Top Banner
UDHËZUES PËR MËSUESIT GJEOGRAFI 6 AGRON NISHKU KOSTANDIN DHJAMANDI
70

UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

Jan 29, 2017

Download

Documents

ledien
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

1

UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6

Agron nishkukostAndin dhjAmAndi

Page 2: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

2

www.ideart.al

Adresa: Rruga “Ibrahim Rugova” Kompleksi “Green Park” 2/10

Tiranë Shqipë[email protected]

Tel: ++355 4 2233205

Botues: Redin Jegeni Redaktor letrar: Loredan Bubani

© Copyright iDeART© Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Riprodhimi i librit, qoftë edhe në formë të pjesëshme, është i ndaluar.nuk mund të kopjohet asnjë tekst apo zgjidhje grafike e tij pa lejen dhe miratimin paraprak të iDeART, i cili është mbajtës i vetëm i së drejtës së botimit dhe shpërndarjes së tij, përveç rasteve kur kjo e drejtë lejohet qartazi nga ligji.Botuesi është i gatshëm t’i ofrojë të drejtat pa pagesë për citimet, përdorimet me qëllim studimi vetiak apo për elementë të veçantë grafikë që gjenden në këtë libër, duke nënshkruar fillimisht marrëveshje për to. Të drejtat morale të autorëve dhe artistëve që punuan për realizminin e këtij projekti mbrohen nga iDeART, bazuar në legjislacionin shqiptar mbi pronësinë intelektuale dhe të Drejtat e Autorit, nr. 9380, dt. 28.04.2005 si dhe në konventat, dispozitat dhe marrëveshjet ndërkombëtare.

iSBn 978-9928-201-00-3(shënimi CiP i katalogut gjendet në Bibliotekën Kombëtare Tiranë)

Botimi i parë: iDeART, 2015

Page 3: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

3

PËRMBAJTJA

Parathënie 5

Plani lëndor vjetor 6

Planifikimi ditor për çdo temë mësimore 19

Modele evidenca e vlerësimit 69

Page 4: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

4

Page 5: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

5

PARATHËNIE

Libri i mësuesit “Gjeografia 6” është një mjet didaktik që vjen në ndihmë të mësuesit, në mbështetje të tekstit mësimor përkatës të përgatitur dhe botuar nga Shtëpia botuese IdeART.

Mbështetur në programin mësimor, Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi (shkalla 3) për lëndën Gjeografia 6, në tematikën “Ndërvarësia midis njerëzve, vendeve, rajoneve dhe mjediseve,” ky libër për mësuesin përmbush kompetencat bazë të fushës që lidhen me kompetencat kyçe ndërmjet rezultateve të të nxënit të secilës prej tre nëntematikave:1. Gjeografia dhe kërkimi gjeografik ( 8 orë)2. Harta gjeografike (12 orë)3. Mjedisi ynë lokal (15 orë)

Konceptimi i hartimit të përmbajtjes së librit për mësuesit e Gjeografisë 6 synon:- Të sigurojë zbërthimin e kornizës kurikulare të arsimit parauniversitar me qëllim krijimin e kushteve për

ndërtimin e kompetencave kyçe për nxënien gjatë gjithë jetës si dhe të kompetencave të fushës “Shoqëria dhe Mjedisi” që lidhen me to.

- Të shërbejë si burim dhe aftësim profesional për mësuesit/et e gjeografisë.- Të sugjerojë metoda, teknika, strategji të mësimdhënies e të nxënies të cilat nxitin interesin, gjithëpërfshirjen,

ndërveprimin dhe punën kërkimore të nxënësve.- Të nxit përdorimin efektiv të TIK-ut në proçesin e mësimdhënies së gjeografisë si mjet për sigurimin dhe

komunikimin e informacionit.Shtjellimi i orëve mësimore (modelet) janë rekomandime që do ti shërbejnë mësuesit/es për të sqaruar pyetjet që mund të ketë:- Si mund të ndërthuren disa teknika të mësimdhënies brenda një ore mësimi?- Si duhet të planifikohen raportet kohore mes punës së mësuesit/es, veprimtarisë së nxënësve dhe

bashkëpunimit ndërmjet tyre?- Si organizohet etapa e reflektimit (rrjeti i diskutimit)?- Si mund të realizojnë kompetencat mësimore dhe të organizojnë orën mësimore për tematikën “Mjedisi

ynë lokal”?- Çfarë rruge dhe çfarë hapash duhet të ndjekin nxënësit/et për të realizuar projektin mësimor “Mjedisi ynë

lokal”?Hartimi i planit mësimor vjetor bazuar në programin e MAS, do të jetë një ndihmesë në punën e mësuesit/es të gjeografisë pasi është ideuar dhe hartuar duke përfshirë rezultatet e të nxënit si njohuritë, shkathësitë dhe qendrimit/vlerat.

Page 6: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

6

Page 7: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

7

Korniza KurriKulare

Kompetencat Kyçe për nxënien gjatë gjithë jetës

Kompetencat shprehen nëpërmjet përdorimit të njohurive, shkathtësive, vlerave dhe qëndrimeve në trajtimin e plotë dhe të kuptueshëm të situatave të kontekstit. Zhvillimet e sipërpërmendura dhe nevojat për ndryshime arsimore e bëjnë të qartë domosdoshmërinë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Qytetarëve të shoqërisë së dijes u nevojitet të zhvillojnë njohuritë, shkathtësitë, vlerat dhe qëndrimet vetjake, shoqërore dhe ato që lidhen me botën e punës dhe tregun e lirë. Procesi i arsimimit do t’i mundësojë çdo nxënësi zotërimin e kompetencave kyçe, të nevojshme për jetën dhe punën.Rrugët dhe mënyrat me të cilat njerëzit i qasen sot informacionit dhe shërbimeve ndryshojnë vazhdimisht. Për këtë arsye, të gjitha moshat kanë nevojë të pajisen me kompetenca të reja që i ndihmojnë të përshtaten në botën e sotme digjitale, jo vetëm nëpërmjet fitimit të njohurive dhe aftësive teknike, por edhe nëpërmjet të kuptuarit të thellë të mundësive, sfidave dhe çështjeve etike, ligjore dhe shoqërore që lindin ose shoqërojnë zhvillimet e reja ekonomike, shoqërore dhe teknologjike.Këto ndryshime shtrojnë domosdoshmërinë e zotërimit të kompetencave që i aftësojnë individët të menaxhojnë ndryshimet dhe situatat e reja. Në përputhje me qëllimet e arsimit parauniversitar, këto kompetenca janë:

1. Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit.2. Kompetenca e të menduarit.3. Kompetenca e të mësuarit për të nxënë.4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin.5. Kompetenca personale.6. Kompetenca qytetare.7. Kompetenca digjitale.

Korniza KurriKulare e arSiMiT ParauniVerSiTarTË rePuBliKËS SË SHQiPËriSËTiranË, 2014

Page 8: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

8

tem

atik

atsh

përn

darj

a e

përm

bajt

jes

së lë

ndës

sh

tato

r - D

hjet

orja

nar

- mar

sp

rill

- Qer

shor

Gje

ogra

fia

dhe

kërk

imi

gjeo

grafi

k8

orë

• N

johj

a e

botë

s dh

e gj

eogr

afia

• H

isto

ria

e zh

villi

mit

• D

egët

kry

esor

e të

gje

ogra

fisë

• Ç

farë

ësh

të h

apës

ira?

• V

epri

mta

ri p

rakt

ike

(Hap

ësir

a)•

Pes

ë te

mat

e g

jeog

rafis

ë•

Met

odat

dhe

pun

ët e

gje

ogra

fit•

Vep

rim

tari

pra

ktik

e (R

ajon

et g

jeog

rafik

e)

har

tat

gjeo

grafi

ke12

orë

• O

rien

timi n

ë na

tyrë

Vepr

imta

ri pr

aktik

e (O

rient

imi n

ë na

tyrë

)•

Kla

sa jo

në, s

hkol

la jo

në•

Hap

ësir

a rr

eth

nesh

H

arta

t gj

eogr

afike

dhe

glo

bi•

Ve

prim

tari

pra

ktik

e (L

loje

t e

hart

ave)

Ve

ndnd

odhj

a•

G

jerë

sia

dhe

gjat

ësia

gje

ogra

fike

Koor

dina

tat

gjeo

grafi

ke•

H

arta

e S

hqip

ëris

ë•

Ve

prim

tari

prak

tike

(Koo

rdin

atat

gjeo

grafi

ke)

Test

(N

johu

ritë

Tem

atik

a 2)

mje

disi

ynë

lo

kal

15 o

• P

ozita

gje

ogra

fike

dhe

relie

vi•

Hid

rogr

afia

• K

lima

dhe

gjal

lesa

t•

Pop

ulls

ia•

Ven

dban

imet

• Q

ever

isja

dhe

eko

nom

ia•

Tur

izm

i•

Pas

uritë

nat

yror

e - Z

onat

e m

broj

tura

• T

rash

ëgim

ia k

ultu

rore

• P

robl

emet

mje

diso

re•

Eks

kurs

ion

(3 o

rë)

• P

roje

kt “

Mje

disi

ynë

loka

l” (

2 or

ë)

For

ma

tp

Lan

i më

sim

or

Vje

to

r -

KLa

sa V

iFU

sha

: sh

oQ

ër

ia D

he

mje

Dis

i Lë

nD

a: g

jeo

gr

aFi

Page 9: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

9

tem

atik

atsh

përn

darj

a e

përm

bajt

jes

së lë

ndës

sh

tato

r - D

hjet

orja

nar

- mar

sp

rill

- Qer

shor

Gje

ogra

fia

dhe

kërk

imi

gjeo

grafi

k8

orë

• N

johj

a e

botë

s dh

e gj

eogr

afia

• H

isto

ria

e zh

villi

mit

• D

egët

kry

esor

e të

gje

ogra

fisë

• Ç

farë

ësh

të h

apës

ira?

• V

epri

mta

ri p

rakt

ike

(Hap

ësir

a)•

Pes

ë te

mat

e g

jeog

rafis

ë•

Met

odat

dhe

pun

ët e

gje

ogra

fit•

Vep

rim

tari

pra

ktik

e (R

ajon

et g

jeog

rafik

e)

har

tat

gjeo

grafi

ke12

orë

• O

rien

timi n

ë na

tyrë

Vepr

imta

ri pr

aktik

e (O

rient

imi n

ë na

tyrë

)•

Kla

sa jo

në, s

hkol

la jo

në•

Hap

ësir

a rr

eth

nesh

H

arta

t gj

eogr

afike

dhe

glo

bi•

Ve

prim

tari

pra

ktik

e (L

loje

t e

hart

ave)

Ve

ndnd

odhj

a•

G

jerë

sia

dhe

gjat

ësia

gje

ogra

fike

Koor

dina

tat

gjeo

grafi

ke•

H

arta

e S

hqip

ëris

ë•

Ve

prim

tari

prak

tike

(Koo

rdin

atat

gjeo

grafi

ke)

Test

(N

johu

ritë

Tem

atik

a 2)

mje

disi

ynë

lo

kal

15 o

• P

ozita

gje

ogra

fike

dhe

relie

vi•

Hid

rogr

afia

• K

lima

dhe

gjal

lesa

t•

Pop

ulls

ia•

Ven

dban

imet

• Q

ever

isja

dhe

eko

nom

ia•

Tur

izm

i•

Pas

uritë

nat

yror

e - Z

onat

e m

broj

tura

• T

rash

ëgim

ia k

ultu

rore

• P

robl

emet

mje

diso

re•

Eks

kurs

ion

(3 o

rë)

• P

roje

kt “

Mje

disi

ynë

loka

l” (

2 or

ë)

Rez

ulta

tet

e të

nxë

nit

sipa

s ko

mpe

tenc

ave

kyçe

real

izoh

en n

ë lë

ndën

e G

jeog

rafis

ë m

bësh

tetu

r në

pro

gram

in lë

ndor

, shk

alla

e 3

dhe

tek

stin

mës

imor

“G

jeog

rafi

.6”

Kom

pete

nca

e ko

mun

ikim

it

dhe

e të

shp

rehu

rit

Nxë

nësi

men

don

në m

ënyr

ë ef

ektiv

e

Shpr

eh q

artë

men

dim

in e

vet

ë pë

r nj

ë te

të c

aktu

ar (

orie

ntim

i, ha

rtat

, koo

rdin

atat

gje

ogra

fike,

mje

disi

ynë

lo

kal e

tj)

Dëg

jon

me

vëm

ëndj

e pr

ezan

timin

dhe

dis

kutim

et e

bër

a ng

a të

tjer

ët, d

uke

bërë

pye

tje, k

omen

te d

he p

ropo

zim

e (v

epri

mta

ri p

rakt

ike,

pro

jekt

e et

j).

Shpj

egon

qar

të d

he s

aktë

kup

timin

e t

erm

ave

të r

eja

(fjal

ë, ko

ncep

te)

gjeo

grafi

ke, d

uke

përd

orur

gju

hën

dhe

fjalo

rin

e pë

rsht

atsh

ëm.

Puno

n në

gru

p (v

epri

mta

ri p

rakt

ike)

duk

e nd

ërtu

ar m

arrë

dhën

ie t

ë m

ira

bash

këve

prim

i me

shok

ët e

sho

qet.

Kom

ento

n dh

e di

skut

on li

rshë

m d

uke

ndar

ë m

endi

met

e v

eta

me

mës

uesi

n, s

hokë

t e

shoq

et d

he p

rind

ërit.

Kom

pete

nca

e të

men

duar

it

Nxë

nësi

men

don

në m

ënyr

ë kr

ijues

e

Nje

h dh

e pë

rshk

ruan

mën

yrë

të d

rejtë

përd

rejtë

rea

litet

in e

mje

disi

t na

tyro

r dh

e sh

oqër

or t

ë ve

ndba

nim

it të

tij.

Inte

rpre

ton

mën

yra

të z

hvill

imit

të n

jë p

roçe

si n

atyr

or a

po s

hoqë

ror

(pei

zazh

it gj

eogr

afik,

shtim

i i p

opul

lsis

ë et

j) du

ke il

ustr

uar

atë

me

shem

buj k

onkr

etë.

Kra

haso

n dh

e pë

rshk

ruan

kus

htet

e n

drys

hme

të je

tesë

s së

pop

ujve

rajo

ne t

ë ve

çant

ë gj

eogr

afik.

Para

shtr

on a

rgum

ente

pro

dhe

kun

dër

për

një

tem

ë ap

o pr

oble

m t

ë ca

ktua

r (m

jedi

si y

në l

okal

etj)

gja

deba

teve

do t

ë kr

yen.

Kom

pete

nca

e të

mës

uari

t pë

r të

nxë

Nxë

nësi

mës

on p

ër t

ë nx

ënë

Përz

gjed

h të

dhë

na n

ga b

urim

e të

ndr

yshm

e (s

i lib

ra, r

evis

ta, e

ncik

lope

di o

se in

tern

et) t

ë ci

lat i

shf

rytë

zon

për

real

izim

in e

det

yrav

e të

dhë

na.

Shpj

egon

nëp

ërm

jet

shem

bujv

e ku

ptim

in p

ër h

apës

irën

, koo

rdin

atat

gje

ogra

fike,

mje

disi

n e

tij lo

kal e

tj.

Shfr

ytëz

on të

dhë

nat p

ër të

dem

onst

ruar

të k

uptu

arit

e ko

ncep

teve

num

erik

e dh

e gr

afike

për

tem

a m

ësim

ore

të c

aktu

ara

(pop

ulls

ia).

Zba

ton

në m

ënyr

ë të

pav

arur

udh

ëzim

et e

dhë

na n

ga m

ësue

si d

he t

ekst

i shk

ollo

r pë

r të

nxë

në n

jë t

emë,

aktiv

itet

ose

dety

rë q

ë i k

ërko

het.

Men

don

në m

ënyr

ë kr

itike

kur

vle

rëso

n pa

soja

t e v

epri

mta

risë

nje

rëzo

re n

ë nj

ë m

jedi

s je

tëso

r të

cak

tuar

dhe

pa

rash

tron

men

dim

et e

vet

a pë

r zg

jedh

jen

e du

hur.

Page 10: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

10

Kom

pete

nca

për

jetë

n,

sipë

rmar

rjen

dhe

mje

disi

n

Nxë

nësi

kon

trib

uon

në m

ënyr

ë pr

oduk

tive

Ndë

rgje

gjës

ohet

për

duk

uritë

e n

drys

hme

gjeo

grafi

ke d

uke

njoh

ur v

epri

mta

rinë

e f

orca

ve n

atyr

ore

dhe

shoq

ëris

ë nj

erëz

ore

në m

jedi

sin

jetë

sor.

Vle

rëso

n rë

ndës

inë

dhe

efek

tivite

tin e

zgj

edhj

eve

të p

ropo

zuar

a ng

a nj

ëri-t

jetr

i.

Dis

kuto

n pë

r rë

ndës

inë

që k

a m

broj

tja e

mje

disi

t lok

al d

he p

asoj

at q

ë sj

ell d

ëmtim

i i ti

j për

jetë

n e

njer

iut d

he

të g

jalle

save

,si

dhe

pro

pozo

n m

asat

e d

uhur

a që

duh

en n

dërm

arrë

për

mën

jani

min

e t

yre.

Ba

shkë

vepr

on n

ë m

ënyr

ë ak

tive

me

mos

hata

rët

për

real

izim

in e

një

vep

rim

tari

e të

për

bash

kët

(në

bazë

kla

se

/ shk

olle

) të

zhv

illua

r në

mje

disi

n lo

kal t

ë ve

ndba

nim

it të

tij.

Kom

pete

nca

pers

onal

e

Nxë

nësi

bën

jetë

shën

dets

hme

Zhv

illon

aftë

sitë

për

men

axhu

ar v

eten

e t

ij që

jetë

i pa

varu

r në

zba

timin

e n

johu

rive

, shk

atht

ësiv

e, m

e që

llim

mar

rjen

e v

endi

mev

e ko

nkre

te.

Bash

këpu

non

në k

lasë

dhe

terr

en p

ër t

ë zh

villu

ar a

ftësi

të n

dërp

erso

nale

dhe

mës

ojë

që t

ë vl

erës

ojë

men

dim

et e

ndr

yshm

e të

anë

tarë

ve t

ë tje

rë t

ë gr

upit.

Kom

pete

nca

qyte

tare

Nxë

nësi

për

kush

tohe

t nd

aj t

ë m

irës

përb

ashk

ët

Vle

rëso

hen

gjet

jet

e tij

lidhj

e m

e qe

ndru

eshm

ërin

ë m

jedi

sore

nive

l lok

al d

he r

espe

ktim

in e

pas

uriv

e na

tyro

re d

he t

rash

ëgim

isë

kultu

rore

zonë

n ku

jeto

n.

Nxi

tet t

ë m

endo

jë n

ë m

ënyr

ë kr

itike

mar

rjen

e v

endi

mev

e që

ndë

rmer

r pa

dëm

tuar

inte

resa

t e të

tjer

ëve,

cila

t do

kont

ribu

ojnë

rritj

en e

cilë

sisë

vepr

imta

risë

grup

in s

hoqë

ror.

Prop

ozon

rru

gë a

ltern

ativ

e pë

r çë

shtje

të n

drys

hme

gjeo

grafi

ke, d

uke

vler

ësua

r fa

ktor

ët m

jedi

sorë

, eko

nom

ik

dhe

shoq

ëror

vend

bani

min

e t

ij.

Kom

pete

nca

digj

ital

e

Nxë

nësi

për

dor

tekn

olog

jinë

për

të n

xitu

r in

ovac

ioni

n

Përd

or T

IK-u

n pë

r të

mbl

edhu

r in

form

acio

n sh

tesë

për

tem

at m

ësim

ore.

Ana

lizon

dhe

vle

rëso

n in

form

acio

nin

e m

arrë

ele

ktro

niki

sht p

ër d

ukur

itë g

jeog

rafik

e në

ven

dban

imin

e ti

j dhe

m

arrë

dhën

ien

e nj

eriu

t m

e m

jedi

sin.

Përd

or p

rogr

amet

kom

pjut

erik

e pë

r të

rea

lizua

r de

tyra

dhe

pro

jekt

e rr

eth

tem

ave

mës

imor

e.

Page 11: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

11

rez

ulta

tet

e të

nxë

nit

sipa

s ko

mpe

tenc

ave

të lë

ndës

/ fu

shës

Vëzh

gim

i dhe

het

imi i

duk

urive

gje

ogra

fike

Form

ulon

, shq

yrto

n dh

e dr

ejto

n py

etje

indi

vidu

alis

ht d

he s

i pje

së e

një

gru

pi p

ër ç

ësht

jen

gjeo

grafi

ke q

ë do

zhvi

llohe

t kë

rkim

i gje

ogra

fik.

Pasq

yron

mën

yrë

kriti

ke p

yetje

duk

e sh

pjeg

uar

idet

ë e

tij p

erso

nale

për

vëz

hgim

in d

he h

etim

in e

duk

uriv

e gj

eogr

afike

dhe

res

pekt

on m

endi

min

e të

tje

rëve

.•

Fo

rmul

on h

ipot

eza

që d

o ti

shër

bejn

ë si

pik

ënis

je p

ër n

jë k

ërki

m a

stu

dim

mët

ejsh

ëm t

ë du

kuri

ve g

jeog

rafik

e në

mje

disi

n lo

kal t

ë zo

nës

së t

ij.•

A

naliz

on d

he p

ërca

kton

mar

rëdh

ënie

t s

hkak

-pas

ojë

të d

ukur

ive

gjeo

grafi

ke n

ë m

jedi

sin

loka

l dhe

vepr

imta

risë

shoq

ëris

ë nj

erëz

ore

në li

dhje

me

mën

yrat

e p

ërdo

rim

it të

bur

imev

e na

tyro

re.

Mbl

edhj

a, vle

rësim

i dhe

kom

unik

imi i

info

rmac

ioni

t•

Id

entifi

kon,

shq

yrto

n dh

e sh

pjeg

on b

urim

et e

info

rmac

ioni

t si

një

dom

osdo

shm

ëri n

ë pu

nën

kërk

imor

e që

kry

en.

Vle

rëso

n bu

rim

et p

ër v

lefs

hmër

inë

dhe

sakt

ësin

ë e

tyre

për

shp

jegi

min

e d

ukur

ive

gjeo

grafi

ke m

e që

llim

të a

rrijë

përf

undi

me

të a

rsye

tuar

a dh

e lo

gjik

e.•

rzgj

edh

dhe

përd

or b

urim

et e

info

rmac

ioni

t si

bur

imet

tek

stua

le, v

izua

le, o

bjek

tet

dhe

mje

disi

n gj

eogr

afik.

Ndë

rton

njo

huri

për

mje

disi

n lo

kal d

he p

roçe

set g

jeog

rafik

e në

sis

tem

et n

atyr

ore

të To

kës,

duke

për

doru

r bu

rim

et d

he s

hkat

htës

itë g

jeog

rafik

e, s

i har

ta,

grafi

k, sk

ica,

vëzh

gim

e di

rekt

terr

en, f

otog

rafi

etj.

Kom

unik

on, p

araq

et m

e sh

krim

, me

gojë

, gra

fikis

ht, v

izua

lisht

, shp

ërnd

arje

n ha

pësi

nore

duku

rive

gje

ogra

fike,

duk

e pë

rdor

ur h

arta

shka

llëve

ndry

shm

e si

pas

tem

atik

ave

përk

atës

e.•

Ko

mun

ikon

njo

huri

të e

fitu

ara

gjeo

grafi

ke d

uke

shqy

rtua

r e

klas

ifiku

ar b

urim

et e

info

rmac

ioni

t dh

e du

ke p

ërdo

rur

fjalo

rin

e pë

rsht

atsh

ëm g

jeog

rafik

.

Mar

rja e

ven

dim

eve

Përm

bled

h, p

ërgj

ithës

on e

par

aqet

anë

t m

ë të

rën

dësi

shm

e të

dhën

ave

me

qëlli

m p

ër t

ë zh

villu

ar n

jë p

ërfu

ndim

para

cakt

uar,

një

para

shik

im a

po

një

gjet

je k

yçe.

Iden

tifiko

n rr

ugë

të n

drys

hme

të v

epri

mit

apo

të b

ashk

ëvep

rim

it, g

jithm

onë

duke

par

ashi

kuar

pas

ojat

për

to.

Përd

or p

yetje

ndry

shm

e pë

r të

pas

qyru

ar ç

do f

azë

të k

ërki

mit

gjeo

grafi

k “S

i po

kry

en d

etyr

at e

nga

rkua

ra?”

, “Ç

farë

fun

ksio

noi?”

, “Si

mun

d të

rmir

ësoh

et m

etod

ika

e pu

nës

kërk

imor

e?”

etj.

Page 12: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

12

nr.

tem

atik

ate

mat

mës

imor

esi

tuat

e e

para

shik

uar

të t

ë nx

ënit

met

odol

ogjia

dh

e ve

prim

tari

e nx

ënës

veV

lerë

sim

iB

urim

et

1

Gje

ogra

fia

dhe

kërk

imi

gjeo

grafi

k

(8 o

rë)

Njo

hja

e bo

tës

dhe

gjeo

grafi

a

Çdo

ditë

, kur

shk

on p

ër n

ë sh

kollë

dh

e kt

hehe

sh p

rej s

aj, t

i shi

kon

obje

kte

të n

drys

hme

në t

ë dy

ja a

nët

e rr

ugës

. Pë

rshk

ruaj

rea

litet

in q

ë sh

eh, d

uke

përd

orur

fja

lët:

para

, mbr

apa,

maj

tas,

djat

htas

.

