Antik Yunan (Grek) Dünyasında Bilim

Antik Yunan (Grek) Dünyasında Bilim

Antik yunan da bilim iki dönemde incelenmektedir.1. Helenik Dönem

MÖ 700-MÖ 323 (Büyük İskender’in ölümü)

2. Helenistik DönemMÖ 323-MÖ 30 (Romalıların Putolemaios krallığına son vermeleri)

Helenik Dönem

Yunan halkının varlığı M.Ö.1000 yılları etrafında Ege Denizi kıyılarında hissedilmeye başlar.

Bu halkı oluşturanlar: İyonyalılar, Dorlar, Akalar vb.

Dünyayı irili ufaklı bir sürü doğaüstü kuvvetlerin yönettiğini sanıyorlardı, ilk ortaya koydukları efsaneler son derece güzel masallardan ibaretti.

Daha sonra, M.Ö.7. yüzyılda Küçük Asya, Yunanistan, Güney İtalya ve Sicilya'da kurdukları kentlere yerleştiler ve çok geçmeden zengin bir edebiyat oluşturdular.

Helenik Dönemin Genel Özellikleri

Varlıklar ve olgular doğaüstü nedenlerle değil doğal nedenlerle açıklanmaya çalışılmıştır.

Bilim ve felsefe din ve büyüden uzaklaştırılarak aklı bilimsel çalışmalarda kullanmışlardır.

Dönemin en önemli kazanımları Olgulara açıklamaya çalışma Astronomi Anatomi Zooloji (sınıflandırma)

Thales ve Milet Okulu

Yunan bilimi, Asya'nın en batı kıyısı olan İyonya'da doğdu.

Hakkında bilgi sahibi olduğumuz ilk bilgin Thales'dir. M.Ö.624 hareketli bir ticaret merkezi olan Milet'de yetişen Thales ile başlayan düşünce geleneği bugün bile kaybolmuş değildir.

Bu gelenek, mitolojik düşünceden rasyonel düşünceye geçişi simgeler.

Thales (MÖ 621-538)

Matematik ve geometriyle uğraşmıştır Geometriye ispat fikrini sokmuştur İlk defa tümdengelim yöntemini geometride

kullanmıştır Piramidin boyunu hesaplamıştır Geometride çeşitli önermeler ortaya atmıştır

Çap, daireyi iki eşit parçaya böler İkizkenar üçgenin komşu açıları eşittir İki doğru kesiştiğinde karşıt açılar eşittir İkişer açıları ve birer kenarları eşit olan üçgenler

birbirine eşittir

Thales (MÖ 621-538)

Felsefeyle uğraştı

1. Her şey canlıdır, tanrılarla doludur2. Dünya su üzerinde yüzen bir disktir3. Su her şeyin özüdür.

Evreni açıklamaya çalışmıştır ve böylece diğer düşünürlere de bu yolu açmıştır.

Anaksimandros (M.Ö.610-545)

Miletli ve Thales’in öğrencisi Anaksimandros‘a göre her şeyin kökeni olan ana madde somut bir şey olarak düşünülmemelidir.

Onun bir tek niteliği vardır ki, o da sonsuz ve sınırsız olmasıdır.

Anaksimandros‘a göre sonsuz sayıda Dünya vardır ve bunlar sonsuz bir evrenden kopmuştu ve bir gün geri dönüp bu evren ile tekrar birleşeceklerdir.

