Top Banner
Themadag Overheid 2008 1 Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of succes!’
16

Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Jun 04, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 1

Themadag Overheid 2008

‘Europees Aanbesteden: stress of succes!’

Page 2: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 2

Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of succes!’

Themadag Overheid 2008 • 2

Page 3: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 3

Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of succes!’

Is Europees aanbesteden voor overheidsinstellingen en publiekrechtelijke organisaties een lust of een last? Veroorzaakt het stress of levert het succes op? Wat zijn de risico’s en de mogelijkheden? Wat mag wel en wat is uit den boze? De antwoorden op die vragen zijn lang niet bij iedereen binnen de beroepsgroep bekend. Centraal Beheer Achmea organiseerde daarom in Rotterdam, Eindhoven en Zwolle themadagen voor de overheid om samen met deskundigen die vragen te beantwoorden.

Als u aanwezig was bij een van de themadagen, dan kunt u in deze handout alles nog eens rustig nalezen. Bent u niet geweest, dan geeft deze special u een beknopt overzicht van de onderwerpen en tips die aan bod kwamen.

Prof. dr. Jan Telgen, hoogleraar Inkoop­management (publieke sector) aan de Universiteit Twente en partner bij Significant, gaf een overzicht van de huidige stand van zaken bij het aanbesteden. Daarbij kwamen ook ontwikkelingen

aan de orde zoals de professionalisering bij de overheid, de introductie van de nieuwe Aanbestedingswet en instrumenten als TenderNed en de aanbestedingskalender.

Mr. Tim H.G. Robbe, Europees jurist bij Factum, besprak hoe het aanbesteden steeds meer onder de aandacht is gekomen bij de publieke sector. Daarnaast besteedde hij aandacht aan de gevolgen van de nieuwe Aanbestedingswet

(nationaal). En gaf kennis en inzicht in risico’s van het niet naleven van aanbestedingsregelgeving door de overheid.

Themadag Overheid 2008 • 3

Page 4: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 4

De Eerste Kamer heeft de nieuwe Aanbestedingswet verworpen. Minister Maria van der Hoeven van Economische Zaken moet een nieuwe aanbestedingswet gaan maken. De senaat heeft grote moeite met het feit dat de aanbestedings­wet slechts een raamwet is en dat de meeste relevante zaken pas later worden geregeld via zogeheten AMvB’s (Algemene Maatregelen van Bestuur). Prof. dr. Jan Telgen, hoogleraar inkoopmanagement aan de Universiteit van Twente en partner

bij Significant, is blij met dit besluit. Hij hoopte vurig dat deze in zijn ogen onwerkbare wet in de Eerste Kamer alsnog schipbreuk zou lijden.

“Enerzijds omdat de democratische controle op de wetgeving in het geding was. Het was namelijk een lege wet. Het enige wat erin stond was dat de minister

van Economische Zaken voortaan alles zou regelen. Anderzijds - en vooral voor inkopers heel belangrijk – had de minister een voorstel meegezonden over hoe ze van plan was een en ander te regelen. Daaruit bleek dat ze tot in de kleinste details de

procedures zou willen uitschrijven: daarmee belemmer je wel de professionele uitoefening van het inkoopvak. Geen enkele inkoop of aanbesteding is namelijk echt hetzelfde.”

“Lagere overheden hadden hun borst kunnen natmaken als de Eerste Kamer de nieuwe Aanbestedingswet had aangenomen. Heel inkopend Nederland was er bang voor. Want een wet, zo gedetailleerd als deze, bood aanknopingspunten voor juridische procedures als de regels niet tot op de komma werden nagevolgd.”

Het harde oordeel van de Eerste Kamer was opvallend. Het wetsvoorstel, dat de verplichte aanbesteding regelt voor opdrachten van (semi)overheidsinstanties, werd twee jaar geleden nog unaniem goedgekeurd door de Tweede Kamer. De afgelopen maanden is het verzet tegen de nieuwe wet echter opgelaaid. De kritiek kwam onder meer van gemeenten (VNG), onderwijs-instellingen (HBO-raad) en inkopers (NEVI). VNO-NCW en MKB Nederland pleitten daarentegen vóór de nieuwe aanbestedings-wet, omdat die volgens de ondernemers organisaties voldoende verbeteringen bevat.

