Salmon Ello Zat

SALMONELLOZAT SALMONELLOZAT DHE HELMIMET USHQIMORE ME DHE HELMIMET USHQIMORE ME

BAKTERJE TE TJERABAKTERJE TE TJERA

Prof.Dr. H. RamadaniProf.Dr. H. Ramadani

A. SalmonelozatA. Salmonelozat

Me salmoneloza nenkuptojme ne kuptim te gjerë të fjalës , Me salmoneloza nenkuptojme ne kuptim te gjerë të fjalës , te gjitha semundjet te shkaktuara me salmonelle , duke te gjitha semundjet te shkaktuara me salmonelle , duke perfshire ketu dhe tifon e zorreve .perfshire ketu dhe tifon e zorreve . Por S. typhi dallohet nga cilësite e saja biologjike dhe Por S. typhi dallohet nga cilësite e saja biologjike dhe historijatit te saj nga salmonellat tjera , andaj dhe ketu do te historijatit te saj nga salmonellat tjera , andaj dhe ketu do te futen vetem ato salmonella qe jane jotifoze apo si quhen ne futen vetem ato salmonella qe jane jotifoze apo si quhen ne literaturën mjekësore salmonelloza në kuptimin e ngushtë të literaturën mjekësore salmonelloza në kuptimin e ngushtë të fjalësfjalës Salmonelozat jane te shkaktuara nga ato salmonella te Salmonelozat jane te shkaktuara nga ato salmonella te cilat apriori jane parazite te kafeshve dhe te cilat përcillen ke cilat apriori jane parazite te kafeshve dhe te cilat përcillen ke njerëzit përmes ushqimit të llojellojeshem me prejardhje njerëzit përmes ushqimit të llojellojeshem me prejardhje shtazore dhe ato infeksione jane ne rritje te vazhdueshme shtazore dhe ato infeksione jane ne rritje te vazhdueshme edhe sot e kësaj dite ne terë boten dhe paraqesin nje edhe sot e kësaj dite ne terë boten dhe paraqesin nje promblem te rende shoqeroro-shendetsor ne terë botenpromblem te rende shoqeroro-shendetsor ne terë botene civilizuar por ato infeksione paraqesin edhe nje problem te e civilizuar por ato infeksione paraqesin edhe nje problem te rendesishem edhe në mjekësinë klinike te sotshme .rendesishem edhe në mjekësinë klinike te sotshme .

Jane disa faktore pse këto infeksione janë aq te pranishme Jane disa faktore pse këto infeksione janë aq te pranishme dhe paraqesin problem mjeksor :dhe paraqesin problem mjeksor : - Salmonellat jane parazite të shpeshtë të zorrëve ne kafshet - Salmonellat jane parazite të shpeshtë të zorrëve ne kafshet shtepiake, te cilat neve na sherbejne per ushqime te llojellojshme, shtepiake, te cilat neve na sherbejne per ushqime te llojellojshme, dhe ato lehtë bartën ke njerëzit ;dhe ato lehtë bartën ke njerëzit ; - Përgaditja e ushqimëve ne formen industriale dhe pregaditja - Përgaditja e ushqimëve ne formen industriale dhe pregaditja masive e gjerave ushqimore ne boten e sotme te civilizuar , te masive e gjerave ushqimore ne boten e sotme te civilizuar , te cilat ushqimore jane te pergaditura nga shume kafshe me metode cilat ushqimore jane te pergaditura nga shume kafshe me metode pulirim ,pastaj e bejne te mundur leht kontaminimin e ushqimit ;pulirim ,pastaj e bejne te mundur leht kontaminimin e ushqimit ; - Me pastaj transportimi i ushqimeve ne formen e vet nacionale - Me pastaj transportimi i ushqimeve ne formen e vet nacionale dhe internacionale , qe mund te jene pikërishtë salmonellat ,dhe internacionale , qe mund te jene pikërishtë salmonellat , - Përdorimi i ushqimit kolektivishtë dhe jashtë shtëpive , si dhe - Përdorimi i ushqimit kolektivishtë dhe jashtë shtëpive , si dhe perdorimi apo konsumimi i ushqimeve te konzervuara etj, ;perdorimi apo konsumimi i ushqimeve te konzervuara etj, ; - si dhe mënyra e jetesës së njerëzve , gjithënjë jashtë shtëpive - si dhe mënyra e jetesës së njerëzve , gjithënjë jashtë shtëpive jane disa nga arsyet e paraqitjes se helmimimeve me ushqim ne jane disa nga arsyet e paraqitjes se helmimimeve me ushqim ne ditet e sotme edhe në ato vende me standard të lartë të higjienësditet e sotme edhe në ato vende me standard të lartë të higjienës

kolektive dhe personale , të cilat vende kanë kolektive dhe personale , të cilat vende kanë eradikuar sëmundjen e tifos së zorrëve dhe të eradikuar sëmundjen e tifos së zorrëve dhe të infeksionëve tjera të zorrëve , prandaj edhe po infeksionëve tjera të zorrëve , prandaj edhe po paraqesin nje promblem akut shendetësore te paraqesin nje promblem akut shendetësore te njerezëve të civilizuar në tërësi .njerezëve të civilizuar në tërësi . Andaj edhe një kontrollë ndaj këtyre infeksioneve Andaj edhe një kontrollë ndaj këtyre infeksioneve me salmonella , nuk është e mundur të arrihet me salmonella , nuk është e mundur të arrihet përkundër një bote gjithënjë më të civilizuar , bile përkundër një bote gjithënjë më të civilizuar , bile me nje metodologji të ngritur mbi pregaditjet e me nje metodologji të ngritur mbi pregaditjet e ushqimëve në formë masovike , është duke u rritur ushqimëve në formë masovike , është duke u rritur edhe paraqitja e incidencës së salmonellozave .edhe paraqitja e incidencës së salmonellozave .

EtiologjiaEtiologjia

Shkaktaret e salmonellozave , salmonellat jane shume te Shkaktaret e salmonellozave , salmonellat jane shume te perhapura ne natyre , ato jane parazite primare te zorreve ne perhapura ne natyre , ato jane parazite primare te zorreve ne kafshet shtepijake dhe te tjera si dhe sisore tjere zogjet,dhe te kafshet shtepijake dhe te tjera si dhe sisore tjere zogjet,dhe te njerezite . Edhe kafshe te tjera mund te jene te infektuara si : njerezite . Edhe kafshe te tjera mund te jene te infektuara si : gjarperinjte , minjte e ndryshem , si dhe llojet e ndryshme te gjarperinjte , minjte e ndryshem , si dhe llojet e ndryshme te insekteve dhe mizave .insekteve dhe mizave . Në bazë të strukturës së tyre antigjenike , jane te Në bazë të strukturës së tyre antigjenike , jane te klasifikuara në 7 grupe , ndërsa ato pastaj duke u ndarë në klasifikuara në 7 grupe , ndërsa ato pastaj duke u ndarë në tipe dhe lloje janë sot mbi 2ooo tipe të salmonellave .tipe dhe lloje janë sot mbi 2ooo tipe të salmonellave . Shumica e tyre janë të kufizuara ne nje territor apo shtet dhe Shumica e tyre janë të kufizuara ne nje territor apo shtet dhe bejne karakteristike , por duke u bazuar sot ne transportimin e bejne karakteristike , por duke u bazuar sot ne transportimin e ushqimeve ndernacionale dhe te vet kafsheve , e bejne me ma ushqimeve ndernacionale dhe te vet kafsheve , e bejne me ma pak rendesi . Edhe këto jane semundje kozmopolite ,dhe per pak rendesi . Edhe këto jane semundje kozmopolite ,dhe per ketë shume vende dhe shtete jane te perfshira ne perhapjen e ketë shume vende dhe shtete jane te perfshira ne perhapjen e ketyre helmimeve alimentare .ketyre helmimeve alimentare .

