Błękitnemzmgo.mazury.pl/images/gospodarka-odpadami/biuletyn... · 2016. 1. 15. · Błękitne Mazury ISSN 2353-6500 W numerze: Co to jest MZM-GO? str. 3 Składowiska odpadów ...

BIULETYN INFORMACYJNY

Mazurskiego Związku Międzygminnego – Gospodarka Odpadami

egzemplarz bezpłatny

BANIE MAZURSKIE ▪ BUDRY ▪ GIŻYCKO ▪ KRUKLANKI ▪ MIŁKI ▪ ORZYSZ ▪ POZEZDRZE ▪ RYN ▪ SROKOWO ▪ WĘGORZEWO ▪ WYDMINY

Nr 1/2014

Serdeczne życzenia szczęśliwych i zdrowych Świąt Wielkanocnych

wszystkim mieszkańcom miast i gmin: Banie Mazurskie, Budry, Giżycko, Kruklanki,

Miłki, Orzysz, Pozezdrze, Ryn, Srokowo,Węgorzewo i Wydminy,

składa zarząd i pracownicy Mazurskiego Związku Międzygminnego

– Gospodarka Odpadami.

Błękitne Mazury

I S S N 2 3 5 3 - 6 5 0 0

W numerze:

Co to jest MZM-GO? str. 3

Składowiska odpadówzamieniamy w łąki i lasy str. 4

Jak segregowaćodpady str. 6

Festyn Ekologika – 14 czerwca

w porcie Ekomarina w Rynie

Zapraszamy!

Biuletyn Informacyjny MZM-GONr 1/2014

2

Szanowni Państwo!

Minęły pierwsze miesiące funkcjono-wania w nowym systemie gospodarki odpadami. Możemy pokusić się o ocenę naszych działań, sukcesów i porażek. Na początek jednak kilka słów o historii...

Nowelizacja Ustawy o utrzymaniu czy-stości i porządku w gminach weszła w życie 1 stycznia 2012 roku. Celem ,,rewolucji śmieciowej” było z jednej strony doprowadzenie do sytuacji w któ-rej nikomu nie opłacałoby się wyrzu-cać śmieci do lasu, zakopywać czy palić, a z drugiej, stworzenie właściwego sys-temu ich odbioru i zagospodarowania.

Decyzją samorządów zrzeszonych w Mazurskim Związku Międzygmin-nym, Związek przejął wszystkie zada-nia wynikające z nowej ustawy. Czas jaki upłynął do momentu wdrożenia systemu poświęcono na opracowanie nowych zasad, które gminy wpisały do swoich regulaminów. Zdecydowaliśmy o objęciu nowym systemem właścicieli wszystkich nieruchomości - zarówno za-mieszkałych jak i niezamieszkałych oraz o podziale obszaru Związku na sektory. Zgromadzenie podjęło szereg uchwał, które określiły wzory składanych de-klaracji, sposoby naliczania opłat i ich

wysokość. Korzystając z poprawek do ustawy postanowiono przejąć obowią-zek dostarczenia mieszkańcom pojem-ników. W wyniku otwartego przetargu wyłoniono firmy, które później zajęły się odbiorem i transportem odpadów. W sektorze południowym wygrała firma KOMA z Ełku a w północnym ta sama firma w konsorcjum z Zakładem Usług Komunalnych z Węgorzewa.

Nowy system gospodarowania odpa-dami zaczął funkcjonować od 1 lipca 2013 roku.

W pierwszym okresie najwięcej proble-mów związanych było z dostarczeniem pojemników i terminowym odbiorem odpadów. Ponadto, wdrażanie syste-mu zbiegło się z początkiem wakacji i napływem niemal 100 tys. turystów. Zmienione zasady gromadzenia odpa-dów, brak harmonogramów, kłopoty przewoźników z lokalizacją konkretnych nieruchomości – wszystko to spowo-dowało, że pierwsze miesiące były dla mieszkańców bardzo uciążliwe. Dodatkowym utrudnieniem był fakt, iż odpady wówczas odbierane, z powodu opóźnień inwestycyjnych, zamiast do instalacji w Spytkowie musiały być kie-rowane do instalacji zastępczych.

