วิกฤติ วิถีชาวเล - tcijthai.com · วิกฤติ วิถีชาวเล วิกฤติ วิถีชาวเล ÙÜ ð \î Ö Üïøøè

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล

บรรณาธการ ปรดา คงแปน

กองบรรณาธการ สภาภรณ จรญรตตกล

จรวรรณ ชช�านาญ

กอแกว วงศพนธ

ปราโมทย แสนสวาสด

จ�านงค จตรนรตน

โชคด สมพรหม

ไมตร จงไกรจกร

พชต ไพศาลโอภาส

ศรนนต สวรรณโมล

ภาพถาย วโชต ไกรเทพ

จดท�าโดย มลนธชมชนไท

สนบสนนโดย • สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย

• กระทรวงวฒนธรรม

• ส�านกงานปฏรป

• ส�านกกจการชาตพนธ กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย

• ศนยมานษยวทยาสรนธร

• ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล

ค�ำนยม

วกฤตวถชาวเลสะทอนวกฤตสงคมไทย

ปรดาคงแปนและคณะไดสมผสชวตของคนเลกคนนอยคนยากคนจน

คนดอยโอกาสคนชายขอบคนไรรฐและคนถกทอดทงอกนานาประเภทมาเปน

เวลาชานาน และน�ามาบอกกลาวใหสงคมไดรบรดวยความเอออาทรทงตอคน

ทกขยาก และตอคนทไมรถงความทกขยากของเพอนมนษยเหลาน ถาทานได

อานวกฤตวถชวตชาวเลทรวบรวมไวในหนงสอเลมนแลวลองสมมตวาตนเองเปน

ชาวเลคนหนงในเขาเหลานนจะรสกถงเครองจกรกลอนมหมาของการพฒนาทเอา

เงนเปนตวตงทก�าลงบบวถชวตของชาวเลทอยกบธรรมชาตชายฝงทะเลอนดามน

ของประเทศไทยมาชานาน เขามาทกทบบคนทงทอยอาศยบบคนทงการท�ามา

หากน และเศรษฐกจ บบคนทงสสานของบรรพบรษทจตวญญาณยงสมพนธอย

กบลกหลานของเขาการบบคนวถชวตทกทศทกทางเชนนตองถอเปนการฆาลาง

เผาพนธ(genocide)กนทเดยว

ทจรงการพฒนามนไมจ�าเปนตองเปนเชนนน

ประเทศไทยมทนตางๆมากพอทงทนทางธรรมชาตแวดลอมทนทางสงคม

ทนทางวฒนธรรมทนทางศาสนธรรมทนภาครฐทนภาคธรกจเอกชนเปนตนท

มากเกนพอทจะพฒนาโดยเคารพศกดศร และคณคาความเปนมนษยของคนทก

คนและจดการการพฒนาทคนไทยไมทอดทงกนทกคนไดรบประโยชนและเปน

ประโยชนตอกนและกนเกดการอยรวมกนอยางสมดลทงระหวางคนกบคนและ

ระหวางคนกบสงแวดลอมอนเปนการพฒนาทยงยน

โดย

ปรดา คงแปน และคณะ

วกฤต วถชาวเล

เราไดท�าการพฒนาแบบแยกสวนทเอาเงนเปนตวตงมานานพอแลว

นานพอทน�าตาของคนจน คนเลกคนนอยจะไหลทวมแผนดน นานพอทจะ

ท�าลายรากฐานทางวฒนธรรม หรอการอยรวมกน และท�าลายสงแวดลอม และ

ทรพยากรธรรมชาตเสยหายยบเยนมากเกนไปแลวมากเกนทลกหลานของเราจะ

ไดอาศยอยอยางปรกตสขตอไปในอนาคต

เราพฒนาอยางเดมตอไปไมไดอกแลว

เราตองการโมเดลการพฒนาใหม เปนโมเดลทเคารพศกดศรและคณคา

ความเปนมนษยของคนทกคนอยางเทาเทยมกน โดยเฉพาะของคนเลกคนนอย

คนยากคนจน เปนการพฒนาอยางบรณาการทค�านงถงประโยชนสขของคนทง

มวลดวยหวใจของความเปนมนษย

ทนตางๆ ของประเทศไทยมมากเกนพอทจะจดการเชอมตอใหเกด

ประโยชนสขของคนทงมวลอยางยงยน แตในการนตองการทนอกประเภทหนง

นนคอทนของการมหวใจแหงความเปนมนษย ทนของการมหวใจของความเปน

มนษยจะไปเชอมตอทนอนๆ เขาดวยกน เพอประโยชนสขของคนทงมวล เมลด

พนธแหงหวใจของความเปนมนษยฝงลกอยในหวใจของมนษยทกคนอยแลวใน

ฐานะทเปนมนษยถาไดรดน�าพรวนดนเมลดพนธแหงหวใจของความเปนมนษย

นกจะงอกและเตบโตแผไพศาลออกมา

ผมขอขอบคณปรดาคงแปนและคณะในฉนทะและวรยะอตสาหะอยาง

ตอเนองยาวนาน ในการน�าเรองราวของคนเลกคนนอย คนยากคนจน คนดอย

โอกาส คนชายขอบ คนไรรฐ ฯลฯ มาเสนอตอสงคมดวยหวใจของความเปน

มนษย ขอใหความพยายามของเขาเหลาน เปนประดจการรดน�าพรวนดน ให

เมลดพนธแหงหวใจของความเปนมนษยทมอยในคนทกคน งอกงามแผไพศาล

ใหประเทศไทยสามารถจดการการพฒนาแบบใหมทคนไทยไมทอดทงกน ชวย

กนท�าใหแผนดนนศกดสทธทคนทกคนโดยไมเลอกชนวรรณะเพศผวพรรณเชอ

ชาตศาสนาใดๆมสทธและความชอบธรรมทจะอยรวมกนอยางมศกดศรและม

ประโยชนตอกนมศานตสขไปชวกาลนาน

ประเวศ วะสประธานคณะกรรมการสมชชาปฏรป (คสป.)

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

สารบญ

กตตกรรมประกาศ 7

วถทคงอย...คทะเล 10

ผลพวงการพฒนา...กอความเหลอมล�า 15

วนทหมบานและชายหาด...ของหนอาจหายไป 28

ชมชนชาวเลโตะบาหลวใชวฒนธรรมส...เพอด�ารงตวตน 39

เราจะปกปองสสานวญญาณบรรพบรษ 46

ชวตเรา...ชาวเลเรยบงายบนความทกข 65

ประเพณประจ�าปความหมายของการรวมญาต...ชาวเล 74

มอแกนดวงตาอนเกาแกแหงอนดามน 90

โศกนาฏกรรมเลกๆบนเกาะเลกๆทก�าลงจะถกลม 97

จดหมายจากมอแกน 101

วกฤต วถชาวเล

ทวงคน‘สสานอรกราโวย’ในเกาะเฮ 104

พธหลอโบงของมอแกนเกาะสรนทร 124

ลมหายใจแผวเบาของอนดามน

วถชวตประมง...วถชาวเลอนดามน...กบมตครม. 130

ฟนฟวถชวตชาวเล

ปฏรปประเทศไทย...ไหนเลยตองปลอยใหชาวเลถกขบไล 133

หนกรรม...หนคน...หรอหนชวต...ชาวเลราไวย 137

ขอสายรงแหงความหวงอนเจดจาทาบทาชวตชาวมอแกน 144

วถชวตมอแกนความงามทามกลางโลกทนนยม 154

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

กตตกรรมประกำศ

หนงสอวกฤตวถชาวเลนจะเกดขนไมไดหากไมไดเพอนๆและ

ภาคความรวมมอทมความพยายามอยางยงในการรวมกนผลกดนการ

แกปญหาชาวเล ทงในระดบพนท และระดบนโยบายมาอยางตอเนอง

ขอบคณสถาบนวจยสงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลยดร.นฤมลอรโณทย

และคณะทท�าการศกษารวบรวมสะทอนปญหาชาวเลในเชงวชาการ

และน�าเสนอแนวคดพนทสงคมวฒนธรรมพเศษชาวเล ขอบคณศนย

มานษยวทยาสรนธร ทเปนก�าลงหลกในการผลกดนเปนมต ครม.เพอ

ฟนฟวถชวตชาวเล และทน�าเสนอปญหาเขาทประชมคณะกรรมการ

บรณาการแกปญหาชาวเลในปจจบน

ขอบคณดร.ม.ร.ว.อคนรพพฒนและรศ.ศรศกรวลลโภดมท

เปนแบบอยางใหคนรนหลงไดค�านงถงคนตวเลกตวนอยขอบคณพลเอก

สรนทร พกลทอง ประธานคณะกรรมการสถาบนพฒนาองคกรชมชน

และคณเตอนใจดเทศนทหนนชวยการแกปญหาชาวเลอยางเตมทมา

โดยตลอด

วกฤต วถชาวเล

8

ส�าหรบการเขยนเลาเรองราววถชวตชาวเลในเลมนตองขอบคณ

กอแกววงศพนธปราโมทยแสนสวาสดและชลพรบตรโคตรรวมทง

คนอนๆทสะทอนเรองราวไดอยางละเอยด

ขอบคณ วโชต ไกรเทพ ชางภาพประจ�าชาวเล ไมวาชาวเลจะ

มงานทไหน วโชต กตามไปเกบภาพทนท ตองยกใหเปนชางภาพทม

ภาพชาวเลมากทสดในอนดามนและขอบคณสรนยมนาและพเยาว

ประทปไพศาลกลเจาหนาทพฒนาชมชนจงหวดภเกตทไมเคยทอดทง

ปญหาของชาวเล

ทส�าคญ คอ ทมขบเคลอนในสนามทเคยงขางพนองชาวเล ทง

ไมตรจงไกรจกร,จ�านงคจตรนรตน,โชคดสมพรหม,สนชยฤทธชย,

ภวนารถบวเนยม,ชาญวทยสายวน,พสษฐถาวรล�าเลศ,มณฑาอจฉรยกล,

ภควนทแสงคง,และมณฑลเนอทองรวมทงเครอขายผประสบภยสนาม

เครอขายสทธคนจนพฒนาภเกตเครอขายการแกปญหาคนสญชาตคน

ไทย : ไทยพลดถนเครอขายชมชนเพอการปฏรปสงคม และการเมอง

(คปสม.)และขบวนการประชาชนเพอสงคมทเปนธรรมทสนบสนนการ

แกปญหาของชาวเลมาโดยตลอด

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

9

ขอบคณนกวชาการทชแนะแนวทางทงดร.เพมศกดมกราภรมย

อ.คมสนโพธคงและดร.กตตศกดปรกตฯลฯขอบคณเพอนสอมวลชน

ทกทานทสะทอนปญหาชาวเลสสงคมโดยเฉพาะคณภาสกรจ�าลองราช

จากโครงการนกขาวคนชายขอบทสนบสนนโดยสสส.

ขอบคณส�านกงานปฏรป ทสนบสนนการจดเวทแลกเปลยนมา

อยางตอเนอง ขอบคณผอ�านวยการส�านกกจการชาตพนธ กระทรวง

การพฒนาสงคม และความมนคงของมนษย ทสนบสนนงานรวม

ญาตชาตพนธชาวเล ขอบคณส�านกงานกองทนสนบสนนการสราง

เสรมสขภาพ(สสส.)ทสนบสนนงานเยาวชนชาวเลขอบคณกระทรวง

วฒนธรรม และเจาหนาทวฒนธรรมจงหวดภเกต พงงา สตล กระบ

และระนองทกรณาชวยประสานงานและใหขอมลเปนอยางดขอบคณ

สวฒนคงแปนและนองๆมลนธชมชนไททหนนชวยการท�างานทกครง

นอกจากนขอบคณทกๆทานทชวยกนแกปญหาชาวเลแตยงไม

ไดเอยนามถง

มลนธชมชนไท

5 พฤศจกายน 55

วกฤต วถชาวเล

10

วถทคงอย... คทะเล

กลมชาตพนธชาวเล เปนชนเผาพนเมองดงเดมของชายฝงทะเล

อนดามน ทอาศยหาอยหากนกบทะเลอนดามนมาเปนเวลานาน จาก

งานศกษาวจยของนกวชาการหลายทานรวมทงการรวมกนท�าผงตระกล

ของชาวเลพบวาวถทสบทอดกนมายาวนานนไมต�ากวา300ปพดได

วาคนกลมนอาศยมากอนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

กลมชาตพนธชาวเลเปนกลมทมวถชวตทเรยบงายหาอยหากนกบ

ธรรมชาตไมสะสมมบคลกลกษณะรกอสระสนโดษประนประนอมสง

เคารพธรรมชาตบชาสงศกดสทธและบรรพบรษยงขาดความรและ

ความเขาใจในสทธและเขาไมถงขอมลความรทางกฎหมายมกจะถกเอา

เปรยบจากคนอนๆ

ดร.นฤมล อรโณทย จากสถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ระบวา “ชาวเลเปนกลมเปราะบาง ทสงคมจะตอง

ปกปองดแล”เพอใหคงวถชวตวฒนธรรมไดอยางมศกดศรเทาเทยมกบ

กลมชาตพนธและชนเผาพนเมองอนๆ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

11

ปจจบนมชมชนชาวเล 41 ชมชน จ�านวน 2,758 ครวเรอน ม

ประชากรประมาณ12,000คนกระจายใน5จงหวดอนดามนคอภเกต

5ชมชนพงงา20ชมชนระนอง3ชมชนกระบ10ชมชนและสตล

3ชมชน

กลมชาตพนธชาวเลแบงออกเปน 3 กลม คอ

กลมมอแกน :เปนกลมชาวเลทมวถหาอยหากนกบทะเลมากกวา

บนฝงสวนใหญยงสอสารกนเปนภาษามอแกนและอาศยตามเกาะตางๆ

เชนเกาะเหลาเกาะสนไหเกาะชางและเกาะพยามในจงหวดระนองหม

เกาะสรนทรในจงหวดพงงาและบางสวนในบานราไวยจงหวดภเกตม

ประชากรกวา2,100คน

พธหลอโบง ชมชนชาวเลราไวย จงหวดภเกต

วกฤต วถชาวเล

12

กลมมอแกลน : เปนกลมทอาศยตงบานเรอนชายฝงทะเล ม

วถชวตผสมผสานกบสมยใหม เชน หมบานชาวเลชายฝงทะเลกวาสบ

หมบานในจงหวดพงงา ภเกต และเกาะพระทอง ประชากรประมาณ

3,700คน

กลมอรกราโวย : เปนชาวเลทมภาษาพดเฉพาะแตกตางจาก

มอแกนและมอแกลน เปนกลมทอาศยตามเกาะตางๆ ในจงหวดสตล

ภเกตบางสวนและกระบ เชน เกาะลนตา เกาะพพฯลฯมประชากร

ประมาณ6,200คน

ชาวเลทงสามกลมมวถทางวฒนธรรมการแสดงและพธกรรม

ทแตกตางหลากหลายและนาสนใจอาทเชนพธไหวหลาพอตาหรอโตะ

ตามความเชอของแตละพนทพธนอนหาดพธลอยเรอพธอาบน�ามนต

งานกนขาวกลางบานการแสดงรองแงงและกาหยงฯลฯ

พธไหวเรอ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

13

กลมชาตพนธชาวเล มปญหาเหมอนกบชนเผาพนเมองในพนท

อนๆของประเทศไทยกลาวคอไดรบผลพวงจากการพฒนาสมยใหมท

ไมสมดลสงผลกระทบตอชนกลมนอย

ส�าหรบชาวเลมผลกระทบมาจากการพฒนาพนทอนดามน เปน

พนททองเทยวระดบโลก และการประกาศเขตอทยานทางทะเล หรอ

ประกาศอนๆของรฐสงผลใหเบยดขบวถชวตวฒนธรรมคนกลมนทง

ความตองการในการใชทดนเพอการทองเทยว ท�าใหชาวเลถกขบออก

จากพนทอยอาศย และพนทประกอบพธกรรม กถกยดดวยวธการ

ตางๆ รวมทง การใชพนททางทะเล ส�าหรบบรการนกทองเทยว และ

การประกาศเขตหวงหามของรฐ ทมมาทหลง ท�าใหชาวเลไมมสทธ

พธลอยเรอของชมชนชาวเลสเหร

วกฤต วถชาวเล

14

เขาไปหากนในทท�ากนดงเดมทเคยหากนมาตงแตบรรพบรษ ทงๆ ท

รฐธรรมนญไทยรบรองสทธตามจารตประเพณดงเดมแตไมมผลในทาง

ปฏบต สงผลใหคณภาพชวตของชาวเลตกต�าลงเรอยๆ ชาวเลจงเปน

เสมอนพลเมองชนสองของประเทศไทย

พธไหวบาลยชมชนชาวเลบานราไวย จงหวดภเกต

พธไหวเรอบานหนลกเดยว จงหวดภเกต

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

15

ผลพวงกำรพฒนำ...กอความเหลอมล�า

พบวาชาวเลมปญหาครบวงจร จนวถชวตโดยรวมเขาขนวกฤต

ซงสรปปญหาทส�าคญของชาวเลไดดงน

ปญหาไมมนคงในทอยอาศย : เมอเอกสารสทธ อยเหนอสทธชมชนดงเดม ดวยเหตทชาวเลยดถอวาทดน และทะเลเปนทรพยททกคนใช

รวมกนชาวเลโดยสวนใหญจงไมมนคงในทอยอาศยเพราะไมมเอกสาร

สทธทดนแมวาการศกษาวจยระบวาชาวเลอาศยมาเปนเวลานานกวา

300ปแตหลายชมชนอยในทดนของหนวยงานรฐเชนปาชายเลนท

สาธารณะกรมเจาทาราชพสดปาสงวนแหงชาตและเขตอทยานบาง

ชมชนมเอกชนมาอางสทธเหนอทดนโดยออกเอกสารทบทชมชน และ

ฟองขบไลชาวเลขณะนมชมชนชาวเลทไมมนคงในการอยอาศยถง28

แหง

วกฤต วถชาวเล

16

กระบวนการ

พรอมรบมอเตรยมชมชน

อยางไรกตามหลงจากประสบภยสนามกรมเจาทาท�าหนงสอชแจงตอ

คณะอนกรรมการแกไขปญหาทดนในพนทธรณพบตวาชาวเลสามารถ

สรางบานเรอนในทชายทะเลเดมไดเพราะอาศยมากอนการประกาศเขต

ของกรมเจาทาเชนชมชนชาวเลเกาะเหลาจงหวดระนองชมชนชาวเล

บานสงกะอจงหวดกระบเปนตน

ชมชนชาวเลทมเอกชนอางสทธเหนอทดน และมแนวโนมทจะม

ปญหาอยางชดเจนคอชมชนชาวเลอรกราโวยเกาะหลเปะจงหวดสตล

ชมชนชาวเลอรกราโวยบานแหลมตงเกาะพพจงหวดกระบและชมชน

ชาวเลเกาะสเหรจงหวดภเกต

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

17

ส�าหรบชมชนชาวเลบานราไวยอ�าเภอเมองจงหวดภเกตมจ�านวน

255ครวเรอนกวา2,000คนเรมถกฟองขบไลแลว10ครอบครวและศาล

ขนตนตดสนให2ครอบครวออกจากพนทขณะนอยระหวางการอธรณ

ซงมแนวโนมวาจะถกทยอยฟองทงหมดชาวเลเกอบทงชมชนไมมความ

รทางกฎหมายหลายคนพดภาษาไทยไดแตไมเขาใจลกซงจงกลวการไป

ศาลเปนอยางมาก

การขาดกรรมสทธทดนสงผลกระทบตอความมนคง และ

สวสดการอนๆเชนตองใชน�าประปาไฟฟาราคาแพงกวาคนทวไป2ถง

3เทาเพราะซอแบบตอพวงขาดโอกาสทจะไดรบการพฒนาจากหนวย

งานทองถนเชนชมชนราไวยบานบางหลงตองใชเทยน/ตะเกยงตอง

ใชน�าบอไมมหองน�าไมมทอระบายน�าฯลฯ

งานกนขาวกลางบานชาวเลราไวย จงหวดภเกต ปจจบนมเอกชนอางสทธ

ในทดนโดยออกเอกสารสทธทดนทบชมชน และฟองขบไลชาวเลกลมน

วกฤต วถชาวเล

18

สสาน และพนททางจตวญญาณ ถกคกคาม ชาวเลมพธกรรมหลายอยาง เชน พธลอยเรอ การไหวบชาหลา

หรอโตะทเปนสงศกดสทธพธนอนหาดซงเปนการรวมญาตและท�าพธ

สะเดาะเคราะหเสยงทาย งานกนขาวกลางบาน พธอาบน�ามนต ฯลฯ

ดงนน ทงสสาน และพนทพธกรรมจงเปนแหลงรวมจตวญญาณ และ

สบทอดจารตประเพณของชาวเลทมมาดงเดม

แตเมอมนโยบายการทองเทยว ท�าใหเกดการรกรานทดนสสาน

และยดพนทพธกรรมของชาวเลไปเปนพนทการทองเทยวมากขนเรอยๆ

ท�าใหชาวเลบางชมชนไมมพนทเพอท�าพธกรรมสสานชาวเลหลายแหง

ถกอางสทธครอบครองโดยนายทน/ผมอทธพลเชนทเกาะพพโรงแรม

สรางทบสสานชาวเล ทภเกตชาวเลไมสามารถเดนเขาออกสสานได

เพราะเอกชนทอางเปนเจาของทดนท�าประตปดสสานหากมผเสยชวต

พธนอนหาด “หาดไมขาว” ของชาวเลจงหวดภเกต

ปจจบนมการกอสรางโรงแรมชาวเลไมมนใจวาพนทหาดสาธารณะ

จะถกปดเหมอนหาดอนๆ ในภเกตหรอไม

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

19

ตองขอกญแจไปเปดสสานเพอน�าศพเขาไปฝงปจจบนมพนทสสานและ

พนทพธกรรมก�าลงถกคกคามไมต�ากวา15แหง

ปญหาทท�ากนดงเดมในทะเล ถกแยงชงจากกฎหมายและนโยบาย แตเดมชาวเลหากนตามเกาะแกงทองทะเลและหนาหาดโดย

ใชอปกรณประมงแบบพนบานแตนโยบายสงเสรมการทองเทยวท�าให

ชายหาดทองทะเลและแหลงดปะการงถกยดเปนพนทส�าหรบนกทอง

เทยวเมอชาวเลเขาไปวางเครองมอดกปลาปกงอาจตองเผชญกบความ

เสยงเนองจากถกท�าลายโดยนกทองเทยวหรอกลมคนของบรษท

ทผานมา มชาวเลถกคกคามเกอบถงชวต โดยการตดสายลมใน

ขณะด�าน�าหาปลาบรเวณทกนไวใหนกทองเทยวในขณะทไปแจงความ

ต�ารวจกไมไดสนใจมากนกและบอยครงถกนกทองเทยวด�าน�าแอบปลอย

ปลาในลอบแทนทจะมรายไดกลบเปนภาระทเพมขนในการซอมหรอซอ

เครองมอใหม

ขมน�าเขยว อ�าเภอตะกวปา จงหวดพงงา เปนทจอดเรอและหากนของชาวเล

มายาวนาน แตมเอกชนอางสทธฟองขบไล รวมทงมการขมข คกคาม

วกฤต วถชาวเล

20

เนองจากนโยบายรฐบาลทประกาศพนทอทยานทางทะเลทบ

ซอนพนทท�ากนดงเดมของชาวเล ท�าใหการเขาไปท�ากนผดกฎหมาย

ในระหวางป2553-2555มชาวเลถกเจาหนาทอทยานจบกมพรอมยด

เรออปกรณและสตวน�าอยางนอย32ราย

ในจ�านวนนมจ�านวน 17 รายแลวทอยการสงไมฟองเพราะไมม

ความผดแตสตวน�าทถกยดเนาเสยรวมทงเรอและอปกรณทถกยดไว

นานหลายเดอนกเสยหายซงชาวเลไมไดรบคาชดเชยแตอยางใดและม

การจบกมชาวเลอก9คนโดยเจาหนาทอทยานฯซงตองมเงนประกน

คนละ50,000บาท ในขณะทมการหามมใหใชบคคลประกนตว และ

กระบวนการขอสนบสนนจากกองทนยตธรรรมเปนไปอยางลาชาท�าให

ชาวเลตองเปนหนนอกระบบในอตราดอกเบยสง120บาทตอวน(เงน

ตน10,000บาท)ไปประกนตวการถกจบกมสงผลใหครอบครวชาวเล

ตองมหนสนเพมขนจ�านวนมากเพราะกอนการออกทะเลชาวเลตองก

เงนเพอเปนคาอาหารของคนในครอบครวและซอน�ามนขาวสารอาหาร

แหงยาอปกรณการประมงฯลฯเพอออกทะเล

ชาวเล ถกเจาหนาทอทยานจบกม ตองไปกหนนอกระบบมาประกนตน..