Zgjerimin e salmonellave po e ndihmojne pra dheZgjerimin e salmonellave po e ndihmojne pra dhe- transportimi I ushqimeve me prejardhje shtazore ,- transportimi I ushqimeve me prejardhje shtazore ,- ushqimi i ndryshem ,- ushqimi i ndryshem ,- pergaditja e mishrave te perziera , atyre me peshqi nga nje - pergaditja e mishrave te perziera , atyre me peshqi nga nje vend ne nje tjeter vend .vend ne nje tjeter vend . Nga qindra tipe salmonella që sot njihen botërishtë në vitet të Nga qindra tipe salmonella që sot njihen botërishtë në vitet të fundit , kane dominiuar apo jane izoluar :fundit , kane dominiuar apo jane izoluar :- S.heidelberg ,- S.heidelberg ,- S.typhi murium ,- S.typhi murium ,- S.enteritidis ,- S.enteritidis ,- S.java ,- S.java ,- S.abony ,- S.abony ,- S.thompson ,- S.thompson ,- S.montevideo ,- S.montevideo ,- S,parathyphi B ,- S,parathyphi B ,- S.win , etj. etj. tipe duke u bazuar ne vendin e zbulimit .- S.win , etj. etj. tipe duke u bazuar ne vendin e zbulimit .

EPIDEMIOLOGJIAEPIDEMIOLOGJIA

Epidemiologjia e salmonellave eshte e komplikuar dhe se nuk Epidemiologjia e salmonellave eshte e komplikuar dhe se nuk mund te trajtohet lehte .mund te trajtohet lehte . Si që u permendë , salmoinellet jane parazite primarishte te Si që u permendë , salmoinellet jane parazite primarishte te zorrëve te kafsheve dhe te njerëzve , por ato mund te dalin edhe zorrëve te kafsheve dhe te njerëzve , por ato mund te dalin edhe ne organe limfatike , gjak dhe inde te tjera te strehuesit .ne organe limfatike , gjak dhe inde te tjera te strehuesit . Kryesishtë ato eliminohen përmes rrugës së qumështit të Kryesishtë ato eliminohen përmes rrugës së qumështit të kafshëve , ndërsa në kafshet e tjera edhe në veze ( pulat , rosat kafshëve , ndërsa në kafshet e tjera edhe në veze ( pulat , rosat etj. ) .etj. ) . Rezervoar kryesor është derri dhe sisorët , pastaj minje të Rezervoar kryesor është derri dhe sisorët , pastaj minje të ndryshem dhe kafshe te ngjajshme .Permes tyre infektohen dhe ndryshem dhe kafshe te ngjajshme .Permes tyre infektohen dhe kafshet e ndryshme , andaj paraqesin parazit te kafsheve te kafshet e ndryshme , andaj paraqesin parazit te kafsheve te ndryshme dhe jane te perhapur ne natyre .ndryshme dhe jane te perhapur ne natyre .

Burim i infeksionit per njerzit jane kafshet shtepiake ,te cilat Burim i infeksionit per njerzit jane kafshet shtepiake ,te cilat sherbej per ushqim,por edhe disa kafshe te tjera qe jetojne si sherbej per ushqim,por edhe disa kafshe te tjera qe jetojne si komensiale(minjet),edhe njerzit jane burinm I infeksionit dhe komensiale(minjet),edhe njerzit jane burinm I infeksionit dhe paraqesin rendesi ne perhapjen e salmonelozave dhe paraqesin rendesi ne perhapjen e salmonelozave dhe kontaminimin e ushqimit nga feqet e tyre,pastaj bartja mund te kontaminimin e ushqimit nga feqet e tyre,pastaj bartja mund te behet edhe me anen e kontaktit ndermnjet njerzeve te individet e behet edhe me anen e kontaktit ndermnjet njerzeve te individet e dobet.dobet. Kafshet shtepiake(lopet,permes mishit dhe qumshtit ) , derri Kafshet shtepiake(lopet,permes mishit dhe qumshtit ) , derri (permes mishit te kontaminuar) , shpezet ( pulat permes vezeve (permes mishit te kontaminuar) , shpezet ( pulat permes vezeve dhe mishit te tyre ) , minjet e llojllojshem shtepiak , nepermjet dhe mishit te tyre ) , minjet e llojllojshem shtepiak , nepermjet feqeve dhe urines ) , njeriu ( i semure ose bacilobartes , permes feqeve dhe urines ) , njeriu ( i semure ose bacilobartes , permes feqeve-salmoneloza ) , ushqimi i pa perpunuar mire termikishtë .feqeve-salmoneloza ) , ushqimi i pa perpunuar mire termikishtë . Paraqitja e infeksionit ne tri forma: Paraqitja e infeksionit ne tri forma: 1) si Gastroenterit ac. tip infeksioz, 1) si Gastroenterit ac. tip infeksioz, 2) si Paratifo e zorreve 2) si Paratifo e zorreve 3) si gjendje septikemike 3) si gjendje septikemike

Meqense semundjet salmonelloze jane semundje patogjene per Meqense semundjet salmonelloze jane semundje patogjene per kafshet , e rrallë per njeriun , natyrisht qe eshte e nevojshme nje kafshet , e rrallë per njeriun , natyrisht qe eshte e nevojshme nje doze infektive e madhe e shkaktarit , per te shkaktuar doze infektive e madhe e shkaktarit , per te shkaktuar semundjen , qe ne disa raste nevojitet edhe me miliona dhe semundjen , qe ne disa raste nevojitet edhe me miliona dhe miliarda mikroorganizma.miliarda mikroorganizma. Ky numer kaq i madh me salmonelle mund te gjendet Ky numer kaq i madh me salmonelle mund te gjendet zakonishtë te ushqimet nga kafshet e infektuara , te cilat jane zakonishtë te ushqimet nga kafshet e infektuara , te cilat jane shumezuar , ose ne ato ushqime te cilat janë kontaminuar shumezuar , ose ne ato ushqime te cilat janë kontaminuar paraprakishtë nga këto bakterie .paraprakishtë nga këto bakterie . Prandaj , keto infeksione edhe paraqiten ne forme te Prandaj , keto infeksione edhe paraqiten ne forme te infeksioneve alimentare apo helmime ushqimore akute .infeksioneve alimentare apo helmime ushqimore akute .

Nder ushqimet me prejardhje shtazore , qe perdoren Nder ushqimet me prejardhje shtazore , qe perdoren ne praktiken e perditshme dhe qe me se lehti percillet ne praktiken e perditshme dhe qe me se lehti percillet salmonella eshte mishi i derrit , i kafsheve si lopet , salmonella eshte mishi i derrit , i kafsheve si lopet , prodhimet e ndryshme te tyre te llojllojshme , vezet prodhimet e ndryshme te tyre te llojllojshme , vezet sidomos ato nga rosat , qumshti dhe produktet e sidomos ato nga rosat , qumshti dhe produktet e qumshtit.qumshtit. Por perveq ushqimeve , keto infeksione mund te Por perveq ushqimeve , keto infeksione mund te percillen edhe me anen e kontaktit ne forme epidemike , percillen edhe me anen e kontaktit ne forme epidemike , si ne : spitale , reparte te femijeve dhe institucione te si ne : spitale , reparte te femijeve dhe institucione te tjera , ose dhe me anen e lodrave dhe sendeve te tjera , ose dhe me anen e lodrave dhe sendeve te kontaminuara , neqoftese personat e eksponuar jane me kontaminuara , neqoftese personat e eksponuar jane me imunitet te dobesuar .imunitet te dobesuar .

Patogjeneza dhe simptomatologjia e salmonellozavePatogjeneza dhe simptomatologjia e salmonellozave

Salmonella futet ne organizem nepermjet ingjestionit dhe ato Salmonella futet ne organizem nepermjet ingjestionit dhe ato se pari parazitojnë ne zorre , prandaj edhe efekti i pare eshte se pari parazitojnë ne zorre , prandaj edhe efekti i pare eshte pezmatimi i mukozes se zorreve ne traktin gastrointestinal .pezmatimi i mukozes se zorreve ne traktin gastrointestinal . Semundja shfaqet si nje : gastritis , gastroenteritis , enteritis , Semundja shfaqet si nje : gastritis , gastroenteritis , enteritis , kolitis .kolitis . Por salmonellozat kanë aftesi qe nga trakti digjestiv te kalojne Por salmonellozat kanë aftesi qe nga trakti digjestiv te kalojne ne gjak , si dhe ne inde dhe organe te ndryshme , atje te ne gjak , si dhe ne inde dhe organe te ndryshme , atje te shumezohen dhe te shkaktojnë pezmatime , qe paraqesin shumezohen dhe te shkaktojnë pezmatime , qe paraqesin simptomin infektiv te pergjithshem , gjegjesishtë të shkaktojne simptomin infektiv te pergjithshem , gjegjesishtë të shkaktojne edhe septicemi me lezione te lokalizuara dhe pezmatime edhe septicemi me lezione te lokalizuara dhe pezmatime piogjene ne organe te ndryshme dhe vende te ndryshme te piogjene ne organe te ndryshme dhe vende te ndryshme te njeriu .njeriu .

