YOU ARE DOWNLOADING DOCUMENT

Please tick the box to continue:

Transcript
Page 1: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

CZYTANIE NAUKOWE

W ŚRODOWISKU CYFROWYM

Dr hab. Marek Nahotko

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w

Nauce Katowice 28-29.11.2012

1

Page 2: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

W nauce czytanie jest częścią pisania

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 2

Wg Pelli, Bigelow 2009

Page 3: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie w nauce (Tenopir&King)

• Czas poświęcony na czytanie artykułu zmniejszył się z 48

minut w 1977 do 34 min. obecnie i być może jest to

minimum, bo już się nie zmniejsza.

• Uczeni poświęcają do 160 godz./rok na czytanie (w 1977

– 120 godz./rok).

• W ciągu roku czytają przynajmniej 1 artykuł z 33 tytułów

czasopism (w 1977 z 13 tytułów).

• Uczeni czytają więcej, szybciej, w większym zakresie.

• Czytanie jest uzależnione sytuacyjnie: to co i ile jest

czytane zależy od celu, kontekstu.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 3

Page 4: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie w nauce

0

50

100

150

200

250

300

1977 1984 1993 2000-2002 2005

Ilość artykułów czytanych rocznie się podwoiła Czas na czytanie artykułu spadł o 25%

Artykuły/rok

Czas czytania

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012

Wg Tenopir, King 2007

4

Page 5: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Rodzaje czytania

• Szybkość czytania • Od czytania uważnego do skanowania dla odszukania słowa, nazwiska itp.

• Czytanie aktywne • Celowe, często nieliniowe, połączone z przerzucaniem, skanowaniem, podkreślaniem i notowaniem

• Czytanie płytkie i immersyjne • Imaginacyjne i refleksyjne

• Czytanie „śledcze” • Poziome skanowanie publikacji, jak w grze wideo

• Unikanie czytania • Poznawanie treści z możliwe minimalnym czytaniem

• Nie-czytanie • Drukowanie tekstów i ich przechowywanie bez zamiaru czytania

• Czytanie ciągłe i nieciągłe • W czasie i przestrzeni

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 5

Page 6: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Szybkość czytania (Marshall)

• Czytanie: uważna lektura kanoniczna. Czytelnik przemierza tekst liniowo. Celem jest zrozumienie.

• Przeglądanie: szybsze niż czytanie kanoniczne. Przemierzanie tekstu jest nadal liniowe, lecz zrozumienie jest poświęcane dla szybkości. Celem jest uchwycenie istoty tekstu.

• Skanowanie: szybsze od przeglądania. Przemierzanie staje się nieliniowe; czytelnik przeskakuje do przodu i do tyłu tekstu. Celem jest często ocena lub decyzja o dalszych czynnościach.

• Rzut oka: strony są przewracane bardzo szybko; czytelnik spędza tyle samo czasu na przekładaniu stron co na ich przeglądanie. Celem jest wykrycie ważnych elementów strony (początku i końca artykułu, rysunków), po czym może nastąpić przejście do innego rodzaju czytania.

• Szukanie: czytelnik skanuje szybko tekst w poszukiwaniu określonego elementu strony (np. słów) bez celu zrozumienia.

• Powtórne czytanie: meta-czytanie; każdy rodzaj czytania może występować wiele razy.

• Wszystkie rodzaje występują w czytaniu naukowym.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 6

Page 7: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie aktywne (Golovchinsky) Czytanie pasywne Czytanie aktywne

Pojedynczy tekst Czytanie powieści dla

przyjemności, głośne

czytanie poezji

Studiowanie

podręcznika,

przeglądanie oferty,

wykonywanie czynności

wg instrukcji

Wiele tekstów Sprawdzanie poczty

elektronicznej, czytanie

czasopisma, surfowanie

w Webie

Badanie zagadnienia,

analiza stanu literatury,

aktualizacja wiedzy

specjalistycznej

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012

• Czytanie aktywne: połączenie czytania z myśleniem krytycznym i

procesem decyzyjnym.

• Czytanie pasywne: mniej uważne, wymaga mniej wysiłku.

• Nowe technologie przydatne szczególnie podczas aktywnego

czytania wielu dokumentów, typowego dla pracy umysłowej uczonego.

7

Page 8: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie - problemy Czytanie pasywne Czytanie aktywne

Pojedynczy tekst Zrozumienie tekstu Zrozumienie tekstu,

odnalezienie informacji w

tekście, streszczanie

Wiele tekstów Zrozumienie tekstu,

obsługa wielu

dokumentów,

odnalezienie

interesującego

dokumentu

Zrozumienie tekstu, obsługa

wielu dokumentów,

odnalezienie relewantnych

dokumentów, strukturyzowanie

wielu informacji

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012

• Czytanie aktywne wielu tekstów wymaga strukturyzacji dużej liczby

informacji.

