VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA - … · VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA - Deﬁ niše tehničko-eksploataciona svojstva motornih vozila -

OBRAZOVNI PROGRAM

VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA

Centar za stručno obrazovanjeJun 2004

REPUBLIKA CRNA GORAMINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE

Centar za stručno obrazovanjeJun 2004

4


SADRŽAJ

OPŠTI DIO ....................................................................................................................................61. NAZIV PROGRAMA: VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA ................................................6POSEBNI DIO .................................................................................................................................81. PREDMETNI PROGRAMI .............................................................................................................81.1 OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI .....................................................................................................81.1.1. SRPSKI JEZIK ........................................................................................................................81.1.2. MATEMATIKA .........................................................................................................................81.1.3. STRANI JEZIK ........................................................................................................................81.1.4. FIZIČKO VASPITANJE ...............................................................................................................81.1.5. GEOGRAFIJA ........................................................................................................................81.1.6. PSIHOLOGIJA ........................................................................................................................81.1.7. FIZIKA ................................................................................................................................81.1.8. BIOLOGIJA ...........................................................................................................................81.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI .................................................................................................91.2.1. SAOBRAĆAJ ..........................................................................................................................91.3. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA ........................................................................ 191.3.1. TRANSPORTNA SREDSTVA ......................................................................................................... 191.3.2. ODRŽAVANJE VOZILA .............................................................................................................. 271.3.3. BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA ..................................................................................................... 351.3.4. UPRAVLJANJE VOZILOM .......................................................................................................... 512. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG ISPITA ........................................................................................... 592.1. ISPIT U PISANOJ FORMI: TEST IZ POZNAVANJA PRAVILA SAOBRAĆAJA ....................................................... 592.2. PROVJERA UPRAVLJANJA VOZILOM ............................................................................................... 613. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA ................................................................ 634. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PROGRAMA .......................................................................... 635. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ............................................... 636. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH .......................................................... 637. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA .............................................................. 648. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ................................................................ 659. DRUGA PITANJA OD ZNAČAJA ZA REALIZACIJU OBRAZOVNOG PROGRAMA ................................................. 66

5


Obrazovni program

Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju odredjeno je da se obrazovanje ostvaruje na osnovu obrazovnog programa (kurikuluma) (čl. 19).

Obrazovni program postaje javno važeći kada ga usvoji Ministarstvo prosvjete i nauke (čl. 21), na prijedlog nadležnog savjeta (čl. 22 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju).

Sadržaj obrazovnog programa defi nisan je članom 21 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju.

Obrazovni program sastoji se od opšteg i posebnog dijela. Opšti dio javno važećeg obrazovnog programa utvrdjuje Ministarstvo, na prijedlog Savjeta za opšte obrazovanje Crne Gore.

U stručnom obrazovanju, obrazovni programi se pripremaju na osnovu standarda zanimanja, usvojenih od strane Savjeta za stručno obrazovanje.

Ministarstvo objavljuje javno važeće obrazovne programe najmanje 12 mjeseci prije početka njihove primjene (čl. 25 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju). Novi, javno važeći programi prije primjene, obavezno se eksperimentalno provjeravaju (pilot programi). Ministarstvo, na prijedlog Centra za stručno obrazovanje, odredjuje ustanove u kojima će se izvoditi eksperimentalni programi u stručnom obrazovanju (čl. 26 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju).

6


OPŠTI DIO

1. NAZIV PROGRAMA: VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA

2. NASTAVNI PLAN

Redni broj

Nastavni predmeti-Grupe predmeta

I IIUKUPNOsedm god sedm god

A. Opšte obrazovni predmeti

1. Maternji jezik i književnost 3 108 2 66 174

2. Matematika 2 72 2 66 138

3. Strani jezik 2 72 2 66 138

4. Fizičko vaspitanje 2 72 2 66 138

Društvena grupa predmeta

1. Geografi ja 2 72 72

2. Psihologija 2 66 66

Prirodna grupa predmeta

1. Fizika 2 72 72

2. Biologija sa ekologijom 2 66 66

UKUPNO A 13 468 12 396 864

B. Stručno-teorijski predmeti

1. Saobraćaj 3 108 3 99 207

UKUPNO B 3 108 3 99 207

C. Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja 15 540 16 528 1068

D. Slobodne aktivnosti 1 36 1 33 69

E. Profesionalna praksa – broj dana 15 15

F. Broj časova (A+B+C+D) 32 1152 32 1056 2208

G. Broj radnih sedmica 36 33 69

7


3. CILJEVI VASPITANJA I OBRAZOVANJA:- Teorijska priprema za rad u profesiji- Osposobljavanje za samostalno upravljanje motornim vozilom- Razvijanje sposobnosti za prihvatanje i poštovanje pravila koja regulišu rad u izabranoj profesiji- Podsticanje samostalnog odlučivanja i prihvatanja odgovornosti- Osposobljavanje za racionalno koričćenje vremena, materijala i energije- Razvijanje komunikativnosti, tolerancije i humanosti- Podsticanje na usavršavanje i permanentno školovanje- Razvijanje svijesti o potrebi zaštite prirode, odnosno radne i životne sredine.

4. USLOVI ZA UPIS:- Završena osnovna škola i da učenik nije stariji od 17 godina, izuzetno od 18 uz odobrenje Nastavničkog vijeća

škole ili- Završena osnovna škola po prilagođenom programu ili- Najmanje sedmi razred osnovne škole i da je učenik pohađao nastavu u osnovnoj školi do 15. godine života- Zdravstvena sposobnost.

5. TRAJANJE OBRAZOVANJA: Dvije godine.

6. PROHODNOST:- Učenik se upisuje u viši razred ukoliko na kraju školske godine ima pozitivne ocjene iz svih predmeta, priloži

dokaz o obavljenoj profesionalnoj praksi i koji je obavio slobodne aktivnosti. - Učenik završava dvogodišnje obrazovanje polaganjem praktičnog ispita.

o Praktični ispit se sastoji iz:• Poznavanja pravila saobraćaja- provjera se vrši u pisanoj formi (test) i • Provjere iz upravljanja vozilom na poligonu i na javnom putu u naselju i van naselja.

- Učenik je položio praktični ispit ako je zadovoljio na oba dijela ispita.- Nakon položenog praktičnog ispita, učenik stiče pravo upravljanja vozilom «B» kategorije.- Poslije završenog dvogodišnjeg školovanja i polaganja dopunskih i diferencijalnih ispita, učenik može da

upiše treći razred stručne škole u trogodišnjem trajanju.

7. OBRAZOVANJE KOJE SE STIČE:- Niže stručno obrazovanje u trajanju od dvije godine;- Naziv: Vozač / vozačica putničkog i kombinovanog vozila.

8


POSEBNI DIO

1. PREDMETNI PROGRAMI

1.1 OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA

1.1.3. STRANI JEZIK

1.1.4. FIZIČKO VASPITANJE

1.1.5. GEOGRAFIJA

1.1.6. PSIHOLOGIJA

1.1.7. FIZIKA

1.1.8. BIOLOGIJA SA EKOLOGIJOM

9


1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI

1. Naziv predmeta

1.2.1. SAOBRAĆAJ

2. BROJ ČASOVA PREMA GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTI NASTAVE

Razred V r s t a n a s t a v e UkupnoT V PI 60 48 108

II 55 44 99

Ukupno 115 92 207

T – teorijska nastava za sve učenike u odjeljenjuV – vježbe za sve učenike u odjeljenju P – praktična nastava

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE:

- Teorijsko pripremanje učenika za obavljanje poslova vozača- Primjena teorijskog znanja u rješavanju praktičnih zadataka u drumskom saobraćaju- Upoznavanje sa osnovama organizacije prevoza putnika i robe-tereta- Upoznavanje sa osnovnim karakreristikama vozila i tereta- Upoznavanje sa osnovama parkiranja i garažiranja vozila- Upoznavanje sa osnovnim karakreristikama puteva, odnosno ulica u naselju- Podsticanje na pozitivan odnos prema profesiji- Podsticanje na aktivno učešće u izvođenju nastave.

10


4. SADRŽAJI/STANDARDI ZNANJA PREDMETA/OPERATIVNI CILJEVI

RAZRED: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifi čni oblici izvođenja

- Opisuje pojam saobraćaja- Nabraja vrste i vidove saobraćaja- Objašnjava istorijski razvoj

saobraćaja . Objašnjava komuniciranje preko

Interneta

. Razlikuje vidove saobraćaja

. Uočava značaj Interneta za oblast saobraćaja

. Razvija motivaciju,

. Podstiče inicijativnost i samopouzdanje

- Rad na računaru

- Objašnjava vodeni, željeznički,vazdušni, cijevni, PTT, integralni i drumski saobraćaj sa i bez računara

- Pronalazi sličnosti i razlike između pojedinih vidova saobraćaja

- Uočava značaj poznavanja rada na računaru

- Podstiče razmišljanje i zaključivanje

. Razvija samopouzdanje

- TV, video, DVD fi lmovi

- Rad na računaru

- Defi niše organizaciju prevoza robe i putnika

. Uočava potrebu za prevozom robe

. Uočava potrebu za prevozom putnika

. Podstiče razumijevanje potreba za kretanjem ljudi i robe

- Navodi podjele drumskog saobraćaja

- Uočava prednosti i nedostatke režijskog i javnog linijskog saobraćaja

- Uočava prednosti i nedostatke slobodnog saobraćaja

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

11


- Defi niše tehničko-eksploataciona svojstva motornih vozila

- Defi niše osnovne dimenzije i glavne karakteristike vozila

- Defi niše vučnu sposobnost i dinamička svojstva vozila

- Defi niše prevozna svojstva vozila- Defi niše ekonomičnost pogona i

eksploatacije vozila- Defi niše prohodnost vozila- Defi niše okretljivost i manevarsku

moć vozila- Defi niše stabilnost vozila- Defi niše lakoću upravljanja vozilom- Defi niše elastičnost i udobnost vozila- Defi niše sigurnost i pouzdanost rada

vozila

- Upoređuje tehničko-eksploataciona svojstva pojedinih tipova vozila

. Uočava značaj vučne sposobnosti i dinamičkih svojstava vozila

- Uočava značaj prevoznih svojstava vozila

- Uočava značaj ekonomičnosti pogona i eksploatacije vozila

- Uočava značaj prohodnosti, okretljivosti i manevarskih sposobnosti vozila

- Uočava značaj stabilnosti vozila- Uočava značaj lakoće

upravljanja, elastičnosti i udobnosti vozila

- Uočava značaj pouzdanog rada vozila

- Stiče sposobnost komunikacije u struci

- Prospekti proizvođača vozila

- Defi niše i opisuje taksi prevoz- Objašnjava način funkcionisanja

taksi službe- Nabraja i opisuje tarifne sisteme

taksi službe

- Ocjenjuje značaj taksi službe- Uočava značaj komunikativnih

sposobnosti- Uočava razlike u tarifnim

sistemima taksi usluga

- Razvija samopouzdanje i efi kasnost

- Razvija toleranciju- Podstiče osjećaj

odgovornosti

- Objašnjava namjenu kombinovanog vozila

- Opisuje karakteristike kombinovanog vozila

- Uočava prednosti kombinovanog vozila

- Upoređuje kombinovano vozilo i putnički automobil

- Podstiče motivaciju - Prospekti proizvođača vozila

- Defi niše transportni proces- Defi niše prostu vožnju- Defi niše složenu vožnju