Prandaj , duke u bazuar ne patogjeneze salmonellozat ndahen Prandaj , duke u bazuar ne patogjeneze salmonellozat ndahen ne tri grupe te semundjeve si :ne tri grupe te semundjeve si : 1) si Gastroenteritis ac , 1) si Gastroenteritis ac , 2) Sy. Tifoide dhe 2) Sy. Tifoide dhe 3) si Septikemi , me lokalizim te infektit në shumë vende të 3) si Septikemi , me lokalizim te infektit në shumë vende të trupit te njeriut .trupit te njeriut . Duke u bazuar edhe ne shkaktarin e semundjes , kemi edhe Duke u bazuar edhe ne shkaktarin e semundjes , kemi edhe paraqitjen e ketyre sindromeve , mirëpo koheve te fundit edhe qdo paraqitjen e ketyre sindromeve , mirëpo koheve te fundit edhe qdo salmonellë mund te paraqesë sindromet e llojllojshme të cekura salmonellë mund te paraqesë sindromet e llojllojshme të cekura me lartë .me lartë .

Helmimi alimentar i shkaktuar nga salmonella ( Gastroenteritis Helmimi alimentar i shkaktuar nga salmonella ( Gastroenteritis ac. ) , eshte i karakterizuar me nje trias te simptomeve ( si dhe ac. ) , eshte i karakterizuar me nje trias te simptomeve ( si dhe helmimet e tjera alimentare ) si : te vjella , me barkqitje dhe helmimet e tjera alimentare ) si : te vjella , me barkqitje dhe dhimbje ne stomak .dhimbje ne stomak . Inkubacioni i semundjes eshte nga 12-72 ore , zakonishtë deri Inkubacioni i semundjes eshte nga 12-72 ore , zakonishtë deri në 24 ore.në 24 ore. Sëmundja fillon shpejt me : ethe , temperature , mundime ne Sëmundja fillon shpejt me : ethe , temperature , mundime ne stomak , dhimbje te kokes , mararamendje , me nje lemze te stomak , dhimbje te kokes , mararamendje , me nje lemze te theksuar , me shqetesim , dhimbje ne stomak , te vjella , barkqitje theksuar , me shqetesim , dhimbje ne stomak , te vjella , barkqitje profuze , te cilat kanë erë të rendë , ngjyrë të verdhë ,ndërsa me profuze , te cilat kanë erë të rendë , ngjyrë të verdhë ,ndërsa me vonë ato behen krejtesisht ujore .vonë ato behen krejtesisht ujore . Përveq ketyre simtomeve qe lidhen me infeksionin paraqiten Përveq ketyre simtomeve qe lidhen me infeksionin paraqiten edhe : etje e madhe , plogeshti , manifestime cerebrale si edhe : etje e madhe , plogeshti , manifestime cerebrale si shqetesime , pergjumesi , pagjumesi , etj.shqetesime , pergjumesi , pagjumesi , etj.

Ndersa te format Ndersa te format shumë të rënda shumë të rënda kemi : te vjella te shumta kemi : te vjella te shumta dhe jashtëqitje të panumërta . Paraqitet nje gjendje e rende e dhe jashtëqitje të panumërta . Paraqitet nje gjendje e rende e quajtur koler-nostras , e cila karakterizohet me nje dehidrim te quajtur koler-nostras , e cila karakterizohet me nje dehidrim te rendë deri ne toksikoze , tharje e mukozes se gojes dhe afoni , rendë deri ne toksikoze , tharje e mukozes se gojes dhe afoni , ngerqe e muskujve te kembeve , kolaps , oligo-anuri , etj.ngerqe e muskujve te kembeve , kolaps , oligo-anuri , etj. Temperatura shpejt ngritet nga 38 deri ne 40 grad dhe ajo Temperatura shpejt ngritet nga 38 deri ne 40 grad dhe ajo zakonisht qendron deri ne 2-5 dite . Pas paraqitjes se zakonisht qendron deri ne 2-5 dite . Pas paraqitjes se temperatures ne tablon klinike dominon dhimbja e stomakut dhe temperatures ne tablon klinike dominon dhimbja e stomakut dhe barkqitja .barkqitja . Te format mesatare te semundjes këto simptome zgjasin 2-5 Te format mesatare te semundjes këto simptome zgjasin 2-5 dite , ndesa te format e renda semundja mund te zgjat edhe me dite , ndesa te format e renda semundja mund te zgjat edhe me jave te tera .jave te tera . Barkqitja mund te zgjase edhe disa dite pas renjës së Barkqitja mund te zgjase edhe disa dite pas renjës së temperatures , qe eshte karakteristike e ketij infeksioni me temperatures , qe eshte karakteristike e ketij infeksioni me salmonella .salmonella .

Ne disa raste me simptome kolitike , kemi edhe Ne disa raste me simptome kolitike , kemi edhe paraqitjen edhe te jarges dhe gjakut ne jashqitje .paraqitjen edhe te jarges dhe gjakut ne jashqitje . Te femijet e vegjel dhe latantet semundja Te femijet e vegjel dhe latantet semundja manifestohet ne forme te nje ileo-koliti , apo te enteriti manifestohet ne forme te nje ileo-koliti , apo te enteriti me demtime patologjike ne pjesen terminale te ileumit me demtime patologjike ne pjesen terminale te ileumit dhe kolonit .dhe kolonit . Keto simptome jane pasoje e humbjes se lengjeve Keto simptome jane pasoje e humbjes se lengjeve permes vjelljeve dhe barkqitjeve , pasoje e infeksionit permes vjelljeve dhe barkqitjeve , pasoje e infeksionit apo veprimit toxik te salmonellave . Ndersa nje pjese e apo veprimit toxik te salmonellave . Ndersa nje pjese e tyre pasoje e demtimit dhe inflamacionit te mukoses tyre pasoje e demtimit dhe inflamacionit te mukoses gastroeintestinale .gastroeintestinale . Per shkak te vjelljes dhe barkqitjes , vjen deri te Per shkak te vjelljes dhe barkqitjes , vjen deri te humbja e lengjeve - dehidrimi dhe elektroliteve , humbja e lengjeve - dehidrimi dhe elektroliteve , hemokoncentrimi , zvogelimi i volumit te gjakut dhe hemokoncentrimi , zvogelimi i volumit te gjakut dhe kolapsi hemodinamik me iskemi renale .kolapsi hemodinamik me iskemi renale .

Pasoje e ketyre eshte :Pasoje e ketyre eshte : - dëmtimi i funksionit veshkore , - dëmtimi i funksionit veshkore , - oligo-anuria , - oligo-anuria , - paraqitja e uremisë me mekanizem te retensionit . - paraqitja e uremisë me mekanizem te retensionit . Per shkak te vjelljeve dhe barkqitjeve vjen deri te Per shkak te vjelljeve dhe barkqitjeve vjen deri te humbja e klorideve , ndersa si pasoje e infeksionit kemi humbja e klorideve , ndersa si pasoje e infeksionit kemi prodhimin e shtuar te azotit dhe demtimimin e prodhimin e shtuar te azotit dhe demtimimin e albuminave . Prandaj si perfundim vjen deri te albuminave . Prandaj si perfundim vjen deri te innsufiqienca renale akute e cila eshte shkaktare innsufiqienca renale akute e cila eshte shkaktare kryesore e vdekjes ne rastet e infeksioneve me kryesore e vdekjes ne rastet e infeksioneve me salmonella .salmonella .

Diagnoza e semundjesDiagnoza e semundjes Bazohet ne : Bazohet ne : - te dhenat klinike , - te dhenat klinike , - anketen epidemiologjike , - anketen epidemiologjike , Ndersa vertetohet ne : Ndersa vertetohet ne : - izolimin e salmonelles ne jashqitje . - izolimin e salmonelles ne jashqitje . Kjo forme e gastroenteritit ac. eshte pasqyra klinike më e Kjo forme e gastroenteritit ac. eshte pasqyra klinike më e shpeshte që e shkaktojnë salmonellet .shpeshte që e shkaktojnë salmonellet .