แมจะมมต ครม. ใหผอนปรนการท�ากนแบบดงเดม

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

21

มตคณะรฐมนตร ให

ผ อนปรนการท�ากนในวถ

ดงเดมจงไมมผลในทางปฏบต

การรกล�าเขตประมงพนบาน

ของเรอประมงพาณชย บอย

ครงทเกดปญหาเรออวนลาก

อวนรนขนาดใหญเขามาใน

เขตประมงพนบาน และลาก

ท�าลายเครองมอประมงของ

ชาวเลไปดวย โดยทชาวเล

ไมมหนทางในการปองกนหรอเรยกรองคาเสยหายใดๆค�าบอกเลาของ

ชาวเล“เราด�าน�าลงไปเหนฝงปลา และดกมาไดสก 100 โล แบงกน

กน และขายมรายไดกนทงชมชน แตกอนค�าเหนเรอล�าใหญเขามาแลว

ปลาฝงนหมดแน เขาลากไปทละหลายตนเขามาในเขตพนบานกไมม

ใครจบ หากเรอใหญมาเรากอดกนทงชมชน”

วกฤต วถชาวเล

22

ขอจ�ากดทเกดขนท�าใหชาวเลตองออกหากนไกลและด�าน�าลก

ขนกวาเดมประมาณ30-50เมตรหลายคนเกดอาการน�าหนบท�าให

พการเปนอมพฤตออกทะเลไมไดอกตลอดชวต

งานศกษาวจยของสถาบนวจยสงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ระบวา วถดงเดมชาวเลยากจะเปลยนแปลงไดโดยงาย เหตผลเพราะ

ความช�านาญในการอยกบทองทะเลเปนปจจยส�าคญฉะนนการเปลยน

จากการท�าประมงหรอหาของทะเลไปท�าอาชพอนจงไมใชทางเลอกอน

ดบตนๆเหตผลทสองคอความไมคนชนกบคนภายนอกเพราะความ

รสกต�าตอยกวาคนกลมอนเนองจากถกกดทบทางชาตพนธมานาน

เหตผลทสามคอการศกษาทสมพนธกบงานอยางนอยตองจบการศกษา

ระดบมธยมศกษาปท3เปนปญหาส�าคญส�าหรบชาวเลรนใหญซงเปน

กลมแรงงานในการหารายไดของครอบครวทสวนใหญจบการศกษา

เพยงแคระดบประถมศกษา

ดงนนการเปลยนอาชพไปท�างานบรษททมความมนคงและม

ระบบสวสดการดจงเปนไปไดยากสวนใหญรบจางใชแรงงานเชนรบจาง

รบเงนรายวนทวไปหรอใชความช�านาญของความเปนชาวเลอาทความ

รเรองสตวทะเล ความรเรองคลนลมทะเล ความช�านาญในการด�าน�า

ความช�านาญในการขบเรอเปนใบเบกทางแทรกเขาไปสแรงงานของภาค

ธรกจทองเทยวเชนรบจางขบเรอใหนกทองเทยวเปนพนกงานพานก

ทองเทยวไปด�าน�า เปนไกดน�าเทยวทางทะเล และดแลความปลอดภย

ของนกทองเทยว และเปนความตองการของเจาของบรษททองเทยว

เนองจากชาวเลมความรเรองทะเล สามารถอธบายใหนกทองเทยวรบ

ทราบขอมลทถกตอง และชาวเลรเรองสตวมพษ และการเอาตวรอด

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

23

ในทะเล ช�านาญกวานกด�าน�ากลมอนๆ แตอาชพดงกลาวมความเสยง

ในเรองความมนคง เนองจากฤดกาลทองเทยวมเพยงระยะเวลาสนๆ

ในชวงหนาแลงเทานน เมอหมดชวงฤดทองเทยวชาวเลกจะถกเลกจาง

และกลบมาท�าใหมเมอฤดทองเทยวมาถงขณะทอาชพประมงและหา

ของทะเลสามารถท�าไดตลอดป

ปญหาไรสญชาต ไรสทธขนพนฐาน

เมอ18กนยายน2550ในสมยพลเอกสรยทธจลานนทเปนนายก

รฐมนตร กระทรวงมหาดไทย ไดเสนอแนวทาง และหลกการก�าหนด

สถานะใหชาวมอแกน724คนตอคณะรฐมนตรซงหลงจากนนมชาว

วกฤต วถชาวเล

24

มอแกนทอาศยทหมเกาะสรนทร 94คน ไดรบบตรประชาชนโดยการ

เพมชอในทะเบยนราษฎรถอวาเปนผตกหลนทางทะเบยน แตยงมชาว

มอแกนกวา600คนทเกาะเหลาเกาะชางและเกาะพยามไมไดบตร

ประชาชนเปนเพยงการขนทะเบยนสถานะบคคลหรอบตรเลข0ซง

ท�าใหคนกลมนไมมสทธในบรการพนฐานของรฐเชนสทธในการรกษา

พยาบาลเบยยงชพสทธในการเดนทางออกนอกพนทและสทธทจะได

รบการคมครองแรงงาน ซงท�าใหมโอกาสถกขมข และเรยกเกบเงนใน

ฐานะคนทไมมบตรประชาชน

แมจะมความพยายามเสนอใหเพมชอในทะเบยนราษฎรเปนผ

ตกหลนทางทะเบยนราษฎรใหมอแกนทเหลอเชนเดยวกบเกาะสรนทร

แตกไมเปนผลเพราะกระบวนการแกปญหาของหนวยงานทเกยวของยง

มขอจ�ากดทงกฎระเบยบทไมสอดคลองกบชาวเลความไมเขาใจของเจา

หนาทและการไมไดสนใจแกปญหาคนชายขอบอยางจรงจงฯลฯ

ตลาคม 2555 มชาวเลทไมมบตรประชาชนในชมชนบานราไวย

ปวยหนกตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลและเสยชวตญาตไมสามารถ

น�าศพออกมาจดการฝงตามประเพณได เนองจากไมไดรบสทธในการ

รกษาพยาบาลฟรจงตองหาเงนมาจายคารกษาพยาบาลจ�านวน50,000

บาท กอนจงจะน�าศพออกมาได ชาวเลไมมเงนจ�านวนนน จงตองท�า

สญญาผอนช�าระเดอนละ500บาท(โดยสถาบนวจยสงคมจฬาฯจาย

เงนงวดแรกให4,000บาท)มเสยงสะทอนวาตอนมชวตนายไตเบน

ยากจนไรคาแตเมอตายกลบมราคา“เราตองผอนศพ”

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

25

ปญหาการขาดความมนใจ และขาดความภมใจในวถวฒนธรรมดงเดม ชาวเลเผชญกบปญหาทบนทอนความมนคงดานวฒนธรรมและ

จตวญญาณแมวาชาวเลจะเปนคนพนเมองเปนผอยอาศยแตดงเดมใน

บรเวณชายฝงทะเลแถบอนดามนแตกลบไมไดรบการยอมรบจากคนใน

ทองถนนกในหลายพนทค�าวา‘ชาวเล’เปนค�าทมกจะใชในทางลบ

นอกจากนชาวเลยงมปญหาเรองการศกษาภาษาและวฒนธรรม

ก�าลงสญหาย การเผชญกบอคตของคนในสงคมรอบขางท�าใหเดก

เยาวชนชาวเลขาดความภาคภมใจในวฒนธรรมของตนเอง

25

วกฤต วถชาวเล

26

ปญหาเรองการท�ามาหากนในทะเลทยากล�าบากขนเรอยๆ และ

การเขาไมถงระบบการเงนในธนาคารท�าใหชาวเลตองเปนหนนอกระบบ

พบวาชาวเลบานราไวยจงหวดภเกตเปนหนนอกระบบจายดอกเบยสง

ถงรอยละ20–60บาทตอเดอนและถกขมขคกคามหากไมจายเงนราย

วนใหตรงเวลา

ทามกลางวถชวตทถกจ�ากดมากขนเรอยๆ บอยครงทชาวเลตก

เปนเหยอของคนทหาประโยชนจากศกยภาพของชาวเล เชน การจาง

ด�าน�าจบปลาสวยงาม หรอน�าไปจบปลาในเขตของประเทศเพอนบาน

เปนตน

ทงนเมอวนท 2 มถนายน 2553 คณะรฐมนตรเหนชอบหลก

การแนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวเล ตามแนวทางจดท�าพนท

วฒนธรรมพเศษชาวเล และมอบใหหนวยงานทเกยวของน�าแผนไป

ปฏบตประกอบดวยการสรางความมนคงดานทอยอาศยการใหชาวเล

สามารถประกอบอาชพประมงหาทรพยากรตามเกาะตางๆไดโดยผอน

ปรนพเศษในการทใชอปกรณดงเดมของกลมชาวเล การชวยเหลอ

ดานสาธารณสขเพอฟนฟผไดรบผลกระทบจากการด�าน�าท�าใหเกดโรค

น�าหนบ และการใหความรเพอการปองกนโรคน�าหนบ การแกปญหา

สญชาตในกลมชาวเลทไมมบตรประชาชน การสงเสรมดานการศกษา

แกเดก และสนบสนนทนการศกษาอยางตอเนอง พรอมกบจดตงการ

ศกษาพเศษ/หลกสตรทองถนทสอดคลองกบวถชวตชมชนชาวเล การ

แกปญหาอคตทางชาตพนธการสงเสรมดานภาษาและวฒนธรรมทอง

ถนของชาวเลการสงเสรมชมชนและเครอขายชาวเลใหเขมแขงรวมทง

ใหมงบประมาณสงเสรมวนนดพบวฒนธรรมชาวเล

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

27

วกฤต วถชาวเล

27

วกฤต วถชาวเล

28

วนทหมบำน และชำยหำด... ของหนอาจหายไป โดย กอแกว วงศพนธ

หนนอยชาวอรกราโวย4-5คนวงเลนบนหาดทรายละเอยดสขาว

ชายหาดทสวยงามเปนทนยมในหมนกทองเทยวตางชาตนยมมาเยอน

หนนอยเหลานเปนเดกในหมบานไทยใหมตงอยบนพนทบานแหลมตง

ต�าบลอาวนางอ�าเภอเมองเกาะพพจงหวดกระบ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

29

หมบานไทยใหมชอใหมของหมบานทรฐบาลบญญตไวเมอปพ.ศ.

2512ทางหนวยราชการจงน�ามาตงใหแทนชอชมชนชาวเลแหลมตงชอ

ทชาวเลเรยกขานตนเองมายาวนาน ชอไทยใหมท�าใหดเหมอนวาพวก

เขาเปนคนไทยรวมชาตมากขนเปนคนไทยทมบตรประชาชนไทยแสดง

ความเปนไทยทสมบรณเปนการแสดงใหเหนถงอดมการณชาตทกดทบ

ความเปนชาตพนธอนวาไมเปนไทยชาวเลเปนชนเผาพนเมองดงเดมท

ด�ารงวถชวตอยในผนแผนดนไทยบรเวณฝงทะเลอนดามนมาเปนเวลา

ยาวนานกวากลมอนๆ“เดมเปนเสมอนจาวแหงทะเลอนดามน”แตค�า

วา “ชาวเล” กลบมความเปนไทยนอยกวาค�าวา “ไทยใหม” ปายชอ

หมบานชาวเลแหลมตงจงกลายเปน“หมบานไทยใหม”

หนนอย4-5คนทใชเวลายามเยนส�าราญไปกบการวงเลนหยอก

ลอกนบนชายหาดสขาว หนาภตตาคาร และรสอรทหรอยางไรเดยง

สาบอยครงทหนนอยเหลานถกพนกงานของภตตาคารไลออกมาจาก

พนท และถกหามไมใหไปวงเลน เพราะเสยบรรยากาศ และขดขวาง

ความส�าราญการทานอาหารของลกคาสทธบนชายหาดของหนนอยถก

จ�ากดลงทงๆทเปนชายหาดเดยวกนและตดกนกบหมบานของพวกเขา

ทมเนอทตดตอกบภตตาคารหรแหงนพวกเขากลบไมสามารถวงเลนได

อยางเสร

วกฤต วถชาวเล

30

หมบานไทยใหมหรอชมชนชาวเลแหลมตงมเนอท2.3ไรตงอย

ทามกลางรสอรทโรงแรมภตตาคารหรทผดขนเปนดอกเหดนบตงแต

การทองเทยวของไทยเตบโตชมชนชาวเลจงกลายเปนหมบานกลางดง

ธรกจการทองเทยว ทงทชาวเลกลมนตงรกรากอยบนผนดนนมากอน

กลมคนภายนอกจะเขามาชายหาดยาวจากเหนอจรดใตกวา3กโลเมตร

ชาวเลครอบครองอยอาศยและท�ามาหากนมาอยางยาวนาน

“บรรพบรษเลาวา พวกเราลองเรอมาจากอนโดนเซย บางกลม

มาจากมาเลเซย ลองเรอพายกนมาเรอยๆ ตามทองทะเล เจอแผนดน

ตรงไหนเรากพกอาศยทนน เราอาศยมาหมดทกเกาะในภาคใต ผม

เชอวาชาวเลทกเผาพนธเหมอนกนหมด สาเหตทพวกเราโยกยายไป

ทอนกเพราะวา สมยกอนเมอมโรคระบาดเกดขน เชน โรคฝดาษ โรค

อหวาตกโรค โรคเหลานรกษาไมได สมยกอนไมมการแพทยททนสมย

หมบานไทยใหมหรอชมชนชาวเลบานแหลมตง

อยระหวางโรงแรมใหญ 2 โรงแรม

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

31

คนจงลมตายกนมาก เมอมการลมตายกมการฝงรางไวบนเกาะแหง

นน สวนคนทเหลอจ�าเปนตองโยกยายหนโรคระบาด ไปอยทอน ดงนน

ชาวเลจงเปนผบกเบกจบจองพนทเกาะทกแหงเทาทบรรพบรษของเรา

ลองเรอผานมา”

นายหมด ประมงกจ ผน�าของชมชนเลาถงความเปนมาของวถ

บรรพบรษชาวเลเปนการยนยนความเปนเจาของผอยมากอนกลมคน

อนๆ

นายหมดเลายอนเสนทางการตงรกรากตงแตกอนรนพอแมของ

เขาเคยอาศยบนเกาะไหเกาะกระดานเกาะลนตาเกาะลบงเกาะรอก

และ ฯลฯ มาแลว กอนทจะตงรกรากแบบถาวรบนฝงตะวนตกของ

เกาะพพ ซงเปนหาดทรายยาวตลอดแนว เขาเลาวา เรมตงถนฐานบน

ฝงนตงแตแหลมตงอาวเปลวหาดฮอลเดย(ในปจจบน)และสดแหลม

นายหมด ประมงกจ (คนท 2 เสอเขยวออน)

ผน�าชาวเลชมชนแหลมตง เกาะพพ กระบ

วกฤต วถชาวเล

32

หาดวารเปนกลมชาตพนธแรกและเปนผบกเบกแผนดนนอยางแทจรง

กลมคนนอกทเขามาทหลงเรมจากชาวจนเขามาขออาศยสรางบานเรอน

และคาขายใหกบชาวเลเนองจากชาวเลถนดท�ามาหากนดวยการหาของ

ทะเลไมมความช�านาญในการปลกขาวชาวจนทชาวเลเรยกวา“แปะบอ

ลอ”จงน�าขาวสารอาหารแหงน�ามนส�าหรบตะเกยง(เมอกอนชาวเล

ใชตะเกยงในเวลากลางคน และใชในชวงออกไปหาหอยตอนกลางคน)

และของใชอนๆมาขายใหกบชาวเลโดยแปะบอลอจะรบซอปลากงป

และของทะเลจากชาวเลดวยเพอน�าไปขายยงทอน

“ตงแตแปะบอลอมาคาขาย ชาวเลเปนหนมาก เพราะแกรบซอ

ปลา ป โล 3-4 บาท แตเวลาเราซอขาวสารแก แกขายโลละ 10-20 บาท

กลายเปนวาเราตดเงนแกอยเรอยไมเคยหลด บางคนตองเอาทดนไปแลก

หน พดงายๆ คอ ยดไปนนเอง”

32

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

33

ชาวเลไมชอบมเรองกบคนภายนอกความรสกต�าตอยท�าใหถกเอา

รดเอาเปรยบไดงายสมยกอนชาวเลอยบนเนอท200ไรบนฝงตะวนตก

ของเกาะพพเพยงกลมชาตพนธเดยวประมาณ60ครวเรอนเมอรฐบาล

เรมมนโยบายสงเสรมการทองเทยว คนนอกเรมเขามากวานซอทดน

ชาวเลซงไมเคยออกไปสนอกภายนอกบอยนกจงถกหลอกใหขายทดน

นายหมดเลาวา“นายทนจะเอานกเลงมาขบาง เอาเหลามาใหชาวเลกน

แลวกหลอกใหเซนชอ หลายคนโดนไปตอนเมา แลวกเอาเงนมาใหหมน

สองหมนบาทเทานน ชาวเลถกหลอกโดยไมรตว” การเขามากวานซอ

ขายทดนคกคกเมอประมาณป2526-2527สวนคนทไมยอมขายและ

หลกเลยงเลหกลของนายทนกยงคงอยในทดนแถบแหลมตงมาตลอดม

จ�านวนครวเรอน35ครวเรอน

33

วกฤต วถชาวเล

34

ตอมาป2530เมอเจาของทดนรายใหมตองการใชพนทเพอการ

ทองเทยวชาวเลตองออกไปอยทหมบานตนไทรพนทอกดานหนงทตง

อยเกาะบนพพชาวเลอาศยอยแถบบานตนไทรเปนเวลาสองสามเดอน

ทางราชการมค�าสงน�าชาวเลมาอยทแหลมตงเหมอนเดม โดยอยบน

เนอท 2.3 ไร เพราะถกกระชบพนทจากนายทนทเขาไปยดครองพนท

ชาวเลกอนหนา บนเนอท 2.3 ไร มจ�านวน 17 ครอบครวในตอนตน

และขยายเปน 35 ครอบครวในปจจบน จงเกดความแออดในการอย

อาศย กายภาพของชมชนจงแออดดวยจ�านวนบานทปลกสรางคนตาม

จ�านวนครวทขยายออกไป สภาพของชมชนกลายเปนพนทไมเหมาะ

สมกบแหลงทองเทยวเจาของรสอรทภตตาคารและโรงแรมทอยดาน

ขางของชมชนไดท�าก�าแพงอฐสงกวาสามเมตรกนปดดานขางสองดาน

ระหวางชมชนกบโรงแรมนอกจากนยงถกน�าลวดหนามมาสรางเปนรว

ตลอดแนว 2.3 ไร รวมทงทางดานหลงของหมบาน และสรางอาคาร

ทงๆ ทเปนเสนทางหนคลนยกษ ซงชาวเลบอกวา… เปนทดนในความ

ดแลของหนวยงานรฐ

ปญหาส�าคญทสดของชาวเลแหลมตงในปจจบน คอ สทธ

ครอบครองทดน2.3ไรแหงนมขอมลวาทดนค�าประกนการกเงนธนาคาร

ใหแกบรษทเอกชนแตกรรมสทธทดนยงเปนของชาวเลอยางไรกตามม

การตงขอสงเกตวาทามกลางกระแสการพฒนาการทองเทยวของเกาะพ

พและราคาทดนทสงเปนอยางมากรวมทงการไรหนวยงานทสนใจจะแก

ปญหาอยางจรงจงอาจท�าใหชมชนชาวเลแหลมตงจ�านวน35หลงคา

เรอนเกอบ200คนตองไรทอยอาศยและปดฉากต�านานชวตชาวเล

แหลมตงเกาะพพ ไปอยางนาเสยดาย เพราะนนหมายถงความหลาก

หลายทางวถชวตวฒนธรรม และภมปญญาคนทะเล ทคนรนหลงควร

จะไดศกษากยตบทบาทลงไปดวย

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

35

ดานหลงชมชนเปนเนนเขา ส�าหรบหนคลนยกษ แตมรวลวดหนาม

และสรางอาคารซงชาวเลบอกวาเปนทดนรฐ

(ปจจบนชาวเลตดลวดหนามออกเพอความปลอดภย)

วกฤต วถชาวเล

36

“เราเสนอใหท�าเปนโฉนดชมชน ชาวเลสามารถบรหารจดการ

ทดนผนนรวมกน มนเปนแผนดนทเราอยมากอน แตกลบถกแยงไป

เพราะนายทน ตอนนชมชนเรามปญหามาก ไมมหนวยงานรฐมาจดการ

เรองสาธารณปโภคให ขยะเตมไปหมด ไมมาจดเกบ ทงทเราเสนอไปวา

จะเกบคาบรการเทาไรเรากให คาน�าคาไฟพวกเรากตองจายแพงกวาทวๆ

ไป หนวยงานทรบผดชอบไมมาบรการเราเลย”

นายหมดกลาวถงสถานการณของปญหาทก�าลงเผชญอย และ

เนองจากเกาะพพจงหวดกระบเปนพนททองเทยวส�าคญของประเทศ

หนวยงานภาครฐเหนความส�าคญ และใหความสะดวกกบภาคธรกจ

ทองเทยวมากกวามองเหนความส�าคญของอาชพชาวเล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

37

เมอกอนชาวเลแหลมตงท�าอาชพประมงจบสตวทะเลกน และ

ขาย แตเมอทองทะเลหลายจดถกก�าหนดใหเปนแหลงทองเทยว การ

ท�าประมงของชาวเลแหลมตงจงยากขนตามล�าดบ บางครงถกหาม

ปรามเขาไปในบรเวณทนายทนก�าหนด อาชพประมงท�าไดยากขนทก

วนเมออาชพประมงถกเบยดขบพวกเขาจงจ�านนตอการเปลยนแปลง

จ�าตองเปลยนอาชพเปนพนกงานขบเรอ หรอรบงานขบเรอพานกทอง

เทยวออกไปเทยวใหกบโรงแรมในพนทอาชพนสามารถท�าเงนไดในชวง

พฤศจกายนถงมถนายนเพยงแค6เดอนเทานนรายไดขนอยกบจ�านวน

นกทองเทยวและพงพาตลาดภายนอกเมอหมดฤดกาลทองเทยวรายได

กลดลงแตรายจายไมไดหยดนงอาหารการกนตองซอเกอบทกอยางนอก

เหนอจากปจจยทหานายหมดกลาววา“ท�าประมงดกวา หากไมไดขาย

กยงมอาหารกนไดทกวน ไมตองซอหา หากสามารถท�าประมงได ชาวเล

แหลมตงกอยากกลบไปท�าประมง อยกบทะเลเหมอนเดม”

เรอประมงของชาวเลกลายเปนเรอรบจางน�าเทยว

ทตองขนอยกบเจาของธรกจในเกาะพพ

วกฤต วถชาวเล

38

ปจจบนชาวชมชนแหลมตงเขารวมขบวนการตอสเพอความเปน

ธรรมของกลมชาตพนธชาวเลซงเปนกลมดอยโอกาสและถกเบยดขบ

จากนโนบายการพฒนาของรฐ ทปรากฏปญหาใหเหนอยางชดเจนทก

วนนดวยการเขารวมกบ“เครอขายกลมชาตพนธชาวเลในอนดามน”

และชนเผาพนเมองอนๆทวประเทศเพอเรยกรองความเปนธรรมใหกบ

กลมชาตพนธชาวเลใหเปนจรงขนมา เพอท�าใหสทธความเปนพลเมอง

ไทยปรากฏชดเจนเปนรปธรรมมากกวาขอสญญาในแผนกระดาษ

นกเรยนโรงเรยนแหลมตงในเกาะพพเดนทางไปโรงเรยน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

39

ชมชนชำวเลโตะบำหลว ใชวฒนธรรมส... เพอด�ารงตวตน

ชาวเลเปนกลมชาตพนธทยดมนประเพณของตนอยางเหนยวแนน

แตอปสรรคส�าคญทท�าใหการปฏบตตามประเพณเปนไปไดยากขน คอ

การเปลยนแปลงแวดลอมภายนอกท�าใหเกดปญหาในพนทอาทการถก

นายทนยดครองทดนการถกยดครองพนทสสานชาวเลตองขออนญาต

ผอางสทธเปนเจาของกอนทจะท�าการใดๆในพนท

ชาวเลชมชนโตะบาหลวหม1ต�าบลศาลาดานอ�าเภอเกาะลนตา

จงหวดกระบ ปจจบนอาศยอยในพนทปาชายเลนซงชาวบานเรยกกน

ทวไปวาศาลาด�านายซาตนชางน�าเลาวาไดตงรกรากอยทนมากวา80

ปแลวแตเมอรฐบาลประกาศพนทปาชายเลนสงผลใหเกดความไมมนคง

ในทอยอาศยเพราะกลววาจะถกไลออกไปจากพนททเคยอยมาตงแตรน

ปยาตายายนอกจากนยงถกจ�ากดการใชประโยชนในพนทเชนหากจะ

มการปลกบานเรอน หรอแตงเตมบาน บางครงตองแอบสราง หรอไม

กตองขออนญาตกบผใหญบาน ก�านนเสยกอนจงจะสามารถสรางหรอ

ตอเตมบานไดนอกจากนยงขาดแคลนระบบสาธารณปโภคไฟฟาหรอ

ถนนหนทางปจจบนชาวเลใชไฟฟาฉกเฉนซงเปนหมอไฟฟารวมท�าให

พวกเขาตองจายคาไฟแพงมากรายละ800-1,000บาทสวนน�าประปา

ไดรบการบรการจากอบต.แตเสยคาบรการแพงกวาปกตหนวยละ12

บาท

วกฤต วถชาวเล

40

นายซาตนเลายอนถงอดตวา สมยกอนชาวเลทนอยกนอยางม

ความสขสวนใหญเปนพรานทะเลคอหาของทะเลกนและขายมชวต

เรยบงาย เมอถงชวงประเพณส�าคญจะเปนเวลาทมความสขมาก โดย

เฉพาะพธลอยเรอบรรพบรษเคยเลาวาการลอยเรอเปนการแสดงความ

เคารพตอทองทะเลและสงศกดสทธในทองทะเลเปนการขอบคณทให

อาหาร และชวตแกชาวเล การลอยเรอยงสมพนธกบโชครายทเกดขน

ดวย สมยกอนเมอมโรคระบาดเกดขนผคนจะลมตายจ�านวนมาก หาก

นายซาตน ชางน�า ชาวเลชมชนโตะบาหลว (ซาย)

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

41

เกดเหตการณเชนนบรรพบรษถอวาเปนเคราะหรายและความโชคราย

เกดขนกบชาวเล ฉะนนการลอยเรอเปนการลอยเอาความเคราะหราย

สงชวรายโชครายไปกบทะเล

นอกจากนโตะหมอผท�าพธจะท�าไมปาดก (คลายไมกางเขน)

จ�านวนเจดอนปกตามชายหาดเพอปองกนไมใหผสางหรอเคราะหราย

เขามาสหมบานไดหลงจากคนท�าพธลอยเรอแลวคนทสองยงมการรอง

ร�ามะนากนอยางสนกสนานกลางหาดทรายมพอเฒาแมเฒารองเพลง

และเดกๆนงลอมฟงเพลงอยางสนกสนานพวกเขาจะรองร�ากนตลอด

ทงคนเลยทเดยว

แตชวตเรยบงายเรมเปลยนไป เมอเกาะลนตาเรมเจรญมาก

ขน กลายเปนพนทเปาหมายในการพฒนาการทองเทยวส�าคญของ

ประเทศไทยชาวเลของชมชนโตะบาหลวยงคงท�าประมงเปนสวนใหญ

แตอาชพของชาวเลกบมมมองเรองการอนรกษสงแวดลอมของนกทอง

เทยวกลบสวนทางกนนายซาตนเลาวา

“พวกเราเอาเครองมอจบปลาไปวางลงในทะเลเพอดกปลา บาง

ครงมนอยใกลกบแหลงปะการง แหลงด�าน�าของภาคธรกจทองเทยว ซง

เมอกอนเปนแหลงท�ากนส�าคญของชาวเล เมอนกทองเทยวเหนเครองมอ

หาปลาของพวกเรา เคากนกวาเราท�าลายสงแวดลอม นกวาเราจบปลา

สวยงาม เคากตดลวดท�าลายเครองมอของพวกเราเพอปลอยใหปลาเปน

อสระ ซงเกดขนบอย เราตองเสยเงน เสยเวลา เสยของอยเรอยๆ เมอ

ออกไปวางอวนหรอเครองมอหาปลาไกลออกไปกวา 5,400 เมตร แต

อปสรรคคอเรอประมงอวนลากขนาดใหญไดลากเอาอวนหรอเครองมอ

ของเราไปดวย บางทหาไมเจอเลย”

วกฤต วถชาวเล

42

อยางไรกตาม พวกเขายงคงด�ารงชพดวยการท�าประมงเปนหลก

แมวาคนรนใหมจะเปลยนไปท�างานกบภาคธรกจทองเทยวมากขน แต

ไมมความยงยนถกเลกจางโดยงายเมอฤดทองเทยวจบลง

ชวตทเรยบงายเปลยนแปลงไปตามสงคมทซบซอนมากขนนาย

อดมศกด ชางน�า เดกหนมคนรนใหมแตมความมงมนในการตอสเพอ

สทธของชาวเลกลาวถงคนรนใหมชาวเลในชมชนโตะบาหลวเรมละเลย

ในประเพณของตนเพราะหลายคนเขาศกษาในโรงเรยนมความอายใน

ความเปนชาวเลรสกวาชาวเลมภาษาและวฒนธรรมต�าตอยกวาคนไทย

กลมอนเดกๆชาวเลจงไมพดภาษาของตนเมอออกไปอยนอกชมชน

เมอเผชญกบสงคมทซบซอนมากขนวฒนธรรม และความเปน

ชาวเลเรมออนแอลงเพอใหเกดความภาคภมความเปนตวตนของชาวเล

ชาวเลชมชนโตะบาหลวจงไดมการฟนฟประเพณลอยเรอขนมาอกครง

เมอวนท12-13ตลาคม2554นายซาตนกลาววา

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

43

“ประเพณลอยเรอหายไปเพราะสงคมเจรญขน ประกอบกบชมชน

ของเราไมมโตะหมอ การท�าพธลอยเรอคนธรรมดาท�าไมได ตองใหโตะ

หมอท�า ประเพณอนศกดสทธและสนกสนานของเราจงหายไป ครงนเรา

ฟนฟขนมาอกครง ชาวชมชนจ�าพธการไดหมดทกขนตอนแตเราตองน�า

โตะหมอมาจากทอน ซงปนเราจะเชอมไปสสงคมภายนอกดวย เชน เชอม

กบ อบต. และก�านน ผใหญบาน นอกจากนยงเชญชาวเลชมชนคลองดาว

ชมชนในไรมารวมจดการดวยกน เปนการฟนฟจตวญญาณของชาวเลบน

เกาะลนตาขนมาอกครง”

