เพาเวอพอย ภาษาบาลี 1

บทท 1ความรเบองตนเกยวกบ

ภาษาบาล

อาจารย ชนวชร นลเนตร

คมภรทางพระพทธศาสนาในอดตถกจารกจดจารบนทกเปนภาษาบาลหรอภาษามคธ ผทจะศกษาคนควาพระพทธศาสนาในอดตจงตองศกษาภาษาบาล เพอทจะไดแปลภาษาบาลมาเปนภาษาไทยอกทอดหนง ทำาใหการศกษาพระพทธศาสนาถกจำากดอยในวงแคบ ๆ คอพระสงฆผมความรทางภาษาบาล  แตในยคปจจบนเมอเทคโนโลยกาวหนามากขนภาษาไดรบการแปลจากภาษาหนงเปนภาษาหนงเพยงชวพรบตาตาเดยว ดงเชนโปรแกรมแปลภาษาทางอนเทอรเนตกงายและสะดวกขน ภาษาบาลกไดรบการแปลเปนภาษาตางๆจำานวนมาก แตผศกษาพระพทธศาสนามความจำาเปนตองรภาษาบาลบาง  จงไดนำาการศกษาภาษาบาลมานำาเสนอในเบองตน

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล ภาษามคธ หรอทนยมเรยกกนในประเทศไทยวา ภาษา“บาล เปนภาษาทบนทกหลกคำาสอนของพระพทธศาสนามาตงแต”ในสมยพทธกาล เชอกนวาพระพทธเจาทรงใชภาษาบาลในการเผยแผพระพทธศาสนา แตภาษาบาลไมมตวอกษรจงยากทจะศกษา เมอไปอยในภาษาใดกใชภาษานน ดงนนการศกษาประวตและววฒนาการของภาษาบาลในบทน จงเปนเพยงขอมลเบองตนเทานน หากนกศกษาตองการศกษาอยางละเอยดตองศกษาวชาวรรณคดบาล ดงนนในบทนจงนำาเสนอโดยสงเขปการศกษาพทธวจนะ   การศกษาในพระพทธศาสนานนมหลายระดบจดประสงคทสำาคญทสดคอการหลดพนนนคอนพพาน แตการทจะหลดพนนนเปนเรองของแตละบคคล บางคนเพยงไดฟงการแสดงธรรมเพยงครงเดยวกบรรลทนท

พระพทธศาสนานนนอกจากจะเรยกวาพระธรรมวนยแลวงมคำาเรยกวาพระสทธรรม       

สทธรรมหมายถงธรรมอนด, ธรรมทแท, ธรรมของสตบรษ, หลกหรอแกนศาสนา นนกคอคำาสอนของพระสมมา

สมพทธเจานนไดกำาหนดสงทจะตองศกษาไว 3 ประการคอ 1. ปรยตตสทธรรม หมายถงสทธรรมคอคำาสงสอนจะ

ตองเลาเรยน ไดแกพทธพจน เปนการศกษาทางทฤษฎคอการศกษาพระธรรมวนยใหมความรเปนพนฐานโดยแจมแจง

เสยกอนวา คำาสอนของสมเดจพระสมมาสมพทธเจามอะไร บาง ถาจะนำามาปฏบตจะทำาอยางไร และเมอปฏบตแลวจะได

ผลอยางไร2. ปฏปตตสทธรรม คอปฏปทาอนจะตองปฏบต ไดแก

อฏฐงคกมรรค หรอไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา คอ  การนำาเอาพระธรรมวนยมาปฏบตดวยกาย วาจา ใจ

1.1 ประวตและววฒนาการของ ภาษาบาล (ตอ)

ชอเรองและเคาโครงเนอหาพรอมดวย SmartArt 3. ปฏเวธสทธรรม คอสทธรรมคอผลอนจะพงเขาถง หรอบรรลดวยการปฏบต ไดแก มรรค ผล และนพพาน

เปนขนทแสดงถงผลของการปฏบตตามพระธรรมคำาสง  สอนของพระสมมาสมพทธเจา มหามกฏราชวทยาลย,

อรรถกถาวนย มหาวภงค, เลม 1 ภาค 1,(กรงเทพฯ:,มหามกฏราชวทยาลย,2525), หนา 740.• ศกษาพระปรยตธรรมน สวนใหญเปน