Pyhthagoras (MÖ 532-497)

Pisagor teoremi Her geometrik şekil bir doğal sayıya

karşılık gelir Evrende belli bir matematiksel

orantı vardır Yeryüzü küreseldir

Pyhthagoras (MÖ 532-497) Pisagor gençliğinde Mısır ve Babil ülkelerini ziyaret

etmiş. Onu matematik öğrenmeğe ve her şeyin sayılardan ibaret olduğunu açıklamaya iten muhtemelen bu gezi olmuştur

Öncelikle sayıların notalarla olan ilişkisini fark etmiş buna istinaden 12, 8 ve 6 sayılarının "armonik dizi" teşkil ettiğini söylemiş ve bu fikri geometriye uygulamış. Ve sonuç olarak 6 yüzü 8 köşesi ve 12 kenarı olduğu için küpün geometrik armoni içinde olduğunu iddia etmiş

İkinci gözlemi de dik açılı üçgenlerle ilgiliydi ki hepimiz onu 3,4,5 veya 6,8,10 veya benzeri üçlü düzenlerde en büyük sayının karesinin diğer iki sayının karelerinin toplamına eşit olduğu ifadesi ile hatırlıyoruz. Aslında bu fikri Mısırlılar ve Babilliler’den öğrenmiş olması da çok kuvvetli ihtimaldir.

Pyhthagoras (MÖ 570-495)

Üçüncü gözlem ise gök cisimlerinin yer çevresindeki yörüngelerini tamamlaması için geçen süreler arasında belirli sayısal bağlantılar bulunduğuydu.

Pisagorcuların güzelliğe ve simetriye olan sevgileri, sayılarla uğraşmaları onları evren konusunda bazı önemli görüşlere ulaştırdı: Küre çok mükemmel bir geometridir. Bu sebeple Yer küre

şeklinde olmalıdır. Küre hem mükemmel bir simetriye sahiptir hem de bir tepsi

veya yarım küreden çok daha zariftir Astronominin temeline geometrinin konması bu

dönemde başlar

Pisagorculara göre evren

Pisagorculara göre evren

Evrenin merkezinde merkezi ateş vardır

Gök cisimleri merkezi ateş etrafında dönmektedir.

Yeryüzünün karşısında ise karşı yer vardır

Hipokrates (MÖ 460-377)

Tıp bilimin doğuşunda önemli bir yeri vardır.

4 sıvı kuramını geliştirmiştirKan,BalgamKara SafraSarı safra

Dengesi bozulursa hastalık olur Tedavi bozulan dengeyi düzeltmek içindir Kutsal hastalık yoktur, tüm hastalıklar doğaldır

Platon (MÖ 430-347)

o Gerçek, asla gözleyemeyeceğimiz ancak aklımızla bilgisine ulaşabileceğimiz bir şeydir

o Gözlem ve deney, saf kuramsal bilgi için engeldir

o Gezegenlerin devinimi en iyi akılla anlaşılabilir, dikkatli gözlemler bu yolda işe yaramazlar

Platon (MÖ 430-347)

Evren geometrik ve ahenkli bir bütündür

Evren küreseldir ve merkezinde yer vardır (~Pisagorcular)

Evren bir eksen etrafında 24 saatte bir dönüş yapmaktadır ve diğer gök cisimleri bu dönüşle hareket etmektedir

Aristoteles (MÖ 384-322)

Felsefe, fizik, biyoloji ve astronomi ile uğraşmıştır

Gerçeği arama, doğayı ve maddeyi açıklama çabası içindeydi,

Dörtlü doğa tasarımı, Madde Form Etken Amaç

Aristoteles (MÖ 384-322)

• Tümevarım- tümdengelim döngüsünü ortaya attı

• Evren küreseldir ve merkezinde yer vardır• Evren ay-üstü ve ay-altı olmak üzere ikiye ayrılır.

Aristoteles (MÖ 384-322)

Evren küreseldir ve merkezinde yer vardır Evren ay-üstü ve ay-altı olmak üzere ikiye ayrılır.