นอกจากฟนฟวฒนธรรมประเพณลอยเรอแลวชาวโตะบาหลวยง

รอฟนภาษาอรกราโวยเพอใหคนรนใหมไดเรยนร เพอใหเกดความภาค

ภมใจในความเปนชาวเลทมภาษา และประเพณทเปนเอกลกษณของ

ตนเอง การรอฟนประเพณครงนไดน�าพธลอยเรอออกไปเชอมโยงกบ

หนวยงานอนๆภายนอกชมชนดวยเชนอบต.ก�านนผใหญบานทงน

เพอใหวฒนธรรมของชาวเลเชอมความสมพนธอนดกบหนวยงาน และ

บคคลภายนอกเพอใหคนนอกมองเหนความงามของวฒนธรรมชาวเล

จากการส�ารวจขอมลชาวเลในเกาะลนตาของมลนธชมชนไทพบ

วาชาวเลเรยกตวเองวา“ลโมะอรกราโวยเกาะลนตา”หมายถง“พวกเรา

ชาวเลเกาะลนตา”ชาวเลเกาะลนตาในอดตไมชอบยงเกยวกบคนแปลก

หนาเมอรอยกวาปกอนยงไมมคนกลมอนเขามาอาศยในเกาะลนตามาก

นกหากมคนกลมอนเขามาอยใกลบรเวณหรอรบกวนพวกเขาชาวเลก

จะอพยพโยกยายออกไปตงถนฐานทอนตามค�าบอกเลาสมเดจพระศร

นครนทราบรมราชชนนเคยเสดจเยยมชาวเกาะลนตาและชาวเลไดเขา

เฝา ไดทรงพระราชทานนามสกลใหชาวเลทเกาะลนตาดงน ทะเลลก

หาญทะเลและชางน�า

วกฤต วถชาวเล

44

วกฤต วถชาวเล

44

ใน พ.ศ.2516 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดเสดจเยยม

ราษฎรอ�าเภอเกาะลนตาและมพระราชด�ารสใหพระราชทานกรรมสทธ

ทดนแกชาวเลบานแหลมสดทอาศยท�ากน พรอมกบพระราชทาน

อนญาตใหชาวเลไดรบการยกเวนในการเขารบการคดเลอกเขาเปน

ทหารเกณฑตามค�ากราบบงคมทลของนายลดมทะเลลกและนายอทาร

ทงใหญและในพ.ศ.2518กระทรวงมหาดไทยไดอนมตใหทางอ�าเภอ

เกาะลนตาจดสรรทดนใหชาวเลตามกระแสพระราชด�ารส โดยเลอก

บรเวณอาวมะเละ และอาวคลองปอ อ�าเภอเกาะลนตา จ�านวน 350

ไรเพอแบงใหราษฎรชาวเลประมาณ447ครอบครวๆละประมาณ5

ไร การมองยอนประวตศาสตรท�าใหเหนวา ชาวเลเปนผคนพบบกเบก

เกาะลนตาเปนกลมชาตพนธแรก และมกรรมสทธในทดนบางสวนบน

เกาะลนตา..แตมาวนนชาวเลชมชนโตะบาหลวกลายเปนกลมคนทบกรก

พนทปาชายเลน ทงทตรงนเคยเปนแผนดนของพวกเขา แตกลบตอง

มาตอสเพอใหเปนโฉนดชมชนทชาวเลจะรวมดแลจดสรรและบรหาร

กนเองจ�านวน20ไร

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

45

วกฤต วถชาวเล

45

วกฤต วถชาวเล

พธลอยเรอ

วกฤต วถชาวเล

46

เรำจะปกปองสสำนวญญำณบรรพบรษ

ปญหาความไมมนคงในทอยอาศยของชาวเลไมเพยงแตทดน

ส�าหรบอยอาศยทอยในการอางกรรมสทธครอบครองของนายทนเทานน

แมแตทฝงราง และวญญาณของบรรพบรษ สสานชาวเลยงกลายเปน

ทดนอนมคาทางธรกจของกลมคนนอกทไมมศรทธาตอสงใดเลยเขายด

และอางสทธไดแมกระทงสสานฝงรางของชาวเลมบางสสานทตงอยใน

พนทของรฐจากการส�ารวจขอมลเบองตนพบวาพนทสสานและพนท

ศกดสทธเพอประกอบพธกรรมของชาวเลมปญหาถกรกรานในรปแบบ

ตางๆประมาณ15แหงดงน

สสานแหลมตกแก อ�าเถอเมอง จงหวดภเกต สสานนไดถกอางสทธครอบครองโดยเอกชนรายหนงทงยงปดกน

การเขาออกสสานของชมชนโดยการลนกญแจอยางหนาแนนหากมคน

เสยชวต ผอางวาเปนเจาของพนทจงจะอนญาตใหเปดทางเขา เพอให

ชาวเลน�ารางผเสยชวตไปฝงได

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

47

สสานชมชนแหลมตกแก (สเหร) ทางเขาถกปดกนอยางหนาแนน

วกฤต วถชาวเล

48

ชาวเลชมชนแหลมตกแกวย32ปเธอเลาวาคนรนปยาตายาย

เขามาบกเบกตงถนฐานทนมายาวนาน ตอนแรกคนไมมากนก ตอมาก

เพมขนเรอยๆสสานกอยคพวกเรามายาวนานเชนกนปญหาเรองทดน

เกดขนสมยรนพอรนแมและเขมขนขนตามล�าดบเธอรบทราบเรองราว

มาตงแตอาย14แตปญหายงคงไมบรรเทาเบาบางลงไปกลบหนกหนวง

ยงขนเมอสสานกถกอางสทธครอบครองโดยเอกชนและท�าการปดทาง

เขาออกสสาน เปนปญหาทเหยยบย�าจตวญญาณชาวเลอยางเธอมาก

เธอประกาศตอสอยางถงทสดทจะไมใหทดนสสาน และทอยอาศยตก

ไปเปนของนายทน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

49

“เราตองขออนญาตจากคนดแลสสานกอนทจะเขาไปสสสาน เมอ

กอนตองขอกญแจจากคนดแล แตบางครงเขากไมให พวกเราจงจ�าตอง

เขาไปทบกญแจใหพง เปลยนกญแจใหม และใหเขาอนญาตน�ากญแจ

ส�ารองไวกบกรรมการหมบานชดหนง ชาวเลมพธกรรมเกยวกบสสาน

อยางใกลชด นอกจากฝงคนตายแลว เดอน 5 กตองเขาไปท�าบญ และ

ท�าความสะอาดสสาน ไมใชพธกรรมประจ�าปเทานน หากชาวเลเกดเจบ

ไขไดปวย พวกเขาจะบนบานผปยาตายายใหชวย หรอทกเรองทตองการ

ใหพนเคราะหพนภย พวกเขากจะบน แลวกตองเขาไปแกบนเซนไหวปยา

ตายาย ดงนนการเขาออกสสานของชาวเลสามารถเขาออกไดตลอดเวลา

เพราะเปนเรองทเกยวของกบชวต แตเมอมาเจอนายทนท�าแบบน พวก

เราชาวเลแหลมตกแกกเดอดรอนอยางมาก กอนหนานนทางหนวยงาน

ราชการกบนายทนจะยายสสานไปอยทชมลง พวกเราไมยอม และพนท

ชมลงเปนปาชายเลน ไมสามารถฝงศพได ฉนตอสเรองทดนกบสสานมา

ตงแตวยรนจนปานนลกสแลว นายทนเอาปนมาขบาง ขดดนหลงชมชน

บาง แตพวกเราทงหมดส เอาปนมาขกบอกเลยวา ยงใหตายใหหมดนะ

ยงใหหมดแมกเลย ถายงพวกฉนตายไมหมด พวกแกตองระวงเหมอน

กน ฉนคดวา ฉนคงใหเขาเอาระเบดมาบอมบพวกเราครงเดยวไปเลย

นนแหละทดนถงจะตกเปนของพวกเขากน” ชาวเลคนหนงระบายความ

รสกทถกกดทบมานาน

วกฤต วถชาวเล

การนบถอผและวญญาณบรรพบรษยงอยในความเชอของชาวเล

แมวาสวนใหญจะหนมานบถอพทธศาสนาและอสลามบางสวนแตยงคง

มความเชอสงทเหนอธรรมชาตหญงชาวเลเลาวาเคยมคนขโมยของจาก

สสานปรากฏวาอกไมนานของนนกลบคนมาสสสานเธอเชอวาวญญาณ

ชาวเลไปทวงคนกลบมา

สสานของชาวเลถกรกรานจากนายทนเพอน�าเอาพนทไปพฒนา

เพอเปนแหลงทองเทยว เนองจากชาวเลบกเบกพนทใกลกบชายฝง

เพราะวถชวตด�ารงอยกบทะเลสสานจงตงอยไมไกลไปจากการตงชมชน

50

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

เพอการเดนไปมาระหวางบานกบสสานท�าไดสะดวก บางสสานอยบน

เนนเขาบางสสานอยไกลออกไปจากชมชนและชายหาดส�าหรบชาวเล

แลวพนทสสานคอวญญาณอนสงบของบรรพบรษทลกหลายเฝาเวยนวน

ใหปกปกษคมครอง และสมพนธกบจตใจอยางแยกออกจากกนไมได

มลคาไมไดถกประเมนดงเชนกลมบคคลภายนอกมองเหนคาเมดเงนจาก

ท�าเลอนเหมาะสมในการท�าสงกอสรางดานการทองเทยว

51

ดนตร และเพลงรองเงงทใชเชอมรอยจตวญาณของชาวเลมายาวนาน

วกฤต วถชาวเล

52

สสานคลองสองปาก อ�าเภอเกาะลนตา จงหวดกระบ ตงอยในม.1ต�าบลศาลาดานอ�าเภอเกาะลนตาจงหวดกระบเปน

สสานทใชรวมกนสองชมชนคอชมชนบานในไรและชมชนโตะบาหลว

จ�านวน2ไรปญหาคอทางเขาสสานปจจบนแมเอกชนจะกนเขตทาง

เขาใหแตชาวเลยงกงวลวาในอนาคตจะถกปดทางเขาออกหรอไมเพราะ

เปนถนนสวนบคคลและควรมการตรวจสอบทดน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

53

สสานบอแน อ�าเภอเกาะลนตา จงหวดกระบ ตงอยใน ม.1 ต�าบลศาลาดาน อ�าเภอเกาะลนตา จงหวดกระบ

สสานบอแนเปนสสานดงเดม เนอทประมาณ 2 ไร เปนทฝงศพของ

ชมชนโตะบาหลวมานานกระทงหลงเหตการณภยพบตสนามเอกชนได

อางเอกสารสทธนส.3ก.ขบไลไมใหชาวบานเขาไปประกอบพธกรรมฝง

ศพโดยใหระยะเวลาในการขดโครงกระดกออกจากพนทหากไมท�าจะ

ขดท�าลายสรางความปวดราวใหกบชาวเลเปนอยางมากชาวเลยนยน

วาทดนดงกลาวเปนทพนทสาธารณะ มขาววาผอางสทธมโครงการจะ

ขายตอเพอสรางทาเรอน�าลก

วกฤต วถชาวเล

54

สสานชาวเลบนเกาะพพ จงหวดกระบ เดมมสสานชาวเล4แหงแตปจจบนเปนทสรางโรงแรม4แหง

มการขดกระดกบรรพบรษชาวเลโดยพระจนจากภเกตและเอากระดก

ไปไวทสสานภเกตจายหลมละ400บาทได13ไหสวนอกโรงแรมไม

ไดรอสสานแตสรางโรงแรมทบไปเลย

ปจจบนชาวเลใชสสานอยทอาวผ (เนอทไมถงไร) มคนมากนรว

ลวดหนามมบานคนตางถน1หลงและมถนนตดผากลางสสาน

วกฤต วถชาวเล

บานทเรมสรางรกล�าสสาน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

55

ถนนตดผานสสาน โดยไมสนใจหลมฝงศพชาวเล

วกฤต วถชาวเล

55

วกฤต วถชาวเล

56

พนทประกอบพธกรรมบชา “หลวงตาจกร” บานล�าป ต�าบลทายเหมอง อ�าเภอทายเหมอง จงหวดพงงา เดมเปนพนทชมชนชาวเล ปจจบนเปนเอกสารสทธของเอกชน

แมชาวเลจะสามารถเขาไปประกอบพธกรรมไดแตในอนาคตไมมหลก

ประกนวาเอกชนจะยงอนญาตใหเขาไปประกอบพธกรรมอยหรอไม?

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

57

สสานปากวป อ�าเภอตะกวปา จงหวดพงงา สสานปากวปเปนสสานดงเดม เนองจากมบรเวณตงอยตดกบ

ชายหาดปากวปเปนสถานทสวยงามขณะส�ารวจก�าลงด�าเนนการสราง

โรงแรมชาวเลยนยนวาการสรางทบพนทสสานบางสวน(ปลายสงหาคม

54)

วกฤต วถชาวเล

58

สสานทงหวา อ�าเภอตะกวปา จงหวดพงงา หลงภยพบตสนาม คณะกรรมการแกปญหาทดนในพนทธรณ

พบตมมตใหชาวเลบานทงหวาอ�าเภอตะกวปาสรางบานในทดนเดม

ไดเนองจากมสสานอายกวา300ป

เปนทยนยนวาอาศยมายาวนานและ

มประกาศของกระทรวงมหาดไทย

ระบสสานพนท15ไรเศษ(เปนพนท

สาธารณะ) แตทผานมา มการไถท

บกรกสสานชาวเลจนพนทเหลอนอย

ลงไปเรอยๆ โดยไมมใครสนใจเสยง

คดคานจากชาวเล

58

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

59

สสานทาใหญ (เกาะเปลว) บานทาใหญ ต�าบลทานนอ�าเภอตะกวปา จงหวดพงงา พนทเกาะเลกๆ อยระหวางจงหวดภเกต และพงงาเปนสสาน

ดงเดมของมอแกลนถกเอกชนอางเอกสารสทธมการรองเรยนกระทรวง

ยตธรรมตอมามกระแสขาวววาไดมการเจรจากนจนจะกนพนทสสาน

ใหชาวเลบางสวนแตชาวเลสวนใหญยงไมมนใจวาในอนาคตจะเขาไปฝง

ศพไดหรอไม เพราะมขาวเอกชนจะสรางโรงแรม อยางไรกตามเรองน

เปนเรองทชาวเลไมกลาพดเพราะเกรงกลวดงนนเปนหนาทของหนวย

งานทเกยวของทจะตองท�าใหเกดความชดเจน

59

วกฤต วถชาวเล

60

พนทพธกรรมนอนหาด ต�าบลไมขาว หาดไมขาว อ�าเภอถลาง จงหวดภเกต เปนพนทท�าพธนอนหาด ของชาวเลบานแหลมหลาบานหนลก

เดยว และเครอญาตจากทตางๆ ในพธเปนการบชาสงศกดสทธทาง

ทะเล ตามความเชอ การบชาบรรพบรษ การแกบนสะเดาะเคราะห

รวมทงญาตพนองไดพบปะกนรบประทานอาหารรวมกน3วน3คน

ปจจบนชาวเลยงคงท�าพธนทกปแตมความกงวลวาพนทใกลเคยงมการ

สรางโรงแรมจะท�าใหไมสามารถท�าพธนไดอกชาวเลพยายามเสนอให

จงหวดประกาศเปนพนทพธกรรมชาวเลเพอปองกนปญหาในอนาคต

พธนอนหาดของชาวเลบานแหลมหลา บานหนลกเดยว

และญาตพนองจากชมชนอนๆ มารวมกนท�าพธในเดอน 3

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

61

สสานของชาวเลเกาะหลเปะ จงหวดสตล เปนสสานดงเดม ชาวเลไมมขอมลวาสสานมพนทเทาไหร และ

ไมแนใจวามใครออกเอกสารสทธทบพนทสสานหรอไมค�าบอกเลาของ

ชาวเลบอกวาตรงนเขาจะไมใหฝงศพแลว

รสอรทตดกบรวสสาน

วกฤต วถชาวเล

62

พนทประกอบพธกรรม ของชาวเลบานราไวย ต�าบลราไวย อ�าเภอเมอง จงหวดภเกต

เปนพนทประกอบพธกรรมทชาวเลท�าตอเนองปละ2ครงในการ

ท�าพธกรรมแตละครงจะมการสราง“บาลย”ดวยไมเนอออนจงท�าให

ผพงไปตอมาเอกชนอางเอกสารสทธและพยายามมใหชาวเลกลมนเขา

มาใชพนทท�าใหชาวเลรวมกลมกนสรางบาลยบชาเลกๆไวอยางถาวร

เพอเปนสญลกษณและแสดงสทธ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

63

เปนพนทสรางทพกชวคราว ของชาวเลเพอท�ามาหากนในบาง

ฤดกาล ทตองหลบมรสม ในปหนงๆ ชาวเลจะมาอาศยทเพกพกน

ประมาณ2–3เดอนแตเนองจากเปนพนทการทองเทยวท�าใหมขาว

วาจะหามมใหชาวเลเขามาตงทพกชวคราวอก

ทพกชวคราวเพอท�ากนในชวงหลบมรสมของชาวเลบรเวณเกาะพพ

วกฤต วถชาวเล

64

พนทสสาน และพนทศกดสทธทางพธกรรม

ของชาวเลทถกรกราน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

65

ชวตเรำ... ชำวเลเรยบงายบนความทกข

เดกชาวเลด�าน�าเลนน�าทะเลตงแตเดกแมแดดจะรอนเปรยงเพยง

ใดไมเปนอปสรรคตอความสนกสนานของพวกเขาแสดงใหเหนถงความ

เชอมโยงชวตกบทองทะเลใหเหนอยางเปนธรรมชาต

วกฤต วถชาวเล

66

นายกลอยบางจากชาวเลวย48ปชาวเลชมชนราไวยอ�าเภอเมอง

จงหวดภเกตอดตเขาไดชอวาเปนพรานทะเลทยงใหญคนหนงของทอง

ทะเลอนดามน เขาเคยเปนนกลามอฉกาจทมลกนองรายลอมไมขาด

สายเมอสมยหนมฉกรรจ ความช�านาญแหงทองทะเลทเขาไดมาเขายก

ความดใหกบพอ ในบรรดาพนอง 9 คน เขาเปนคนทพอน�าไปดวยทก

ครงทพอออกทะเล ตงแตเขาอายไดเพยง 7 ขวบพอหดใหเขาวายน�า

เรมดวยการเกาะทนลอยลากไปยงทะเลลกใหคนชนกอนทจะปลอยให

แหวกวายเองทายทสดเขาเปนเดกทวายและด�าน�าทะเลเกงทสดในรน

ราวคราวเดยวกนเมอยางเขาวยหนมเขากเรยนรถงการเปนพรานทะเล

ดวยการสงเกตสงทพอของเขาปฏบตเมอออกทะเลหากเปนสงทพเศษ

ไปกวานนพอเขาจะสอนดวยตวเอง

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

67

วกฤต วถชาวเล

พรานทะเลกลอย บางจากสวมหมวกปดบาดแผลบนศรษะ

ซงบงบอกถงความเชยวของความเปนพรานของเขา

นายกลอยภาคภมใจอยางมากกบอดตการเปนพรานทะเลของเขา

เมอสบกวาปทผานมาเขาสามารถท�ารายไดในระดบหาหลกเปนอยาง

นอยเขาเปนชาวเลไมกคนทสามารถด�าน�าไดลกถง40วาสามารถจบ

หอยหายากอยางเชนหอยโคลาตกหอยคลตสกซงนอยคนทจะสามารถ

ด�าน�าลกลงไปคนหาหอยเหลานซงเปนหอยทมราคาแพงหายาก

ความภาคภมใจอกอยางหนงของชายวย48คอความสามารถใน

การขบเรอในทกสภาวะอากาศประดจเขาเปนหนงเดยวกบเจาทะเล

“ไมวาจะกลางวนหรอกลางคน หรอมคลนลมแรง หรอพายเขา

ผมสามารถกลบบานไดอยางปลอดภย กลางคนผมจะจบดาววงซงชาวเล

พรานทะเลกลอย บางจาก หลงจากเกดโรคน�าหนบจนเสนเลอดในสมองแตก

แตใจยงส ไมเคยทอกบปญหาทถกฟองขบไลท

วกฤต วถชาวเล

68

หลายคนเขาใจเรองดาวนเปนอยางด แตถาใหแมนทสดกคอจบดาว และ

จบงนไปดวย (งน คอ ตาของคลนใหญซงไมแตกกระเซนเวลาเกดคลน)

ถาจบงนไดดวยรบรองวาไมหลงแนนอน จบดาวอยางเดยว ฟาปดหรอ

จ�าดาวผดกหลงทางได ผมเคยพานกขาวตางประเทศไปถงเกาะอาดง

ทามกลางพายฝน แตกสามารถพาเรอกลบเขามาไดอยางปลอดภย ครง

นนมแตคนคดวาผมตายแนแลว แตการรอดกลบมาท�าใหทกคนรวาผม

เปนอยางไร ทองทะเลในแถบนไมมทไหนทผมไมเคยไป และไดเหนใต

น�ามาแลว”นายกลอยกลาวถงอดตทอยในความทรงจ�ามลบเลอน

เขาเลาถงอดตอยางสหนามความสข บางครงสายตาละจากผฟง

มองไปยงทะเลกวางอยางอาลยอาวรณเนองจากในปจจบนเขากลายเปน

คนปวยโรคน�าหนบหรอน�าบบ(DecompressionSickness)ซงเปนโรค

ทชาวเลเปนกนมากเมอ8ปทผานมาคนหนงเขาลงไปด�าน�าดวยเครอง

ลม(เครองมอส�าหรบด�าน�าของชาวเล)ดวยความลกประมาณ10เมตร

เพอหากงมงกรและหอยหายากแถบแหลมพรหมเทพเขาเกดอาการมน

ศรษะขนมา เปนสญญาณผดปกตทท�าใหเขาตองขนผวน�า เปนคนของ

การด�าน�าลกครงสดทายของเขา และในคนเดยวกนทความเชยวชาญ

ทางทะเลของเขาท�าใหเขายงมลมหายใจทกวนน

“ผมรบรวาผดปกตเพราะเกดอาการมนหว จงคอยๆ ไตขนมาผวน�า

ถาเปนคนอนอาจจะรบดนตวเองขนมา แตผมทราบวาน�าลกระดบนน

หากทะลงตวขนมาทนท อาจจะท�าใหเกดอาการเลอดลมเดอดพลาน

เหมอนลกระเบด อาจท�าใหเสยชวตได แตผมเลอกคอยๆ ขนคอ ไตไป

ตามเนนแหลมพรหมเทพ (ซงอยใตน�า) ขนมา โชคดวาผมไมตาย หมอ

บอกวาเสนเลอดในสมองแตก แตรกษาหายสามารถออกจากโรงพยาบาล

ได หมอยงบอกวาผมไมนารอดไดแตกยงรอด”

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

69

นอกจากมรสมโรคน�าหนบเมอ 8 ปทผานมา นายกลอยยงถก

ฟองขบไลทเมอสองปทผานมา คดอยระหวางด�าเนนคดชนศาล เขา

เปนหนงในจ�านวนสบคนทถกฟองขบไล ในชมชนราไวยถกฟองในคด

ทดนถงสบคด แมวาเขา และชาวเลทชมชนราไวยไดตงรกรากอยทน

มานานเปนเวลากวา300กวาปมาแลวกตามชวงทเขายงเปนเดกทน

หางไกลความเจรญอยางมากระหวางทางไปสหาดราไวยเตมไปดวยปา

และสงสาราสตวมเพยงชาวเลเทานนทอาศยอยในทหางไกลเชนนกลม

ชาตพนธชาวเลถกมองวาดอยกวาคนกลมอนในจงหวดภเกตผเฒาทาน

หนงเลาวา “ถานงคยกนกบคนเมอง เมอกอนนงเสมอกนไมไดหรอก

คณนงขางบนนน ผมตองนงขางลาง เวลากนขาวไมกนดวยกน ทานกน

กอน เรากนทหลง”ผเฒายงคงจ�าภาพนนไดแตใบหนายงคงแยมยมแม

จะเลาสงทพวกเขาควรจะคบแคนแตมนไมเปนเชนนนชาวเลยงคงรก

สงบและเรยบงายจนกวาวาวนหนงวนทเราไมอยากเหนวาชาวเลจะ

ไมทนอกตอไป..จะเกดขน

“เวลาผมไปใหการชนศาล ผมไมกลว เพราะสงทผมบอกกบศาล

นนเปนสงทออกมาจากหวใจ เปนความจรงทไดพดออกไป ผมท�ามน

อยางเปนธรรมชาต เวลาผมไปศาล พนองชาวเลหลายสบคนชวยคารถ

คาน�ามน เพราะผมไมสามารถท�างานหนกหรอด�าน�าไดอก ผมท�างาน

รบจางทวไปไดรายไดวนละรอยสองรอยเทานน เวลาผมไปศาลมหลาย

คนรวมไปกบผม ไปเปนเพอนผมในศาล ผมกหวงวาศาลจะเมตตาตอ

ผม” นายกลอยบอกกลาวถงสภาพของการเปนจ�าเลย แตแววตาแหง

การตอสยงคงมงมนไมสนลายพรานทะเลนก

วกฤต วถชาวเล

70

วถชาวเลสงบ และเรยบงายอยางแทจรง แมวามนจะตงอยบน

ความทกข พวกเขาอยกบมนอยางสงบ และเจยมตว พวกเขายอมรบ

โรคน�าหนบ และเรยนรทจะอยกบอาการของโรคโดยไมทรนทราย

นอกจากปญหาดานสขภาพแลว ปญหาไมมบตรประจ�าตวประชาชน

เปนอกปญหาหนงของชาวเล ยงคงมคนไมมบตรประชาชนในชมชนรา

ไวยจ�านวนหนงนายกลอยแมวาเขาจะเจบปวยและถกฟองด�าเนนคด

แตเขาเขารวมกจกรรมของชมชนและรวมทกขรวมสขของเพอนบานดง

ทเพอนบานรวมทกขรวมสขกบเขาเสมอเมอตองขนศาลฉะนนเขาจงรบ

รปญหาของเพอนบานเสมอเขาพาเรามายงบานของคณแมยงสาวชาว

มอแกนคนหนงทเพงคลอดลกสาวไมถงเดอน

ผลพวงของปญหาไมมบตรประชาชนสงผลตอชวตความเปนอย

ของแมลกคนอยางไมนาเชอ นางดอกบว เกาะลอย ลกสาวของชาว

อรกลาโวยแตแตงงานกบหนมมอแกนและเพงไปคลอดลกสาวเมอเดอน

ตลาคม2554ทโรงพยาบาลวชระเมอเธอไมมบตรประชาชนเธอจงเขา

ไมถงสทธขนพนฐานของพลเมองไทยไมสามารถใชสทธ30บาทรกษา

ทกโรคได คาท�าคลอด และคาใชจายในขณะอยโรงพยาบาลทงหมด

จ�านวน6,000บาทเปนเงนจ�านวนมากโขส�าหรบหนมสาวทหาเชากน

ค�าสาม-โนเกาะลอยไมมเรอเปนของตนเองตองออกเรอไปกบเพอน

บานหรอนายจางและรบสวนแบงหรอคาจางอยางนอยวนละ200บาท

ส�าหรบเลยงดครอบครวกวาจะหาเงนสวนหนงมาช�าระคาโรงพยาบาล

ไดเธอและลกตองอยโรงพยาบาลเกนก�าหนดวนกลบ

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

71

วกฤต วถชาวเล

71

ดอกบว เกาะลอย และลกสาว นองดอกมะล เกาะลอย แมของหนนอยไมม

บตรประชาชนจงเขาไมถงสทธขนพนฐานการรกษาพยาบาล

และไมกลาพาลกไปหาหมอตามนดหลงคลอด เนองจากไมมเงนจายคารกษา

วกฤต วถชาวเล

72

“พโชต และซารค เขาไปชวยคยกบทางโรงพยาบาลเพอจายช�าระ

คาใชจายสวนหนงกอน ทเหลอขอผอนช�าระเดอนละ 500 บาท ทางโรง

พยาบาลกยอม สามไปขอยมเงนจากรานคา 3,000 บาทเพอน�าไปช�าระ

กอน 2,000 บาท เหลอ 1,000 เอาไวใชเพอซอของซอนมใหลก”