พระภกษสามเณรผมศรทธาทไดเขามา บรรพชาอปสมบทในพระพทธศาสนา บคคล

ทเขามาบวชในพระพทธศาสนาแลวมภารกจ ทตองทำาสองประการ คอประการแรกไดแก

คนถธระ การศกษาพระธรรมวนยซง พระพทธเจาไดทรงสงสอนไว การศกษาชนด

นเนนภาคทฤษฎ และประการทสองคอ วปสสนาธระ การเรยนพระกรรมฐานโดยเนน

ลงไปทการปฏบตทางกาย

การแสดงพระธรรมเทศนา คำาสงสอนทพระพทธองคทรงแสดงดวยพระโอฏฐ ตามทพระองคจะทรงโปรดประทานพระสทธรรมเทศนาแกพทธบรษทตามสมควรแกฐานะผทฟงมทงพระภกษสงฆและคฤหสถ สำาหรบพระภกษสงฆนน เมอไดฟงพระสทธรรมเทศนาของพระพทธเจาแลวกนำามาถายทอดแกสทธวหารกและอนเตวาสกตอกนไป เนองจากในกลมผฟงนนมหลายเชอชาต หลายภาษา พระพทธองคทรงใชภาษาอะไรในการแสดงธรรม จงเปนปญหาทนกปราชญทงหลายถกเถยงกนมาโดยตลอด

การศกษาคำาสอนของพระพทธเจานเรยกวาคนถธระหรอการศกษาพระปรยตธรรมซงม 9 ประการ เรยกวา นวงคสตถศาสน แปลวา คำาสอนของพระศาสดามองคเกา ซงไดแก “ ”สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาดก อพภตธรรม และเวทลละ พระปรยตธรรม หรอ นวงคสตถศาสนน พระพทธเจาทรงแสดงดวยภาษาบาล แตทวาภาษาบาลคอภาษาอะไรกนแน

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

ในสมยพทธกาลบรรดาสาวกผเขามาอปสมบทในพระพทธศาสนานนมหลายวรรณะทงกษตรย พราหมณ แพศย ศทร และมาจากหลายเมอง ซงแตเมองคงจะมภาษาพดของตนเอง เนองพระพทธเจาเปนนรตตปฏสมภทาคอฉลาดในภาษา ดงนนคงตองใชหลายภาษาในการแสดงพระธรรมเทศนาดงนมผกลาวไววา สมย“พทธกาล  ภาษาตางๆทพระพทธองคทรงใชประกาศพระศาสนาแสดงธรรมสงสอนประชาชนนนมมากภาษาทงประเภทภาษาปรากฤต ทงประเภทภาษาสนสกฤต แตกเปนเครอของภาษาอรยกะทงนน สวนมากกเปนประเภทภาษาปรากฤต โดยเฉพาะอยางยงภาษามคธทเปนภาษาสามญซงชาวบานชาวเมองเขาใชพดกนทวๆไปในทองถนอนอยในอทธพลของภาษามคธทเรยกวาอสทธมาคธ สวนนอยกเปนประเภทภาษาสนสกฤตคอภาษาปรากฤตทปรบปรงดแลว คำาสงสอนในสมยพทธกาลนน กหาเรยกวาบาลไม เพราะพระพทธองคกำาลงสงสอนอยคำาสงสอนครงนนเปนแตตรสเรยกรวมๆวาธรรมซงทรงระบไว 9 ลกษณะเรยกวานวงคสตถศาสน 

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

พระพทธเจาทรงใชภาษาอะไรแสดงพระธรรมเทศนา,พมพครงท2, (กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย,2532),หนา 21) ประเทศอนเดยมภาษาหลกอย 2 ตระกล คอ ภาษาปรากฤต และ ภาษาสนสกฤต ในภาษาปรากฤตแบงยอยออกเปน 6 ภาษา คอ

1. ภาษามาคธ ภาษาทใชพดกนอยในแควนมคธ 2. ภาษามหาราษฎร ภาษาทใชพดกนอยในแควนมหา

ราษฎร 3. ภาษาอรรถมาคธ ภาษากงมาคธ เรยกอกอยางหนง

วา ภาษาอารษปรากฤต 4. ภาษาเศารน ภาษาทใชพดกนอยในแควนศรเสน5. ภาษาไปศาจ ภาษปศาจ หรอภาษาชนตำา และ6. ภาษาอปภรงศ ภาษาปรากฤตรนหลงทไวยากรณได

เปลยนไปเกอบหมดแลว ภาษามาคธ หรอ ภาษามคธ เปนภาษาทพระพทธเจา

ทรงใชสงสอนประชาชน ครนตอมาพระพทธศาสนาไดมาเจรญแพรหลายทประเทศศร

1.1 ประวตและววฒนาการของ ภาษาบาล (ตอ)