Większość wspomnianych problemów udało nam się przezwyciężyć. Jeszcze w ubiegłym roku dostarczono właścicie-lom nieruchomości ponad 28 tys. róż-nego rodzaju pojemników. Do siedziby Mazurskiego Związku wpłynęło prawie 20 tys. deklaracji, w których niemal 75 tys. osób potwierdziło uczestnictwo w nowym systemie gospodarowania odpadami. Punkty Selektywnej Zbiórki

Odpadów Komunalnych w Węgorzewie, Giżycku i Orzyszu nieodpłatnie przyj-mują dostarczane odpady, a instalacja w Spytkowie - wybudowana wysiłkiem mieszkańców wszystkich 12 gmin - speł-niła wszelkie wymagania i uzyskała sta-tut instalacji regionalnej. Każdego dnia przyjmuje i zagospodarowuje niemal 100 ton różnego rodzaju odpadów.

Obecnie pracujemy nad uszczelnieniem systemu. Prowadzimy weryfikację da-nych, dotyczących właścicieli nierucho-mości. Osoby, które nie złożyły deklara-cji lub nie płacą za usługi, otrzymały lub wkrótce otrzymają stosowne zawiado-mienia oraz decyzje. Wszyscy wytwórcy odpadów solidarnie powinni ponosić koszty ich odbioru i zagospodarowania.

System, który został stworzony nie jest doskonały. Zmieniamy go, mając na uwadze obowiązujące prawo oraz oczekiwania mieszkańców. Staramy się reagować na wszystkie sygnały przeka-zywane telefonicznie, czy też w punkcie obsługi klienta. Zgromadzenie Związku już czterokrotnie podejmowało uchwa-ły mające na celu lepsze dostosowanie zapisów obowiązujących regulaminów do rzeczywistości.

Dzisiaj oddajemy w Państwa ręce pierw-sze wydanie kwartalnika Błękitne Ma-zury. Na jego łamach chcemy dzielić się z Państwem informacjami o aktualnych problemach w gospodarce odpadami oraz informować o podejmowanych działaniach ekologicznych. Zapraszamy do lektury i dialogu na temat naszego środowiska.

Z wyrazami szacunkuPrzewodniczący Zarządu MZM-GO

– Wojciech Ogłuszka

NOWE ZASADY

BŁĘKITNE MAZURY. Biuletyn Informacyjny Mazurskiego Związku Międzygminnego – Gospodarka Odpadami;

wydawca: Mazurski Związek Międzygminny – Gospodarka Odpadami w Giżycku, 11-500 Giżycko, ul. Wodna 4,

telefony: (87) 428 43 40, (87) 428 43 42, (87) 428 43 38, fax: (87) 429 13 72, e-mail: biuro@mzmgo.mazury.pl,