นางดอกบวเลาถงชวงเวลาผานวกฤตครงหนงของชวต เธออาย

เพยงแค23ปสาเหตทไมไดท�าบตรประชาชนเพราะสมยทแมคลอดเธอ

คลอดโดยหมอต�าแยทบานในชมชนราไวยเมอ20ปกวาปกอนจงไมม

หลกฐานการคลอดหรอสจบตรดวยความไมรและความกลวตออ�านาจ

ของหนวยราชการแมจงปลอยปละละเลยเรองนไปเมอพอกบแมเสย

ชวตญาตของแมจากเกาะพพน�าเธอไปดแลตงแตยงเดกเมอกลบมาอย

ชมชนราไวยอกครง เธอจงมสภาพของคนไรรฐปจจบนเธอไดรบความ

ชวยเหลอจากแกนน�าชมชนเพอท�าการพสจนสญชาต เพอทจะท�าบตร

ประชาชนไทยครงแรกในชวต

“ชาวเลบางคน แกแลวกยงไมมบตรประชาชน สมยกอนเราคลอด

ลกกนทบานดวยหมอต�าแย ชมชนกไกลจากเมองมาก สมยกอนเปนปา

ทบไปหมด จะเขาเมองตองเดนผานปาไป ไปขายหอย ขายปลา หรอน�า

ของไปแลกขาวสาร ทปาตอง กะรน หรอกะตะ เดนกนเปนวนๆ พวก

เราไมมหลกฐานการเกดหรอก” ปาของดอกบวพดถงสาเหตของการ

ไมมหลกฐานการเกดของชาวเลทยงคงมบางสวนยงอยในกระบวนการ

พสจนสญชาต

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

73

ปญหาตามมาของความกลวเรองคาใชจาย เพราะเธอไมมบตร

ประชาชนคอการทเธอตดสนใจไมน�าลกสาวไปตรวจสขภาพและใหยา

ตามหมอนด“กลวเขาคดเงนแพง ไมมเงน”ความกลวในใจทเอยออกมา

อยางใสซอของผเปนแมนองดอกมะลจงกลายเปนเดกทเขาไมถงสทธขน

พนฐานในการรกษาพยาบาลอายนอยทสดของชาวเล

วกฤต วถชาวเล

74

ประเพณประจ�ำป ความหมายของการรวมญาต...ชาวเล ชาวเลมประเพณและพธกรรมมากมายหวใจส�าคญของพธกรรม

เหลานเกยวพนกบวถชวตทสมพนธกบธรรมชาต และสายใยกบ

บรรพบรษรวมไปถงอ�านาจเหนอธรรมชาตซงชาวเลปฏบตตามพธกรรม

เกอบทงปแตมประเพณและพธกรรมส�าคญประจ�าปครงใหญปละสอง

ครงคอ“พธลอยเรอ”จดท�าขนทกเดอน6และเดอน11ของทกป

สาระส�าคญและความหมายของพธกรรมเหมอนกนทกชมชนคอเพอ

สะเดาะเคราะหขอขมาตอทะเลและท�าใหปลาชกชมจบไดตลอดทงป

ทงยงเปนวนพบญาตครงใหญของปอกดวยเมอถงวนนเมอท�าพธลอย

เรอเสรจ ชาวเลจะออกเดนทางไปเยยมญาตตามทตางๆ หรอบางกลม

เดนทางไปเยยมญาตกนตงแตหววนคอไปกอนพธกรรมลอยเรอจะเสรจ

ซงแลวแตความสะดวกของแตละครอบครวพธกรรม“ลอยเรอ”จดขน

ประจ�าในชมชนชาวเลในเกาะลนตา จงหวดกระบ ชมชนแหลมตกแก

(สเหร)และชมชนสะป�าจงหวดภเกตชมชนเกาะหลเปะจงหวดสตล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

75

วนแรกของวนลอยเรอในชมชนสะป�า พนองมารวมกนเพอความ

สนกสนานกอนทจะน�าเรอลอยทะเลกอนรงสางในวนถดไป (ประมาณ

03.00 น.)

การตระเตรยมทส�าคญของวนลอยเรอคอ เรอทตองท�าจากไม

ระก�าเทานนโดยมโตะหมอและผอาวโสของชมชนเขามาชวยก�ากบดแล

ความเรยบรอยและการถกตองตามประเพณวนนนทงชายฉกรรจวย

รน และเดกนอยจะมารวมตวกนบรเวณทท�าเรอกนโดยไมไดนดหมาย

แตแรงงานหลกกคอ โตะหมอผอาวโสและชายฉกรรจทขะมกขะเมน

ในการตอเรอ ขณะทวยรนจองมองอยางใฝร และเปนลกมอ สวนเดก

นอยคอยวงเลนอยางสนกสนานในวนพเศษน

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล

76

วกฤต วถชาวเล

76

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

77

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

77

วกฤต วถชาวเล

78

โตะหมอ และผอาวโสของชมชนแหลมตกแก (สเหร) ชวยกนก�ากบ

และแนะการสรางเรอ เพอเปนการเชอมคนหลากหลายวยในวนส�าคญน

นอกจากปฏบตการพธกรรมส�าคญแลว

อกพธกรรมส�าคญหนงทจดขนในชวงวนเดยวกนของชมชนราไวย

คอ“พธปราจค”ความหมายและรายละเอยดคลายคลงกนกบพธกรรม

ลอยเรอ ตางกนตรงทชมชนราไวยไมมพธกรรมลอยเรอ แตมพธกรรม

ปราจดหรอกนขาวกลางบานและอาบน�ามนตปลกเสกจากโตะหมอท

ส�าคญคอเปนวนรวมญาตพนองชาวเลเชนกนวนนนจะเปนวนคกคก

เปนพเศษชาวเลจะหยดงานและรวมกนเตรยมงานตลอดวนตลอดคน

โดยผหญงเปนคนลงมอตระเตรยมขาวของและอาหารเชนขนม7ส

ขาวสารเหลองของเซนไหวเชนหมากพลมะนาวมะกรดดายหลาก

สยานเขอและเทยนขผงซงทงหมดมความหมายตอความสขสงบของ

ชาวเลทงสนยงมไมปาย(ธงสขาว)นอกจากนยงเตรยมอาหารการกนของ

เซนไหวเชนไกยางขนมนมเนยเปนตนนายสนทแซฉวชาวอรกราโวย

แกนน�าชมชนราไวยไดอธบายความหมายและรายละเอยดของพธกรรม

ใหเราฟง

ไกยาง และขนมประจ�าประเพณ ทผหญงตองเตรยมทงวน

กอนน�าไปไหวในพธกรรมทบาลย

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

79

ขาวสารเหลอง คอ ขาวสารผสมกบขมน เพอน�าไปใหโตะหมอปลกเสก

ในพธกรรมกอนน�ามาหวานใหทวภายในบาน และนอกบานไลความชวราย

และสงทชวรายออกจากบาน เมอหวานขาวสารเหลองเสรจ

สมาชกในบานจงจะกาวเขาสในตวบานได

สนท แซซว กบไมปายซงตองน�าไปท�าพธกอนเชนกน

หลงพธกรรมน�ามาปกไวทหนาประตบานเพอใหผบานผเรอนคมครอง

วกฤต วถชาวเล

80

ของเซนส�าคญ และมความหมายทงนน

หมากพล= ขบไลสงชวรายภายใน

มะนาวและมะกรด= ฆาความชว (ความเชอของชาวเลทวามะนาวท�าให

เนอดบสกได) และน�าไปใสในอางน�ามนต

ดายหลากส= เพอใชมดขอมอของเดก และผใหญเปนสรมงคล

ยานเขอ= ฆาทกอยางในการสะเดาะเคราะห

เทยนขผง= ใชในการพยากรณ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

81

ขณะททกบานจดการของเซนไหวในแตละบานนนดานหนงของ

ชมชนมตวแทนของชมชนชวยกนอยาง ขะมกขะเมนในการจดเตรยม

ของเซนไหวสวนรวมของชมชนโดยการรวมเงนของทกคนในชมชนจดหา

มาเชนไกยางและเตรยมของเซนคอไกคลกเครองเทศแบบดบและ

แบบสกเลอดไกขนไกไสไกและทส�าคญคอไกตองเปนไกขนสขาวลวน

โดยหามมสอนปะปนมาอยางเดดขาด ของเหลานจะตงไวดานหนาโตะ

หมอเพอปลกเสกและน�าไปเซนแกปยาตายาย

วนนหญงสาวทกคนจะสวยเปนพเศษ ท�าสผมใหม เสอผาใหม

ทครงหนงในรอบปทสามารถท�าไดอยางปลอดโปรง และคกคก

เพราะท�ากนเกอบทกบาน

วกฤต วถชาวเล

82

ในพธกรรมปราจคจะมโตะหมอสองทานโตะหมอหรฟองสายธาร

ทานแรกท�าพธกรรมปลกเสกในสถานประกอบพธกรรมทเรยกวาบาลย

ของหมบาน สวนโตะหมอ จรญ หาดทรายทอง โตะหมออกทานท�า

พธปลกเสกน�ามนตในตอนกลางคน และตลอดทงวนโตะหมอทงสอง

ทานจะสงบท�าสมาธ และสวดมนตในบานอยางเงยบเชยบ หามคน

ใดในชมชนเขาไปรบกวนเปนเดดขาด แมวานกขาวจะขอสมภาษณ

กอนพธกรรมยงไมสามารถท�าได เพราะชาวชมชนราไวยเองกตองการ

ความศกดสทธ และความขลงของพธกรรมเชนกน จงชวยปองกนไม

ใหใครเขาไปรบกวนโตะ

หมออยางเครงครด ทงน

เพอความสงบ สมาธใน

การท�าพธกรรม โตะหมอ

จะเดนเขาบาลยสถานท

ประกอบพธเมอถงเวลาอน

เปนมงคล เวลาประมาณ

ของเซนไหวส�าคญทตองตระเตรยมโดยกรรมการของชมชน โดยมตวแทนหนง

คนรบผดชอบจดการงานนโดยตรง ซงตองเขาใจ และเชยวชาญในพธกรรม

เพอความถกตองตามประเพณส�าคญของชมชน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

83

17.00 น. และผมาเยอนหรอคนนอกจะถกหามอยางเดดขาดวา หาม

เดนขวางหนาโตะหมอ ในระหวางทโตะหมอเดนไปสสถานทประกอบ

พธกรรมเมอถงเวลาประมาณ17.00น.ชาวเลทกบานจะทยอยน�าของ

เซนไหวเขาไปสบาลย รวมไปถงปาย และขาวสารเหลอง ถาดอาหาร

เซนไหวเปนถาดขนาดพอประมาณดวยจ�านวน และปรมาณอาหารพอ

ประมาณเชนกน เพราะวาเพอเสรจพธกรรมแลว ลกหลานทกคนตอง

กนอาหารทน�าไปนนใหหมด หามเหลอไวแมแตชนเดยว ไมเชนนนจะ

เจบไขไดปวยได นอกจากนเมอเสรจพธตองเดนกลบบานลกหลานทก

คนจะถกเตอนจากผใหญวาหามหนหลงกลบไปมองสถานทประกอบพธ

ซงตองปฏบตอยางเครงครด เนองจากวากลวจะเหนปยาตายายมากน

ของเซนไหวและอาจมผตามกลบมาจะเหนวาเมอเสรจพธกรรมชาวเล

ทกคนเดนตรงลวไมหนกลบไปมองหลงจนกวาจะถงประตทางเขาชมชน

วกฤต วถชาวเล

84

เมอถงเวลาทกคนจะทยอยเดนไปส

บาลยสถานประกอบพธกรรม

สวนใหญเปนผหญง และเดกๆ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

85

เมอปนอาหารเลกนอยใหกบตวแทนชมชนแลว สมาชกในบานจะนงลอมวงกน

โดยมอาหารเซนไหวตงอยตรงหนา อาหารทกจานทกชน

ตองหมดกอนเดนกลบชมชน

สถานประกอบพธบาลยซงลอมรอบดวยเสนดายเปนสเหลยมผน

ผา เพอใหทกคนอยภายในบรเวณทเสนดายรายรอบ เมอมาถงบรเวณ

ดานหนาของสถานทจะมตวแทนชมชนคอยขออาหารจากทกคนอยาง

ละนดละนอย เพอน�าไปตงบนศาลทเตรยมไว นนคออาหารทเซนไหว

และอนญาตใหกนไดเมอเสรจพธ เพอเปนสรมงคลแกตนเอง โดยไม

จ�าเปนตองกนใหหมด แตภาคบงคบคออาหารในจานทตงอยตอหนา

สมาชกในแตละบาน

วกฤต วถชาวเล

86

นอกจากอาหารทน�ามาเซนไหวแลว สงส�าคญส�าหรบพธกรรม

คอ ขาวสาร และธงปาย ทกบานจะน�าสองสงนวางไวในบรเวณท�าพธ

ตอหนาโตะหมอ เพอท�าการปลกเสกและใชในการปดเปาเคราะหราย

ออกไปจากบานขณะท�าพธผหญงและลกหลานจะนงนงอยในความ

สงบเพอใหโตะหมอปลกเสกและอญเชญวญญาณปยาตายายมารบของ

เซนไหวพธกรรมทงหมดเสรจสนภายในเวลาหนงชวโมงกอนททกคนจะ

ลงมอกนอาหารทน�ามารวมไปถงอาหารรวมทปนมาจากทกบานเอามา

ผอาวโสชายในชมชน ทกคนตางชวยเหลองานคอยเปนลกมอแกโตะหมอ

ชวยกนจดพนท และของเซนไหว ซงคนเหลานตองเขาใจ

และมความรเกยวกบพธกรรม และเคยท�ามากอน

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

87

วกฤต วถชาวเล

ท�าพธนนผชวยโตะหมอจะแจกจายใหทกคนไดกนและบางคนสามารถ

กนของเซนไหวทตงบนศาลส�าหรบปยาตายายไดเพอความเปนสรมงคล

แกตนโตะหมอท�าพธปลกเสกและอญเชญวญญาณปยาตายายทกบาน

จะน�าขาวสารเหลอง ไมปาย และอาหารรวมทปนมาจากทกคนเขาพธ

อนศกดสทธนดวยกอนทจะน�าขาวสารไปหวานทวบานและน�าไมปาย

ไปปกไวหนาประตบาน

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล

88

เมอเสรจพธกรรมทบาลยแลว ในตอนกลางคนจะเปนพธกรรม

ปลกเสกน�ามนต ซงท�ากนเปนสบโอง การปลกเสกท�ากนตลอดทงคน

กอนรงสางสมาชกจะมาอยรวมกนเพอใหโตะหมอรดน�ามนตใหเรมจาก

ทกคนดมน�า3อกจากนนโตะหมอจะตไปทศรษะ3ครงจากนนกจะ

แบงน�ามนตใหแกทกบานน�าไปอาบและดมวากนวาน�ามนตของชาวเล

ศกดสทธยงนก ใครทก�าลงมเคราะหหากไดอาบน�ามนตของชาวเลกจะ

พนเคราะหหรอบรรเทาเบาบางลงได ฉะนนเปนทรกนเมอถงเวลาท�า

พธ“ปราจค”คนไทยหรอคนเมองจะมานงรอน�ามนตของชาวเลอยาง

ไมหางไปไหนเลยทเดยว

สบทอดวฒนธรรมสบทอดความเปนชาวเล ความเครงครด

ในประเพณวฒนธรรมของชาวเลไมวาจะเปน “ลอยเรอ” “ปราจค”

“แกบน” “หลอโบง” “ไหวคร” “นอนหาด” และ ฯลฯ ไดสบทอด

วฒนธรรมกบความเปนชาวเลไวอยางเหนยวแนนเนองจากทกพธกรรม

จะเหนการมสวนรวมของสมาชกทกเพศทกวยเพอท�ากจกรรมรวมกน

นอกจากเรยนรหนาทของแตละเพศวยและสถานะแลวเชนพอบาน

ตองท�าอะไรบางในวนประกอบพธ แมบานตระเตรยมอาหารและของ

เซนไหว ผทมสถานะอยางโตะหมอ ผอาวโสในชมชนผชวยโตะหมอ

หนมฉกรรจผจดเตรยมสถานทในบาลยและเตรยมของเซนไหวรวมของ

หมบานการเตรยมน�ามนตเปนสบโองค�านวณเพอใหเพยงพอกบจ�านวน

สมาชกของชมชนเปนตนสงเหลานเปนการสบสานบทบาทชวตประจ�า

วนของชาวเล และฝงลกลงไปในจตวญญาณของพวกเขาท�าใหชาวเล

คอชาวเล...หากวนหนงพนทส�าคญในวถชวตหายไปทอยอาศยสสาน

บาลยฯลฯจงเปนการสญสนความเปนชาวเลชาตพนธผบกเบกแผนดน

บนเกาะตางๆของประเทศไทยตงแตสตลภเกตกระบพงงาและระนอง

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

89

วกฤต วถชาวเล

90

มอแกน ดวงตาอนเกาแกแหงอนดามน

ระหวางเกาะสรนทรกบเกาะเหลาเกาะชางและเกาะพยาม

ซงกลมชาตพนธมอแกนหรอสงหทะเลอาศยอยนนมความสมพนธกน

อยางลกซง เปนความสมพนธในมตแหงพนองทองทะเลอนดามนสาย

สะดอแหงอนดามนไดอธบายความเปนเครอญาตภาษาวฒนธรรมไว

ชดเจนเปนแบบฉบบอยางเดยวกนแนนแฟนกลมเกลยวมนไดถกสง

ทอดมารนตอรนรวมกวารอยปค�ากลาวทวา“มอแกนทงผองลวนเปน

พนองกน”คงไมเกนเลยจากความเปนจรงนกหรอก

กลมชาตพนธมอแกนทวถชวตผกตดกบทะเลเชอมโยงลองลอย

เรอ(กาบาง)อาศยตามเกาะแกงตางๆในแถบถนนมาเนนนานอาจเรยก

วาเปนชนพนเมองดงเดมกวาได มประเพณหลากหลายประเพณทอย

ภายใตเคารพทะเลและบรรพบรษเกนกวาคนปกตบนพนราบจะเขาใจ

อยาไดแปลกใจหากเหตการณคลนยกษสนามทผานมาจ�านวนผเสยชวต

ทเปนมอแกนสวนทางกบตวเลขของคนพนราบคอนขางมากท�าใหชอ

เสยงมอแกนถกกลาวขานมากขนในแงสญชาตญาณการเอาตวรอดและ

การเขาถงปรากฏการณทองทะเลมอแกนจงมนยามตางๆมากมายและ

ในแตละนยามนนเกยวของกบทะเลอยางมสงสยอาทเชนยปซทะเล

หรอดวงตาอนดามนแมกระทงนามสกลพระราชทานอยางประมงกจ

ทะเลลกกลาทะเลกคงอธบายไดดถงจตวญญาณทองทะเลไดเปนอยางด

โดย ปราโมทย แสนสวาสด

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

91

เพยงแตเมอโลกเคลอนตวสยคเทคโนโลยรฐสมยใหมขดดนแดน

แบงกนมนษยแบงทะเลแบงผนดนแบงภเขากระทงแบงพนองพรอมๆ

กบตคาราคาคน กระหน�าโบยต คราวญญาณอนเกาแกแหงอนดามน

ใหออนระโหยโรยแรงลงทกท เหลอเพยงกลมคนทตกรนแปลกปลอม

ส�าหรบสงคมทเรยกวา“อารยะ”ดอยและลาหลงเมอมอง

วนนวถชวตมอแกนเปลยนแปลงไปไปจากเดมจากทะเลสพน

ดนจากเสรภาพสไมมเสรภาพจากพนองสความไมเปนพนองสามารถ

อธบายไดจากปรากฎการณการใหสถานะทางทะเบยนกบมอแกนจาก

เกาะสรนทรแตถกปฎเสธจากอ�าเภอเมองระนองกรณเกาะเหลา

เมอความเปลยนแปลงกาวถงอยางรวดเรว เสนทางเดนในรฐท

ตนสงกดกบบรดและสรางเงอนไขความยากล�าบากในการด�าเนนชวต

เปนอยางมากปญหาหนงทสงผลโดยตรงวนนคอดานการเขาถงสทธ

ขนพนฐานตางๆทรฐพงจะจดการใหในฐานะพลเมองคนหนง

มอแกนในปจจบนการเดนทางออกนอกพนทตองขออนญาตการ

เขาไมถงบรการภาคสาธารณะสขคณภาพชวตต�าถกเอาเปรยบจากคน

ปกตทกรปแบบ อาจ

เรยกไดว าตงแตเกด

ยนตาย เสรภาพ ซง

ครงหนงแทบจะตดตว

มนษยทกผทกนามมา

เหลอเพยงค�ากล าว

ทจบตองไมได เพยง

เพราะพวกเคาไมมสถานะทางทะเบยนหรอความเปนคนไรรฐลดคา

ราคาคนใหต�าคาธลดน

วกฤต วถชาวเล

92

วนนภาพปญหาจาก เกาะเหลาจงชดเจนทสด เปนแบบราง

สะทอนใหเหนถงประเดนการดถกเหยยดหยาม ละเมดสทธในทกแงมม

จากคนทเรยกตวเองวา คนไทยปกต เชนกน อกมตหนง พวกเคาก�าลง

รบสภาพจากการเปลยนถายทางวฒนธรรม วนนพนองมอแกนจาก

เกาะเหลาจงมชวตย�าแยทสด โดนกระท�าจากปจจยภายนอก-ใน มาก

ทสด สบสนในอนาคตของตวเองจะยนอยอยางไร ในพนทสงคมทไรสทธ

นายเจยว ประมงกจ อาย 28 ป แกนน�าในหมบานเกาะเหลา

นอก เลาใหฟงถง เหตการณทถกเอาเปรยบตลอดระยะเวลาทวถชวต

เรมสมพนธกบสงคมภายนอกวา“ทสะพานปลาป2548หลงเหตการณ

สนามไมนานพสาวของผม(นางยาระประมงกจ)ไปท�าธระทสะพาน

ปลากบคนในเกาะอก4-5คนขากลบเรอแวะซอน�ามนทปมปรากฏวา

จๆ เรอของคนไทยกพงเขาชนอยางแรงจนท�าใหเครองเรอเสยหายคอน

ขางมากโชคดทคนบนเรอไมมใครเปนอะไรพวกผมจงตดสนใจพากนไป

แจงความทโรงพกปากน�าซงคกรณกไปดวย

แตสงทท�าใหเคาไมเคยจะลมเหตการณดงกลาวเลยคอ“พอพวก

ผมไปถงกเลาเหตการณใหกบต�ารวจฟง และแจงความเอาผดกบคกรณ

ปรากฏวา ต�ารวจไมรบแจงความ เพราะวาพวกผมไมมบตรประชาชน

เพราะวาพวกผมเปนมอแกน เปนชาวเลชาวน�า แลวแตเคาจะเรยกใน

ความเขาใจของคนทวไป ผมพยายามเลาเหตการณใหฟง และพยายาม

ชแจงใหเหนถงความจ�าเปนในการใชเรอซงขาดไมได แตกไมไดรบค�าตอบ

ใดๆ จากเจาหนาทต�ารวจ กระนน ค�าพดแตละค�าจากเจาของเรอคกรณ

กเตมไปดวยการดถกเหยยดหยาม ค�าพดหนงทผมไมเคยลมเลย”

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

93

“มอแกนจะท�าไงกได พวกนไมมบตรประชาชน พวกนไมใช คน

ไทย”

หลงจากเหตการณนนท�าใหผมและพนองในเกาะนอยเนอต�าใจ

ในความเปนมอแกนผมตงค�าถามกบตวตน

หรออกครงหนง“ระหวางทเรากลบมาจากระเบดปลา ในชวงท

ก�าลงขนปลาขนไปยงแพ มทหารกลมหนงเขาแสดงตวขอตรวจบตร และ

เขาจบกมผม และเพอน ราว 16 คน”

การตรวจคนดงกลาว เปนการตรวจคนเพราะเคาคดวาพวกผม

เปนพมาแรงงานเถอนและท�าอาชพผดกฎหมายอยางไประเบดปลา

“พอมาถงผมกบอกกบทหารกลมดงกลาววา พวกผมเปนมอแกน

เปนลกจางเถาแกอกท ถาจะจบกตองจบ เถาแกดวย ไมใชจบพวกผม

กลมเดยว”

แตดเหมอนค�าพด

ของผมจะไรน�าหนกในการ

รบฟงทงสนเหตการณครง

นน นอกจากเถาแกจะไม

โดนจบแลว พวกผมตอง

เสยเงน หมนกวาบาทเพอ

แลกกบการไมโดนจบ

เคาบอกพวกผมวา “ชาวเล กตองอยในน�าซ จะมาอยบนบก

ท�าไม”

ผมอยากจะตอบเคาไปวา ถาเลอกไดผมกอยากมชวตแบบเดม

ผมกอยากบอกเคาไปอกวา ทวถชวต เปลยนไปแบบน เพราะพวกผม

เปนตนเหตอยางนนหรอ

วกฤต วถชาวเล

94

นคอ การเลอกปฏบตจากเจาหนาทรฐ หรอ เปนทศนะคตทฝง

รากลกมานาน ฝงรากทงในระดบพนท และความไมเขาใจตวตนทแท

จรงเลย ฉะนนค�าพดดงตอไปนจงหลดออกมาจากปากของ เจาหนาท

รฐระดบสงในจงหวด

“มอแกนเหลาน อยไมนงกบพนท เดนทางตลอดเวลาจะมในชวง

หนงทเคาจะเดนทางไป มะรด ประเทศพมา เพอบชาบรรพบรษ จงเปน

เรองยากทจะแกไขปญหาเรองการเขา ออกในพนท มนไมนง”

หรอ“ถาผมออกบตรใหแลว มอแกนพวกนกลบไปท�าอาชพเดมๆ

อก และโดนจบ ใครจะรบผดชอบ”

หรอ“มอแกนพวกนขายเรอกน”

ทงหมดนคอปากค�าของรฐทผกมดตวเองกบการละเลยปญหาไม

เคยลงพนทเพอพสจนขอเทจจรงขอมลดงกลาวจงคลาดเคลอนจากขอ

เทจจรงมากมาย

“พวกผมไมเคยเดนทางไปมะรดเลย”

“ถามบตร พวกผมสามารถท�างานทแพได” เชนกน พวกผมไม

เคยขายเรอเพราะมนเปนจตวญญาณของมอแกน

นายเจยวประมงกจชแจงในระหวางไปยนเรองกบผวาราชการ

จงหวดระนองเมอวนท20กรกฏาคม2550ทผานมา

นางจเอง วย 70ป และนางบหยน วย 50ป สองแมเฒาชาว

มอแกนเปนภาพสะทอนของชวตทแรนแคนของชาวมอแกนทขนฝงมา

ยดอาชพขอทานเพอแลกขาวน�าและนมของลกนอย

เมอถกถามวา...ไมอายเหรอทมาขอทาน...แกนงฟงค�าถามอยพก

ใหญแกฟงและพดภาษาไทยไมคอยไดเพราะใชภาษามอแกนเปนหลก...

