20130315 - Cursus Digitaal Historisch Onderzoek 2013: College 3 - Bronnenkritiek 2.0

Bronnenkritiek 2.0cursus Digitaal Historisch Onderzoek

Huygens ING/ NIOD -15 maart 2013

Gerben ZaagsmaHuygens ING | KNHG

/ 39

“One of the problems confronting data enthusiasts in the humanities is that we feel a need to convince our more old-fashioned colleagues about what can be done. But our role as advocates of data shouldn't mean that we lose our critical sense as scholars.

[....] there is a risk that we look more carefully at the technical components of the datasets than the historical context of the information that they represent.

Andrew Prescott, ‘The Deceptions of Data’, Digital Riffs (13 January 2013). URL http://digitalriffs.blogspot.nl/2013/01/the-deceptions-of-

data.html (accessed March 7, 2013). 2

/ 39

inleiding

1) bronnenkritiek 2.0: digitalisering en selectie2) bronnenkritiek 2.0: data en werken met digitale bronnen

3

/ 394

#2 bronnenkritiek 2.0: digitalisering en selectie

Source:  h"p://ec.europa.eu/informa1on_society/ac1vi1es/digital_libraries/index_en.htm.

Digital Agenda for Europe: Digital Libraries Initiative

Europe's cultural and scientific riches at a click of a mouse

In ancient times, the library of Alexandria was said to contain up to 70% of all human knowledge. The challenge for the digital age is to do even better than

that – and make the result last longer.

5

digitalisering

Source:  Study  Report  Numeric-­‐  Sta1s1cs  on  digi1sa1on  of  cultural  materials  in  Europe  (2009):h/p://cordis.europa.eu/fp7/ict/telearn-­‐digicult/numeric-­‐study_en.pdf.

7

digitalisering

/ 39

digitalisering

Source: Study Report Numeric- Statistics on digitisation of cultural materials in Europe (2009):http://cordis.europa.eu/fp7/ict/telearn-digicult/numeric-study_en.pdf.

8

Natasha Stroeker and René Vogels, Survey Report on Digitisation in European Cultural Heritage Institutions 2012 (ENUMERATE, May, 2012).

/ 39

digitalisering

• digitalisering wordt voorafgegaan door selectie:• welke collecties of delen binnen collecties worden

gedigitaliseerd?• redenen voor selectie:

• behoud van erfgoed & conservering van kostbaar/fragiel materiaal

• frequentie van gebruik door publiek en onderzoekers• academische onderzoeksagenda’s• publieke debatten over het verleden, herinneringspolitiek,

nationale belangen• selectie is verbonden met financiering

9

/ 39

digitalisering

Hoe verhoudt digitalisering zich tot de natie? Roy Rosenzweig voorzag problemen in 2003:

“If national archives were part of the projects of state-building and nationalism, then why should states support post-national digital archives?”

Roy Rosenzweig, ‘Scarcity or Abundance? Preserving the Past in a Digital Era’, The American Historical Review 108 (2003) 735-762, 752.

--> echter...:

10

/ 39

digitalisering en de natie

• Duitsland: systematisch inspanning om het gedrukte joodse verleden te bewaren voor de digitale toekomst

11

/ 39

digitalisering en de natie

• Duitsland: systematisch inspanning om het gedrukte joodse verleden te bewaren voor de digitale toekomst

• voormalig Oostblok: hervonden nationale trots/onafhankelijkheid en veranderde verhoudingen in het post-communistische tijdperk

13

/ 39

digitalisering en de natie

• Duitsland: systematisch inspanning om het gedrukte joodse verleden te bewaren voor de digitale toekomst

• voormalig Oostblok: hervonden nationale trots/onafhankelijkheid en veranderde verhoudingen in het post-communistische tijdperk

• Europa: creëren bewustzijn Europees verleden via digitalisering erfgoed + economisch belang

16

/ 39

digitalisering en de natie

• Duitsland: systematisch inspanning om het gedrukte joodse verleden te bewaren voor de digitale toekomst

• voormalig Oostblok: hervonden nationale trots/onafhankelijkheid en veranderde verhoudingen in het post-communistische tijdperk

• Europa: creëren bewustzijn Europees verleden via digitalisering erfgoed + economisch belang

--> digitalisering niet puur functionalistisch verklaren maar de natie of supra-natie speelt wel een belangrijke rol in prioritering/onderzoeksagenda’s en/of financiering

19

/ 39

de digitale paradox

Hoe zit het met ‘marginale’ en niet-nationale onderwerpen?

20

/ 39

de digitale paradox

Jiddisch hoort niet bij één land: wie neemt verantwoordelijkheid om transnationaal erfgoed te digitaliseren?

de digitale paradox: wordt marginaliteit versterkt?21

/ 39

digitalisering

Digitalisering = selectie --> wat wordt niet gedigitaliseerd en waarom:

• geen ‘nationaal’ onderwerp• valt buiten bestaande (nationale) master narratives? • frequentie van gebruik

Welke geschiedenis kan met digitale bronnen wel of niet geschreven worden?