• Problemy wskazują na przydatność zastosowania urządzeń do

wspomagania czytania: • zastosowanie narzędzi wyszukiwawczych i służących tworzeniu streszczeń

• udostępnianie wielu tekstów jednocześnie…

• Pasywne czytanie pojedynczego tekstu mniej zależy od możliwości

urządzeń.

8

Page 9: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie głębokie i płytkie (Ryan) (imaginacyjne i refleksyjne)

• Obie dychotomie nieostre.

• Czytanie naukowe: immersyjne i refleksyjne.

• Niezbędna biegłość, umożliwiająca automatyzm czytania.

• Książka drukowana doskonale dostosowana do czytania

naukowego;

• Czytanie na ekranie, ograniczenia:

• Technologiczne: rozdzielczość ekranu, waga, rozmiary, wymuszona

pozycja, oświetlenie;

• Rozpraszanie uwagi czytelnika.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 9

Page 10: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

E-czytanie a potrzeby sprzętowe

Cel: przeglądanie e-maili dla odpowiedzi,

przeglądanie czasopisma fachowego dla

znalezienia nowości.

Sprzęt: laptop lub inna platforma mobilna

nadająca się do uruchomienia standardowych

aplikacji

Cel: czytanie naukowe

Sprzęt: tablet lub inne urządzenie

umożliwiające bezpośrednią interakcję z

materiałem i posiadające pełną

funkcjonalność

Cel: czytanie gazety podczas posiłku

Sprzęt: mobilna platforma z dużym ekranem

(dla przeglądania/skanowania)

Cel: czytanie literatury pięknej

Sprzęt: platforma do czytania mobilnego,

nacisk na pojemność i poręczność

(przenośność)

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 10

Akty

wność c

zyta

nia

(celo

wość)

Immersyjność czytania (skupienie uwagi)

• Czytanie immersyjne wymaga wysokiej czytelności tekstu, mobilności,

transparentnego interfejsu, a sposoby interakcji nie wymagają specjalnych

szkoleń (nie potrzeba szkolenia jak czytać książkę).

• Czytanie aktywne wiąże się z interaktywnością, a więc pisaniem (np. notatek).

Page 11: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie „śledcze” (Renear)

• Badacze postępują z publikacjami jakby grali w gry wideo,

gwałtownie, jakby podświadomie:

• tworzą zapytania jakby chcieli odnaleźć znane sobie dokumenty lub

powtórzyć wyniki wyszukiwania rzeczowego;

• podążają za cytowaniami w tył i w przód;

• wykonują gwałtownie ocenę relewancji: ewaluacja wpływu, jakości

• unikają płatnych stron wydawców, agregatorów, a poszukują

egzemplarzy dostępnych w OA;

• lokalizują i porównują słowa kluczowe, definicje, protokoły, wyniki

wyszukiwań.

• Działania są podświadome, kinestetyczne, nawet podobne do

transu; trudności w artykulacji opisu co robią i dlaczego.

• Sesje opisywane są jako pożyteczne, nawet jeśli w efekcie

żaden artykuł nie został przeczytany.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 11

Page 12: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Unikanie czytania (Renear)

• Narzędzia pozwalające określić relewancję artykułów bez ich

czytania: indeksowanie, cytowania.

• Narzędzia pozwalające określić poziom artykułów bez ich

czytania: abstrakty, przeglądy literatury.

• Czytane artykuły dzięki zawartym w nich stanom badań

pozwalają na orientację w innych artykułach bez ich czytania.

• Eksploracja tekstów i danych w poszukiwaniu „nieodkrytej

wiedzy” pomaga wykorzystywać artykuły bez ich czytania.

• Formatowanie tekstu (wykazy, równania, terminologia) i aparat

pomocniczy (spisy treści, odsyłacze, rysunki) pozwalają na

wykorzystywanie artykułów bez ich czytania.

• Koledzy uczeni i studenci pomagają nam korzystać z artykułów

bez ich czytania.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 12

Page 13: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Nie-czytanie (Bayard)

• Należy odróżnić od nieczytania.

• Nie-czytanie to stany między czytaniem uważnym a

brakiem wiedzy o istnieniu książki.

• Różne przyczyny nie-czytania:

• Całkowite nie-czytanie, aż do nie-czytelnika totalnego;

• Kartkowanie;

• Znajomość ze słyszenia;

• Zapominanie.

• Czytanie jako utrata: wybór pozytywny (czytanie) oznacza

jednocześnie negatywny (nieczytanie niczego innego).

• Drukowanie/kopiowanie plików artykułów naukowych: ile z

nich jest nie-czytanych?