Ndër me te shpeshtat janë : Ndër me te shpeshtat janë : - Salmonella typhi morium , - Salmonella typhi morium , - S.cholera suis , - S.cholera suis , - S.blockly , - S.blockly , - S.Enterititis , - S.Enterititis , - S.win , etj. - S.win , etj.

Semundja paraqitet :Semundja paraqitet : - ne forme sporadike , - ne forme sporadike , - ne forme te infeksioneve shtepiake , - ne forme te infeksioneve shtepiake , - ndersa neper institute dhe kolektive te ndryshme ,e - ndersa neper institute dhe kolektive te ndryshme ,e duke u bazuar ne ushqimin kolektiv paraqitet sot me duke u bazuar ne ushqimin kolektiv paraqitet sot me shumë edhe epidemi alimentare .shumë edhe epidemi alimentare .

Eshte e pershkruar ne Suedi , nje epidemi e madhe Eshte e pershkruar ne Suedi , nje epidemi e madhe me salmonellë me 9.000 të sëmurë dhe 90 të vdekur.me salmonellë me 9.000 të sëmurë dhe 90 të vdekur.

Ne dg. diferenciale vjen nje gastroenterit i paraqitur nga Ne dg. diferenciale vjen nje gastroenterit i paraqitur nga enterotoksina stafilokoksike dhe gastroenteriti i shkaktuar nga enterotoksina stafilokoksike dhe gastroenteriti i shkaktuar nga Clostridi perfringens , por ne keto raste ecuria e semundjes eshte Clostridi perfringens , por ne keto raste ecuria e semundjes eshte e lehte , semundja zgjat me shkurt dhe temperatura nuk eshte e lehte , semundja zgjat me shkurt dhe temperatura nuk eshte shumë e ngritur.shumë e ngritur. Gastroenteriti i shkaktuar nga shigellat ( Sh.Flexner dhe Gastroenteriti i shkaktuar nga shigellat ( Sh.Flexner dhe Sh.sonnei ) , paraqiten ne forme grupore dhe ne keto raste do te Sh.sonnei ) , paraqiten ne forme grupore dhe ne keto raste do te kemi edhe raste tipike me sindromen dysenterike . kemi edhe raste tipike me sindromen dysenterike . Sindroma tifoze ( paratiphus abdominalis ) ose salmonelloza Sindroma tifoze ( paratiphus abdominalis ) ose salmonelloza me ethe ,ne princip nuk dallohet shume nga tifoja abdominale , me ethe ,ne princip nuk dallohet shume nga tifoja abdominale , por me dallim nga kjo forme klasike e tifos , ecuria e semundjes por me dallim nga kjo forme klasike e tifos , ecuria e semundjes me sallmonelloza tjera eshte me e shkurter dhe e lehte , fillimi i me sallmonelloza tjera eshte me e shkurter dhe e lehte , fillimi i semundjes eshte i shpejtuar , pra inkubacioni eshte shume me i semundjes eshte i shpejtuar , pra inkubacioni eshte shume me i shkurter se sa te tifoja . Ndersa fillimi i semundjes eshte me i shkurter se sa te tifoja . Ndersa fillimi i semundjes eshte me i shpejtuar , e ne disa raste dhe shume i shpejte .shpejtuar , e ne disa raste dhe shume i shpejte .

Ne simtomat e semundjes kryesishtë dominojne :Ne simtomat e semundjes kryesishtë dominojne : - ato katarale , barkeqitjet jane te menjehershme , kemi pra nje - ato katarale , barkeqitjet jane te menjehershme , kemi pra nje tonsillitis , rhinitis , bronchitis respirator .tonsillitis , rhinitis , bronchitis respirator . Me vone semundja eshte si dhe te tifoja e zorreve , por Me vone semundja eshte si dhe te tifoja e zorreve , por temperatura eshte e tipit remitens .Dhe semundja zgjate më temperatura eshte e tipit remitens .Dhe semundja zgjate më shkurter , ndersa nderlikimet jane minimale dhe te rralla.shkurter , ndersa nderlikimet jane minimale dhe te rralla.

Paratihus abdominalis eshte zakonishtë e shkaktuar nga Paratihus abdominalis eshte zakonishtë e shkaktuar nga salmonellat , por qe ekskluzivishtë janë :salmonellat , por qe ekskluzivishtë janë : - S.paratyphi A dhe - S.paratyphi A dhe - S.parathiphi C, - S.parathiphi C, - ndersa primarishtë dhe S.parathyphi B parazite i njeriut - ndersa primarishtë dhe S.parathyphi B parazite i njeriut Mirëpo jo rrallë infeksioni mund tëe shkaktohet dhe nga Mirëpo jo rrallë infeksioni mund tëe shkaktohet dhe nga salmonella tjera te shumta ( S.blockley , Cholera , Suis , Typhi salmonella tjera te shumta ( S.blockley , Cholera , Suis , Typhi murium , etj ) .murium , etj ) .

SEPTIKEMIASEPTIKEMIA

Me demtime te lokalizuara , neper vende te ndryshme te Me demtime te lokalizuara , neper vende te ndryshme te organizmit eshte nje semundje e rrallë e salmonellave , por se ajo organizmit eshte nje semundje e rrallë e salmonellave , por se ajo haset ne kazuistiken mjekesore .haset ne kazuistiken mjekesore . Eshte semundje me e rende se paratipjoja abdominale dhe ajo Eshte semundje me e rende se paratipjoja abdominale dhe ajo e gastroneritit akut . Te kjo gjendje klinike kemi futjen e detyruar te e gastroneritit akut . Te kjo gjendje klinike kemi futjen e detyruar te salmonelleave ne gjak , ndersa keto mikrobe marrin dhe veqori te salmonelleave ne gjak , ndersa keto mikrobe marrin dhe veqori te kokeve piogjene dhe demtojne inde dhe organet qe jane te kokeve piogjene dhe demtojne inde dhe organet qe jane te ngjajshme me koket pigjene nga stafilokuku dhe streptokoku ngjajshme me koket pigjene nga stafilokuku dhe streptokoku piogjene , si per nga veprimi patogjen ashtu dhe nga lokalizimi i piogjene , si per nga veprimi patogjen ashtu dhe nga lokalizimi i infeksioneve neper trup .infeksioneve neper trup . Ky sindrom paraqitet rrallë dhe ne formen sporadike , ne ata Ky sindrom paraqitet rrallë dhe ne formen sporadike , ne ata persona te kondicionuar : te moshat e vogla feminore ,dhe rrallë persona te kondicionuar : te moshat e vogla feminore ,dhe rrallë edhe ne te moshuarit .edhe ne te moshuarit . Ne te posalindurit semundja mund te perhapet edhe ne forme Ne te posalindurit semundja mund te perhapet edhe ne forme epidemike neper ente perkatese.epidemike neper ente perkatese.

Tabloja klinikeTabloja klinike

E Eshte sikur ajo e sepses , e shaktuar nga bakteriet piogjene ,shte sikur ajo e sepses , e shaktuar nga bakteriet piogjene , - temperatura remitente apo intermitente , - temperatura remitente apo intermitente , - ethe , - ethe , - dridhje trupore me djersitje dhe metastaza bakterore neper - dridhje trupore me djersitje dhe metastaza bakterore neper organe tjera , duke shaktuar dhe fokuse septike.organe tjera , duke shaktuar dhe fokuse septike.

Lokalizimi me i shpeshte i ketyre fokuseve septike eshte : Lokalizimi me i shpeshte i ketyre fokuseve septike eshte : - sistemi i kockave , - sistemi i kockave , - nyjet e extremitetteve , - nyjet e extremitetteve , - sistemi respirator , - sistemi respirator , - valvulat e zemres , - valvulat e zemres , - cipat e trunore , - cipat e trunore , - pleura , - pleura , - veshket dhe - veshket dhe - vezika felle . - vezika felle .