ภาษามาคธ หรอ ภาษามคธ เปนภาษาทพระพทธเจาทรงใช สงสอนประชาชน ครนตอมาพระพทธศาสนาไดมาเจรญแพรหลาย ทประเทศศรลงกา ภาษามาคธไดถกนกปราชญแกไขดดแปลงรป

แบบไวยากรณใหกระทดรดยงขนจงมชอใหมวา “ ” ปาล หรอ ภาษา บาล เปนภาษาจารกพระไตรปฏกดงทเราเหนอยในปจจบนคำาวา บาล มาจากคำาวา ปาล ซงวเคราะหมาจาก ปาล ธาต ในความรกษา

ลง ณ ปจจย ๆ ทเนองดวย ณ ลบ ณ ทงเสย มรปวเคราะหวา พทธวจนำ ปาเลตต ปาล(ภาสา) แปลโดยพยญชนะวา ภาษาใดยอม

รกษาไวซงพระพทธวจนะ เพราะเหตนน ภาษานนชอวา ปาล แปล  โดยอรรถวา ภาษาทรกษาไวซงพระพทธวจนะ พระมหาฉลาด ปร

ญาโณ,คมอการเรยนบาลไวยากรณ(กรงเทพฯ: เลยงเชยง,2530), หนา 2)  

ภาษาบาล (Pali จากศพทภาษาเดมวา Pāli)  เปนภาษาของ อนเดยฝายเหนอในสมยราวครสตศตวรรษท 7-6 กอนครสตกาล

อยในตระกลอนโดยโรเปยน (Indo-European) และอยในกลมอน โดอารยน (Indo-Aryan)   เชนเดยวกบภาษาสนสกฤต นกปราชญ

ทางภาษาสวนใหญจดเขาอยในกลมอนโดอารยนหรออนดกสมยกลาง

(Middle Indo-Aryan หรอ Middle Indic)  แตผทคานวาไมใช เปนภาษาสมยใหมกวานนกม  เปนภาษาปรากฤต (ภาษาถนในอนเดยสมยนน) ภาษาหนง  ซงไมมผใดสามารถชขาดลงไปไดวาเปนภาษาของถนใดกนแนและมตนกำาเนดมาจากภาษาอะไร อยางไร แตสวนใหญลงมตกนวาเปนภาษาอนดกสมยกลางรนเกากวาภาษาปรากฤตอน ๆ โดยดจากรปภาษา ภาษาบาลใชกนแพรหลายในฐานะภาษาทใชเขยนคมภรพทธศาสนาฝายเถรวาท ความหมายของคำาวา Pāli โดยปรกตแปลกนวา แถว แนว ขอบเขต เปนตน    ผนบถอพทธศาสนาสวนใหญเชอวา บาล คอภาษาของชาวมคธ ซงมถนทอยทางใตของแควนพหารปจจบน  เพราะพระพทธเจาประทบอยทกรงราชคฤห เมองหลวงของแควนมคธนาน คงจะใชภาษามคธในการเผยแพรพทธศาสนา  ความเชอนแพรหลายมากโดยเฉพาะในเมองไทยสมยกอน จะเหนไดจากพจนานกรมหรอปทานกรมรนเกาทมกยอชอภาษาบาลวา ม. อนหมายถง มคธ  คำาวา ภาษามคธ นเปนชอทเรยกกนในเมองไทยเทานน

1.1 ประวตและววฒนาการของ ภาษาบาล (ตอ)

ศพทเฉพาะทเปนชอภาษาของชาวมคธคอคำาวา มาคธ (Māgadhī) แตกมผแยงวา ลกษณะของภาษามาคธตางกนบาลหลายประการ  จงไมนาจะเปนภาษาเดยวกน  เชน1.ใชเสยง ś  (ตาลชะ) ในททภาษาบาลใชเสยง s (ทนตชะ) ทงนเพราะภาษามาคธมเสยงอสมเสยงเดยว คอ เสยงอสมชนดตาลชะ(palatal ś)ไมใชเสยงอสมชนดทนตชะ (dental s) เหมอนบาล2. เสยง rทบาลม มาคธไมม ใชเสยง I แทน 3. เสยงทายคำานาม a การนตวภตตท 1 เอกพจนทบาลเปน o มาคธเปน e4. เสยง y ระหวางสระ (intervocalic ya) บางครงกหายไป บางครงกเปลยนเปนเสยง j ไมคงเดมตลอดเหมอนบาล   