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 13

Page 14: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Inny rodzaj nie-czytania

• Nie-użytkownik biblioteki cyfrowej (Mazurek): osoba

odwiedzająca bibliotekę cyfrową ale nie korzystająca z

żadnej usługi

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012

Czas trwania wizyty Ilość wizyt Odsetek

0-30 s. 64000 63,2%

30 s.-2 min. 9188 9%

2-5 min. 6184 6,1%

5-15 min. 7124 7%

15-30 min. 4888 4,8%

30 min.-1 godz. 5016 4,9%

Ponad 1 godz. 4594 4,5%

nieznany 158 0,1% Wg Mazurek 2012

14

Page 15: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Ciągłość czytania (Hillesund)

• Ciągłość w czasie:

• kontinuum od „rzucenia okiem” po czytanie wielogodzinne,

• czytanie nieprzerywane innymi czynnościami.

• Ciągłość w przestrzeni:

• Czytanie ciągłe w porządku linearnym i sekwencyjnym (powieści);

• Czytanie nieciągłe bez porządku (jak mowa): czasopisma, strony

Web;

• Łączenie obu sposobów: skanowanie zasobu i wybieranie

elementów do dłuższego czytania.

• Czytanie naukowe: łączące oba sposoby czytania w

przestrzeni i długotrwałe w czasie.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 15

Page 16: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie naukowe (eksperckie)

• Czytanie w druku:

• Książki: rozpoczynane od spisu treści, indeksu, potem skanowanie

małych części, potem uważne czytanie wybranych fragmentów,

rzadko całości;

• Artykuły: rozpoczynanie od abstraktu (inni go pomijają), kilka

akapitów ze wstępu, jeśli jest interesujący przechodzi się do

wniosków, potem czyta całość, przeskakując w przód i w tył.

• Czytanie elektroniczne: czytanie online dla zapoznania z

treścią, nieciągłe i pofragmentowane

• Gromadzenie tekstów dla późniejszego wykorzystania;

• Ze względu na podaż niezbędne nowe umiejętności;

• Częste drukowanie do czytania.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 16

Page 17: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie e-tekstów: dwie technologie

• Czytniki e-książek:

• Szybki rozwój technologiczny: technologia e-papieru, duża

rozdzielczość i mobilność;

• Organizacja tekstu na wzór druku, unikanie hipertekstu;

• Immersja łatwa do osiągnięcia.

• Strony Web (hipertekst):

• Przydatne do wydawnictw informacyjnych, wyszukiwania;

• Nowa forma immersji: głębokie zaabsorbowanie przeglądaniem,

czatowaniem, grami jako wynik zewnętrznej stymulacji – jak w

czytaniu śledczym Reneara?

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 17

Page 18: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Czytanie i ciało

• Dla czytania istotne także ułożenie ciała;

• Konieczność robienia notatek

i zaznaczania:

• Ułatwia zrozumienie tekstu;

• Powiązania z własnym pisaniem.

• Dostęp do wielu tekstów jednocześnie, dwie metody

pisania:

• Notatki i teksty drukowane rozkładane i usuwane z otoczenia

piszącego wraz z postępem prac;

• Notatki i teksty elektroniczne dodawane po zbudowaniu koncepcji i

ram pisanego tekstu.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 18

System A.nnotate

Page 19: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Pokolenie sieci

• Nowe media i teoria neuroplastyczności.

• Wielozadaniowość młodego pokolenia: korzystanie z

druku i dokumentów cyfrowych jednocześnie.

• Sprzeczne poglądy:

• Nicholas Carr: środowisko Internetu powoduje czytanie

powierzchowne, pośpieszne i rozproszone myślenie;

• Don Tapscott: interaktywne informacje przeczytane w Internecie są

lepiej zapamiętywane; czytanie online jest trudniejsze, wymaga

nowych umiejętności.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 19

Page 20: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Wnioski

• Zmiany w komunikacji piśmiennej i jej technologii

następowały zawsze, lecz obecnie obserwujemy

eksplozję autorstwa i czytelnictwa naukowego.

• Nowe technologie spowodowały wzrost dostępności i

„łączliwości” tekstu, co może wymagać nowych sposobów

czytania, wspomaganego przez kolejne rozwiązania

technologiczne.

• Nieciągłe czytanie refleksyjne jest realizowane bardzo

podobnie w każdym medium: analogowym i cyfrowym.

• Czytanie długotrwałe powinno odbywać się w druku lub

na specjalnych czytnikach.

• Od czytania w środowisku cyfrowym nie da się uciec.

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012 20

Page 21: Czytanie naukowe w środowisku cyfrowym

Dziękuję za uwagę!

IV Konferencja Zarządzanie Informacją w Nauce

Katowice 28-29.11.2012

[email protected]

21


Related Documents