Bash

kbis

edim

.Sh

pjeg

im.

Dem

onst

rim

.V

lerë

sim

indi

vidu

al

Teks

ti K

l. 6

Har

tëA

tlas

Foto

grafi

2H

isto

ria

e zh

villi

mit

libra

, film

a et

j. je

ni n

johu

r m

e hi

stor

itë

e ka

pite

nëve

guxi

msh

ëm t

ë an

ijeve

m

e ve

la. K

ush

janë

ata

dhe

çfa

rë d

ini

për

lund

rim

et d

he z

bulim

et e

tyr

e?

Bash

kbis

edim

.A

naliz

a sh

kak-

paso

jë.

Dis

kutim

.

Vle

rësi

mi i

rgjig

jeve

me

gojë

Har

tëG

lob

Atla

sIn

tern

et

3D

egët

kry

esor

e të

gje

ogra

fisë

Ju e

don

i nat

yrën

. Ajo

ësh

të p

lot

ngjy

ra

dhe

tingu

j. Pë

rshk

ruaj

me

pak

fjalë

na

tyrë

n pë

rret

h m

jedi

sit

tënd

loka

l.

Shpj

egim

.D

isku

tim.

Punë

grup

.

Vle

rësi

mi i

det

yrav

e të

sht

ëpis

ë

Har

ta fi

zike

, ek

onom

ike

polit

ike

’farë

ësh

haps

ira?

Ju k

eni p

arë

shum

ë pa

mje

Tokë

s të

foto

graf

uar

nga

lart

ësitë

e m

ëdha

. Ç

farë

ju k

a bë

rë p

ërsh

typj

e m

ë sh

umë?

Ps

e pl

anet

i ynë

ësh

të i

veça

ntë?

Shpj

egim

. Ba

shkë

puni

m

mes

nxë

nësv

e.Pu

në e

pav

arur

.

Vle

rësi

m in

divi

dual

i p

unës

së p

avar

ur

Foto

grafi

nga

pe

izaz

het

naty

ror

dhe

njer

ëzor

5Ve

prim

tari

pra

ktik

e

Hap

ësir

a

Përc

akto

ni n

drys

him

et n

dërm

jet

hapë

sirë

s ko

zmik

e dh

e ha

pësi

rës

gjeo

grafi

ke.

Çfa

rë k

upto

n m

e ha

pësi

ra:

“të

hapu

ra”,

“të

mby

llura

”, “

orga

nizu

ara”

, “të

pro

jekt

uara

”?

Kër

kim

gje

ogra

fik.

Punë

grup

.Id

entifi

kim

dh

e vr

ojtim

i dr

ejtë

përd

rejtë

i p

eiza

zhev

e.D

isku

tim.

Dem

onst

rim

i p

unim

eve.

Vle

rësi

m in

divi

dual

dh

e i p

unës

grup

.V

lerë

sim

mes

nx

ënës

ish

Foto

grafi

Viz

atim

ePo

ster

aV

izor

eN

gjyr

aN

gjitë

s

6Pe

së t

emat

e g

jeog

rafis

ë

Lajm

: Niv

eli i

ujë

rave

oqea

nit

botë

ror

po r

rite

t. Ps

e po

ndo

dh k

jo d

ukur

i?A

rre

ziko

het

të p

ërm

byte

t ha

pësi

ra k

u ju

ban

oni?

Shpj

egim

. Ba

shkë

bise

dim

. Id

entifi

kim

i gj

endj

es

së m

jedi

sit

loka

l.

Vle

rësi

m in

divi

dual

Har

taA

tlas

Foto

grafi

Inte

rnet

Page 13: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

13

7M

etod

at d

he p

unët

e

gjeo

grafi

tM

endo

dhe

gje

j për

gjig

jen.

Çfa

rë t

ë ku

jtojn

ë py

etje

t: K

u?, S

i? dh

e Ps

e?

Shpj

egim

,In

terp

retim

i i t

ë dh

ënav

e gj

eogr

afike

.K

raha

sim

i i

foto

grafi

ve.

VLe

rësi

mi i

rgjig

jeve

me

gojë

Har

taFo

togr

afiG

rafik

ëD

iagr

ama

8Ve

prim

tari

pra

ktik

e

Raj

onet

gje

ogra

fike

a) P

ërca

kton

i pa

mje

t e

disa

ven

deve

me

kara

kter

istik

a të

ndr

yshm

e fiz

ike;

b) D

allo

ni

nd

arje

t ra

jon

ale

si

pas

ka

rakt

eris

tikav

e gj

eogr

afike

;

Kër

kim

gje

ogra

fik,

Punë

grup

.Pu

në e

pav

arur

.Ba

shkë

vepr

im

me

shok

ët d

he

mës

uesi

n.K

raha

sim

i pu

nim

eve.

Vle

rësi

mi i

pu

nës

në g

rup

dhe

indi

vidu

al.

Vle

rësi

m p

ër

prez

antim

in

me

gojë

.V

lerë

sim

i po

rtof

olit.

Har

taFo

togr

afiV

izat

ime

Post

era

Viz

ore

Ngj

yra

Ngj

itës

9

har

tat

gjeo

grafi

e(1

2 or

ë)

Ori

entim

i në

naty

rëPë

rfyt

yro

siku

r ke

hum

bur

në n

jë p

yll t

ë de

ndur

. Die

lli n

uk d

uket

dhe

ti n

uk k

e bu

sull.

Si d

o të

ori

ento

hesh

këtë

situ

atë?

Bash

këbi

sedi

m.

Vëz

hgim

naty

rë.

nxën

it e

pava

rur.

Dem

onst

rim

.R

eflek

tim i

përv

ojës

pe

rson

ale.

Vle

rësi

m m

es

nxën

ësis

h.V

lerë

sim

i ve

prim

tari

së s

ë pa

varu

r në

gru

p dh

e in

divi

dual

e.

Foto

grafi

Bu

sull

Orë

dor

eH

artë

10

Vepr

imta

ri p

rakt

ike

Përc

aktim

i i d

rejti

mev

e kr

yeso

re t

ë ho

rizo

ntit.

a) S

i m

und

të o

rien

tohe

mi

në n

jë m

jedi

s na

tyro

r?b)

Cila

t jan

ë m

jete

t dhe

obj

ekte

t që

ju m

und

të p

ërdo

rni p

ër p

ërca

ktim

in e

dre

jtim

eve

krye

sore

hori

zont

it?

Vro

jtim

i dr

ejtë

përd

rejtë

.Ve

prim

tari

grup

.D

emon

stri

m.

Zba

time

prak

tike

bren

da d

he

jash

të k

lasë

s.

Vle

rësi

m i

punë

s në

gru

p dh

e in

divi

dual

e.Pr

ezan

tim m

e go

dhe

vepr

im p

rakt

ik.

Busu

llO

rë d

ore

Shku

mës

Shko

pFl

etor

e

11K

lasa

jonë

, shk

olla

jonë

Vend

osen

i një

har

të n

ë fa

qe t

ë nd

rysh

me

të m

urev

e të

kla

sës.

A d

o të

ndr

ysho

jnë

pika

t kr

yeso

re

të s

hënu

ara

në h

artë

?

Shpj

egim

.Ba

shkë

bise

dim

.K

raha

sim

.Pu

në in

divi

dual

e.

Vle

rësi

m i

dety

rave

shp

isë.

Foto

grafi

Plan

Har

taFl

etor

e pu

ne

12H

apës

ira

rret

h ne

sh

Pika

ref

erim

i quh

en o

bjek

tet

dallu

eshm

e e

të la

rta.

rshk

ruaj

lëvi

zjet

tua

ja n

ë m

jedi

sin

loka

l, pë

r të

shk

uar

nga

një

vend

tjetr

in

duke

u o

rien

tuar

me

pika

t e

refe

rim

it.

Dem

onst

rim

.Ba

shkë

vepr

im

mes

nxë

nësv

e.H

etim

dhe

zbu

limi.

Vle

rësi

m in

divi

dual

.V

lerë

sim

i de

batit

kla

së.

Teks

ti K

l 6Fo

togr

afi

ajro

rePl

anH

artë

Page 14: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

14

13H

arta

t gj

eogr

afike

dh

e gl

obi

Me

hart

at je

njo

hur

që i

vogë

l. Thu

aj t

ri

gjër

at m

ë të

rën

dësi

shm

e që

di p

ër t

o.

Shpj

egim

.Ba

shkë

bise

dim

m

es n

xënë

sve.

Kra

hasi

m i

hart

ave.

Vepr

im p

rakt

ik p

ër

mat

jen

e di

stan

cave

Vle

rësi

m i

përg

jigje

ve m

e go

jë.

Vle

rësi

m p

ër

vepr

imta

rinë

pr

aktik

e.

Har

taG

lob

Atla

s

14

Vepr

imta

ri p

rakt

ike

Kra

hasi

mi i

har

tave

me

shka

llë t

ë nd

rysh

me.

a) P

ërca

kton

i in

form

acio

net

gjeo

grafi

ke n

ë ha

rta

me

shka

llë t

ë nd

rysh

me

zvog

ëlim

i;b)

Për

shkr

uani

hart

ë po

zitë

n e

Shqi

përi

në B

allk

an, n

ë Eu

ropë

dhe

botë

.

Vepr

imta

ri n

ë gr

up.

Kra

hasi

mi i

har

tave

. R

egjis

trim

i të

dh

ënav

e gj

eogr

afike

.

Vle

rësi

m i

punë

s në

gru

p.V

lerë

sim

indi

vidu

al.

Har

taG

lob

15Ve

ndnd

odhj

a

Shpe

sh n

jerë

zit

e rr

otul

lojn

ë gl

obin

to

këso

r në

dre

jtim

e të

ndr

yshm

e. C

ili

ësht

ë në

fakt

dre

jtim

i i v

ërte

të i

rrot

ullim

it të

Tok

ës?

Rro

tullo

glo

bin

e kl

asës

.

Shpj

egim

.D

emon

stri

m.

Vepr

im p

rakt

ik.

Vle

rësi

m i

përg

jigje

ve m

e go

jë.

Vle

rësi

m i

port

ofol

it.

Har

taG

lob

Atla

s

16G

jërë

sia

dhe

gjat

ësia

gj

eogr

afike

.

A k

e dë

shir

ë të

dis

h sa

ësh

të g

jerë

sia

gjeo

grafi

ke e

ven

dban

imit

tënd

? T

i mun

d ta

gje

sh le

htë

atë.

Ka

disa

mën

yra.

Shpj

egim

.D

emon

stri

m

nga

mës

uesi

dh

e nx

ënës

i.Ve

prim

pra

ktik

.

Vle

rësi

m in

divi

dual

r pu

nën

e kr

yer.

Teks

ti K

L 6

Har

taG

lob

Atla

s

17Ko

ordi

nata

t gj

eogr

afike

Treg

o dy

gjë

ra q

ë di

për

rrj

etin

e

grad

ëve

në h

arta

e n

ë gl

obe.

Bash

këbi

sedi

m.

Shpj

egim

.D

emon

stri

m.

Bash

këve

prim

m

e sh

okët

dhe

m

ësue

sin.

Vle

rësi

m p

ër

vepr

ime

prak

tike

indi

vidu

ale

dhe

në g

rup.

Teks

ti K

L 6

Har

taG

lob

18H

arta

e S

hqip

ëris

ëT

i mun

d të

shp

alle

sh k

ampi

on i

klas

ës.

Prov

oje.

Shk

ruaj

një

fletë

gjith

a llo

jet

e ha

rtav

e të

Shq

ipër

isë

që n

jeh.

Bash

këbi

sedi

m.

Përs

hkri

m i

peiz

azhe

ve n

atyr

orë

dhe

urba

n/ru

ral.

Refl

ektim

i pë

rvoj

ës p

erso

nale

nxë

nësi

t.

Vle

rësi

m i

dety

rave

sht

ëpis

ë.V

lerë

sim

për

zhgi

met

me

një

listë

plot

ë.

Teks

ti K

L 6

Glo

bH

arta

e

Shqi

përi

së,

Euro

pës

dhe

Ballk

anit

Inte

rnet

Page 15: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

15

19

Vepr

imta

ri p

rakt

ike

Përc

aktim

i i

vend

ndod

hjev

e ab

solu

te n

ë ha

rtë

a. Pë

r se

na sh

ërbe

jnë

koor

dina

tat g

jeog

rafik

e?b.

rshk

ruaj

radh

ën e

vep

rimev

e që

kry

ejm

ë pë

r gj

etje

n e

koor

dina

tave

gje

ogra

fike

një

pike

dhën

ë.

Punë

grup

dhe

pu

në in

divi

dual

e.

Dis

kutim

me

mës

uesi

n dh

e m

es n

xënë

sve.

Kra

hasi

m i

puni

mev

e.

Vle

rësi

m i

punë

s në

gru

p dh

e in

divi

dual

e.V

lerë

sim

i de

batit

.

Glo

bH

arta

Atla

sFl

etor

e pu

ne

20Te

stim

Tem

atik

a 2

Punë

indi

vidu

ale.

nxën

it e

pava

rur.

Vle

rësi

m in

divi

dual

.

21

mje

disi

yn

ë lo

kal

(15

orë)

Pozi

ta g

jeog

rafik

e dh

e re

lievi

Rel

iev

quaj

traj

tat

e nd

rysh

me

sipë

rfaq

es s

ë to

kës:

fush

at, k

odra

t, m

alet

.Pë

rcak

toni

dis

a ng

a fo

rmat

e

relie

vit

në m

jedi

sin

tonë

loka

l?

Bash

këbi

sedi

m.

nxën

it e

pava

rur.

Vro

jtim

i dr

ejtë

përd

rejtë

.A

naliz

ë e

dhën

ave.

Vle

rësi

m i

përg

jigje

ve m

e go

jë.

Vle

rësi

m i

punë

s së

pav

arur

.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

22H

idro

grafi

aSh

iko

hart

ën d

he p

amje

t. C

ilat

nga

pasu

ritë

ujo

re g

jend

en n

ë zo

nën

ku b

anon

? Pë

rshk

ruaj

atë

/ato

.

Bash

këbi

sedi

m.

Vëz

hgim

i në

naty

rë.

Iden

tifiki

m i

gjen

djes

pas

uritë

ujo

re.

Vle

rësi

m i

dety

rave

sht

ëpis

ë.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

23K

lima

dhe

gjal

lesa

tPs

e sh

tëpi

të n

ë m

alës

i ndë

rtoh

en

me

çati

shum

ë të

pje

rrët

a?

Dis

kutim

.Ev

iden

tim d

he

vëzh

gim

e në

na

tyrë

për

klim

ën

dhe

gjal

lesa

t.M

inip

roje

kt.

Vle

rësi

mi i

zhgi

mit

drej

tëpë

rdre

jtë.

Vle

rësi

m p

ër

inte

rpre

timin

gj

eogr

afik.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

24Po

pulls

iaSh

pjeg

o, c

ilat

janë

ars

yet

e rr

itjes

os

e të

pak

ësim

it të

pop

ulls

isë

gjat

ë pe

riud

have

ndry

shm

e hi

stor

ike.

Bash

këbi

sedi

m.

Vro

jtim

i dr

ejtë

përd

rejtë

.K

ërki

m g

jeog

rafik

. A

naliz

ë e

dhën

ave

për

popu

llsin

ë.

Vle

rësi

m p

ër

vëzh

gim

et e

kry

era.

Vle

rësi

m p

ër

anal

izën

dhe

de

batin

klas

ë.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Page 16: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

16

25Ve

ndba

nim

etSh

iko

këto

foto

grafi

. Sht

ëpia

jote

gje

ndet

një

nga

kët

o llo

je v

endb

anim

esh.

Bash

këbi

sedi

m.

Vëz

hgim

i dr

ejtë

përd

rejtë

. K

raha

sim

. A

naliz

ë.

Vle

rësi

m i

përg

jigje

ve m

e go

jë.

Vle

rësi

m p

ër

mod

elet

/ m

aket

et.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

26Q

ever

isja

dhe

eko

nom

ia

Qyt

eti/f

shat

i yt

gjen

det

në n

jë n

ga 6

1 nj

ësitë

bas

hkia

ke t

ë nd

arje

s ad

min

is-

trat

ivo-

terr

itori

ale

të S

hqip

ëris

ë.A

mun

d të

për

cakt

osh

hart

ë ve

ndod

hjen

e t

ij?

Bash

këbi

sedi

m.

Përc

aktim

i or

gane

ve d

rejtu

ese

të q

ever

isje

s lo

kale

.Id

entifi

kim

i ve

prim

tari

ekon

omik

e.D

isku

tim.

Vle

rësi

mi i

zhgi

mit

drej

tëpë

rdre

jtë.

Vle

rësi

m p

ër

buri

met

e

shfr

ytëz

uara

.V

lerë

sim

i di

skut

imev

e.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

27Tu

rizm

iSh

iko

pam

jet.

Cila

ng

a kë

to ll

oje

turiz

mi p

rakt

ikoh

et

në q

ytet

in/f

shat

in k

u b

anon

?

Vro

jtim

i dr

ejtë

përd

rejtë

. Ba

shkë

bise

dim

. D

isku

tim.

Min

ipro

jekt

.

Vle

rësi

m i

përg

jigje

ve m

e go

jë.

Vle

rësi

m i

deba

tit.

Vle

rësi

m i

port

ofol

it.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

28Pa

suri

të n

atyr

ore

- Z

onat

e m

broj

tura

Shik

o kë

to p

amje

.A

mun

d të

gje

sh c

ilët

janë

dhe

ku

ndod

hen

këto

mon

umen

te n

atyr

ore?

Përm

end

mon

umen

tet

naty

rore

mje

disi

n lo

kal t

ë ve

ndba

nim

it tu

aj.

Dis

kutim

. R

egjis

trim

i të

dh

ënav

e.A

naliz

ë.M

inip

roje

kt.

Vle

rësi

m i

vëzh

gim

it m

e lis

të t

ë pl

otë.

Vle

rësi

m p

ër

grum

bulli

min

e

buri

mev

e.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

29Tr

ashë

gim

i kul

turo

re

Shik

o fo

togr

afitë

e m

ëpos

htm

e.C

ila n

ga tr

ashë

gim

itë k

ultu

rore

të p

araq

itura

gj

ende

t ed

he n

ë m

jedi

sin

tënd

loka

l?Ç

farë

lloj

e të

tra

shëg

imis

ë m

ater

iale

gj

ende

n në

zon

ën p

ranë

qyt

etit/

fsha

tit t

ënd?

Iden

tifiki

m i

gjen

djes

tra

shëg

imis

ë ku

lturo

re.

Bash

këbi

sedi

m.

Min

ipro

jekt

.

Vle

rësi

m p

ër

vëzh

gim

in m

e lis

të t

ë pl

otë.

Vle

rësi

m p

ër

dety

rat

e sh

tëpi

së.

Foto

grafi

Vesh

je

popu

llore

Inst

rum

enta

m

uzik

orEn

ë ga

timi

Vegl

a pu

ne

Page 17: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

17

30Pr

oble

met

mje

diso

re

Shik

o pa

mje

t e

mëp

osht

me:

Cila

t ng

a kë

to p

robl

eme

mje

diso

re

ndes

h në

qyt

etin

/fsha

tin t

ënd,

si

dhe

zonë

n pë

rret

h?

Vëz

hgim

naty

rë.

nxën

it e

pava

rur.

Iden

tifiki

m i

gjen

djes

mje

disi

t.D

isku

tim.

Vle

rësi

m p

ër

vëzh

gim

et e

kr

yera

naty

rë.

Vle

rësi

m g

jatë

de

batit

klas

ë.V

lerë

sim

për

pr

opoz

imet

e b

ëra.

Teks

ti K

l 6H

artë

Foto

grafi

Inte

rnet

31

Eksk

ursi

onT

ë nj

ohim

mje

disi

n lo

kal

(3 o

rë)

hart

ën e

par

aqitu

r pë

rcak

toni

ve

ndnd

odhj

en e

mje

disi

t lo

kal.

Dem

onst

roni

njo

hjen

e v

eçor

ive

naty

rore

dh

e të

pop

ulls

isë

në m

jedi

sin

loka

l të

zonë

s.

Vëz

hgim

naty

rë.

Vro

jtim

i dr

ejtë

përd

rejtë

. Ba

shkë

puni

m

mes

nxë

nësv

e.M

bled

h, p

ërzg

jedh

dh

e re

gjis

tron

dhën

at g

jeog

rafik

e.A

naliz

ë e

dhën

ave

grum

bullu

ara.

Refl

ektim

i pë

rvoj

ës

së t

ij pe

rson

ale.

Min

ipro

jekt

.

Vle

rësi

m p

ër

vëzh

gim

et e

dr

ejtë

përd

rejta

nat

yrë.

Vle

rësi

m p

ër t

ë dh

ënat

sta

tistik

ore.

Vle

rësi

m p

ër

anal

izën

mje

diso

re.

Vle

rësi

m p

ër

para

shtr

imin

e

idev

e.

Har

Inte

rnet

Sk

ica

Apa

rat

foto

grafi

k

32 33 34

Para

qitje

e p

roje

ktit

“Mje

disi

ynë

loka

l”(2

orë

)

Pse

ësht

ë e

dom

osdo

shm

e pa

raqi

tja

mat

eria

leve

grum

bullu

ara

gjat

ë st

udim

it të

mje

disi

t to

në lo

kal?

Prop

ozon

i dis

a ng

a fo

rmat

mun

d të

për

dori

m p

ër p

araq

itjen

e t

yre.

Bash

këbi

sedi

m.

Punë

indi

vidu

ale

dhe

në g

rup.

Dis

kutim

.Pr

ezan

tim i

proj

ektit

.

Vle

rësi

m i

punë

s së

kry

er n

ë gr

up.

Vle

rësi

m m

es

nxën

ësis

h.V

lerë

sim

i pr

ezan

timit

me

gojë

dh

e m

e sh

krim

.V

lerë

sim

indi

vidu

al.

Vle

rësi

m p

orto

folit

.

Inte

rnet

H

artë

Foto

grafi

Vesh

je

popu

llore

Vegl

a pu

neIn

stru

met

a m

uzik

orPo

ster

a ko

mpj

uter

35

Page 18: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

18

Page 19: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

19

nËnTeMaTiKa i: GJeoGraFia DHe KËrKiMi GJeoGraFiK

reZULtatet përFUnDimtarenë përfundim të kësaj tematike nxënësit/et duhet të jenë në gjendje:• Të demonstrojnë njohjen e zhvillimit dhe të rëndësisë së gjeografisë gjatë etapave të ndryshme historike.• Të shprehin njohjen e konceptit të hapësirës, si dhe të koncepteve bazë të kërkimit gjeografik (lokalizimi,

vendi, mjedisi, rajoni, ndërveprimi e zhvillimi).• Të shprehin vlerësime pozitive për profesionin e gjeografit, në përgjithësi, si dhe të mësuesit, në veçanti.• Të demonstrojnë përdorimin në praktikë të njohurive e të shkathtësive gjeografike të mësuara, si dhe të

qëndrimeve të duhura gjatë punës në grupe.

reZULtatet e të nxënita. të kuptuarit e konceptevenxënësit/et duhet të jenë në gjendje:• Të demonstrojnë kuptimin e konceptit për hapësirën.• Të demonstrojnë kuptimin e konceptit vend/lokalizim (p.sh. një vend përcaktohet nga karakteristikat e

përbashkëta fizike, njerëzore dhe kulturore, ndërsa me lokalizim kuptojmë se ku ndodhet një vend dhe çfarë lidhjesh relative ka ai me vendet e tjera).

• Të shprehin kuptimin e konceptit për mjedisin (p.sh., në sistemin e elementëve jetësore dhe jojetësore, njerëzit janë pjesë e elementëve jetësore).

• Të shprehin kuptimin e konceptit për rajonin (p.sh., rajoni është një pjesë e sipërfaqes së tokës që ka karakteristika të njëjta ose të ngjashme).

• Të shprehin kuptimin e konceptit për ndërveprimin (p.sh., njerëzit e ndryshojnë mjedisin duke e përdorur atë etj.).

• Të shprehin kuptimin e konceptit për zhvillimin, qarkullimin, lëvizjen (p.sh., qarkullimi i njerëzve, mallrave dhe informacioneve, si dhe faktorët që ndikojnë në këtë qarkullim etj.).

B. Zhvillimi i shkathtësive dhe vleravenxënësit/et duhet të jenë në gjendje:• Të formulojnë pyetje të tipave të ndryshëm për të identifikuar problemet gjeografike.• Të zbulojnë informacionet kryesore nga llojet e shumta të burimeve të drejtpërdrejta të njohurive (p.sh.,

intervistat, statistikat, fotografitë ajrore, pamjet satelitore etj.) dhe burimeve jo të drejtpërdrejta të njohurive (p.sh., hartat, diagramet, ilustrimet, materialet e printuara, videot, CD, interneti etj.).

• Të analizojnë, të sintetizojnë dhe të vlerësojnë të dhënat nëpërmjet shqyrtimit të një problemi mjedisor duke dhënë edhe zgjidhjet e mundshme.