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

นกปราชญผใหเหตผลนทสำาคญมอยสองคนคอ บรนฟ (Burnouf)และลาสเลน (Lassen)  (พระมหาเสฐยรพงษ ปณณวณโณ, โครงการตำาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร,(พระนคร: โรงพมพไทยวฒนาพานชช,2514),หนา 8) แตเหตผลดงกลาวกมผแยงวา เหตทเปนเชนนนเพราะพระพทธเจาเปนชาวแควนโกศล  มใชแควนมคธ สำาเนยงพดยอมเพยนจากคนทองถนนนไปบางไมมากกนอย เรยกวาเปนการพดภาษามคธแบบชาวโกศล  อกประการหนง พระองคไดตรสวา ไมควรยดมนในภาษาถนใดถนหนง เมอเสดจไปสอนทใดกคงจะทรงใชภาษาถนนน ภาษาจงอาจเกดการปะปนกน ประกอบกบการใชศพทเฉพาะทแปลกออกไป ภาษามาคธทพระพทธเจาตรสจงไมควรจะใชภาษามาคธบรสทธทชาวมคธใชพดกน เพราะไดรบอทธพลมาจาภาษาอน  เหตผลอกขอหนงกคอ เรารจกลกษณะภาษามาคธอยางทเปนอยนจากบทละครสนสกฤต ซงเขยนขนหลงสมยพทธกาลเปนเวลานาน ไมมใครรวาในสมยพทธกาลภาษาภาษามาคธมลกษณะอยางไร อาจคลายคลงกบภาษาบาลมากกได แลวจงไดเกดการเปลยนแปลงในระยะหลง ภาษาบาลเองกเปนภาษาทถายทอดกนมาโดยมขปาฐ (Oral Tradition)

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

กวาจะไดจารกเปนหลกฐานกเปนภาษาตาย ไมมใครใชพดกนแลว ในขณะทภาษามาคธซงยงไมตายไดววฒนาการเปลยนแปลงรปไปเรอย ๆ จนแตกตางกนโดยสนเชง จงไมเปนทยอมรบวาเปนภาษาเดยวกน นกปราชญบางคน เชน เวสเตอรการด (Westergard)คหน(E. Kuhn) และ ฟรงเก (R.O. Franke) อางหลกฐานจากศลาจารกของพระเจาอโศกวา พระมหนทรเถระ โอรสพระเจาอโศก ผเดนทางไปเผยแพรพทธศาสนายงลงกาทวป ไดใชภาษาของพระองคซงมลกษณะคลายภาษาบาล เมอลงการบคำาสอนทางพทธศาสนาจงรบภาษานนมาใชดวย และภาษานเองทไดววฒนาการมาเปนภาษาบาลทเรารจกกน    นกปราชญกลมนสนนษฐานวาตนกำาเนดของภาษาบาลนาจะอยบรเวณทเรารจกกน นกปราชญกลมนสนนษฐานวาตนกำาเนดของภาษาบาลนาจะอยบรเวณตงแตใจกลางของประเทศอนเดยจนจดเทอกเขาหมาลยตะวนตก ใกลเคยงกบบรเวณกรงอชเชน เพราะพระมหนทรเถระเปนชาวอชเชน แตขอเสนอดงกลาว โอลเดนแบรก (Oldenberg) ไมเหนดวย ทงขอทวา พระมหนทรเถระเปนชาวอชเชน และขอทวาไดเสดจไปสบศาสนาทลงกา เสนาะ ผดงฉตร,ความรเบองตนเกยวกบวรรณคดบาล,(กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย,2532),หนา 67)  ผรบางกลมไมบอกประวตของภาษาวามกำาเนดแตไหน เพยงแตแปลคำาวา Pāli วามาจาก Pāla แปลวา คมครอง รกษา หมายถง เปนภาษาทคมครองรกษาพทธศาสนาไวใหยนยงตอมาตราบเทาทกวนน 