ค�าตอบสนๆวา..ไมมกน...

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

95

กวนขอทานของแก.....นางมาหวนวย40ปนางลยวย65ป

นางเควย80ปและนางเอจวย70ป.....ผานการขอท�างานกบคนใน

เมองระนองมาจนหมดแรงแลวแตไมมใครรบเขาท�างานเพราะไมมบตร

ประชาชน

นอกจากนวถชวตทผกตดกบอาชพทเสยงอยางเชนอาชพด�าปลง

หรอระเบดปลานผลพวงจากความเปลยนแปลงมนสงผลโดยตรงเชน

กนกบปญหาของการไมมบตรประชาชนทางปกตจงมไมมาก ตกเปน

เครองมอจากนายทนทแสวงหารายไดบนความช�าชองทางทะเล

ปญหาถกโกงคาแรงจงแทบจะเปนเรองปกตนายหวจากแพปลา

ในระนองจะมาทเกาะใหเงนมดจ�ากอนและพาเราไปด�าปลงยงหมเกาะ

นโคบานานน�าประเทศอนเดยกอนไปสญญาวาจะใหตวละรอยพอเรา

ด�าปลงไดเยอะกลดเหลอตวละหาสบบาทหรอบางครงกเหลอเพยง

ตวละสบบาท

เมอถามตอไปวาเปนเชนนแลวยงจะไปด�าปลงอกไหม ค�าตอบท

ไดยนจงเปน

“ดกอนครบ เพราะถาอยเกาะไมมรายได กจ�าเปนตองไป แมจะ

เสยงอยางไร กดกวาอยแลวลกเตาอดตาย

หลายคน หรอแมกระทงรฐอาจคดวาเมอเราไดบตรแลว เราคง

ตองกลบไปท�าอาชพแบบนซงในความเปนจรงแลว เราไมอยากท�าอาชพ

แบบนหรอก ไมใครอยากไปนอนในคกอนเดย หรอถกยงตายกลางทะเล”

ขาวคราวกรณมอแกนจากเกาะเหลาและเกาะชาง19คนโดน

จบกมทหมเกาะนโคบาประเทศอนเดยนน ไดรบความสนใจและถก

ถายทอดเรองราวจากสอไปในวงกวางจากทงหนาหนงสอพมพหรอใน

เวบไซดตางๆกระทง เคลอนตวรวมตวกนเปนเครอขายกดดนระดบ

วกฤต วถชาวเล

96

นโยบายตงแตไปยนเรองกบรองนายกใหสงการในระดบทองทเพอแก

ปญหาเรงดวน

กระนนรากเหงาของปญหาจรงๆกลบไมไดรบการแกไขวนนจง

ไมแปลกทยงมมอแกนจากหมบานเกาะเหลาไปด�าปลงอยเรอยๆเพราะ

การแกปญหาจากกลไกรฐในทองถนจงเปนเพยงแคแจกขาวสารอาหาร

แหงเรยกนกขาวมาถายรปเพอเอาตวรอดไปวนๆ

หากจะลองเทยบเคยงปญหาทพนองจากเกาะเหลาและประสบ

อยตอนน ปญหาใหญจงอยทภาครฐทมงเนนนโยบายความมนคงของ

ชาตเพราะเปนเมองชายแดนและทศนะคตของขาราชการในทองถนท

ยงขาดมตความเขาใจทางชาตพนธทางประวตศาสตรทางสงคมปญหา

จงเรอรงเปนบาดแผลในพนทหลายฝายจงผลกปญหากนไปมา

เงารางความเจบช�าจงยงด�ารงอยในพนทระนองและเกาะเหลา

อยเพอตรงตราใหสงคมเหนตวตนปญหาของมอแกนอยทกเมอเชอวน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

97

โศกนำฏกรรมเลกๆ บนเกำะเลกๆ ทก�าลงจะถกลม

ความจรงวนเดกนาจะเปนวนทเดกหลายคนๆ คนตงหนาตงตา

รอ เพราะจะไดมความสขกบเครองเลนหลากหลายชนด และไปเทยว

ตามสถานทตางๆกบครอบครวในวนพกผอนทแสนจะอบอน

กระนนในมมเลกๆบางดานของสงคมไทยสงคมทก�าลงโฆษณาวา

ก�าลงไปสความทนสมยยงมเดกกลมหนงทมชวตจมดงมดด�ากบวนเวลา

กบอนาคตกบชะตากรรมทเคาเองไมมสทธเปนผก�าหนดเพยงกอก�าเนด

มากพบกบความขาดวนของชวตไรสทธไรเสยงในสงคมใหญไมรดวย

ซ�าวาวนเดกคออะไรเพราะเดกเหลานไมไดรบการศกษารายกวานน

ไมรดวยซ�าวาตวเองอายกป เพราะไมรจก วนเดอน ปเกด ของตวเอง

เพราะชวตในวยเดกของพวกเขาสนนก เพราะหดเดนเปนไมนานนกก

ตองชวยพอแมท�างาน หรอโตกวานนนดกออกเรอน เพราะเดกเหลาน

คอชาวเลหรอมอแกนผไรสถานะใดๆทางสงคม

บายแกๆ ของวนท 11 มกราคม 2550 อาจเปนเวลาทหลาย

โรงเรยนเรมกนจดงานวนเดกลวงหนาแตส�าหรบเกาะเหลาเกาะเลกๆ

ทตงอยหางจากทาเรอระนองเพยงครงชวโมงคงไมใชแนทนมเพยงขาว

รายรบตนปขาวดงกลาวมาพรอมกบความตายเดกคนหนงทเสยชวตจาก

การถกน�าหนบระหวางทไปด�าปลงทนางยอนอ�าเภอคระบรจงหวด

นายปราโมทย แสนสวาสด

เกาะเหลา ชมชนมอแกน

วกฤต วถชาวเล

98

พงงาด.ช.บลล ประมงกจคอผโชครายผจากไปดวยวยเพยง12ป

เทานนเอง ทงทความจรงเคานาจะอยทโรงเรยนมากกวาไปท�าอาชพ

เสยงทผดกฏหมายอยางนน

ความสญเสยดงกลาวน�ามายงความโศกเศรากบครอบครว และ

คนทรจกเปนอยางยง กจรงความตายเปนสวนหนงของชวตแตส�าหรบ

เหตการณครงน มนเรวเกนไป ลกชายทก�าลงเตบโตเปนก�าลงใหกบ

ครอบครว และเสมอนปญหาตกรองเกดซ�าแลวซ�าเลา ไมตายกพการ

หรอไมกโดนจบ

“ฉนไปท�างานเปนลกจางลางจานท ภเกต เคาอยกบพสาว และ

นองชาย กอนฉนไปเคาบอกวาจะซอโทรศพทมอถอใหฉน เพราะอยไกล

กน”นางมะงนประมงกจกลาวดวยเสยงสะอนน�าตานองหนา

พอบลลเสยตงแตตอนเดกๆเหลอทงไวแมกบพสาวและนองชาย

เผชญชะตากรรมกนสคน

เดกชายผโชครายคนดงกลาวออกไปกบเรอด�าปลงเมอสองวน

ทแลว โดยมพชายตางบดาเปนผน�าพาไปกบเพอนอกสามคน ในเบอง

ตนตกลงใหเปนเพยงแคคนเฝาเครองลมบนเรอเทานนตอมาทนความ

รบเราของนองชายไมไดจงยอมใหลงไปด�าเพราะนองเคยด�ามาแลวหนง

ครงกระทงสนใจในชวโมงตอมา

“เคาโผลขนมาจากน�าตาเหลอก ผมรบกระโดดลงน�าดงขนมาบน

เรอ เปาปาก ผายปอดท�าทกวธทางเทาทจ�าไดในตอนนน แตไมเปนผล

กอนเรยกเรอเพอนอกล�ามาชวย โยนเคาลงน�าซอมเพอเรยกสตคนมา แต

นองยงไมตน ไมนานนกลมหายใจกหยดเตน”สชาตหนแดงพชายตาง

บดาเลาล�าดบเหตการณดวยดวงตาทแดงก�า

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

99

ขณะเดยวกนเยนวนเกดเหตการณทนททศพขนถงเกาะแมผเดน

ทางมาถงร�ารองกอดรางไรวญญาณแทบขาดใจพดภาษามอแกนประโยค

เดมๆซ�าแลวซ�าเลาเชนเดยวกบผเฒาผแกและเดกๆกมอาการอยาง

เดยวกนเปนทนาเวทนาเปนอนมาก

“บลลเปนเดกเงยบๆไมคอยพดไมจาใชงายชอบชวยงานผใหญ

บอยๆโดยไมเกยงวาเปนงานหนกงานเบานาเสยดายเดกคนนจรงๆไม

นาอายสนเลย“ผใหญสดษกลาวทามกลางเสยงรองไหของญาตมตร

ความจรงมการรณรงคในพนทในรปแบบตางๆ ในการเรองการ

ไปด�าปลงซงเปนอาชพทเสยงและผดกฎหมายไมวาจะเปนการใหกรม

แพทยทหารเรอลงมาใหความรเกยวการด�าน�าลกหรอพยามใหมอแกน

ไมไปด�าปลงกบนายทนทอนเดย ซงในชวงหลงมอแกนจากเกาะเหลา

และชางเลอกทจะไปด�าทนางยอนอ�าเภอคระบรจงหวดพงงาเพราะ

น�าไมลกและระยะทางไมไกลทส�าคญไมมนายทนท�าเองแตเพราะชวต

ทไมมทางเลอกและปลงยงเปนทนยมในตลาดแมเสยงแตเมอตรองถง

สถานการณชวตมนจงเปนเรองหลกเลยงไมได

“พวกผมไมไปอนเดยแลว ไปนางยอนแทน แตตองไปยมเงน

นายทนมาหมนกอน คาน�ามน คากน เรอกลบมาคอยคน ออกไปอนเดย

มนเสยงมาก”เจยวประมงกจกลาวใหขอมลสถานการณการด�าปลงใน

พนท

“พวกทชอบกนปลงน�าแดงใหรไวดวยวาสแดงในถวยนนมนแลก

มาดวยเลอด และชวตของมอแกนทงนน”กลาวเสรมอยางมอารมณ

ความฝนของบลลใกลจะเปนจรงเมอมมตคณะรฐมนตรเมอ18

กนยายน2550ใหสญชาตกบมอแกนแตกโชครายเสยกอน

วกฤต วถชาวเล

100

“เดกๆมอแกนสวนใหญทนเมอถามถงอนาคตวาโตขนอยากเปน

อะไรคงไมพนอาชพขาราชการเปนทหารเปนครเปนต�ารวจเพยงแต

ความฝนนนยงหางไกลกบความเปนจรงมากนกเพราะความไรสญชาต

นนเอง”

บลลเปนเพยงโศกนาฏกรรมเลกๆในสงคมโลกาภวตนทสทธเดก

ถกเอาเปรยบทกรปแบบมนสะทอนใหเหนถงการเอาจรงเอาจงของภาค

รฐทจะเขาไปจดการคมครองสทธเดกไมใชแกปญหาพยงไฟไหมฟางไป

วนๆ

คนนลมทะเลพดสนไหวผเฒาแหงหมบานเลาความฝนตวเองกอน

เรอด�าปลงล�านนออกทะเลใหชาวบานฟง“ทคงน�านนมเจาท เคามาบอก

กวาจะไปอยทอนแลว จะหาคนมาอยใหม”

คนนเชนกนหวใจใครบางคนเปยกชนรวดราวพอๆกบความแรง

ของลมทะเลไปเถด..บลลโลกความจรงโหดรายกบเจานกมหาสมทร

บานเจาจะโอบอมนรนด

บลล ประมงกจ เดกชายมอแกนอาย 12 ป ไมมบตรประชาชน

เสยชวตเพราะน�าหนบ กอนวยอนควร

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

101

จดหมำยจำกมอแกน

ทานครบผมชอนายสดษประมงกจอาย47ปผมเปนผใหญ

บานมอแกนเกาะเหลาต�าบลปากน�าอ�าเภอเมองจงหวดระนองครบ

ตอนนผมดแลพนองมอแกนกวา43ครอบครว212คนทานครบพวก

ผมมาตงหลกแหลงอยทเกาะเหลาหนานอกนกวาสามสบปแลวครบอย

ตงแตตนมะพราวหนาเกาะยงเลกๆตอนนมนสงทวมหวแลวครบแรกๆ

อยกนไมกครอบครวพอตอนหลงกเรมขยายใหญจนเหนเปนปจจบน

ทานครบ เมอกอนพวกผมเรรอนตามเกาะแกงตางๆ ทวทะเล

อนดามนทงฝงไทย และฝงพมา เดนทางไปไหนมาไหนอยางอสระเสร

จะหยดบางกเมอเจอลมพายหรอไมกหลบเพอหาอาหารตอมาในภาย

หลงพวกผมเรมหาทตงหลกแหลงซงกยงยดเอาตามชายฝง เกาะแกง

ทะเลอนดามนเปนหลกไลมาตงแตเกาะสรนทรเกาะชางเกาะพยาม

และเกาะเหลา ซงลวนแลวแตเปนพนองกนทงหมดครบ อยาง เกาะ

เหลาเกาะชางจะใชนามสกลประมงกจสวนเกาะสรนทรจะใชกลา

ทะเลหรอเกาะพยามกทะเลลกครบนามสกลกไดจากสมเดจยาครบ

ทานใหพวกผมมอแกนพนองกนครบพดเหมอนกนหาปลาแกะหอย

เหมอนกนครบ

ทานครบ พอหลงจากเหตการณสนาม คนทวไปเรมรจกพนอง

มอแกนกนเยอะขนครบ เพราะพวกผมเสยชวตกนนอยมาก คนทวไป

เคากสนใจวาพวกผมรไดไงวาจะเกดเหตการณสนาม กเรมมโทรทศน

นายสดษ ประมงกจ

ผใหญบานมอแกน เกาะเหลา

วกฤต วถชาวเล

102

มาถายพวกผมทงฝรงทงคนไทยครบมาถายบานถายอะไรเยอะแยะไป

หมดเหตการณแบบนพอหลงจากปแรกผานไปกเรมเงยบทานครบแต

ชวตพวกผมตองด�าเนนตอไปพอๆหลงมาพวกผมมชวตทยากล�าบาก

มากครบ ชวตพวกผมเปลยนไปแลวครบ พวกผมพบวาการไมมบตร

ประชาชนมนจะท�าใหชวตพวกผมล�าบากถงเพยงน เดนทางไปไหนก

โดนจบ นายเคาหาวาเปนพมา รกษาพยาบาลกตองเสย ตงคแพงกวา

ปกตยงถกโรงพยาบาลเคารงเกยจอกดวยเดกๆไปโรงเรยนเคากแยกให

เรยนตางหากหน�าซ�าทดนทเคยอยสามสบกวาปยงจะถกไลททานครบ

ทานเคยไปหาดราไวยภเกตทพนองมอแกนและอรกราโวยอยไหมครบ

เคาบอกวาทนนเปนเลาไก แตผมอยากจะบอกวาถาทนนเลาไก บาน

มอแกนเกาะเหลากเปนเลาหมแลวครบผพงเตมททาน

ทานครบเรองอาชพกส�าคญครบเมอกอนพวกผมหากนในทะเล

มชวตไปวนๆ ไมสะสมเพราะทะเลยงอดมสมบรณ ตอมาเรมมนายทน

จางใหพวกผมไประเบดปลาแมจะไดเงนเยอะแตมนกเสยงมพนองตาย

ไปหลายคนหรอเดกๆกพการไปกมซงตอนนอาชพระเบดปลาไมมแลว

แตกยงมนายทนมาจางใหไปด�าปลงซงกเสยงพอๆกบระเบดปลาถาไม

ตายกพการหรอไมกถกจบไมงนกโดนโกงพวกผมตอนนมสภาพไมตางๆ

กบทาสชวตไมมทางเลอกโดยเฉพาะกบการทไมมบตรประชาชนท�าให

ความเปนอยยงล�าบากเปนสองเทา

ทานครบพวกผมหาไดนงนอนใจกบปญหาของตวเองไมเราเรม

เรยกรองตอสเพอใหรฐบาลแกปญหาใหกบพวกเราโดยเฉพาะเรองบตร

ประชาชนพวกเรารวมตวกนเปนกลมเปนเครอขายไปประชมตามเวท

ตางๆหรอไปยนเรองกบนายทคดวาแกปญหาใหกบเราไดทผานมาพวก

ผมไปพบกบนายกรฐมนตรทกระบไปพบทานทบานน�าเคมไปพบผวา

ราชการจงหวดระนองเขาท�าเนยบกเขามาแลวหรอกรวมประชมเวท

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

103

สนช.ทงหมดทผานมาแทบวาจะทกชองทางแตดเหมอนยงไมมไรคบ

หนาเลยตลอดระยะเวลาทพวกผมเคลอนไหว

ทานครบวนนมอแกนยงมปญหามากมายชวตเราแคบลงเรอยๆ

ลกชายคนเดยวของผมนอนเปนอมพาตครงตวเหนแตโครงกระดกจาก

การโดนน�าหนบทอนเดย วนนคนทเสยชวตจากการไปด�าปลงทอนเดย

โดนนายทนเคาโยนศพทงลงน�าเพราะจะไดไมวนวายเรองงานศพและ

เมอไมกวนทผานมาเดกอายเพยง12ปกเพงตายจากการโดนน�าหนบ

ทพวกผมตองไปด�าปลงเพราะไมมเงนวางอวนกโดนอวนรนลากไปหมด

อาเหลม ประมงกจ อาย 18 ป ไมมบตร

ประชาชน ถกนายทนจางไปด�าน�า

ทนโคบา อนเดย ถกจบ และมอาการ

น�าหนบ อยนโคบา 3 เดอน

ไมไดรบการรกษา มารกษาทเมองไทย

ปจจบนเสยชวต

หรอไมกเจอแตขยะ ชวตของ

พวกผมหมามนยงดกวาเลย

อ ย า ง ไ ร ก ต า ม ต อ ง

ขอบคณทานมากทชวยพนอง

มอแกน ท โดนจบท อ น เด ย

19 คนใหไดกลบบาน แมจะ

มลกชายผมคนเดยวท เป น

อมพาตนอนทโรงพยาบาลและ

เสยชวตในทสด

ทานครบ ทผมผมเขยน

เรองราวทงหมดกเพอใหทานร

วาตอนนปญหาของผมมากมาย

แคไหนอยากใหทานลงมาพนท

เพอจะไดเหนสภาพปญหาทแท

จรง ไดเหนวาพวกผมอยกน

อยางไร สดทายขออวยพรให

ทานมสขภาพแขงแรงครบ

วกฤต วถชาวเล

104

ทวงคน ‘สสำนอรกรำโวย’ในรสอรทเกาะเฮ

นายทนสงคนยงไล-หามไปไหวบรรพบรษ ช ‘ภเกต’ ทดนแพง-

โกงออกโฉนดอนดบ 1

นกดนตรอาวโสของชาวเลบานราไวยบรรเลงเพลงรองแงง :

หนาสสานเกาะเฮ

ชาวเลภเกตรองสอชวยหลงนายทนฮบทดนสสานบรรพบรษบน

เกาะเฮอางมเอกสารสทธทงทชาวเลอยกนมาหลายชวอายคนไมยอม

ใหลกหลานขนไปไหวบรรพบรษ สงใหคนเอาปนยงถาเรอเขาไปใกล

ขณะทชาวเลหาดราไวย แฉถกเอกชนออกเอกสารทบทดนผดโรงแรม

รสอรทบนสสานจนศาลสงรอออกไป2ครอบครวแลวขณะทหนวย

งานทองถนของรฐหนนนายทนรมบบทกทางไมใหใชน�าประปา-ไฟฟา

อางไมมเอกสารสทธทดนนกกฎหมายแนะใหรวมกลมตอสพรอมแสดง

หลกฐานการอยอาศยมานาน ระบสงส�าคญทท�าใหแกปญหาไดยาก

เพราะราคาทดนในภเกตพงสงเกอบ200เปอรเซนตซงปปช.ระบมการ

ทจรตออกเอกสารสทธมากทสดในประเทศ

โดย ชลพร บตรโคตร

ศนยขอมล & ขาวสบสวนเพอสทธพลเมอง (TCIJ)

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

105

‘อรกราโวย’ เซนไหวบรรพบรษครงแรกรอบ 50 ป :เปนเวลา

กวา50ปแลวทยายแยะอาบงหรออาบงทะเลรงโรจนหญงชราชาวเล

อรกราโวย วย 80 ป ไมไดกลบมาเคารพหลมฝงศพของพอแม และ

บรรพบรษอกหลายคนทฝงอยในสสานรมชายหาดเกาะเฮจงหวดภเกต

ทอยอาศยเดมของตระกลชาวเลอรกราโวยมายาวนานกวา100ปหลง

จากตองอพยพหนภยโรคอหวาตกโรคทระบาดรนแรงทวเกาะไปอาศย

อยกบญาตพนองชาวเลทหาดราไวย บนฝงเกาะภเกต โดยไมรวาการ

จากไปครงนน ท�าใหพวกเขาไมมโอกาสกลบมาอาศยเกาะแหงน เปน

แหลงท�ามาหากนไดเหมอนเดมอก

หลงการหนภยโรคระบาดของชมชนชาวอรกราโวยจากเกาะเฮไป

ไมนานนกนายทนไดเขาอางสทธครอบครองทดนทวทงเกาะเฮพรอม

แสดงเอกสารสทธโฉนดทดนและสงหามชาวอรกราโวยกลบเขามาอาศย

ท�ามาหากนหรอท�าพธกรรมตางๆบนเกาะเฮอกตอไปจากนนจงเรม

กอสรางรสอรททพกเพอบรการนกทองเทยว โดยสรางเปนอาคารเพง

พกรานอาหารแบบถาวรดวยการโบกปนทบลงบนพนทปารมชายหาด

ซงในอดตชาวบานใชเปนสสานฝงศพญาตพนองและบรรพบรษตงแต

เรมตงรกรากอยทเกาะแหงน โดยเชอวามศพชาวอรกราโวย ถกฝงอย

มากกวา200ศพ

นอกจากสสานบนเกาะเฮทถกรกรานจากนายทนแลวยงมสสาน

ในจงหวดภเกตอก4แหงทถกรกรานดวยเชนกนคอเกาะนานหาด

พรแมสสานเดกคลองหลาวโอนและดานหลงชมชนหาดราไวย เหลอ

เพยงสสานหาดมตรภาพขนาด2ไรทเปนสถานทประกอบพธกรรมผน

สดทายของชาวอรกราโวย2,063คน

วกฤต วถชาวเล

106

คณยาย แยะอาปงอายเกอบ90ปเกดและอาศยอยกบพอแม

ทเกาะเฮแหงนปจจบนอาศยอยกบญาตพนองทชมชนราไวยตงแตอาย

14ปลาง:ยายชจดทฝงศพพอบนเกาะเฮ

นายทนอางมเอกสารสทธ-หามชาวเลกลบเกาะ : การกลบมา

ของยายอาบงและชาวบานอกกวา20ชวตครงนจงสรางความดใจให

กบพวกเขาไมนอยหญงชรามงหนาไปเคารพศพของผเปนพอณจดฝง

ศพในสสานทจ�าไดแมนย�าเพราะเคยปลกตนมะพราวและตนมะขามไว

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

107

เปนสญลกษณกอนเรมตงวงท�าพธเซนไหวตามความเชอพรอมน�าภาพ

วาดของนายอาหงน และนายดาไวย ซงชาวอรกราโวย เชอวาเปนตน

ตระกลบรรพบรษมาตงรอท�าพธเพอท�าความเคารพตามพธกรรมของ

ชาวอรกราโวยหลงจากทไมเคยไดท�าพธมายาวนานหลายสบป

“พวกเราอพยพจากเกาะไป เพราะมโรคหาระบาด ชาวบานลม

ตายกนวนละหลายคน มมากสดคอ 5 คน ตอนนนฉนเพงอาย 14 ป ไมม

ใครกลาอย ทกคนตองออกไปอาศยญาตพนองอยทหาดราไวย เพราะ

กลวจะตดโรคระบาด แตหลงทโรคหายไปแลว ไมมโรค เมอจะกลบมา

ทน เขากบอกวาอยไมไดแลวเพราะเปนทดนของคนอน”ยายอาบงเลา

ผานลามรนหลาน เพราะไมสามารถพดภาษาไทยไดเหมอนกบชาวเล

อรกราโวยรนใหม พรอมเลาตอวา เมอกอนชาวเลมพนทอาศยตงเปน

ชมชนชาวเลบนเกาะเฮตงบานเรอนเปนแนวยาวตลอดรมชายหาดท�า

มาหากนดวยการออกเรอทะเลท�าประมงมวถชวตเหมอนชาวเลทวไป

มประเพณวฒนธรรมและภาษาเปนของตวเองโดยมพนทรมหาดทาย

หมบานเปนสสานส�าหรบการฝงศพญาตพนองและมกจะกลบมาท�าพธ

เซนไหวเมอถงเทศกาลส�าคญๆของชาวเลรวมถงการละเลน“รองเงง”