• Të ndërtojnë grafikë të thjeshtë, tabela etj. për qëllime të ndryshme mësimore.• Të paraqesin, duke komunikuar lirshëm, përfundimet e kërkimeve të tyre për një çështje të caktuar duke

përdorur mjetet e medias, paraqitjet gojore, materialet e shkruara, tabela, harta, diagrama etj.

Page 20: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

20

tema mësimore: Njohja e botës dhe gjeografiasituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të menduarit- Njeh dhe përshkruan në mënyrë të drejtëpërdrejtë realitetin e mjedisit natyror dhe njerëzor të vendbanimit

të tij në mjedisin lokal.

Kompetenca për jetë, sipërmarrjen dhe mjedisin- Shpjegon vlerat dhe rëndësinë praktike të mësimit të gjeografisë për jetën e përditshme.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Demonstron me shembuj të kuptuarit e mënyrave për njohjen e

vendeve dhe të popujve.b. Përshkruan ngjashmëritë dhe ndryshimet e peizazheve të paraqitura

në figura.

Fjalë kyçe: Qendër e botës, shkretëtirë, akullnajë, plazh, pyll, alpinistë, qiellgërvishtës.

Burimet:Harta, glob, fotografi nga bota dhe nga mjedisi i afërt, fletore pune etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëMësuesi/ja, pasi e prezanton veten përpara klasës (është ora e parë e kësaj lënde), shkruan në tablë temen e re, si dhe çështjet kryesore.Rekomandohet që të zhvillohet dhe një hyrje e shkurtër ku të prezantohet përmbajtja e lëndës, mjetet që do të përdoren, puna jashtë klase, ekskursionet, si dhe projekti që do të përgatitet nga nxënësit në kreun e tretë etj.Krijohet nje brainstorming (evokimi) duke u kërkuar nxënësve të japin medimet e tyre për gjeografinë: Çfarë studion gjeografia?; çfarë mjetesh përdor?; Pse është interesante?; Çfarë vlerash ka për jetën e përditshme etj. Të gjitha idetë e shprehura nga nxënësit shënohen në skemën e paraqitur.

Faza e dytëUdhëzohen nxënësit/et të lexojnë dy çështjet e para të mësimit (të njohim botën, realiteti dhe pamjet) dhe të vendosin në fund të fjalive ose paragrafeve disa shenja me kuptim të caktuar si më poshtë:“V”: vendoset për informacionet e njohura.“-“: vendoset për infromacionet që ndryshojnë me ato që dinë.“+” vendoset për informacionet që janë të reja për nxënësit.“?” vendoset për informacionet e paqarta dhe që duhet të plotësohen.Shenjat e vendosura krahasohen ndërmjet nxënësve që bisedojnë, pyesin njëri tjetrin ose mësuesin dhe, më pas, secili në mënyrë individuale plotëson tabelën “Insert”.

“V” “ - “ “+” “?”

Gjeografia

Page 21: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

21

tema mësimore: Njohja e botës dhe gjeografiasituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të menduarit- Njeh dhe përshkruan në mënyrë të drejtëpërdrejtë realitetin e mjedisit natyror dhe njerëzor të vendbanimit

të tij në mjedisin lokal.

Kompetenca për jetë, sipërmarrjen dhe mjedisin- Shpjegon vlerat dhe rëndësinë praktike të mësimit të gjeografisë për jetën e përditshme.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Demonstron me shembuj të kuptuarit e mënyrave për njohjen e

vendeve dhe të popujve.b. Përshkruan ngjashmëritë dhe ndryshimet e peizazheve të paraqitura

në figura.

Fjalë kyçe: Qendër e botës, shkretëtirë, akullnajë, plazh, pyll, alpinistë, qiellgërvishtës.

Burimet:Harta, glob, fotografi nga bota dhe nga mjedisi i afërt, fletore pune etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëMësuesi/ja, pasi e prezanton veten përpara klasës (është ora e parë e kësaj lënde), shkruan në tablë temen e re, si dhe çështjet kryesore.Rekomandohet që të zhvillohet dhe një hyrje e shkurtër ku të prezantohet përmbajtja e lëndës, mjetet që do të përdoren, puna jashtë klase, ekskursionet, si dhe projekti që do të përgatitet nga nxënësit në kreun e tretë etj.Krijohet nje brainstorming (evokimi) duke u kërkuar nxënësve të japin medimet e tyre për gjeografinë: Çfarë studion gjeografia?; çfarë mjetesh përdor?; Pse është interesante?; Çfarë vlerash ka për jetën e përditshme etj. Të gjitha idetë e shprehura nga nxënësit shënohen në skemën e paraqitur.

Faza e dytëUdhëzohen nxënësit/et të lexojnë dy çështjet e para të mësimit (të njohim botën, realiteti dhe pamjet) dhe të vendosin në fund të fjalive ose paragrafeve disa shenja me kuptim të caktuar si më poshtë:“V”: vendoset për informacionet e njohura.“-“: vendoset për infromacionet që ndryshojnë me ato që dinë.“+” vendoset për informacionet që janë të reja për nxënësit.“?” vendoset për informacionet e paqarta dhe që duhet të plotësohen.Shenjat e vendosura krahasohen ndërmjet nxënësve që bisedojnë, pyesin njëri tjetrin ose mësuesin dhe, më pas, secili në mënyrë individuale plotëson tabelën “Insert”.

“V” “ - “ “+” “?”

Roli i mësuesit/es gjatë kësaj faze është të sqarojë të gjitha njohuritë e paraqitura, të plotësojë dijet e nxënësve për kuptimin e fjalëve kyçe (glob, shkretëtirë, akullnajë, plazh, pyll etj.), si dhe të kërkojë lokalizimin në hartë të vendeve të përmendura në mësim (Saranda, Antarktida, Nju Jorku, Himalajet, Brazili). Është e rendësishme të shpjegohet, me shembuj, mënyra e vrojtimit të drejtpërdrejtë dhe jo të drejtpërdrejtë, si një nga idetë më kryesore të kësaj teme.Në përfundim të kësaj faze mësuesi/ja krijon një situatë problemore të shkurtër duke bërë pyetjen “Çfarë kuptoni me fjalën “Botë” të përdorur në gjuhën e përditshme, p.sh. “Lajme nga bota”, “Harta e botës”, etj. dhe cili është kuptimi shkencor i termit “Botë”? Mendimet e shprehura plotësohen dhe sqarohen nga mësuesi/ja.

Faza e tretëNxënësit/et nxiten të diskutojnë, nën udhëheqjen e mësuesit/es i cili u drejton pyetjet: “Çfarë kuptimi ka fjala “gjeografi”? Pse na duhet gjeografia?Përgjigjet shënohen në tabelë sipas një skeme të krijuar në bazë të rreshtave të bankave ose grupeve të mëdha të nxënësve (2-4 grupe).Në këtë rast kontrollohet dhe vlerësohet pjesëmarrja e nxënësve në diskutim dhe përgjigjet e tyre, që më pas saktësohen dhe përgjithësohen nga mësuesi/ja.

Vlerësimi dhe detyrata) Vlerësohen dhe falenderohen nxënësit për pjesëmarrjen në mësim b) Jepet detyrë për të kërkuar informacione nga TIK, revistat, gazetat etj. për zhvillimin e gjeografisë që nga

kohët e vjetra.

VëmenDje: Në orët e para mësuesi/ja duhet të njohë nivelin e formimit gjeografik të nxënësve. Në këtë mënyrë do ta ketë më të lehtë për të ngritur, hap pas hapi, nxënësit/et e niveleve më të ulëta në ato më të larta. Mbi këtë bazë do të projektohen edhe të gjitha veprimtaritë e përbashkëta për shtjellimin e përmbajtjeve lëndore (njohuritë, shkathtësitë dhe vlerat), si dhe verifikimi dhe vlerësimi i shkallës së përvetësimit të tyre.

Page 22: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

22

tema mësimore: Historia e zhvillimitsituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpjegon qartë dhe saktë, kuptimin e termave të reja gjeografik duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e

përshtatshëm. - Shpreh mendimet e tij për epokën e zbulimeve gjeografike duke paraqitur fakte nga burimet e ndryshme.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (enciklopedi, internet etj) dhe rendit arritjet e shkencës së

gjeografisë.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon rëndësinë e parimeve të studimeve gjeografike.b. Diskuton mbi rolin e gjeografit në studimin e dukurive gjeografike

si natyrore dhe njerëzore dhe përcakton kontributet që ai i sjell shoqërisë.

b. Identifikon rolin e shoqatave kombëtare dhe ndërkombëtare të gjeografëve.

Fjalë kyçe: Shpërndarje gjeografike, dukuri natyrore, veprimtari njerëzore.

Burimet:Harta të vjetra, harta e zbulimeve të mëdha, globi, fotografi të lundërtarëve dhe udhëtarëve të famshëm, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëShkruhet tema e mësimit dhe çështjet kryesore në tabelë. Duke patur parasysh njohuritë paraprake dhe materialet e grumbulluara nga nxënësit/et (sipas detyrës së dhënë temën e kaluar) krijohet një “Brainstorming”. Bëhet pyetja “çfarë dini për zhvillimin e gjeografisë gjatë shekujve?” Për të realizuar me sukses këtë fazë vizatohet në tabelë një linjë kohore për periudhën historike, por me pak elemente (p.sh. viti 3000-2000 para l.K., viti 0, viti 2000 pas l.K.)

3000-2000 para l.KAleksandri i Madh

330

Egjipti i Vjetër Ptolemeu500

Greqia e VjetërPerandoria Romake

(Oktaviani)

Rënia e Perandorisë

Romake 470 pas. l.K.

500Mesjeta

Zbulimet e mëdha gjeografike

1444Lidhja e Lezhës

310 0

Page 23: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

23

tema mësimore: Historia e zhvillimitsituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpjegon qartë dhe saktë, kuptimin e termave të reja gjeografik duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e

përshtatshëm. - Shpreh mendimet e tij për epokën e zbulimeve gjeografike duke paraqitur fakte nga burimet e ndryshme.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (enciklopedi, internet etj) dhe rendit arritjet e shkencës së

gjeografisë.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon rëndësinë e parimeve të studimeve gjeografike.b. Diskuton mbi rolin e gjeografit në studimin e dukurive gjeografike

si natyrore dhe njerëzore dhe përcakton kontributet që ai i sjell shoqërisë.

b. Identifikon rolin e shoqatave kombëtare dhe ndërkombëtare të gjeografëve.

Fjalë kyçe: Shpërndarje gjeografike, dukuri natyrore, veprimtari njerëzore.

Burimet:Harta të vjetra, harta e zbulimeve të mëdha, globi, fotografi të lundërtarëve dhe udhëtarëve të famshëm, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëShkruhet tema e mësimit dhe çështjet kryesore në tabelë. Duke patur parasysh njohuritë paraprake dhe materialet e grumbulluara nga nxënësit/et (sipas detyrës së dhënë temën e kaluar) krijohet një “Brainstorming”. Bëhet pyetja “çfarë dini për zhvillimin e gjeografisë gjatë shekujve?” Për të realizuar me sukses këtë fazë vizatohet në tabelë një linjë kohore për periudhën historike, por me pak elemente (p.sh. viti 3000-2000 para l.K., viti 0, viti 2000 pas l.K.)

Përgjigjet e marra nga të gjithë nxënësit/et shkruhen në tabelë te linja e kohës. Po këtu vendosen, sipas periudhës, fotografi, materiale të printuara, harta të vjetra etj.. Informacionet do të plotësohen më tej gjatë fazës së dytë.

Faza e dytëFormohen grupe me numër anëtarësh sa janë edhe çështjet e temës në libër. Mësuesi/ja jep udhëzimet për mënyrën se si do të punohet duke porositur që leximi i çështjeve nga çdo nxënës/e të shoqërohet me shënime të shkurtëra. Leximi realizohet me ndalesa në përfundim të çështjeve.

një nga anëtarët e çdo grupi që luan rolin e përgjegjësit ka detyrë:1. Të shpjegojë brendinë e çështjes së lexuar.2. Të sqarojë pyetjet e mundshme nga anëtarët tjerë.3. Të formulojë pyetje të shkurtëra për shoqet dhe shokët e grupit.Me të njëjtën mënyrë vazhdohet puna për çështjen e dytë dhe të tretë. Roli i mësuesit/es është të sqarojë dhe të plotësojë informacionet gjeografike duke u përqendruar te zhvillimet e gjeografisë në periudhën e kohës së vjetër, në mesjetë dhe në periudhën moderne e të sotme. Shpjegimi i mësuesit/es shoqërohet me plotësimin e linjës së kohës me materiale të reja ilustrative, me emrat e gjeografëve, lundërtarëve të shquar etj. Është e rëndësishme të evidentohet, gjithashtu, roli i organizatave dhe shoqatave ndërkombëtare e kombëtare të gjeografëve.

Faza e tretëShkruhet në tabelë pyetja: A e quani të saktë shprehjen “Epoka e zbulimeve të mëdha?” Ndahen nxënësit/et në grupe sipas mendimeve të tyre: “Po”, “Jo” dhe “Nuk jam i sigurtë”. Zhvillohet diskutim i hapur e i lirë ndërmjet anëtarëve të grupeve. Po dhe Jo duke dhënë argumente për qëndrimin e tyre. Nëse një nxënës/e ndërron mendimin ka të drejtë të lëvizë nga grupi ku bën pjesë në tjetrin. Po kështu mund të veprojnë edhe nxënësit/et e pavendosur.

PO JO NUK JAM I SIGURTË

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et më të aktivizuar dhe që kanë sjellë materiale ilustruese e faktike të reja.b. Jepet detyra: “Plotësoni në hartën memece rrugët e përshkruara nga lundërtarët e mëdhenj”.

VëmenDje: Zhvillimi i mendimit kritik e krijues te fëmijët është një nga detyrat më kryesore të mësuesit/es të sotëm të gjeografisë shkollore. Për këtë arsye, në çdo orë mësimi, duhet të krijohen situata të thjeshta problemore, të nxiten diskutimet e lira ndërmjet nxënësve dhe të vlerësohen pozitivisht mendimet e pavarura të tyre.

Page 24: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

24

tema mësimore: Degët kryesoresituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të menduarit- Interpreton mënyrat e zhvillimit të një procesi natyror apo shoqëror (peizazhi gjeografik, shtimi dhe lëvizja

popullsisë etj) duke e ilustruar atë me shembuj konkretë. - Krahason dhe përshkruan kushtet e ndryshme të jetës së popujve në rajone të veçantë gjeografik.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve grafike për shtimin e popullsisë në

botë, duke i sqaruar ato nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Përcakton saktë dhe me shembuj përbërësit e peizazhit gjeografik.b. Demonstron njohjen e objektit të studimit të gjeografisë fizike, së

popullsisë, ekonomike dhe politike.c. Dallon hartat e llojeve të ndryshme dhe si të përdorin disa nga

informacionet kryesore të tyre.d. Propozon gjetje origjinale për shtimin e prodhimeve ushqimore.

Fjalë kyçe: Peizazh, territor, kufi, demografi.

Burimet:Harta fizike, ekonomike, të popullsisë, politike, fotografi të ndryshme të peizazheve natyrore dhe njerëzore etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: qytetaria, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNë pjesën e parë të mësimit duhet të synohet formimi i përfytyrimeve të qarta për “peizazhin”. Pasi sqarohet kuptimi për “peizazhin”, si pamje të hapësirave të ndryshme të tokës, krijohet një kllaster me pyetjen qendrore “Cilët janë elementet e peizazhit?” ose “Çfarë shikojmë kur ndodhemi në lartësi?”

Vizatohet në tabelë skema dhe plotësohet me përgjigjet e nxënësve. Duhet patur kujdes në dy drejtime. Së pari koha për kllasterin të jetë e shkurtër sepse kuptimi i termit “peizazh” dhe llojet e tij kryesore do të rimerren edhe në temën pasardhëse. Së dyti vizatimet e mësuesit/es në tabelë duhet të jenë të qarta, të bukura dhe të sakta. Në këtë mënyrë nxënësit do të fitojnë, shkallë-shkallë, zakonin e të vizatuarit bukur në fletoret e tyre.

pyll natyrore

lëndinë

elementet e peizazhit

natyrore & njerëzore

plazh

park

njerëzore

rrugë

qytet

Page 25: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

25

tema mësimore: Degët kryesoresituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të menduarit- Interpreton mënyrat e zhvillimit të një procesi natyror apo shoqëror (peizazhi gjeografik, shtimi dhe lëvizja

popullsisë etj) duke e ilustruar atë me shembuj konkretë. - Krahason dhe përshkruan kushtet e ndryshme të jetës së popujve në rajone të veçantë gjeografik.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve grafike për shtimin e popullsisë në

botë, duke i sqaruar ato nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Përcakton saktë dhe me shembuj përbërësit e peizazhit gjeografik.b. Demonstron njohjen e objektit të studimit të gjeografisë fizike, së

popullsisë, ekonomike dhe politike.c. Dallon hartat e llojeve të ndryshme dhe si të përdorin disa nga

informacionet kryesore të tyre.d. Propozon gjetje origjinale për shtimin e prodhimeve ushqimore.

Fjalë kyçe: Peizazh, territor, kufi, demografi.

Burimet:Harta fizike, ekonomike, të popullsisë, politike, fotografi të ndryshme të peizazheve natyrore dhe njerëzore etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: qytetaria, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNë pjesën e parë të mësimit duhet të synohet formimi i përfytyrimeve të qarta për “peizazhin”. Pasi sqarohet kuptimi për “peizazhin”, si pamje të hapësirave të ndryshme të tokës, krijohet një kllaster me pyetjen qendrore “Cilët janë elementet e peizazhit?” ose “Çfarë shikojmë kur ndodhemi në lartësi?”

Vizatohet në tabelë skema dhe plotësohet me përgjigjet e nxënësve. Duhet patur kujdes në dy drejtime. Së pari koha për kllasterin të jetë e shkurtër sepse kuptimi i termit “peizazh” dhe llojet e tij kryesore do të rimerren edhe në temën pasardhëse. Së dyti vizatimet e mësuesit/es në tabelë duhet të jenë të qarta, të bukura dhe të sakta. Në këtë mënyrë nxënësit do të fitojnë, shkallë-shkallë, zakonin e të vizatuarit bukur në fletoret e tyre.

Faza e dytëVizatohet në tabelë, me shkumësa me ngjyra të ndryshme (në se ka mundësi), skema e teknikës “Di, dua të di, mësoj”. Udhëzohen nxënësit/et të kopjojnë po këtë tabelë në fletoren e punës dhe, më pas, të lexojnë çështjet e temës, të ndara sipas degëve kryesore të gjeografisë.

di Dua të di Mësoj

Për çdo çështje nxënësi/ja plotëson tabelën:1. Në kolonën “Di” informacionet e njohura.2. Në kolonën “Dua të di” pyetjet për sqarimin dhe plotësimin e informacioneve.3. Në kolonën “Mësoj” përgjigjet e pyetjeve dhe informacionet e reja.

Në përfundim të çdo çështjeje mësuesi duhet të sqarojë,saktësojë dhe të plotësojë njohuritë gjeografike për katër degët kryesore të gjeografisë (fizike, ekonomike, popullsisë, politike). Vëmendje t’i kushtohet edhe shpjegimit të shkurtër të termave: “kufi”, “territor”, mbretëri, republikë. Është e rëndësishme që vendet e përmendura në këtë temë të tregohen në hartë, në një moment të përshtatshëm.

Faza e tretëObjektivi i kësaj etape është përforcimi, thellimi dhe zgjerimi i njohurive të fituara. Mund të përdoret teknika e diagramit të Venit duke vizatuar më parë rrathët dhe, më pas, tabelën si në figurën e mëposhtme.Udhëzohen nxënësit/et të vizatojnë të njëjën gjë në fletoren e tyre, si dhe të shkruajnë emërtimet përkatëse. Ata/ato punojnë, në fillim, më vete. Më pas mund të formohen çifte dhe grupe të mëdha që paraqesin punën e tyre të përbashkët. Në përfundim zhvillohen diskutime dhe plotësime të ideve nën drejtimin e mësuesit/es.

tiparet dalluese Degët Veçoritë e përbashkëtaFizike

PopullsisëEkonomike

Politike

Në fund të orës së mësimit është mirë t’i lihet kohë zhvillimit të rubrikës “Mendo në mënyrë kritike”.

Vlerësimi dhe detyratVlerësohet me konsensus grupi më i mirë si dhe 3-4 nxënës/seDetyra për nxënësit/et: grumbulloni, duke përdorur TIK, revista, fletëpalosje etj., pamje të hapësirave të ndryshme.

VëmenDje: Është tepër e rëndësishme që te nxënësit/et të formohen përfytyrime e koncepte të qarta e të sakta gjeografike. Në këtë temë, por edhe në shumë të tjera, kuptimi dhe përdorimi i termit “territor” duhet të jetë i saktë, duke mos u ngatërruar me “sipërfaqe”, “hapërsirë”, “zonë” etj.. Në këndvështrimin psikologjik konceptet dhe perfytyrimet gjeografike të formuara gabim te fëmijët janë shpesh të vështira për t’u korrigjuar në moshat më të rritura.

Degët

fizike

ekonomike

popullsisë

politike

Page 26: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

26

tema mësimore: Çfarë është hapësira?situata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpreh mendimin e vet për ngjashmëritë dhe ndryshimet e peizazheve natyrorë me ato njerëzor.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit.

Kompetenca digjitale- Përdor median digjitale përmes përdorimit të TIK-ut në mënyrë të përshtatshme për të mbledhur të dhëna

për marrëdhëniet e njeriut me mjedisin.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon konceptin për “hapësirën” dhe llojet e saj.b. Përcakton nëpërmjet shëmbujve veçoritë dalluese për hapësirat

kozmike dhe gjeografike, hapësirat e mbyllura dhe të hapura si dhe për peizazhet natyror dhe njerëzor.

c. Paraqet mendimet e tij për gjendjen e peizazhit natyror dhe njerëzor në mjedisin lokal ku ai jeton.

Fjalë kyçe: Astronaut, anije kozmike, peizazh.

Burimet:Pamje të hapësirave të ndryshme, pamje të peizazheve natyrore, peizazhe njerëzor, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Biologjia, fizika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëHapësira është themeli ku mbështeten studimet gjeografike dhe, natyrisht, koncepti më i përdorur në gjeografinë shkollore. Për këtë arsye qartësia e kuptimit të hapësirës nga nxënësit/et duhet të jetë e shkallës maksimale. Në përpjekje për të realizuar sa më mirë objektivat e kësaj ore mësuesi, pasi bën pyetjen “çfarë është hapësira?” përdor në fillim teknikën “turi i galerisë”. Nxënësit/et në grupe (3-4 veta) udhëzohen të përzgjedhin materialet (foto, pamje të printuara etj.) që kanë sjellë nga shtëpia dhe ku paraqiten hapësira të llojeve të ndryshme. Materialet e çdo grupi paraqiten në muret e klasës. Grupet lëvizin përreth klasës, sipas orientimit të mësuesit/es, duke shqyrtuar fotografitë dhe pamjet. Ata/ato mbajnë shënime, bëjnë vërejtje dhe diskutojnë ndërmjet tyre për llojin e hapësirave të paraqitura duke u parapërgatitur kështu për të kuptuarit më të qartë të hapësirës gjatë etapave pasardhëse.

Faza e dytëVizatohet tabela e teknikës “insert” (shpjegim) dhe udhëzohen nxënësit/et që të lexojnë temën e mësimit duke vendosur në fund të fjalive ose të paragrafëve të ndryshëm shenjat përkatëse:“V”: vendoset për inormacionet e njohura; “-“ për informacionet që ndryshojnë me ato që dinë; “+” për informacionet e reja dhe “?” për informacionet e paqarta. Pas leximit secili nxënës/e plotëson tabelën.

“V” “-“ “+” “?”

Page 27: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

27

tema mësimore: Çfarë është hapësira?situata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpreh mendimin e vet për ngjashmëritë dhe ndryshimet e peizazheve natyrorë me ato njerëzor.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit.

Kompetenca digjitale- Përdor median digjitale përmes përdorimit të TIK-ut në mënyrë të përshtatshme për të mbledhur të dhëna

për marrëdhëniet e njeriut me mjedisin.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon konceptin për “hapësirën” dhe llojet e saj.b. Përcakton nëpërmjet shëmbujve veçoritë dalluese për hapësirat

kozmike dhe gjeografike, hapësirat e mbyllura dhe të hapura si dhe për peizazhet natyror dhe njerëzor.

c. Paraqet mendimet e tij për gjendjen e peizazhit natyror dhe njerëzor në mjedisin lokal ku ai jeton.

Fjalë kyçe: Astronaut, anije kozmike, peizazh.

Burimet:Pamje të hapësirave të ndryshme, pamje të peizazheve natyrore, peizazhe njerëzor, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Biologjia, fizika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëHapësira është themeli ku mbështeten studimet gjeografike dhe, natyrisht, koncepti më i përdorur në gjeografinë shkollore. Për këtë arsye qartësia e kuptimit të hapësirës nga nxënësit/et duhet të jetë e shkallës maksimale. Në përpjekje për të realizuar sa më mirë objektivat e kësaj ore mësuesi, pasi bën pyetjen “çfarë është hapësira?” përdor në fillim teknikën “turi i galerisë”. Nxënësit/et në grupe (3-4 veta) udhëzohen të përzgjedhin materialet (foto, pamje të printuara etj.) që kanë sjellë nga shtëpia dhe ku paraqiten hapësira të llojeve të ndryshme. Materialet e çdo grupi paraqiten në muret e klasës. Grupet lëvizin përreth klasës, sipas orientimit të mësuesit/es, duke shqyrtuar fotografitë dhe pamjet. Ata/ato mbajnë shënime, bëjnë vërejtje dhe diskutojnë ndërmjet tyre për llojin e hapësirave të paraqitura duke u parapërgatitur kështu për të kuptuarit më të qartë të hapësirës gjatë etapave pasardhëse.