‘Heel inkopend Nederland was bang voor nieuwe Aanbestedingswet’

Page 5: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 5

‘Heel inkopend Nederland was bang voor nieuwe Aanbestedingswet’

DrempelDe nieuwe Aanbestedingswet zou veel verder gaan dan de Europese regels eisen. Europa hanteert een drempelwaarde van 206 duizend euro. Komt het bedrag daar bovenuit, dan zijn lagere overheden verplicht openbaar aan te besteden volgens een specifieke procedure. In de huidige situatie zijn overheden ook verplicht om voor opdrachten onder de drempelwaarde een, zoals Telgen stelt, “passende mate van openbaarheid te hanteren”,

zoals publicatie op een website. “Hoe het moet is niet voor-geschreven, zolang het maar transparant, objectief en niet discriminerend is.”

Met de nieuwe Aanbestedingswet zou dat allemaal veranderen. De drempel kwam bijvoorbeeld al bij 50 duizend euro te liggen. “En Loek Hermans, voorzitter van MKB-Nederland, had het daarnaast nog voor elkaar gekregen dat er een verbod kwam op clustering. Dat was in mijn ogen zelfs nadelig voor de Nederlandse economie. Maar hoe onbegrijpelijk ook, het verbod zou in deze nieuwe wet worden opgenomen. Er stond u wat te wachten.” Maar zover kwam het dus niet.

De nieuwe Aanbestedingswet was slechts één hobbel. Ook recente ontwikkelingen in het aanbesteden kunnen problemen veroorzaken. In het Regeerakkoord is bijvoorbeeld vastgelegd dat in 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief van gemeenten opgetrokken naar 75 procent. Ik geef u meteen de escape-route: er is niet omschreven wat onder ‘duurzaam’ wordt verstaan”, meldt Telgen. >>

Professor Jan Telgen is een topper

Jan Kater die namens de gemeente Kampen de themadag bezocht blikt er met genoegen op terug. “Er was niet specifiek één ding of één aspect dat er voor mij uitsprong, ik vond de hele dag interessant. Professor Jan Telgen was voor mij de reden om naar de themadag te gaan. Dat bleek geen vergissing. Hij is een topper als het gaat om aanbestedingsbeleid. De vijf risico’s die Tim Robbe omschreef bij het aanbesteden zal ik ook niet vlug vergeten. Of wat er gebeuren kan als je per ongeluk de fout in gaat en de pers er lucht van krijgt. De juridische inleiding was ook goed. Volgend jaar ben ik zeker weer van de partij.”

Page 6: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 6

Over Jan Telgen

Jan Telgen studeerde Bedrijfseconometrie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij promoveerde in 1979, werkte als hoogleraar in de Verenigde Staten en België, was hoofd van een interne adviesafdeling bij Rabobank Nederland en partner bij PwC. In 2003 is hij het onafhankelijke advies- en onderzoeks-bureau Significant gestart waar ongeveer vijftig consultants werken. Deze adviesgroep is marktleider op het gebied van overheids-aanbestedingen en inkoopmanagement en verder actief in beleidsonderzoek.

Page 7: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 7

TenderNedEen ander probleem dat hoofdbrekens oplevert, is TenderNed. TenderNed zou al in 2008 operationeel zijn. TenderNed zou een beperking van de administratieve lasten bieden voor inschrijvers. Immers, één keer de basisgegevens van het bedrijf (zoals jaarverslagen, KvK-inschrijving en dergelijke) aanleveren volstond. Deze gegevens worden bewaard en konden worden gebruikt bij elke volgende aanbesteding.

Telgen: “De overheid heeft besloten: gij zult TenderNed gebruiken. Dat is zelfs wettelijk vastgelegd. Er is alleen een probleem: TenderNed bestaat helemaal nog niet. Onder supervisie van het ministerie van Economische Zaken is er twee jaar lang door 25 mensen aan gewerkt. Nu komt men er echter achter dat het oorspronkelijke systeem waarop zou worden verder gebouwd niet deugt. Echter, de wet verplicht overheden hiermee te werken.” Persoonlijk, zo besluit hij, verwacht hij meer heil van een bestekkenbibliotheek, gebaseerd op een vergelijkbaar systeem als dat van de internetencyclopedie Wikipedia. Daar kunnen aanbestedende diensten en, wat Telgen betreft, ook leveranciers hun bestekken op zetten voor algemeen gebruik. Doordat het voor een ieder toegankelijk is zal de publieke controle er wel voor zorgen dat er niet naar bepaalde leveranciers of producten wordt toegeschreven. “Gebruikers hebben hier de controle”, houdt hij zijn gehoor voor. “Ik verwacht dat het wel eens de basis zou kunnen worden voor veel professionalisering in de inkoop.”