Ne kete sindrom sepikopiemik rendesi ka per tu Ne kete sindrom sepikopiemik rendesi ka per tu cekur dhe te ashtuqujturat cekur dhe te ashtuqujturat salmoneloza sekundare .salmoneloza sekundare . Kjo gjendje paraqiten te femijet e vegjel si dhe Kjo gjendje paraqiten te femijet e vegjel si dhe personat e moshuar , si dhe te moshat e tjera , tek te personat e moshuar , si dhe te moshat e tjera , tek te cilet eshte e ulur rezistenca e organizmit nga faktoret jo cilet eshte e ulur rezistenca e organizmit nga faktoret jo infeksioz dhe infeksioz nga trauma , malnutricioni etj.infeksioz dhe infeksioz nga trauma , malnutricioni etj. Gjithashtu kjo semundje takohet dhe te te semurit me Gjithashtu kjo semundje takohet dhe te te semurit me malarie , me disenetri , te njerezit qe vuajn nga diabeti , malarie , me disenetri , te njerezit qe vuajn nga diabeti , ateroskleroza , endokarditi , neoplazmat malinje etj.ateroskleroza , endokarditi , neoplazmat malinje etj. Te keta persona pershkak te ules se rezistences se Te keta persona pershkak te ules se rezistences se organizmit salmonellet kalojnë ne gjak dhe organe te organizmit salmonellet kalojnë ne gjak dhe organe te ndryshme dhe shkaktojne ndryshime inflamatore , ndryshme dhe shkaktojne ndryshime inflamatore , ndersa nga te gjitha salmonellat me se shumti e ndersa nga te gjitha salmonellat me se shumti e shkaktojnë : S.tifi morium,S.cholera suis,S.schottmulleri.shkaktojnë : S.tifi morium,S.cholera suis,S.schottmulleri.

Diagnoza e semundjesDiagnoza e semundjes

Bazohet ne:Bazohet ne: - Identifikimin e shkaktarit ne gjak apo fokuset - Identifikimin e shkaktarit ne gjak apo fokuset metastatike ,metastatike , - Reaksionin e Vidalit , - Reaksionin e Vidalit , Ndërsa na ndihmon : Ndërsa na ndihmon : - Pasqyra klinike , si dhe - Pasqyra klinike , si dhe - Anketa epidemiologjike. - Anketa epidemiologjike.

TerapiaTerapia

Bazohet ne :Bazohet ne : - Rehidrim dhe - Rehidrim dhe - Dietë , duke e plotesuar sasine e lengjeve dhe - Dietë , duke e plotesuar sasine e lengjeve dhe elektroliteve, me rruge per orale , apo parenterale .elektroliteve, me rruge per orale , apo parenterale .

Chloramphenicoli dhe antimikrobiket e tjere, duke u futur Chloramphenicoli dhe antimikrobiket e tjere, duke u futur dhe kinolonet , jane me veprim te mire in vitro ( te format septike dhe kinolonet , jane me veprim te mire in vitro ( te format septike dhe paratifo abdominale , ndersa moshat feminore me pak se 10 dhe paratifo abdominale , ndersa moshat feminore me pak se 10 vjeq , jo kinolonet . )vjeq , jo kinolonet . )

ProfilaxaProfilaxa

P Profilaxa e salmonellozave jo tifoze eshte e shum llojet , rofilaxa e salmonellozave jo tifoze eshte e shum llojet , sherbimi veterinare ne ushqimin me origjine jo shtazore ,ne sherbimi veterinare ne ushqimin me origjine jo shtazore ,ne produktet ushqimore si masa preventive bejne pjese edhe produktet ushqimore si masa preventive bejne pjese edhe paraqitja e semundjes qe te pengohet perhapja e saj , paraqitja e semundjes qe te pengohet perhapja e saj , bashkepunimi i mire ne mes te sherbimit mjekesor dhe veteriar ne bashkepunimi i mire ne mes te sherbimit mjekesor dhe veteriar ne luftimin e salmonellozave , shiqimi i kafsheve para therjes se tyre , luftimin e salmonellozave , shiqimi i kafsheve para therjes se tyre , pergatitja e tyre ne pike pamje higjienike , niveli i ushqimit ne pergatitja e tyre ne pike pamje higjienike , niveli i ushqimit ne vendet ku perpunohet , niveli adekuat i higjienes se personave qe vendet ku perpunohet , niveli adekuat i higjienes se personave qe merren me pergatitjen e ushqimeve , ruajtja e ushqimeve ne merren me pergatitjen e ushqimeve , ruajtja e ushqimeve ne vende adekuate(frigorifera)dhe asgjesimi i insekteve . Rendesi vende adekuate(frigorifera)dhe asgjesimi i insekteve . Rendesi shumë te madhe ka perpunimi i mire i ushqimeve para se ata te shumë te madhe ka perpunimi i mire i ushqimeve para se ata te konservohen.konservohen.

B. Helmimet me ushqim me shkaktar tëB. Helmimet me ushqim me shkaktar të tjerë bakteror tjerë bakteror

Edhe disa baktere te tjera nese vijnë me ushqim to mund te Edhe disa baktere te tjera nese vijnë me ushqim to mund te shumëzohen dhe paraqesin pasqyre klinike te ngjajshme sikurse shumëzohen dhe paraqesin pasqyre klinike te ngjajshme sikurse salmonellozat e tjera .salmonellozat e tjera . Nder bakteret me te shpeshta qe paraqesin infeksion alimentar Nder bakteret me te shpeshta qe paraqesin infeksion alimentar jan edhe keto baktere :jan edhe keto baktere : 1) 1) Shigella flexneriShigella flexneri dhe dhe shigella sonneishigella sonnei , , shkaktaret me te shpeshtë te disenterisë bacilare , nese shkaktaret me te shpeshtë te disenterisë bacilare , nese gjenden ne ushqim ne nje sasi te madhe , paraqesin apo gjenden ne ushqim ne nje sasi te madhe , paraqesin apo shkaktojnë nje gastroenterit febril akut , i cili ne pikepamje klinike shkaktojnë nje gastroenterit febril akut , i cili ne pikepamje klinike eshte veshtire te dallohet nga ai i shkaktuar nga salmonella , eshte veshtire te dallohet nga ai i shkaktuar nga salmonella , mirëpo , nëse semundja paraqitet te nje grup i madh i njerëzëve mirëpo , nëse semundja paraqitet te nje grup i madh i njerëzëve mund të gjenden edhe ndonje i sëmure me sëmundjen e mund të gjenden edhe ndonje i sëmure me sëmundjen e disenterisë , prandaj dhe etiologjia e semundjes do te jete e qarte.disenterisë , prandaj dhe etiologjia e semundjes do te jete e qarte.

2) Streptococcus faececalis ,2) Streptococcus faececalis , nje bakterie e rregullt e zorreve , mund te paraqes nje nje bakterie e rregullt e zorreve , mund te paraqes nje helmim ushqimore nese ne ushqimin e konservuar shumezohet helmim ushqimore nese ne ushqimin e konservuar shumezohet ne permasa te medhaja .ne permasa te medhaja . Simptomatologjia e semundjes eshte lehte e pranishme dhe Simptomatologjia e semundjes eshte lehte e pranishme dhe shoqerohet me : mundime dhe ndonjeherë me te vjella , me shoqerohet me : mundime dhe ndonjeherë me te vjella , me ngerqe ne stomak dhe barkqitje , teperatura zakonisht nuk eshte e ngerqe ne stomak dhe barkqitje , teperatura zakonisht nuk eshte e ngritur .ngritur . Inkubacioni i semundjes paraqitet pas 2-18 oreve , qe nga Inkubacioni i semundjes paraqitet pas 2-18 oreve , qe nga konsumimi i ushqimit te kontaminuar dhe semundja kalon konsumimi i ushqimit te kontaminuar dhe semundja kalon spontanisht pas disa oreve .spontanisht pas disa oreve .