- Škicom prikazuje prostu i složenu vožnju

- Obrazlaže na primjerima elemente transportnog procesa i sam transportni proces



12


- Defi niše vozni park radne organizacije

- Navodi vrste voznog parka i karakteristike

- Uočava prednosti i nedostatke tipiziranog voznog parka

- Uočava prednosti i nedostatke netipiziranog voznog parka

- Upoređuje karakteristike tipiziranog i netipiziranog voznog parka

- Razvija motivaciju TV, DVD ,video

- Objašnjava vremenski bilans vozila i izmjeritelja vremena rada

- Objašnjava pređeni put vozila i izmjeritelje iskorišćenja pređenog puta

- Objašnjava srednju brzinu vozila- Objašnjava srednju saobraćajnu

brzinu- Objašnjava srednju prevoznu brzinu- Objašnjava srednju eksploatacionu

brzinu

- Izračunava vremenski bilans voznog parka

- Izračunava pređeni put i izmjeritelje puta i uočava njihovo značenje

- Izračunava srednju saobraćajnu brzinu

- Izračunava srednju prevoznu brzinu

- Izračunava srednju eksploatacionu brzinu

- Upoređuje pojedine brzine kretanja vozila

- Uočava značaj brzine kretanja vozila

- Podstiče samopouzdanje

- Defi niše transportni rad vozila

- Izračunava ostvareni trasportni rad vozila

- Uočava važnost trasportnog rada vozila

- Podstiče pozitivan odnos prema profesiji

- Defi niše putnički saobraćaj- Navodi glavne karakteristike

putničkog saobraćaja- Objašnjava srednju dužinu putovanja- Objašnjava koefi cijente izmjene

putnika na liniji i iskorišćenje kapaciteta vozila

- Defi niše red vožnje

- Upoređuje podatke iz više gradova i uočava sličnosti i razlike

- Uočava značaj reda vožnje- Uočava sličnosti i razlike

reda vožnje u gradskom i međugradskom saobraćaju

- Uočava značaj organizovanog prevoza putnika

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju - TV, DVD ,video


13


- Defi niše teretni saobraćaj

- Objašnjava srednju dužinu prevoženja tereta

- Objašnjava iskorišćenje nosivosti vozila

- Objašnjava način organizacije prevoženja tereta

- Prikazuje dijagram prometa i protoka tereta

- Procjenjuje različite načine prevoženja tereta

- Uočava značaj i ulogu teretnog sabraćaja

- Uočava sličnosti teretnog i putničkog saobraćaja

- Uočava značaj organizovanog prevoza tereta

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju


-TV, video, DVD - Dokumenta za

vozilo, vozača i robu

- Defi niše pojam tereta- Navodi opšte karakteristike robe- Opisuje jedinicu tereta- Opisuje formiranje jedinice tereta- Objašnjava pojam ambalaže i

paketizacije- Navodi razliku između paketizacije i

integralnog transporta- Opisuje pojam i primjenu

standardizacije- Navodi oblasti standardizacije. Defi niše pojam palete- Navodi vrste i karakteristike paleta- Defi niše kontejner,navodi vrste i

karakteristike kontejnera

- Uočava razliku pojmova “roba” i “teret”

- Formira jedinicu tereta- Upoređuje paketizaciju i

integralni transport- Na primjerima objašnjava značaj

standardizacije u ovoj oblasti- Uočava značaj primjene paleta- Uočava značaj primjene

kontejnera- Uočava sličnosti i razlike kod

različitih sistema prevoza tereta- Procjenjuje značaj savremenih

sistema prevoza tereta

- Podstiče snalažljivost- Razvija motivaciju- Podstiče inicijativu

- Makete, fi lm. Posjeta utovarno-

istovarnoj stanici

- Test: Poznavanje vidova saobraćaja

- Objašnjava prevoz tereta na računaru

- Objašnjava prevoz putnika na računaru

- Uočava značaj poznavanja rada na računaru - Razvija samopuzdanje - Rad na računaru


14


RAZRED: DRUGI


- Opisuje istorijski razvoj gradnje puteva

- Opisuje stanje puteva u našoj zemlji- Objašnjava klasiranje puteva- Objašnjava tehničko klasiranje

puteva- Objašnjava saobraćajno-ekonomsko

klasiranje puteva- Objašnjava klasiranje puteva za

specijalni saobraćaj

- Upoređuje izgradnju puteva u pojedinim istorijskim razdobljima

- Uočava nedostatke postojeće putne mreže u našoj zemlji

- Poznaje klasiranje puteva- Poznaje tehničko klasiranje

puteva- Poznaje saobraćajno- ekonomsko

klasiranje puteva- Poznaje klasiranje puteva za

specijalni saobraćaj- Upoređuje puteve između klasa

. Podstiče motivaciju

. Razvija samopouzdanje- Stiče sposobnost

komunikacije u struci

- Auto-karte

- Navodi eksploatacione karakteristike puteva

- Defi niše pojam računske brzine- Defi niše računsko bruto opterećenje

od vozila- Defi niše propusnu moć puteva- Defi niše gustinu saobraćaja- Defi niše saobraćajno opterećenje

puteva- Defi niše bruto-tonski ekvivalent- Defi niše prevoznu sposobnost puta- Opisuje puteve na računaru

- Uočava značaj eksploatacionih karakteristika puteva

- Uočava značaj i uticaj računske brzine na elemente puta

- Izračunava računsko bruto opterećenje od vozila

- Izračunava propusnu moć puteva- Izračunava gustinu saobraćaja- Izračunava saobraćajno

opterećenje puteva- Izračunava bruto- tonski

ekvivalent puteva- Poznaje uticaj opterećenja na

kolovoznu konstrukciju puta- Izračunava prevoznu sposobnost

puta- Prikazuje puteve na računaru

- Razvija samopouzdanje - Rad na računaru

- Opisuje dejstvo vozila na kolovoz - Upoređuje dejstvo vozila na pojedine kolovozne zastore - Podstiče samopouzdanje

- Objašnjava kretanje vozila kroz krivinu

. Uočava značaj pojedinih elemenata na bezbjednu vožnju - Podstiče motivacijuu

15


- Obrazlaže stabilnost vozila na bočno klizanje

. Vrednuje značaj stabilnog kretanja vozila - Razvija samopouzdanje

- Navodi raspodjelu koefi cijenta prijanjanja

- Uočava važnost prijanjanja pneumatika za kolovoznu površinu

- Razvija samopouzdanje

- Navodi konstruktivne elemente puta: radijus krivine, nagib kolovoza, vitoperenje kolovoza,prelaznice, proširenje kolovoza u krivini

- Uočava vezu pojedinih elemenata i njihovo dejstvo na kretanje vozila

- Razvija motivaciju i stabilnost - TV, video, DVD

- Objašnjava preglednost puta u krivini

. Ocjenjuje važnost preglednosti puta - Razvija samopouzdanje

- Navodi konstruktivne elemente puta u uzdužnom profi lu

- Objašnjava pojam serpentine

. Uočava uticaj konstruktivnih elemenata puta na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Postiče samokontrolu- Podstiče samopouzdanje - TV,video,DVD

- Navodi građevinske elemente puta- Opisuje donji stroj puta- Nabraja elemente donjeg stroja puta- Opisuje gornji stroj puta- Nabraja elemente gornjeg stroja

puta- Nabraja i opisuje elemente puta na

računaru

- Uočava uticaj gornjeg stroja puta na bezbjednost saobraćaja

- Uočava uticaj donjeg stroja puta na kvalitet puta

- Skicom pokazuje opremu puta- Uočava prednosti rada na

računaru u odnosu na klasične načine prikazivanja puta i elemenata puta

- Podstiče motivaciju- Razvija samopouzdanje

- TV,video,DVD- Rad na računaru

- Defi niše kolovoznu konstrukciju- Navodi podjelu kolovoznih

konstrukcija- Opisuje materijal za izradu

kolovoznih konstrukcija- Opisuje klasične kolovozne

konstrukcije - Opisuje savremene kolovozne

konsrtukcije- Navodi osobine kolovozne

konstrukcije

- Upoređuje klasične i savremene kolovozne konstrukcije

- Uočava prednosti savremenih kolovoznih zastora

- Skicira elemente kolovozne konstrukcije

- Razvija samopouzdanje - TV, video, DVD


16


- Defi niše pojam gradske ulice- Navodi podjelu gradskih ulica- Objašnjava sisteme gradskih ulica- Opisuje poprečni profi l gradskih

ulica- Navodi elemente poprečnog profi la

gradske ulice

- Sa karte grada nabraja pojedine vrste gradskih ulica

- Skicira elemente poprečnog profi la gradske ulice

- Na auto- kartama prepoznaje vrste puteva

- Podstiče samopouzdanje - TV, video, DVD

- Defi niše karakteristike parkiranja- Navodi mjerodavne dimenzije vozila- Navodi načine parkiranja- Defi niše uglove parkiranja- Defi niše zaštitni prostor- Defi niše širine prolaza između dva

reda parking mjesta- Objašnjava trajnost parkiranja

- Opisuje ulična i vanulična parkirališta

- Defi niše ulična parkirališta- Defi niše vanulična parkirališta

- Na modelu vozila pokazuje mjerodavne dimenzije vozila

- Uočava uticaj uglova parkiranja na veličinu parking mjesta

- Uočava značaj zaštitnog prostora na parkiralištu

- Uočava značaj širine prolaza između vozila

- Uočava uticaj trajnosti parkiranja na veličinu parking prostora

- Uočava karakteristike uličnih parkirališta

- Uočava karakteristike vanuličnih parkirališta

- Uočava sličnosti i razlike uličnog i vanuličnog parkiranja

- Stiče efi kasnost i preciznost

- Razvija motivaciju- Razvija samopouzdanje

- Obilazak parkirališta

- Prospekti proizvođača vozila

- Defi niše parking garaže- Pokazuje vrste garaža na računaru- Navodi podjelu parking garaža- Objašnjava svrhu izgradnje parking

garaža- Objašnjava podjelu parking garaža

prema nivou- Objašnjava tip usluge u parking

garažama- Objašnjava načine savladavanja

spratova - Objašnjava organizaciju naplate

- Poznaje značaj izgradnje parking garaža

- Upoređuje pojedine vrste garaža- Upoznaje se sa kompjuterskim

praćenjem garažiranja vozila- Poznaje razliku različitih tipova

parking garaža- Poznaje načine savladavanja

spratova u parking garažama- Poznaje različite sisteme naplate

u parking garažama

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

- TV, video, DVD - Rad na računaru- Obilazak parking-

garaže- Test: Putevi i

parkiranje, odnosno garažiranje vozila


17


- Objašnjava načine čuvanja vozila na otvorenom prostoru i u garažama

- Upoređuje način čuvanja na otvorenom prostoru i u garažama - Razvija samopouzdanje - Film

5. OKVIRNI SPISAK LITERATURE I DRUGIH IZVORA- Preporučena literatura:

- L. Filković: Osnove saobraćaja i transporta- J. Stanišić i B. Marković: Organizacija prevoza putnika i robe- B. Marković: Osnovi puteva i ulica- N. Putnik: Garaže, servisi i parkirališta.

- Drugi izvori:- Internet, časopisi - Reklamni i propagandni materijali proizvođača vozila i opreme

- Reklamni materijal za parking garaže.

6. MATERIJALNI IZVORI ZA IZVOĐENJE NASTAVE- Video rikorder i kasete- Televizor, DVD- Grafoskop- Računar- Šeme, modeli, makete- Dokumenta za vozača, vozilo i robu.

7. OBAVEZNI NAČIN PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifi kacionom periodu- Po jedan test u I i II razredu.

8. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PREDMETA- Pozitivna zaključna ocjena koja se izvodi iz ocjena dobijenih u svim klasifi kacionim periodima (usmeno i na

testu).


18


9. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA- Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera- Saobraćajni inženjer drumskog smjera.

