2.3. sumienie i jego rodzaje

SUMIENIE???

Krótkie i tajemnicze słowo "sumienie" pojawiało się nieustannie w historii

ludzkości. W Biblii używane jest, znane od

zawsze, słowo "serce", które bardziej przemawia do naszej wyobraźni. Tak

jest i teraz: kiedy mówimy "moje sumienie", odruchowo kładziemy rękę

na sercu. Widocznie pragniemy wyrazić coś, co

jest w nas, co jest niezbywalne i bardzo cenne, czego nie wyrzekniemy

się dla innego dobra

2.3. Sumienie i jego rodzaje (str. 41-43)

Cele katechetyczne:– wyjaśnienie pojęcia sumienia;

– zapoznanie z zasadami działania sumienia;

– zachęcenie do troski o kształtowanie własnego sumienia.

Uczniowie pracują w czterech grupach – każda grupa dostaje kartkę A3, na której

zapisywane są odpowiedzi na pytania:

· Grupa I i II – CO TO JEST SUMIENIE?

· Grupa III i IV – JAKIE ZNASZ HASŁA, POWIEDZENIA ZWIĄZANE ZE SŁOWEM

SUMIENIE ? 

Czas na wykonanie zadania ok. 5

Przykładowe odpowiedzi:

wewnętrzny głos; głos Boga w człowieku; rozróżnienie dobra i zła; coś, co nam podpowiada, jak czynić; głos moralności, mieć czyste sumienie; przemówić do sumienia; postępować zgodnie / niezgodnie z sumieniem; mieć wyrzuty sumienia; sumienie gryzie; nie masz sumienia.

Sumienny człowiek

Mieć coś na sumieniu

Mieć czyste sumienie

Człowiek bez sumienia

Mieć wyrzuty sumienia

Sumienie moralne

oczy człowieka

Oko nie tworzy rzeczywistości, ale ją tylko

rejestruje, odczytuje.

Oko odbiera obraz w konkretnych barwach, ale

tego obrazu nie „maluje”.

Podobnie rzecz ma się z sumieniem: ono też nie kreuje

rzeczywistości moralnej, nie określa, co jest dobre, a co złe,

ale odczytuje obiektywne prawo moralne, odbiera co jest

dobre, a co złe.

Tym prawem są przykazania,

nauczanie Jezusa Chrystusa, oraz

normy określane przez Urząd

Nauczycielski Kościoła. Jest to tzw.

pozytywne czyli kodyfikowane prawo

moralne.

Istnieje oprócz tego tzw. prawo naturalne, czyli podstawowe

normy postępowania, wpisane w ludzki rozum. Do nich należy chociażby

poszanowanie życia swojego i swoich najbliższych

czy podstawowa zasada: czyń dobro, a unikaj zła.

Sumienie jest najtajniejszym

ośrodkiem i sanktuarium

człowieka, gdzie przebywa on

sam z Bogiem, którego głos w jego

wnętrzu rozbrzmiewa. KDK 16 (z)

„Sumienie to wewnętrzny głos w człowieku, który wzywa go do tego, by bezwzględnie czynił dobrze i bezwzględnie unikał zła. Jest zarazem zdolnością odróżnienia jednego od drugiego. W sumieniu mówi do człowieka Bóg”.

(z) Youcat nr 295

Ze względu na czas działania sumienia

Pochwala lub

upomina, gani

Ocenia czyn. Oskarża lub

daje radość z czynu

Doradza co zrobić, jak zrobić …

PRZED DOKONANIEM

CZYNU

PODCZAS DOKONYWANIA

CZYNU

PO DOKONANYM

CZYNIE

Pomaga odróżnić dobro

od zła

Skłania do czynienia dobra

Powstrzymuje od czynienia zła

Osądza nasze czyny

Sumienie (z)

Co ma wpływ na kształtowanie naszego sumienia?

np.: rodzice; nauczyciele; opiekunowie; autorytety;

to, co czytamy; filmy, jakie oglądamy; Kościół;

towarzystwo, z którym przebywamy; ja sam

dokonuję wyborów.Wniosek

Na nasze sumienie ma wpływ mnóstwo różnorodnych

czynników. Dlatego też jesteśmy

zobowiązani formować je tak, aby było dla nas drogowskazem

do czynienia dobra, a więc i zbawienia.