Aristoteles: Kuvvet ve Hareket

Fizikte Doğal Hareket (kuvvet cismin kendi ağırlığı) ve Zorunlu hareket kavramlarını ortaya attı

Zorunlu hareket, Sürekli ZH (kuvvet sürekli uygulanıyorsa) Süreli ZH (hareket başladıktan sonra kuvvet kaldırılıyorsa)

Kuvvet olmazsa harekette olmaz Havaya fırlatılan cisimler hava boşluğunun kuvvetiyle hareket

eder Bu yaklaşımlardaki en önemli sorun sadece gözleme

dayanmasıdır Yaklaşımlar Rönesans’a kadar etkisini sürdürmüştür

Aristoteles: Biyoloji

Biyolojide, 520 hayvan türünün tanımını yapmış ve

davranış yapılarını belirlemiştir,

Embriyolojik gözlem ve üremeye ilişkin gözlemler yapmış ve yayınlamıştır,

Canlıların oluşumuna yönelik ilk varsayım; Abiyogenez’i (kendiliğinden oluşum) ortaya atmıştır

Helenistik Dönem (MÖ 323-MÖ 30)

Yunan düşünce ve kültürünün orta ve uzak doğu ile kaynaşması

İskenderiye merkezli Ptolemaios krallığı

400 bin kitaplık kütüphane Astronomi, biyoloji, botanik

ve hayvanat bahçesi içeren müze

Ünlü deniz feneri

Eucleides (MÖ 300)

Geometrinin öncülerindedir Elementler adlı kitabında geometrinin

13 farklı konusunda çalışmalar yayınladı Geometride aksiyomlar, postulatlar

ve ispatlar getirerek sistematik bir araştırma alanı olmasında katkı sağlamıştır Aynı şeye eşit olan şey, birbirine eşit Bütün parçasından büyüktür İki nokta arasını birleştiren en kısa yol bir

doğudur

Sisamlı Aristarkhos (MÖ 310 -230)

Aristo’nun yer merkezli evren modeline karşın ilk güneş merkezli evren modelini önermiştir.

Geometrik yöntemler ile Güneş'in yere uzaklığını hesaplamıştır.

Archimedes (MÖ 287-212)

Matematik ve fizikte önemli buluşlar yaptı, Optik alanında çalışmalar yaptı (dev çukur

ayna) Bileşik makara sistemlerini (palanga)

kullandı, Geometride kürenin alanını ve hacmini

hesapladı, İntegral hesabının temellerini attı (eğri

yüzeyini hesaplamak için sonsuz küçükler hesabı)

Archimedes (MÖ 287-212)

Archimedes (MÖ 287-212)

Eşit olmayan kollara asılan ağırlıklar F1.a=F2.b prensibine uyarlar,

“Bana yeterince uzun bir çubuk ve bir destek noktası verin dünyayı yerinden oynatayım”

Archimedes prensibi

Eratosthenes (MÖ 275-194) ve jeodezi

Yerin küreselliği (Pisagor, Platon ve Aristo)

Yerin çevresini 46 bin km olarak ölçmüştür

Haritacılıkta kullanılan enlem ve boylamı ilk kez ortaya attı

Biyoloji ve tıp

Bitkilerin çeşitleri ve yetiştikleri yerler Anatomik yapıları Tohumların çimlenmesi Hayvan ve insan bedenlerini karşılaştırma

Atar ve toplar damarlar Beyin ve sinir sistemi hakkında görüşler

Mekanik (makinalar)

Archimedes basit makineler geliştirmiştir (makaralar, kaldıraç, vida vb)

Havanın madde olduğunun ortaya konması

Hava, boşluk, su, ateş ve denge gibi temel kavram ve prensiplere dayalı makine tasarımı

Tulumba, daha güvenilir su saatleri

Romalılarda bilim ve teknoloji

Yunan felsefe ve anlayışını kabul ve geliştirme

Yunan bilgin ve filozoflardan faydalanma Daha savaşçı, yayılmacı, faydacı ve pratik Bilimden ziyade mekanik, inşaat, savaş

aletleri (mühendislik ve teknoloji) Bilim ve matematikte İskenderiye geleneği

öncülüğünü sürdürmüştür

Strabon (MÖ 64-MS 24) Coğrafya

Yeryüzündeki yerler hakkında verilen fiziki ve tarihi bilgi

Önemli şahsiyetler ve yapılar hakkında bilgiler vermiştir

Tek bir okyanus ve ilk kez sürekli batıya gidildiğinde Hindistan’a ulaşılma fikri

BATLAMYUS (PTOLEMY)

Matematik, astronomi, coğrafya ve optik ALMAGEST isimli kitabı Bir astronomi ansiklopedisi

niteliğindedir (önceki bilgilerin derlenmesi ve/veya sentezi). Bu kitap Kopernik ve Kepler’e kadar standart kaynak olma özelliğini korumuştur.

