FUNDUSZE STRUKTURALNE UNII EUROPEJSKIEJ

Mgr Agata Wróbel

FUNDUSZE STRUKTURALNE I FUNDUSZ SPÓJNOŚCI,

T. KIERZKOWSKI, A. JANKOWSKA, R. KNOPIK , WARSZAWA 2009

europa.eu <obszary wsparcia ec.europa.eu <możliwości finansowania

www.funduszeeuropejskie.gov.pl

2

POLITYKA REGIONALNA

LONDYN HAMBURGLONDYN HAMBURG

MONACHIUM

MEDIOLAN

PARYŻ

14% terytorium43% produkcji Unii Europejskiej

1/3 ludności

3

Poziom krajowy: Luksemburg > Rumunia pod względem dochodu

na jednego mieszkańca Poziom regionalny:

Inner London PKB per capita 290% średniego PKB UE

pół-wsch. Rumunia 23% średniego PKB UE

4

PRZYCZYNY i SKUTKI RÓŻNIC W ROZWOJU REGIONÓW

PRZYCZYNY geograficzne - peryferyjne położenia regionu, trudne

warunki klimatyczne i geograficzne historyczne społeczne i gospodarcze - niedostatecznie rozwinięta

infrastruktura, niekorzystna struktura gospodarki, niski poziomu kwalifikacji zawodowych ludności

SKUTKI Zubożenie społeczeństwa, Zła jakość szkolnictwa, Wyższe bezrobocie Niewydolność infrastruktury

Trudna sytuacja niektórych spośród państw członkowskich UE wynika częściowo z dziedzictwa gospodarki centralnie planowanej.

5

6

EWOLUCJA POLITYKI REGIONALNEJ Preambuła Traktatu Rzymskiego z 1958 :

„Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju przez redukowanie zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenie zacofania regionów mniej uprzywilejowanych”.

PRZYCZYNY PRZEOBRAŻEŃ:• Zmiany w sytuacji przemysłu Wspólnoty pod wpływem

KRYZYSU lat 70, spadki koniunktury w kolejnych latach • POSZERZANIE integracji o nowe kraje członkowskie• POGŁĘBIANIE integracji

7

PIERWSZY ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1958-1974

Polityka regionalna => kompetencja państw

EWWiS – projekty z zakresu restrukturyzacji węgla i stali EBI – działalność pożyczkowa; projekty , których celem

był „harmonijny rozwój Wspólnoty” EFS – nowe miejsca pracy/ zapobieganie bezrobociu EFGiOR

Mechanizm antydumpingowy 1968 Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej 1972 –EFRR miał „korygować podstawowe dysproporcje

wewnątrz Wspólnoty Europejskiej wynikające przede wszystkim z przewagi rolnictwa, zmian w przemyśle lub strukturalnego bezrobocia

1973 – akcesja Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii

8

DRUGI ETAP POLITYKI REGIONALNEJ 1975-1985

Kryzys lat 70 => spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego

1. stycznia 1975 – EFRR Podział pieniędzy między państwa i refundacja

wydatków Zasada współfinansowania – 20-30% Zgodność z priorytetami Pomoc uzyskiwały państwa a nie podmioty

gospodarcze

REGION? REGION MNIEJ ROZWINIĘTY?

9

NUTS -nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznych

NUTS 0 - KRAJ NUTS 1 – MAKROREGIONY (grupa województw

6) NUTS 2 – REGIONY (województwa 16) NUTS 3 – PODREGIONY (grupa powiatów 66) NUTS 4 – powiaty i miasta na prawach

powiatów NUTS 5 – gminy

* NUTS 4 i 5 – Local AdministrativeUnits(LAU)10

C.D. DRUGIEGO ETAPU POLITYKI REGIONALNEJ

KRYTERIA POMOCY DLA REGIONÓW PKB per capita znacząco niższy niż średnia kraju Wysokie znaczenie rolnictwa i lub przemysłów

schyłkowych Wysoko stopa bezrobocia lub migracja

SZCZEGÓLNE ZASADY PODZIAŁU ŚRODKÓW Zasada słusznego zwrotu

1979 reforma EFRR 5% środków do dyspozycji Komisji 1981 akcesja Grecji – zwiększenie rozpiętość w rozwoju

regionalnym

11

REFORMA POLITYKI REGIONALNEJ 1984 Obszary Polityki Regionalnej

1.okresowa analiza sytuacji społ-ekonom. 2. koordynacją narodowych polityk 3. ocena regionalnych skutków wszystkich głównych

polityk System widełkowy Rozszerzenie kompetencji Komisji 11,5% Regiony

a. regiony cechujące się długotrwałym niedorozwojem

b. regiony o niskim poziomie dochodów, wysokiej stopie bezrobocia i wysokim wskaźniku migracji

c. regiony narażone na ujemne skutki działalności WE d. regiony przygraniczne

12

TRZECI ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1986-1992

decyzja o utworzeniu rynku wewnętrznego akcesja Hiszpanii i Portugalii 1986 nacisk Wielkiej Brytanii na bardziej

sprawiedliwy podział środków

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (JAE)1986 „Spójność ekonomiczna i socjalna”