Faza e dytëVizatohet tabela e teknikës “insert” (shpjegim) dhe udhëzohen nxënësit/et që të lexojnë temën e mësimit duke vendosur në fund të fjalive ose të paragrafëve të ndryshëm shenjat përkatëse:“V”: vendoset për inormacionet e njohura; “-“ për informacionet që ndryshojnë me ato që dinë; “+” për informacionet e reja dhe “?” për informacionet e paqarta. Pas leximit secili nxënës/e plotëson tabelën.

“V” “-“ “+” “?”

Tashmë është momenti kur mësuesi/ja, duke patur parasysh rëndësinë e madhe që ka koncepti i hapësirës, fillon shpjegimin për llojet e ndryshme të hapësirës:1. Hapësirat kozmike dhe gjeografike.2. Hapësirat e hapura dhe të mbyllura.3. Peizazhet natyrore dhe njerëzore (humane).Shpjegimi kombinohet me pyetje e përgjigje të shkurtra që tërheqin vëmendjet e nxënësve, si dhe me ilustrime (fotografi etj.) të librit ose me ato që kanë sjellë nxënësit/et.

Faza e tretëMësuesi/ja në këtë etapë zhvillon një përmbledhje të shkurtër (minileksion) të njohurive të trajtuara. Duke patur parasysh që edukimi i brezave të rinj me dashurinë për natyrën dhe mbrojtjen e saj është një nga qëllimet më madhore të gjeografisë shkollore, krijohet një situatë problemore me pyetje:1. Çfarë pasojash ka dëmtimi dhe pakësimi i peizazheve natyrore në tokë?2. Çfarë duhet të bëjmë për të parandaluar dëmtimin dhe pakësimin e peizazheve natyrore?Në këtë rast situatën problemore e zgjidh mësuesi që shpjegon, me pak fjalë, disa nga pasojat (ngrohja globale, ndotja e mjedisit etj.). Minileksioni nuk duhet të zgjasë më tepër se 5 minuta, pasi këto probleme nuk janë objekt i trajtimit të kësaj teme.Është mirë të sqarohen, gjithashtu, nga mësuesi/ja ose nga nxënësit/et, termat “Kozmos” dhe “Astronaut”.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et më të aktivizuar dhe, veçanërisht, ata/ato që kanë grumbulluar më tepër materiale

figurative.b. Jepet detyra: “Vizatoni në fletoren e punës lloje të ndryshme hapësirash”.

VëmenDje: Përfytyrimet dhe konceptet hapësinore krijohen dhe zgjerohen gradualisht me rritjen e moshës së fëmijëve. Detyra e mësuesit/es të gjeografisë është t’i thellojë dhe saktësojë ato duke u përpjekur në mënyrë të veçantë që, haps pas hapi, nxënësit/et t’i shohin me sy kritik organizimet e sotme hapësinore. Synimi është që ata/ato të pajisen me kompetencat e nevojshme për dhënien e zgjidhjeve racionale të organizimit të hapësirave të tyre jetësore në të ardhmen.

Page 28: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

28

tema mësimore: hapësiraVeprimtari praktike

situata e të nxënit: organizimi i veprimtarisë

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij me mësuesin, shokët dhe shoqet.- Ndërton marrëdhënie të mira gjatë punës në grup.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shpjegon nëpërmjet shëmbujve kuptimin për “hapësirën” si koncepti bazë që karakterizon gjeografinë.

Kompetenca qytetare- Respekton rregullat, shokun e shoqen, anëtarët e grupit, si dhe anëtarët e grupeve të tjera.

Kompetenca digjitale- Zhvillon kompetencën digjitale përmes përdorimit të TIK-ut për të përzgjedhur informacione për hapësirën

dhe llojet e saj.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:

- Shpjegon kuptimin për “hapësirën”.- Dallon llojet e ndryshme të hapësirave.- Zbulon ngjashmëritë dhe ndryshimet e peizazheve natyrorë me

ato njerëzor.

Fjalë kyçe: “Hapësirë”, mjedis, peizazh natyror dhe njerëzor, ndërveprim.

Burimet:Fotografi, vizatime dhe skica të hapësirave të ndryshme, fotografi të peizazheve natyrore dhe njerëzore, vizore, ngjitës, gërshërë, lapsa me ngjyra, gomë, 3-5 fletë (format A4).

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkencat natyrore, qytetaria, TIK,

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

organizimi i veprimtarisëVeprimi 1. Ndarja e nxënësve në grupe me nga katër-pesë anëtarë dhe zgjidhet drejtuesi i grupit. Veprimi 2. Caktojnë për secilin anëtarë të grupit llojin e hapësirës:a. Hapësirat kozmike dhe hapësirat gjeografike.b. Hapësirat e mbyllura dhe hapësirat e hapura.c. Hapësirat e organizuara dhe hapësirat e projektuara.d. Peizazhet natyrore dhe peizazhet njerëzore.

Veprimi 3. Shkëmbejnë me pjesëtarët e grupit materialet që paraqesin llojin e hapësirës që u është caktuar.Veprimi 4. Krahasojnë, përzgjedhin dhe përcaktojnë materialet më të sakta.Veprimi 5. Vendosin si grup për mënyrën e paraqitjes së miniprojektit.Veprimi 6. Bashkojnë fletët e formatit dhe vendosin pamjet e zgjedhura në vëndin e paracaktuar. Shkruajnë titullin e miniprojektit, emërtimet për çdo pamje dhe emrat e anëtarëve të grupit.Veprimi 7. Krahasojnë punën e kryer ndërmjet grupeve. Dëgjojnë dhe respektojnë mendimet e njëri-tjetrit për përmirësimin e punimeve.Veprimi 8. Paraqesin punimet para nxënësve dhe nën drejtimin e mësuesit diskutohet dhe përcaktojnë miniprojektet më të arrira.

Page 29: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

29

VlerësimiDiskutohet nga ana e nxënësve dhe mësuesi për punimet e paraqitura nga çdo grup.Vlerësohen nxënësit për punën e kryer.Vlerësohet bashkëpunimi dhe ndihmesa e dhënë nga nxënësit gjatë punës që kryen në grup.

Page 30: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

30

tema mësimore: Pesë temat e gjeografisësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Përdor materiale të printuara për të përcaktuar karakteristikat dalluese të vendeve dhe rajoneve gjeografik.- Komunikon lirshëm dhe ndan mendimet e tij me mësuesin dhe nxënësit e tjerë.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut

dhe të gjallesave dhe propozon masat për mënjanimin e tyre.

Kompetenca qytetare- Vlerëson gjetjet e tij për gjëndjen mjedisore në nivel lokal e global, ndryshimet dhe respektimi i pasurisë

natyrore në zonën ku jeton.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Demonstron nëpërmjet shembujve kuptimin e koncepteve që

përdorin gjeografët si vendodhja, vendi, mjedisi, rajoni, ndërveprimi dhe zhvillimi.

b. Përshkruan tre karakteristikat që e veçojnë një vend dhe rajon nga të tjerët.

c. Argumenton me fakte konkretë rëndësinë që ka lëvizja dhe lidhja e njeriut me mjedisin.

d. Demonstron duke treguar në harta të ndryshme mënyrat që përdoren për ndarjen e vendeve në rajone.

Fjalë kyçe: Ngrohja globale, tërmet, vullkan, vend, mjedis, lëvizje, rajon.

Burimet:Harta e botës (fizike dhe politike), harta e zonave klimatike, harta e rajoneve të Europës, pamje nga vende, popuj dhe kultura të ndryshme.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkenca natyrore, Shkenca shoqërore, TIK-u.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëMësimi është mirë të hapet me një sqarim të shkurtër për rëndësinë e koncepteve që do të trajtohen. Konceptet e vendit, lidhjes së njeriut me mjedisin, lëvizja, rajoni dhe kuptimi i vendndodhjes do të përdoren gjatë gjithë studimit të gjeografisë. Pra këto koncepte do të nguliten në mendjet e nxënësve shkallë-shkallë duke u përforcuar, sidomos edhe nga përdorimi i tyrë në çdo temë. Megjithatë në këtë orë është shumë e rëndësishme që të formohen ide sa më të qarta duke mënjanuar në çdo rast kuptimet e deformuara të tyre.Mësuesi/ja, pasi shkruan në tabelë titullin e temës dhe emrat e pesë koncepteve, sqaron se koncepti i fundit “Vendndodhja” do të studiohet në mësimet e ardhshme.

Faza e dytëKrijohet një situatë “Kllaster” (evokimi) për konceptin e parë “Vendi” dhe plotësohen me përgjigje të nxënësve tre karakteristikat: natyrore, kulturore dhe njerëzore.Duke i orientuar nxënësit/et klasën në këto tre karakteristika synohet të merren përgjigje të drejta. Në përfundim të kësaj faze mësuesi/ja cakton një nxënës/se të nivelit të lartë të zhvillojë një përmbledhje të kuptimit të konceptit të vendit duke u bazuar në skemën e plotësuar.

Page 31: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

31

tema mësimore: Pesë temat e gjeografisësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Përdor materiale të printuara për të përcaktuar karakteristikat dalluese të vendeve dhe rajoneve gjeografik.- Komunikon lirshëm dhe ndan mendimet e tij me mësuesin dhe nxënësit e tjerë.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut

dhe të gjallesave dhe propozon masat për mënjanimin e tyre.

Kompetenca qytetare- Vlerëson gjetjet e tij për gjëndjen mjedisore në nivel lokal e global, ndryshimet dhe respektimi i pasurisë

natyrore në zonën ku jeton.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Demonstron nëpërmjet shembujve kuptimin e koncepteve që

përdorin gjeografët si vendodhja, vendi, mjedisi, rajoni, ndërveprimi dhe zhvillimi.

b. Përshkruan tre karakteristikat që e veçojnë një vend dhe rajon nga të tjerët.

c. Argumenton me fakte konkretë rëndësinë që ka lëvizja dhe lidhja e njeriut me mjedisin.

d. Demonstron duke treguar në harta të ndryshme mënyrat që përdoren për ndarjen e vendeve në rajone.

Fjalë kyçe: Ngrohja globale, tërmet, vullkan, vend, mjedis, lëvizje, rajon.

Burimet:Harta e botës (fizike dhe politike), harta e zonave klimatike, harta e rajoneve të Europës, pamje nga vende, popuj dhe kultura të ndryshme.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkenca natyrore, Shkenca shoqërore, TIK-u.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëMësimi është mirë të hapet me një sqarim të shkurtër për rëndësinë e koncepteve që do të trajtohen. Konceptet e vendit, lidhjes së njeriut me mjedisin, lëvizja, rajoni dhe kuptimi i vendndodhjes do të përdoren gjatë gjithë studimit të gjeografisë. Pra këto koncepte do të nguliten në mendjet e nxënësve shkallë-shkallë duke u përforcuar, sidomos edhe nga përdorimi i tyrë në çdo temë. Megjithatë në këtë orë është shumë e rëndësishme që të formohen ide sa më të qarta duke mënjanuar në çdo rast kuptimet e deformuara të tyre.Mësuesi/ja, pasi shkruan në tabelë titullin e temës dhe emrat e pesë koncepteve, sqaron se koncepti i fundit “Vendndodhja” do të studiohet në mësimet e ardhshme.

Faza e dytëKrijohet një situatë “Kllaster” (evokimi) për konceptin e parë “Vendi” dhe plotësohen me përgjigje të nxënësve tre karakteristikat: natyrore, kulturore dhe njerëzore.Duke i orientuar nxënësit/et klasën në këto tre karakteristika synohet të merren përgjigje të drejta. Në përfundim të kësaj faze mësuesi/ja cakton një nxënës/se të nivelit të lartë të zhvillojë një përmbledhje të kuptimit të konceptit të vendit duke u bazuar në skemën e plotësuar.

Faza e tretëNdahen nxënësi/et në tre grupe dhe të gjithë anëtarëve u caktohet detyra të shkruajnë ato që dinë: • Grupi i pare - koncepti i lidhjes së njeriut me mjedisin.• Grupi i dytë - koncepti i lëvizjes.• Grupi i tretë - koncepti i rajonit.Kjo detyrë nuk duhet të zgjasë shumë. Mësuesi/ja shkruan në tabelën e ndarë në katër kolona të gjitha përgjigjet. Në kolonën e parë shkruhen (tashmë të sistemuara dhe të sakta) karakteristikat e vendit. Këto shoqërohen me shpjegime të hollësishme. Mësuesi vazhdon duke shpjeguar një nga një konceptet bazë të gjeografisë, pa harruar të plotësojë informacionet në tabelë. Rëndësi të veçantë ka shoqërimi i shpjegimit me materiale ilustruese (harta, fotografi, skica, vizatime etj.). Nuk duhet nënvlerësuar edhe lokalizimi i vendeve, të përmenduara gjatë leksionit, në hartën e botës. Po kështu të sqarohen kuptimet e fjalëve kyçe, duke u ndalur më tepër te “ngrohja globale”.U jepet detyrë nxënësve të shkruajnë një ese për shkaqet e largimit të shqiptarëve në vende të tjera të Europës dhe botës. Mësuesi/ja u sqaron më parë nxënësve se çfarë është një ese, si të shpjegojnë shkurtimisht ato që mendojnë për arsyet e lëvizjes së shqiptarëve, por dhe të japin mendimet e tyre të pavarura në lidhje me këtë dukuri.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et për pjesëmarrjen në mësim.b. Vlerësohen nxënësit/et për esenë më të mirë.c. Jepet detyrë për grumbullimin nga TIK të të dhënave dhe pamjeve që lidhen me ngrohjen globale.

VëmenDje: Pesë temat e gjeografisë (konceptet): vendi, lëvizja, rajoni, lidhja e njeriut me mjedisin dhe vendndodhja janë krijuar, më 1984, nga Këshilli Kombëtar i Edukimit Gjeografik dhe Shoqata Amerikane e Gjeografëve (National Council for Geographic Education and the Association of American Geographers). Nëpërmjet këtyre pesë temave mundësohet lehtësimi dhe organizimi efektiv i të mësuarit të gjeografisë shkollore.

VenDi -

NjerëzoreNatyrore Kulturore

Page 32: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

32

tema mësimore: Metodat dhe punët e gjeografitsituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Parashtron argumente pro ose kundër për metodat dhe punët e gjeografit.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuto në grup për rëndësinë që kanë punët që mund të kryejnë gjeografët.

Kompetenca digjitale- Përdor median digjitale për të analiziuar metodat dhe punët e gjeografit.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Rendit disa probleme lokale, rajonale e globale për zgjidhjen e të

cilave ndihmon edhe gjeografia.b. Shpjegon me shembuj konkretë vlerat praktike të përdorimit të

hartave dhe metodave hapësinore.c. Përshkruan 2-3 nga punët e gjeografit duke dhënë edhe

karakteristikat kryesore të tyre.

Fjalë kyçe: Satelit artificial, hartë, grafik, gjeologji, GIS.

Burimet:Harta e botës, harta tematike, fotografi satelitore të sipërfaqes së tokës, grafikë dhe tabela me të dhëna gjeografike, fletore pune etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkenca natyrore, Qytetaria, TIK-u

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëMeqenëse kjo temë është më tepër e karakterit informues mësuesi/ja zbaton ato teknika që nxisin pjesëmarrjen masive të nxënësve.Menjëherë pasi paraqitet titulli dhe dy çështjet kryesore të temës, shkruhet në tabelë “Punët e gjeografit” duke krijuar kështu një brainstorming. Mendimet e lira të nxënësve shkruhen, gjithashtu, në tabelë. Të gjitha mendimet konsiderohen të drejta.

Kjo skemë, që vizatohet në pjesën e majtë të tabelës, do të shërbejë, në etapën e reflektimit, për të qartësuar idetë paraprake të nxënësve.

Faza e dytëUdhëzohen nxënësit/et të lexojnë brendinë e temës dhe të mbajnë shënime vetiake për secilën nga çështjet kryesore, si dhe për çdo nënçështje duke u përqendruar më tepër te:• Rëndësia e studimeve gjeografike për botën e sotme.

punët e gjeografit

Page 33: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

33

tema mësimore: Metodat dhe punët e gjeografitsituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Parashtron argumente pro ose kundër për metodat dhe punët e gjeografit.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuto në grup për rëndësinë që kanë punët që mund të kryejnë gjeografët.

Kompetenca digjitale- Përdor median digjitale për të analiziuar metodat dhe punët e gjeografit.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Rendit disa probleme lokale, rajonale e globale për zgjidhjen e të

cilave ndihmon edhe gjeografia.b. Shpjegon me shembuj konkretë vlerat praktike të përdorimit të

hartave dhe metodave hapësinore.c. Përshkruan 2-3 nga punët e gjeografit duke dhënë edhe

karakteristikat kryesore të tyre.

Fjalë kyçe: Satelit artificial, hartë, grafik, gjeologji, GIS.

Burimet:Harta e botës, harta tematike, fotografi satelitore të sipërfaqes së tokës, grafikë dhe tabela me të dhëna gjeografike, fletore pune etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkenca natyrore, Qytetaria, TIK-u

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëMeqenëse kjo temë është më tepër e karakterit informues mësuesi/ja zbaton ato teknika që nxisin pjesëmarrjen masive të nxënësve.Menjëherë pasi paraqitet titulli dhe dy çështjet kryesore të temës, shkruhet në tabelë “Punët e gjeografit” duke krijuar kështu një brainstorming. Mendimet e lira të nxënësve shkruhen, gjithashtu, në tabelë. Të gjitha mendimet konsiderohen të drejta.

Kjo skemë, që vizatohet në pjesën e majtë të tabelës, do të shërbejë, në etapën e reflektimit, për të qartësuar idetë paraprake të nxënësve.

Faza e dytëUdhëzohen nxënësit/et të lexojnë brendinë e temës dhe të mbajnë shënime vetiake për secilën nga çështjet kryesore, si dhe për çdo nënçështje duke u përqendruar më tepër te:• Rëndësia e studimeve gjeografike për botën e sotme.

• Vlerat praktike të hartave.• Përparësitë e përdorimit të sistemit GIS.• Paraqitja me metoda matematikore e informacioneve gjeografike.Në etapën e dytë u caktohet grupeve të nxënësve pjesë të veçanta që, më pas, duhet ta shpjegojnë përpara klasës. Gjatë këtyre shpjegimeve mësuesi/ja i nxit nxënësit/et të bëjnë pyetje, të japin sqarime, si dhe të plotësojnë informacionet me fakte të reja. Momenti kur mësuesi/ja duhet të ndërhyjë më tepër është dhënia e njohurive më të plota për sistemin GIS, në botë dhë të vendin tonë. Në etapën e tretë përshkruhen shkurtimisht njohuritë e mësuara.

Faza e tretëNë këtë fazë, që nuk duhet të zgjasë më shumë se 10 minuta, rimerret edhe një herë kuptimi për punët që kryen gjeografi. Synimi duhet të jetë i dyfishtë: sqarimi përfundimtar i detyrave dhe punëve të gjeografit, si dhe formimi i respektit dhe dashurisë për këtë profesion, në përgjithësi, si dhe atë të mësuesit/et, në veçanti. Teknika e rekomanduar është kllasteri. Shkruhet përsëri “Punët e gjeografit”, por këtë radhë në të djathtë të tabelës.

Mendimet e nxënësve tashmë janë më të qarta dhe të sakta duke i krahasuar me ato të dhëna gjatë fazës së parë. Mësuesi/ja duhet të sqarojë shkurtimisht termat e fjalorit si dhe të kërkojë gjetjen në hartë të vendeve të përmenduara në mësim. Këto realizohen ne ato momente kur mësuesi/ja e gjykon të përshtatshme.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen grupet e nxënësve, si dhe individë të caktuar që kanë shprehur mendime origjinale për çështje

të ndryshme të temës;b. Jepet detyrë përgatitja e meteve të nevojshme për realizimin e veprimtarisë praktike “Rajonet gjeografike”

që do të zhvillohet mësimin e ardhshëm.

VëmenDje: Një nga qëllimet përfundimtare të gjeografisë shkollore kudo në botë është formimi i qytetarëve të ndërgjegjshëm, autonomë dhe me shpirt kritik, të aftë për të jetuar dhe ndryshuar mjedisin e tyre në mënyrë krijuese, por gjithnjë duke vështruar nga e ardhmja.

Punët e gjeografit

Mësues/e Hartograf Ushtri Punë bashkie

Bibliotekar

Agjensi turistike Agjensi shitblerjesh

Bujqësi

GIS

Page 34: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

34

Tema mësimore: Rajonet gjeografikVeprimtari praktike

situata e të nxënit: organizimi i veprimtarisë

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij me mësuesin shokët dhe shoqet.- Ndërton marrëdhënie të mira gjatë punës në grup.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shpjegon nëpërmjet shëmbujve kuptimin për rajonin dhe ndarjet rajonale.

Kompetenca qytetare- Respekton rregullat, shokun e shoqen, anëtarët e grupit, si dhe anëtarët e grupeve të tjera.

Kompetenca digjitale- Zhvillon kompetencën digjitale përmes përdorimit të TIK-ut për të përzgjedhur informacione për hapësirën

dhe llojet e saj.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:- Përcakton pamje nga vende me karakteristika të përbashkëta dhe

të ndryshme si ato fizike, kulturore dhe njerëzore.- Ushtrohet për paraqitjen e ndarjes së rajoneve sipas karakteristikave

gjeografike për kontinentin e Europës dhe Amerikës Veriore.- Shkruan në harta emërtimet gjeografike sipas rregullave dhe

normave të gjuhës letrare.

Fjalë kyçe: Rajone gjeografik, karakteristika gjeografike fizike, kulturore, njerëzore.

Burimet:Fotografi të vendeve me karakteristika të ndryshme, harta skicë e Amerikës Veriore, harta skicë e Europës, fletore pune, vizore, lapsa me ngjyra, gomë, gërshërë, 1-2 fletë (format A4) etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkencat natyrore, historia, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

organizimi i veprimtarisëVeprimi 1. Ndarja e nxënësve në grupe me nga tre-katër anëtarë dhe zgjidhet drejtuesi i grupit. Veprimi 2. Caktojnë për çdo anëtarë të grupit detyrën e paraqitjes së vendeve me karakteristika të njëjta:Anëtari i parë vendet sipas karakteristikave fizike.Anëtari i dytë vende sipas karakteristikave kulturore.Anëtari i tretë vende sipas karakteristikave njerëzore (humane).Veprimi 3. Shkëmbejnë në grup materialet figurativ për vendet që ju janë caktuar anëtarëve të grupit.Veprimi 4. Krahasojnë, dhe vendosin në fletë formati materialet figurativ. Shkruajnë emërtimet për çdo material.Veprimi 5. Ngjyrosin në fletoren e punës hartën memece të kontinentit të Amerikës Veriore sipas ndarjes në rajone kulturor. Veprimi 6. Ngjyrosin në fletoren e punës hartën memece të gjashtë rajoneve të kontinentit të Europës.Veprimi 7. Shkruajnë emrat e shteteve, kryeqyteteve, oqeaneve dhe deteve.Veprimi 8. Krahasojnë punën e kryer ndërmjet grupeve. Dëgjojnë dhe respektojnë mendimet për veprimtarinë e kryer.Veprimi 9. Paraqesin punimet para nxënësve dhe nën drejtimin e mësuesit përcaktojnë projektet më të arrira.

Page 35: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

35

VlerësimiDiskutohet nga ana e nxënësve dhe mësuesi për punimet e paraqitura nga çdo grup.Vlerësohen nxënësit për punën e kryer.Vlerësohet bashkëpunimi dhe ndihmesa e dhënë nga nxënësit gjatë punës që kryen në grup.

Page 36: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

36

Page 37: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

37

nËnTeMaTiKa ii. HarTaT GJeoGraFiKe

reZULtatet përFUnDimtarenë përfundim të kësaj tematike nxënësit duhet të jenë në gjendje:• Të shprehin njohjen e rëndësisë që kanë hartat për gjeografinë si shkencë dhe si lëndë shkollore;• Të demonstrojnë njohjen e koncepteve që lidhen me paraqitjet grafike të Tokës;• Të shprehin njohjen e pozitës gjeografike të Shqipërisë në Ballkan, Evropë dhe në Botë;• Të demonstrojnë përdorimin në praktikë të njohurive dhe të shkathtësive gjeografike të mësuara, si dhe të

respektit për mendiment dhe punën e të tjerëve.

reZULtatet e të nxënita. të kuptuarit e konceptevenxënësit duhet të jenë në gjendje:• Të njohin kuptimin për horizontin dhe pikat e orientimit;• Të përcaktojnë ndryshimet dhe ngjashmëritë ndërmjet planit dhe hartës;• Të demonstrojnë njohjen e kuptimit për hartat, globin dhe elementet kryesore të tyre;• Të përcaktojnë dhe të përshkruajnë llojet e ndryshme të hartave;• Të demonstrojnë njohjen e karakteristikave të hartës së Shqipërisë;• Të shprehin njohjen e konceptit të vendndodhjes relative;• Të shprehin njohjen e konceptit të vendndodhjes absolute.