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

บางคนกเชอวาภาษาบาลอาจเปนภาษาทพระพทธองคทรงประดษฐขน(artificial language) เพอใชเปนภาษากลางในการเผยแพรพทธศาสนา เพราะไมตองการเลอกทรกมกทชงดวยการใชภาษาถนใดถนหนง แตไดดดแลปงใหออกเสยงงายและสะดวกกวาสนสกฤต รปคำาหลายรปคลายความซบซอนลง และไมเหมอนภาษาถนใด อาจเปนการรวมและหลอมออกมาใหมแลวตงชอใหมกเปนได ขอทควรสงเกตกคอ ภาษาบาลเดมไมไดชอน ไมมใครทราบวาชออะไร คำาวา Pāli เดมเปนคำาทใชเรยกคำาสอนของพระพทธเจา ไมใชชอ ภาษา เชน ในสำานวนวา "ในพระบาล" ภาษานไดชอวา Pāliหรอบาล เพราะใชถายทอดพระไตรปฎก เชนเดยวกบภาษาพระเวทซงไมมใครทราบวาชออะไร เรยกกนทวไปวาภาษาพระเวทเพราะใชบนทกคมภรพระเวท ภาษาบาลนน มตของนกปราชญทงตะวนตก ตะวนออก เหนขดแยงกนไปหมด บางวา เปนภาษาชาวโกศลพด เพราะพระผมพระภาคเปนชาวแควนโกศล ในธรรมเจตยสตร พระเจาปเสนทโกศลกราบทลพระศาสดาวา พระผมพระภาคเปนชาวโกศล แมหมอมฉนกเปนชาวโกศล เพราะฉะนน พระองคจะตองใชภาษาชาตภมของพระองค ในการประกาศพระศาสนา

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

1. บางทานกเหนวา บาลเปนภาษาอวนตโบราณ เพราะพระมหนทร เปนชาวเวทสาครในอวนต นำาเอาภาษานไปลงกา  2. บางมตกวา เปนภาษาอนเดยภาคใต  3. แตมตสวนใหญยนยนวา เปนภาษามคธโบราณท เรยกวา "มาคธ" จดอยในสกลภาษาปรากฤต เมอสรปมตตางๆ เหลาน เราไดสาระทนาเชออยขอหนงคอ ภาษาบาลในพระไตรปฎกนนเปนภาษามคธอยางแนแท คำาวา "บาล" นอกจากจะหมายถงภาษาอนมระเบยบแบบแผน คำานยงเลอนมาจากคำาวา "ปาฏล" ซงหมายถงเมองปาฏลบตรนนเอง เพราะฉะนนภาษาบาลกคอ ภาษาปาฏลบตร อนเปนเมองหลวงของแควนมคธตอจากกรงราชคฤห  แตเหตใดภาษาบาลจงสญไปจากอนเดย นนกเพราะเมอแควนมคธเสอมอำานาจลง ภาษาอนไดไหลเขามาแทนท ภาษาดงเดมคอยๆ สลายตวเอง โดยราษฎรหนไปนยมพดภาษาผมาปกครอง ความจรงพระศาสดามไดผกขาดภาษาใดภาษาหนงในการแสดงธรรม พระองคเองตรสภาษาทองถนตางๆของอนเดยได ทรงแสดงธรรมดวยหลายภาษา ทรงอนญาตใหเรยนพทธพจนดวยภาษาทองถนได ครงหนงมภกษพนองสกลพราหมณ ทลขอพทธานญาต ยกพทธพจนขนสภาษาเดยวเชนกบภาษาในพระเวททรงตเตยน แตเหตไฉนปฐมสงคายนาจงใชแตภาษาบาลภาษาเดยวขนสสงคตเลา เหตผลมดงนคอ

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

1) การประชมสงคายนา ตองการความสามคค ความเปนระเบยบ ถาปลอยใหผประชม ตางรปตางใชภาษาทองถนของตนๆทประชมกไมเปนอนประชม ไมเปนระเบยบ2) ภาษาบาล เปนภาษาชาวมคธ การประชมกทำากนในมคธยอมเปนธรรมดาอยเอง ตองเลอกภาษาน 3) พระอรหนต ผเขาประชม เขาใจวาสวนใหญเปนชาวมคธหรอชาวเมองอนทขนอยกบมคธ 4) มคธในครงนน เปนมหาอำานาจชนหนงในอนเดย มเมองขน เชน โกศล วชช กาส จมปา ภาษามคธจงเปนภาษาทมอทธพลในยคนน (เสถยร โพธนนทะ,ประวตศาสตรพระพทธศาสนา, พมพครงท 4,(กรงเทพฯ: มหามกฏราชวทยาลย,2543),หนา 71)  อยางไรกตามคณะสงฆอนๆ ทใชภาษาทองถนไมใชมคธรองรบพทธพจนกยงมอกมากกวามาก นนคอเหตผลทใชภาษาบาลในการบนทกหลกคำาสอนของพระพทธศาสนาเถรวาท อกษรทใชเขยนภาษาบาล 