Shkaktar te diarreve bakterore jane edhe :Shkaktar te diarreve bakterore jane edhe : - vibrio parahemolitikus dhe - vibrio parahemolitikus dhe - bacilus cereus ,si dhe - bacilus cereus ,si dhe - helikobacter pilory. - helikobacter pilory. 3) Vibrio parahaemolyticus 3) Vibrio parahaemolyticus Eshte shkaktar i gastroenteritit bakteror . Kjo baktere Eshte shkaktar i gastroenteritit bakteror . Kjo baktere zakonisht gjendet ne ujin bregdetar ,prandaj edhe ky helmim zakonisht gjendet ne ujin bregdetar ,prandaj edhe ky helmim alimentar eshte edhe drejtperdrejt ose terthorazi me ujin bregdetar alimentar eshte edhe drejtperdrejt ose terthorazi me ujin bregdetar ose ushqimin apo kontaktin me peshqit bregdetar .ose ushqimin apo kontaktin me peshqit bregdetar . Kemi te bejme me nje infeksion me teper sesa intoxication , Kemi te bejme me nje infeksion me teper sesa intoxication , ndersa semundja fillon pas 12 oresh deri ne 48 ore te konsumimit ndersa semundja fillon pas 12 oresh deri ne 48 ore te konsumimit te ushqimit te kontaminuar.te ushqimit te kontaminuar. Simptom dominant eshte : paraqitja e dhimbje ne stomak dhe Simptom dominant eshte : paraqitja e dhimbje ne stomak dhe më vone kemi edhe simptome te tjera sikurse barkqitja , më vone kemi edhe simptome te tjera sikurse barkqitja , mundimet , te vjellat . Shumë pak shfaqet temperatura .mundimet , te vjellat . Shumë pak shfaqet temperatura . Ky vibrion eshte i njohur si shkaktari kryesor i helmimeve Ky vibrion eshte i njohur si shkaktari kryesor i helmimeve ushqimore ne Japoni , pasi qe atje perdoret ushqimi pregatitur ushqimore ne Japoni , pasi qe atje perdoret ushqimi pregatitur bregdetar me peshqi etj.bregdetar me peshqi etj.

Ky vibrion krijon nje enterotoxine dhe paraqet humbje te Ky vibrion krijon nje enterotoxine dhe paraqet humbje te lengjeve dhe demton indin . Per pasojë kemi edhe nje sindrom lengjeve dhe demton indin . Per pasojë kemi edhe nje sindrom disenterike .disenterike . Jashtëqitjet janë ujore , por mund te jenë edhe me permasa Jashtëqitjet janë ujore , por mund te jenë edhe me permasa mukusi dhe gjak . Peveq kesaj mund te paraqiten dhe ngerqet ne mukusi dhe gjak . Peveq kesaj mund te paraqiten dhe ngerqet ne stomak edhe dhimbjet e kokes .stomak edhe dhimbjet e kokes . Vibrioni –non-01, janë të ngjajshme me vibriokoleren , por nuk Vibrioni –non-01, janë të ngjajshme me vibriokoleren , por nuk aglutinohen me antiserumin me 01 . Mund te paraqes nje simptom aglutinohen me antiserumin me 01 . Mund te paraqes nje simptom sikurse gastroenteriti qe u cek me pare.sikurse gastroenteriti qe u cek me pare.

4) Bacilus cereus 4) Bacilus cereus Ky shkaktar mund te paraqes semundje nese gelltitet ne Ky shkaktar mund te paraqes semundje nese gelltitet ne sasi te madhe .sasi te madhe . Inkubacioni është rreth 12ore . Inkubacioni është rreth 12ore . Semundja paraqitet me : dhimbje abdominale , temesma dhe Semundja paraqitet me : dhimbje abdominale , temesma dhe mundime . Temperatura dhe vjellja zakonisht nuk paraqiten .mundime . Temperatura dhe vjellja zakonisht nuk paraqiten . Semundja zakonishtë kalon për disa orë deri në 12 orë. Semundja zakonishtë kalon për disa orë deri në 12 orë.

5). Gastroenetritis i shkaktuar nga enterotoxina e stafilokokut5). Gastroenetritis i shkaktuar nga enterotoxina e stafilokokut apo siqe njihet ndryshe helmimi toxik me ushqime apo siqe njihet ndryshe helmimi toxik me ushqime

Ben pjese ne semundjet me te shpeshta ne kuader te Ben pjese ne semundjet me te shpeshta ne kuader te helmimeve alimentare , se bashku me salmonelloza .helmimeve alimentare , se bashku me salmonelloza . Shaktohet nga nje toksine e prodhuar me pare nga tipi i Shaktohet nga nje toksine e prodhuar me pare nga tipi i stafilokokut e quajtur : enterotokisine stafilokoksike .stafilokokut e quajtur : enterotokisine stafilokoksike . Stafilokoku eshte nje parazite i rendomte i nazofaringuit Stafilokoku eshte nje parazite i rendomte i nazofaringuit (mukozes nazofaringjeale ) , i lekures , prandaj mundet lehtë nga (mukozes nazofaringjeale ) , i lekures , prandaj mundet lehtë nga ketu te vije deri ne materjet ushqimore qe konsumohen . Aty ai ketu te vije deri ne materjet ushqimore qe konsumohen . Aty ai shumëzohet me shpejtësi dhe prodhon nje entero-toksine . Meqe shumëzohet me shpejtësi dhe prodhon nje entero-toksine . Meqe kjo toksine eshte rezistente ndaj temperaturave , i qendron kjo toksine eshte rezistente ndaj temperaturave , i qendron temperatures se vlimit per 1 ore rreshtazi , nuk do e shkatërrojë temperatures se vlimit per 1 ore rreshtazi , nuk do e shkatërrojë edhe nje nxemje e ushqimeve apo ngrohje e lehtë e tyre .edhe nje nxemje e ushqimeve apo ngrohje e lehtë e tyre . Tabloja klinike e semundjes : eshte e menihershme dhe eshte Tabloja klinike e semundjes : eshte e menihershme dhe eshte aq karakteristike sa qe ajo mundet dhe klinikisht te njihet . Fillimi aq karakteristike sa qe ajo mundet dhe klinikisht te njihet . Fillimi eshte i pernjihershem . Inkubacioni shume i shkurter per 2,5 deri 3 eshte i pernjihershem . Inkubacioni shume i shkurter per 2,5 deri 3 ore ( 1-6 ore ) .ore ( 1-6 ore ) .

Temperatura nuk eshte e ngritur , ndersa klinika ka te vjella te Temperatura nuk eshte e ngritur , ndersa klinika ka te vjella te shumta .shumta . Ndaj barkqitjeve te semuret ndjehen te lodhur , molisur dhe Ndaj barkqitjeve te semuret ndjehen te lodhur , molisur dhe ndjehen se kane semundje te rende te bregdetare dhe sikur se ndjehen se kane semundje te rende te bregdetare dhe sikur se dojne me vdek .por gjendja permirsohet shpejte .dojne me vdek .por gjendja permirsohet shpejte . Te gjithe te semuret qe kane ngrënë të njëjtin ushqim per shkak Te gjithe te semuret qe kane ngrënë të njëjtin ushqim per shkak te inkubacionit te shkurtër semuren ne te njeten kohe .te inkubacionit te shkurtër semuren ne te njeten kohe . Semundja paraqitet ne forme : sporadike dhe grupore , por dhe Semundja paraqitet ne forme : sporadike dhe grupore , por dhe ne forme te epidemive te medha , sidomos gjate muajve te veres, ne forme te epidemive te medha , sidomos gjate muajve te veres, neper qytete si pasoje e konsumimit te ushqimeve te neper qytete si pasoje e konsumimit te ushqimeve te kontaminuara si te : qyftetve , kolaqave dhe prodhimeve te kontaminuara si te : qyftetve , kolaqave dhe prodhimeve te ngjashme me kreme dhe emebelsirave , siqe jane akulloret e te ngjashme me kreme dhe emebelsirave , siqe jane akulloret e te tjera.tjera.