strona internetowa: www.mzmgo.mazury.pl, redaguje zespół

Mazurski Związek Międzygminny – Gospodarka Odpadami

W GOSPODAROWANIUODPADAMI KOMUNALNYMI

Biuletyn Informacyjny MZM-GONr 1/2014

3

Północna część regionu Wielkich Jezior Mazurskich pod względem krajobrazo-wo-przyrodniczym jest jednym z naj-cenniejszych obszarów Polski i Europy. Przyszłość mieszkańców tej części Ma-zur wiąże się nierozerwalnie z rozwojem turystyki, co powoduje również pewne zagrożenia. Największym problemem, związanym zarówno z coraz szybszym rozwojem cywilizacji, jak również ze wzmożonym ruchem turystycznym na tym terenie, jest kwestia odpadów – ich odbioru, zagospodarowania – któ-re mogą zagrozić naturalnemu pięknu tej krainy. Aby, zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej oraz wymogami XXI w., poradzić sobie z tym problemem, kilkanaście samorządów północno-wschodnich Mazur postanowiło zjed-noczyć się we wspólnym działaniu na rzecz planowej gospodarki odpadami. Na mocy samorządowego porozumie-nia w 2004 r. został utworzony Mazur-ski Związek Międzygminny – Gospo-darka Odpadami z siedzibą w Giżycku. Zrzesza on 12 mazurskich samorządów: Gminę Banie Mazurskie, Gminę Budry, Gminę Giżycko, Miasto Giżycko, Gminę

Kruklanki, Gminę Miłki, Gminę i Mia-sto Orzysz, Gminę Pozezdrze, Gminę i Miasto Ryn, Gminę Srokowo, Gminę i Miasto Węgorzewo oraz Gminę Wy-dminy. Teren na którym działa związek obejmuje powierzchnię 2 582 km2 i za-mieszkuje go ok. 98 tys. osób. Najwyż-szą władzą MZM-GO jest Zgromadzenie

nia podejmuje uchwały i ustala wszel-kie zasady i kierunki działania związku. To, co ustali Zgromadzenie, praktycznie wprowadza w życie wyłoniony przez nie trzyosobowy Zarząd, którego pracą kieruje Przewodniczący. Organem kon-trolnym jest pięcioosobowa, wybrana spośród członków Zgromadzenia – Ko-misja Rewizyjna.

Zrzeszone w MZM-GO samorządy, podjęły wspólny wysiłek na rzecz: zamknięcia i rekultywacji starych składowisk odpadów, wybudowania nowoczesnego Zakładu Unieszko-dliwiania Odpadów Komunalnych w Spytkowie, usprawnienia systemu odbioru i transportu odpadów komu-nalnych, zgodnie ze znowelizowaną Ustawą u utrzymaniu czystości i po-rządku w gminach, a także edukacji ekologicznej społeczeństwa.

CO TO JEST MAZURSKI ZWIĄZEK MIĘDZYGMINNY – GOSPODARKA ODPADAMI ?

Związku, które tworzą wszyscy wójto-wie i burmistrzowie oraz dodatkowo po jednym przedstawicielu każdej gminy, wybranym przez Rady Miejskie i Gmin-ne. Zgromadzenie za pomocą głosowa-

Działania MZM-GO doprowadziły do powstania nowoczesnego Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Spytkowie koło Giżycka

MZM-GO rozpoczyna edukację ekologiczną od najmłodszego pokolenia – dzieci podczas Mazurskiego Festynu Ekologicznego EKO-LOGIKA w Spytkowie

Biuletyn Informacyjny MZM-GONr 1/2014

4

W chwili powołania do życia Mazur-skiego Związku Międzygminnego – Go-spodarka Odpadami w Giżycku na jego terenie funkcjonowało 15 gminnych składowisk odpadów. Jednym z pod-stawowych kierunków działalności MZM-GO jest likwidacja i rekultywa-cja owych kłopotliwych pozostałości cywilizacyjnych i skierowanie całego strumienia odpadów do instalacji re-gionalnej – Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Spytkowie.

Likwidacja i rekultywacja starych skła-dowisk odpadów przyczynia się do eli-minacji zagrożeń, występujących w kilku aspektach. Przede wszystkim usunięte zostaje zagrożenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, poprzez wymywanie szkodliwych sub-stancji ze złoża odpadów. Środowisko gruntowe zostanie uchronione przed spływem nadmiaru substancji niebez-piecznych, zaś powietrze – przed emi-sją biogazu. Wreszcie aspekt krajobra-zowy, jaki ma niebagatelne znaczenie w przypadku naszego regionu o dużym znaczeniu turystycznym, a któremu na pewno nie sprzyja widok zwałowisk śmieci, „udekorowanych” rozwiewa-nymi papierami i foliami.