ทจะจดขนใหกบวญญาณบรรพบรษตามความเชอซงการกลบมาในรอบ

50ปของชาวเลครงนชาวบานไดเตรยมการแสดงชดนมาดวยและเรม

การละเลนทนททพธกรรมทางการเซนไหวเสรจสนลง

วกฤต วถชาวเล

108

สลดนกทองเทยวขากถยใสหลมศพบรรพบรษ :การเตนรองเงง

13เพลงด�าเนนไปอยางตอเนองเสยงดนตรเรยกความสนใจจากนกทอง

เทยวชาวจนกลมหนง ใหเดนมามงดไมนอยบางคนขยบแขงขาตามไป

ดวยกอนทจะเดนจากไปบางคนโยนขวดน�าและขากถยลงบนพนโดย

ไมรวาพนทแหงนคอสสานของชาวบานในอดตเพราะพนทเกอบทกจด

บนเกาะเลกๆแหงนถกแปรสภาพเปนแหลงทองเทยวไปเกอบหมดแลว

รานคารานอาหารและจดบรการตางๆผดขนจากการท�าธรกจของผท

อางวาเปนเจาของทดน และมเอกสารสทธ สภาพของสสานจงไมหลง

เหลอใหเหนมเพยงกองขยะกองเลกกองนอยและรองรอยของโครงสราง

คอนกรตทสรางทบหลมฝงศพทหากเดนผานคงไมรวาใตพนดนแหงนน

มศพบรรพบรษชาวเลถกฝงอยและทส�าคญชาวบานเลาวากระดกของ

บรรพบรษจ�านวนมากถกนายทนทอางเปนเจาของเกาะขดเอาไปฝงรวม

กนและท�าพธตามความเชอเพอไมใหเกดอปสรรคตอการท�าธรกจทอง

เทยวของเกาะแหงนซงนบวาเปนการลบหลบรรพบรษชาวเลเปนอยาง

ยง

วกฤต วถชาวเล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

109

วกฤต วถชาวเล

109

วกฤต วถชาวเล

110

การเขามาของกลมนายทน ซงชาวอรกราโวย บนเกาะเฮไมเคย

เหนหนา และไมรวาเปนใครมาจากไหน เปนสงทยงคางคาใจพวกเขา

อย เพราะกอนหนานชาวบานเคยใชชวตอยบนเกาะอยางอสระท�ามา

หากนดวยการออกทะเลหาปปลาหอยทรพยากรทแสนอดมสมบรณ

เพยงเพอน�าไปแลกขาวปลาอาหารและสงจ�าเปนอนๆกบผคนบนฝง

แตเมอตองหลบหนภยโรคระบาดออกไปจนกลบมาอกครงกกลบถกคน

จากทอนมาอางสทธวาเปนเจาของทดนรมทะเลไปแลวความสวยงามท

เคยเปนแหลงท�ามาหากนเลยงชพของชาวเลกกลบกลายเปนแหลงทอง

เทยวทมคนมากหนาหลายตาเขามาเยอนแตชาวเลอยางพวกเขากลบ

ไมมทใหยนบนแหลงท�ามาหากนเดม

นายทนฮบทดนทวภเกต-ปปช.ระบทจรตอนดบ 1 :“โดยปกต

แลว ชาวบานจะไมกลาลอยเรอเขามาใกลชายหาดนนก เพราะมกจะ

ถกยงปนข หรอไมกมชายฉกรรจขบเรอเรวออกไปไลไมใหเขามาใกล

แมกระทงน�าคนมาสงกไมสามารถท�าได ดงนนจงไมมกลาน�าเรอเขามา

ทเกาะ ยกเวนการเดนทางเขามากบเรอของหนวยงานภาครฐ เพราะ

นายทน และสมนจะไมกลามาตอแยดวย การขนเกาะเฮของกลมชาว

บานโดยเรอยนตของกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงซงเปนหนวย

งานของรฐครงนท�าใหเบาใจไดวาเราจะสามารถท�าพธโดยไมมอนตราย

ใดๆจากการเขามาท�าพธบนเกาะเฮ”สนทแซซวผประสานงานเครอ

ขายชาวเลราไวยจงหวดภเกตลกหลานชาวเลอรกราโวยรนใหมกลาว

ระหวางน�าคณะสอมวลชนส�ารวจพนทสสานบรรพบรษบนเกาะเฮ

ปญหาการแยงชงทดนไปจากชาวเลในจงหวดภเกตเปนปญหา

เรอรงทเกดมานาน หลงนโยบายสงเสรมการทองเทยวบนเกาะภเกต

พนทอยอาศยเดมของชาวบานถกออกโฉนดทบและถกเจาของโฉนดไล

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

111

รอท�าใหไมมทท�ามาหากนและท�าพธกรรมตามความเชอจนเกดปญหา

ฟองรองอยางตอเนองตลอดมาการตอสในกระบวนการยตธรรมระหวาง

นายทนกบชาวบานซงเปนชาวเลทยงขาดความรท�าใหหลายกรณชาว

บานตองพายแพจนตองกลายเปนผทไมมทท�ากนแมจะเปนผทอยอาศย

บนแหลงท�ามาหากนเดมนมายาวนานตงแตรนปยา กอนเกดการออก

โฉนดเหลานเสยอกซงกอนหนานเมอวนท11กรกฎาคม2555ทผาน

มาคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ปปช.)เคย

ออกมาระบวาการทจรตในการออกเอกสารสทธทดนเกดขนทจงหวด

ภเกตเปนอนดบ1ของประเทศ

“สงทเราจะตองท�าเพอใหเกดการยอมรบใหไดคอ การสบคน

หาความจรงเกยวกบความเปนมาของชาวเลอรกราโวย และบรรพบรษ

ในอดต เพอยนยนวาพวกเรามตวตน และเปนเจาของทดนรมทะเลเหลา

นมานานกวาการเขามาของกลมนายทน ทตางเขามาแยงทรพยากรเหลา

นออกไปจากชาวบาน และไลรอพวกเราออกไปเรอยๆ สสานเกาบนเกาะ

เฮ กเปนหนงในตวอยางของ

ความเปนมาเหลาน ทมให

เหนเปนจรง แมวาปจจบน

เราจะเขาไปท�าพธกรรมอะไร

ไมไดอกแลวกตาม” สนท

เลาถงในความพยายามรวม

ตวกนตอสกบกลมนานทน

ทพยายามเขามาไลรอชมชนของพวกเขา เพอหาผลประโยชนบนเกาะ

ภเกตแหงน

วกฤต วถชาวเล

112

หาหลกฐานการตงรกรากเดมสเอาทดนคนจากนายทน :ปจจบน

การคนหาความเปนมาของชมชนอรกราโวยโดยเยาวชนรนใหมท�าให

พบหลกฐานทนาสนใจหลายอยาง เชนมการบนทกไววามกลมชาวเล

อาศยอยในพนทนตงแตชวงยคหน(3,000ป)จนกระทงประมาณชวง

รชกาลท 3ทมกฎหมายก�าหนดใหกลมชาวเลทเรรอนอยตองขนมาอย

บนฝงทท�าใหเกดการตงถนฐานทแนนอนโดยอพยพจากบรเวณเกาะเฮ

และยายมาอยบรเวณหาดราไวยเมอประมาณ100กวาปแลวด�ารงชพ

ดวยการออกทะเลหาปลาปลกตนมะพราวบานยกสงพนปดวยฟากไมไผ

ฝาบานใชไมไผหลงคามงดวยจากมะพราว ใชเปลอกตนเสมดแชน�ามน

ยางจดไฟออกทะเลหาปลาหรอท�าไร

นอกจากนจากการสบคนขอมลยงพบทะเบยนบานเลขท38ต�าบล

ราไวยทพบวานางเปลองซงมชอระบวาเกดเมอปพ.ศ.2445ซงหากมอาย

ถงปจจบนจะมอายถง120ปเปนหลกฐานยนยนไดวาชาวเลอรกราโวย

เกาะเฮ...วนน เปนแหลงทองเทยว

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

113

ไมไดเปนคนกลมใหมทเพงมาจบจองทอยอาศยแตมชมชนและวถชวต

ยาวนานมาแลว ขณะเดยวกน ยงมหลกฐานระบดวยวา เมอป พ.ศ.

2456ตงโรงเรยนวดสวางอารมณปพ.ศ.2480ทางราชการไดสนบสนน

งบประมาณกอสรางอาคารเรยน1หลงตอมาทรดโทรมในปพ.ศ.2497

ประชาชนไดรวบรวมเงนสรางอาคารเรยน และใชอยในปจจบน และ

ยงพบหลกฐานส�าคญเปนวดทศนการเสดจพระราชด�าเนนเยยมเยยน

ราษฎรชมชนชาวเลหาดราไวย ในป พ.ศ.2502 ขณะนนมบานชาวเล

อาศยอยประมาณ 40 ครวเรอน เปนหลกฐานทยนยนอกชนหนงวา

ชมชนชาวเลหาดราไวย อยมากอนมการออกเอกสารสทธของเอกชน

ในป2508

สคดแพแลว 2 รายใหรอออก ทเหลอถกฟองไลยกชมชน :

อยางไรกตามแมจะมการตอสดวยการคนหาหลกฐานเพอยนยนความ

เปนตวตนบนพนทอาศยรมหาดราไวย แตปจจบนชาวชมชนราไวย

2,000กวาคนประมาณ255หลงคาเรอนยงก�าลงไดรบความเดอดรอน

อยางหนก จากกรณทเอกชนรกไลทดน อางเอกสารสทธเมอป 2508

และออกโฉนดทดนไดเมอป2514โดยขบไลชาวเลออกจากพนทมการ

ฟองรองตอศาลตงแตป2552จ�านวน10รายศาลชนตนมค�าพพากษา

ใหชาวเล2รายรอถอนขนยายทรพยสนและบรวารออกไปจากทดน

สวนอก8รายอยระหวางด�าเนนคด

ทส�าคญกลมเอกชนทอางวามเอกสารสทธดงกลาว ก�าลงทยอย

ฟองรองชาวบานทงชมชนใหออกจากพนทไปดวยเพอน�าทดนรมหาด

ราไวยแหงนไปจดสรางเปนโรงแรมขนาดใหญท�าใหขณะนชาวเลราไวย

หรอชาวอรกราโวย จ�านวนมากก�าลงเดอดรอนอยางหนก เพราะ

นอกจากความพยายามในการฟองรองเพอไลรอชมชนแลว ชาวบานท

วกฤต วถชาวเล

114

อยอาศยขาดแคลนสาธารณปโภค สภาพชมชนแออด ตกส�ารวจ ไมม

บตรประชาชนไมสามารถสรางหองน�าและปลกสรางสงใดๆไดอกตอไป

ถกบบทงจากนายทน และหนวยงานรฐ : “ขณะนถงแมชาวบาน

ประมาณ130หลงคาเรอนทมทะเบยนบานกไมสามารถขอน�าประปา

และไฟฟาใชได รวมทงถกคดคาน เนองจากไมมโฉนดทดน ตองอาศย

ซอน�าประปาและไฟใชแพงกวาทอน3เทาไมมงบพฒนาชมชนถนน

เปนหลมเปนบอไมมหองน�าใชเพราะไมสามารถตอเตมทอยอาศยไดใน

ชมชนมตนมะพราวสงเยอะมาก เคยลมทบบานหลายหลงคาเรอน แม

หากยนตนตายกตดไมไดและไมมสทธโคนบอน�าสาธารณะถกไลกลบ

ตลอดเวลารวมทงพนทสสานและพธกรรมถกเอกสารสทธทบและก�าลง

จะถกกอสรางทบสสานขณะเดยวกนและตองออกหาปลาไกลขนด�า

น�าลกขนอนตรายมากขนซงปญหานเรากไมรวาจะชวยเหลอตวเองได

อยางไรตอไป เพราะเราเชอวาพวกเราอยทนมานานแตกลบตองถกไล

ใหไปอยทอนไมมทดนหรอทะเลทจะใหอยอกตอไป”สนทระบ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

115

นอกจากนยงพบวามสสานชาวเลและพนทศกดสทธของชาวเล

ในยานอนดามนเกอบ20แหงถกเอกชนน�าไปออกเอกสารสทธเพราะ

สวนใหญเปนชายหาดสวยงามและทดนมราคาสงโดยหามชาวเลเขาไป

ใชสสานและพนทประกอบพธกรรมตางๆอาทสสานบนเกาะเฮสสาน

บนเกาะเปลวสสานแหลมตกแกพนทพธกรมชมชนราไวยจงหวดภเกต

สสานชาวเลบนเกาะพพสสานชาวเลบนเกาะลนตาพนทพธกรรมโตะ

บาหลว จงหวดกระบ สสานปากวป สสานทงหวา สสานบานน�าเคม

จงหวดพงงาเปนตน

จากการบกรกถอครองทดนของเอกชนหลายราย ท�าใหปจจบน

โรงแรมรสอรทและสถานททองเทยวหลายแหงทอยรมทะเลสรางทบ

อยบนสสานเกาแกของบรรพบรษชาวเล ซงหลายคนเชอวา เปนสงไม

เปนมงคล

วกฤต วถชาวเล

116

ตอสมาแลวหลายวธแตการแกปญหายงไมคบ :กอนหนานใน

ป2553คณะอนกรรมการตรวจสอบการออกหนงสอแสดงสทธในทดน

บรเวณชมชนชาวเล3ชมชนในภเกตมมตโดยสรปใหส�านกแกไขปญหา

บกรกทดนของรฐส�านกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอมเพอขอความอนเคราะหอานแปลภาพถายทางอากาศในพนท

ชมชนชาวเลมอบหมายใหกรมทดนหรอเจาพนกงานทดนจงหวดภเกต

น�าสารบบภาพถายทางอากาศตรวจสอบตามล�าดบเหตการณกอนหลง

มอบหมายใหกรมพฒนาทดนตรวจสอบขอมลภาพถายทางอากาศตงแต

ปเรมตนจนถงปจจบนมอบหมายใหเครอขายชมชนฯรวบรวมขอมล

ประวตของชมชน อ�าเภอเมองภเกต และเจาพนกงานทดนภเกต สรป

ขอมลการเขาอยอาศยของราษฎรในพนท ฯลฯ รวมทง นายสาทตย

วงศหนองเตยอดตรฐมนตรประจ�าส�านกนายกรฐมนตร ลงพนทตรวจ

สอบขอเทจจรงดวย

นอกจากนสถาบนวจยสงคมจฬาฯยงมขอเสนอแนวคดเขตสงคม

และวฒนธรรมพเศษกลมชาตพนธชาวเลวา ชาวเลเปนกลมชาตพนธ

ดงเดมในพนทอนดามน ก�าลงเผชญกบปญหาวกฤตดานสงคม และ

วฒนธรรม ไมมความรดานกฎหมาย มกถกเอาเปรยบ และถกฉอโกง

เสมอดงนนชาวเลจงเปนกลมเปราะบางทสงคมจะตองปกปองคมครอง

ใหสามารถเขาถงสทธตางๆ จงเสนอใหสรางเขตสงคม และวฒนธรรม

พเศษของชาวเล เพอคมครองทงทอยอาศย ทท�ากนดงเดม การฟนฟ

ประเพณวฒนธรรม และคณภาพชวต ทงนใหสอดคลองกบวถชวตท

สบทอดกนมายาวนานและหลกเลยงการอพยพโยกยายชมชนออกจาก

พนทเกาะและชายฝง

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

117

ทดนภเกตแพงขน 200 เปอรเซนต ท�าใหแกปญหายากขน :

ตอมาในสมยรฐบาลนายอภสทธเวชชาชวะไดมมตคณะรฐมนตรเหน

ชอบในหลกการแนวนโยบายในการฟนฟวถชวตชาวเลตามแนวทางจด

ท�าพนทวฒนธรรมพเศษชาวเลและมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของ

น�าแผนไปปฏบตประกอบดวยการสรางความมนคงดานทอยอาศยการ

ใหชาวเลสามารถประกอบอาชพประมงหาทรพยากรตามเกาะตางๆได

โดยผอนปรนพเศษในการใชอปกรณดงเดมของกลมชาวเล รวมถงการ

สนบสนนงบประมาณในการฟนฟวถชวต และวฒนธรรม แตกยงไมม

ความคบหนามากนกขณะทในชวงปพ.ศ.2554ขอมลจากกรมธนารกษ

จงหวดภเกตทไดก�าหนดราคาทดนทวทงจงหวดระหวางเดอนมกราคม

2551 ถงเดอนธนวาคม 2554 พบวา มราคาประเมนเพมสงขนกวา

100-200เปอรเซนตโดยเฉพาะพนทต�าบลราไวยราคาทดนเฉลยไรละ

5,500,000 บาท หรอเพมขนจากเดม 178 เปอรเซนต ท�าใหการแก

ปญหาทดนท�าไดยากขน

วกฤต วถชาวเล

118

นกกฎหมายแนะรวมกลมใหขอมลศาลดกวาสเดยว : ดาน

นายกตตศกด ปรกต อาจารยประจ�าคณะนตศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตรกลาวถงปญหาการออกเอกสารสทธทบทดนของชาวบาน

จนกลายเปนการตอสกนในกระบวนการยตธรรมวา แนวทางการตอส

ทส�าคญคอ ชาวบานจะตองรวมตวกนเปนกลม ใหเปนปกแผน เพอ

รวมกนใหขอมลใหค�าอธบายตอศาลและพสจนวาพนทบรเวณนเปน

ชมชนชาวเลทอยอาศยกนมาดงเดม โดยมจดประสงคส�าคญคอการใช

ประโยชนรวมกน โดยไมไดมงหวงทจะครอบครองเปนกรรมสทธของผ

หนงผใดคนเดยวแตทผานมาไดพจารณาจากค�าพพากษาเหนวาไมไดม

การรวมกนเปนพยานเพอพสจนใหศาลเหนในเนอหาขอมลทหนกแนน

ท�าใหการตอสออน เพราะศาลจะพจารณาจากหลกฐานขอมลเทานน

ดงนนแนวทางส�าคญของการตอสชาวบานจงควรรวมมอกนอยางเขม

แขงมากกวาน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

119

เชอขอเพกถอนโฉนดทบสสานได : ในสวนของพนทสสานของ

บรรพบรษชาวเลทถกบกรกนายกตตศกดแสดงความคดเหนและเสนอ

แนะวาตามกฎหมายแลวสสานและพนทประกอบพธกรรมเปนพนท

สาธารณประโยชน ซงเอกชนไมสามารถถอกรรมสทธหรอน�าไปออก

โฉนดไดหากมการออกโฉนดทบสสานและสามารถพสจนไดวาเปนการ

ออกโฉนดทบพนทสาธารณะ ประชาชนทมสทธใชสถานทนนสามารถ

ขอใหกรมทดนเพกถอนโฉนดนน ไมวาจะออกโฉนดนนมานานเทาใด

กตามโดยเรองนเคยมค�าพพากษาทจงหวดเชยงใหมกรณทมการอาง

กรรมสทธในทดนและเปดรานคาบรเวณแนวก�าแพงเมองโดยทางการขอ

ใหเพกถอนเอกสารสทธแมจะออกมานานเพราะเดมทฐานก�าแพงเมอง

กวางในทสดศาลกไดตดสนใหมการเพกถอนหรออยางกรณสสานจนท

สลมกรงเทพฯกเชนเดยวกนและกรณสสานของชาวเลนนชาวเลกควร

ยนเรองใหกรมทดนเพกถอนโฉนดหรอเอกสารสทธเพราะพนทดงกลาว

ถอวาเปนสาธารณประโยชนหากกรมทดนไมยอมด�าเนนการกสามารถ

ฟองรองตอศาลปกครองไดเชนกน

แนะชาวบานชใหศาลเหนวถชวตชมชนแทนพสจนจากตว

อกษร :ขณะทม.ร.ว.อคนรพพฒนประธานมลนธชมชนไทกลาววา

ทผานมาชาวเลเปนกลมชนทอยอาศยในพนทมานานและตนกเชอจาก

ขอมลหลกฐานทมการน�ามาชแจงแตเมอเอกชนออกเอกสารทบทดนท�า

มาหากนกไมไดตอสอะไรเพราะโดยพนฐานของชาวเลอรกราโวยเปน

คนทสภาพไมตองการมเรองราวกบใครจงยอมทจะถกเอาเปรยบเรอย

มาอยางไรกตามในปจจบนซงเปนยคใหมสมยใหมแลวการทจะมชวต

อยรอด ทกคนจะตองตอสเมอถกเอาเปรยบ แตตองเปนการตอสตาม

กระบวนการทางกฎหมาย ในกรณนตนเหนวา ชาวบานอาจฟองรอง

วกฤต วถชาวเล

120

ตอศาลปกครองเพอขอใหเพกถอนโฉนดหรอเอกสารสทธตามทถกน�า

มากลาวอาง

ดงนนการเกบขอมลเรองประวตชมชนจงส�าคญมาก เพอจะน�า

ไปใชเปนหลกฐานในการตอสในกระบวนการยตธรรมเชนเดยวกบเรอง

สสานกตองน�าหลกฐานมายนยนเชนกนและการเดนทางมาในทศทาง

นนาจะเปนแนวทางการตอสทถกตองแตกตองมน�าหนกของหลกฐาน

ทเชอถอได เพอพสจนใหศาลไดเหน ซงโดยปกตแลวในการพจารณา

ของศาลจะดจากเอกสารหลกฐานตความตามตวอกษรดงนนชาวบาน

จะตองชใหศาลเหนถงความส�าคญของชมชน วถชวต ความเปนอยทม

ชวตชวามากกวาการตความเพยงตวอกษรอยางเดยวเรองนเปนเรองของ

ความเปนธรรม ดงนนท�าอยางไรใหมการพพากษาตามความเปนธรรม

ดร.ม.ร.ว.อคน รพพฒน

เยยมชมชนชาวเลบานราไวย และใหก�าลงใจในการตอส

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

121

มากกวาตวอกษรซงบางทการสรางกระแสจงมความจ�าเปนเพราะหาก

ค�าพพากษาไมกอใหเกดความเปนธรรมกจะเสยหายกบผพพากษาเอง

‘ชาวเล’ ชาตพนธทถกเอาเปรยบ : ชาวเล เปนชอเรยกกลม

ชาตพนธทอาศยอยในเรอและใชชวตแบบเรยบงายกบทองทะเลมาเปน

เวลาหลายชวอายคนหรอบางครงใชค�าวา“ชาวน�า”(seapeopleหรอ

sea gypsy) งานศกษาวจยพบวา ชาวเลเปนชนเผาพนเมองในทะเล

อนดามนทอาศยมายาวนานประมาณ 300-500 ป โดยเคยเดนทาง

และท�ามาหากนอยางอสระบรเวณชายฝงทะเลและเกาะแกงตางๆทง

ในประเทศไทยอนโดนเซยพมาอนเดยแตหลงจากมการแบงเสนแดน

ระหวางประเทศตางๆ ชดเจนขนท�าใหชาวเลตองปกหลกตงถนฐานใน

แตละประเทศโดยมกลมชาตพนธชาวเล3กลมคอมอแกนมอแกลน

และอรกราโวย แมวาจะมภาษา และวฒนธรรมคลายคลงกน แตหาก

พจารณาในรายละเอยดจะพบความแตกตางทท�าใหคนภายนอกสงเกต

ไดหลายประการอาทดานภาษากลมอรกราโวยมภาษาทแตกตางกบ

กลมอนคอนขางมาก ขณะทภาษาของมอแกน และมอแกลนมสวน

คลายคลงกน มค�าศพททเหมอนกนเปนสวนใหญ และสามารถสอสาร

กนพอรเรอง รปแบบเรอดงเดมของมอแกน มอแกลน และอรกราโวย

กแตกตางกน และพธกรรมกแตกตางกน มอแกลน และอรกราโวยตง

หลกแหลงถนฐานคอนขางถาวร และมการปรบเปลยนวถชวตไปคอน

ขางมากจนในปจจบนมกถกเรยกขานวา“ไทยใหม”มอแกนหรอยปซ

ทะเล เปนกลมชาตพนธทอาศยอยในเรอ และใชชวตแบบเรยบงายกบ

ทองทะเลมาเปนเวลาหลายชวอายคน

วกฤต วถชาวเล

122

วกฤต วถชาวเล

122

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

123

วกฤต วถชาวเล

ร�ารองแงง หนาสสานเกาะเฮ ปจจบนชมชนชาวเลอาศยใน5จงหวดอนดามนคอระนองพงงา

ภเกตกระบและสตลจ�านวน41ชมชนมประชากรจ�านวน12,000คน

พนทท�ากนของชาวเลคอทะเลทงชายฝงทะเลหาดทรายหาดหนแนว

ปะการงและปาซงเปนปาชายเลนปาชายหาดปาดงดบการด�ารงชวต

แบบดงเดมอยกบทองทะเลเปนสวนใหญสงผลใหกลมชาตพนธชาวเล

ไมคอยไดตดตอและสมพนธกบชวตในสงคมเมองมากนกจงท�าใหเกด

ปญหาถกเบยดขบจากการพฒนา

ตลอดชวงเวลาทผานมา ชาวเลตองประสบปญหาซงมลกษณะ

คลายคลงกบกลมชาตพนธชายขอบอกหลายกลม คอ การไรรฐ และ

การถกปฏเสธสทธขนพนฐาน การขาดความมนคงในทอยอาศย การ

ถกกดกนออกจากสทธในการใชและเขาถงทรพยากรธรรมชาตการถก

ผลกเขาสกจกรรมทผดกฎหมายและการท�างานทเสยงอนตรายการเขา

ถงและการไดรบบรการรกษาพยาบาลการขาดความมนใจและภมใจ

ในวถวฒนธรรมดงเดม และการถกดแคลนจากบคคลทไมเขาใจในวถ

วฒนธรรมแบบ“ชาวเล”ฯลฯ

ปญหาทชาวเลประสบอยในปจจบนมหลายดาน ในแตละพนท

มรายละเอยด และความเขมขนของปญหาแตกตางกนไป ซงปญหาใน

ภาพรวมเกดจากการพฒนาการทองเทยวและการประกาศเขตอนรกษ

ของรฐสงผลกระทบตอทท�ากนดงเดมของชาวเลจากขอมลส�ารวจพบ

วามชมชนชาวเลทไมมความมนคงในทดน25แหงมพนทสสานและ

พนทประกอบพธกรรมถกรกราน15แหง

วกฤต วถชาวเล

124

โดย ภาสกร จ�าลองราช

padsakorn@hotmail.com

ตพมพในคตชน เมษายน 2551

พธหลอโบงของมอแกนเกำะสรนทร ลมหายใจแผวเบาของอนดามน

ชาวบานก�าลงรวมพธหลอโบง

124

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

125

นางหมเซย เดนออกจากบานเพอนมายงรมหาดซงเปนปะร�าพธ

ดวยสหนาไมสดนกในฐานะแมหมอประจ�าชมชนนางใชเวลาครงคอน

วนในการปลกปล�าบบนวด และรองออนวอนใหผรายชวยออกจากราง

เดกสาวมอแกนรายหนงทนอนดนทรนทรายมาตงแตหวรง

เพอนบานตางมามงด และเอาใจชวย ในขณะทแมของสาวนอย

เคราะหรายร�าไหอยตลอดเวลา แตผรายชางไมปรานเอาเสยเลย มน

ยงคงท�าใหลกสาวของเธอปวดทองรนแรง และรองคร�าครวญอยางนา

เวทนา

นางหมเซยและคนในหมบานมอแกนอบจนหนทางชวยเหลอได

ในทสดพอของเดกหญงจงตดสนใจอมเธอลงเรอไปหาหมอแผนปจจบน

บนฝง แตระยะทางจากหมเกาะสรนทรหากไปเรอหวโทงตองกนเวลา

หลายชวโมงจงตองไปขอความชวยเหลอจากเรอเรวของอทยาน

“เขาไมยอมปลอย”นางหมเซยปาดเหงออยางเหนอยหนายนาง

เชอเตมอกวาผเจาทรสกโกรธทชาวบานไมยอมเซนสรวงดวยเตาเหมอน

ทเคยท�ามาตงแตครงบรรพบรษและตามค�าท�านายของผอาวโสบอกวา

ผรายจะมาเอาชวตคนในหมบานทกป ซงในชวงหลายปทผานมากเปน

เชนนนจรงๆ

แมเปนผสบทอดภมความรจากบรรพบรษ และเคยชวยเหลอ

เพอนบานมาแลวมากมายแตนบวนนางหมเซยและเพอนบานมอแกน

กลบยงชวยเหลอตวเองไมได และตองรอความหวงจากปจจยภายนอก

ทงๆทวถชนเคยอยกนอยางสนโดษ

วกฤต วถชาวเล

126

เดกๆทกระโดดโลดเตนและด�าผดด�าวายอยรมทะเลอาจไมรสก

ถงความเปลยนแปลงทเกดขนแตคนทผานคลนผานลมมาแลว60กวา

ปอยางนางยอมรบรถงสถานการณรายรอบทสงผลใหวถชนเสอมทรด

ขณะทชาวบานหลายคนเรมใจคอไมดเพราะพธไหวผบรรพบรษทเรยก

วา“หลอโบง”ในปนยงไมไดท�ากนเลยเพราะปจจยภายนอกอกเชนกน

ทท�าใหชาวมอแกนตองเปนฝายคอยและคอย

นางหมเซยเองเดนทางไปมาจากเกาะพระทอง เพอรอพธกรรม

ประจ�าปแลวเกอบ7วนจนกระทงยางเขาวนท8หรอกนางถงไดท�า

หนาทสมาชกชมชนทดตามความเชอเยยงทกวนขน15ค�าเดอน5ของ

ทกป

เดกนอยรมหาดเกาะสรนทร

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

127

หมบานมอแกนบนเกาะสรนทร จงหวดพงงา มชาวบานอย 60

หลงสวนใหญยงไมมบตรประชาชนซงขณะนหลายหนวยงานก�าลงชวย

กนด�าเนนเรองอย

ชาวเลทนตองพงพงอยกบอทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร และ

นกทองเทยวเพราะอาชพเดมคอด�าปลงและจบหอยกลายเปนสงตอง

หามแมกระทงหาปลากนเองกยงถกจ�ากด

รายไดหลกของชาวบานมาจากการเปนลกจางอทยานฯ และ

รบจางขบเรอพานกทองเทยวไปด�าน�าดปะการง

“เขารบปากพอวาจะดแลชาวมอแกนอยางด” นางหมเซยยอน

อดตเมอครงแรกเรมกอตงอทยานฯ แหงน และตอนนนชาวมอแกนยง

ตงบานเรอนอยบนฝงชองขาดซงเปนทท�าการอทยานฯในปจจบน“เขา

มาขอพนทและพอกให”