6). Gastroenteritis acuta i shkaktuar nga Clostridium perfringens6). Gastroenteritis acuta i shkaktuar nga Clostridium perfringens ( Cl.welchii ) ( Cl.welchii )

Ne kohet e fundit po paraqiten gjithnjë e me shpeshë raste Ne kohet e fundit po paraqiten gjithnjë e me shpeshë raste sporadike dhe epidemi alimentare me ushiqimet e produkteve te sporadike dhe epidemi alimentare me ushiqimet e produkteve te konzervuara ushqimore , me mishna dhe produkte te ngjajshme , konzervuara ushqimore , me mishna dhe produkte te ngjajshme , qe eshte ngrohur disa dite apo ore me pare para perdorimit .qe eshte ngrohur disa dite apo ore me pare para perdorimit . Më së shumti tek femijet dhe personat qe kane perdorur keto Më së shumti tek femijet dhe personat qe kane perdorur keto ushqime neper spitale , kantina neper shkolla etj.ushqime neper spitale , kantina neper shkolla etj. Shkaktar i ketyre helmimeve jane: tipi A i Cl. Perfringens , cili Shkaktar i ketyre helmimeve jane: tipi A i Cl. Perfringens , cili per dallim nga tipi klasik eshte se sporet e tij i qendrojne per dallim nga tipi klasik eshte se sporet e tij i qendrojne temperaturave shume te larta te vlimit , nga 1- 4 ore , ndersa temperaturave shume te larta te vlimit , nga 1- 4 ore , ndersa sporet e gangrenes gazeoze mbyten ne para temperatures se sporet e gangrenes gazeoze mbyten ne para temperatures se vlimit .vlimit . Ky tip i toksines eshte i perhapur ne natyre dhe gjendet ne 2-5 Ky tip i toksines eshte i perhapur ne natyre dhe gjendet ne 2-5 % e personave te shendoshe , ne jashtqitjet e kafshëve dhe ne % e personave te shendoshe , ne jashtqitjet e kafshëve dhe ne ushqime te ngrira ( ne 10 – 20 % e mostrave )ushqime te ngrira ( ne 10 – 20 % e mostrave )

Inkubacioni te helimimi me klostridum eshte nga 9-24 ore .Inkubacioni te helimimi me klostridum eshte nga 9-24 ore . Semundja mundet lehtë të dg. dhe dallohet nga helmimet e Semundja mundet lehtë të dg. dhe dallohet nga helmimet e tjera , sepse ka karakteristika te veqanta :tjera , sepse ka karakteristika te veqanta :- temperatura eshte rrallë e ngritur , ndersa - simtoma dominante - temperatura eshte rrallë e ngritur , ndersa - simtoma dominante eshte barkqitja dhe dhembje ne stomak , kanë dhe nauze .eshte barkqitja dhe dhembje ne stomak , kanë dhe nauze . Simtomatologjia zgjate l2 der 24 ore dhe kalon vetvetiu . Simtomatologjia zgjate l2 der 24 ore dhe kalon vetvetiu . Shkaktari izolohet ne jashqitjet e te semureve edhe deri ne 2 Shkaktari izolohet ne jashqitjet e te semureve edhe deri ne 2 jave pas semundjes në 50 % te jashtqitjeve . Raste me jave pas semundjes në 50 % te jashtqitjeve . Raste me vdekshmeri jane te rralla edhe atë te të moshuarit .vdekshmeri jane te rralla edhe atë te të moshuarit . Semundja eshte e shpeshte dhe lajmerohet ne forme : Semundja eshte e shpeshte dhe lajmerohet ne forme : epidemie dhe sporadike .epidemie dhe sporadike . Sipas inkubacionit semundja paraqitet si : infeksion ndersa Sipas inkubacionit semundja paraqitet si : infeksion ndersa sipas simptomatologjise ajo i gjason intoksikacionit ( e shkurter sipas simptomatologjise ajo i gjason intoksikacionit ( e shkurter dhe rrjedhje afebrile ) .dhe rrjedhje afebrile ) .

TerapiaTerapia

Eshte: Eshte: - Rehidruese , - Rehidruese , - Simptomatike dhe - Simptomatike dhe - Dietale , - Dietale , qe sa me pare të bëhet plotësimi i lëngjëve me elektrolite dhe qe sa me pare të bëhet plotësimi i lëngjëve me elektrolite dhe kripërave, me rrugen :kripërave, me rrugen : - perorale ose - perorale ose - parenterale ( infuzione , me tretje - parenterale ( infuzione , me tretje fizilogjike NaCl 0,9% ,tretje Ringeri , e te ngjajshme . )fizilogjike NaCl 0,9% ,tretje Ringeri , e te ngjajshme . ) Vetem te rastet me shigelloze jepen : antimikrobiket - Vetem te rastet me shigelloze jepen : antimikrobiket -kotrimokasoli-bactrim , ose antibiotiket ,kotrimokasoli-bactrim , ose antibiotiket ,

Tabela e klinikes, inkubacionit, e prognozes te toksikoinfeksionet alimentare :Tabela e klinikes, inkubacionit, e prognozes te toksikoinfeksionet alimentare :

simptomet salmonellozat Intoksikacioni me enterot. stafikok Toksikoinfekcioni me klostridiumsimptomet salmonellozat Intoksikacioni me enterot. stafikok Toksikoinfekcioni me klostridium

Inkubacioni l2-24 (5-72 ore) 2,5-3 ore(l-6 ore) 9-24 ore Inkubacioni l2-24 (5-72 ore) 2,5-3 ore(l-6 ore) 9-24 ore Vjellja +(++) ++++ Vjellja +(++) ++++ Barkqitjet +++ + ++Barkqitjet +++ + ++Temperatura e larte lehtë e ngritur rrallë e ngriturTemperatura e larte lehtë e ngritur rrallë e ngriturDehidrimi ++(+++) + -Dehidrimi ++(+++) + -zgjatja e sem. 3-5 dit 5-6 ore 12 orezgjatja e sem. 3-5 dit 5-6 ore 12 oreintervali 24 ore i shkurter 12 oreintervali 24 ore i shkurter 12 orei rastevei rasteveLetaliteti 1-2% O OLetaliteti 1-2% O O

C. ) Botulizmi C. ) Botulizmi Botulizmi paraqet intoxication alimentar i shkaktuar nga Botulizmi paraqet intoxication alimentar i shkaktuar nga ekzotoxina ( neurotoxina ) Clostridium botulinum , dhe ekzotoxina ( neurotoxina ) Clostridium botulinum , dhe karakterizohet me plogeshti extreme dhe lodhje te shpejtuar te karakterizohet me plogeshti extreme dhe lodhje te shpejtuar te muskularures se lemuar dhe terthorovijore .muskularures se lemuar dhe terthorovijore . Shkaktari i semundjes eshte clostridium botulinum gram+ , Shkaktari i semundjes eshte clostridium botulinum gram+ , anaerob , bacil sporogjen , i cili jeton ne natyre , si nje saprofit anaerob , bacil sporogjen , i cili jeton ne natyre , si nje saprofit dhe prej ketu mund te vijë ne ushqime te ndryshme .dhe prej ketu mund te vijë ne ushqime te ndryshme . Sporet jane shumë rezistente ndaj temperatures dhe Sporet jane shumë rezistente ndaj temperatures dhe nxehtesise , per kete arsye munden ne ushqimet e konservuara nxehtesise , per kete arsye munden ne ushqimet e konservuara te cilat nuk janë sterilizuar ne menyre adekuate te mbesin ne te cilat nuk janë sterilizuar ne menyre adekuate te mbesin ne jetese , ndersa kushtet anaerobe aty mund te shumezohen ,dhe jetese , ndersa kushtet anaerobe aty mund te shumezohen ,dhe te prodhojne toxinen e quajtur exotoxine neurogjene , qe eshte te prodhojne toxinen e quajtur exotoxine neurogjene , qe eshte edhe shkaktari i semundjes .edhe shkaktari i semundjes . Por ushqimi mire i pregatitur dhe i zier ne kohezgjatje prej 10 Por ushqimi mire i pregatitur dhe i zier ne kohezgjatje prej 10 min. mund ta neutralizojë toxinën.min. mund ta neutralizojë toxinën.

Ekzistojne disa serotipe antigjenike te kesaj bakterie ne Ekzistojne disa serotipe antigjenike te kesaj bakterie ne paraqitjen e semundjes . Mirëpo tipi A dhe B janë më të shpeshte. paraqitjen e semundjes . Mirëpo tipi A dhe B janë më të shpeshte. Raste sporadike dhe epidemi te vogla shfaqen ne rastin e Raste sporadike dhe epidemi te vogla shfaqen ne rastin e perdorimit te konservave ushqimore ( produktet e mishit , lengjet , perdorimit te konservave ushqimore ( produktet e mishit , lengjet , peme dhe perime ) si dhe ushqimeve te terura – ngrira .peme dhe perime ) si dhe ushqimeve te terura – ngrira . Dobesimi dhe lodhja e muskulatures paraqitet per shkak te Dobesimi dhe lodhja e muskulatures paraqitet per shkak te veprimit te toxines ne mbaresat nervore te muskujve , duke e veprimit te toxines ne mbaresat nervore te muskujve , duke e penguar lirimin e Acetilkolines .penguar lirimin e Acetilkolines . Simptomet e semundjes paraqiten pas 12-36 oreve ( ose nga Simptomet e semundjes paraqiten pas 12-36 oreve ( ose nga disa ore deri ne 8 dite ) pas konsumimit te ushqimit te prishur .disa ore deri ne 8 dite ) pas konsumimit te ushqimit te prishur .