10. POVEZANOST PREDMETA

Predmet Tema

SAOBRAĆAJ Vidovi i sredstva saobraćaj

TRANSPORTNA SREDSTVA Vrste transportnih sredstava

19


1.3. PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA

Rednibroj Nastavni predmeti I II UKUPNOsedm god sedm god1. Transportna sredstva 4 144 4 132 2762. Održavanje vozila 3 108 3 99 2073. Bezbjednost saobraćaj 4 144 4 132 2764. Upravljanje vozilom 4 144 5 165 309

UKUPNO 15 540 16 528 1068

1. Naziv predmeta

1.3.1. TRANSPORTNA SREDSTVA

2. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTI NASTAVE

RazredV r s t a n a s t a v e

UkupnoT V P

I 80 64 144

II 70 62 132

Ukupno 150 126 276

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenjuV – vježbe P - praktična nastava za sve učenike u odjeljenju

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE- Sticanje znanja o vrsti i namjeni transportnih sredstava- Sticanje osnovnih znanja o sklopovima i elementima trasportnih sredstava- Poznavanje putničkih i kombinovanih vozila- Osposobljavanje za primjenu stečenih znanja i vještina- Podsticanje na usavršavanje u struci- Podsticanje na aktivno učešće u nastavi- Razvijanje pozitivnog odnosa prema profesiji.

20


4. OPERATIVNI CILJEVI

RAZRED: PRVI


- Objašnjava pojam transportnog sredstva

- Nabraja sredstva integralnog, drumskog, željezničkog, vodnog, cijevnog i vazdušnog transporta

- Opisuje karakteristike sredstava svih vidova transporta

- Prikazuje sredstva saobraćaja na računaru

- Zna pojam trasportnog vozila- Uočava sličnosti i razlike

pojedinih vidova transporta- Uočava prednosti i mane

pojedinih vidova transporta- Poznaje vrste transportnih

sredstava- Uočava značaj poznavanja rada

na računaru

- Podstiče motivaciju- Podstiče samopouzdanje

- Film- Rad na računaru

- Objašnjava podjelu sredstava u drumskom transportu

- Nabraja sredstva za prevoz putnika i robe

- Objašnjava pojam putničkog automobila i defi niše njegove karakteristike

- Objašnjava pojam kombinovanog vozila i defi niše njegove karakteristike

- Navodi osnovne uređaje i elemente vozila

- Opisuje putnički automobil i kombinovano vozilo na računaru

- Zna vrste drumskih transportnih sredstava

- Zna vrste i značaj sredstava za prevoz putnika

- Zna vrste i značaj kombinovanih vozila

- Uočava sličnosti i razlike tehničkih i eksploatacionih karakteristika putničkog i kombinovanog vozila

- Pronalazi na računaru zadato vozilo (putnički automobil, kombinovano vozilo) i određuje karakteristike vozila

- Podstiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Film- Prospekti

proizvođača vozila- Rad na računaru

- Opisuje motor SUS (istorijski razvoj, primjena, podjela)

- Koristi osnovne stručne termine- Zna karakteristike u razvoju

motora SUS u pojedinim vremenskim periodima

- Zna primjenu motora SUS


- Model motora SUS - Presjek motora - Računar sa

potrebnom multimedijalnom prezentacijom

21


- Navodi pojedine djelove motora- Objašnjava osnovne nepokretne

djelove motora- Objašnjava osnovne pokretne

djelove motora

- Obrazlaže na modelu ulogu nepokretnih djelova motora

- Obrazlaže na modelu funkciju pokretnih djelova motora

- Uočava ulogu i značaj pokretnih i nepokretnih djelova motora


- Djelovi motora - Fotografi je- Posjeta radionici

- Opisuje radni proces četvorotaktnog OTO motora

- Objašnjava karakteristike četvorotaktnog OTO motora

- Opisuje radni proces dvotaktnog OTO motora

- Objašnjava karakteristike dvotaktnog OTO motora

- Objašnjava razliku u konstrukciji dvotaktnog i četvorotaktnog OTO motora

- Objašnjava razliku u radu dvotaktnog i četvorotaktnog OTO motora

- Objašnjava način računanja snage motora

- Identifi kuje taktove i procese u njima

- Crta PV dijagram za konkretne podatke

- Razumije karakteristike motora - Uspostavlja međusobnu zavisnost

karakteristika motora- Upoređuje i razlikuje procese

dvotaktnog i četvorotaktnog OTO motora

- Računa snagu motora kroz zadatke

- Zna uticaj snage motora na kretanje vozila

- Navodi primjere primjene četvorotaktnog OTO motora

- Navodi primjere primjene dvotaktnog OTO motora

- Razvija samopuzdanje- Razvija osjećaj za

tačnost

- Rad na modelu

- Opisuje radni proces četvorotaktnog dizel motora

- Objašnjava karakteristike četvorotaktnog dizel motora

- Opisuje radni proces dvotaktnog dizel motora

- Objašnjava karakteristike dvotaktnog dizel motora

- Objašnjava razliku dvotaktnog i četvorotaktnog dizel motora

- Objašnjava način računanja snage motora

- Mjeri hod klipa- Računa radnu zapreminu- Crta i prati tok PV dijagrama- Prepoznaje karakteristike

motora i uspostavlja njihovu međusobnu zavisnost

- Upoređuje i razlikuje procese i karakteristike dvotaktnog i četvorotaktnog dizel motora

- Zna uticaj snage motora na kretanje vozila

- Navodi primjere primjene dizel motora

- Razvija osjećaj za tačnost

- Razvija samopouzdanje - Posjeta radionici


22


- Objašnjava stepen kompresije karakteristike OTO i dizel motora

- Prepoznaje prednosti i nedostatke OTO i dizel motora

- Upoređuje karakteristike OTO i dizel motora

- Izračunava stepen kompresije na primjerima

- Razvija motivaciju - Obilazak servisa

- Nabraja goriva za OTO motore- Nabraja goriva za dizel motore- Nabraja osobine goriva OTO motora- Nabraja osobine goriva dizel motora

- Vrednuje oktanski i cetanski broj- Bira goriva iz tabele- Zna primjenu pojedinih vrsta

goriva na različitim transportnim sredstvima

- Poznaje značaj uticaja kvaliteta goriva na sposobnost kretanja vozila

- Razvija ekološku svijest - Posjeta pumpnoj stanici

- Nabraja osnovne djelove sistema za napajanje gorivom OTO motora (rezervoar, pumpa, karburator, fi lteri...)

- Opisuje osnovne djelove i princip napajanja gorivom dizel motora

- Pokazuje djelove karburatora- Upoređuje različita

konstruktivna rešenja i način pripreme smješe

- Razvija samopouzdanje - Rad na modelu

- Nabraja načine paljenja smješe (baterijsko, magnetno, trnazistorsko i elektronsko paljenje)

- Demonstrira na modelu rad sistema za paljenje - Razvija samopouzdanje

- Navodi osnovne djelove sistema i princip podmazivanja

- Povezuje djelove sistema u funkcionalnu cjelinu - Razvija samopouzdanje - Model vozila

- Opisuje značaj i načine hlađenja motora i vrste tečnosti za hlađenje

- Mjeri temperaturu smrzavanja rashladne tečnosti - Razvija samopouzdanje - Model vozila-motora

- Navodi i opisuje osnovne električne uređaje na motoru (alternator, dinamomašina, elektropokretač)

- Razlikuje ulogu i značaj električnih uređaja na vozilu

- Razlikuje vrste i namjenu električnih uređaja na vozilu

- Razvija motivaciju - Model


23


- Opisuje savremene trendove konstrukcije motora SUS

- Informiše o tipovima motora sa direktnim ubrizgavanjem goriva

- Razlikuje na Šemama ubrizgavanje goriva kod starih i savremenih konstrukcija motora

- Razvija stabilnost - Test: Putnička i kombinovana vozila

- Upoznaje se putem interneta sa najnovijim tipovima vozila

- Uočava značaj računara- Upoređuje savremene i klasične

sisteme informisanja- Upoređuje tehnička svojstva

vozila

- Podstiče samopuzdanje - Rad na računaru


24


RAZRED: DRUGI


- Opisuje pravce razvoja drumskih motornih vozila

- Navodi osnovne sklopove i sisteme na motornom vozilu

- Objašnjava razvoj drumskih vozila na računaru

- Pokazuje na modelu osnovne sisteme na vozilu

- Poznaje ulogu osnovnih sistema na vozilu

- Prikazuje istorijski razvoj drumskih vozila na računaru

- Razvija tehničku kulturu

- Računar sa potrebnom multimedijalnom prezentacijom -Model motornog vozila

- Objašnjava prenos snage na vozilu- Obrazlaže ulogu spojnice u sistemu

prenosa snage- Objašnjava sastavne djelove

frikcione spojnice i njihovu ulogu- Objašnjava zadatak menjačkog

prenosnika u sistemu transmisije- Nabraja osnovne konstruktivne

djelove mehaničkog menjačkog prenosnika

- Objašnjava različite konstrukcije mehaničkih prenosnika

- Objašnjava zadatak pogonskog mosta u sistemu prenosa snage

- Vrši prekid prenosa snage na modelu spojnice

- Računa prenosni odnos na primjerima

- Prati tok snage i promjenu obrtnog momenta na presjeku menjačkog prenosnika

- Demonstrira na modelu razvođenje snage kod diferencijala

-Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju

- Razvija sposobnost komunikacije u struci

- Posjeta radionici- Rad na modelu

- Objašnjava točak i pneumatik

- Bira pneumatike po oznakama- Poznaje ulogu točka - Poznaje ulogu pneumatika- Zna značaj točka i pneumatika

- Razvija samopuzdanje - Točak sa pneumatikom

- Objašnjava ulogu i vrste sistema za kočenje

- Opisuje prenosne mehanizme sistema za kočenje

- Objašnjava ulogu i vrste izvršnih mehanizama kočnica

- Pokazuje na modelu funkcionisa-nje sistema za kočenje

- Poznaje značaj sistema za kočenje- Poznaje osnovne elemente

sistema za kočenje- Poznaje način funkcionisanja

osnovnih elemenata sistema za kočenje

- Razlikuje različite sisteme kočenja

- Razvija stabilnost i samopouzdanje

- Rad na modelu- Posjeta radionici

25


- Opisuje ulogu i vrste sistema oslanjanja

- Objašnjava uslogu opruga i gibnjeva u sistemu oslanjanja

- Opisuje vrste nosećih sistem

- Klasifi kuje sistem oslanjanja (zavisno i nezavisno)

- Demonstrira rad opruga i amortizera

- Upoređuje tipove karoserija i šasija


- Modeli sistema za oslanjanje i njegovih elemenata

- Obilazak servisa

- Objašnjava osnovne električne uređaje na vozilu (akumulator, generator, uređaj za regulisanje napona, svjetlosni uređaj)

- Razlikuje ulogu i značaj pojedinih uređaja

- Razvija kritički odnos prema rešavanju problema - Model vozila

- Nabraja i objašnjava glavne djelove upravljačkog mehanizma

- Prati na modelu rad upravljačkog mehanizma

- Zna ulogu i značaj upravljačkog mehanizma

- Upoređuje različita rješenja upravljačkog mehanizma

- Podstiče motivaciju

- Navodi savremene konstrukcije sistema za kočenje - Zna prednosti ABS sistema - Razvija kritičko

mišljenje

- Navodi savremene konstrukcije sistema upravljanja

- Navodi savremena rešenja aktivne i pasivne bezbjednosti vozila

- Vrednuje značaj sistema bezbjednosti vozila

- Stiče pozitivan odnos prema profesiji

- Test: Kočni i upravljački sistemi putničkog i kombinovanog vozila

- Opisuje i objašnjava vozila i njegove elemente na računaru

- Opisuje i objašnjava savremena rješenja na vozilu na računaru

- Uočava značaj poznavanja rada na računaru u funkciji povećanja nivoa informisanosti

- Podstiče samopuzdanje- Rad na računaru- Obilazak Sajma

automobila


o Dr Josip Lenasi: Motori i motorna vozila o Borivoje Tomić: Mašine i uređaji o Lazar Filković: Osnove saobraćaja i transporta


26


o Praktikum obrazovnog profi la – vozačio Dr Ratko Šelmić: Elementi transportnih sredstava i uređajao Živković: Motori SUSo Dr Milan Bukumirović: Elementi transportnih sredstava i uređaja.