1988 reforma funduszy strukturalnych

13

CZWARTY ETAP ROZWOJU POLITYKI REGIONALNEJ 1993-1999

Traktat z Maastricht Unia Gospodarcza i Walutowa Fundusz Spójności Europejski Fundusz Inwestycyjny Komitet Regionów

Wzmocnienie EBC Przekształcenie sektorowego instrumentu

skierowanego do rybołóstwa w nowy instrument – FIOR

1995 –Austria, Finlandia i Szwecja

14

PIĄTY ETAP 2000-2006 AGENDA 2000 CELE 6=>3

CEL 1- wspieranie rozwoju regionów zapóźnionych w rozwoju oraz słabo zaludnionych regionów północnej Europy

CEL 2- wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych

CEL 3 - wspieranie adaptacji i modernizacji polityk oraz systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia

INICJATYWY: INTERREG, URBAN, EQUAL, LEADER POMOC HARMONIZACYJNA – instrument pomocy przedakcesyjnej

ISPA I SAPARD INSTRUMENTY FINANSOWANIA:

Europejski Fundusz Społeczny  Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej  Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego  Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa 

7 letnie okresy programowania

15

2007 - 2013 Traktat o Unii Europejskiej: Preambuła „[Państwa] WYRAŻAJĄC MOCNĄ WOLĘ popierania

postępu gospodarczego i społecznego swych narodów poprzez urzeczywistnienie rynku wewnętrznego oraz umacnianie spójności i ochrony środowiska naturalnego, przy uwzględnieniu zasady stałego rozwoju, oraz prowadzenia polityk, które zapewnią, że integracji gospodarczej towarzyszyć będzie równoczesny postęp w innych dziedzinach,

Art. 3 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej preambuła: W TROSCE o wzmocnienie jedności swych gospodarek i

zapewnienie ich harmonijnego rozwoju, poprzez zmniejszenie różnic istniejących między poszczególnymi regionami oraz opóźnienia regionów mniej uprzywilejowanych

Artykuł 107 TYTUŁ XVIII SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I

TERYTORIALNA

16

AKTY PRAWNE Rozporządzenie 1083/2006 ustanawiające

przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego 1081/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu

Społecznego 1084/2006 ustanawiające Fundusz Spójności

* rozporządzenia wykonawcze17

FINANSOWANIE

18

12% (tzw. tradycyjne zasoby własne Unii), 11% z dochodów z VAT  76 % ze środków uzależnionych od dochodu narodowego każdego z państw członkowskich (0,73 proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB)

WYDATKI

19

20

Polityka regionalna: 4,6 mld Euro CELE POLITYKI REGIONALNEJ:

to cele służące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej. Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budżetowych. Fundusze strukturalne na okres 2007-2013 mają spełniać następujące cele kluczowe:

Cel 1: Konwergencja Cel 2: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach Cel 3: Europejska współpraca terytorialna

KONWERGENCJA

21

rzeczywiste zniwelowanie zapóźnień w najsłabiej rozwiniętych państwach członkowskich i regionach

PKB per capita < 75 % przeciętnej UE - 84 regiony NUTS 2, 154 milionów ludności

+ 16 regionów przejściowych 16,4 mln

282,8 miliardów EUR,

KONKURENCYJNOŚĆ I ZATRUDNIENIE

22

umocnienia konkurencyjności i atrakcyjności regionów, jak również do zwiększenia zatrudnienia

168 regionów o ludności liczącej ogółem 314 milionów

55 miliardów

EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA

23

umocnienie współpracy transgranicznej w drodze wspólnych inicjatyw na szczeblu lokalnym i regionalnym, współpracy międzynarodowej służącej zintegrowanemu rozwojowi przestrzennemu oraz międzyregionalnej współpracy i wymiany doświadczeń

3 obszary wsparcia: Umacnianie współpracy transgranicznej Umacnianie współpracy transnarodowej Umacnianie współpracy międzyregionalnej

