TEMEL ÖGELER -YARDIMCI ÖGELER

CMLENN GELER

TEMEL GELER -YARDIMCI GELERYKLEMNESNE ZNEDOLAYLI TMLE ZARF TMLEC nce yklem bulunur. teki geleri bulmak iin tm sorular ykleme sorulur.

Cmle iindeki tamlamalar, sz bekleri blnemez.

Cmle iindeki hitap szckleri ve nlem ifadeleri ge kabul edilmez.

YKLEMEylem bildiren ya da yargy zerinde tayan geye denir. Yklem, cmlenin en nemli ve temel gesidir.Atlan ok geri dnmez.

Sonbahar gelince gezmelisiniz o yerleri.

Gne yava yava kayboldu.

Not: Yklem fiillerden olutuu gibi isim soylu szcklerden de oluabilir.Komu komunun klne muhtatr.

imdi dalarnda mor smbl vardr.

Bugn ok fena hastaym.

Not: Yklem bir kelimeden oluabilecei gibi szck grubundan da oluabilir.

Olay duyunca kplere bindi.Gitmeden nce bana telefon etti.Bor, yiidin kamsdr.Bayraklar bayrak yapan stndeki kandr.Babamn antas arabann bagajndaym.

Benim sadk yrim kara topraktr.

Memleketin en sadk bekisiyim.

Hakkdr, Hakka tapan milletimin istiklal.ZNEYklemin bildirdii i, olu ya da hareketi yapan veya cmledeki olan karlayan geye denir.zne, ykleme sorulan NE? KM?sorular ile bulunur.Yal adam martlar beslemek iin her gn sahile inerdi.

Bugn hava dne gre daha gzel.

Dnk maa kimse gitmemi.Not: zne, cmlede yklemdeki kii ekinden anlalacak durumda da verilebilir. Cmle iinde zne yoktur ama gizli zne olarak zneyi kartrz.

Bu konuyu da sper anlatyorum.

Not: zne , bazen de ii yapan deil yaplan iten etkilenen varlktr.Alex, oyundan atld.Not: zne sz beklerinden de oluabilir.Uzun boylu, gen biri kapy at.

Dolabn kaps kilitliydi.

Kanad krlan ku, bahenin kenarnda bekliyor.

Not: Cmledeki hitap szckleri ge olarak kabul edilmez.Ey, mavi gklerin beyaz ve kzl ss.,Ali, buraya gel.NESNE(DZ TMLE)Yklemde bildirilen eylemden etkilenen geye denir.zneyle nesneyi kartrmamak iin nce zne bulunmaldr.

1.Belirtili Nesne-i hal ekini alr.NEY? KM? Sorularna cevap verir.

FB- GS man mutlaka izlemeliyim.Kardeimi her sabah okula gtrrm.

Sanat en sevdiim arky en son okudu.

Ege kylarnn gzelliini seyrediyoruz.

O, her zaman yapt gibi kitab bir gnde okudu.

retmen kimi aryor?

2. Belirtisiz NesneHerhangi bir hal eki almayan NE? Sorusuna cevap veren gedir.

Otobs yolcu tar.Adam byk bir uval tayor.

Bana ne syleyeceksin?

Bize, yarn okula gelmeyeceim, dedi.DOLAYLI TMLE ( Yer Tamlaycs)Yklemin yneldii, bulunduu, kt yeri gsteren gedir.Ykleme sorulan KME, KMDE, KMDENNEYE, NEYDE, NEYDENNEREYE, NEREDE, NEREDEN?sorularna cevap veren gedir.genin d.t olabilmesi iin hem sorunun hem de cevabn e, -de, -den hal eklerini almas gerekmektedir.

Evde hibir ey kalmamt.Elmalar baheden dn akam saatlerinde topladk.

Okula ne zaman gideceksin?

Bu otobs nereden geliyor?

Sevilmeyen insan her yerde yalnzdr.

Sabrl bir adamn fkesinden saknn.

Haftaya Ankaraya gidiyorum.

Bu souk havada dar nasl kacaksn?ZARF TMLECYklemin zamann, durumunu, miktarn, ynn, sebebini bildiren gelerdir.Ykleme sorulan : NE ZAMAN, NASIL, NN, NE KADAR, NEDEN, NEREYE, NYE gibi sorulara zarf tmleci cevap verir.

Rfk, derslerine planl alr.Bu iiri yamur yaarken yazdm.

Behet, derslerine ok alr.Tek bir sz sylemeden ieri girdi.

Ald notlar alacak kadar yksekti.

Elleri souktan atlam.

ocuklar, hava souyunca, hzlca ieri girdiler.

Not: Yer-yn zarflar ek alnca zarf olmazlar.

Hulusi, darya km.

EDAT TMLECYklemin neyle, kiminle, hangi amala yapldn gsteren, yani ara, ama, birliktelik ynlerinden yklemi etkileyen LE N edatlaryla oluturulmu gelerdir.

Okula arkadalaryla geldi.Bunca masraf senin iin yaptk.

Buraya konumak iin geldik.

Ankaraya uakla gitti.

Not: Soruda edat tmleci gemiyorsa bunu zarf tmleci olarak deerlendirmeliyiz.

CMLEDE VURGUVurgu, yklemden nceki gedir.Yklem, cmlenin bandaysa vurgu yklemdedir.Babam bizi yarn mzeye gtrecek.

Babam bizi mzeye yarn gtrecek.

Bizi mzeye yarn babam gtrecek.

Not: Soru eki mi ve de balac vurguyu kendinden nceki geye eker.Zht yarn trenle mi zmire gidiyor.

Leyla da yarn trenle zmire gidiyor.

Not: Soru anlam tayan kelime vurguyu zerine tar.Bizimle kim zmire gelecek?

ARA SZHerhangi bir genin aklaycs olarak cmleye giren iki virgl veya iki ksa izgi arasnda yer alan, cmleden karldnda cmlenin anlamnda deiiklie yol amayan sz ya da sz gruplarna denir.

zmire, doduu kente, gidecekti.Annemi, canmdan ok sevdiim aziz varl, ok zledim.Not: Ara sz konuan kiinin araya girerek dncesini ifade etmesiyle cmle biiminde de olabilir.Ahmet, siz de ok iyi bilirsiniz, derslerine pek almaz.Snfa girince, nedenini bilmiyorum, iim iime smyor.

Hzl admlarla ie gidenler, fabrikann nnde biraz dinlenirlerdi. cmlesinin znesi, aadakilerin hangisinde doru verilmitir?A) Gidenler B) Admlarla ie gidenlerC) e gidenlerD) Hzl admlarla ie gidenler

2010 SBSTatl sz syleyen, hi kimseden kt sz 21. iitmez. cmlesinde vurgulanan ifadenin cmledeki grevi aadakilerden hangisidir?A) Belirtisiz nesne B) Yer tamlaycsC) zne D) Yklem2009 sbs"Dalgaland geminin beyaz yelkenlerinde umut birdenbire." cmlesiyle aadakilerden hangisinin ge dizilii ayndr?A) Yamur bulutlar geecek kymzn stnden.B) Kaynar bu cezvede kahve durmadan.C) Uuyor imdi gkyznde bir krlang srs.D) Kulak verdim yrekten kavala saza.2008 oks