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

เนองจากภาษาบาลไมมตวอกษร มแตเสยงเมอไปอยในภาษาใดจงใชตวอกษรในภาษานนเขยนเชน อกษรไทย พราหม, เทวนาคร, สหล, พมา, มอญ, ขอม, ลาว โรมน เปนตน(ฉลาด บญลอย, ประวตวรรณคดบาลตอน 1,(พระนคร:มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2505), หนา 23)

ภาษาบาลไมมตวอกษรของตนเอง เรยกวาเปนภาษาพดทถายทอดกนมาโดยการทองจำาโดยแท ใชในถนใดกใชอกษรของถนนนถายเสยง เชน ไทยกใชอกษรไทย ลาวใชอกษรธรรม เขมรใชอกษรขอม (สวนใหญเปนขอมบรรจง) ในซกโลกตะวนตกใชอกษรโรมน ถาอกษรภาษาใดถายเสยงไดไมครบ เสยงกจะเปลยนไป และในปจจบน  อกษรโรมนกเปนทนยมใชมากทสดในการศกษาภาษาบาลเชนเดยวกบภาษาสนสกฤต ตามเหตผลทกลาวมาแลวขางตน อกทงเพอใหสะดวกในการเปรยบเทยบเสยงระหวางภาษา ตามหลกภาษาศาสตรดวยและเมอถายเสยงดวยอกษรตวโรมน กจะใชชอยอเปนภาษาองกฤษวา Pนกปราชญบางทานยนยนวา ภาษาปาลหรอบาลนนหมายถงภาษาทองถนของชาวมคธ มลกษณะมลกษณะทสำาคญคอ (1) ภาษาบาลเปนอตตมภาษาคอภาษาชนสง (2) ภาษามคธเปนมลภาษาคอภาษาดงเดมสมยแรกตงปฐมกป(พระเทพเมธาจารย (เชา ฐตปญ, แบบเรยนวรรณคดประเภทคมภรบาลไวยากรณ,(พระนคร: รงพมพประยรวงศ, 2504, 19)

1.1 ประวตและววฒนาการของภาษาบาล (ตอ)

1.2 อกขระภาษาลอกขระ หมายถง ตวอกษรหรอตวหนงสอในภาษาบาล แบงเปน 2 ประเภท คอ สระ และพยญชนะ คอ (พฒน เพงผลา 2553: 3-9)

1) สระภาษาล (Vowel) มอย 8 เสยง เรยกวานสสย เพราะออกเสยงเองได คอ อะ อา อ อ อ อ เอ โอ แบงเปนสระเสยงสน 3 ตว และสระเสยงยาว 3 ตว และสระผลระหวางเสยสนและเสยงยาวอก 2 สระ คอ อ+อ = เอ อ+อ = โอ - สระเสยงสนเรยกวา รสสะสระ ม 3 ตว คอ อะ อ อ- สระเสยงยาวเรยกวา ทฆะสระ ม 5 ตว คอ อา อ อ เอ โอ 2) พยญชนะภาษาบาล (Consonant) พยญชนะในภาษาบาลม 33 ตว พยญชนะเรยกวานสสต แปลวา อาศย หมายถง ตองอาศยสระจงออกเสยได พยญชนะแบงเปน 2 วรรค คอ พยญชนะวรรค (Grouped) กบพยญชนะอวรรค (Non-grouped) ตามตอไปน

2.1) พยญชนะวรรค หมายถงพยญชนะทฐานเกดเดยวกน ม 25 ตว แบง 5 วรรค แตละ ม 5 ตว ดงน

วรรคท 1 เรยกวา ก วรรค คอ ก ข ค ฆ ง เกดทคอ เรยกวา กฏฐชะ

วรรคท 2 เรยกวา จ วรรค คอ จ ฉ ฌ ช ญ เกดทเพดาน เรยกวา ตาลชะ

วรรคท 3 เรยกวา ฏ วรรค คอ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ เกดทเหงอกเรยกวา มทธชะ วรรคท 4 เรยกวา ต วรรค คอ ต ถ ท ธ น เกดท ฟน เรยกวาทนตชะ

วรรคท 5 เรยกวา ป วรรค คอ ป ผ พ ภ ม เกดท รมฝปากเรยกวาโอฏฐชะ

1.2 อกขระภาษาล (ตอ)