O ile zamknięcie składowiska jest czyn-nością niezbyt skomplikowaną i polega na izolowaniu składowanej masy odpa-dowej i zabezpieczeniu ewentualnych odpływów oraz odgazowaniu, to rekul-tywacja poskładowiskowych terenów jest dużo bardziej rozwiniętym i czaso-chłonnym działaniem. Rekultywacja jest procesem w trakcie, którego zniszczone tereny przywracane są naturalnemu śro-dowisku. Rekultywacja składowiska to nie tylko realizacja zaprojektowanych za-biegów technicznych i biologicznych, lecz również ciągła kontynuacja działań, aż do momentu uznania, że teren może być za-gospodarowany zgodnie z planowanym przeznaczeniem. O ile degradacja terenu może nastąpić w bardzo krótkim czasie, to proces naprawczy będzie trwał w skraj-nych przypadkach nawet kilkanaście lat. To jeszcze nie wszystko. Przez 30 lat od za-mknięcia i zrekultywowania składowiska musi być prowadzony monitoring poeks-ploatacyjny, czyli regularne badania m.in.: opadu atmosferycznego, poziomu oraz stanu wód podziemnych i powierzchnio-wych, gazu składowiskowego oraz pozio-mu osiadania składowiska.

Do obecnej chwili zamknięto i zrekulty-wowano dziesięć składowisk odpadów:

Banie Mazurskie, Dowiaty gm. Budry, Olszewo gm. Budry, Popioły gm. Budry, Miechy gm. Miłki, Wydminy, Czerwony Dwór I gm. Węgorzewo, Knis gm. Ryn, Spytkowo I gm. Giżycko i Kruklanki. Skła-dowisko w Pozezdrzu zostało zamknięte i oczekuje rekultywacji, natomiast czte-ry składowiska – Czerwony Dwór II gm. Węgorzewo, Góra gm. Orzysz, Spytko-wo II gm. Giżycko i Srokowo – znajdują się w trakcie przeprowadzania formal-ności procedur zamknięcia.

Składowiska w Baniach Mazurskich, Do-wiatach, Olszewie, Popiołach, Miechach, Miłkach, Wydminach i Czerwonym Dworze I zostały zrekultywowane przy pomocy środków UE dla projektu „Rekul-tywacja składowisk odpadów w regionie Mazurskiego Związku Międzygminnego – Gospodarka Odpadami”, realizowa-nego w ramach Regionalnego Progra-mu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013. Poziom dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Re-gionalnego wynosił 80% kosztów kwali-fikowanych. W projekcie MZM-GO pełnił rolę beneficjenta, natomiast poszczegól-ne gminy (właściciele składowisk) pono-siły pozostałe 20% kosztów.

Składowisko odpadów w Spytkowie I zostało zrekultywowane przy udzia-le środków UE z Narodowego Fundu-szu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Beneficjentem projektu była gmina miejska Giżycko, jako właściciel. Składowiska odpadów w miejscowości Knis i Kruklanki zostały zrekultywowane przez gminy bez udziału środków UE.

Pierwszym zlikwidowanym i poddanym rekultywacji, było składowisko w Rydze-wie (gm. Miłki). W 2006 r. wszystkie od-pady z Rydzewa przewieziono na gmin-ne składowisko w Miechach. Dwa lata później uczniowie kilku mazurskich szkół zasadzili w tym miejscu 8 tysięcy sadzo-nek drzew. Teraz rośnie tam młody las.

Jedynym czynnym składowiskiem od-padów na całym obszarze działania MZM-GO pozostaje obecnie kwatera składowiskowa Zakładu Unieszkodli-wiania Odpadów Komunalnych w Spyt-kowie, na które docelowo ma trafić je-dynie 30 procent naszych śmieci.