URBACT INTERACT II EPSON

24

INSTRUMENTY FINANSOWE POLITYKI REGIONALNEJ

25

Fundusze Strukturalne: EFS, EFRR FUNDUSZ SPÓJNOŚCI

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY Inicjatywy wspólnotowe: JASPERS, JEREMY I

JESSICA Środki w ramach INSTRUMENTU POMOCY

PRZEDAKCESYJNEJ, EUROPEJSKIEGO INSTRUMENTU SĄSIEDZTWA

GEOGRAFICZNY ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA FUNDUSZY

26

EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

27

przyczynia się do finansowania pomocy mającej na celu wzmocnienie spójności gospodarczej i społecznej w drodze korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych poprzez wspieranie rozwoju oraz dostosowania strukturalnego gospodarek regionalnych, w tym przekształcania upadających regionów przemysłowych i regionów opóźnionych w rozwoju, jak również wspieranie współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalne

CEL 1  BADANIA I ROZWÓJ TECHNOLOGICZNY, INNOWACYJNOŚĆ

I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE, INICJATYWY W ZAKRESIE ROZWOJU

LOKALNEGO, ŚRODOWISKO, TURYSTYKA ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM INWESTYCJE TRANSPORTOWE, INWESTYCJE W EDUKACJĘ, INWESTYCJE W

INFRASTRUKTURĘ OCHRONY ZDROWIA I INFRASTRUKTURĘ SPOŁECZNĄ CEL 2 INNOWACJE I GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY, DOSTĘP DO USŁUG

TRANSPORTOWYCH I TELEKOMUNIKACYJNYCH, DZIAŁANIA PREWENCYJNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I ZAPOBIEGANIA ZAGROŻENIOM

CEL3 WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA, WSPÓŁPRACA TRANSNARODOWA, WZMOCNIENIE POLITYKI REGIONALNEJ POPRZEZ WSPIERANIE WSPÓŁPRACY MIĘDZYREGIONALNEJ

EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY

28

przyczynia się do realizacji priorytetów Wspólnoty w zakresie wzmacniania spójności gospodarczej i społecznej przez poprawę możliwości zatrudnienia i pracy, stymulowanie wysokiego poziomu zatrudnienia oraz tworzenia liczniejszych i lepszych miejsc pracy. Realizuje to przez wspieranie polityki państw członkowskich zmierzającej do osiągnięcia pełnego zatrudnienia oraz jakości i wydajności pracy, wspierania integracji społecznej, w tym poprawy dostępu do zatrudnienia osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, oraz zmniejszenia dysproporcji w zatrudnieniu na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym

CEL 1  ZWIĘKSZENIE ZDOLNOŚCI ADAPTACYJNEJ PRACOWNIKÓW PRZEDSIĘBIORSTW I

PRZEDSIĘBIORCÓW WZMOCNIENIE KAPITAŁU LUDZKIEGO WZROST INTEGRACJI SPOŁECZNEJ OSÓB ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W NIEKORZYSTNEJ

SYTUACJI ZWIĘKSZANIE DOSTĘPU DO ZATRUDNIENIA, DĄŻENIE DO ZAPEWNIENIA INTEGRACJI

NA RYNKU PRACY OSÓB POSZUKUJĄCYCH ZATRUDNIENIA I NIEAKTYWNYCH ZAWODOWO ORAZ ZAPOBIEGANIA BEZROBOCIU

WSPIERANIE WSPÓŁPRACY NA RZECZ ZATRUDNIENIA RÓŻNYCH ŚRODOWISK   CEL 2 ZWIĘKSZENIE I POPRAWA INWESTYCJI W KAPITAŁ LUDZKI WZMACNIANIE ZDOLNOŚCI SŁUŻB I ORGANIZACJI DZIAŁAJĄCYCH NA RZECZ

ZATRUDNIENIA I RYNKU PRACY  

FUNDUSZ SPÓJNOŚCI

29

Nie jest funduszem strukturalnym! Przeznaczony dla krajów nie regionów!

<90 % DNB 25 UE Program zmierzający do realizacji kryteriów

konwergencji Cel promowanie trwałego i zrównoważonego

rozwoju Obszary wsparcia transeuropejskie sieci transportowe TEN-T środowiska w ramach priorytetów wspólnotowej

polityki ochrony środowiska Bułgaria, Republika Czeska, Estonia, Grecja, Cypr, Łotwa, Litwa, Węgry,

Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia i Słowacja.