NalevingEr is een duidelijk waarneembare trend dat gemeenten jaarlijkssteeds meer aanbesteden. De cijfers tonen vanaf 2002 een sterk stijgende lijn. De Nederlandse overheden houden zich echter nog maar mondjesmaat aan de wettelijke voorschriften.Met de naleving bleek het in elk geval in 2004 (het meest recente onderzoek) bar en boos gesteld. Nederland bungeldezelfs vrijwel onderaan in Europa. Met name in het aanbestedenvan diensten scoorde Nederland, in de woorden van Telgen“schokkend slecht”. Dat was ook de reden waarom de Europese Commissie in 2004 de toenmalige minister Remkesvan Binnenlandse Zaken dreigde met een miljardenboete alsNederland niet beter ging presteren.

Bespaar premieGemeenten betalen jaarlijks ongeveer vierhonderd miljoen europremie aan brandverzekeringen, rekende Telgen voor. Deafgelopen drie jaar besteedden 205 gemeenten hun brand ­verzekering aan. De meeste namen daarvoor een adviseur of tussenpersoon in de arm. In slechts tien gevallen werd hiervan afgezien. Conclusie van Telgen: “Het kan dus zonder tussen­personen of makelaar.” Gemeenten zouden zich een flinke slok op de borrel kunnen besparen door rechtstreeks een brand­verzekering af te sluiten. Een tussenpersoon strijkt zo’n 25 procent premie op. Op een bedrag van vierhonderd miljoen euro is dat toch een slordige honderd miljoen euro op jaarbasis en dat voor pakweg honderd aanbestedingen per jaar.

Page 8: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 8

Door mr. Tim H.G. Robbe

Tegenwoordig kun je je vrijwel overal tegen verzekeren. En dat geldt niet alleen voor burgers en bedrijven maar ook voor overheden. Aangezien overheden echter een “schriftelijke overeenkomst onder bezwarende titel” sluiten met een onderneming, de verzekeringsmaatschappij, is sprake van een aanbestedingsplicht. Dat sprake is van een aanbestedings­plicht staat dan ook niet ter discussie. Het probleem is hóe overheden verzekeringsdiensten aanbesteden. Deze korte bijdrage gaat dan ook over een vaak geconstateerde vergissing bij het aanbesteden van verzekeringsdiensten.

Verzekeringsdiensten zijn letterlijk als zodanig opgenomen in bijlage 2A van het Besluit aanbestedingsregels voor overheids-opdrachten (Bao). Zij vormen categorie 6 sub a op die lijst. Nu deze vorm van dienstverlening genoemd wordt in die lijst betekent het dat het volledige Bao van toepassing is wanneer overheden verzekeringsdiensten gaan inkopen. We zouden dus

over het algemeen openbare of niet openbare aanbestedings-procedures in deze markt moeten zien. Niets is echter minder waar. Het overgrote deel van de verzekeringsdiensten wordt namelijk aanbesteed door middel van een onderhandelings-procedure met voorafgaande bekendmaking. En dat is enigszins vreemd aangezien de onderhandelingsprocedure met voor-afgaande bekendmaking alleen in uitzonderingsgevallen mag worden toegepast. Gaat het dan in al die aanbestedingen om uitzonderingsgevallen?

Natuurlijk niet. Mijn mening is dat zich ooit een misinterpretatie heeft voorgedaan van de Handleiding van de Europese Commissie bij de oude Europese aanbestedingsrichtlijn voor diensten 92/50/EG. Dat in combinatie met artikel 30 lid 1 sub c Bao maakt het overheden wel heel gemakkelijk zich te vergissen en voor vrijwel alle verzekeringsdiensten maar de onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking op te starten.