ŻEGNAMY GMINNEWYSYPISKA ŚMIECI

Dzieci sadzą las na terenie zlikwidowanego składowiska odpadów w Rydzewie

Biuletyn Informacyjny MZM-GONr 1/2014

5

Niebieskie samochody, które pojawiają się na naszych podwórkach i posesjach, aby opróżnić pojemniki z odpadami, na-leżą do ełckiej firmy KOMA Sp. z o.o. Sp. kom. W czerwcu ubiegłego roku podpisane zostały umowy, dotyczące odbioru i transportu odpadów komu-nalnych na całym obszarze MZM-GO. Ze strony wykonawczej umowy pod-pisali: prezes zarządu, a jednocześnie właściciel firmy KOMA – Jakub Maniak oraz prezes zarządu ZUK Sp. z o.o. w Węgorzewie – Paweł Pytel. Ze strony zleceniodawców: przewodniczący za-rządu MZM-GO – Wojciech Ogłuszka

oraz członek zarządu MZM-GO, a jedno-cześnie wiceburmistrz Giżycka – Paweł Czacharowski. Na podstawie podpisa-nych wówczas umów, sektor północny – czyli obszar miasta i gminy Węgorze-wo, gminy Srokowo, gminy Banie Ma-zurskie, gminy Budry i gminy Pozezdrze – obsługuje konsorcjum, składające się z firmy KOMA oraz Zakładu Usług Ko-munalnych w Węgorzewie. Natomiast sektor południowy – czyli miasto i gmi-nę Giżycko, miasto i gminę Ryn, miasto i gminę Orzysz, gminę Kruklanki, gminę Miłki i gminę Wydminy – KOMA obsłu-guje samodzielnie. Oprócz odbioru od-padów z posesji firma uruchomiła też w Giżycku, Węgorzewie oraz Orzyszu tzw. Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów, gdzie można oddawać odpady wielko-gabarytowe, gruz budowlany oraz zu-żyty sprzęt elektryczny i elektroniczny.

NASZE ODPADY ZABIERA EŁCKA „KOMA”

A UNIESZKODLIWIA - ZUOK SPYTKOWORegionalną instalacją, gdzie trafia-ją wszystkie nasze odpady jest Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunal-nych w Spytkowie koło Giżycka. Budowa ZUOK w Spytkowie była najważniejszym elementem projektu „Regionalny system gospodarki odpadami – Ochrona Wiel-kich Jezior Mazurskich poprzez stworze-nie kompleksowego systemu gospodarki odpadami”, realizowanego przez MZMGO od 2004 r. Inwestycja o wartości 43 mln zł została dofinansowana kwotą ponad 18 mln zł, z czego ok. 15,4 mln zł pocho-dziło ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, wydatkowanych w ramach Regionalnego Programu Ope-racyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013, zaś ponad 2,7 mln zł wyasygnował budżet państwa. W ramach procesu inwe-stycyjnego w 2009 r. zarejestrowana zosta-ła spółka komunalna Zakład Unieszkodli-wiania Odpadów Komunalnych Spytkowo, która z ramienia MZM-GO była inwesto-rem całego przedsięwzięcia, a obecnie eksploatuje wybudowany zakład.

Zakład obejmuje obszar 6,26 ha na grun-tach sołectwa Spytkowo. Blisko połowę zajmują zakładowe budynki i urządze-

nia, m.in.: hala sortowni, budynek ad-ministracyjny i socjalny, kompostowniki, waga, przejazdowa myjnia kół, boksy oraz pomieszczenia warsztatowo-garażowe, place i drogi wewnętrzne, zaś ok. 2,7 ha powierzchni ma kwatera składowiskowa o pojemności 408 tys. m3, gdzie składa-ne są zutylizowane odpady, których nie można zagospodarować w żaden inny sposób. ZUOK Spytkowo przyjmie rocznie ok. 40 tys. ton odpadów, z czego doce-lowo ok. 70% będzie kierowane do po-wtórnego wykorzystania gospodarczego.