- Ostali izvori: časopisi, reklamni materijal proizvođača vozila.

6. MATERIJALNI USLOVI ZA IZVOĐENJE NASTAVE- Za izvođenje nastave potrebno je obezbijediti: model vozila i motora SUS, presjek motora, računar sa

multimedijalnim paketima iz ove oblasti, dijagrame, šeme, tabele, djelove i sklopove vozila.

7. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifi kacionom periodu- Po jedan test u I i II razredu.

8. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PREDMETA- Pozitivna konačna ocjena koja se izvodi iz ocjena dobijenih u svim klasifi kacionim periodima (usmeno i na

testu).

9. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA- Diplomirani inženjer saobraćaja drumskog smjera- Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera- Inženjer saobraćaja drumskog smjera- Inženjer mašinstva odgovarajućeg smjera.

12. POVEZANOST PREDMETA

Predmet TemaTRANSPORTNA SREDSTVA Vrste transportnih sredstavaSAOBRAĆAJ Vidovi i sredstva saobraćaj

27


1. Naziv predmeta

1.3.2. ODRŽAVANJE VOZILA

2. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTI NASTAVE


II 55 44 99

Ukupno 115 92 207

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenjuV - vježbeP - praktična nastava za sve učenike u odjeljenju

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE- Osposobljavanje za manje opravke i učešće u radu na složenijim opravkama - Razvijanje tehničke svijesti- Sticanje pozitivnog odnosa prema profesiji- Razvijanje motivacije i odgovornosti za obavljanje poslova vozača- Osposobljavanje za pravilnu upotrebu saobraćajnih sredstava- Podsticanje na aktivno učešče u nastavi- Razvijanje svijesti o potrebi očuvanja prirode, odnosno čovjekove radne i životne sredine.

28



RAZRED: PRVI


- Nabraja i opisuje materijale koji se upotrebljavaju u automobilskoj industriji

- Uočava značaj pojedinih materijala koji se koriste u automobilskoj industriji

- Razlikuje materijale koji se koriste u automobilskoj industriji

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju - Posjeta radionici

- Nabraja i opisuje metale i legure- Navodi i objašnjava fi zičke osobine

metala- Navodi i objašnjava mehaničke

osobine metala- Navodi i objašnjava tehnološke

osobine metala- Navodi i objašnjava hemijske

osobine metala

- Uočava značaj fi zičkih osobina metala

- Uočava značaj mehaničkih osobina metala

- Uočava značaj tehnoloških osobina metala

- Uočava značaj hemijskih osobina metala

- Uočava razlike pojedinih osobina i njihov značaj

- Razvija samopuzdanje- Razvija ekološku svijest

- Nabraja goriva koja koriste vozila- Opisuje karakteristike pojedinih

vrsta goriva

- Ocjenjuje značaj goriva- Zna vrste goriva i njihovu

primjenu na pojedinim vrstama vozila

- Razvija ekološku svijest

- Nabraja maziva koja koriste vozila- Opisuje karakteristike pojedinih

vrsta maziva

- Uočava značaj primjene maziva- Nabraja maziva- Poznaje značaj blagovremenog

podmazivanja vozila

- Razvija ekološku svijest - Rad u radionici – servisu

- Objašnjava plastične mase i njihovu primjenu na vozilu

- Poznaje djelove vozila koji se izrađuju od plastične mase

- Uočava značaj primjene plastičnih masa - Razvija samopuzdanje - Posjeta radionici

– servisu

29


- Objašnjava primjenu gume u automobilskoj industriji

- Objašnjava sastav pneumatika- Navodi vrste i karakteristike

pneumatika

- Ocjenjuje značaj primjene gume u automobilskoj industriji

- Ocjenjuje značaj i funkciju gume u automobilskoj industriji

- Razvija ekološku svijest- Razvija pozitivan odnos

prema zanimanju

- Rad u radionici – servisu

- Objašnjava pojam habanja materijala i uslove njegovog nastanka

- Navodi vrste habanja- Nabraja faktore koji utiču na

habanje

- Identifi kuje vrste habanja na djelovima i sklopovima

- Mjeri i upoređuje dimenzije pohabanih i novih djelova

- Podstiče motivaciju

- Računar sa potrebnim multimedijalnim paketom

- Pohabani djelovi i sklopovi

- Rad u servisu- radionici

- Nabraja vrste održavanja

- Vrednuje ulogu održavanja na povećanje radnog vijeka vozila

- Ocjenjuje značaj održavanja vozila

- Podstiče samopouzdanje - Posjeta servisu- radionici

- Navodi značaj spoljnje njege vozila- Navodi značaj tekućeg održavanja- Objašnjava ulogu podmazivanja

djelova, sklopova i motora- Navodi vrste maziva, njihovu

primjenu i način označavanja

- Zna ulogu maziva- Bira mazivo na osnovu

karakteristika i preporuka proizvođača

-Razvija ekološku svijest-Podstiče samopouzdanje

- Rad u radionici- servisu

- Navodi nomenklaturu tehničkog održavanja

- Objašnjava periodičnost tehničkog održavanja

- Navodi obim i vrstu radova na održavanju

- Prati vrstu radova prema preporukama proizvođača

- Povezuje defi nisanu periodičnost sa pređenim kilometrima

- Procjenjuje obim radova

- Shvata posledice propusta u održavanju

-Uputstvo proizvođača za održavanje vozila


• Vođenje evidencije na održavanju vozila

• Popunjavanje potrebne dokumentacije


30


- Objašnjava pojam i porijeklo nepravilnosti u radu

- Opisuje načine ispoljavanja nepravilnosti

- Procjenjuje faktore koji utiču na neispravnost

- Razlikuje i upore|uje pravilan i nepravilan rad

- Razvija osjećaj za tačnost i preciznost

- Razvija motivaciju


- Navodi i objašnjava osnovne intervencije na vozilu

- Nabraja obavezan alat i pribor

- Zna postupak zamjene točka- Zna postupak zamjene sijalica- Zna postupak stavljanja lanaca za

snijeg- Mijenja sijalice- Postavlja lance za snijeg

- Stiče rutinu u vršenju radnji




31


RAZRED: DRUGI


- Objašnjava pojam opravke- Navodi nivoe opravki (laka, srednja,

generalna)

- Uočava neispravnost vozila- Procjenjuje nivoe opravki na

primjerima- Upoređuje metode opravki- Prati tok opravki i neposredno

učestvuje u njima


- Posjeta radionici- servisu

- Nabraja dokumentaciju motornog vozila

- Poznaje način vođenja dokumentacije na opravci

- Poznaje postupak tehničkog održavanja


- Matična knjiga - Servisna knjiga

(uputstvo) i registarska knjiga

- Navodi zadatak i organizaciju rada servisnih radionica

- Objašnjava organizaciju radnog mjesta

- Objašnjava ulogu i vrste kanala za rad- Nabraja uređaje, opremu, alate i

pribor servisnog radnog mjesta- Pronalazi servis na računaru i

prepoznaje uređaje i opremu potrebnu za održavanje vozila

- Razlikuje i upoređuje rad na univerzalnim, linijskim i mješovitim radnim mjestima

- Koristi uređaje i opremu potrebnu za održavanje vozila

- Pretražuje po Internetu i pronalazi opremu i uređaji za servise- radionice

- Stiče stručnost, pouzdanost i preciznost

-Tehnička dokumentacija servisnih radionica

- Posjeta servisu- radionici

- Računar

- Navodi značaj tehničkog pregleda- Nabraja vrste tehničkih pregleda- Navodi tehnološki postupak

tehničkog pregleda motornog vozila- Nabraja opremu i uređaje za

obavljanje tehničkog pregleda- Navodi zahtijevane vrijednosti fi zičkih mjernih veličina na tehničkom pregledu

- Analizira sadržaj tehničkog pregleda

- Prati tehnički pregled vozila- Upoređuje dobijene mjere

sa zakonski propisanim vrijednostima

-Razvija sposobnost komunikacije u struci

- Grafi ci fi zičkih mjernih veličina sa tehničkog pregleda

- Prisustvo tehničkom pregledu u servisu

32


- Nabraja radnje vizuelnog pregleda vozila

- Opisuje pripremu i značaj pripreme vozila za saobraćaj

- Objašnjava kontrolu ulja i značaj kontrole

- Objašnjava kontrolu pneumatika i značaj kontrole

- Opisuje način kontrole rashladne tečnosti i značaj kontrole

- Vrši vizuelni pregled vozila- Vrši pripremu vozila za saobraćaj- Vrši kontrolu ulja- Obavlja kontrolu pneumatika- Kontroliše nivo rashladne tečnosti

- Navikava se na doslednost i poštovanje propisa

- Razvija inicijativnost- Shvata značaj tehničke

ispravnosti vozila i njen uticaj na bezbjednosti u saobraćaju

- Model vozila ili vozilo


- Opisuje način kontrole tečnosti u akumulatoru

- Opisuje način kontrole tečnosti u sistemu za kočenje

- Poznaje značaj kontrole nivoa tečnosti u akumulatoru

- Poznaje značaj kontrolisanja nivoa tečnosti u sistemu za kočenje


- Model vozila ili vozilo

- Kontroliše nivo tečnosti u akumulatoru

- Kontroliše nivo tečnosti u sistemu za kočenje

- Pronalazi i opisuje poslove na održavanju vozila na računaru

- Uočava značaj poznavanje rada na računaru u cilju sticanja brze i kvalitetne informacije

- Razvija samopuzdanje - Rad na računaru

- Pronalazi i opisuje alate i pribor za rad u servisu na računaru

- Uočava značaj poznavanja rada na računaru za pravilan izbor potrebnog alata i pribora za održavanje

- Razvija motivaciju - Rad na računaru

- Pronalazi i navodi vrste servisa na računaru

- Uočava prednosti poznavanja rada na računaru u odnosu na klasične sisteme informisanja

- Razvija samopuzdanje i pozitivan odnos prema profesiji

- Rad na računaru


33


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora- Preporučena literatura:

o Tehnologija obrazovnog profi la – automehaničaro Dr Stevo Bunčić: Tehnička eksploatacija motornih vozila o Priručnici održavanja vozila.

- Ostali izvori:o softverski paketi proizvođača opreme.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave- Za izvođenje nastave potrebno je obezbijediti: računar sa multimedijalnim paketima iz ove oblasti, uputstva

za održavanje, tehničku dokumentaciju servisnih radionica, djelove i sklopove vozila.

7. Obavezni načini provjeravanja znanja- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifi kacionom periodu- Praktično.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta- Pozitivna zaključna ocjena koja se izvodi na osnovu ocjena dobijenih u svim klasifi kacionim periodima iz

usmene provjere znanja i ocjena iz provjere praktičnog znanja.

9. Profi l stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika- Diplomirani inženjer saobraćaja drumskog smjera - Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera- Inženjer saobraćaja drumskog smjera- Inženjer mašinstva odgovarajućeg smjera- Lica sa položenim majstorskim ispitom.