พอของหมเซยคอมาดะซงเปนผอาวโสและผน�าทางจตวญญาณ

และชาวบานยกยองใหเปนเจาของเกาะสรนทร

พนทราบกวางใหญทสดของหมเกาะถกแปลงเปนทท�าการอทยานฯ

รายลอมดวยบานพก และสถานทกางเตนทรองรบนกทองเทยว ขณะ

ทชาวมอแกนคอยๆ ถกขยบใหถอยหางออกไป จนกลายเปนหมบาน

มอแกนในปจจบน

“ใหเขาอยจะไดมนกทองเทยวเยอะๆเขาจะไดดแลมอแกนดวย”

นางหมเซยเชอเหมอนกบพอทลวงลบไปแลว ทผานมาชวตของคน

มอแกนตองขนๆลงๆตามทศนคตของผบรหารอทยานฯแตละยคแตละ

สมยแมแตตวนางเองทเปนถงลกอดตเจาของเกาะกตองยายไปอยทบาน

ปากจกบนเกาะพระทองหางออกไปทางใตเนองจากหากนสะดวกกวา

“เราเคยขออนญาตจบเตามาไหวผ แตเขาไมยอม” เตาทนางพดถงคอ

เตาตนซงในอดตมอยดาษดนตามฤดกาลซงปจจบนลดนอยลงมากแม

วกฤต วถชาวเล

128

ไมไดมสาเหตมาจากชาวเลเปนหลกแตชาวมอแกนกตกเปนจ�าเลยนาง

หมเซยและชาวบานไดแตเกบความชอกช�าไวในใจทพธกรรมดงเดมตอง

ถกเปลยนแปลง

เครองเซนสรวงเปลยนจากเตากลายเปนไกซงแทนกนไมไดใน

ความรสกของคนมอแกนแมชาวบานพยายามท�าความเขาใจความหมาย

ของค�าวาอนรกษ และกฎหมายบานเมอง แตผลกระแทกทหลนลงบน

ความเชอท�าใหชาวมอแกนตองหวานอมขมกลนเรอยมา

“ล�าบาก”นางหมเซยย�าค�านบอยๆโดยเฉพาะเมอเหนเพอนบาน

ตองเสยชวต “ไปเอาเตาทเกาะยานเชอกกไมไดแลว เดยวถกพมาจบ”

เกาะยานเชอกทนางพดถงเคยเปนสวนหนงของอาณาจกรรอนแรมของ

ชาวมอแกนตงแตหมเกาะมะรดในพมาเรยบเรอยฝงไปจนถงเกาะอาดง

หลเปะ จงหวดสตล ซงในปจจบนเกาะยานเชอกมชาวมอแกนอกกลม

ใหญอาศยอยภายใตการปกครองของรฐบาลพมา

“คนทเกาะเหลาเกาะพยามเกาะชางเปนพนองกบพวกเราทน”

ทง3เกาะทนางพดถงอยในระนองแตหมเกาะสรนทรอยจงหวดพงงา

แตชาวมอแกนไมเคยคดวาเกาะยานเชอกเกาะเหลาหรอเกาะสรนทร

อยกนคนละเขตแดนแตผลสดทายเสนเขตแดนของรฐชาตยคปจจบนก

ส�าแดงเดชจนกกขงยปซทะเลใหตองอยกบท

เสยงกลองสอดประสานกงวานไปทวเกาะ ทงกลองยาว และ

กลองชวคราวจากถงน�ามน และหมอ งานฉลองเรมขนตงแตเยนวนท

19เมษายนภายหลงจากเสรจสนพธบวงสรวงผตางๆ

ทงเดกและผใหญในหมบานแวะเวยนมามงดปะร�าพธเปนระยะๆ

พรอมกบหวเราะชอบใจทเหนเหลานกเตนแสดงอาการตางๆบางคนเตน

ชกกระตกวนรอบเสาหลอโบง บางคนเตนไปรองไหไปเหมอนไมรเนอ

รตว

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

129

ยามสายของวนรงขน แสงระยบระยบก�าลงสองสะทอนผนน�าส

เขยวอมครามชาวบานชวยกนน�าเรอกาบางล�านอยทสรางขนตงแตสอง

วนกอนไปลอยในกลางทะเลลก

ขบวนเรอหวโทงเปนไปอยางคกคก เสยงเพลงเสยงดนตรไมขาด

สาย เรองรายตางๆ ถกใสลงเรอกาบางจ�าลอง และปลอยใหไหลไปสด

ขอบน�าขอบฟา

สดทายขบวนเรอแลนตอไปยงอาวแมยายซงเปนสสานของบรรพ

ชนมอแกนเพอน�าเสาหลอโบงและศาลไปไว

เสยงเพลงเสยงกลองจบลงและใกลชวงเวลาของการปดเกาะใน

ฤดมรสมนางหมเซยและชาวบานบางสวนแยกยายกลบไปเกาะพระทอง

วถชวตของอดตนกรอนแรมแหงทองทะเลตองกลบไปรบจางบน

ฝงเพอหาเงนประทงชพตอไป เพราะผนทะเลไมใชของชาวมอแกนอก

แลวทกคบทกศอกของแผนน�าถกจบจองเปนเจาของเกอบสน

ลมหายใจแหงอนดามนแผวเบาลงทกท

หมบานชาวเลบนหมเกาะสรนทร

วกฤต วถชาวเล

130

“ชาวเล”หรอชาวไทยใหมคอชนเผาพนเมองดงเดมทอาศยอย

ชายฝงอนดามนมายาวนานวา300ปเขาคอผบกเบกเปดพนทชายทะเล

และอาศยท�ากนอยในทะเลอนดามนเมอมทะเลเขาเหลานนจะลงไปหา

สตวน�าหาปหาปลามากนและขายเลยงครอบครวตามเกาะแกงตางๆ

กอนทจะมกฎหมาย เขาเหลานคอผบกเบกเปดพนทหากนมาแลวทง

นนเรอประมง1ล�าตองหาเลยง5-10ครอบครวหรอมากกวา20-50

ชวตทรอคอยอยางโหยหวชาวเลหรออาจหมายถงจาวแหงทองทะเล

กวาไดบดนทองทะเลมเจาของทเปนรฐกรมอทยานกรมประมงแตใย

ประชากรของรฐถงไมอาจหากนแบบวถดงเดมไดอกตอไป

เมอวนท26ธนวาคม2553หวหนาอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

กบพวกไดจบกมชาวเลอรกราโวย17คนขณะก�าลงขนถายหอยทได

จากการประมงจากเรอขนรถยนตณทาเรอบานเจาไหมต�าบลเกาะลบง

จงหวดตรงซงเปนทาเรอสาธารณะโดยกลาวหาวาท�าอนตรายลาสตว

น�าเครองมอลาสตวเขาไปในเขตอทยานแหงชาตมความผดตามพ.ร.บ.

อทยานแหงชาตตอมาพนกงานสอบสวนและอยการสงไมฟองเพราะ

วถชวตประมง...วถชำวเลอนดำมน... กบมตครม.ฟนฟวถชวตชาวเล

ธนวา สนาม

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

131

ชาวเลใชเครองมอดงเดมคอ ด�าน�าจบหอยดวยมอ จบปลาเกาโดยใช

ยางมดเหลกกานรมยงจงไดรบความคมครองตามมตครม.2มถนายน

2553

เมอวนท12ตลาคม2555คณะเจาหนาทอทยานหมเกาะสมลน

ไดจบกมชาวเล ชมชนราไวย รวม 9 คน วามการลกลอบเขามาด�าน�า

เกบหาสตวน�าในอทยานแหงชาตหมเกาะสมลนพรอมเรอจ�านวน2ล�า

โดยก�าลงด�าน�ายงปลาและงมหาสตวน�าการกระท�าผดครงนคดเปนคา

เสยหาย12,695บาทจงจบกมชาวเลทง9คนน�าสงพนกงานสอบสวน

สภ.คระบรอ�าเภอคระบรจงหวดพงงาในวนเสารท13ตลาคม2555

ทางญาตๆและตวแทนชาวเลไดเรงไปขอประกนตวซงตองขอประกน

ตวตอศาลจงหวดตะกวปา

ผตองหาไดแตงตงทนาย เพอแถลงตอศาลใหปลอยตวชวคราว

เพราะผตองหาเปนชาวเล และหากนตามวถดงเดม อาศยอยเปนหลก

แหลงรวมทงมมตครม.รองรบในการฟนฟวถชวตชาวเลใหหากนใน

ทะเลและผอนปรนในเขตอทยาน ศาล พจารณาแลวเชอวาเปนชาวเล

และดแลวไมมเงนประกนจากหลกทรพยประกนคนละ100,000บาท

ใหลดเหลอคนละ50,000บาทรวม450,000บาทคงตองตดคกใน

เรอนจ�าตะกวปาอกหลายวน เพอใหชนพนกงานสอบสวนด�าเนนการ

เพราะกวาชาวเลจะหาแหลงเงนกเพอเปนเงนซอประกนมาประกนตว

ญาตพอพหวหนาครอบครวตวเองออกมาจากคกเพอท�ามาหาเลยง

ชวตตอไปมลคาความเสยหาย12,695บาทกบเงนประกน450,000

บาทพรอมเครองมอประมงทงหมดพวกเขาพยายามวงเตนหายมเงน

มาประกนตวญาตพพอและสามแลวแตดอกเบยชางสงนกรอยละ

10-30ตอเดอนเลยทเดยวแลวเมอเขากเงนมาแตเครองมอประมงไมม

ทหากนไมเหลอใหเขาแลวเขาจะท�าเชนไร

วกฤต วถชาวเล

132

“เราจะไมมทะเลหากนแลวจรงหรอน ไปทะเลแถบไหนกถกจบกม

ทดนทเราอยอาศยกถกฟองขบไล ไมมทอย สสานทฝงศพเรากถกเบยด

บงไปสรางโรงแรม บางทกก�าลงจะถกรอศพเอาไปขาย เราคงตองตาย

กนหมดใชไหมเราถงจะหมดเวรหมดกรรม พนองเราตดคกคนแลวคนเลา

แลวเราจะพงใคร เราพงพอตา ศาลเจาหรอพง มต ครม.”สนทตวแทน

ชาวเลบนอยางถอดใจ

132

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

133

14.00 น.ของวนท 3 สงหาคม 2553 ทหนาศาลากลางจงหวด

พงงา กลมประชาชนกวา 20 คนเดนกนกวกไกวบนศาลากลาง กอนท

จะไดความวา ตวแทนชาวเลชมชนทบตะวนถกไลไมใหจอดเรอ ไมใหหา

กนในขมเขยวทเปนปาชายเลน โดยตวแทนเลาวาเอกชนแอบอางการท�า

ประโยชนในทะเลและปาชายเลนจนน�าไปออกเอกสารสทธ นส.3 ก. และ

ขบไลพวกเราใหออกไปอยในทะเล ชวงมรสมอยางนแลวเราจะออกเรอ

ไปไดอยางไร เรอจะจอดทไหนในทะเล

เวลาผานไปกวา2ชวโมงแลวกลมชาวบานรอนรนกบการรอคอย

วาจะไดพบผวาหรอเปลา16.30น.ผวาราชการจงหวดพงงานายเยยม

สรยาพาลสขเชญเขาหองประชมตวแทนเลาภาพรวมใหผวาฟงวาการ

“แกปญหาของเครอขายไมคบหนาไปไหนปญหาของชาวบานกยงคงอย

เพราะเจาหนาทในฝายปฏบตการในพนทไมไดด�าเนนการอะไรตอจาก

ทมนโยบายในการแกปญหาของรฐบาลหรอจงหวด และกรรมการแก

ปญหาของจงหวดเองกไมไดประชมมากวา 6 เดอนแลว ท�าใหการแก

ปญหาไมคบหนาในขณะเดยวกนปญหากยงทวความรนแรงขนเรอยๆ

โดยเฉพาะเรองชาวเลทเปนปญหาเรองปจจยส พวกเราเสนอนโยบาย

ปฏรปประเทศไทย... ไหนเลยตองปลอยใหชาวเลถกขบไล

ไมตร จงไกรจกร

เครอขายชมชนเพอการปฏรปสงคม และการเมอง (คปสม.)

วกฤต วถชาวเล

134

รฐบาลจนเกดเปนมตครม.2มถนายน2553ใหมการปกปองฟนฟวถ

ชวตชาวเลในทกดานทงอาชพสขภาพคณภาพชวตทท�ากนทอยอาศย

ทประกอบพธกรรมและใหประกาศเปนพนทวฒนธรรมพเศษชาวเลโดย

กรรมการมอบหมายใหจงหวดหามาตรการแกปญหาในจงหวดกอนใน

จงหวดพงงาเองกมกรรมการแกปญหาชาวเลคณะหนงดวยแตไมมการ

ประชมขบเคลอนอะไร”

นายพน หาญทะเลกลาววา “ทานผวาครบผมเปนชาวเลบาน

ทบตะวน ตอนนชาวเลเดอดรอนหนกแลวครบ กนายทนเอาปายมา

ปกใหพวกเราเอาเรอออกจากขมเขยว และหามเขามาหากนดวย หาก

ใครเขาไปเจาของจะปลอยหมาใหไลกดพวกเรา คนแกๆ ไปหาหอยหา

ปลาเขายดหมากยดพล ยดขาวหอ และใหหมาไลกด แลวพวกเราจะท�า

อยางไรดครบ ตงแตเกดมาผมกเหนเรอจอดอย และขบออกสทะเลไดทก

วน พอผมเองกเคยวางลอบหาปลา หาป คนในชมชนกหากนกนมาแต

ปยาตายาย แลวท�าไมทะเล และปาชายเลนบานผมถงมเจาของไดครบ

ทานผวา”พนเลาใหผวาฯฟงดวยเสยงสนเครอผวาฯรบปากแควาจะ

ประชมกรรมการแตปญหาชาวบานรอไมไดอกแลวพนไมเขาใจวาการ

ทพวกเขาเปนชาวเลแลวมนผดตรงไหนท�าไมวนนถงไมมหาดไมมทะเล

ใหเขาหากน

นายพนรวมตวกบเพอนเครอขายชมชนเพอการปฏรปสงคมและ

การเมองและชาวเลในอนดามนรวมกนเสนอแนวทางแกปญหานมาแลว

4รฐบาล5ปตงแตถกสนามถลมมคนเคยบอกพวกเขาหลายครงวา

สนามถลมหนกแคไหนแตทดนและทท�ากนยงอยแตภยจากการพฒนา

รายกวาเพราะเราจะไมมทอย“ผมเรมหมดหวงแลวสงสยวาชาวเลอยาง

พวกเราคงไมเหมาะทจะอยในแผนดนนแลวหละ กท�าอยางไรไดเอกสาร

แผนเดยวสามารถเปนเจาของสทธในทดนได ทะเล และปาชายเลนดวย

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

135

นะ ทงๆ ทไมรวาเขาอยทไหน พวกเราอย และท�ากนกนมานานเทาไหรก

ไมมสทธอะไร เราอาจตองกลบไปอยในทะเลเหมอนเดมแลวหละ ไมรจะ

พงใคร คณะรฐมนตรสงกไมมใครท�า”พนกลาวกบพนองในชมชน“เรา

อาจไมมทท�ากนอกแลว ลงทะเลกเปนอทยาน ไปเกาะผากจะประกาศ

เขตอนรกษไวใหฝรงดปะการง เราคงตองพงพอตาสามพน เราคงตอง

ลอยเรอ หรอเราจะเอาอยางไรกนด”โกเตยนแทรกขนทนท“เราตอง

ชวนพนองเราไปพบนายอ�าเภออกครง ไปกนใหหมดนหละ ไปร�ารองแงง

ไปถามนายอ�าเภอวาเราจะท�ากนทไหน รฐเลยงเราไหวไหม ถาไมไหวจะ

ใหเราท�ากนอยางไร หรอเราไมมสทธอยประเทศไทย”

โกเตยนเรงเทาเดนเคาะประตตามบานทละหลงตามพนองใหมา

หารอกนหกโมงกวาหลายคนทยอยขนมาบนศนยวฒนธรรมชาวเลทบ

ตะวนกวา20คนวงประชมเลกๆเรมขนผน�าประชมตงค�าถามใหชวย

กนตอบวาท�าไมวนนเราตองมาประชมกนอกครงยาย...แยงบอกวา“ก

ฉนมปญหาแลวฉนเขาไปวางอวนในขมเขยว ไอแปะมนมายดขาวหอฉน

หมากพลของฉนไปหมด และยงไลฉนเหมอนหมเหมอนหมาอก”ยาย...

แยงขนมาบาง“ฉนไปวดหาแรทชายหาด มนกมาไลไมใหท�า ไมใหกองแร

ทงทชายหาดกไมใชของมน ฉนวาจะไมถอย แตหมาของมนไมยอมฉน

เลยตองหน”หลายคนอยากเลาเรองทตวเองโดนไลบางคนกโดนยงปน

ขดวยทกคนแยงกนเลาบางคนรองให“ฉนจะกนอะไรเมอไมมทหากน

แลว”

โอ แสดงความเหนในทประชมวา “ผมวาสาเหตจรงๆ ของมน

คอเขาตองการพฒนาพนท และเขาจะไมใหใครจอดเรอ แตผมเชอวา

ทะเลแถบนตองเปนของพวกเราทกคนเปนของคนในแถบนทจะหากน

ไมใชมเอกสารแผนเดยวไมเคยใชประโยชนอะไรเลยมาอางสทธเราให

รฐบาลตรวจสอบเอกสารหลายปแลวเพอใหเอาปาและทะเลคนเปนของ

วกฤต วถชาวเล

136

สาธารณะเขากไมยอมท�ากนท�าไมตองเปนหนาทเราดวยผมไมเขาใจวา

ท�าไมภาระอนใหญหลวงนถงตกเปนของชาวเลอยางพวกเราเจาหนาท

รฐมตงมากมายใยไมมาดแล เทาทผมไดขาวมานะ เราสเรองทจอดเรอ

หนาบานหากชนะเราจะไมมทะเลใหหากนอกเพราะจงหวดเขาเตรยม

การประกาศชายทะเลแถบนตงแตเขาหลกถงเกาะระเกาะพระทองเปน

เขตอนรกษแลวเรามทะเลไวท�าไมเมอคนชายฝงชาวเลอยางพวกเราไม

ไดหากน”

ขมเขยวบานทบตะวนเปนพนทปาชายเลนตามสภาพททกคน

เหน เรอประมงขนาดเลกของชาวเลทบตะวน และชมชนใกลเคยงกวา

50ล�าจอดเรยงรายกนนานกวา2ชวอายคนมคลองทเชอมตอกบทะเล

อนดามนเรอสามารถเขาออกไดทกเวลามปาชายเลนทสมบรณขมเขยว

แหงนยงเปนธนาคารของคนจนทสมบรณยามน�าลงลงปานาอาจะแยง

กนแทงโวยวาย (ปลาหมกยกษ) เอาไปท�าอาหารมอเยน หอยตบเปน

อาหารจานโปรดของคนชายฝง ในขมมปลาหลากหลายชนดวางอวน

ลงไปเปนไดอาหารมอนแนนอนทกคนใชประโยชนกนมาและกวา5ป

ทผานมามคนอางสทธเหนอทะเลสาธารณะของคนแถบน ไลไมใหจอด

เรอเมอ2ปกอนฟองชาวเลขอหาบกรกแตศาลตดสนยกฟองตอนน

เขาเตรยมฟองอก10รายเมอครบก�าหนดตามปายประกาศชาวเลตอง

กลายเปนผตองหาบกรกทะเลทงทอยกบทะเลมาตลอดนบพนป

การปฏรปประเทศไทยชาวเลมทะเลแตไมมทท�ากนชาวเลมทดน

แตไมมทอยอาศย ชาวเลตองมหนาทคอยปกปองดแลรกษาทรพยากร

สาธารณะสมบตของแผนดน แลวประเทศไทยจะปฏรปไดอยางไร คน

มหนาททควรท�ากลบไมท�าคนทไมมหนาทกลบตองท�าเกนหนาทอยาง

ชาวเลทบตะวน

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

137

ปญหาทดนรมเราเขามาในชวตชาวเลราไวยอยางยามใจ.....ใคร

ยงไมสามารถแกปญหานไดเลย แตแลววบากกรรมตองซ�าเตมอกครง

เมอมการประกาศเขตอทยานและเขตทเอกชนอางสทธรอบเกาะท�าให

เขาเขาไปท�ามาหากนไมไดใครรกล�าเขาไปตองถกขอหาบกรกและจบ

สตวน�าในเขตอทยานมความผดตองถกยดเรอและเครองมอประกอบ

อาชพทเปนเสมอนลมหายใจแหงวถชาวเลหน�าซ�านโยบายรฐบาลทก

หนกรรม... หนคน... หรอหนชวต...ชาวเลราไวย

คณะกรรมการสงเสรมการเมองภาคพลเมองภาคใต

เครอขายชมชนเพอการปฏรปสงคมและการเมอง

วกฤต วถชาวเล

138

ยค ยงสนบสนนเพยงนโยบายการทองเทยว ท�าใหทดนมราคาเพมขน

การแยงชงทดนถงขนห�าหนเอาชวตกนเลยทเดยว แลวหนสนกรมเรา

หนกเมอทหากนเขานอยลง แลวหนกขนอกคราเมอเขาตองจายคาไฟ

เดอนละ800-1,500บาท/เดอนและคาน�าประปาเดอนละ500-1,000

บาท/เดอน

จารกเลาวา“พวกเราชาวเลราไวยอาศยอยในทดนผนนมากกวา

300 ป ชวงเวลาหนงทมคนอาศยอยกนเปนชมชน มลกเตมบานหลาน

เตมเมอง แตแลวป 2508 กมการออกโฉนดทดนทบทดนชาวบานครง

ชมชน ผานมาอกระยะเวลาหนง ป 2516 กมการออกโฉนดเพมอก

แปลงครอบคลมทงชมชน กอนหนานน ป 2502 พระเจาอยหวเสดจลง

มาเยยมชมชนเรา พวกเราดใจมากเลย พวกเราอยมากอนตงนาน เราไม

เคยรเลยวาเอกสารใปเดยวทงทไมเคยมาอยในนเลย จะถอวาเปนเจาของ

เราเขาใจวาคนไทยจะอยทไหนกได เมออยแลวกนาจะเปนเจาของทดน

ดวย”

ป 2502 ในหลวงเสดจเยยมชาวเล บานราไวย

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

139

“เรองทดนนะไมเทาไหรหรอก กเมอคนวนท 2 มถนายน น เวลา

เทยงคน มเจาหนมาเคาะประตบาน และขมข ใหหาเงนมาจายใหได หาก

ไมมเงน จะยดของใชในบานใหหมด”เขาเลาผมฟงแลวสะเทอนใจเขา

มอะไรมากมายนกเหรอทจะยดอกคนรบตะโกนแทรกขน“ตงแตเดอน

มกราคมแลว พวกกลม 272 ขมขจะท�ารายรางกาย ต 1 ต 2 กมาเคาะ

บาน พอตกตอนเชากมาอก วาจะมายดของภายในบานถาหากไมจาย

ภายใน 1 วน เขาบอกวาจะโดนของแขง แลวเขากพดอกวาจะโดนปน

ไหม ฉนหลบแลวหลบอกไมอยากใหเขาเหนหนา”หลายคนยกมอแยง

กนอยากจะเลาใหฟงเรานงฟงกนทงวน กอนเลกมผชายผวคล�าล�าสน

คนหนงเดนเขามาหาผม และยนอะไรบางอยางใหผม ผมเหนแลวตอง

ตะลงเขาบอกไมกลาพดเขาเขยนวา“ค�ารองทวไปวนท2ม.ย.2553

เรองหนสน เรยนนาย.....ขาพเจา นาย....บางจาก ขอความชวยเหลอ

จากทาน เปนเงน 25,000 บาทเพราะขาพเจาไดกเงนมาไมไดผอนผน

ใหเขาเลย แมแตบาทเดยว เพราะขาพเจาไมมรายไดจากไมไดออกเล

จงมาขอความชวยเหลอจากหนวยงานแลวแตทานจะวาอยางไร”

วกฤต วถชาวเล

140

ประมาณ20.00น. เสยงโทรศพทดงขน“ชวยหนอยครบพวก

เราก�าลงถกกลม 272 บก” “มากนเทาไหร”ผมถาม“ยสบได” “ก�าลง

ขมขวาจะบกขนบาน และยดขาวของ แตพวกเรารวมตวกนตรงไวแลว”

เสยงปลายสายเลาอยางเรงรบ“แลวผมจะประสานใหใจเยนๆ”ทงคน

นนผมไมไดวางโทรศพทหางตวเลยคอยถามขาวและแจงความคบหนา

ตลอด

เชาผมประสานถามความคบหนาในพนท “เมอคนวนวายมาก

พวกเรากลวมากเลย” แลวเสยงหนงกเอยขน “มนมาถงตะโกนเลยวา

ใครอยากลองอยากเจอ ผมเปนเจาหนมาคยได แตขณะนนต�ารวจอยขาง

หลงถามวาพวกคณเปนใคร เขาบอกวาเปนเจาหน ต�ารวจเลยจบ ตอน

แรกพวกเราเหนคนเหลานนมาเพมเขาใจวาเปนพวก 272 แตตอนหลง

มารวาเปนต�ารวจนอกเครองแบบ แตกอนทต�ารวจจะมานน พวก 272

เขาขปาวามเงนไหม ปาบอกมนวาไมม มนบอกวาถาไมมเงนใหไปขนรถ

กะบะจะพาไปกนขาวตม”