Przyjmowane w Spytkowie odpady ko-munalne kierowane są do hali sortowni, gdzie oddziela się surowce wtórne (takie jak: szkło, makulatura, metale, tworzywa sztuczne), frakcję mineralną, frakcję orga-niczną oraz tzw. balast. Wyselekcjonowa-ne surowce są magazynowane w boksach, a następnie przekazywane odbiorcom do powtórnego zagospodarowania. Frakcja mineralna jest kierowana na kwaterę skła-dowiskową. Natomiast frakcja organiczna ulega rozdrobnieniu i zmieszaniu na placu, po czym poddawana jest procesowi in-tensywnego kompostowania. Po okresie od dwóch do czterech tygodni, odpady

KOMA znana była już na naszym „rynku odpadowym”, gdyż wielu mieszkańców miało zawarte z nią wcześniej umowy. Po ustawowej zmianie zasad gospodarki odpadowej i wygraniu otwartego prze-targu, ełcka KOMA zajmuje się całościo-wo kwestią odbioru i przekazywania do utylizacji naszych odpadów.

W razie jakichkolwiek proble-mów z kontenerami lub odbiorem odpadów należy kontaktować się z przedstawicielami firmy KOMA pod adresem: 19-300 Ełk, ul Sikorskiego 19c, tel./fax: (87) 610 55 27, kom.; 506 506 677, e-mail: biuro@koma.net.pl, albo sygnalizować problem na infolinię MZM-GO: 87 428 43 38, 87 428 43 40, 87 428 43 42

są umieszczane w pryzmach, aby przejść trwający 8 tygodni proces dojrzewania kompostu.

W ten sposób powstaje tzw. stabilizat kompostowy, który może być wykorzy-stany gospodarczo poza zakładem, np. do rekultywacji zamykanych składowisk odpadów, skarp drogowych lub nawoże-nia miejskich terenów zielonych.

ZUOK w Spytkowie wyposażony jest w najnowsze technologie z branży gospo-darki odpadami. Dzięki temu skutecznie minimalizuje ilość odpadów składowa-nych i poddawanych biodegradacji, zwięk-szając poziom odzysku i recyklingu.

Jest też bezpieczny ekologicznie – pod kwaterą składowiskową i kompostowni-kami ułożono warstwę izolacyjną z twar-dej folii i mat betonitowych, a wszelkie odcieki są monitorowane.

PSZOK Giżycko ul. Moniuszki 13 (Wilkasy),

telefony: 87 610 55 27, 730 776 626

PSZOK Orzysz ul. Giżycka 21,

telefony: 87 610 55 27, 730 776 626

PSZOK Węgorzewo ul. Sienkiewicza 24,

telefony: 87 427 28 28, 87 427 31 26

Wszystkie punkty czynne są od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00 – 16:00, a w soboty 9:00 – 14:00

Biuletyn Informacyjny MZM-GONr 1/2014

6

N A S Z A S E G R E G A C J A

Stare meble, odpady budowlane i rozbiórkowe, stare opony, zużyty sprzęt elektryczny i elektronicz-ny odbierane są bezpłatnie od mieszkańców (fir-my muszą wnieść opłatę) w Punktach Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych zlokalizowanych w Giżycku, Orzyszu i Węgorzewie.

INNE ODPADY

Pewnych odpadów nie należy wyrzucać do pojemni-ków na śmieci. Chemikalia przekazujemy do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Spyt-kowie. Przeterminowane leki umieszczamy w odpo-wiednio oznakowanych pojemnikach , wstawionych w aptekach, przychodniach, ośrodkach zdrowia, (lista punktów przyjmujących leki została zamieszczona na stronie internetowej związku www.mzmgo.mazury.pl – w zakładce „rewolucja śmieciowa”). Zużyte baterie i akumulatory małogabarytowe należy przekazywać podmiotom zbierającym te odpady lub umieszczać w odpowiednio oznaczonych pojemnikach, zlokalizo-wanych w budynkach użyteczności publicznej.