B. Zhvillimi i shkathtësive dhe vleravenxënësit duhet të jenë në gjendje:• Të orientohen në natyrë me anën e Diellit, Yllit Polar dhe objekteve rrethanore;• Të përdorin busullën për të përcaktuar pikat kryesore të horizontit;• Të vizatojnë, të orientojnë e të përdorin plane të hapësirave të afërta;• Të përdorin shkallën e zvogëlimit dhe legjendën e hartave;• Të masin distanca në vijë ajrore dhe distanca rrugore në harta më shkallë të ndryshme;• Të përdorin TIK-un për gjetjen dhe përdorimin e planeve dhe të hartave të ndryshme;• Të përcaktojnë, sipas radhës së veprimeve, koordinatat gjeografike;• Të përdorin shkallën dhe legjendën e hartës së Shqipërisë;• Të bashkëpunojnë me nxënësit e tjerë për përgatitjen dhe paraqitjen e detyrave që lidhen me hartat

gjeografike.

Page 38: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

38

tema mësimore: Orientimi në natyrësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij.- Ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e përfituara nga vëzhgimet individuale.

Kompetenca e të menduarit- Nxitet të mendojë në mënyrë krijuese për mënyrat e përdorimit sa më racionale të burimeve natyrore

për tu orientuar në natyrë.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e orientimit në natyrë dhe horizontin.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon duke dhënë shembuj nga mjedisi i afërt, kuptimin për

horizontin, vijën e horizontit, horizontin e hapur dhe të mbyllur;b. Shpjegon kuptimin e saktë për orientimin dhe pikat kryesore (V,

J, L, P) e të ndërmjetme;c. Demonstron në mënyrë të shpejtë e pa gabime, veprimet që kryhen

gjatë orientimit me anën e Diellit, busullës, Yllit Polar dhe orës së dorës.

Fjalë kyçe: Horizont, orientim, pika kryesore, magnet, busull, Ylli Polar.

Burimet:Harta, pamje me lloje të ndryshme horizontesh, skica për mënyrat e orientimit me anën e Diellit, Yllit Polar dhe orës së dorës, busulla, shkopi për matjet e hijes së mesditës, shkumësa me ngjyra, fletore pune etj

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, fizika.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parë Në këtë temë dhe në vazhdim mësuesi/ja duhet të synojë që të gjitha veprimtaritë e përbashkëta të cilat do të zhvillohen, në klasë dhe jashtë saj, të jenë në funksion të formimit te nxënësit/et të hartave mendore (përfytyrimeve hartografike). Metodat, teknikat dhe burimet e të nxënit vihen, gjithashtu, në funksion të fromimit të këtyre përfytyrimeve me anën e të cilave ata/ato do të fitojnë kompetencat hapësinore. Shkallë - shkallë do të kalohet nga hapësira e afërt në atë të mesme dhe të largët, duke i vëzhguar dhe njohur më tej ato nga pika të ndryshme shikimi.

Mësimi këshillohet të hapet me një brainstorming me anën e të cilit mësuesi/ja do të përpiqet të njohë shkallën e formimit të njohurive paraprake për pikat kryesore në hartë dhe pozicionin e objekteve në lidhje me një pikë referimi (nga e djathta, nga e majta etj.). Ja disa pyetje që mund të përdoren duke iu drejtuar të gjithë nxënësve.1. Ku gjendet shoqja ose shoku yt i bankës në raport me ty dhe anasjelltas?2. Çfarë objektesh ndodhen përpara teje?3. Në lidhje me ty dera e klasës ndodhet nga e djathta apo nga e majta dhe në lidhje me derën ku ndodhesh ti?4. Ku ndodhen pikat kryesore (V, J, L, P) në hartë? Po në tabelë?Përgjigjet e lira të nxënësve për pikat kryesore në hartë shkruhen në tabelë, në një skicë të vizatuar më parë, por mund të tregohen edhe në hartë me letra të ngjyrosura.

Page 39: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

39

tema mësimore: Orientimi në natyrësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij.- Ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e përfituara nga vëzhgimet individuale.

Kompetenca e të menduarit- Nxitet të mendojë në mënyrë krijuese për mënyrat e përdorimit sa më racionale të burimeve natyrore

për tu orientuar në natyrë.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e orientimit në natyrë dhe horizontin.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon duke dhënë shembuj nga mjedisi i afërt, kuptimin për

horizontin, vijën e horizontit, horizontin e hapur dhe të mbyllur;b. Shpjegon kuptimin e saktë për orientimin dhe pikat kryesore (V,

J, L, P) e të ndërmjetme;c. Demonstron në mënyrë të shpejtë e pa gabime, veprimet që kryhen

gjatë orientimit me anën e Diellit, busullës, Yllit Polar dhe orës së dorës.

Fjalë kyçe: Horizont, orientim, pika kryesore, magnet, busull, Ylli Polar.

Burimet:Harta, pamje me lloje të ndryshme horizontesh, skica për mënyrat e orientimit me anën e Diellit, Yllit Polar dhe orës së dorës, busulla, shkopi për matjet e hijes së mesditës, shkumësa me ngjyra, fletore pune etj

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, fizika.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parë Në këtë temë dhe në vazhdim mësuesi/ja duhet të synojë që të gjitha veprimtaritë e përbashkëta të cilat do të zhvillohen, në klasë dhe jashtë saj, të jenë në funksion të formimit te nxënësit/et të hartave mendore (përfytyrimeve hartografike). Metodat, teknikat dhe burimet e të nxënit vihen, gjithashtu, në funksion të fromimit të këtyre përfytyrimeve me anën e të cilave ata/ato do të fitojnë kompetencat hapësinore. Shkallë - shkallë do të kalohet nga hapësira e afërt në atë të mesme dhe të largët, duke i vëzhguar dhe njohur më tej ato nga pika të ndryshme shikimi.

Mësimi këshillohet të hapet me një brainstorming me anën e të cilit mësuesi/ja do të përpiqet të njohë shkallën e formimit të njohurive paraprake për pikat kryesore në hartë dhe pozicionin e objekteve në lidhje me një pikë referimi (nga e djathta, nga e majta etj.). Ja disa pyetje që mund të përdoren duke iu drejtuar të gjithë nxënësve.1. Ku gjendet shoqja ose shoku yt i bankës në raport me ty dhe anasjelltas?2. Çfarë objektesh ndodhen përpara teje?3. Në lidhje me ty dera e klasës ndodhet nga e djathta apo nga e majta dhe në lidhje me derën ku ndodhesh ti?4. Ku ndodhen pikat kryesore (V, J, L, P) në hartë? Po në tabelë?Përgjigjet e lira të nxënësve për pikat kryesore në hartë shkruhen në tabelë, në një skicë të vizatuar më parë, por mund të tregohen edhe në hartë me letra të ngjyrosura.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et që i kanë përcaktuar në mënyrë të saktë dhë në kohën e caktuar pikat kryesore

me anën e Diellit dhe të busullës.b. Jepet detyra për gjetjen e anëve të horizontit me anën e orës.

VëmenDje: Orientimi i hartës gjatë zhvillimit të veprimtarive mësimore në mjedisin lokal, për lëvizjet në drejtimet e duhura, si dhe për përcaktimin e vendndodhjeve të objekteve dhe dukurive gjeografike ka rëndësi shumë të madhe.

Faza e dytëNë këtë etapë nxënësit/et udhëzohen të kryejnë veprime të caktuara për të përvetësuar njohuri dhe shkathtësi gjeografike për:1. Kuptimin dhe krijimin e përfytyrimeve për horizontin e mbyllur

dhe të hapur. Në këtë rast kombinohen vrojtimet e figurave të librit me pamjet e realitetit. Në shkollat e qytetit, në përgjithësi horizontet janë të mbyllura, ndërsa në ato të fshatit janë të hapura.

2. Ushtrimin e përcaktimit të pikave kyesore më anën e Diellit. Udhëzohen nxënësit/et të shikojnë figurat 2, 4, 6, si dhe pamje ose skica të thjeshta të vizatuara në tabelë nga mësuesi. Nxënësit ushtrohen dhe demonstrojnë veprimet që kryhen për caktimin e anëve të horizontit me anën e diellit.

3. Mënyrën e përdorimit të busullës. Në qoftë se nuk ka busulla për të gjithë nxënësit/et organizohet veprimtaria në grupe me 3-4 anëtarë.

4. Ndërtimin e një busulle të thjeshtë me mjete të përgatitura që më parë si në figurën e mëposhtme. Në këtë rast të ruhet qetësia dhe rregulli në klasë dhe kjo proçedurë të jetë e shpejtë për t’i lënë kohë më shumë veprimeve praktike.

Faza e tretë (veprimtari praktike)Nxënësit/et, në fillim në mënyrë vetiake dhe, më pas, të organizuar në grupe, ushtrohen për gjetjen e anëve të horizontit (V, J, L dhe P) si dhe anëve të ndërmjetme me anën e busullës (VL, VP, JL, JP).Kur kjo veprimtari zhvillohet në oborrin e shkollës udhëzohen nxënësit/et që, pasi të kenë kryer veprimet e duhura, të shënojnë me shkumës pikat kyresore. Grupet e nxënësve lëvizin duke verifikuar dhe korrigjuar punën e njëri-tjetrit.Në fazën përmbyllëse të mësimit, kur nxënësit/et janë kthyer në klasë, mund të vizatohen skema në tabelë, që plotësohen mbi bazën e përgjigjeve të sakta të nxënësve.

2

3

Perëndimi Lindja

Jugu

Veriu

2

4

Page 40: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

40

tema mësimore: përcaktimi i drejtimeve kryesorë të horizontitVeprimtari praktike

situata e të nxënit: organizimi i veprimtarisë

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij me mësuesin, shokët dhe shoqet.- Ndërton marrëdhënie të mira gjatë punës në grup.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shpjegon nëpërmjet shëmbujve mënyrat e përcaktimit të drejtimeve kryesorë të horizontit.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuto në grup për rëndësinë që ka orientimi në natyrë.

Kompetenca qytetare- Respekton përvojat e prezantuara nga të tjerët për përcaktimin e drejtimeve të horizontit.- Vlerëson punën dhe marrëdhëniet në grup.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:- Përcakton saktë vijën e horizontit.- Përshkruan veçoritë dalluese ndërmjet horizontit të hapur e të

mbyllur.- Përcakton anët e horizontit me anën e Diellit, busullës dhe orës.- Vëzhgon dhe gjen drejtimin e veriut (V) me hijen e mesditës.- Shpjegon si mund të orientohet në natyrë nëpërmjet burimeve

rrethaore.

Fjalë kyçe: Horizont, orientim, pika kryesore të horizontit, busull, Yll Polar.

Burimet:Busull, fletore shënimesh, shkumësa me ngjyra, vizore ose ristela të gjata dërrase, copa të vogla gurësh ose materialesh të tjera të ngjyrosura etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkencat natyrore, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

organizimi i veprimtarisëVeprimi 1. Ndarja e nxënësve në grupe me nga tre-katër anëtarë dhe zgjidhet drejtuesi i grupit. Veprimi 2. Caktojnë për çdo grup mënyrën e gjetjes së drejtimeve kryesorë e të ndërmjetëm të horizontit sipas rradhës së përcaktuar më parë:a. orientimi me anë të Diellit,b. orientimi me anë të busullës,c. orientimi me anë të e hijes së mesditës,d. orientimi me anë të orës së dorës.Veprimi 3. Dalja në oborrin e shkollës dhe caktimi nga ana e mësuesit i vendeve ku do të ushtrohet çdo grup.Veprimi 4. Përcaktoni vetëm dhe në grup drejtimet kryesore me anën e Diellit dhe i shënojnë ato me shkumës.Veprimi 5. Përcaktojnë me saktësi drejtimet kryesore (V, J, L, P) dhe ato të ndërmjetme (VL, VP, JL, JP) me anë të busullës. Vijëzojmë me shkumës këto drejtime.Veprimi 6. Përcaktojnë drejtimet kryesore me anë të orës së dorës.Veprimi 7. Përcaktojnë me përafërsi drejtimin “verior” me anën e hijes më të shkurtër në mesditë.Veprimi 8. Përzgjedhin një përfaqësues të grupit për të paraqitur dhe demonstruar në praktike veprimet e kryera për gjetjen e anëve kryesore të horizontit.

Page 41: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

41

VlerësimiDiskutojnë me mësuesin dhe shokët e shoqet e klasës për zgjidhjet e sakta të detyrave praktike.Vlerësohen nxënësit për punën e kryer dhe bashkëpunimin gjatë punës në grup

Page 42: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

42

tema mësimore: Klasa jonë, shkolla jonësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpjegon qartë dhe saktë me gojë kuptimin e termave të reja si plan, shkallë zvogëlimi, shënja konvencionale,

duke përdorur fjalorin e përshtatshëm.

Kompetenca e të menduarit- Përdor krahasimin për të identifikuar dallimet dhe ngjashmëritë. midis fotografisë dhe planit të klasës.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Demonstron saktë mënyrën e orientimit të planit të klasës.b. Shpjegon qartë me gojë dhe me shkrim pse duhet dhe si përdoret

shkalla e zvogëlimit.c. Vizaton planin e dhomës së tij e të shkollës duke përdorur shkallën

e zvogëlimit.d. Demonstron përdorimin e shenjave konvencionale.

Fjalë kyçe: Plan, fotografi, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.

Burimet:Skica të planit të klasës e të shkollës, metër, vizore, fletore pune, busulla, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNxënësit/et sqarohen se duhet të formojnë nga një fjali që të përmbajë katër fjalët kyçe: plan, fotografi, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.• Shkruhen, me gërma të mëdha, këto terma në pjesën e sipërme të tabelës.• Nxënësit/et diskutojnë me shoqet dhe shokët e bankës për fjalitë që kanë formuluar në fletoret e tyre;• Jepen përgjigjet në mënyrë vetiake ose në grup.• Shkruhen në tabelë fjalitë ku termat kyçe kanë lidhje logjike ndërmjet tyre, si dhe ato që janë të përafërta

ose pak a shumë të njëjta me brendinë e temës.

Faza e dytëNxënësit/et të ndarë në grupe (dyshe) udhëzohen që, duke parë figurat në libër ose pamje të ngjashme, të

shkruajnë çfarë dinë për:1. Fotografinë në përgjithësi dhe fotografinë e klasës në veçanti.2. Planin e klasës dhe ndryshimin e planit nga fotografia.3. Mënyrën se si vizatohet plani i klasës dhe i shkollës.4. Çfarë është dhe si përdoret shkalla e zvogëlimit.5. Çfarë janë shenjat konvencionale.Mësuesi/ja fton disa grupe për të dhënë idetë e tyre rreth këtyre problemeve. Mund të zhvillohen edhe diskutime të shkurtra për idetë e kundërta ku roli i mësuesit/es është të sqarojë, të plotësojë dhe të saktësojë përfytyrimet dhe konceptet gjeografike. Pjesa e dytë e kësaj etape, që duhet të parashikohet me kohë më të madhe, zhvillohet në formën e një veprimtarie praktike duke ruajtur organizimin në çifte të nxënësve.Paraprakisht mësuesi/ja shpjegon, duke skicuar në tabelë, kuptimin dhe mënyrën e përdorimit të shkallës së zvogëlimit dhe të disa shenjave konvencionale.

Page 43: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

43

tema mësimore: Klasa jonë, shkolla jonësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpjegon qartë dhe saktë me gojë kuptimin e termave të reja si plan, shkallë zvogëlimi, shënja konvencionale,

duke përdorur fjalorin e përshtatshëm.

Kompetenca e të menduarit- Përdor krahasimin për të identifikuar dallimet dhe ngjashmëritë. midis fotografisë dhe planit të klasës.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Demonstron saktë mënyrën e orientimit të planit të klasës.b. Shpjegon qartë me gojë dhe me shkrim pse duhet dhe si përdoret

shkalla e zvogëlimit.c. Vizaton planin e dhomës së tij e të shkollës duke përdorur shkallën

e zvogëlimit.d. Demonstron përdorimin e shenjave konvencionale.

Fjalë kyçe: Plan, fotografi, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.

Burimet:Skica të planit të klasës e të shkollës, metër, vizore, fletore pune, busulla, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNxënësit/et sqarohen se duhet të formojnë nga një fjali që të përmbajë katër fjalët kyçe: plan, fotografi, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.• Shkruhen, me gërma të mëdha, këto terma në pjesën e sipërme të tabelës.• Nxënësit/et diskutojnë me shoqet dhe shokët e bankës për fjalitë që kanë formuluar në fletoret e tyre;• Jepen përgjigjet në mënyrë vetiake ose në grup.• Shkruhen në tabelë fjalitë ku termat kyçe kanë lidhje logjike ndërmjet tyre, si dhe ato që janë të përafërta

ose pak a shumë të njëjta me brendinë e temës.

Faza e dytëNxënësit/et të ndarë në grupe (dyshe) udhëzohen që, duke parë figurat në libër ose pamje të ngjashme, të

shkruajnë çfarë dinë për:1. Fotografinë në përgjithësi dhe fotografinë e klasës në veçanti.2. Planin e klasës dhe ndryshimin e planit nga fotografia.3. Mënyrën se si vizatohet plani i klasës dhe i shkollës.4. Çfarë është dhe si përdoret shkalla e zvogëlimit.5. Çfarë janë shenjat konvencionale.Mësuesi/ja fton disa grupe për të dhënë idetë e tyre rreth këtyre problemeve. Mund të zhvillohen edhe diskutime të shkurtra për idetë e kundërta ku roli i mësuesit/es është të sqarojë, të plotësojë dhe të saktësojë përfytyrimet dhe konceptet gjeografike. Pjesa e dytë e kësaj etape, që duhet të parashikohet me kohë më të madhe, zhvillohet në formën e një veprimtarie praktike duke ruajtur organizimin në çifte të nxënësve.Paraprakisht mësuesi/ja shpjegon, duke skicuar në tabelë, kuptimin dhe mënyrën e përdorimit të shkallës së zvogëlimit dhe të disa shenjave konvencionale.

Vlerësimi dhe detyrata. Verësohen nxënësit/et që kanë vizatuar më mirë planet e klasës dhe të shkollës.b. Jepet detyrë për të vizatuar planin e shtëpisë.

VëmenDje: Gjuha grafike e komunikimit është një nga katër gjuhët e grupeve të mëdha të inteligjencës së lindur të njerëzve (hapësinore, numerike, verbale dhe afektive). Kjo gjuhë e veçantë, që shpreh nivelin e konceptimeve hapësinore, nënkupton kompetencat jo vetëm për të lexuar e krijuar plane, harta, grafikë etj., por në radhë të parë ato të kuptimit të organizimeve të hapësirave dhe lidhjeve hapësinore, në mënyrë racionale. Gjeografia luan rol kyresor për forminin e gjuhës grafike të komunikimit te fëmijët dhe, për këtë arsye, ajo është, padyshim, një nga tre lëndët e rëndësishme të shkollës duke u renditur krahas gjuhës dhe matematikës.

Grupet e nxënësve vizatojnë planin e klasës dhe të shkollës së tyre dhe i orientojnë ato. Mësuesi/ja lëviz në klasë duke mbajtur rregullin dhe duke ndihmuar me udhëzime konkrete grupet e punës. Në përfundim paraqiten vizatimet më të mira (si pamje dhe si saktësi zvogëlimi) të planeve të klasës dhe të shkollës. Nëse ka kohë mund të krijohen situata të shkurtra problemore duke synuar të nxitet mendimi kritik e krijues i fëmijëve dhe të përforcohen shprehitë e gjuhës grafike të komunikimit. Ja disa pyetje që mund të përdoren në këtë rast:• Pse tabela ndodhet në atë pozicion të klasës?• Pse çelësi i dritave ndodhet aty dhe jo në një pozicion

tjetër?• Ku ndodhet drejtoria e shkollës në raport me klasën

tuaj?Pyetje të tilla shërbejnë për të verifikuar formimin e njohurive dhe të shkathtësive gjeografike që lidhen me orientimin, planin, lidhjet e vendndodhjes së objekteve me funksionin e tyre, si dhe me organizimin racional të një hapësire të caktuar.

Faza e tretëPërdorimi i diagramit të Venit është mjaft i përshtatshëm për verifikimin, përforcimin dhe thellimin e mëtejshëm të njohurive dhe shkathtësive gjeografike që lidhen me planin dhe shkallën e zvogëlimit.Vizatohen në tabelë diagrami i Venit.

Tiparet dalluese Tiparet e përbashkëta Tiparet dalluese

Nxënësit/et punojnë në fillim më vete, pastaj në çifte dhe në grupe më të mëdha. Mendimet e shprehura paraqiten nga përfaqësues të grupeve dhe shkruhen të sistemuara e të saktësuara në tabelë.

Vizatimi/fotografiae klasës Plani i klasës

Fotografia dhe plani i klasës

Page 44: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

44

tema mësimore: Hapësira rreth neshsituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Ndan me të tjerët përvojat e përfituara nga vëzhgimet individuale për hapësirën përreth tyre.

Kompetenca e të menduarit- Interpreton mënyrën e hartimit të planit për vendbanimin e tij qytet/fshat.- Vlerëson rëndësinë e përdorimit të hartës mendore.- Demonstron orientimin në një plan të paraqitur qytet/fshat.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Bashkëvepron në mënyrë aktive me nxënësit e tjerë për të dhënë mendime për formën e rrjetit të rrugëve

dhe përmirësimin e tij në të ardhmen.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Përcakton disa shenja konvencionale në planin e qytetit/ fshatit;b. Ndjek itinerare të caktuara (p.sh. nga shtëpia në shkollë) në plane

të hapësirave të afërta e të mesme;c Njeh dhe orientohet në planin e lagjes, fshatit/qytetit.d. Shpjegon duke dhënë 2-3 shembuj, mënyrën e përdorimit të

katrorëve ndarës të planit të qytetit/fshatit;

Fjalë kyçe: Plan, fotografi ajrore, shenja konvencionale, hartë mendore

Burimet:Harta e Shqipërisë, fotografi ajrore të hapësirave të afërta dhe të mesme, plane të qytetit/fshatit, busulla, fletore pune etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Qytetaria, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëHarta e të pyeturit mund të përdoret me mjaft sukses në etapën hyrëse të kësaj teme mësimore. Me këtë teknikë duhet të synohet nxitja e të menduarit dhe interesit të nxënësve për çështjet që do të shtjellohen në vazhdim.Mësuesi/ja pasi shkruan në tabelë temën dhe çështjet kryesore vizaton hartën e të pyeturit për kuptimin e termit plan.

Pse e përdorim shkallën e zvogëlimit?Çfarë është plani?

Çfarë janë shenjat konvencionale?

Si paraqiten objektet në plan?

Për çfarë na shërben plani? Ku ndryshon plani nga fotografia?

Çfarë kuptoni me orientim të planit?

Cilët objekte paraqiten në plan?

pLani

Page 45: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

45

tema mësimore: Hapësira rreth neshsituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Ndan me të tjerët përvojat e përfituara nga vëzhgimet individuale për hapësirën përreth tyre.

Kompetenca e të menduarit- Interpreton mënyrën e hartimit të planit për vendbanimin e tij qytet/fshat.- Vlerëson rëndësinë e përdorimit të hartës mendore.- Demonstron orientimin në një plan të paraqitur qytet/fshat.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin- Bashkëvepron në mënyrë aktive me nxënësit e tjerë për të dhënë mendime për formën e rrjetit të rrugëve

dhe përmirësimin e tij në të ardhmen.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Përcakton disa shenja konvencionale në planin e qytetit/ fshatit;b. Ndjek itinerare të caktuara (p.sh. nga shtëpia në shkollë) në plane

të hapësirave të afërta e të mesme;c Njeh dhe orientohet në planin e lagjes, fshatit/qytetit.d. Shpjegon duke dhënë 2-3 shembuj, mënyrën e përdorimit të

katrorëve ndarës të planit të qytetit/fshatit;

Fjalë kyçe: Plan, fotografi ajrore, shenja konvencionale, hartë mendore

Burimet:Harta e Shqipërisë, fotografi ajrore të hapësirave të afërta dhe të mesme, plane të qytetit/fshatit, busulla, fletore pune etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Qytetaria, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëHarta e të pyeturit mund të përdoret me mjaft sukses në etapën hyrëse të kësaj teme mësimore. Me këtë teknikë duhet të synohet nxitja e të menduarit dhe interesit të nxënësve për çështjet që do të shtjellohen në vazhdim.Mësuesi/ja pasi shkruan në tabelë temën dhe çështjet kryesore vizaton hartën e të pyeturit për kuptimin e termit plan.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et sipas nivelit të formimit gjeografik të tyreb. Jepet detyrë për të kërkuar me anën e TIK plane të qytetit/fshatit, si dhe për të dhënë mendime për

përmirësimin e rrjetit të rrugëve kryesore duke vizatuar një skicë të thjeshtë.

VëmenDje: Është tepër e rëndësishme të formohen, që në moshat e vogla, shkathtësitë e orientimit dhe të lëvizjes në hapësira të njohura me anën e pikave të referimit.

Për dhënien e përgjigjeve rekomandohet të nxiten fillimisht nxënësit/et e niveleve më të ulta dhe shkallë-shkallë, të kalohet në nivelet më të larta, sidomos për të plotësuar dhe saktësuar njohuritë.