‘Gelukkig meer verstand van… Over een veel voorkomende fout bij verzekeringsaanbestedingen

Page 9: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 9

Artikel 30 lid 1 sub c Bao schrijft dat een aanbestedende dienst een onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekend-making mag starten wanneer, in het geval van verzekeringsdiensten, “… vanwege de aard van de te verlenen diensten de specificaties voor de overheidsopdracht niet voldoende nauwkeurig kunnen worden vastgesteld om de opdracht overeenkomstig de voorschriften inzake de openbare procedure of de niet­openbare procedure door de keuze van de beste inschrijving te gunnen”. Kortom, dit artikel schrijft voor dat de hoofdregel nog steeds, óók bij verzekeringsdiensten, het volgen van de openbare of niet openbare procedure is. Alléén wanneer de aard van de te verlenen diensten de specificeer­baarheid van de opdracht dusdanig in de weg staat dat het doorlopen van een openbare of niet openbare procedure niet langer mogelijk is, is de uitzondering van toepassing.

Wie dan voor wat meer duidelijkheid de genoemde Handleiding van de Europese Commissie erbij pakt en niet secuur genoeg leest, stapt al snel in de valkuil om alle verzekeringsdiensten dan maar via een onderhandelingsprocedure met voorafgaande

bekendmaking op de markt te zetten. Paragraaf 3.3.1.3 van deze Handleiding leest bijna exact hetzelfde als artikel 30 lid 1 sub c Bao. De laatste zin van deze paragraaf luidt echter dat de uitzondering van het gebruik van de onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking “… met name (kan) voor­komen bij verzekeringsdiensten …”. Interpreteren wij nu deze zinsnede in samenhang met het artikel 30 lid 1 sub c Bao, >>

‘Gelukkig meer verstand van… Over een veel voorkomende fout bij verzekeringsaanbestedingen

Aldoor alert zijn

Voor Claudia Braet van de gemeente Vlissingen was het een, zoals zij het noemt, “interessante dag.” In haar functie heeft ze pas een jaar met aanbesteden te maken. “Alles die dag was tot in de puntjes geregeld, zoals altijd bij Centraal Beheer Achmea. Ik heb goed onthouden dat je bij Europees aanbesteden aldoor alert moet zijn en de regie stevig in handen hebt te houden.”

Page 10: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 10

<< dat nog steeds een uitzonderingsregel beschrijft, dan betekent “met name” dus niet “altijd”. Dat is zelfs in de Nederlandse taal iets heel anders.

Natuurlijk is het mogelijk om op basis van de CPC-codes verzekeringsdiensten op te splitsen in meer specifieke verzekeringsdiensten. Wellicht vinden we dan iets spannends. Kijken wij naar die CPC-codes dan zien wij dat de zogenaamde “non­life insurance services” zijn onder te verdelen in maar liefst acht verschillende vormen van verzekeringsdiensten. Ik ben geen verzekeringsmakelaar maar het lijkt mij dat de meeste verzekeringen genoemd onder deze CPC-code vrij aardig

zijn te specificeren. In het geval van een ongevallenverzekering, een autoverzekering of een aansprakelijkheidsverzekering hoeft de aanbestedende dienst alleen maar aan te geven wat hij precies wenst te verzekeren en tegen welk bedrag. Met een beetje marktonderzoek kom je er dan wel uit wat betreft specificaties en het vaststellen van de waarde van de opdracht. Kortom voor de meeste van de verzekeringsdiensten onder “non­lifeinsurance services” zal de uitzondering van artikel 30 lid 1 sub c Bao echt niet kunnen opgaan. Het doorlopen van een onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking is dan niet rechtmatig omdat, zoals het artikel al voorschrijft, een openbare of niet-openbare procedure voorgeschreven is.

1 Artikel 20 Bao2 Artikel 30 Bao3 Handleiding van de Europese Commissie: voorschriften van de Gemeenschap inzake overheidsopdrachten voor dienstverlening buiten de sectoren water­ en

energievoorziening, vervoer en telecommunicatie4 Met dien verstande dat in de handleiding ook nog bankverrichtingen en diensten in verband met beleggingen worden genoemd naast verzekeringsdiensten.5 CPC 81296 De genoemde verzekeringsdiensten dragen achtereenvolgens de volgende CPC codes: 81291, 81296 en 81297

Page 11: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 11

Page 12: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 12

“De eerste vraag die overheden mij stellen, is: ‘Hoe komen we er onderuit?’ Mr. Tim H.G. Robbe, directeur van Factum Aanbestedingsadvies, glimlacht om de bijval die hij krijgt uit de zaal. “Overheden zien aanbesteden als een doel. Het is juist een middel om je eigen doelstellingen te bereiken.”