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

141

ชาวเลราไวยเปนกลมคนทอาศยในทดนชายทะเลราไวยมาไมนอย

กวา300ป ในทดน20ไรอาศยอยกนอยางหนาแนนถง255ครว

เรอนประชากรมากกวา2,000คน“สบปมานปญหารมเราเขามารอบ

ทศทางอทยานประกาศเขตหนาบานพวกเราหากนยากล�าบากเขาไปก

ไมไดถกจบและยดเรอไปหลายคนแลวบางคนทนอดไมไหวไปหากนไกล

ตองด�าน�าลก 40-50 เมตรหลายคนโดนน�าหนบเดนไมได พอมไฟฟา

พวกเรากอยากใชไฟฟาตองขอพวงเขาเราตองจายคาไฟแบบเหมาจาย

หลงละ800-1,500บาทตอครวเรอนไมนานมานผทอางสทธในทดนก

ท�าก�าแพงกนขางบานปดทางพวกเราไมใหไปทบอน�าเราเลยตองซอน�า

ใชกนอกบานหนงเฉลย700-1,200บาท/เดอนรายไดกลดรายจายก

เพมเดกกมากขนทกคนกตองเขาโรงเรยนรายจายกมากขนแตทท�ามา

หากนลดลงเรอยๆ คนจนอยางพวกเราสงคมกไมเคยเหลยวมอง และ

ดถกอยแลวจะมทางเขาถงแหลงทนของรฐไดอยางไรทงทดนกมคนอาง

สทธเรองทดนถกฟองขบไลอยทศาล9รายยงไมรเลยวาผบกเบกอยาง

พวกเราจะมทในประเทศไทยทใกลทะเลใหอยอกหรอเปลา เขามองวา

เราไมสามารถสงเสรมการทองเทยวไดเราไมใชนายทนทจะสรางโรงแรม

รสอรทและเรากไมเคยใหอะไรกบขาราชการนอกจากสรางปญหาใหเขา

แก เขาวาเราตลอด” แลวปญหาเรองทดนกลายเปนเรองรองลงทนท

เพราะพวกเราเปนหนทจะกลายเปนหนชวตหนกรรมทไมมวนชดใชได

หมดในรนเรากจะใชหมดไดอยางไรกหนทยมมาเขาเกบดอกเบยรอยละ

60ตอเดอนยมมา10,000บาทตองจายคนวนละ200บาทตลอด

ชวตเพราะหากไมมเงนตนคนคราวเดยวทง10,000บาทเจาหนจะไม

รบหรอใหผอนตนไดเลยตอนนหลายคนตองหนหนาเจาหนท�าไมชวต

พวกเราตองเวยนวายตายเกดอยในวงจรนอกนานเทาไหรกไมร”

วกฤต วถชาวเล

142

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

143

นโยบายการพฒนาเศรษฐกจทไรทศทาง เนนสงเสรมการทอง

เทยวแตชาวเลราไวยทบกเบกเกาะภเกตก�าลงจะถกไลท ไมมน�า ไมม

ไฟฟาใชตองตนตงแตต4เพอแยงกนเขาสวมกลางแจงทชายหาดท�า

อะไรไมไดแมแตขดบอน�าสรางหองน�าและก�าลงถกกดขขดเลอดเปน

กระสอบทรายใหกบนายทนหนาเลอดจากการปลอยเงนกนอกระบบจน

ท�าใหบางรายตองหนหนจนเดกไมไดไปโรงเรยนเปน10วนแลวจะมใคร

ในประเทศนกคนทเขาใจวถชวตคนดงเดมของประเทศนจะมรฐบาลไหน

ทเหนใจคนจนกลมเลกกลมนอยอยางนเราตองดแลเขากอนทเราจะไมม

เขาใหเราไดดแลอกตอไปเฉกเชนทผานมา

วกฤต วถชาวเล

144

อกครงทดฉนไดไปศกษาขอมลเรองชาวมอแกน ทเกาะเหลา

จงหวดระนองเมอวนท16มนาคม2553ครงนไดประสานกบหลาย

หนวยงานจงไดไปทเกาะชาง และเกาะพยามดวย โดยวนรงขนคณะ

กรรมาธการวสามญฯและสว.ระนองไดประชมรวมกบทานผวาราชการ

จงหวดระนองและหนวยงานทเกยวของเพอตดตามการปฏบตงานตาม

ยทธศาสตรการจดการปญหาสทธและสถานะบคคลตามมตครม.เมอ

ขอสำยรงแหงควำมหวงอนเจดจำ ทาบทาชวตชาวมอแกน

เตอนใจ (กญชร ณ อยธยา) ดเทศน

Tuenjai_d@yahoo.com

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

145

คณะกรรมาธการฯน�าโดยสว.ตวงอนทะไชยประธานฯเดนทาง

ดวยเรอเรวจากทาเรอจงหวดระนองไปยงเกาะเหลาชาวบานมารออย

ทชายหาดหนาหมบานโดยนายอ�าเภอเมองระนองนายสมรรถชยหวง

เจรญไดรวมกบคณะเดนทางไปทงสามเกาะ(เกาะเหลาเกาะชางเกาะ

พยาม)และอาสาสมครมลนธชมชนไทนายชาญวทยสายวน(นองตบ)

ไดอ�านวยความสะดวกในการประสานงานนดหมายชาวบาน

ปญหาของชาวมอแกนเกาะเหลาคอสถานะทางกฎหมายเกอบ

ทงหมดยงไมไดสญชาตไทยทงๆ ทเปนเครอญาต อยเมองไทยมานาน

กวา30ปหรอคนรนใหมเกดในเขตไทยเชนเดยวกบชาวมอแกนทหม

เกาะสรนทรจงหวดพงงาแตชาวมอแกนทหมเกาะสรนทรไดสญชาต

ไทยไปเกอบครงหนงแลว

วนท 18มกราคม2548และพ.ร.บ.สญชาตกบพ.ร.บ.การทะเบยน

ราษฎรฉบบเพมเตมซงประกาศใชเมอพ.ศ.2551โดยสภานตบญญต

แหงชาตซงทานมชยฤชพนธ เปนประธานท�าใหเหนทางออกในการ

แกปญหาทหมกหมมมาชานาน ประดจสายรงททาบทาชวตของชาว

มอแกนใหมความหวง

วกฤต วถชาวเล

146

กลมทถกส�ารวจเลขประจ�าตว13หลกขนตนดวย0แตยงไมได

บตรจงมปญหาเรองสทธสขภาพหรอสทธอนๆ

อาชพของชาวมอแกนเปนอาชพทเสยงตอชวตคอการรบจางใส

ระเบดปลา หรอด�าน�าหาปลง บางคนถกระเบดถงพการหรอเสยชวต

ไมมใครดแลครอบครวทอยเบองหลงหรอผทด�าน�าลกหาปลงอาจเปน

ปญหาหพการหรอถก“น�าหนบ”จนเปนอมพฤกษพการหรอเสยชวต

ในเวลาตอมา การไมมผน�าซงเปนไปตาม

วฒนธรรมแหงความเสมอภาคของ

ชาวมอแกน ท�าใหไมมชาวมอแกน

เปนปากเสยงของตนเองตองอาศย

คนนอกพดแทน กลายเปนสงคมท

ขาดพลงพงตนเองไมได

เดกและชาวบานพยายาม

ฟนฟวฒนธรรมประเพณของตนเอง

โดยการรองเพลงและเลนดนตรให

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

147

คณะกรรมาธการฯ ไดชมและไดฟง เพอแสดงถงรากเหงาและความ

ทกขอนเนองจากปญหาดานภาษา สอสารไมเขาใจกบสงคมภายนอก

กลายเปนปมดอยตองเผชญกบอคตทางชาตพนธทฝงรากลกวาชาวเล

(เปนกลมคนเรรอน) โยกยายบอยครง ละเลยเรองอนามย และความ

สะอาด(ไมเฉพาะทเกาะเหลา)ไมสนใจการเลาเรยนอคตนมสวนท�าให

ชาวมอแกนมสถานะเปนคนชายขอบไรสทธเสยงสวนใหญหวาดกลว

ผคนภายนอกโดยเฉพาะเจาหนาทรฐรสกดอยกวาผอนในความสมพนธ

เชงอ�านาจ

จากเกาะเหลาไปเกาะชางใชเวลาประมาณ20นาทโดยเรอเรว

ล�าเดมน�าทะเลลงจนแหงตองนงเรอเลกของชาวบานลงทหาดแลวขน

บนไดไปบนศาลาทประชมมองไปเหนหมบานซงครสตจกรระนองจดซอ

ทดนและสรางบานให

ชาวบานทงหญงชายอมลกอมหลานมารวมประชมสงเกตวาม

ประชากรวยเดกกอน2-3ขวบจ�านวนมากผหญงสวนใหญพาลกเลกๆ

มาดวยแสดงวาอตราเกดทนสงมาก

วกฤต วถชาวเล

148

ดฉนเดนไปดชวตชาวบาน มองเหนเขาตากอะไรไวขางทางเดน

ซเมนต เปนสด�า ขนาดใหญกวาหวแมมอ ไดความวาผชายมอาชพด�า

ปลงเอามาตากแหงขายไดกโลละเปนพน(แตกหายากเพราะทรพยากร

ทางทะเลนอยลงทกท)

พอเฒาซงเปนผน�าทางประเพณมคนเดยวซงแกกถกระเบดมอ

ขาดแขนขาดไปขางหนงแลวการสบทอดประเพณจงมความเสยงทจะ

สญหายในไมชา

สภาพปญหาชาวมอแกนเกาะชางเหมอนกบทเกาะเหลาคอปญหา

สถานะทางกฎหมาย อาชพทไมมนคง ขาดสาธารณปโภคหองน�าหอง

สวมซงหนวยงานตางๆจดหาถงเกบน�าฝนใหแลวแตยงตองปรบปรง

ดานสขอนามยอกมาก

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

149

เจาหนาทอ�าเภอ เปนหวงวา น�าลงมากหากไปชาจะเขาฝงเกาะ

พยาม ทหาดเขาควายไดยาก จงตองรบไป เมอถงหนาอาวเขาควาย

ปรากฏวาน�าลงลกตองเดนย�าทรายเขาไปทBaffaloBayResortสว.

หลายคนไมไดเตรยมรองเทาฟองน�ามา ตองเดนเทาเปลา ย�าพนทราย

ซงไมใชหาดทรายธรรมดา เปนหาดทมหอยเมนฝงตวอยดฉนคดวาตว

เองเดนเทาเปลาบอยๆคงจะไมมปญหาเรองฝาเทาบางแตกลบเปนวา

ถกขนหอยเมนต�าเทาจนเจบจดๆเดนตอไมไดเลยตองหยดอยกบทจน

นองตบจงสละรองเทาใหใสเมอเหนเจาของรสอรทเอารถอแตนลยหาด

มารบกระเปาสมภาระจงขอนงรถเขาฝงจะไดไมถกหอยเมนต�าซ�าอก

เมอเขาหองรบรองของรสอรทแลวรสกเพลยและรอนผาวเพราะ

นงเรอดวนฝาลมแดดคลนมาหลายชวโมงจงขอน�าสบปะรดเยนๆกน

ใหชนใจเรยกพลงกลบคนมาไดจะไดไปเยยมชาวมอแกนเกาะพยามอก

แหงหนง

การแกปญหาหนามหอยเมนต�าฝาเทา คนทองถนบอกใหเอา

ฝาเทาถกบทรายเวลาเดนบนพนทรายใหถไปถมาจะคอยๆหายไปเอง

เดนจากรสอรทผานคลองซงน�าแหงผานปาจากเพอจะไปบานมอ

แกนดฉนเหนเรอไมจอดเกยตนอยเปนเรอทจไดสก30–40คนฝมอ

ประดษฐสวยพอใชนองจบเลาวาเปนเรอของชาวโรฮงยา

เมอคนมาถงฝงแลว กกระจดกระจายกนไปอย ไปหากนตาม

ยถากรรมเรอทเปนพาหนะกจอดทงเลยซงดฉนถามก�านนต�าบลเกาะ

พยาม อ�าเภอเมอง จงหวดระนอง ผเปนเจาของทองทวาเรอนถอเปน

สาธารณะสมบต หรอจะตกเปนของบคคลใด ก�านนตอบวานาจะเปน

ของหลวงดฉนฟงแลวโลงใจกลววาจะถกผมอทธพลยดไปเปนของสวน

ตวเพราะดลกษณะเรอแลวสนนราคานาจะเปนแสนขนไป

วกฤต วถชาวเล

150

หมบานมอแกนเกาะพยาม สวนแรกทเหนเปนหองแถวชนเดยว

แบบทวๆไปไมมเอกลกษณความเปนมอแกนเหมอนทหมเกาะสรนทร

หรอเกาะชางนคอสวนทครสตจกรระนองซอทและสรางบานให

เมอเดนผานถนนซเมนตเขาไปสวนในเหนกลมบานไมยกพนฝา

สานดวยไมไผเปนลวดลายแบบพนบานเหนชาวมอแกนหลายคนทงเดก

และผใหญยนคยกนก�าลงรอจะมาประชมกบคณะกรรมาธการฯ

ชาย 2 คนถอเรอจ�าลองซงท�าขายนกทองเทยวเปนของทระลก

เพอสรางรายไดคนหนงเปนหนมชมพรมาแตงงานกบสาวมอแกน

ดฉนขนไปเยยมบานหลงหนง เหนคณยายตาบอดอมหลานสาว

ตวนอยอายไมถงเดอนหนมชมพรเลาวายายตาบอดเพราะถกลกเขยท

อยฝงพมาทบตท�ารายเวลาเมาทนไมไหวจงหนมาอยกบลกสาวอกคนท

เกาะพยาม

แตเพราะคณยายและลกหลานไมมเอกสารก�ากบตนไมมสญชาต

ไทยจงไมไดเบยยงชพผสงอายไมไดเบยผพการไดเพยงการดแลเบอง

ตนเวลาโรงพยาบาลมาออกหนวยเคลอนท

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

151

หลานชายของคณยายเลนอยใตถนบานทเปนพนทราย เนอตว

มอมแมมดวยดนทรายแตดรางกายแขงแรงเพราะธรรมชาตเลอกสรรให

มชวตรอดไดแกเลนกบลกหมาตวนอยอยางมความสข

พชายของหนคนนขนมาคดขาวในหมอกน แมทอดปลาตวเลก

ไว มน�าพรกกะป กบแกงสมลกมะมวงหมพานตดบ ถาแกงสกแลวนา

จะอรอยด

ในบานของชาวมอแกนเกาะพยามเหนมทว พดลม เครองเสยง

นองตบเลาวาบางครอบครวมปญหาพอบานกนเหลาเมาแลวทบตลก

เมยท�าลายขาวของในบานเกดเหตเชนนเปนประจ�า

ผหญงทนกมลกเยอะ เกอบทกคนอมลกนอยไวกบอกสวนใหญ

ท�าคลอดกนเองในหมบานเพราะสถานอนามยและโรงพยาบาลอยไกล

การไมไดแจงเกดการไมสนใจเรยนเปนปญหาเหมอนทอนยงไมมเดก

มอแกนคนใดเรยนจบป.6เลยสวนใหญออกกลางคนเพราะชวยพอแม

หากน

เมอรวบรวมป ญหาข อเทจจรง

จากทไดเหนกบตา จากทฟงจากชาว

บานจากงานวจยของสถาบนวจยสงคม

จฬาลงกรณ มหาวทยาลย น�าโดย

ดร. นฤมล อรโณทยคณะกรรมาธการฯ

จงสรปประเดนค�าถามตอจงหวดระนอง

และขอเสนอแนะ เพอการประชมท

ศาลากลางจงหวดระนองในเชาวนท17

มนาคม2553

วกฤต วถชาวเล

152

นายวนชาต พงษชยชนะ ผวาราชการจงหวดระนอง น�าคณะ

ขาราชการหนวยงานทเกยวของ ประชมปรกษาหารอกบคณะกรรมาธ

การฯซงไดแนวทางการแกปญหาทเปนความหวงสรปไดดงน

1. ดานสถานะบคคล ควรเรงรดการส�ารวจ และพจารณาให

สถานะทเหมาะสมทงการลงรายการสญชาตไทยแกคนไทยดงเดมตาม

มาตราท23พ.ร.บ.สญชาตพ.ศ.2551การท�าบตรประจ�าตวบคคลผไมม

สถานะทางทะเบยน และการส�ารวจคนตกหลนโดยการตงคณะท�างาน

ทประกอบดวยผร จากประชาสงคมสวนตางๆ และควรใหเจาหนาท

ทะเบยนทมความเชยวชาญไดท�างานตอเนองโดยไมถกโยกยายบอยๆ

2. ดานการศกษาควรสงเสรมการศกษาทสอดคลองกบวถชวต

โดยจดครเขาไปสอนในชมชน เพอแกปญหาเดกมาโรงเรยนไมสะดวก

เพราะเดนทางยาก

3. ดานการสาธารณะสขควรใหความรดานสขอนามยแกชมชน

ดแลแม และเดกตงแตเรมตงครรภจนถงปฐมวย เพอลดความเสยงตอ

การตายของแมและเดก

4. ดานศกยภาพชมชนควรสงเสรมใหชาวมอแกนมผน�าชมชน

ของตนเองโดยไมตองอาศยคนนอกเปนตวกลางเนนการมสวนรวมใน

การพฒนาคณภาพชวตของตน โดยรวมกบหนวยงานราชการ องคกร

ภาคประชาสงคมและนกวชาการทเขามาศกษาวจยอยางลกซง

5. สงเสรมเขตวฒนธรรมพเศษใน 6 จงหวดแหงทะเล

อนดามน เพอใหชาวมอแกนพนจากการบบคนของนโยบายภาครฐ

และการรกรานของนายทน อนท�าใหชาวมอแกนขาดความมนคงในท

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

153

อยอาศย การด�าเนนชวต การประกอบอาชพ การสบทอดภมปญญา

ทามกลางกระแสทนนยมซงท�าใหชาวมอแกนถกเอาเปรยบกลายเปน

คนชายขอบทดอยอ�านาจ

ขอใหขอเสนอนไดจดประกายดงสายรงทชบชวตใหชาวมอแกนได

มอ�านาจตอรองมศกยภาพแหงความเปนมนษยทสมบรณอยางแทจรง

โดยเรว

วกฤต วถชาวเล

154

วถชวตมอแกนความงามทามกลางโลกทนนยม

154

เรองราวของชาวเลซงเปนออกเปน3กลมคอมอแกน มอแกลน

อรกราโวยปรากฏตอสอสาธารณะมากขนหลงจากเกดเหตการณสนาม

เมอ26ธนวาคม2547เพราะนอกจากสนามจะท�าลายชมชนของเขา

แลวนายทนและกฎหมายของรฐกไดซ�าเตมชวตของพวกเขาอกระลอก

หนงดวย

เตอนใจ (กญชร ณ อยธยา) ดเทศน

Tuenjai_d@yahool.com

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

155

ดฉนไดรจกชาวเลครงแรกเมอพ.ศ.2541โดยดร.นฤมล อรโณทย

ผอ�านวยการโครงการน�ารองอนดามน สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ไดเชญดฉนไปศกษาวถชวตชมชนชาวมอแกนในอทยาน

แหงชาตหมเกาะสรนทร จงหวดพงงา ซงดฉนไดเรยนรวาชาวมอแกน

นนมวถชวตผกพนกบทะเลเปนอยอยางเรยบงายทสดมแคเรอ1ล�า

กบกระทอมเลกๆ รมทะเล และขาวของเครองใชเทาทจ�าเปนตอชวต

จรงๆยงกวาพนองชาตพนธบนดอยทดฉนคนเคยเสยอก

ในชวงทเปนสมาชกวฒสภา (สว.) และสมาชกสภานตบญญต

แหงชาต(สนช.)ไดรบขอรองเรยนเรองชาวมอแกนและอรกราโวยถก

นายทนรวมกบเจาหนาทรฐใชขอกฎหมายออกเอกสารสทธบนทดนทเขา

อยมาหลายชวคนทงทพงงาและภเกตผลกดนใหอพยพไปหาทอยใหม

เรองยงแกไมตกมาจนถงปจจบนน

คณะกรรมาธการตางประเทศวฒสภาไดตงคณะอนกรรมาธการ

พจารณาศกษาปญหาชนกลมนอย และกลมชาตพนธในประเทศไทย

โดยสว.พเชตสนทรพพธเปนประธานไดลงพนทศกษาปญหาของชาว

(มอแกน)อรกราโวยทหาดราไวยจงหวดภเกตทบานทบตะวนจงหวด

พงงาเมอวนท18-19มนาคม2552

“ชาวเล มอแกลน และอรกราโวย มวถชวตทเปลยนแปลงไปมาก

เนองจากตงหลกแหลงถาวรมาก

ขน และตดตอกบคนไทยทองถน

มากขน เดกๆ ไดรบการศกษา

ภาคบงคบ และคนสวนใหญใน

ชมชนไดรบสญชาตไทย เราจงมก

เรยกชาวเลทงสองกลมนวา

“ไทยใหม”

วกฤต วถชาวเล

156

ชาวเลกลมทยงรกษาวถชวตแบบดงเดมไวมากทสด คอ กลม

มอแกนซงในประเทศไทยเราจะพบชาวมอแกนทเกาะสรนทร จงหวด

พงงาเกาะเหลาเกาะพยามและเกาะสนไหจงหวดระนอง”

ไปหมเกาะสรนทรครงน ไดขอมลครบจากทกฝาย ทงทาน

นายอ�าเภอคระบร จงหวดพงงา คอ นายสรตน อครวโรจนกล ผชวย

สาธารณสขอ�าเภอคระบรนายสมภพบทองหวหนาอทยานแหงชาต

หมเกาะสรนทรและผชวยคณะนกวจยจากสถาบนวจยสงคมจฬาฯน�า

โดยดร.นฤมลอรโณทยและครธรยทธกบครโจจากศนยการศกษานอก

โรงเรยนจงหวดพงงา

คณะกรรมาธการฯ มาลงเรอ Speed Boat ททาเรอ อ�าเภอ

คระบร ใชเวลาชวโมงกวากมาถงส�านกงานอทยานฯ เขาทพกแลวกลง

เรอไปหมบานมอแกนทอาวบอนใหญ

ดฉนปรกษา ดร.นฤมล ขอมาพกทศนยวฒนธรรมมอแกนใน

หมบานกบคณะนกวจย ซงตองไดรบอนญาตจากหวหนาอทยานกอน

ทกครง

ดร.นฤมล และคณคร

ธระยทธ กรณาพาเดนเยยม

หม บ าน ตงแตหวหม บ าน

จนถงทายหม บ าน และไป

เยยมโรงเรยนดวย ไดทราบ

ว าสม เด จพระ เทพฯ ได

เสดจเยยมชาวมอแกน และ

พระราชทานความชวยเหลอดานการศกษาสาธารณสขผานมลนธชย

พฒนานบเปนพระกรณาธคณดวยสายพระเนตรทยาวไกลยงนก

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

157

คณะกรรมาธการฯ ตงขอสงเกตวาชาวมอแกนรบอทธพลการ

บรโภคแบบชาวเมองจงมปญหาขยะปญหาเดกเกดจ�านวนมากซงสง

ผลตอเนองคอตองแยกครอบครวสรางบานใหมเพมขนในขณะทพนท

ชายหาดมจ�ากดชมชนจะขยายไปในแนวใด

อาชพหลกของชาวมอแกนคอการเปนลกจางของอทยานในฤด

ทองเทยวปละ6เดอนราวเดอนพฤศจกายนถงเมษายนแตฤดมรสม

อทยานปดเกาะนกทองเทยวมาไมไดชาวบานจงขาดรายได

ชาวมอแกนจ�านวน236คนเปนผใหญ120คน(ชาย49หญง

71)เดก116คน(ชาย63หญง53)มสญชาตไทยแลว30คนซงทาน

นายอ�าเภอคระบร จะจดอ�าเภอเคลอนทมาทเกาะในวนท 24มนาคม

2552 เพอดแลแกไขปญหาตางๆ ทงเรองสญชาต สขภาพ การศกษา

และเรองอนๆ

คณะกรรมาธการฯ เสนอวาความมนคงเรองทอย อาศยเปน

ประเดนส�าคญทอยของชาวมอแกนหากในอนาคตรฐบาลเนนเรองการ

ทองเทยวเปนหลกชาวมอแกนจะอยอยางไรจงควรเสนอใหเปนนโยบาย

ทชดเจนของกรมอทยานแหงชาตฯ โดยไมขนกบตวบคคลไมวาใครจะ

เปนหวหนาอทยานฯหรออธบดฯตองยดนโยบายเดยวกน

การมสวนรวมของชาวมอแกนในการก�าหนดกฎเกณฑกตกาใน

การด�าเนนชวตและประกอบอาชพใหสอดคลองกบหลกการของอทยาน

โดยอยอยางเคารพธรรมชาต จะท�าใหอทยานและชาวมอแกนอยรวม

กนไดโดยไมขดแยง

ปจจบนชาวมอแกนใชเครองปนไฟ จงมทว และจานดาวเทยม

เพมขนมรานคาเกดขนหลายรานความตองการใชเงนจงเพมขนควบค

กบปรมาณขยะซงถาไมเรงจดระบบการจดการขยะทดจะเปนปญหาท

ลกลามตอไป

วกฤต วถชาวเล

158

วกฤต วถชาวเล

“โครงการมอแกนพาเทยว” จงเกดขนเพอสรางศกยภาพของ

ของชมชนในการสบทอดภมปญญาเกยวกบวถชวตทรพยากรในปาและ

ทะเลเผยแพรสสงคมภายนอกและสรางรายไดในฤดทองเทยว

คณะกรรมาธการฯไดรวมกจกรรมชมศาลานทรรศการมอแกน

และเดนเทยวชมหมบานอาวบอนใหญกบกจกรรมเสนทางศกษา

ธรรมชาตผานปาทรมรนท�าความรจกกบพนธไมทมอแกนใชท�าบานท�า

เรอและอาหารซงไกดชาวมอแกนน�าชมดวยความภาคภมใจ

โชคดทดฉนไดนอนในหมบานมอแกน จงไดเหนชวตสงบสขยาม

เยนทผใหญหลายคนมาบรรเลงเพลงพนเมองดวยกลอง ในขณะทเดก

หญง ชาย นบสบคน ถกสอนใหรายร�าประกอบบทเพลง ซงมเนอหา

สอนใหเขาใจธรรมชาตแหงทองทะเล

ดร.นฤมลนงบนพนทรายฟงเพลงแลวจดบนทกเนอหาของเพลง

ลงสมดในขณะทนองพลาเดชณปอมเพชรบนทกวดโอเปนภาพทดฉน

ชนชมอยในใจ

วกฤต วถชาวเล วกฤต วถชาวเล

159

วกฤต วถชาวเล

11ปเตมท ดร.นฤมลน�าคณะนกวจยลงศกษาชวตชาวมอแกน

เปนประจ�าทกเดอนจนรจกชาวมอแกนแทบทกคนรภาษาวฒนธรรม

อยางดจงมขอมลประชากรวถชวตภมปญญาทกดานพรอมขอเสนอ

แนะเชงนโยบายเปนหนงสอหลายเลมทหนกแนนดวยวชาการแตอาน

งายมภาพประกอบงดงามดวยการสนบสนนอยางตอเนองของUNDP,

UNESCO

การน�าชมปะการงยามเชาโดย“เงย”หนมชาวมอแกนกบ“นก”

นกวจยซงดฉนรสกคนเคยเสมอนญาตท�าใหดฉนประทบใจยงนกอยาก

ให“มอแกนน�าเทยว”ไดน�าความรกธรรมชาตแหงทองทะเลมาสนกทอง

เทยวทงหลายใหไดรวมกนอนรกษทะเลอนดามนใหบรสทธงดงามตลอด

ไป

159

วกฤต วถชาวเล

160

วกฤต วถชาวเล

160