34


35


1. Naziv predmeta

1.3.3. BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

2. BROJ ČASOVA PREMA GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTI NASTAVE


II 75 57 132

Ukupno 155 121 276

T – teorijska nastava za sve učenike u odjeljenjuV – vježbe; odjeljenje se u I razredu dijeli u grupe do 16 učenikaP – praktična nastava

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE- Poznavanje bezbjednog odvijanja saobraćaja- Poznavanje pravilia kojima se reguliše saobraćaj- Razvijanje svijesti o značaju poštovanja pravila i propisa- Pripremanje za kvalitetno obavljanje poslova u profesiji- Osposobljavanje za pružanje prve pomoći- Podsticanje na aktivno učešće učenika u nastavi.

36


4. SADRŽAJI /STANDARDI ZNANJA PREDMETA/ OPERATIVNI CILJEVI

RAZRED: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifi čnosti u izvođenju

Opisuje značaj bezbjednog odvijanja saobraćaja

Opisuje pojmove:

- Put- Javni put- Međunarodni put- Magistralni put- Regionalni put- Nekategorisani put- Lokalni put- Zemljani put- Auto put- Put rezervisan za saobraćaj

motornih vozila- Pronalazi i opisuje vrste puteva na

računaru

- Zna uticaj pojedinih faktora na bezbjedno odvijanje sabraćaja

- Poznaje karakteristike magistralnog puta

- Poznaje karakteristike regionalnog puta

- Poznaje karakteristike javnog puta

- Poznaje karakteristike nekategorisanog puta

- Poznaje karakteristike puteva rezervisanih za saobraćaj motornih vozila

- Analizira i upoređuje puteve- Uočava značaj računara za brzo i

kvalitetno informisanje iz oblasti saobraćaja

- Podstiče samopouzdanje- Podstiče stabilnost - Razvija motivaciju- Upućuje na značaj

povezivanja regija putnom infrastrukturom

- Upućuje na značaj razvoja putne mreže i njenog uticaja na razvoj društva

- Rad na računaru- Obilazak

saobraćajnica

37


- Opisuje pojmove:- Kolovoz- Kolovozna traka- Saobraćajna traka- Saobraćajna traka za prinudno

zaustavljanje vozila- Saobraćajna traka za usporavanje- Saobraćajna traka za ubrzavanje- Saobraćajna traka za spora vozila- Biciklistička staza- Biciklistička traka

- Poznaje i razlikuje kolovoznu i saobraćajnu traku

- Zna namjenu trake za prinudno zaustavljanje vozila

- Zna namjenu saobraćajne trake za usporavanje

- Zna namjenu saobraćajne trake za ubrzavanje

- Zna namjenu saobraćajne trake za spora vozila

- Zna sličnosti i razlike biciklističke staze i trake

- Pronalazi sličnosti i razlike pojmova koji se odnose na kolovoznu površinu

- Skicira kolovoz i njegove elemente

- Podstiče motivaciju- Razvija samopouzdanje

- Film

- Obilazak saobraćajnica

- Objašnjava pojam naselja - Defi niše elemente naselja - Podstiče samopouzdanje

- Objašnjava pojam raskrsnice

- Razlaže i analizira elemente raskrsnice

- Skicira i defi niše različite vrste raskrsnica

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Film - Obilazak raskrsnica

- Objašnjava pojmove:

- Trotoar- Objeleženi pješački prelaz- Pješačko ostrvo

- Pronalazi sličnosti i razlike trotoara, obilježenog pješačkog prelaza i pješačkog ostrva

- Izvodi zaključke o značaju površina namijenjenih pješacima

- Skicira površine namijenjene pješacima

- Podstiče toleranciju

- Objašnjava pojmove:- Učesnik u saobraćaju- Pješak- Vozač

- Uočava sličnosti i razlike pješaka, vozača i drugih učesnika u saobraćaju

- Razvija stabilnost- Razvija toleranciju

prema drugim učesnicima u saobraćaju


38


- Objašnjava pojam smanjene vidljivosti

- Izvodi zaključak o povećanoj opasnosti po bezbjednost saobraćaja

- Podstiče snalažljivost- Podstiče samokontrolu


- Vozilo- Vozilo na motorni pogon- Motorno vozilo- Bicikl- Bicikl sa motorom- Motocikl- Putnički automobil- Autobus- Trolejbus - Teretno vozilo- Kombinovano vozilo- Traktor- Priključno vozilo- Poluprikolica- Laka prikolica- Skup vozila- Zaprežno vozilo

- Pronalazi i objašnjava vrste vozila na računaru

- Razlikuje i određuje karakteristike vozila, vozila na motorni pogon i motornog vozila

- Razlikuje i određuje karakteristike bicikla, bicikla sa motorom i motocikla

- Razlikuje i određuje karakteristike putničkog automobila, autobusa i trolejbusa

- Razlikuje i određuje karakteristike teretnog vozila, kombinovanog vozila i traktora

- Razlikuje poluprikolicu i laku prikolicu

- Zna vrste skupa vozila- Upoređuje svojstva vozila i donosi

zaključke o njihovom značaju za bezbjednost saobraćaja

- Uočava prednosti rada sa računarom za informisanost i poznavanje sredstava drumskog saobraćaja

- Podstiče pozitivnu orijentaciju prema profesiji


- Film- Prospekti

proizvođača vozila- Rad na računaru


- Nosivost vozila- Masa vozila- Ukupna masa vozila- Najveća dozvoljena masa vozila- Osovinsko opterećenje vozila

- Upoređuje i pronalazi sličnosti i razlike nosivosti, mase vozila, ukupne mase i najveće dozvoljene mase vozila

- Ocjenjuje značaj poštovanja za-konskih ograničenja za veličinu nos-ivosti, mase vozila, ukupne mase i najveće dozvoljene mase vozila

- Poznaje značaj osovinskog opterećenja vozila

- Podstiče ekonomičnost


39



- Zaustavljanje vozila- Parkiranje vozila

- Uočava sličnosti i razlike parkiranja i zaustavljanje

- Uočava značaj zaustavljanja vozila na dozvoljenim mjestima

- Uočava značaj parkiranja vozila na dozvoljenim mjestima

- Zna uticaj zaustavljanja i parkiranja na bezbjedno odvijanja saobraćaja

- Podstiče samopouzdanje - Film


- Preticanje- Obilaženje

- Pronalazi sličnosti i razlike preticanja i obilaženja

- Zna pravilan način obilaženja vozila

- Zna pravilan način preticanja vozila neposredno ispred i u raskrsnici

- Zna pravilan način preticanja na javnom putu van naselja

- Zna uticaj preticanja na bezbje dnost učesnika u saobraćaju

- Analizira različite situacije prilikom preticanja u naselju i van naselja

- Skicira radnje preticanja i obilaženja

- Razvija snalažljivost i stabilnost

- Podstiče samokontrolu

- Film

- Posmatranje saobraćaja na javnom putu u naselju i van naselja

- Objašnjava pojam mimoilaženja- Razumije značaj poštovanja

propisa- Skicira mimoilaženje vozila

- Podstiče stabilnost - Film

- Objašnjava pojam kolone vozila - Upoređuje kretanje vozila u koloni i van nje - Razvija samokontrolu

- Objašnjava pojam propuštanja učesnika u saobraćaju

- Poštovanje propisa i povećanje bezbjednosti u saobraćaju - Razvija samokontrolu


40


- Objašnjava pojam saobraćajne nezgode

- Ocjenjivanje i vrednovanje lične i društvene opasnosti - Podstiče razmišljanje - Kompjuterska

imaginacija

- Opisuje potrebu za regulisanjem saobraćaja

- Nabraja i opisuje načine regulisanja saobraćaja

- Ocjenjuje značaj regulisanja saobraćaja

- Prepoznaje i pokazuje načine regulisanja saobraćaja

- Podstiče na razumijevanje odnosa - Film

- Objašnjava znake koje daju ovlašćena lica prilikom regulisanja saobraćaja:

- Znaci rukama i položajem tijela- Zvučni znaci- Svjetlosni znaci

- Uočava sličnost i razlike znakova koje daju ovlašćena lica

- Poznaje znake koje ovlašćeno lice daje rukama i položajem tijela prilikom regulisanja saobraćaja

- Poznaje zvučne i svjetlosne znake koje ovlašćeno lice daje prilikom regulisanja saobraćaja

- Demonstrira znake koje daju ovlašćena lica

- Razvija samopouzdanje- Razvija spremnost i

sposobnost za saradnju

- Obilazak raskrsnica i posmatranje rada saobraćajnog policajca na regulisanju saobraćaja

Objašnjava saobraćajne znake:- Svjetlosne saobraćajne znake,- znake opasnosti, izričitih naredbi

obavještenja sa dopunskom tablom ili bez nje

- Svjetlosne oznake- Oznake na kolovozu

- Zna svetlosne saobraćajne znake- Zna znake opasnosti, izričitih

naredbi, znake obaveštenja sa dopunskom tablom ili bez nje

- Zna svjetlosne oznake- Zna oznake na kolovozu- Uočava sličnosti i razlike znakova

i oznaka- Uočava uticaj svjetlosnih znakova

i oznaka na bezbjednost učesnika u saobraćaju

- Skicira saobraćajne znake i oznake

- Razvija snalažljivost- Razvija samopouzdanje

- Obilazak raskrsnica i saobraćajnica u naselju


41


- Nabraja i objašnjava različite načine uključivanja u saobraćaj

- Objašnjava kretanje vozila po putu- Opisuje odstojanje vozila na putu- Nabraja ograničenja brzina zavisna

od:- kategorije puta-kategorije vozila

- Ilustruje način uključivanja vozila u saobraćaj

- Ilustruje kretanje vozila u naselju- Ilustruje kretanje vozila van

naselja- Objašnjava i analizira potrebno

odstojanje između vozila na putu- Zna potrebu uvođenja

ograničenja brzine kretanja vozila zavisno od kategorije puta

- Zna potrebu uvođenja ograničenja brzine kretanja vozila zavisno od kategorije vozila

- Uočava značaj poštovanja propisa iz oblasti saobraćaja

- Podstiče samopouzdanje- Razvija snalažljivost- Podstiče prilagodljivost

- Film- Posmatranje

saobraćaja na javnom putu

- Objašnjava saobraćaj na raskrsnici sa:

- Skretanjem udesno- Skretanjem ulijevo- Objašnjava prvenstvo prolaza na

raskrsnici

- Uočava značaj pravilnog kretanja kroz raskrsnicu

- Ilustruje skretanje udesno na raskrsnici

- Ilustruje skretanje ulijevo na raskrsnici

- Ilustruje različite situacije u kojima kolovoz ima jednu i više saobraćajnih traka

- Ilustruje različite situacije prvenstvo prolaza vozila na raskrsnici

- Razvija snalažljivost- Razvija samopouzdanje

- Film- Računar- Posmatranje

saobraćaja na raskrsnici


42


- Defi niše pojam “Vozila pod pratnjom“ i objašnjava pravila kada su ta vozila uključena u saobraćaj

- Defi niše pojam «Vozila sa pravom prvenstva prolaza» i objašnjava pravila kada su ta vozila uključena u saobraćaj

- Poznaje značaj vozila pod pratnjom

- Razlikuje vozila pod pratnjom od ostalih kategorija vozila

- Poznaje značaj vozila s pravom prvenstva

- Razlikuje vozila s pravom prvenstva od ostalih kategorija vozila

- Zna prioritet prolaska vozila pod pratnjom i vozila s pravom prvenstva prolaza

- Podstiče spremnost i sposobnost za saradnju

- Posmatranje saobraćaja na javnom putu

- Objašnjava pravila mimoilaženja vozila

- Primjena propisa u različitim situacijama mimoilaženja

- Skicira mimoilaženje u različitim situacijama

- Podstiče stabilnost- Posmatranje


- Objašnjava i ilustruje pravila preticanja i obilaženja vozila

- Uočavanje visokog stepena opasnosti kod preticanja i obilaženja

- Razvija snalažljivost i stabilnost Podstiče samokontrolu

- Film- Posmatranje


- Opisuje zvučne i svjetlosne znake upozorenja

- Vođenje računa o preventivnom djelovanju

- Poznavanje značaja ispravnosti uređaja koji daju zvučne i svjetlosne znake upozorenja