Of u er nu wel of geen hekel aan heeft: de aanbestedingsplicht is een feit. En de juridische risico’s bij niet rechtmatig aanbesteden, ook. Toch zien overheden als een berg op tegen de aanbestedings-procedure. Terwijl aanbesteden juist kan helpen om hun beleid te realiseren, beweert Robbe: “Als je aan de beginselen voldoet, kan bijna alles. Je kunt sturen op

bepaalde voorkeuren in de aanbesteding met gunningscriteria en minimumeisen. Bijvoorbeeld: de winnende partij moet het personeel van de bestaande aanbieder overnemen. In aanbestedingen voor openbaar vervoer is deze methode veel gebruikt en zelfs wettelijk verplicht. De huidige problemen in de

Thuiszorg hadden mijns inziens met dat ene regeltje voorkomen kunnen worden.”

Drempelwaarde De drempelwaarde voor de aanbestedingsverplichting bij diensten voor de decentrale overheid is 206 duizend euro. “Opdrachten die als één totale opdracht kunnen worden gezien, moet je over een periode van 48 maanden ramen”, legt Robbe uit. “Wanneer dat bedrag boven de drempelwaarde van 206 duizend euro uitkomt, dan moet je Europees aanbesteden. Dat geldt ook voor contracten die je voor minder dan vier jaar wilt afsluiten. Je berekent hoeveel de kosten zijn over een looptijd van 48 maanden. Doe je dat niet, dan kan dat worden opgevat als splitsen om onder de drempelwaarde uit te komen. Bedenk ook dat als je iemand inhuurt om de aanbesteding voor je te doen en hij doet dit op onrechtmatige wijze, je als overheid fout zit.”

VerzekeringsdienstenWat het aanbesteden van verzekeringsdiensten betreft, doet een hardnekkig misverstand de ronde. Verzekeringsdiensten moeten

‘Rechtmatigheid is nooit een doel op zich’

Page 13: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 13

via de openbare en niet-openbare procedure aanbesteed worden, net als het gros van alle aanbestedingen. Toch gaan ze bijna allemaal de markt op via een onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking. Vreemd, aldus Robbe, want de onderhandelingsprocedure, met of zonder voorafgaande bekendmaking, is eerder uitzondering dan regel. De crux zit ‘m in de uitleg van het betreffende artikel in het Besluit Aanbestedingsregels voor Overheidsopdrachten (BAO). Die kun je op zo’n manier lezen dat verzekeringen een uitzondering zijn en dus aanbesteed kunnen worden met de uitzonderingsprocedure (lees voor een uitgebreide uitleg het artikel ‘Gelukkig meer verstand van...over een veel voorkomende fout bij verzekeringsaanbestedingen’ in deze uitgave).

Robbe: “Verzekeringen die gemakkelijk te specificeren zijn ­en dat zijn de meeste verzekeringen- moeten aanbesteed worden. Je mag splitsen, maar niet verder dan de CPC-codes toelaten. Dat betekent dat je bijvoorbeeld de WA-verzekering niet mag loskoppelen van de cascoverzekering van je wagenpark. Die moet je als één opdracht in de markt zetten.”

Een verzekeringscontract met stilzwijgende verlenging is ook uit den boze omdat de concurrentie daardoor totaal geen kans maakt. Wel mag een overheid in de aanbesteding voor bijvoorbeeld een brandverzekering de optie vermelden om de verzekering met driemaal één jaar te verlengen. Gebeurt dat niet, dan moet de overheid na een jaar opnieuw aanbesteden. >>

‘Rechtmatigheid is nooit een doel op zich’

Gehoorde dingen komen goed van pas

Het gekozen thema was voor Hanneke Lavrijssen van Waterschap Aa & Maas in ’s Hertogenbosch de reden waarom ze de themadag bezocht. ”Ik wilde er meer over weten en heb dingen gehoord die me goed van pas komen. Bijvoorbeeld dat er bij aanbesteden een ondergrens is, dat je de regels in acht moet nemen en eventueel publicatie kunt doen op de website. Je moet zorgvuldig te werk gaan en controleren of je alles goed hebt gedaan. Ik denk dat ik er volgend jaar weer bij ben als een nieuw, actueel thema op de agenda staat.”