Faza e dytëNë këtë fazë realizohet një ndërthurje e teknikës insert me veprimtaritë praktike të nxënësve në drejtim të përdorimit të shkathtësive hapësinore në një plan të dhënë. Për të arritur suksesin është e nevojshme të përdoren, jo vetëm figurat e librit, por edhe vizatime të planeve të qytetit/fshatit ku ndodhet shkolla. Nxënësit/et udhëzohen të lexojnë çështjet: “Plani i fshatit” dhe “Plani i qytetit- lagjia jonë”. U rikujtohet se, gjatë leximit, duhet të vendosin shenjat përkatëse (në fund të fjalive ose paragrafëve):“v”: vendoset për informacionet e njohura;“ - “: vendoset për informacionet që ndryshojnë me ato që dinë;“+”: vendoset për informacionet që janë të reja;“?”: vendoset për informacionet e paqarta dhe që duhet të plotësohen.Pas leximit shenjat e vendosura hidhen në tabelën “insert” ku shkruhen edhe informacionet e ndryshme.

“v” “ - “ “+” “?”

Tashmë është momenti i përshtatshëm për organizimin e veprimtarive praktike. Nxënësit/et e grupuara në grupe pune (2-3 vetë) nxiten të veprojnë duke shqyrtuar planet e qytetit dhe/ose të fshatit. Disa pyetje që mund të bëhen për të drejtuar veprimtarinë praktike:1. Ku ndodhen objektet kryesore në planin e qytetit/fshatit2. Si mund të gjeni në planin e Tiranës disa objekte duke përdorur katrorët ndarës?3. A mund të gjeni në planin e qytetit/fshatit tuaj shkollën dhe shtëpinë ku banoni? Shënoni rrugën shtëpi-shkollë

dhe përshkruani orientimin e gjurmëve të lëvizjeve që keni bërë.4. Në lidhje me shkollën ku ndodhet stacioni i autobuzëve, shtëpia juaj, zyra e postës, stadiumi etj.?

Faza e tretëNxënësit/et udhëzohen që të lexojnë çështjen e fundit të temës duke vazhduar përdorimin e teknikës “insert” (realizimi i kuptimit). Pas pak çastesh u caktohet detyra të shkruajnë lirshëm për çdo gjë që dinë në lidhje me “hartat mendore” duke dhënë edhe shembuj konkretë me ngjarje nga jeta e përditshme. Në përfundim mësuesi/ja ndërhyn duke qartësuar kuptimin për hartat mendore, vlerat e tyre dhe arsyet pse disa njerëz orientohen dhe lëvizin më lehtë se të tjerët në një hapësirë pak të njohur për ta.

Page 46: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

46

tema mësimore: Hartat gjeografike dhe globisituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të menduarit- Nxitet të mendojë në mënyrë krijuese për mënyrat e përdorimit të hartave gjeografike dhe globit.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Mëson të bashkëpunojë në procesin e realizimit të detyrës, krahasimi i tematikave të hartave gjeografike

dhe demonstron mirëkuptim duke pranuar mendimet ndryshe.

Kompetenca digjitale- Demonstron kuriozitet në eksplorimin e hartave gjeografike me tematika të ndryshme duke përdorur

TIK-un.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon ne mënyrë të qartë kuptimin për hartën dhe globin.b. Dallon llojet e ndryshme të hartave dhe përshkruajnë qëllimet e

përdorimit të tyre.c. Demonstron me veprime praktike mënyrën e matjes së distancave

ajrore dhe rrugore ndërmjet dy vendeve.d. Përshkruan shkurtimisht dhe me saktësi ngjashmëritë dhe dallimet

ndërmjet planit, hartës dhe globit.

Fjalë kyçe: Glob, hartë gjeografike, legjendë, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.

Burimet:Globi, harta fizike dhe ekonomike e Shqipërisë, harta fizike dhe politike e Ballkanit, harta e Europës dhe e botës, harta të ndryshme tematike.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNjohuritë gjeografike të nxënësve për hartat dhe globin janë të shumta. Për këtë arsye, në këtë temë, mësuesi/ja duhet të zhvillojnë ato veprimtari që synojnë të zgjerojnë dhe të sistemojnë njohuritë, si dhe të formojnë shkathtësitë përkatëse për njohjen, leximin dhe përdorimin e hartave. Është e rëndësishme që të sigurohet baza e nevojshme materiale me harta të llojeve të ndryshme, globe etj. që mund të sillen edhe nga nxënësit/et.Evokimi (shkrimi i lirë) mund të përdoret me sukses me qëllim që të verifikohen njohuritë paraprake të nxënësve, si dhe të nxitet interesi, të menduarit dhe kurioziteti intelektual i tyre.Udhëzohen nxënësit/et të shkruajnë në një fletë gjithshka që dinë për hartat dhe globin, duke shprehur mendimet e tyre. Më pas lexohen këto shkrime duke u përpjekur që komentet të jenë të pakta meqenëse edhe koha është e kufizuar.

Faza e dytëReflektimi (kubimi) është një teknikë mjaft interesante për fëmijët, por duhet patur parasysh që, menjëherë pasi të plotësohen një nga një faqet e kubit, të kalohet në veprimatari praktike me hartat. Hapat e kësaj teknike janë:1. Nxënësit/et lexojnë brendinë e temës për hartat dhe globin; 2. Formohen grupe pune me 5-6 anëtarë;3. Shpërndahen kube për secilin grup, ku në çdo faqe është shkruar një nga këto folje: përshkruani, krahasoni,

shoqëroni, analizoni, zbatoni, argumentoni.4. Shkruhen në tabelë pyetjet mbi të cilat do bazohet plotësimi i faqeve të kubit sipas shembullit të mëposhtëm:

Page 47: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

47

tema mësimore: Hartat gjeografike dhe globisituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të menduarit- Nxitet të mendojë në mënyrë krijuese për mënyrat e përdorimit të hartave gjeografike dhe globit.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Mëson të bashkëpunojë në procesin e realizimit të detyrës, krahasimi i tematikave të hartave gjeografike

dhe demonstron mirëkuptim duke pranuar mendimet ndryshe.

Kompetenca digjitale- Demonstron kuriozitet në eksplorimin e hartave gjeografike me tematika të ndryshme duke përdorur

TIK-un.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon ne mënyrë të qartë kuptimin për hartën dhe globin.b. Dallon llojet e ndryshme të hartave dhe përshkruajnë qëllimet e

përdorimit të tyre.c. Demonstron me veprime praktike mënyrën e matjes së distancave

ajrore dhe rrugore ndërmjet dy vendeve.d. Përshkruan shkurtimisht dhe me saktësi ngjashmëritë dhe dallimet

ndërmjet planit, hartës dhe globit.

Fjalë kyçe: Glob, hartë gjeografike, legjendë, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.

Burimet:Globi, harta fizike dhe ekonomike e Shqipërisë, harta fizike dhe politike e Ballkanit, harta e Europës dhe e botës, harta të ndryshme tematike.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNjohuritë gjeografike të nxënësve për hartat dhe globin janë të shumta. Për këtë arsye, në këtë temë, mësuesi/ja duhet të zhvillojnë ato veprimtari që synojnë të zgjerojnë dhe të sistemojnë njohuritë, si dhe të formojnë shkathtësitë përkatëse për njohjen, leximin dhe përdorimin e hartave. Është e rëndësishme që të sigurohet baza e nevojshme materiale me harta të llojeve të ndryshme, globe etj. që mund të sillen edhe nga nxënësit/et.Evokimi (shkrimi i lirë) mund të përdoret me sukses me qëllim që të verifikohen njohuritë paraprake të nxënësve, si dhe të nxitet interesi, të menduarit dhe kurioziteti intelektual i tyre.Udhëzohen nxënësit/et të shkruajnë në një fletë gjithshka që dinë për hartat dhe globin, duke shprehur mendimet e tyre. Më pas lexohen këto shkrime duke u përpjekur që komentet të jenë të pakta meqenëse edhe koha është e kufizuar.

Faza e dytëReflektimi (kubimi) është një teknikë mjaft interesante për fëmijët, por duhet patur parasysh që, menjëherë pasi të plotësohen një nga një faqet e kubit, të kalohet në veprimatari praktike me hartat. Hapat e kësaj teknike janë:1. Nxënësit/et lexojnë brendinë e temës për hartat dhe globin; 2. Formohen grupe pune me 5-6 anëtarë;3. Shpërndahen kube për secilin grup, ku në çdo faqe është shkruar një nga këto folje: përshkruani, krahasoni,

shoqëroni, analizoni, zbatoni, argumentoni.4. Shkruhen në tabelë pyetjet mbi të cilat do bazohet plotësimi i faqeve të kubit sipas shembullit të mëposhtëm:

• Përshkruani: çfarë kuptoni me hartë? çfarë paraqet globi? • Krahasoni: Ku ndryshon harta me planin? Po harta me globin?• Shoqëroni: çfarë ju kujtohet kur shikoni një hartë? Po globin?• analizoni: Pse janë të rëndësishme elementet matematikë në hartë e në glob (shkalla, rrjeta e gradëve etj.)

?• zbatoni: Si dhe pse orientohet një hartë? Ku ndodhen pikat kryesore? Si gjenden informacionet gjeografike

me anën e ngjyrave etj.? çfarë demonstrimesh mund të bëhen me globin (rrotullimi, qarkullimi)?• argumentoni: çfarë rëndësie ka përdorimi i hartave në jetën e përditshme, për ekonominë, turizmin etj.?Në etapën e dytë të kësaj faze mësuesi/ja domosdoshmërisht duhet të zhvillojë një sërë veprimtarish parktike për të formuar, përforcuar dhe zgjerurar shkathtësitë e punës me hartat dhe globin. Ja disa detyra që mund të jepen për këtë qëllim:1. Çfarë dallimesh dhe ngjashmërish kanë hartat fizike, ekonomike dhe politike?2. Gjeni distancën në vijë ajrore nga vendbanimi juaj në qytetin e Tiranës.3. Cili nga këto qytete është më afër nga qyteti/fshati juaj: Berati apo Shkodra, Vlora apo Elbasani, Kukësi apo

Korça etj.4. Matni distancën nga qyteti/fshati juaj në 3-4 qytete të vendeve të ndryshme evropiane.5. Matni distancën në vijë ajrore nga aeroporti “Nënë Tereza” në 2-3 aeroporte ndërkombëtare të Amerikës,

Azisë dhe Afrikës.

Faza e tretëPërforcimi i njohurive dhe shprehive gjeografike realizohet me anën e diagramit të Venit. Vizatohen tre rradhë të lidhur me njëri tjetrin dhe tabela për veçoritë e përbashkëta dhe ato dalluese ndërmjet planit, hartës dhe globit.

Veçoritë dalluese Veçoritë dalluese Veçoritë dalluese

Veçoritë e përbashkëta

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et për gjetjen e saktë të distancave në hartë.b. Jepet detyra e rubrikës “mendo në mënyrë kritike”.

VëmenDje: Realizimi i lidhjeve ndërlëndore për çdo temë mësimore është mjaft i rëndësishëm. Lidhjet e gjeografisë me historinë janë tepër të ngushta për shkak të objektit të veçantë të studimit të këtyre disiplinave (hapësirës dhe kohës). Të domosdoshme janë, gjithashtu, lidhjet e gjeografisë me qytetarinë, biologjinë, matematikën etj.

PLANI HARTA GLOBI

Page 48: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

48

tema mësimore: Krahasimi i hartave me shkallë të ndryshme

Veprimtari praktike

situata e të nxënit: organizimi i veprimtarisë

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet individuale për shkallën e zvogëlimit dhe rëndësinë e përdorimit

të saj.- Respekton përpjekjet e tij personale dhe ato në grup.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Përshkruan në hartë pozitën gjeografike të Shqipërisë në Ballkan, Europë dhe në botë.

Kompetenca digjitale- Përdor në procesin e kërkimit gjeografik TIK-un për të gjetur harta gjeografike me shkallë të ndryshme

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:- Kupton informacionet gjeografike në harta me shkallë zvogëlimi

të ndryshme.- Shpjegon kuptimin për shkallën e zvogëlimit dhe rëndësinë e

përdorimit të saj.- Mat distanca në vijë ajrore dhe rrugore në harta me shkallë të

ndryshme.- Ndan me të tjerët përvojën e tij personale.

Fjalë kyçe: Glob, harta gjeografike, legjendë, shkallë zvogëlimi, shenja konvencionale.

Burimet:Globi, harta gjeografike e Shqipërisë, Ballkanit, Europës edhe Botës.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Veprimi i parëMësuesi demonstron përpara klasës dy harta me shkallë të ndryshme të vendit tonë ku tregohen hapësira të ndryshme të qytetit të Tiranës. Harta Nr. 1 paraqet pjesë qendrore të Shqipërisë, ku Tirana zë një hapësirë jo shumë të madhe.Harta Nr. 2 përqendrohet te Tirana, ku dallohen lehtë më shumë detaje rreth këtij qyteti. Vështroni me kujdes hartat nr 1 dhe 2, përshkruani ngjashmëritë dhe dallimet ndërmjet tyre.

Veprimi i dytë. Lokalizo hapësirën e hartës nr. 2 tek harta nr. 1Gjej në harta disa pika referimi të njohura mirë prej jush, si për shembull, liqen, qendër e banuar, lum etj.

Përgjigju këtyre pyetjeve:a) Cilat janë ato pika referimi që gjenden në të dy hartat?b) Cilat pika referimi gjenden jashtë hapësirës së treguar në hartën Nr. 2?

Veprimi i tretë. përcakto shkallën e hartaveShiko shkallen e zvogëlimit të secilës hartë. Shkalla na ndihmon që, nga distancat në hartë (në cm), të gjejmë distancat në natyrë, ndërmjet dy pikave në sipërfaqen e tokës (në km)

Page 49: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

49

Përgjigju këtyre pyetjeve:a) Çfarë tregon shkalla e zvogëlimit në hartën Nr. 1?b) Po në hartën Nr. 2?

Veprimi i katërt. Krahaso informacionet që ke mbledhur nga të dyja hartatNë hartën Nr. 1, përcakto largësinë në km. ndërmjet dy pikave: qendrës së banuar “X” dhe asaj “Y”. Pastaj në hartën Nr. 2 përcakto largësinë ndërmjet të njëjtave pika.

Përgjigju këtyre pyetjevea) Çfarë largësinë tregon harta Nr. 1 ndërmjet qendrave të banuara?b) Si e bën këtë largësinë të krahasueshme harta Nr. 2?c) Në cilën hartë është më e lehtë të përcaktosh largësinë e saktë dhe pse?

Veprimi i pestë. Përshkruaj me gojë dhe me shkrim pozitën gjeografike të Shqipërisë në Ballkan, Europë dhe në botë.

Veprimi i gjashtë.Diskuton me mësuesin dhe nxënësit e tjerë për saktësinë e realizimit të veprimeve praktike.

VlerësimiMësuesi vlerëson nxënësit për punën e kryer dhe saktësinë e veprimeve të tyre.

Page 50: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

50

tema mësimore: Vendndodhjasituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij për vendndodhjen absolute dhe relative të Shqipërisë.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim, (teksti shkollor) për të nxënë kuptimin

për vendndodhjen.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon shkurtimisht dhe qartësisht kuptimin e termit

“Vendndodhje absolute”;b. Shpjegon duke dhënë shembuj nga Shqipëria dhe bota, kuptimin

për vendndodhjen relative;c. Diskuton dallimin ndërmjet vendndodhjes absolute dhe relative.d. Përshkruan veçoritë kryesore të paraleleve dhe meridianëve.e. Përshkruan dhe përcakton në hartën e hemisferave dhe në glob

paralelet, meridianet, dhe hemisferat e Tokës.e. Përcakton vendndodhjen relative dhe absolute të Shqipërisë në

hartën e Ballkanit, Europës dhe botës.

Fjalë kyçe: Paralele, ekuator, meridiane, meridiani Grinuçit, hemisfera, boshti i Tokës, Poli i Veriut, Poli i Jugut.

Burimet:Harta e Shqipërisë, harta e hemisferave, globi, tabela, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëShkruhet në tabelë tema dhe çështjet kryesore dhe, pa humbur kohë, u kërkohet nxënësve të formojnë një fjali me këto terma: hemisfera, boshti i Tokës, pole, paralele, meridian.Nxënësit/et që e njohin këtë teknikë formulojnë fjali ku këto fjalë të kenë lidhje logjike ndërmjet tyre. Në përfundim të kohës (5 minuta) lexohen dhe komentohen shkurtimisht disa nga punimet. Për të parë shkallën e formimit të njohurive paraprake në bazë klase është mirë të zgjidhen nxënës/e me nivele të ndryshme.

Faza e dytëTeknika insert do të japë rezultatet e pritshme duke u ndërthurur me demonstrime dhe veprimtari praktike.Nxënësve, në fillim, u jepet detyrë të lexojnë pjesën teorike të mësimit, si dhe të shikojnë me vëmendje figurat e paraqitura.Gjatë leximit shënohen, në fund të fjalive ose paragrafëve, këto shenja që janë përdorur edhe në temat e mëparshme: “V” për informacionet e njohura; “ - “ për informacionet e ndryshme; “+” për informacionet e reja; “?” për informacionet e paqarta. Plotësohet tabela “insert” nga çdo nxënës/e.

“v” “ - ” “+” “?”

Page 51: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

51

tema mësimore: Vendndodhjasituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij për vendndodhjen absolute dhe relative të Shqipërisë.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim, (teksti shkollor) për të nxënë kuptimin

për vendndodhjen.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon shkurtimisht dhe qartësisht kuptimin e termit

“Vendndodhje absolute”;b. Shpjegon duke dhënë shembuj nga Shqipëria dhe bota, kuptimin

për vendndodhjen relative;c. Diskuton dallimin ndërmjet vendndodhjes absolute dhe relative.d. Përshkruan veçoritë kryesore të paraleleve dhe meridianëve.e. Përshkruan dhe përcakton në hartën e hemisferave dhe në glob

paralelet, meridianet, dhe hemisferat e Tokës.e. Përcakton vendndodhjen relative dhe absolute të Shqipërisë në

hartën e Ballkanit, Europës dhe botës.

Fjalë kyçe: Paralele, ekuator, meridiane, meridiani Grinuçit, hemisfera, boshti i Tokës, Poli i Veriut, Poli i Jugut.

Burimet:Harta e Shqipërisë, harta e hemisferave, globi, tabela, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëShkruhet në tabelë tema dhe çështjet kryesore dhe, pa humbur kohë, u kërkohet nxënësve të formojnë një fjali me këto terma: hemisfera, boshti i Tokës, pole, paralele, meridian.Nxënësit/et që e njohin këtë teknikë formulojnë fjali ku këto fjalë të kenë lidhje logjike ndërmjet tyre. Në përfundim të kohës (5 minuta) lexohen dhe komentohen shkurtimisht disa nga punimet. Për të parë shkallën e formimit të njohurive paraprake në bazë klase është mirë të zgjidhen nxënës/e me nivele të ndryshme.

Faza e dytëTeknika insert do të japë rezultatet e pritshme duke u ndërthurur me demonstrime dhe veprimtari praktike.Nxënësve, në fillim, u jepet detyrë të lexojnë pjesën teorike të mësimit, si dhe të shikojnë me vëmendje figurat e paraqitura.Gjatë leximit shënohen, në fund të fjalive ose paragrafëve, këto shenja që janë përdorur edhe në temat e mëparshme: “V” për informacionet e njohura; “ - “ për informacionet e ndryshme; “+” për informacionet e reja; “?” për informacionet e paqarta. Plotësohet tabela “insert” nga çdo nxënës/e.

“v” “ - ” “+” “?”

Zhvillohet një bisedë e shkurtër për informacionet e paraqitura, si dhe shkëmbehen mendimet për ato të paqarta. Roli i mësuesit është të saktësojë dhe të zgjerojë njohuritë gjeografike, sipas rasteve dhe situatave konkrete.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit për pjesëmarrjen në mësim dhe plotësimin e saktë të detyrave praktike.b. Jepet detyrë shtëpie rubrika “mendo në mënyrë kritike”.

VëmenDje: Te fëmijët e kësaj moshe është mjaft e zhvilluar kujtesa vizuale (figurative), për këtë arsye, është shumë i rëndësishëm përdorimi në mësim i mjeteve ilustrative (fotografi, pamje, skica etj.), si dhe vrojtimet e drejtpërdrejta në natyrë ku mësuesi/ja përdor fjalë më të thjeshta për të treguar ato që shikohen.

Për të kuptuar më mirë konceptin për vendndodhjen absolute dhe njohuritë e nevojshme që lidhen me të, mësuesi/ja udhëzon klasën të përqendrohet te figurat e librit, si dhe te pamjet ose vizatimet në tabelë. Tashmë është momenti i përshtatshëm për zhvillimin e eksperimentit.Eksperimenti për paraqitjen e modelit ë zvogëluar të Tokës rekomandohet të kryhet nga mësuesi/ja me ndihmën e 2-3 nxënësve. Në këtë mënyrë mënjanohet rreziku i ndonjë ngjarjeje me pasoja për shëndetin e fëmijëve. Pas demonstrimit të globit ku janë vizatuar vijat e paraleleve dhe meridianëve, vëmendja e nxënësve përqendrohet te pamjet dhe vizatimet në tabelë.

Në të njëjtën kohë udhëzohen nxënësit/et të vizatojnë, me lapsa me ngjyra, skema të ngjashme ku paraqiten të gjitha elementet e mësuar. Në përfundim mësuesi/ja ndalet për disa minuta te koncepti i vendndodhjes relative, që është më i lehtë për t’u kuptuar. Shpjegimi shoqërohet me dhënien e detyrave ose duke përdorur pyetje të drejtpërdrejta, të shkurtra e të qarta, si për shembull:1. Përcakto vendndodhjen relative të Tiranës, por ndryshe nga libri.2. Ku ndodhet qytetit/fshati juaj në lidhje me një nga qytetet ose fshatrat e afërt?3. Ku ndodhet qyteti/fshati juaj në lidhje me Shkodrën, Durrësin, Kukësin, Elbasanin, Vlorën, Korçën,

Gjirokastrën etj.?4. Përcakto vendndodhjen relative të qytetit/fshatit tuaj në lidhje me Prishtinën, Romën, Parisin, Sofien etj.

Faza e tretëFormohen grupe dyshe nxënësish dhe u jepet detyrë të plotësojnë secili figurat dhe skemat e përgatitura më parë. Shkëmbehen mendimet për saktësinë ose jo të përgjigjeve, shënimeve dhe skicave që mund t’u kërkohet për të vizatuar. Ja disa shembuj:

Page 52: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

52

tema mësimore: gjerësia dhe gjatësia gjeografikesituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar nëpërmjet shëmbujve kuptimin për gjërësinë dhe gjatësinë

gjeografike.- Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (teksti shkollor, interneti) për të nxënë

kuptimin dhe përcaktimin e gjërësisë dhe gjatësisë gjeografike nëpërmjet shëmbujve të ndryshëm.- Shpjegon dhe paraqet ndarjen në gradë të gjërësisë dhe gjatësisë gjeografike në hartë dhe në glob.

Kompetenca digjitale- Përdor median digjitale dhe menaxhon informacionin e marrë nga interneti duke paraqitur vlera të ndryshme

për gjërësinë dhe gjatësinë gjeografike. rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon qartë dhe me shembuj kuptimin për gjerësinë gjeografike;b. Shpjegon qartë dhe me shembuj kuptimin për gjatësinë gjeografike;c. Përcakton shpejt dhe pa gabime, gjerësitë (V ose J) dhe gjatësitë

(L ose P) të qyteteve (p.sh. Tirana) dhe shteteve të ndryshëm në hartë.

d. Tregon në hartë dhe glob disa shtete që ndodhen në gjërësitë gjeografike veriore ose jugore, si dhe në gjatësitë gjeografike lindore ose perëndimore.

Fjalë kyçe: Gjerësi, gjatësi, hemisfera, pole të tokës, ekuatori, meridiani i Grinuiçit.

Burimet:Harta e hemisferave, harta të kontinenteve, globi, tabela, fletore pune, lapsa dhe shkumësa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëHapja e orës të mësimit mund të realizohet me teknikën “brainstorming” (evokimi). Për të nxitur në maksimum të menduarit e nxënësve në lidhje me përmbajtjen e kësaj teme shkruhen në tabelë brenda rrathëve këto terma: vendndodhje absolute, gjerësi gjeografike, gjatësi gjeografike.

Ftohen nxënësit të japin përgjigje të lira për pyetjet: Çfarë kuptoni me vendndodhje absolute? Çfarë është gjerësia gjeografike? Po gjatësia gjeografike? Shkruhen në tabelë të gjitha përgjigjet pa dallim.

Faza e dytëTeknika harta e të pyeturit shërben për të rritur pjesëmarrjen dhe veprimtarinë e nxënësve në mësim, si dhe të menduarin logjik e krijues të tyre. Është e rëndësishme që gjatë kohës së pyetje-përgjigjeve të gjenden momente të përshtatshme për demonstrimin e mjeteve të ndryshme ilustrative, krahas figurave të librit.Paraqitjet skematike të hartës së të pyeturit mund të jenë të shumëllojshme, por është kusht që ato të jenë të qarta dhe të fokusuara te njohuritë kryesore të mësimit.