Voorbeeld: Compactmemory, Duits-joodse geschiedenis en joodse migranten/Jiddisch

22

/ 39

selectie: the infinite archive?

23

/ 39

selectie: the infinite archive?

24

focus  op  belangrijkste  elites  en  bewegingen  die  het  Duitse  jodendom  karakteriseerden  en  op  emancipa8e-­‐processen:  

• klassieke  historiografische  visie  • versterking  master  narra8ves

/ 39

digitalisering = curatie

Data curatie:

25

/ 3926

#3 bronnenkritiek 2.0:data en werken met digitale

bronnen

/ 39

digitale bronnen en data

Overvloed aan digitale bronnen en data (“data as computer-processable information”).

Allerlei vragen en claims:• ‘big data’, maar: how big is big data?• veranderende manier van wetenschap bedrijven: beleven

we the end of theory?

27

/ 39

the ‘end of theory’?

“The new availability of huge amounts of data, along with the statistical tools to crunch these numbers, offers a whole new way of understanding the world. Correlation supersedes causation, and science can advance even without coherent models, unified theories, or really any mechanistic explanation at all.”

Chris Anderson, ‘The End of Theory: The Data Deluge Makes the Scientific Method Obsolete’, Wired Magazine (23 June 2008). URL http://www.wired.com/science/

discoveries/magazine/16-07/pb_theory (accessed March 11, 2013).

28

/ 39

the ‘end of theory’?

“What is too often forgotten, though, is that our digital helpers are full of ‘theory’ and ‘judgement’ already. As with any methodology, they rely on sets of assumptions, models, and strategies. Theory is already at work on the most basic level when it comes to defining units of analysis, algorithms, and visualisation procedures.”

Bernhard Rieder and Theo Röhle, ‘Digital Methods: Five Challenges’ in: David M Berry ed., Understanding Digital Humanities (Houndmills, Basingstoke, Hampshire:

Palgrave Macmillan, 2012) 67-85, 70.

29

/ 39

digitale bronnen en data

Overvloed aan digitale bronnen en data (“data as computer-processable information”).

Allerlei vragen en claims:• ‘big data’, maar: how big is big data?• veranderende manier van wetenschap bedrijven: the end

of theory?• hoe verandert de rol van de onderzoeker? verhouding

mens/machine en angst traditionele geestes-wetenschappers voor overbodigheid

30

/ 39

digitale bronnen en data

“Ideally, we want to combine the human ability to understand and interpret— which computers can’t completely match yet—and the computer’s ability to analyze massive data sets using algorithms we create.”

Lev Manovich, ‘Trending: The Promises and the Challenges of Big Social Data’ in: Matthew K Gold ed., Debates in the Digital Humanities

(Minneapolis: Univ Of Minnesota Press, 2012) 460-476, 469.

31

/ 39

Werken met digitale bronnen:• bronnenkritiek: extern versus intern• in digitale context: nadruk vaak op externe kritiek -->

authenticiteit & herkomst • nadruk op websites en niet op interpretatie van bronnen die

aangeboden worden via die websites!

32

digitale bronnen en data

/ 39

digitalisering en de natie

Roy Rosenzweig:• externe/ interne bronnenkritiek• nadruk op extern: beoordelen websites e.d. (

33

/ 39

digitalisering en de natie

Roy Rosenzweig:• externe/ interne bronnenkritiek• nadruk op extern: beoordelen websites e.d. (

34

/ 39

Werken met digitale bronnen:• bronnenkritiek: extern versus intern• in digitale context: nadruk vaak op externe kritiek -->

authenticiteit & herkomst • nadruk op websites en niet op interpretatie van bronnen die

aangeboden worden via die websites!

andere dimensies: • verlies van materialiteit en dus kennis van onze bronnen• materialiteit en de historische verbeelding• bewustzijn van context verandert/ verlies van context

35

digitale bronnen en data

/ 39

context

Historical  Jewish  Press:Bulle1n  de  l’Alliance  Israélite  Universelle:            full-­‐text  search  =  socialistes 36

/ 39

context

Historical  Jewish  Press:Bulle1n  de  l’Alliance  Israélite  Universelle:            full-­‐text  search  =  socialistes 36

/ 39

context

36

/ 39

context

37

/ 39

context

38

/ 39

slotopmerkingen

1) digitalisering: kritisch kijken wat wel/niet wordt gedigitaliseerd en welke geschiedenissen verteld kunnen worden

2) werken met digitale bronnen & data: ontwikkelen kritische blik op verschil traditionele en digitale bronnen & data

39