- Podstiče inicijativnost

- Objašnjava upotrebu svijetla u saobraćaju

- Ocjenjivanje značaja i uloge svijetla za što bezbjednost učesnika u sabraćaju



43


- Nabraja situacije u kojima je parkiranje i zaustavljanje dozvoljeno- zabranjeno

- Poštovanje propisa- Skicira situacije u kojima je

parkiranje i zaustavljanje zabranjeno

- Podstiče samopouzdanje - Računar

- Opisuje pravila saobraćaja u tunelu - Ocjenjuje stepen opasnosti učesnika u saobraćaju - Razvija prilagodljivost

- Objašnjava saobraćaj:- bicikla- bicikla sa motorom- motocikla

- Uočava stepen ugroženosti vozača bicikla, bicikla sa motorom i motocikla

- Uočava potrebu poštovanja propisa

- Razvija toleranciju - Film

- Objašnjava saobraćaj:- na auto-putu- putu rezervisanom za saobraćaj

motornih vozila- Pretražuje internet i opisuje

auto- puteve i puteve rezervisane saobraćaj motornih vozila

- Uočava značaj auto- puteva- Uočava značaj puteva

rezervisanih za saobraćaj motornih vozila

- Uočavanje razlike u vrsti puteva- Uočava značaj savremenih

sistema komunikacije

- Podstiče stabilnost- Razvija samopuzdanje

- Film- Računar

- Objašnjava saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge

- Pronalazi i opisuje na računaru prelazak vozila preko željezničke pruge

- Ilustruje i analizira saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge bez branika i polubranika

- Ilustruje i analizira saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge sa branikom ili polubranikom

- Prosuđuje važnost i složenost prelaska vozila preko željezničke pruge


- Razvija samokontrolu - Razvija samopouzdanje

- Film- Računar


44


- Opisuje pravila vučenja vozila- Opisuje pravila koja regulišu

dimenzije tereta na vozilu

- Ilustruje načine vučenja vozila- Poštovanje propisa - Podstiče inicijativnost

- Objašnjava obaveze vozača prema pješacima

- Nabraja i objašnjava pravila koja regulišu prevoz lica

- Ocjenjuje stepen ugroženosti pješaka u saobraćaju u naselju

- Ocjenjuje stepen ugroženosti pješaka u saobraćaju van naselja

- Vrednovanje važnosti poštovanja propisa

- Razvija samokontrolu- Podstiče pozitivnu

orijentaciju prema zanimanju

- Razvija humanost

- Test: Pravila saobraćaja

- Posmatranje saobraćaja na javnom putu


45


RAZRED: DRUGI


- Nabraja faktore bezbjednosti- Objašnjava aktivnu bezbjednost

vozača- Objašnjava pasivnu bezbjednost

vozača- Objašnjava aktivnu bezbjednost

vozila- Objašnjava pasivnu bezbjednost

vozila- Objašnjava aktivnu bezbjednost

puta- Objašnjava pasivnu bezbjednost

puta

- Razlaže i analizira bezbjednost u saobraćaju

- Ocjenjuje značaj aktivne bezbjednosti vozača

- Ocjenjuje značaj pasivne bezbjednosti vozača

- Ocjenjuje značaj aktivne bezbjednosti vozila

- Ocjenjuje značaj pasivne bezbjednosti vozila

- Ocjenjuje značaj aktivne bezbjednosti puta

- Ocjenjuje značaj pasivne bezbjednosti puta

- Upoređuje faktore bezbjednosti saobraćaja

- Pronalazi sličnosti i razlike između faktora bezbjednosti

- Razlaže i analizira na novim primjerima značaj čovjeka kao ključnog faktora bezbjednosti saobraćaja

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Podstiče samopouzdanje- Razvija motivaciju- Razvija stabilnost- Podstiče razumijevanje

odnosa pojedinih elemenata i segmenata bezbjednog odvijanja saobraćaja

- Film

- Opisuje i objašnjava uticaj alkohola, droge, ljekova i cigareta na bezbjednu vožnju

- Objašnjava uticaj načina ishrane, buke u vozilu i vibracija, zamora i drugih uzroka ugrožavanja bezbjedne vožnje

- Objašnjava uticaj prirodnih činioca na bezbjednu vožnju (visoke temperature, poledica, magla, kiša, snijeg)

- Zna uticaj alkohola, droge, ljekova i cigareta na bezbjednost saobraćaja

- Zna uticaj načina ishrane, buke i vibracija u vozilu, zamora i drugih uzroka na bezbjednost saobraćaja

- Zna uticaj visokih temperatura, magle, kiše, snijega i poledice na bezbjednost saobraćaja

- Razvija stabilnost i samopuzdanje

- Razbija pozitivan odnos prema zanimanju

46


- Pokazuje faktore bezbjednosti na računaru

- Pronalazi primjere djelovanja faktora bezbjednosti - Podstiče samopuzdanje - Računar

- Objašnjava uzroke saobraćajnih nezgoda

- Opisuje faze saobraćajne nezgode- Opisuje interne i eksterne načine

i mjere kontrole bezbjednosti saobraćaja

- Razvrstavanje argumenata i činjenica prema stepenu opasnosti na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Ocjenjivanje (vrednovanje) stepena lične i društvene opasnosti zbog nastajanja saobraćajnih nezgoda

- Razvija stabilnost, prilagodljivost i samokontrolu

- Računar sa multimedijalnim paketom

- Opisuje i nabraja opasne materije- Navodi uslove za upravljanje vozilom

koje prevozi opasne materije- Opisuje načine označavanja vozila

koja prevoze opasne materije- Nabraja vozila kojima se vrši prevoz

opasnih materija- Objašnjava način kretanja i brzinu

vozila tokom prevoza opasnih materija

- Navodi opremu vozila koja prevoze opasne materije

- Objašnjava potrebu zaštite na radu i očuvanja prirode, odnosno radne i životne sredine

- Vrednuje stepen opasnosti po čovjeka, njegovu radnu i životnu sredinu od dejstva opasnih materija

- Poznaje vrste vozila za prevoz opasnih materija

- Poznaje način označavanja vozila za prevoz opasnih materija

- Poštovanje propisa koji regulišu prevoz opasnih materija

- Zna opremu vozila koja prevoze opasne materije

- Zna način opreme vozila koja prevoze opasne materije

- Obavljanje profesije uz čuvanje radne i životne sredine

- Razvijanje samopouzdanja i snalažljivosti

- Razvijanje osjećaja odgovornosti

- Razvijanje ekološke svijesti

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema profesiji

- Znaci za obilježavanje vozila koja prevoze opasne materije

- Test: Faktori bezbjednosti saobraćaja


47


- Opisuje značaj pružanja prve pomoći- Nabraja obaveze učesnika u

saobraćajnoj nezgodi- Objašnjava obaveze vozača koji

naiđe na mjesto nezode- Opisuje povrede koje nastaju u

saobraćajnim nezgodama- Opisuje utvrđivanje stanja

povrijeđenih- Opisuje sigurne i nesigurne znake

svih životnih funkcija

- Poznaje način obezbjeđivanja mjesta saobraćajne nezgode

- Zna obaveze učesnika u saobraćajnoj nezgodi

- Poznaje postupak utvrđivanja stanja povrijeđene osobe

- Prepoznaje sigurne znake smrti učesnika u saobraćajnoj nezgodi

- Prepoznaje nesigurne znake smrti učesnika u saobraćajnoj nezgodi

- Razvija inicijativnost- Podstiče snalažljivost- Razvija samopouzdanje- Podstiče stabilnost- Podstiče prilagodljivost

- Pribor za pružanje prve pomoći

- Film

- Objašnjava pružanje prve pomoći u slučaju prestanka rada srca

- Objašnjava pružanje prve pomoći u slučaju prestanka disanja

- Nabraja i objašnjava vrste preloma i način pružanja prve pomoći

- Pružanje prve pomoći na stručan i efi kasan način

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju prestanka rada srca

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju prestanka rada disanja

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju preloma kostiju

- Razvija spremnost za pomoć

- Podstiče snalažljivost i humanost

- Film- Pribor za pružanje

prve pomoći- Praktična provjera

znanja

- Objašnjava način pružanja prve pomoći kod iščašenja i uganuća

- Nabraja i objašnjava vrste krvarenja i simptome krvarenja

- Objašnjava način pružanja prve pomoći kod povrede kičme

- Opisuje povrede kože i pružanje prve pomoći

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju iščašenja i uganuća

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju krvarenja

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju povrede kičme

- Zna i demonstrira postupak pružanja prve pomoći u slučaju povrede kože

- Razvija spremnost za pomoć

- Podstiče snalažljivost i humanost

- Film- Pribor za pružanje

prve pomoći- Praktična provjera

znanja


48


- Navodi prioritete za prevoz povrijeđenih

- Objašnjava i demonstrira pravilan položaj povrijeđenih lica u transportu

- Uočavanje prioritetnih slučajeva za otpremanje i prevoz do medicinske ustanove

- Poznaje pravilan izbor položaja povrijeđene osobe tokom prevoza do medicinske ustanove

- Razvija inicijativnost- Razvija humanost

- Film

- Pronalazi i opisuje način pružanja prve pomoći na računaru posredstvom Interneta


- Prikazuje različite načine pružanja prve pomoći

- Podstiče samopouzdanje - Računar


o R. Vukićević: Regulisanje i bezbjednost saobraćajao Zakon o bezbjednosti saobraćajao Testovi i priručnici iz oblasti regulisanja saobraćaja.

- Drugi izvori:o Časopisi, interneto Reklamni i propagandni materijali proizvođača vozila i opremeo Statistički podaci i td.

6. MATERIJALNI IZVORI ZA IZVOĐENJE NASTAVE:- Video rikorder i kasete- Televizor- Grafoskop- Računar- Šeme.


49


7. OBAVEZNI NAČIN PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA:- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifi kacionom periodu- U pisanoj formi (test)- po jedan u I i II razredu- Praktična provjera znanja iz pružanja prve pomoći u II razredu.

8. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PREDMETA:- U I razredu:

o Pozitivna zaključna ocjena koja se izvodi iz ocjena dobijenih u svim klasifi kacionim periodima – usmeno i na testu.

- U II razredu:o Pozitivna zaključna ocjena na usmenoj provjeri znanja koja se izvodi iz ocjena dobijenih u svim

klasifi kacionim periodimao Pozitivna ocjena na testu io Pozitivna ocjena na provjeri znanja iz prve pomoći.

9. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA: - Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera- Saobraćajni inženjer drumskog smjera- Visoka stručna sprema iz oblasti medicine - za dio nastavnog predmeta koji se odnosi na pružanje prve

pomoći.

50


51


1. Naziv predmeta

1.3.4. UPRAVLJANJE VOZILOM 2. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTI NASTAVE


II 15 150 165

Ukupno 87 72 150 309

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenjuV – vježbe; nastava se izvodi pojedinačnoP - praktična nastava; izvodi se pojedinačno

3. OPŠTI CILJEVI NASTAVE- Primjena teorijskog znanja u praksi- Osposobljavanje za samostalno upravljanje vozilom- Prihvatanje i poštovanje pravila saobraćaja- Podsticanje na humani odnos prema drugim učesnicima u saobraćaju- Aktivno učešće učenika u nastavi- Podsticanje učenika na usavršavanje u profesiji- Razvijanje svijesti o potrebi očuvanja radne i životne sredine.

