklar ve hizmet verenler için sıkıntılı olabilir.

61

Erken Çocuklukta Geçiş ve Önemi

Her aile yetersizliği ya da riskli olan bebekler için gerekli düzenlemeleri sürekli olarak izlemeli ve sorumluluklarını yerine getirmelidir.

Erken çocukluk dönemi geçiş planlaması, bireyselleştiril-miş aile hizmet planını bir parçasıdır.

Hastaneden eve geçişte aileler;bebeğin durumunu anlamaya çalışmalı, temel bakım sorumluluklarını yerine getirmeli, kendine güven ve saygı duymalı, gerçekleştirilecek hizmetleri yerine getirmelidir.

62

Okulöncesi ve İlköğretime Programlarına Geçiş

Okulöncesi ve ilköğretim eğitim ortamlarına geçişte en çok dikkati çeken konular; hizmetlerin devamlılığı, değişikliğe uyum, yeni programın beklentilerine karşılamaya çalışmaktır.

Bu konularla ilgili olarak özel gereksinimli çocuklara ve ailelerine yardımcı olabilmek için;

anne-babanın gereksinimleri belirlenmeli, anne-baba eğitimine, geçiş planlama sürecine ve destek hizmetlere yer verilmelidir.

63

Geçişi Etkileyen Faktörler

Bir programdan başka bir programa geçişi etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bunlar;

Aileye verilen desteğin niteliği ve yoğunluğu, Geçişin gerçekleştirildiği yaş, Ulaşım hizmetleri, Kurumlar arası koordinasyon, İletişim ve BEP’in uygulanması gibi konular geçiş planlaması

için önemli faktörlerdir. Ayrıca ailenin sosyo-kültürel özellikleri de geçiş

sürecini etkileyen faktörler arasında bulunmaktadır.

64

Geçiş Planlarının Geliştirilmesi

Özel gereksinimi olan çocuğu bir programdan bir başka programa geçiş sürecinde;

Öncelikle, geçiş planlama ekibinin oluşturulması, çocuğu ve ailenin gereksinimlerini belirlenmeli ve Bireyselleştirilmiş Geçiş Planı hazırlanmalıdır.

İkinci adımda çocuğun halihazırda devam ettiği kurumun üyeleri, anne-baba ve diğer üyeler çocuğu yeni kuruma hazırlamalıdır.

Üçüncü adımda, çocuğun yeni kuruma geçiş yapması sağlanmalıdır.

Son olarak yeni kurumda destek hizmetlerinin verilmesi, çocuğun izlenmesi ve geçiş programı değerlendirilmesidir.

65

Ünite 13 Bireyselleştirilmiş Geçiş Planları-II

Özel Gereksinimi Olan Bireyler; Bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilmeleri , Toplumsal yaşama başarılı bir geçiş yapabilmeleri, İş ve meslekler için gerekli becerileri edinebilmeleri, İş ve meslek edinmede karşılaşılan güçlükleri

azaltabilmek, Gerekli destek hizmetleri sağlayabilmek, İş ve meslek ortamlarındaki bireyleri bilgilendirebilmek

için Bireyselleştirilmiş Geçiş Planlarının bir ekip yaklaşımı ile geliştirilmesinde yarar vardır.

66

Geçiş Planı İle Eğitim Planı Arasındaki Farklılıklar

Bireyselleştirilmiş geçiş planı özel gereksinimli öğrencinin okul sonrası yaşayacağı, iş yapacağı, dinleneceği ortamlara başarılı bir geçiş yapmasına ilişkin planlama hizmetleri üzerinde yoğunlaşır.

Bireyselleştirilmiş eğitim planı, bir öğretim yılı boyunca özel gereksinimi bir öğrenci için okulda gerçekleştirilecek özel eğitim ve destek hizmetlerin planlanması üzerinde yoğunlaşır.

67

Özel Gereksinimli Bireyler İçin Toplumsal ve Mesleki Yaşam Düzenlemeleri

Özel gereksinimi olan öğrenciler, yetişkinliğe geçiş

sürecinde toplumsal yaşam için gerekli olan çeşitli geçiş

düzenlemeleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Örneğin; İstihdam yaşam düzenlemeleri, toplumsal ortamda hareketlilik, mali bağımsızlık, arkadaş edinme, cinsellik ve kendine saygı, eğlenmeye ve dinlemeye yönelik yaşam düzenlemeleri

yer almaktadır.

68

Türkiye’de Özel Gereksinimi Olan Bireyler İçin Mesleki Yasal Düzenlemeler ve

Eğitim Ortamları

573 Sayılı KHK: Özel eğitim gerektiren bireylere iş ve mesleğe hazırlamak , temel yaşam becerilerini geliştirmek için özel eğitim kurumlarının açılabileceğini belirtmektedir.

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği; İş ve mesleğe hazırlamak amacıyla, farklı konu ve sürelerde , çevrenini olanakları ve gereksinimleri doğrultusunda yaygın eğitim programları düzenlenir denilmektedir.

69

Okuldan İş ve Mesleki Yaşama Geçişte Bireyselleştirilmiş Geçiş Planlarının

Geliştirilmesi

Geçiş planlama ekibinin oluşturulması Öğrencinin gereksinimlerini belirlenmesi Uzun ve kısa dönemli amaçların hazırlanması Bireyselleştirilmiş geçiş etkinliklerinin yürütülmesi Geçiş planlarının geliştirilmesi İşe yerleştirme çalışmaları İş yerinin seçimi ve iş ortamlarının analizi Yerleştirme ve iş yerinde destekleme Etkinlik boyunca izleme

70

Önerilen Kaynaklar

Fiscuss, E.D. ve C.J.Mandell. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi. (Edi. G.Akçamete, Çev:H.Günayer-Şenel, E. Tekin).Özkan Matbaacılık, Ankara, 1997.

Gürsel, Oğuz.(Editör). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Geliştirilmesi. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1484, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 794, Eskişehir, 2003.

M.E.B.Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Yol Haritası. 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası, Ankara, 2004.

Özyürek, Mehmet Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı “Temelleri ve Geliştirilmesi” Kök Yayıncılık, Ankara, 2004.