W celu ułatwienia mieszkańcom pozbycia się odpadów wielkoga-barytowych doraźnie organizo-wany jest tzw. odbiór gabarytów, których terminy będą komuni-kowane na stronie internetowej MZM-GO oraz za pomocą lokal-nych mediów. Najbliższe zbiórki odbędą się: 10 kwietnia w Gmi-nie Wydminy, 14 i 15 kwietnia w obrębie miasta Węgorzewo, 24 kwietnia w Gminie Węgorze-wo, 28 kwietnia w Gminie Bu-dry, 29 kwietnia w Gminie Banie Mazurskie zaś 25 i 26 czerwca w Gminie Srokowo. Aby skorzy-stać z tej możliwości pozbycia się odpadów wielkogabarytowych, należy je wystawić przed posesję, najlepiej wcześnie rano, w dniu planowanej zbiórki.

OPŁATY I ZMIANY Opłaty za zagospodarowanie odpadów prosimy wnosić wyłącznie na indywidualne numery rachunku bankowego, otrzymane pocztą. O wszelkich zmianach, dotyczących produkcji odpadów w Państwa gospodarstwach do-mowych (np. ilości osób zamieszkujących daną nieruchomość) należy informować poprzez dokonanie korekty deklaracji.

Biuletyn Informacyjny MZM-GONr 1/2014

7

Jeżeli miałbym stworzyć listę najbar-dziej niezwykłych ptaków, zamiesz-kujących nasze mazurskie tereny, to z pewnością w czołówce tego rankingu byłby gągoł. To niewielka kaczka zali-czana do grążyc (czyli kaczek nurku-jących) o bardzo charakterystycznym wyglądzie. Kaczor ma czarny grzbiet, śnieżnobiały brzuch i boki oraz czar-nozieloną głowę z odznaczającą się białą plamą u nasady dzioba. Samice natomiast wyróżnia przede wszystkim czekoladowobrązowa głowa, ciemny dziób z pomarańczową końcówką oraz widoczne białe lusterko w skrzydle na tle szarobrunatnego ciała.

Czesław Niemen śpiewał kiedyś: „Dziwny jest ten świat”. Gdyby nasz genialny kom-pozytor i wokalista spędził trochę czasu na obserwacji zachowań gągołów z pew-nością doczekalibyśmy się drugiej części tego wielkiego przeboju, ale tym razem pod tytułem „Dziwny jest ten ptak”. A gągoł jest bardzo dziwny. Przedziwne są wiosenne zaloty tych ptaków. Sam-ce w swoich transowych tańcach krążą wśród samic, naprężając szyje i ener-gicznie odrzucając głowę na tył grzbietu. W dodatku wydają przy tym zgrzytliwe, przeciągłe, mechaniczne odgłosy. Tego nie da się opisać, to trzeba zobaczyć!

Przedziwne jak na kaczki są preferencje mieszkaniowe gągołów. Ptaki te gnież-dżą się wyłącznie w dziuplach drzew.

Najczęściej gągoły wykorzystują opusz-czone dziuple, wykuwane przez dzię-cioły czarne, których średnica otworu wejściowego wynosi 10-20 cm, a głę-bokość do 0,5 m. Takie specyficzne wy-magania sprawiają, że gągoły osiedlają się wyłącznie na śródleśnych jeziorach lub stawach, bądź też zbiornikach wod-nych, w których sąsiedztwie znajdują się kępy dziuplastych drzew.