2.2) พยญชนะอวรรค หรอเศษวรรค พยญชนะอวรรค หรอเศษวรรค หมายถง พยญชนะทจดเปนพวกเดยวกนตามฐานทเกดไมได ม 8 ตวรวมนคหต อำ คอ อวรรค (เศษวรรค) ไดแก ย ร ล ว ส ห ฬ อำ ตารางแสดงหนวยเสยงในภาษาบาล ตามแหลงเสยง (วรรค) เขยนดวยอกษรไทยและอกษรโรมนตารางแสดงหนวยเสยงในภาษาบาล ตามแหลงเสยง (วรรค) เขยนดวยอกษรไทยและอกษรโรมน

วรรคสระ อโฆษะ (ไมกอง) โฆษะ (กอง)

นาสก รสสระ

(สน) ทฆสระ

(ยาว) สถล

(เบา) ธนต

(หนก) สถล (เบา)

ธนต(หนก)

กณฐชะ อะ อา ก ข ค ฆ ง

ตาลชะ อ อ , เอ จ ฉ ช ฌ ญ

มทธชะ - - ฏ ฐ ฑ ฒ ณ

อกษรไทยและอกษรโรมน

ทนตชะ - - ต ถ ท ธ น

โอฏฐชะ

อ อ , โอ ป ผ พ ภ ม

การเทยบเสยงภาษาบาล จากอกษรไทย เปนอกษรโรมน

เทยบอกษรไทยเปนโรมนทใชเขยนบาลอกษรไทยทใชในบาล อกษรโรมน

ก ข ค ฆ ง k, kh, g, gh, ṅ จ ฉ ช ฌ ญ c, ch, j, jh, ñ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ , h, , h, ṭ ṭ ḍ ḍ ṇ ต ถ ท ธ น t, th, d, dh, n ป ผ พ ภ ม p, ph, b, bh, m ย ร ล ว ส ห ฬ อำ y, r, l, v, s, h, , ḷ ṁṃ หรอ ŋ อ อา อ อ อ อ เอ โอ a, ā, i, ī, u, ū, e,o

ตวอยางการเทยบเสยงดวยอกษรโรมน

นโม ตสส : Namo tassa ภควโต อรหโต : Bhagavato Arahatoสมมสมพทธสส: Sammāsambuddhassa อชฌตตก : Ajjhattika อนตรธาน : antaradhāna อปททวเหต : Upaddavahetu ชมพนท : jambūnada ขณฑสกขรา : khaṇḍhasakkharā ทพภกขภย : dubbhikkhabhaya ทกกรกรยา : dukkarakiriyā ปจจตถรณ : paccattharaṇa ปพพาชนยกมม : pabbājanīyakammaปทวลญช : padavalañja ปญญาภนหาร : puññābhinihāra ราชปลลงก : rājapallanka สปฏปนโน : supatipanno

1.3 การเขยนและออกเสยงคำาในภาษาบาล พยญชนะบาลเมอนำามาใชเปนศพทหรอคำา มการใชพยญชนะอย 2 ชนด คอ1. พยญชนะเดยว หมายถงคำาทมพยญชนะเดยวอยทพยางคตน กลาง หรอทายคำา พยญชนะเดยว ทำาหนาทเปนพยญชนะตน เปนตวสะกดไมได ยกเวนนคคหต อำ (อง) พยญชนะเดยวเวลาออกเสยงจะตองมเสยงกำากบพยญชนะทกตว สระ อะ เวลาเขยนดวยอกษรไทย ไมมรป สระ อะ ทตวพยญชนะเดยว แตเวลาออกเสยงตองออกเสยงสระ อะ เวลาเขยนดวยอกษรโรมน จะมรปสระ a ทายพยญชนะเดยวนนๆ เชน

เสยง อะ เชน นร –nara อานวา น-ะระ (คน) ธน- dhana อานวา ทะ-นะ (ทรพย) ผล – phala อานวา ผะ-ละ (ผลไม) คำาทพยญชนะเดยวทมเสยงสระอน ดงนเสยง อา เชน นาวา nava อานวา นา-วา (เรอ) มาลา-mala อานวา มา-ลา (ดอกไม) ตารา-tara อานวา ตา-รา (ดวงดาว) เปนตน เสยง อ เชน วธ – vidhi อานวา ว-ท (วธ) นธ –nidhi อานวา น-ท แปลวา ขมทรพย มต- miti อานวา มต แปลวา การวด เปนตนเสยง อ เชน มาล–mali อานวา มา-ล แปลวา คนทำาดอกไม สาม – sami อานวา สา-ม เปนตนเสยง อ เชน คร – garu อานวา คะ-ร แปลวาคร ปส- pasu อานวา ปะ-ส (สตวเลยง) เปนตน