Bardzo wiele zależy od tego, co świadomie wybieramy i czemu

pozwalamy mieć na nas wpływ.

Pomoc w formacji sumienia: (z)

Słowo BożeStawianie sobie wymagańCzęsty rachunek sumieniaSystematyczna spowiedźModlitwaPrzykład uczciwych ludziUpomnienie zatroskanych ludziLektura wartościowej książki, czasopismaRekolekcje itp.

Co mówi o sumieniu Katechizm Kościoła

Katolickiego?

1776 - 1802

Tekst I:

„W formowaniu sumienia słowo Boże jest światłem na naszej drodze; powinniśmy przyjmować je przez wiarę i modlitwę oraz stosować w praktyce. Powinniśmy także badać nasze sumienie, wpatrując się w krzyż Pana. Jesteśmy wspierani darami Ducha Świętego, wspomagani świadectwem lub radami innych ludzi i prowadzeni pewnym nauczaniem Kościoła”. (KKK 1785)

• Jak formować sumienie?• Co nam w tym pomaga?

Tekst II:„Człowiek powinien być zawsze posłuszny pewnemu sądowi swojego sumienia. Gdyby dobrowolnie działał przeciw takiemu sumieniu, potępiałby sam siebie. Zdarza się jednak, że sumienie znajduje się w ignorancji i wydaje błędne sądy o czynach, które mają być dokonane lub już zostały dokonane.Ignorancja często może być przypisana odpowiedzialności osobistej. Dzieje się tak, «gdy człowiek niewiele dba o poszukiwanie prawdy i dobra, a sumienie z nawyku do grzechu powoli ulega niemal zaślepieniu». W tych przypadkach osoba jest odpowiedzialna za zło, które popełnia”. (KKK 1790–1791)

• Dlaczego nie wolno działać wbrew sumieniu?

• Kiedy sumienie jest błędne?

Tekst III:

„Nieznajomość Chrystusa i Jego Ewangelii, złe przykłady dawane przez innych ludzi, zniewolenie przez uczucia, domaganie się źle pojętej autonomii sumienia, odrzucenie autorytetu Kościoła i Jego nauczania, brak nawrócenia i miłości mogą stać się początkiem wypaczeń w postawie moralnej.Jeśli – przeciwnie – ignorancja jest niepokonalna lub sąd błędny bez odpowiedzialności podmiotu moralnego, to zło popełnione przez osobę nie może być jej przypisane. Mimo to pozostaje ono złem, brakiem, nieporządkiem. Konieczna jest więc praca nad poprawianiem błędów sumienia”. (KKK 1792–1793)

• Co powoduje błędne sumienie?

• Co należy zrobić, by poprawić błędy sumienia?

(z) choroby sumienia

powikłane szerokie

skrupulanckie

faryzejskie

Przeszkody w formowaniu sumienia. Metody niszczenia sumienia: (z)

Własny grzechZłe środowiskoOsłabianie woli, chęci, siły Uleganie słabościom – nałogiZła reklama, moda, świat idoliLekceważenie nakazów sumieniaŚwiadoma niewiedza itp.

Cechy dobrego sumienia:

(z)

- prawdziwe

- pewne

- prawe

Sumienie to delikatny głos Boga, który pragnie

prowadzić człowieka drogą dobra

Modlitwa na zakończenie

„Jeśli, synu, nauki me przyjmiesz i zachowasz u siebie wskazania, ku mądrości nachylisz swe ucho, ku roztropności nakłonisz swe serce, tak, jeśli wezwiesz rozsądek, przywołasz donośnie rozwagę, jeśli szukać jej poczniesz jak srebra i pożądać jej będziesz jak skarbów – to bojaźń Pańską zrozumiesz, osiągniesz znajomość Boga. Bo Pan udziela mądrości, z ust Jego – wiedza, roztropność: dla prawych On chowa swą pomoc, On – tarczą żyjącym uczciwie. On strzeże ścieżek prawości, ochrania drogi pobożnych”. (Prz 2,1-8)