Çok iyi bir coğrafyacı. Cebelitarık’tan Çin’e ; Britanya adalarından Rusya steplerine; İskandinavya’dan Nil kaynaklarına kadar haritalar yapmış.

BATLAMYUS (PTOLEMY)

Optik konusunda kitap yazdığı söylenir. 12. yüzyılda Arapçadan Latinceye yapılan bir çeviri dışında bir kanıt olmadığından kitabın ona ait olmadığı kesin olarak belli değildir.

Bu kitapta ışığın kırılması deneyine yer verilmiş ve ışığın bir ortamdan diğer bir ortama geçişinde gelme ve kırılma açılarının orantılı olduğu yazılmıştır. Bu olgu küçük açılar için doğrudur.

Bergamalı Galen ve tıp (129 – 216)

Anatomi ve hekimlikle ilgili bilgileri derlemiş, geliştirmiş ve sistematiğe dökmüştür.

Anatomi, fizyoloji, patoloji ve tedavi konularında bir çok yeni bulgu ortaya çıkarmış. Canlı hayvanlar üzerindeki deneylerle kalbin ve omuriliğin çalışmasını anlamaya çalışmıştır.

Bergamalı Galen ve tıp (129 – 216)

Felsefede dinsel düşünür. İnsan vücudu belli bir amaçla Tanrı tarafından yaratılmıştır. HAYVAN RUHLARI isimli kitabı büyük ün kazanmıştır.

Küçük kan dolaşımını açıklar: Üç ruh Doğal, hayati ve hayvansal

Tıp çalışmaları 1500 yıl etkisini sürdürmüştür. Kanın oluşumu ve dolaşımı ile ilgili teoriyi yapmış HARVEY’e kadar bu düşünce devam etmiştir.

Romalılarda mühendislik

Askerlik, Devlet Yönetimi ve Hukukta üstün yetenek gösteren Romalılar yaratıcı düþünce alanında başarılı olamamışlardır. Tarıma bağlı savaþçı bir toplum karakterinde olmuşlardır. Romanın en parlak döneminde (M.Ö. 106-43) ünlü ÇİÇERO, Yunan matematikçileri kuramsal geometride daima ilerideler diyor. Salt bilime fazla bir katkıları olmamış.  Bu genel yargının dışında kalan bazı çalışmalara rastlamak mümkün. LUCRETİUS (M.Ö. 98 - 55) , NESNELERİN NİTELİĞİ ÜZERİNE adlı yapıtında Yunan atomculuğunu anlatma ve benimsetme çabasını gösterir. Amacı temelsiz inançları yıkmak, bilim ve felsefede aklın yerini yüceltmekti. AMASYA ‘LI STRABO M.S. 20 de yazdığı coğrafya kitabında bilimin diğer kolları ile ilgili bilgiler verilmektedir. PLİNY M.S. 23 - 79 , DOĞAL TARİH adlı 37 kitaplık eserinde daha önceki ve o dönemdeki bilimsel çalışmaların geniş bir özetini vermektedir. Bilimsel etkinliklere olduğu kadar, çağının temelsiz (batıl) inançlarına da eserinde yer vermiştir. Ancak, Vezüv yanardağının patlamalarını incelemek için sokulduğu daðın eteklerinde bir patlama sırasında ölmesi doğrudan gözleme verdiği önemi de göstermektedir