Gjerësi gjeografike Gjatësi gjeografike Vendndodhje absolute

Page 53: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

53

tema mësimore: gjerësia dhe gjatësia gjeografikesituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar nëpërmjet shëmbujve kuptimin për gjërësinë dhe gjatësinë

gjeografike.- Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (teksti shkollor, interneti) për të nxënë

kuptimin dhe përcaktimin e gjërësisë dhe gjatësisë gjeografike nëpërmjet shëmbujve të ndryshëm.- Shpjegon dhe paraqet ndarjen në gradë të gjërësisë dhe gjatësisë gjeografike në hartë dhe në glob.

Kompetenca digjitale- Përdor median digjitale dhe menaxhon informacionin e marrë nga interneti duke paraqitur vlera të ndryshme

për gjërësinë dhe gjatësinë gjeografike. rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon qartë dhe me shembuj kuptimin për gjerësinë gjeografike;b. Shpjegon qartë dhe me shembuj kuptimin për gjatësinë gjeografike;c. Përcakton shpejt dhe pa gabime, gjerësitë (V ose J) dhe gjatësitë

(L ose P) të qyteteve (p.sh. Tirana) dhe shteteve të ndryshëm në hartë.

d. Tregon në hartë dhe glob disa shtete që ndodhen në gjërësitë gjeografike veriore ose jugore, si dhe në gjatësitë gjeografike lindore ose perëndimore.

Fjalë kyçe: Gjerësi, gjatësi, hemisfera, pole të tokës, ekuatori, meridiani i Grinuiçit.

Burimet:Harta e hemisferave, harta të kontinenteve, globi, tabela, fletore pune, lapsa dhe shkumësa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëHapja e orës të mësimit mund të realizohet me teknikën “brainstorming” (evokimi). Për të nxitur në maksimum të menduarit e nxënësve në lidhje me përmbajtjen e kësaj teme shkruhen në tabelë brenda rrathëve këto terma: vendndodhje absolute, gjerësi gjeografike, gjatësi gjeografike.

Ftohen nxënësit të japin përgjigje të lira për pyetjet: Çfarë kuptoni me vendndodhje absolute? Çfarë është gjerësia gjeografike? Po gjatësia gjeografike? Shkruhen në tabelë të gjitha përgjigjet pa dallim.

Faza e dytëTeknika harta e të pyeturit shërben për të rritur pjesëmarrjen dhe veprimtarinë e nxënësve në mësim, si dhe të menduarin logjik e krijues të tyre. Është e rëndësishme që gjatë kohës së pyetje-përgjigjeve të gjenden momente të përshtatshme për demonstrimin e mjeteve të ndryshme ilustrative, krahas figurave të librit.Paraqitjet skematike të hartës së të pyeturit mund të jenë të shumëllojshme, por është kusht që ato të jenë të qarta dhe të fokusuara te njohuritë kryesore të mësimit.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et për pjesëmarrjen në mësim dhe plotësimin e shpejtë dhe të saktë të detyrave

praktike.b. Jepet detyrë shtëpie të vizatojnë skica të thjeshta duke iu përgjigjur pyetjeve të rubrikës “mendo në mënyrë

kritike”.

VëmenDje: Organizimi i veprimtarive, brenda dhe jashtë klase, në grupe të nxënësve është shumë i rëndësishëm për arritjen e suksesit në procesin e të mësuarit të gjeografisë. Përzgjedhja e grupeve të mos jetë rastësore, por të bazohet kurdoherë në kriteret e njohura pedagogjike, didaktike, gjinore etj.

Mësuesi/ja vizaton në tabelë hartën e të pyeturit dhe udhëzon nxënësit/et të lexojnë përmbajtjen e temës dhe, hap pas hapi, të shkruajnë përgjigjet e pyetjeve në fletoret e tyre. Në të njëjtën kohë udhëzohen nxënësit/et të punojnë me figurat e librit, në fillim vetëm pastaj në çifte. Në fund të kësaj etape ftohen nxënësit/et të lokalizojnë në hartën e botës ose në glob vendet e përmendura në mësim: ekuatori, meridiani i Grinuiçit, Londra, Poli i Veriut, Poli i Jugut.

Faza e tretëOrganizimi i veprimtarive praktike në këtë temë është mjaft i rëndësishëm sepse i parapërgatit nxënësit/et për temën e ardhshme “koordinatat gjeografike”.Mësuesi/ja së bashku me dy “specialistë” nga nxënësit shpërndajnë skicat e përgatitura më parë. Këto skica të printuara, që mundësisht të jenë me kërkesa të ndryshme, plotësohen nga të gjithë.

Nxënësit/et punojnë, në fillim më vete, pastaj në çifte, duke krahasuar dhe dhënë mendime për punën dhe saktësinë e plotësimit të kërkesave dhe pyetjeve të veçanta. Mësuesi/ja dhe “specialistët” ndërkohë lëvizin nëpër klasë duke ndjekur punën e nxënësit, si dhe duke verifikuar saktësinë e plotësimit të detyrave dhe korrigjuar mangësitë.

Çfarë janë paralelet?

Çfarë janë meridianet?

Cili është paraleli 00?

Cili është meridiani

00?

Sa paralele janë?

Sa meridiane janë?

A janë të barabarta paralelet?

A janë të barabarta

meridianet?

Page 54: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

54

tema mësimore: Koordinatat gjeografikesituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit - Shpjegon qartë dhe saktë kuptimin për përdorimin e rrjetit të gradëve në harta gjeografike, në globe dhe

vlerat praktike që ka përdorimi i koordinatave gjeografike.

Kompetenca e të menduarit- Punon me hartën gjeografike dhe globin për të shpjeguar koncepte numerike për gjërësinë, gjatësinë dhe

koordinatat gjeografike.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Mëson të bashkëpunojë në grup për kryerjen e detyrave praktike.- Demonstron mirëkuptim, pranon mendime ndryshe dhe vlerëson përvojën dhe aftësinë praktike.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon me shembuj, në hartë e në glob, kuptimin për rrjetën e

gradëve dhe koordinatat gjeografike;b. Përshkruan me shembuj katër veprimet që duhen ndjekur për

gjetjen e saktë të koordinatave;c. Demonstron me veprime praktike gjetjen e shpejtë dhe të saktë

të koordinatave gjeografike të një pike dhe anasjelltas.d. Përcakton koordinatat gjeografike të vendndodhjeve të ndryshme

dhe të vendbanimit të tij.

Fjalë kyçe: Paralel, meridian, vendndodhje absolute, rrjet i gradëve.

Burimet:Harta e hemisferave, globi, tabela gjeografike me rrjetin e gradëve, fletore pune, lapsa me ngjyra, lupa etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNë fazën hyrëse të mësimit mund të përdoret teknika “kllaster” ose harta e mendimeve. Shkruhet në tabelë: “koordinatat gjeografike” dhe udhëzohen nxënësit/et të japin idetë e tyre duke u mbështetur në njohuritë e mëparshme.

Koordinatat gjeografike

Page 55: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

55

tema mësimore: Koordinatat gjeografikesituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit - Shpjegon qartë dhe saktë kuptimin për përdorimin e rrjetit të gradëve në harta gjeografike, në globe dhe

vlerat praktike që ka përdorimi i koordinatave gjeografike.

Kompetenca e të menduarit- Punon me hartën gjeografike dhe globin për të shpjeguar koncepte numerike për gjërësinë, gjatësinë dhe

koordinatat gjeografike.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Mëson të bashkëpunojë në grup për kryerjen e detyrave praktike.- Demonstron mirëkuptim, pranon mendime ndryshe dhe vlerëson përvojën dhe aftësinë praktike.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Shpjegon me shembuj, në hartë e në glob, kuptimin për rrjetën e

gradëve dhe koordinatat gjeografike;b. Përshkruan me shembuj katër veprimet që duhen ndjekur për

gjetjen e saktë të koordinatave;c. Demonstron me veprime praktike gjetjen e shpejtë dhe të saktë

të koordinatave gjeografike të një pike dhe anasjelltas.d. Përcakton koordinatat gjeografike të vendndodhjeve të ndryshme

dhe të vendbanimit të tij.

Fjalë kyçe: Paralel, meridian, vendndodhje absolute, rrjet i gradëve.

Burimet:Harta e hemisferave, globi, tabela gjeografike me rrjetin e gradëve, fletore pune, lapsa me ngjyra, lupa etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëNë fazën hyrëse të mësimit mund të përdoret teknika “kllaster” ose harta e mendimeve. Shkruhet në tabelë: “koordinatat gjeografike” dhe udhëzohen nxënësit/et të japin idetë e tyre duke u mbështetur në njohuritë e mëparshme.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et ose grupet e tyre për gjetjen e saktë dhe të shpejtë të koordinatave gjeografike.b. Jepet detyrë shtëpie përgatitja e figurave (printime ose vizatime) të hartave të botës dhe globeve që do

të përdoren në veprimtarinë praktike orën e fundit të kreut II.

VëmenDje: Procesi i kalimit të shkathtësive në shprehi gjeografike realizohet vetëm nëpërmjet të ushtruarit të vazhdueshëm të nxënësve. Shprehitë, që pasqyrohen në veprime të automatizuara, janë shkalla më e lartë e shkathtësive praktike dhe teorike.

Mbi bazën e ideve të shprehura nga klasa krijohet një hartë mendimesh dhe zhvillohen diskutime të shkurtra rreth tyre.Më pas mësuesi/ja vizaton një hartë mendimesh më të plotë dhe më sistematike. Në këtë mënyrë saktësohen dhe përforcohen më tej njohuritë e nxënësve, të cilat do të shërbenjë në vazhdim të mësimit për vetësimin, më shpejt e më lehtë, të shkathtësive gjeografike përkatëse.

Faza e dytëRealizimi i kuptimit në këtë temë zhvillohet me sukses vetëm nëpërmjet ndërthurjes së ngushtë të veprimtarive njohëse me ato praktike të nxënësve. Rekomandohet që kjo fazë të kalojë në tre etapa.në etapën e parë udhëzohen nxënësit/et që në mënyrë individuale të punojnë me tekstin (pjesën teorike dhe figurat 1, 2, dhe 3). Gjatë kësaj kohe zhvillohen bashkëbisedime me pyetje të mbyllura e të qarta, si për shembull:• Çfarë kuptojmë me vendodhje absolute?• Ç’është rrjeta e gradëve?• Cili paralel është shënuar me vijë më të trashë? Cili meridian?• Ç’është koordinata e një pike?në etapën e dytë nxënësit/et ushtrohen në njohjen e procedurave për gjetjen e koordinatave gjeografikea. Gjetja se ku janë të shënuara madhësitë në gradë të paraleleve dhe të meridianëveb. Ndjekja e radhës së veprimeve për gjetjen e koordinatave të një pike duke përcaktuar:1. Pozicionin e pikës në lidhje me Ekuatorin (V, J)2. Gradët e paralelit që kalon mbi këtë pikë (gjerësia)3. Pozicionin e pikës në lidhje më meridianin 0o (L, P)4. Gradët e meridianit që kalon në këtë pikë (gjatësia)në etapën e tretë nxënësit/et ushtrohen praktikisht për gjetjen e koordinatave gjeografike në hartë duke përdorur figurën e librit, por edhe figura të tjera të printuara. Të ushtruarit e vazhdueshëm do të ndikojë në formimin e shkathtësive dhe shprehive për gjetjen e koordinatave të një pike dhe anasjelltas.

Faza e tretëZhvillohen veprimtari të larmishme praktike mbi bazën e materialeve të parapërgatitura (pamje, skica, harta mendore etj.). Formohen grupe dyshe të cilëve iu jepen katër fletë të printuara (dy për secilin).Udhëzohen nxënësit/et që, fillimisht, të punojnë në mënyrë vetiake, pastaj të shkëmbejnë punimet duke verifikuar gjetjen e saktë ose jo të koordinatave të një pike të dhënë ose gjetjen e pikës kur janë dhënë koordinatat gjeografike.Në qoftë se premton koha mund të zhvillohet edhe një konkurs i shpejtë me grupe të mëdha. Është mirë që të lihet pak kohë edhe për rubrikën “mendo në mënyrë kritike”.

Page 56: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

56

tema mësimore: Harta e Shqipërisësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit - Veçon informacione nga interneti për ndryshimet që ka pësuar harta administrative territoriale e Shqipërisë.

Kompetenca e për jetën sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuto në grup për rëndësinë ekonomike që ka zhvillimi i turizmit në Shqipëri.- Propozon masat që duhen marrë për zhvillimin e turizmit në vendbanimin e tij.

Kompetenca digjitale- Përdor TIK-un për zbulimin e informacioneve gjeografike për vendin tonë: a. rrugët që lidhin Shqipërinë me vendet e tjera.b. trashëgimitë kulturore dhe pasuritë natyrore të shpallura “Pasuri e UNESCO-s”.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Dallon paraqitjen e Shqipërisë në harta gjeografike të llojeve të

ndryshme;b. Përshkruan shkurtimisht, me gojë e me shkrim, veçoritë e pozitës

gjeografike të Shqipërisë.c. Tregon në hartën e Ballkanit shtetet kufitar me Shqipërinë.d. Vlerëson duke sjellë fakte për rëndësinë e lidhjeve të Shqipërisë

me Kosovën.e. Harton përshkrime të shkurtra për peizazhet natyrore të

Shqipërisë të njohura prej tyre.f. Përdor TIK-un për zbulimin e informacioneve gjeografike për

vendin dhe botën.

Fjalë kyçe: Hemisfera Lindore, Hemisfera Veriore, Ballkan, shtete kufitare, hartë fizike, peizazh.

Burimet:Harta e botës, harta e Europës, harta politike e Ballkanit, harta fizike e Shqipërisë, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, qytetaria, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëShkruhet në tabelë titulli i temës “Harta e Shqipërisë” dhe rreth saj zhvillohet një stuhi mendimesh me pjesëmarrjen frontale të klasës.

Për të stimuluar dhënien e mendimenve mund të shtohen edhe këto pyetje:1. Sa lloje hartash të Shqipërisë njihni?2. Cila është vendndodhja absolute e Shqipërisë në botë?3. Çfarë mund të thoni për vendndodhjen relative?4. Pse është e favorshme pozita gjeografike e Shqipërisë?5. Ku ndodhet qytetit/fshati juaj në hartën e Shqipërisë?6. Në cilin gradishull ndodhet Shqipëria?7. Pse Kosova është fqinji më i rëndësishëm i Shqipërisë?8. Cili është emri i Shqipërisë në hartat e huaja?

Faza e dytërekomandohet të përdoret teknika “di/dua të di/mësoj” për këto arsye:1. Është e përshtatshme për këtë temë sepse nxënësit/et kanë mjaft njohuri paraprake të fituara në shkollë

dhe në jetën e tyre të përditshme.

Harta e Shqipërisë

Page 57: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

57

tema mësimore: Harta e Shqipërisësituata e të nxënit:

Bashkëbisedim, sjellja shembujve dhe reflektim i nxënësve

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit - Veçon informacione nga interneti për ndryshimet që ka pësuar harta administrative territoriale e Shqipërisë.

Kompetenca e për jetën sipërmarrjen dhe mjedisin- Diskuto në grup për rëndësinë ekonomike që ka zhvillimi i turizmit në Shqipëri.- Propozon masat që duhen marrë për zhvillimin e turizmit në vendbanimin e tij.

Kompetenca digjitale- Përdor TIK-un për zbulimin e informacioneve gjeografike për vendin tonë: a. rrugët që lidhin Shqipërinë me vendet e tjera.b. trashëgimitë kulturore dhe pasuritë natyrore të shpallura “Pasuri e UNESCO-s”.rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:a. Dallon paraqitjen e Shqipërisë në harta gjeografike të llojeve të

ndryshme;b. Përshkruan shkurtimisht, me gojë e me shkrim, veçoritë e pozitës

gjeografike të Shqipërisë.c. Tregon në hartën e Ballkanit shtetet kufitar me Shqipërinë.d. Vlerëson duke sjellë fakte për rëndësinë e lidhjeve të Shqipërisë

me Kosovën.e. Harton përshkrime të shkurtra për peizazhet natyrore të

Shqipërisë të njohura prej tyre.f. Përdor TIK-un për zbulimin e informacioneve gjeografike për

vendin dhe botën.

Fjalë kyçe: Hemisfera Lindore, Hemisfera Veriore, Ballkan, shtete kufitare, hartë fizike, peizazh.

Burimet:Harta e botës, harta e Europës, harta politike e Ballkanit, harta fizike e Shqipërisë, fletore pune, lapsa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Historia, qytetaria, matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Faza e parëShkruhet në tabelë titulli i temës “Harta e Shqipërisë” dhe rreth saj zhvillohet një stuhi mendimesh me pjesëmarrjen frontale të klasës.

Për të stimuluar dhënien e mendimenve mund të shtohen edhe këto pyetje:1. Sa lloje hartash të Shqipërisë njihni?2. Cila është vendndodhja absolute e Shqipërisë në botë?3. Çfarë mund të thoni për vendndodhjen relative?4. Pse është e favorshme pozita gjeografike e Shqipërisë?5. Ku ndodhet qytetit/fshati juaj në hartën e Shqipërisë?6. Në cilin gradishull ndodhet Shqipëria?7. Pse Kosova është fqinji më i rëndësishëm i Shqipërisë?8. Cili është emri i Shqipërisë në hartat e huaja?

Faza e dytërekomandohet të përdoret teknika “di/dua të di/mësoj” për këto arsye:1. Është e përshtatshme për këtë temë sepse nxënësit/et kanë mjaft njohuri paraprake të fituara në shkollë

dhe në jetën e tyre të përditshme.

2. Është një teknikë e lehtë për t’u zbatuar.3. Është teknikë gjithpërfshirëse.

Vlerësimi dhe detyrata. Vlerësohen nxënësit/et për pjesëmarrjen në mësim dhe për paraqitjen e fakteve të rejab. Jepet detyra për grumbullimin e materialeve (nga TIK, revistat, librat, fletëpalosjet etj.) që nevojiten për

zhvillimin e orës së parë të Kreut III: “Mjedisi ynë lokal -Projekti im”, tema “Pozita gjeografike dhe relivei”.

VëmenDje: Përmbajtja e gjeografisë shkollore përbëhet nga: a. njohuritë empirike (faktet dhe përfytyrimet e kujtesës e të imagjinatës) dhe njohuritë teorike (konceptet, lidhjet shkakësore, ligjet e ligjësitë); b. shkathtësitë dhe shprehitë (praktike dhe teorike); c. vlerat dhe idetë botëkuptimore. Përshkrimet gjeografike bëjnë pjesë në grupin e shkathtësive teorike, që me pak mundim, mund të jenë dhe të formave artistike.

Përpara dhënies së detyrës për të lexuar tekstin u shpjegohet pjesëmarrësve mënyra e plotësimit të skemës që vizatohet në tabelën e klasës.

Di Dua të di mësoj

Udhëzohen nxënësit/et të vizatojnë skemën me tre kolona në fletoret e tyre të punës. Pas kësaj u caktohet detyra për të lexuar çështjet e temës: “Shqipëria dhe bota”, “Shqipëria në Evropë”, “Shqipëria - vend ballkanik” dhe “Harta e Shqipërisë”. Në përfundim të secilës çështje duhet të plotësohen kolonat përkatëse si më poshtë:• Në kolonën “Di” shkruhen informacionet kryesore të njohura.• Në kolonën “Dua të di” shkruhen pyetje ose kërkesa të shkurtra për njohuritë

shtesë.• Në kolonën “Mësoj” shkruhen informacionet e reja që u fituan.Pas përfundimit të leximit dhe plotësimit të çdo kolone vjen momenti kur mësuesi/ja zhvillojnë biseda dhe diskutime të lira, krijojnë minisituata problemore, përshkruajnë në mënyrë artistike peizazhet e natyrës shqiptare etj.. Është tepër e rëndësishme të evidentohen:1. Pozita gjeografike e Shqipërsië.2. Copëtimi i trojeve Shqiptare më 1913.3. Rëndësia e lidhjeve me Kosovën.4. Llojet e hartave të Shqipërisë.

Faza e tretëDemonstrohen para klasës disa lloje hartash të Shqipërsië.

U kërkohet nxënësve të zgjedhin një nga këto harta dhe të krijojnë përshkrime të lira dhe, mundësisht, artistike rreth hartës dhe përmbajtjeve të veçanta, si për shembull: natyrën, turizmin etj.. Është mirë të udhëzohen të shkruajnë për elementet që ndodhen në hapësirat e afërta dhe të njohura në mënyrë të drejtpërdrejtë. Në përfundim lexohen disa nga punimet më të arrira.

RAJONI VERIORO-VERILINDORRAJONI JUGLINDOR

RAJONI PERËNDIMOR

RAJONIJUGOR

Hartë fizike

hartë turistike

Page 58: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

58

tema mësimore: përcaktimi i vendodhjeve absolute në hartë

Veprimtari praktike

situata e të nxënit: organizimi i veprimtarisë

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij.- Respekton përpjekjet e tij personale dhe punën që kryhet në grup.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e konceptit për vendndodhjen absolute në hartë.

Kompetenca qytetare- Respekton përvojat e paraqitura nga të tjerët për përcaktimin e vendndodhjes absolute në hartë.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:- Përcakton saktë koordinatat gjeografike të pikave të dhëna në

hartën gjeografike dhe glob.- Përshkruan radhën e punës për të përcaktuar saktë koordinatat

gjeografike.- Krahason kryerjen e detyrës ndërmjet anëtarëve të grupit dhe

ndreq gabimet e mundshme.- Aftësohet për të punuar në grup.

Fjalë kyçe: Gjerësi e gjatësi gjeografike, koordinata gjeografike, rrjet gradësh.

Burimet:Harta murale të botës e të kontinenteve dhe globe tokësore me shkallë zvogëlimi të ndryshme, fletore pune, atlase, lapsa, goma, shkumësa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Matematika, TIK.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Veprimi i parëNdarja e nxënësve në grupe me nga 3-4 anëtarë dhe caktimi i drejtuesit për çdo grup.

Veprimi i dytëVështrojnë hartën ku mësuesi ka shënuar disa pika dalluese, të cilave nxënësit duhet tu përcaktojnë koordinatat gjeografike (vendndodhjen absolute) si p.sh., qytete, porte, maja malesh, vendndodhjen e një anije gjatë lundrimit të saj në një oqean apo det të caktuar etj.

Veprimi i tretëPunon në mënyrë individuale ose në grup duke përcaktuar koordinatat gjeografike të një pike:a. caktimi i pozicionit të pikës në lidhje me Ekuatori (në gjerësitë gjeografike V apo J)b. leximi dhe shënimi i madhësisë në gradë të paralelit që kalon mbi këtë pikë.c. caktimi i pozicionit të një pike në lidhje me meridianin e Grinuiçit (në gjatësitë gjeografike L apo P).

Page 59: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

59

Veprimi i katërtKrahasimi i kryerjes së detyrës ndërmjet anëtarëve të çdo grupi dhe ndreqje gabimeve të mundshme.

Veprimi i pestëDiskutimi dhe krahësimi i punëve të kryera nga çdo grup. Kërkohet leje nga drejtuesi i grupit për tu përgjigjur për gjetjen në hartë të njërës prej pikave të dhëna me anën e koordinatave gjeografike.

VlerësimiVlerësohen nxënësit për punën e kryer dhe bashkëpunimi gjatë punës në grup.

Page 60: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

60

tema mësimore: testimNëntematika 2. Hartat gjeografike

situata e të nxënit: organizimi i veprimtarisë

rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit- Shpreh mendimin e vet me shkrim për kuptimin e termave gjeografik (fjalëve, koncepteve)- Zhvillon shkathtësi të të shprehurit të dijeve të sakta gjatë përcaktimit të pikave kryesore të horizontit

dhe paraqitjen nëpërmjet vizatimit të paraleleve e meridianëve.

Kompetenca e të menduarit- Përdor krahasimin për të përcaktuar dhe përshkruar dallimet e ngjashmëritë kryesore midis llojeve të

ndryshme të hartave gjeografike.

Kompetenca e të mësuarit për të nxënë- Shfrytëzon të dhënat për të treguar të kuptuarit e koncepteve numerike për përcaktimin sipas radhës së

veprimeve të koordinatave gjeografike.- Demonstron përcaktimin e saktë të pozitës gjeografike të Shqipërisë në hartën e Ballkanit e Europës.

rezultatet e fushës për shkallën 3 që synohet të realizohen:nxënësi/sja:- Demonstron orientimin në natyrë me anë të Diellit duke

përcaktuar pikat e horizontit.- Përcakton dhe përshkruan llojet e ndryshme të hartave gjeografike.- Demonstron përdorimin në praktikë të njohurive dhe shkathtësive

gjeografike të mësuara për përcaktimin e vendndodhjes absolute (koordinatës gjeografike) të një pike të dhënë.

- Shpreh saktë njohjen e pozitës gjeografike të Shqipërisë në Ballkan e Europë.

Fjalë kyçe: Horizont, shenja konvencionale, paralele, meridiane, koordinata gjeografike, plan, hartë fizike, politike, ekonomike.

Burimet:Harta murale të botës e të kontinenteve dhe globe tokësore me shkallë zvogëlimi të ndryshme, fletore pune, atlase, lapsa, goma, shkumësa me ngjyra etj.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Shkenca natyrore.

metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Veprimi i parëVendi ku zhvillohet testi (klasë).Ndahen nxënësit në dy grupe (A, B).U jepen nxënësve sqarime të shkurtëra për mënyrën e plotësimit dhe vlerësimit të testit.