Dziwne są także losy piskląt gągołów. Dziuple, w których mieszkają gągoły znajdują się przeważnie ok. 5-20 m nad ziemią, a samice nie przenoszą swoich pociech. Już drugiego dnia po wyklu-ciu maleństwa wabione są przez mat-kę i opuszczają bezpieczne schronienie. Jeżeli dziupla znajduje się w drzewie, które rośnie tuż nad jeziorem, wówczas małe ptaki wskakują bezpośrednio do wody. Jeżeli rodzina gągołów mieszka w głębi lasu, ptaki muszą skakać na zie-mię, a później pieszo podążać do naj-bliższego zbiornika wodnego. Pisklęta są jednak na tyle lekkie i puszyste, że nawet przy skokach z dużych wysokości przeważnie nic złego im się nie dzieje.

W końcu gągoły są dziwne również dla-tego, że od kilku już lat osiedlają się w giżyckim Lesie Miejskim. Jako pta-ki dosyć płochliwe, muszą tolerować obecność spacerowiczów (również z czworonogami), imprezowiczów, bie-gaczy, nordicwalkingowców, a czasem

nawet – o zgrozo – quadowców. A one, mimo tak barwnego, zróżnicowanego i nie zawsze łatwego towarzystwa to-kują, żerują i wychowują.

Jednak tolerancja gągołów nie jest z gumy i ma swoje granice wytrzy-małości. Jak przystało na ptaki po-chodzące z północnej części Eurazji, zasiedlając i kolonizując nowe ob-szary, swoją obecność uzależniały od nieskazitelności przyrody i czystości środowiska. Tymczasem to, co obser-wowałem w ubiegłym roku w naszym Lesie Miejskim krańcowo odbiegało od „gągołowych” standardów. Pływające w wodzie i porozrzucane przy brzegu butelki, puszki i opakowania skutecz-niej informowały o aktualnych promo-cjach lokalnych dyskontów niż gazetki reklamowe.

Samce gągołów w czasie wiosennych zalotów starają się wypaść przed swo-imi partnerkami jak najlepiej. A do tego trzeba też odpowiednich okolicz-ności. Musi być klimat, musi być na-strój i musi być efekt. W końcu u nas jest tak samo. Jeśli chcemy się poka-zać i zaimponować swojej żonie, czy dziewczynie, to zapraszamy ją do ja-kiejś eleganckiej restauracji, … a nie na wysypisko śmieci. Akurat w tej kwestii gągoły wcale nie są takie dziwne…

Krzysztof Pawlukojć

GĄGOŁY SĄ JAKIEŚ DZIWNE

Nasze cudowne Mazury

Pewnego letniego dnia nad pięknymi jeziorami mazurskimi

spotkały się trzy dziwne stwory...

Pomóżmy Mokrej Korze, Suchemu Kubie i Zmieszanemu Florkowi rozwiązać ich problem! Wrzucajmy odpady do

odpowiednio oznakowanych pojemników – nie zaśmiecajmy pięknych lasów, łąk i jezior!

Cześć! Ja jestem tutejsza, organiczna

Mokra Kora, a tyś co za jeden?

Ja przyjechałem tu na wczasy

– jestem Suchy Kuba…

To czemu nie wracasz do domu?

Przecież już dawno po sezonie

turystycznym…

No i jeszcze kilka zaprzyjaźnionych,

plastikowych butelek pływa przy trzcinach…

No to mamy

duży problem…

Cześć! Jestem Zmieszany Florek.

Wiatr zawiał mnie na drzewo

– wiszę nad tobą.

Ja to się w parę miesięcy rozłożę,

ale fajnie by było, jakby mnie kto zabrał

do swego ogródka, bo ja użyźniam ziemię.

A co z wami?

No, ja tu mogę powisieć ze 400 lat, ale nie wiem, czy drzewo tyle dożyje…

A Kuba to nawet 1000 lat może przetrzymać w ziemi.

To jest

jeszcze ktoś?

Bo widzisz, ci, co nas używali,

nie zabrali nas ze sobą, ani nie wrzucili do pojemnika,

tylko porzucili samych w lesie…