Page 14: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 14

Over Tim Robbe

Tim Robbe studeerde in 2002 af aan de universiteit van Tilburg. Hij ging aan de slag als overheids-adviseur en werkte daarna voor een groot inkoop-adviesbureau. Twee jaar later zette Robbe zijn eigen bureau op: Factum Aanbestedingsadvies. Het bureau is gespecialiseerd in aanbestedingsrecht, met name op het terrein van de WMO. “Ik voorzag grote problemen toen lokale overheden in de WMO zelf moesten gaan aanbesteden”, verklaart Robbe zijn initiatief. “Ambtenaren zijn dat niet gewend. Daarbij zijn veel partijen die ze aanbesteden nog nooit de markt op geweest. Hier was -en is nog steeds- veel te weinig aandacht voor.” Daarnaast geeft Robbe ook (gast-) colleges op universiteiten en hogescholen in het hele land. Verder houdt hij lezingen, geeft hij workshops en publiceert hij artikelen over Europees aanbesteden.

Page 15: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 15

Vijf risicomodelBij onrechtmatige aanbesteding kan de rechter volgens de nieuwe Rechtsbeschermingsrichtlijn het contract vernietigen. Het is dus zaak om de rechtmatigheid te bewaken en de eventuele risico’s die een bedreiging vormen, in het oog te houden. Robbe maakt dit inzichtelijk met behulp van een model dat hij ontwikkelde. Hierin staan de vijf risico’s beschreven die, vaak in samenhang met elkaar, overheden kunnen ‘nekken’. Het eerste plaatje toont het beeldmerk van de EU. “Iedereen kan anoniem een klacht indienen bij de Europese Commissie wanneer een overheid niet of niet goed aanbesteedt. Dat kan financiële consequenties hebben”, aldus de jurist. Een tweede risico vormen de markt-omstandigheden. Is er veel onderlinge afgunst of zitten partijen gemoedelijk met elkaar aan de koffie? “Met name de markt in hulpmiddelen is bijvoorbeeld heel hard”, weet Robbe. “Wanneer je als overheid dus iets niet volgens de regels doet, word je als snel in het beklaagdenbankje gezet.” De politiek is een volgende factor. Een onjuiste aanbesteding kan munitie zijn voor de oppositie om de zittende partij uit het zadel te wippen, of op z’n minst zwart te maken. Accountants die de jaarrekening op basis van onrechtmatigheid afkeuren, vormen ook een risico. Onder risico nummer vijf valt onder meer het journaille dat niet vies is van een smeuïg verhaal. “Ik merk dat dit risicomodel de waarheid van alledag weergeeft”, aldus Robbe. “Het gaat in de praktijk niet om het juridische of het inkooptechnische aspect. Rechtmatigheid is nooit doel op zich, maar een middel om de rust te bewaken.”

“Aanbesteden in Nederland wordt nooit succes.”“Door het politieke primaat in Nederland, onze budgetcultuur en het poldermodel zal aanbesteden nooit een succes worden in Nederland”, beweert Tim Robbe. “De vraag is of het ook wel van de grond móet komen. Want dat zou betekenen dat we het openbaar bestuur, de manier waarop we Nederland hebben opgebouwd, overhoop moeten gooien. Ik denk niet dat dat gebeurt.”

Juridische aspecten interessant

Anja Helgie van de gemeente Smallingerland in Drachten had de Themadag niet willen missen. “Met name de juridische aspecten vond ik interessant. Weten of je rechtmatig opereert. Het zou handig zijn als er een soort schema was, een kaart, waarop de te nemen stappen staan afgebeeld, zodat je niets over het hoofd ziet. Verder praat je op zo’n dag natuurlijk met collega’s. Over verzekeringen, met name aansprakelijkheid en over casus die in andere gemeenten spelen. Volgend jaar kom ik zeker weer naar de themadag.”

Page 16: Themadag Overheid 2008 ‘Europees Aanbesteden: stress of ... Themadag Overheid.pdfin 2010 de rijksinkoop voor 50 procent duurzaam dient te worden aanbesteed. “Dat is op initiatief

Themadag Overheid 2008 • 16

Colofon

Redactie: Marcel Berendsen, Monique ten Klooster, Mildred Smith

Tekstbijdragen: Theone.txt

Vormgeving: Achmea Studio

Fotografie: Herre Joostensz

Drukwerk: Schuttersmagazijn

Voor meer informatie over Europees Aanbesteden:

Jan Telgen: 06 53 186 958 [email protected] Tim Robbe: 06 42 585 502 [email protected] Centraal Beheer AchmeaTenderdesk Europees Aanbesteden

Fred Jonker: (055) 579 6643 [email protected]