Veprimi i dytëNxënësit fillojnë punën e pavarur për dhënien e përgjigjeve.Mësuesi ndjek punën që kryejnë nxënësit dhe i ndihmon për ndonjë paqartësi që mund të kenë.

Veprimi i tretëPas përfundimit të orës së mësimit mblidhen testet e zhvilluara nga nxënësit.

Page 61: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

61

VlerësimiQortohen testet e kryera nga nxënësit duke u bazuar në pikat e paracaktuara që më parë (tabela) sipas shkallës së vështirësisë të pyetjeve.Hartohen nga ana e mësuesit tabela përmbledhëse për vlerësimin e çdo nxënësi.Paraqiten përpara nxënësve arritjet dhe mangësitë (detyrat).Paraqiten përpara nxënësve punimet me pikët maksimale.

rekomandim1. Përcaktimi i kufirit të poshtëm me 25% të totalit të pikëve;2. Zbatimi i tabelës së vlerësimit me 30 pikë (model i rekomanduar)

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-7 8-11 12-15 16-19 20-23 24-27 28-30

Page 62: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

62

Page 63: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

63

nËnTeMaTiKa iii. MJeDiSi YnË loKal

reZULtatet përFUnDimtarenë përfundim të kësaj teme mësimore nxënësit/et duhet të jenë në gjendje:• Të demonstrojnë njohjen e veçorive kryesore të natyrës, të popullsisë dhe të ekonomisë së mjedisit lokal.• Të hartojnë, hap pas hapi dhe sipas shembujve të dhënë, projektin gjeografik “Mjedisi ynë lokal”.• Të përcaktojnë e të vlerësojnë disa nga problemet mjedisore që shfaqen në qytetin ose fshatin ku banojnë.• Të demonstrojnë njohjen dhe pranimin e ndryshueshmërisë së tipareve natyrore, shoqërore e kulturore të

zonës dhe më gjerë.

reZULtatet e të nxënita. të kuptuarit e konceptevenxënësit/et duhet të jenë në gjendje:• Të përshkruajnë, sipas rregullit gjeografik, natyrën e zonës përreth vendbanimit të tyre.• Të demonstrojnë njohjen e veçorive gjeografike të popullsisë, mënyrën e jetesës, si dhe të trashëgimisë

kulturore në mjedisin lokal.• Të përshkruajnë organizimin territorial dhe qeverisjen vendore e qendrore të zones.• Të shpjegojnë, me fakte konkrete, shpërndarjen hapësinore të degëve kryesore të ekonomisë dhe të

parashtrojnë pikëpamjet e tyre për mundësitë dhe drejtimet e zhvillimit në të ardhmen.• Të njohin pasuritë natyrore, si dhe të identifikojnë shkaqet dhe pasojat e veprimtarisë njerëzore në ndryshimin

e peizazheve gjeografik.• Të demonstrojnë njohjen e problemeve reale të mjedisit përreth tyre dhe nismat e komunitetit për mbrojtjen

e tij.

B. Zhvillimi i shkathtësive dhe vleravenxënësit/et duhet të jenë në gjendje:• Të vizatojnë plane dhe harta të thjeshta të mjedisit të afërt duke përdorur ngjyrat dhe shkallën e zvogëlimit;• Të hartojnë dhe të paraqesin miniprojekte, me ide vetiake, për zhvillimin e prodhimit, tregtisë, transportit

dhe turizmit.• Të kryejnë, me ndihmën e mësuesit, vëzhgime gjeografike në mjedisin lokal për problem të ndryshme (p.sh.,

popullsinë, kulturën, ndërtesat etj.).• Të diskutojnë dhe të mbajnë qëndrime për rrugët e shfrytëzimit racional të resurseve natyrore të zonës.• Të parashtrojnë ide origjinale për mënyrat e ruajtjes së mjedisit lokal nga ndotja dhe dëmtimin.• Të prezantojnë projekte gjeografike me të dhënat e grumbulluara nëpërmjet përdorimit të TIK dhe vëzhgimeve

të kryera në mjedisin lokal.

Page 64: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

64

UDhëZime DiDaKtiKe

Studimi, në këndvështrimin gjeografik, i mjedisit lokal nga nxënësit/et është një detyrë shumë e rëndësishme, me përgjegjësi, por dhe mjaft stimuluese për punën e mësuesve. Rrugët, për njohjen e veçorive të ndryshme të mjedisit lokal janë të shumta, por përgatitja nga nxënësit/et e një projekti gjeografik, nën drejtimin dhe me ndihmën e vazhdueshme të mësuesve, mendojmë se do të ishte më e efektshmja.Për t’ju ardhur në ndihmë po shtjellojmë disa ide në lidhje me mënyrat, kujdesin, organizimin dhe kriteret bazë ku duhet të mbështeten veprimtaritë brenda e jashtë klase për përgatitjen dhe paraqitjen e projektit mësimor “Mjedisi ynë lokal”.

1. njohja dhe zbatimi i kërkesave të programit zyrtar të gjeografisë për shkallën e tretë, klasa VI, nëntematika “Mjedisi ynë lokal”, si më poshtë:

a. Njohuritë:• Mjedisi natyror i zonës (qytetit/fshatit) së banimit.• Ndikimi i veprimtarisë së njeriut në ndryshimin e mjedisit natyror të zonës.• Popullsia dhe lëvizjet e saj.• Vendbanimet dhe mënyra e jetesës së njerëzve në mjedisin lokal.• Pasuritë natyrore dhe trashëgimi kulturore e mjedisit lokal.• Aktivitetet prodhuese dhe organet e qeverisjes vendore e qendrore të mjedisit që na rrethon.• Zhvillimi mjedisor dhe bashkëveprimi komunitar për mbrojtjen e tij.

b. Shkathtësitë. Nxënësi:• Tregon në hartë vendndodhjen e zonës (qytetit/fshatit) ku banon.• Përshkruan: përbërësit kryesorë të relieveit duke dalluar elemente të veçantë; burimet ujore (burime, lumenj,

liqene, dete etj.); botën bimore e shtazore; mikroklimën në mjedisin ku jeton.• Vëzhgon dhe sjell shembuj si kanë ndikuar këto burime në jetën e banorëve.• Diskuton mbi rrugët nëpërmjet të cilave njerëzit kanë shfrytëzuar pasuritë natyrore (p.sh. përdorimi i gurëve,

rërës, ndërtimi i hidrocentraleve, banesave etj.).• Përshkruan strukturën moshore të popullsisë në zonën ku jeton.• Mbledh të dhëna statistikore për të shpjeguar lëvizjet e popullsisë së zonës në periudha të ndryshme dhe

shkaqet.• Dallon karakteristikat kryesore të vendbanimeve në qytetin/fshatin e tij.• Krahason mënyrën e jetesës së popullsisë në mjedisin e tij me atë të popullsisë në mjedise të tjerë.• Përcakton vendndodhjet e rrugëve lokale e kombëtare, të ndërtesave të qeverisjes vendore e qendrore,

objektet e edukimit të nxënësve, parqe, biblioteka etj.• Evidenton: monumentet e trashëgimisë kulturore dhe pasurisë natyrore të zonës; vlerat turistike që kanë

monumentet e trashëgimisë kulturore e natyrore të zonës; rreziqet natyrore dhe antropogjene që kërcënojnë vlerat e trashëgimisë kulturore e natyrore të zonës.

• Përshkruan llojet kryesore të veprimtarive prodhuese ekonomike, industriale dhe tregtare në mjedisin lokal;• Parashtron ide (me shkrim dhe me gojë) mbi ndikimin e veprimtarisë së njeriut në mjedisin natyror të zonës

dhe nevojën e bashkëpunimit komunitet-qeverisje lokale për mbrojtjen e mjedisit.• Përdor hartën topografike të qytetit/fshatit për t’u orientuar në mjedisin e tij lokal.

c. Qëndrimet/vlerat. Nxënësi:• Pranon dhe respekton diversitetin natyror, shoqëror dhe kulturor të zonës ku banon.• Demonstron përkujdesje dhe ndjeshmëri për burimet natyrore dhe ruajtjen e tyre.• Vlerëson me objektivitet rezultatet e të dhënave krahasuar me ato të shokëve.• Respekton idetë dhe përvojat e prezantuara nga të tjerët.

Page 65: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

65

2. Planifikimi dhe zhvillimi i temave mësimoreTemat mësimore janë struktururar në dy njësi: a) pjesa hyrëse; b) pjesa realizuese. Mbi bazën e këtyre njësive mësuesi/ja harton planin ditor duke përcaktuar objektivat, metodat, teknikat, format e organizimit, si dhe burimet për zhvillimin e mësimit.• Pjesa hyrëse duhet të shërbejë për nxitjen e të menduarit kritik e të pavarur të nxënësve, për rifreskimin

e njohurive paraprake, për rritjen e interesit dhe të pjesëmarrjes së tyre në procesin e përvetësimit të njohurive dhe shkathtësive të reja.

• Pjesa e dytë (realizuese), që organizohet me grupet e punës, karakterizohet nga një ndërthurje e ngushtë e veprimtarive teorike me ato praktike. Në këtë pjesë nxënësit/et, në drejtimin e vazhdueshëm të mësuesit, seleksionojnë materialet e sjella, shkruajnë pjesë teorike, hartojnë grafikë mbi bazën e të dhënave të grumbulluara më parë etj. Është tepër e rëndësishme të orientohen fëmijët për mënyrat e paraqitjeve figurative të objekteve dhe dukurive gjeografike të mjedisit lokal, si dhe për evidentimin e problemeve reale, pa harruar dhënien me gojë ose me shkrim të mendimeve për zgjidhjen e tyre.

3. përdorimi i metodave dhe teknikave të efektshmeDetyra kryesore për çdo mësues/e gjatë zbatimit të projektit është të drejtojë, të verifikojë, të korrigjojë, të udhëzojë dhe të stimulojë nxënësit/et për punën e tyre.Për të patur një veprimtari të suksesshme mësimore ju duhet të:• Krijoni besimin e nxënësve për realizimin hap pas hapi të projektit.• Ofroni modele të qarta dhe udhëzime shtesë për të ndihmuar nxënësit në kryerjen e detyrave të veçanta;• Siguroni mbarëvajtjen e punës në grup të nxënësve.• Kujdesuni për nxënësit me aftësi të kufizuara duke i mbështetur në mënyrë të vazhduar.• Përdorni teknika lehtësuese, si dhe pyetje që ndihmojnë të kuptuarit.• Përdorni struktura organizative për të mbajtur nxënësit/et në rrugën e duhur gjatë kryerjes së detyrave

mësimore (p.sh. lista kontrolluese, shënime etj.).

4. Zhvillimi i ekskursionit mësimorEkskursioni mësimor i planifikuar për të realizuar vëzhgimet e drejtpërdrejta të dukurive e proceseve gjeografike natyrore e humane të mjedisit lokal është një formë organizmi mjaft e efektshme dhe e pëlqyer kurdoherë nga nxënësit. Për këto arsye ju këshillojmë të zbatoni kriteret e njohura, procedurat dhe masat e nevojshme për realizimin me sukses të ekskursionit.Disa nga këshillat e përgjithshme dhe të veçanta janë:• Planifiko datën dhe vendin e ekskursionit.• Harto rezultatet mësimore të ekskursionit.• Mirato lejen e ekskursionit nga drejtoria e shkollës.• Siguro miratimin e prindërve për pjesëmarrjen e fëmijëve në ekskursion.• Përcakto vendin, orën e nisjes dhe të kthimit.• Merr masa për ruajtjen e shëndetit të nxënësve gjatë ekskursionit (infermiere, kuti e ndihmës së shpejtë etj.).• Kërko ndihmën e drejtorisë që shoqërimi i nxënësve të bëhet nga dy mësues.• Siguro pjesëmarrjen në ekskursion të prindërve, sidomos të fëmijëve me aftësi të kufizuara.• Mos lejo që persona të tjerë, qofshin këta edhe prindër, të udhëtojnë me autobuzin e nxënësve (në ato rase

kur udhëtimi me autobus është i domosdoshëm).• Mos lejo që nxënësit të vijnë në vendin e ekskursionit me automjetet e prindërve.• Siguro rregullin dhe disiplinën e punës gjatë ekskursionit.• Ndihmo nxënësit/et për sistemimin e rezultateve të ekskursionit në klasë.• Vlerëso nxënësit/et mbi bazën e cilësisë së kryerjes së vëzhgimeve, përgatitjes së materialeve origjinale

(përshkrime, vizatime, harta skica, fotografi etj.), si dhe të zbulimit të problemeve reale.

5. Kuptimi për të mësuarin e bazuar në projekteTë mësuarit e bazuar në projekte është një nga strategjitë më bashkëkohore që zbatohet në lëndën e gjeografisë.projekti mësimor për njohjen e mjedisit lokal krahasuar me mënyrat e paraqitjes dhe dhënies së gatshme të njohurive, ka këto vlera për nxënësit:

Page 66: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

66

• Nxit veprimtarinë e pavarur dhe krijuese.• Edukon në mënyrë më të drejtpërdrejtë dashurinë për vendin.• Zhvillon të menduarin kritik e krijues për zgjidhjen e problemeve reale.• Realizon më mirë lidhjet me jetën e përditshme dhe problemet që shfaqen në mjedisin lokal.• Ndikon fuqimisht në krijimin e aftësive për punë kërkimore, për të vëzhduar dhe zbuluar lidhjet shkakësore,

për të nxjerrë përfundime të pavarura.• Përforcon shprehitë e punës në grup, disiplinën në kryerjen e detyrave dhe sjelljen e kulturuar.• Realizon më mirë lidhjet brendalëndore, si dhe ato të gjeografisë me disiplinat e tjera shkollore.

6. plani i projektitPërpara se të filloni punën me projektin “Mjedisi ynë lokal” është e domosdoshme të planifikoni me detaje dhe për çdo fazë të gjitha veprimtaritë mësimore, synimet për realizimin e tyre, afatet kohore dhe produktet e pritshme.

Faza e parë: Sqarimi i nxënësve për brendinë, qëllimet dhe mënyrat e realizimit të projektit, si për shembull:• Cila është tema dhe cilat janë çështjet kryesore të projektit?• Cilat janë ato njohuri që zotërojnë nxënësit/et për mjedisin lokal dhe që do të shërbejnë si bazë për

mbarëvajtjen e punës?• Cilat janë aspektet më thelbësore ku do të përqendrohet puna?• Çfarë shkathtësish praktike janë të nevojshme të përdoren në procesin e kërkim-zbulimit?• Cila është gjuha dhe terminologjia që do të përdoret për hartimin dhe paraqitja e projektit?

Faza e dytë: Përcaktimi i mënyrës së përgatitjes dhe paraqitjes së projektit:• Si dhe pse duhet të krijohen dosjet personale për ruajtjen dhe sistemimin e materialeve?• Cila mënyrë do të zgjidhet për paraqitjen e projektit?

Faza e tretë: Formimi i grupeve të punës Rekomandojmë që projekti “Mjedisi ynë lokal” të realizohen nga grupe nxënësish/esh me 3-4 anëtarë. Këto grupe është mirë të krijohen dhe të funksionojnë mbi bazen e kritereve të njohura si:• Përfaqësim i barabartë i gjinive.• Pjesëmarrje e nxënësve me nivele të ndryshme.• Ndarje e punës për çdo temë dhe çështje në përputhje me aftësitë, njohuritë dhe shkathtësitë personale;• Bashkëpunim dhe shprehje e lirë e mendimeve gjatë punës në grup.• Shkëmbim i përvojave brenda grupit, si dhe me grupet e tjerë.• Raportim për çdo temë i rezulateve të arritura në kryerjen e detyrave nga drejtuesin e grupit.Faza e katërt: Përcaktimi i veprimtarive dhe shtrirjes kohore.Veprimtaritë që do të organizohen në klasë dhe jashtë saj janë përcaktuar në librin e nxënësit si më poshtë:

10 orë / tema mësimore për njohuritë e reja. 3 orë për zhvillimin e ekskursionit mësimor. 2 orë për përgatitjen dhe paraqitjen e projekteve nga çdo grup.

Përmbajtja e temave mësimore është hartuar në përputhje me rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe dhe kompetencave të lëndës/fushës të parashikuara në programin e lëndës Gjeografi 6.Metodat, teknikat dhe burimet mësimore për zhvillimin e veprimtarive është mirë t’i zgjidhni në përshtatje me kushtet e klasës, nivelin e formimit gjeografik të nxënësve, gjendjen e bazës materiale, mundësitë për përdorimin e TIK etj..

7. përgatitja dhe paraqitja e projektevePërfundimi me sukses i projektit “Mjedisi ynë lokal” është treguesi i kurorëzimit të përpjekjeve kërkimore të nxënësve. Në një këndvështrim të gjerë nxënësit, që e ndjejnë tashmë veten si gjeografë të vegjël, janë mjaft të motivuar, etuziastë dhe krenarë për punën e tyrë sepse:

Page 67: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

67

së pari: janë bërë “ekspertë” në fushën e kërkimeve gjeografike dhe mund t’i ndajnë më të tjerët përvojat e tyre.

së dyti: tashmë iu jepet një mundësi e shkëlqyer për të paraqitur punimet e tyre duke demonstruar madje edhe aftësitë e tyre për zbulimin e problemeve reale dhe dhënien e zgjidhjeve për to.

së treti: bashkëpunimi i vazhdueshëm me shoqet dhe shokët gjatë punës në grup, shkëmbimi i përvojave dhe ideve ka ndikuar për mirë në botëkuptimin e tyre për jetën dhe për njerëzit.

së katërti: tashmë i kanë shumë herë më të mëdha mundësitë për të qenë qytetarë aktivë në komunitetin e tyre lokal, duke bërë pyetje, analiza dhe duke dhënë zgjidhje për problemet, sidomos ato mjedisore.Paraqitja e projekteve nga grupet e punës përpara klasës apo shkollës është një moment tepër i rëndësishëm dhe jo i lehtë për tu realizuar me sukses.

Për këto arsye mësuesi/ja kujdeset që më parë që:• Të sigurojë dhe të sistemojë mjedise të përshtatshme për paraqitjen e projekteve.• Të kthejë momentin e paraqitjen në një festë të vërtetë, sidomos me veshjet dhe këngët popullore.• Të sigurojë pjesëmarrjen e prindërve dhe të përfaqësuesve të pushtetit vendor, si dhe të biznesmenëve.• Të sigurojë përdorimin, sipas mundësive, të teknologjisë së përparuar në paraqitjen e projekteve.• Të propozojë ndarjen e diplomave dhe çmimeve inkurajuese për projektet më të mira nga drejtoria etj.

8. Vlerësimi i projekteveMësuesi/ja duhet të vlerësojë projektet që kanë realizuar grupet e punës duke zbatuar këto parime:• Të jepen vlerësime pozitive për të gjithë nxënësit/et.• Të vlerësohen projektet që përmbajnë më tepër punime origjinale (intervista, grafikë, harta skicë, fotografi,

materiale të shkruara etj.).• Të vlerësohen me pikët maksimale projektet për paraqitjen e problemeve reale që shfaqen në mjedisin lokal,

si dhe për dhënien e zgjidhjeve sidomos në drejtim të mbrojtjes së pasuritë natyrore dhe trashëgimisë kulturore.

• Të vlerësohen projektet për shkallën e përdorimit të TIK në procesin e krijimit dhe të paraqitjes.• Të ulen pikët vlerësuese për projektet që përmbajnë materiale të shkruara të kopjuara (plagjiaturë) duke

mosrespektuar porositë e dhëna më parë.

Page 68: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

68

Drejtoria arsimore _________________________

Shkolla ___________________________________

Veprimtaria: EKSKURSION

NJOFTIM / PJESËMARRJE E PRINDËRVE

Emri i nxënësit/es ________________________________ Klasa ___________________________________Shkolla ____________________________ Data e ekskursionit _______ /______ /_________Mësuesi/it përgjegjës _____________________________________________________________________Vendmbërritja/adresa _____________________________________________________________________Vendi i nisjes ____________________________________ Koha e nisjes ____________________________Vendi i kthimit ___________________________________ Koha e kthimit ___________________________Objektivat e ekskursionit ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Mënyra e transportit ______________________________________________________________________Veprimtari të tjera gjatë ekskursionit ________________________________________________________Veshjet/pajisjet/ushqimet e nevojshme _______________________________________________________________________________________________________________________________________________

Lexoni me kujdes dhe plotësoni pikat e mëposhtme

a) Shënoni barnat e përhershme ose të përkohshme, përfshirë dietën speciale ose ndihmën fizike, të cilat duhet të njihen për fëmijën tuaj ______________________________________________________________________________________________________________________ .

b) Jam dakord që në rast emergjence mësuesit të kujdesen për fëmijën timc) Jam i ndërgjegjshëm që fëmija im duhet të sillet në mënyrë të kulturuar dhe të zbatojë

rregulloren e shkollës.d) Jam dakord që nxënësit/et që thyejnë normat e disiplinës shkollore, mund të përjashtohen

nga ekskursionet e ardhshme.e) Plotësoni me X kutinë, në rast se fëmija juaj ka nevojë të jetë i shoqëruar f) Numri i telefonit të prindërve _____________________ .g) Personi tjetër që mund të kontaktohet:

Emri___________________Tel._____________________ .

Miratimi: Jam dakord që fëmija im të marrë pjesë në ekskursion.

Emri/mbiemri (me kapitale) _______________________ Firma ________________ Data ______________

Pjesëmarrja: Shpreh dëshirën për të shoqëruar nxënësit. Emri__________________________________________Tel.______________________

Shënim: Ky formular është hartuar në përputhje me nenet: Nr. 10, 106, 107 dhe 108 të “Dispozitave Normative për Sistemin e Arsimit Parauniversitar”, Tiranë 2013.

Page 69: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

69

VLerësimi i nxënësit në gjeograFi, Do të eViDentohet në pLotësimin e eViDencës tremUjore.

Evidenca tremujore për mbajtjen e vlerësimeve të nxënësve1

KLasa Vi- tremUjori i ( shtator – Dhjetor)

Nr Emri Mbiemër

shtator tetor nëntor DhjetorKomente

15 17 19 23 25 ..

1 Enxhi …….

…….

2 Rea ……….

3 Emi……….

4

5

6

4 Shënim: Ky format llogaritet në A3 kështu që është më i madh duke merrë më shumë emra të nxënësve. Një lëndë mund të ketë një ose dy fletë para-mbrapa. Për cdo emër janë llogaritur gjashtë vlerësimeve por në varësi të lëndës mund të llogariten me shumë ose më pak vlerësime. Kollona e komenteve në faqe në format A3 do të jetë më e gjerë e do të ketë më shumë hapsirë për komente.

Page 70: UDHËZUES PËR MËSUESIT GjEoGRafI 6 - ideart.al

70

Vlerësimi periodik tremujor dhe vlerësimi përfundimtar i nxënësit

Vlerësimi tremujor

Vlerësimi periodik tremujor përfshin:• Vlerësimin e vazhdueshëm që del nga evidencat e vlerësimit të vazhduar të mbajtura për periudhën tremujore. • Vlerësimin me test ose detyrë përmbledhëse në përfundim të periudhës tremujore.• Vlerësimin e dosjes (portofolit) së nxënësit për periudhën tremujore.

Këto vlerësime shënohen në regjistër në kolonat përkatëse në përfundim të çdo tremujori.

Vlerësimi përfundimtar

Vlerësimi përfundimtar kryhet në përfundim të vitit shkollor. Nota vjetore përfundimtare përfshin:• notën vjetore të vlerësimit të vazhdueshëm të tri periudhave tremujore.• notën vjetore të vlerësimit me test ose detyrë përmbledhëse të tri periudhave tremujore.• notën vjetore të vlerësimit të dosjes së nxënësit të tri periudhave tremujore. Secili lloj i vlerësimit në notën vjetore përfundimtare ka peshën e vet në përqindje.

tabela: Peshat në përqindje të llojeve të vlerësimit

Lloji i vlerësimit pesha në përqindje

Vlerësimi i vazhdueshëm 40%

Vlerësimi me test ose detyrë përmbledhëse 40%

Vlerësimi i dosjes (portofolit) së nxënësit 20%

hapat për njehsimin e notës vjetore përfundimtare janë:• Përcaktohet nota vjetore e vlerësimit të vazhdueshëm (NVV)• Përcaktohet nota vjetore e testit ose detyrës përmbledhëse (NVT)• Përcaktohet nota vjetore e portofolit të nxënësit (NVP)• Shumëzohet secila prej notave me përqindjen përkatëse• Mblidhen këto prodhime dhe shuma rrumbullakoset me numër të plotë (p.sh., nota 6.4 rrumbullakoset 6;

nota 6.5 rrumbullakoset 7)

(nVV x 0.4) + (nVt x 0.4) + (nVp x 0.2) = nota vjetore përfundimtare

shembull:

tremujori i tremujori ii tremujori iii nota vjetore nota vjetore përfundimtare

NVV NVT NVP NVV NVT NVP NVV NVT NVP NVV NVT NVP

98 9 10 9 10 10 8 10 10 8 10 10

(8 x 0.4) + (10 x 0.4) + (10 x 0.2) = 9.2 nota vjetore përfundimtare 9