เสยง อ เชน วท –vidu อานวา ว-ด หรอ ว-ท แปลวา คนฉลาด วธ –vadhu อานวาวะ-ท แปลวา หญงสาว เปนตนเสยง เอ เชน เวร-vera อานวา เว-ระ (เวร) แปลวาเวร เมรย –meraya อานวา เม-ระ-ยะ แปลวา นำาเมา เปนตนเสย โอ เชน โลก –loka อานวา โล-กะ แปลวา โลก โจร-cora อานวา โจ-ระ เปนตน 2. พยญชนะค บาลเรยกวาพยญชนะซอนหรอพยญชนะสงโยค หมายถงมการซอนพยญชนะในวรรค ตวท 2 และ 3 ในวรรคเดยวกน พยญชนะตวท 2 ทำาหนาทเปนตวสะกด เวลาเขยนใหใชจด( . ) ใตตวสะกด ถาไมมสระทำาหนาทเปนไมหนอากาศดวย เชน สจจ อานวา สด-จะ ถามตวสระเปนตวสะกด อยางเดยว เชน เสฏฐ อานวา เสด-ถ, ทกข อานวา ดก-ขะ/ ทก-ขะ, อกขร อานวา อกขะระ วฏฏ อานวา วด-ตะ, วญญาณ อานวา วน-ยา-นะ เปนตน 3. เครองหมายในภาษาบาล

1. นคคหต (อำ) อานวา อง เปนจดอยบนตวอกษรตวสดทาย ใชแทน ไมหนอากาศ และ ง เชน พทธ ำ (พดทง) ธมมำ (ทำามง) สงฆำ (สงคง) สรณำ (สะระนง) อหำ (อะ-หง) ตวำ (ตะ-วง) เปนตน พยญชนะทอาศยสระอย และมนคคหต (อำ) วางกำากบอยขางบน นคคหตนนจะตองอานเปน ง เชน ปสส อานวา ปสสง, กาเรส อานวา กาเรสง 2. จดพนท (.) เปนจดทเขยนไวใตพยญชนะ ม สองลกษณะ ดงน(2.1) เปนตวสะกด พยญชนะ ทใชเปนตวสะกดในภาษาบาล ในกรณทไมมสระอยพยญชนะตวหนาพยญชนะทมจดจะเปนตวสะกดและเปนไมหนอากาศของพยญชนะตวหนา เชน สตต ราชภฎนครราชสมา ถามสระอยใหพยญชนะตวหนาอยเปนเพยงแคตวสะกด วญญาณ, เวสสวณโณ, อณห (ความรอน) โกณทญญภกข, สกขา, มนสโส เปนตน

(2.2) เปนพยญชนะตน โดยปกตแลวในภาษาบาลไมมการใสจดใตคำาพยญชนะตน หรอพยญชนะถาไมใชตวสะกดตามทกลาวมาขางบน แตมคำาทยมมาจากภาษาสนสกฤต เพอใหเกดเสยงควบกลำา ดานหลงเหมอนภาษาเดม จงมจดไวเพอใหออกเสยงควบกลำา เชน ทวาร (ประต) วยญชน (พยญชนะ) ทว (สอง) พราหมณ (bra-hma-na เปนตน (2.3) พยญชนะทอาศยสระอย และพยญชนะตวถดมาจะมพนท (.) หรอจดวางกำากบอยใตพยญชนะ ตวถดมานน กใหอานออกเสยงเปนตวสะกดธรรมดา เชน ภกขสส อานวา ภกขสสะ ปกโกเปนต อานวา ปกโกเปนต 3) คำาทม ตวา ตวาน เปนตวสะกด ซงวางกำากบอยสดทาย จะตองอานออกเสยง ต ซงเปนตวสะกดของ คำาหนา ต นน ใหออกเสยง ต (ตะ)ดวย ซงจะมการออกครงเสยง (ออกเสยงสนๆ) เชน ทตวา อานวา ทดตะวา ทตวาน อานวา ทดตะวานะ (ต อานวา ตะ ออกครงเสยง) 4) กรณท ต ไมมพนท (.) หรอจดอยใต เหมอนขอ 4 กใหอานออกเสยงเตมเสยงตามปกตเหมอน การอานออกเสยงในขอ 1 เชน ทตวา อานวา ทะ ตะ วา สตวา อานวา ส ตะ วา 5) ยงมศพทททำาหนาทเปนตวสะกดและตองออกเสยงในตวของมนเองดวย โดยออกเสยงครงเสยง เชน สกยปตโต อานวา สกกะยะปตโต ตณห อานวา ตนนะฮ ตสมา อานวา ตสสะมา