52



RAZRED: PRVI


- Objašnjava pripremne radnje za vožnju- Opisuje pravilno rukovanje

upravljačem- Objašnjava položaj pedala i njihovu

funkciju- Opisuje funkciju i upotrebu ručne

kočnice- Navodi radnje stavljanja motora

u pogon, prekida rada motora i praćenja kontrole rada motora

- Vizuelno pregleda vozilo- Podešava sjedište- Podešava ogledala- Zateže i podešava pojas- Razlikuje komande na vozilu- Stavlja motor u rad- Prekida rad motora- Prati i kontroliše rad motora

- Razvija motivisanost za rad

- Trenažer (simulator)

- Objašnjava postupak pokretanja i zaustavljanja vozila

- Opisuje način promjene stepena prenosa

- Objašnjava rukovanje upravljačem za vrijeme kretanja vozila

- Objašnjava vožnju sa promjenom smjera kretanja

- Objašnjava vožnju unazad- Nabraja načine parkiranja- Objašnjava radnje pri polukružnom

okretanju- Objašnjava polazak na uzbrdici- Opisuje postupak obezbjeđenja

vozila pri zaustavljanju i parkiranju na usponu i nizbrdici

- Vrši pokretanje i zaustavljanje vozila

- Obavlja promjenu stepena prenosa

- Obavlja prelazak iz višeg u niži stepen prenosa i obratno

- Vrši promjenu stepena prenosa pri zaustavljanju

- Vrši vožnju unazad- Izvodi parkiranje pod kosim i

pra vim uglom na obilježenom prostoru

- Izvodi parkiranje između dva vozila

- Izvodi parkiranje hodom unaprijed

- Izvodi parkiranje hodom unaprijed

- Obavlja polukružno okretanje- Vrši polazak na uzbrdici- Vrši obezbjeđenje vozila pri

parkiranju na usponu i nizbrdici

- Razvija samopouzdanje i jača samokontrolu

- Razvija motivaciju


53


- Objašnjava uključivanje u saobraćaj na javnom putu van naselja

- Objašnjava radnju prestrojavanje vozila

- Opisuje postupak preticanja na javnom putu van naselja

- Opisuje postupak preticanja neposredno ispred i u raskrsnici

- Opisuje postupak preticanja u ostalim situacijama

- Opisuje postupak obilaženja- Opisuje postupak mimoilaženja u

slučajevima: na raskrsnici, zatim ako je širina kolovoza nedovoljna a put je u podužnom nagibu (sa i bez kretanja unazad)

- Objašnjava upotrebu zvučnih i svjetlosnih znakova

- Objašnjava kočenje motorom- Nabraja nepovoljne uslove za

upravljanje

- Vrši uključivanje u saobraćaj- Koristi pokazivače pravca i

retrovizor- Vrši prestrojavanje- Obavlja preticanje sa lijeve

strane- Obavlja preticanje sa desne

strane- Vrši obilaženje- Vrši mimoilaženje- Koristi zvučne i svjetlosne

znakove- Održava odstojanje između vozila- Upotrebljava svijetla na vozilu- Poštuje saobraćajne znake na

putu- Vrši kočenje motorom

- Razvija motivaciju- Razvija samokontrolu- Razvija snalažljivost- Podstiče samopouzdanje



54


- Objašnjava osnovna pravila kretanja u naseljenom mjestu

- Nabraja po redosljedu važnosti načine regulisanja saobraćaja na raskrsnici

- Objašnjava pravilan prekid vožnje sa zaustavljanje na kolovozu

- Nabraja mjesta zabrane zaustavljanja i parkiranja vozila

- Navodi pravila skretanja iz jednosmjernih i dvosmjernih saobraćajnica

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja nije regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana svjetlosnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana od strane policije

- Vrši skretanje ulijevo- Vrši skretanje udesno- Obavlja zaustavljanje i

uključivanje u saobraćaj na putu sa podužnim nagibom

- Razvija samokontrolu- Razvija tolerantnost- Razvija samopouzdanje- Razvija snalažljivost- Razvija motivaciju


- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge sa branicima ili polubranicima

- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge bez branika ili polubranika

- Ocjenjuje stepen rizika i nivo ugroženosti bezbjednosti saobraćaja

- Razvija samokontrolu - Razvija snalažljivost - Trenažer (simulator)

- Opisuje kretanje vozila u tunelu- Uočava povećanja stepena

opasnosti po bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Razvija prilagođljivost- Podstiče samokontrolu - Trenažer (simulator)

- Navodi obaveze vozača prema pješacima na obilježenom pješačkom prelazu

- Navodi obaveze vozača prema pješacima van obilježenog pješačkog prelaza

- Vrši kretanje vozilom bez ugrožavanja pješaka

- Razvija humanost- Razvija toleranciju- Razvija samokontrolu



55


RAZRED: DRUGI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifčnosti u izvođenju

- Objašnjava pripremne radnje za vožnju

- Opisuje pravilno rukovanje upravljačem

- Objašnjava položaj pedala i njihovu funkciju

- Opisuje funkciju i upotrebu ručne kočnice

- Navodi radnje stavljanja motora u pogon, prekida rada motora i praćenja kontrole rada motora

- Vizuelno pregleda vozilo- Podešava sjedište- Podešava ogledala- Zateže i podešava pojas- Razlikuje komande na vozilu- Stavlja motor u rad- Prekida rad motora- Prati i kontroliše rad motora

- Razvija motivisanost za rad

- Rad na poligonu

- Objašnjava postupak pokretanja i zaustavljanja vozila

- Opisuje način promjene stepena prenosa

- Objašnjava rukovanje upravljačem za vrijeme kretanja vozila

- Objašnjava vožnju sa promjenom smjera kretanja

- Objašnjava vožnju unazad- Nabraja načine parkiranja- Objašnjava radnje pri polukružnom

okretanju- Objašnjava polazak na uzbrdici- Opisuje postupak obezbjeđenja

vozila pri zaustavljanju i parkiranju na usponu i nizbrdici

- Vrši pokretanje i zaustavljanje vozila

- Obavlja promjenu stepena prenosa

- Obavlja prelazak iz višeg u niži stepen prenosa i obratno

- Vrši promjenu stepena prenosa pri zaustavljanju

- Vrši vožnju unazad- Izvodi parkiranje pod kosim i

pravim uglom na obilježenom prostoru

- Izvodi radnju parkiranja između dva vozila

- Izvodi radnju parkiranja kretanjem vozila unaprijed

- Izvodi radnju parkiranja kretanjem vozila unazad

- Obavlja polukružno okretanje- Vrši polazak na uzbrdici- Vrši obezbjeđenje vozila pri

parkiranju na usponu i nizbrdici

- Razvija samopouzdanje i jača samokontrolu

- Razvija motivaciju- Stiče odgovornost za

rad sa vozilom

- Vježbe na poligonu

56


- Objašnjava uključivanje u saobraćaj na javnom putu van naselja

- Objašnjava radnju prestrojavanje vozila

- Opisuje postupak preticanja na javnom putu van naselja

- Opisuje postupak preticanja neposredno ispred i u raskrsnici

- Opisuje postupak preticanja u ostalim situacijama

- Opisuje postupak obilaženja- Opisuje postupak mimoilaženja u

slučajevima: na raskrsnici, zatim ako je širina kolovoza nedovoljna a put je u podužnom nagibu (sa i bez kretanja unazad)

- Objašnjava upotrebu zvučnih i svjetlosnih znakova

- Objašnjava kočenje motorom- Nabraja nepovoljne uslove za

upravljanje

- Vrši uključivanje u saobraćaj- Koristi pokazivače pravca i

retrovizor- Vrši prestrojavanje- Obavlja preticanje sa lijeve

strane- Obavlja preticanje sa desne

strane- Vrši obilaženje- Vrši mimoilaženje- Koristi zvučne i svjetlosne

znakove- Održava odstojanje između vozila- Upotrebljava svijetla na vozilu- Poštuje saobraćajne znake na

putu- Vrši kočenje motorom- Zna uticaj uslova za upravljanje

na bezbjednost odvijanja saobraćaja

- Razvija motivaciju- Razvija samokontrolu- Razvija snalažljivost- Podstiče samopouzdanje

- Kretanje po javnom putu van naselja

- Opisuje vožnju noću i u uslovima smanjene vidljivosti u naselju

- Opisuje vožnju noću i u uslovima smanjene vidljivosti na javnom putu van naselja

- Obavlja sve radnje u saobraćaju na javnom putu u naselju i van njega, u uslovima smanjene vidljivosti i noću

- Razvija samopuzdanje- Razvija samokontrolu- Podstiče pozitivan

odnos prema zanimanju

- Kretanje po javnom putu


57


- Objašnjava osnovna pravila kretanja u naseljenom mjestu

- Nabraja po redosljedu važnosti načine regulisanja saobraćaja na raskrsnici

- Objašnjava pravilan prekid vožnje sa zaustavljanjem na kolovozu

- Nabraja mjesta zabrane zaustavljanja i parkiranja vozila

- Navodi pravila skretanja iz jednosmjernih i dvosmjernih saobraćajnica

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja nije regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana svjetlosnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana od strane policije

- Vrši skretanje ulijevo- Vrši skretanje udesno- Obavlja zaustavljanje i

uključivanje u saobraćaj na putu sa podužnim nagibom

- Razvija samokontrolu- Razvija tolerantnost- Razvija samopouzdanje- Razvija snalažljivost- Razvija motivaciju

- Kretanje po javnom putu u naselju

- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge sa branicima ili polubranicima

- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge bez branika ili polubranika

- Ocjenjuje stepen rizika i nivo ugroženosti bezbjednosti saobraćaja

- Vrši kretanje vozilom preko željezničke pruge obezbijeđene branikom ili polubranikom

- Vrši kretanje vozilom preko že-lje zničke pruge koja nije obe zbi-jeđena branikom ili polubranikom

- Razvija samokontrolu - Razvija snalažljivost

- Kretanje na prelazu puta preko željezničke pruge

- Opisuje kretanje vozila u tunelu- Uočava povećanja stepena

opasnosti po bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Razvija prilagođljivost- Podstiče samokontrolu

- Kretanje po javnom putu u tunelu

- Navodi obaveze vozača prema pješacima na obilježenom pješačkom prelazu

- Navodi obaveze vozača prema pješa-cima van obilježenog pješačkog prelaza

- Vrši propisno kretanje vozila bez ugrožavanja pješaka

- Poznaje mjesto i ulogu pješaka u saobraćaju

- Razvija humanost- Razvija toleranciju- Razvija samokontrolu

- Kretanje po javnom putu u naselju i van naselja


58



o Zakon o bezbjednosti saobraćajao Priručnik za upravljanje vozilomo Priručnik za polaganje vozačkog ispita.

- Ostali izvori:o Softverski paketi iz oblasti primjene saobraćajnih propisao Šeme.

- Literatura za nastavnike:o Priručnik za instruktore vožnje.

6. MATERIJALNI USLOVI ZA IZVOĐENJE NASTAVE- Putnički automobil ili kombinovano vozilo- Trenažer (simulator).

7. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA- Vježbe na trenažeru- Vožnja na poligonu- Vožnja na javnom putu u naselju i van naselja.

8. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PREDMETA- U I razredu pozitivna ocjena se dobija ako učenik zadovolji prilikom vježbi na trenažeru.- U II razredu pozitivna ocjena se dobija ako učenik zadovolji:

- u vožnji na poligonu i - u vožnji na javnom putu u naselju i van naselja.

9. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA- Diplomirani inženjer drumskog saobraćaja sa položenim vozačkim ispitom “B” kategorije i 3 godine iskustva- Instruktor vožnje “B” kategorije.

59


2. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG ISPITA

Učenik završava školovanje polaganjem PRAKTIČNOG ISPITA koji se sastoji iz:

- poznavanja pravila saobraćaja (provjera znanja putem testa) i- provjere upravljanja vozilom.

2.1. ISPIT U PISANOJ FORMI: TEST IZ POZNAVANJA PRAVILA SAOBRAĆAJA

Na testu se nalaze sledeća pitanja:

1. Defi nisanje osnovnih pojmova u saobraćaju2. Znaci koje daju ovlašćena lica3. Svjetlosni saobraćajni znaci (semafori)4. Znaci opasnosti5. Znaci izričitih naredbi (znaci zabrane, odnosno ograničenja i znaci obaveze)6. Znaci obavještenja7. Dopunske table8. Svjetlosne oznake9. Oznake na kolovozu10. Uključivanje u saobraćaj11. Kretanje vozila na javnom putu (unaprijed i unazad)12. Odstojanje vozila prilikom kretanja13. Brzina kretanja vozila zavisno od vrste puta14. Brzina kretanja vozila zavisno od kategorije vozila15. Kretanje vozila neposredno ispred i u raskrsnici16. Prvenstvo prolaza na raskrsnici17. Vozila pod pratnjom18. Vozila s pravom prvenstva prolaza19. Mimoilaženje na kolovozu sa dovoljnom širinom kolovoznih, odnosno saobraćajnih traka20. Mimoilaženje na kolovozu čija širina ne omogućava bezbjedno mimoilaženje (na putu sa i bez podužnog nagiba)21. Mimoilaženje u raskrsnici22. Preticanje na javnom putu van naselja23. Preticanje na javnom putu u naselju (van raskrsnica)24. Preticanje u raskrsnici

60


25. Obilaženje26. Zvučni znaci upozorenja27. Svjetlosni znaci upozorenja28. Upotreba svijetla u saobraćaju29. Zaustavljanje vozila30. Parkiranje vozila31. Saobraćaj u tunelu32. Saobraćaj bicikla33. Saobraćaj bicikla sa motorom34. Saobraćaj motocikla35. Saobraćaj na auto-putu36. Saobraćaj na putu rezervisanom za saobraćaj motornih vozila37. Saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge (bez branika i polubranika)38. Saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge sa branicima ili polubranicima39. Vučenje vozila na javnom putu za mješoviti saobraćaj40. Vučenje vozila na auto-putu41. Vučenje vozila na putu rezervisanom za saobraćaj motornih vozila42. Teret na vozilu43. Obaveze vozača prema pješacima44. Prevoz lica putničkim vozilima45. Prevoz lica teretnim vozilima46. Dozvoljeno vrijeme upravljanja vozilom47. Prevoz opasnih materija48. Uticaj faktora bezbjednosti na odvijanje saobraćaja49. Poznavanje aktivne i pasivne bezbjednosti (osnovni faktori bezbjednog odvijanja saobraćaja)50. Uticaj prirodnih činilaca na bezbjednost saobraćaja.

- Test je ilustrovan konkretnim situacijama u saobraćaju, u naselju i van naselja.- Učenik je položio test i stekao pravo polaganja drugog dijela ispita – upravljanje vozilom, ako je ostvario

uspjeh izražen brojem poena koji je regulisan propisima o polaganju vozačkog ispita.

61


2.2. PROVJERA UPRAVLJANJA VOZILOM

Na praktičnom dijelu ispita učenik, na poligonu i na javnom putu u naselju i van naselja, vrši sledeće radnje:

1. Polazak vozilom na putu bez uzdužnog nagiba2. Polazak vozilom na putu sa uzdužnim nagibom upotrebom ručne kočnice3. Polazak vozilom na putu sa uzdužnim nagibom upotrebom nožne kočnice 4. Držanje pravca pri kretanju vozila unaprijed5. Držanje pravca pri kretanju vozila unazad6. Ubrzavanje i usporavanje kretanja vozila, promjena stepena prenosa7. Zaustavljanje vozila8. Parkiranje vozila pod različitim uglovima na kolovozu ili van kolovoza (sa i bez nagiba površine za parkiranje)9. Polukružno kretanje vozila (sa i bez manevrisanja)10. Uključivanje u saobraćaj11. Kretanje vozilom iz jedne u drugu saobraćajnu traku12. Prilagođavanje brzine kretanja vozila uslovima odvijanja saobraćaja13. Kretanje vozilom jednosmjernim saobraćajnicama14. Kretanje vozilom dvosmjernim saobraćajnicama15. Korišćenje prava prvenstva prolaza16. Poštovanje prava prvenstva drugih učesnika u saobraćaju17. Kretanje kroz raskrsnicu puteva iste važnosti18. Kretanje kroz raskrsnicu puteva različite važnosti19. Kretanje kroz raskrsnicu na kojoj je saobraćaj regulisan svjetlosnim znacima (semaforima)20. Kretanje kroz raskrsnicu na kojoj je saobraćaj reguliše ovlašćeno lice21. Mimoilaženje u raskrsnici22. Mimoilaženje na putu sa dovoljnom širinom kolovoza23. Mimoilaženje na putu sa uzdužnim nagibom i nedovoljnom širinom kolovoza24. Obilaženje u naselju i van naselja25. Kretanje na putu neposredno ispred i na prelazu puta preko željezničke pruge26. Preticanje na prelazu puta preko željezničke pruge 27. Preticanje na raskrsnici28. Preticanje u naselju29. Preticanje na putu van naselja30. Držanje odstojanja između vozila pri vožnji u naselju i van naselja31. Odnos prema pješacima

62


32. Upotreba svijetla za osvjetlenje puta33. Upotreba zvučnih i svjetlosnih znakova upozorenja.

- Provjera vještine upravljanja vozilom se vrši:o danju io noću.

- Provjera se ne vrši za radnje za koje ne postoje uslovi (npr. nema željezničke pruge, semafora i sl).

- Učenik dobija pozitivnu ocjenu ako je zadovoljio upravljanjem vozila na način kako je to regulisano propisima o polaganju vozačkog ispita.

63


3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA

Nastavni predmet Način provjere i ocjenjivanja

SAOBRAĆAJ - usmeno - u pisanoj formi (test)

PRAKTIČNA NASTAVA SA TEHNOLOGIJOM ZANIMANJA

- usmeno- u pisanoj formi (test)- praktično (vožnja)- praktično (prva pomoć)

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PROGRAMA- Učenik se upisuje u viši razred ukoliko na kraju školske godine ima pozitivne ocjene iz svih predmeta, priloži

dokaz o obavljenoj profesionalnoj praksi i koji je obavio slobodne aktivnosti.

- Učenik završava dvogodišnje obrazovanje polaganjem praktičnog ispita.- Praktični ispit se sastoji iz:

o Poznavanja pravila saobraćaja- provjera se vrši u pisanoj formi (test) i o Provjere iz upravljanja vozilom na poligonu i na javnom putu u naselju i van naselja.

- Učenik je položio praktični ispit ako je zadovoljio na oba dijela ispita.

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA- Škola je obavezna da uradi program koji se odnosi na učenike sa posebnim potrebama. Taj program mora biti

usaglašen sa ovim, tj. važećim obrazovnim programom za Vozača / vozačicu putničkog i kombinovanog vozila.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH- Škola, socijalni partneri i zainteresovani subjekti mogu, u skladu sa svojim potrebama, da organizuju nastavu

i polaganje ispita po prilagođenom programu obrazovanja. Osnov za dogovor je ovaj obrazovni program za vozača putničkog i kombinovanog vozila.

64


7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Predmet Profi l stručne spreme nastavnika ili stručnog saradnika

SAOBRAĆAJ - diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski- saobraćajni inženjer, smjer drumski

TRANSPORTNA SREDSTVA

- diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski- diplomirani mašinski inženjer, odgovarajućeg smjera- saobraćajni inženjer, smjer drumski- mašinski inženjer, odgovarajućeg smjera

BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

- diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski- saobraćajni inženjer, smjer drumski- visoka medicinska stručna sprema, za dio predmeta: Pružanje prve

pomoći

ODRŽAVANJE VOZILA

- diplomirani saobraćajni inžinjer, smjer drumski- diplomirani mašinski inženjer, odgovarajućeg smjera- saobraćajni inženjer, smjer drumski- mašinski inženjer, odgovarajućeg smjera- lice sa majstorskim ispitom

UPRAVLJANJE VOZILOM- diplomirani saobraćajni inžinjer, smjer drumski, položen vozački

ispit “B” kategorije i najmanje 3 godine iskustva

- instruktor vožnje “B” kategorije

65


8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

8.1. Obrazovni program se izvodi u školskom obliku

8.2. Broj časova po godinama obrazovanja, vrsti i načinu izvođenja nastave

Predmet Razred

Broj časova Broj časova kod kojih se odjeljenje

dijeli u grupeBroj

učenikau grupiUkupno T V P

T V P

SAOBRAĆAJI 108 60 48

II 99 55 44

TRANSPORTNA SREDSTVA

I 144 80 64

II 132 70 62

ODRŽAVANJE VOZILA

I 108 60 48

II 99 55 44

BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

I 144 80 64 64 do 16

II 132 75 57

UPRAVLJANJE VOZILOM

I 144 80 64 64 1

II 165 60 105 105 1

66


9. DRUGA PITANJA OD ZNAČAJA ZA REALIZACIJU OBRAZOVNOG PROGRAMA

9.1. Profesionalna praksa Učenici obavljaju profesionalnu praksu van škole - u institucijama, preduzećima ili drugim subjektima koji se bave prevozom putnika ili robe.Profesionalna praksa traje 15 radnih dana, a obavlja se nakon završetka nastavne godine u prvom razredu.Preporučuje se izrada dnevnika rada tokom obavljanja prakse.Učenik je obavezan da školi priloži dokaz o obavljenoj profesionalnoj praksi.

9.2. Slobodne aktivnosti Slobodne aktivnosti učenika organizuju se u školi.Preporučuje se da škola, putem sekcije, organizuje slobodne aktivnosti na taj način što će učenike pripremati za polaganje vozačkog ispita.

67


Za obrazovni program VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA

kataloge znanja za predmete:

1. Saobraćaj 2. Praktična nastava sa tehnologijom zanimanja

a. Transportna sredstva b. Bezbjednost sobraćaja c. Održavanje vozila d. Upravljanje vozilom

uradili su:

Dragan Domazetović, dipl.ing., JU Mašinsko metalska škola, Nikšić Ratko Pavićević, dipl.ing., JU Srednja stručna škola “Ivan Uskoković”, Podgorica

Mr Đorđije Vučeljić, dipl.ing., PP “Minić”, PodgoricaSrećko Kljajić, dipl.ing.,JU Srednja stručna škola “Ivan Uskoković”, Podgorica

Dragan Despotović, dipl.ing., JU Srednja stručna škola, PljevljaMiloje Bajćeta, dipl.ing., JU Srednja stručna škola, PljevljaZoran Bogetić, dipl.ing., JU Mašinsko metalska škola, Nikšić

68


Obrazovni programa VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILAusvojen je na XII sjednici Savjeta za stručno obrazovanje održanoj 19. 12. 2004. godine.

VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA - … · VOZAČ / VOZAČICA PUTNIČKOG I KOMBINOVANOG VOZILA - Deﬁ niše tehničko-eksploataciona svojstva motornih vozila -

Documents