Te 1/3 e pacienteve paraqiten simptoma ne formen e nje Te 1/3 e pacienteve paraqiten simptoma ne formen e nje gastroenteriti me : mundime , vjellje dhe barkqitje , ndersa te gastroenteriti me : mundime , vjellje dhe barkqitje , ndersa te shumica e te semureve nuk paraqiten fare simtomet shumica e te semureve nuk paraqiten fare simtomet gastrointestinale , por dominon simptomatologjia e dobesise gastrointestinale , por dominon simptomatologjia e dobesise muskulare , lodhjes se muskujve dhe paralises se muskujve , muskulare , lodhjes se muskujve dhe paralises se muskujve , marramendja , dhimbja e kokes , tharja e gjuhes se gojes dhe marramendja , dhimbja e kokes , tharja e gjuhes se gojes dhe opstipacioni .opstipacioni . Shenjat e para jane ne muskulaturen e syve , per shkak te Shenjat e para jane ne muskulaturen e syve , per shkak te parezes se akomodimit paraqitet : shiqim jo i qarte ( demtohet parezes se akomodimit paraqitet : shiqim jo i qarte ( demtohet nervi kranial III-IV –VI ) pupillat jane midriatike , i semuri eshte me nervi kranial III-IV –VI ) pupillat jane midriatike , i semuri eshte me vetedije , reaksioni ne drite mungon dhe paraqitet ptosa e vetedije , reaksioni ne drite mungon dhe paraqitet ptosa e kapakeve te syrit , nga pareza e bulbo- motorikes paraqitet kapakeve te syrit , nga pareza e bulbo- motorikes paraqitet diplopia e ndonjehere bulbuset jane te pa levizshem . Pershkak te diplopia e ndonjehere bulbuset jane te pa levizshem . Pershkak te demtimit te muskujve faringeal gëlltitja dhe te folurit janë te demtimit te muskujve faringeal gëlltitja dhe te folurit janë te veshtiresuar , ndersa uji apo ushqimi kthehet permes kavitetit veshtiresuar , ndersa uji apo ushqimi kthehet permes kavitetit nazal , shpeshhere mund te paraqitet edhe afonia totale .nazal , shpeshhere mund te paraqitet edhe afonia totale .

Te semuret me paralize faryngeale te muskulatures zakonisht Te semuret me paralize faryngeale te muskulatures zakonisht vdesin . Muskujt mastikator , pastaj muskujt e trupit dhe vdesin . Muskujt mastikator , pastaj muskujt e trupit dhe extremiteteve , paraqiten po ashtu mjaft te dobesuar.extremiteteve , paraqiten po ashtu mjaft te dobesuar. Keto paraliza zakonisht janë simetrike , ndersa keto demtime Keto paraliza zakonisht janë simetrike , ndersa keto demtime te muskujve janë me shumë pasojë e lodhjës së muskulatures te muskujve janë me shumë pasojë e lodhjës së muskulatures sesa të paralizës , pasi që në fillim të sëmurët mund ta bejnë sesa të paralizës , pasi që në fillim të sëmurët mund ta bejnë levizjen e orientuar .levizjen e orientuar . Reflexet janë të ruajtura , po ashtu dhe sensibiliteti . Reflexet janë të ruajtura , po ashtu dhe sensibiliteti . Pulsi eshte i shpejtuar . Pulsi eshte i shpejtuar . Kurse vdekja paraqitet per shkak te paralizes se muskulatures Kurse vdekja paraqitet per shkak te paralizes se muskulatures faringeale apo te pneumonive .faringeale apo te pneumonive . Insufiqienca respiratore eshte e pranishme , andaj edhe keta te Insufiqienca respiratore eshte e pranishme , andaj edhe keta te semure mbesin ne aparatet respiratore mekanike.semure mbesin ne aparatet respiratore mekanike.

Diagnoza e semundjesDiagnoza e semundjes

Bazohet ne : - pasqyren klinike dhe Bazohet ne : - pasqyren klinike dhe - shenjave klinike karakteristike : midriaza mund - shenjave klinike karakteristike : midriaza mund te paraqitet dhe te helmimi me belladone mirëpo ketu sensoriumi te paraqitet dhe te helmimi me belladone mirëpo ketu sensoriumi eshte i humbur .eshte i humbur . Dg. vertetohet me : gjetjen e toxineve ne gjakun e te Dg. vertetohet me : gjetjen e toxineve ne gjakun e te semureve, ne testin e neutralizimit ne kavie apo ne minjë apo semureve, ne testin e neutralizimit ne kavie apo ne minjë apo gjetjen e shkaktarit ne ushqimin e kontaminuar .gjetjen e shkaktarit ne ushqimin e kontaminuar .

PrognozaPrognoza

Eshte variabile dhe ajo mund te shkoje edhe lart . Eshte variabile dhe ajo mund te shkoje edhe lart . Sot mortaliteti te njerëzit mbi 60 vjeqare eshte rreth 30 % , Sot mortaliteti te njerëzit mbi 60 vjeqare eshte rreth 30 % , ndërsa në dg. e shpejt dhe mjekimin e tyre është rreth 4% .ndërsa në dg. e shpejt dhe mjekimin e tyre është rreth 4% .

TerapiaTerapia

Bazohet ne : Bazohet ne : - terapinë speciale dhe - terapinë speciale dhe - simptomatike . - simptomatike . Duhet sa ma pare te jepet : serumi prevalent qe permban Duhet sa ma pare te jepet : serumi prevalent qe permban antitoxinen A ,B dhe E .antitoxinen A ,B dhe E . Përveq dhenies se serumit , duhet te behet : Përveq dhenies se serumit , duhet te behet : - lavazha e stomakut , - lavazha e stomakut , - dhenia e laksativeve dhe - dhenia e laksativeve dhe - pastrimi i zorres se trashë me anën e klizmave . - pastrimi i zorres se trashë me anën e klizmave . Te semuret me probleme me gelltitje behet : traheotomia , Te semuret me probleme me gelltitje behet : traheotomia , ndersa te insufiqienca respiratore , ventilimi mekanik ne repartin e ndersa te insufiqienca respiratore , ventilimi mekanik ne repartin e mjekimit intensiv .mjekimit intensiv . Nese eshte porta hyrese e botulizmit plaga e infektuar , ajo Nese eshte porta hyrese e botulizmit plaga e infektuar , ajo duhet te perpunohet kirurgjikisht .duhet te perpunohet kirurgjikisht . Ne disa raste preferohet dhënja e Penicilines G 10 deri ne 20 Ne disa raste preferohet dhënja e Penicilines G 10 deri ne 20 milion / njesi ne dite , ose Metronidazol për 10 ditë rresht .milion / njesi ne dite , ose Metronidazol për 10 ditë rresht .Profilaxa:bazohet ne perdorimin e drejte te ushqimit dhe ushqimit Profilaxa:bazohet ne perdorimin e drejte te ushqimit dhe ushqimit te konservuar dhe ne gjujtjen e te gjitha ushqimeve te te konservuar dhe ne gjujtjen e te gjitha ushqimeve te dyshimta .Zierja e ushqimit per 10 min e shkaterron kete dyshimta .Zierja e ushqimit per 10 min e shkaterron kete toxine,Dhenia e serumit ,e atyre personave qe kan perdorur te toxine,Dhenia e serumit ,e atyre personave qe kan perdorur te njejtin ushqim si te semure ka nje rendesi shum te madhe sesa njejtin ushqim si te semure ka nje rendesi shum te madhe sesa

perdorimi i tij ne mjekimin e semundjes me simptomet e paraqituraperdorimi i tij ne mjekimin e semundjes me simptomet e paraqitura

ProfilaxaProfilaxa

Bazohet ne : - përdorimin e drejte te ushqimit dhe Bazohet ne : - përdorimin e drejte te ushqimit dhe ushqimit te konservuar dheushqimit te konservuar dhe - ne hudhjën e te gjitha ushqimeve te - ne hudhjën e te gjitha ushqimeve te dyshimta .dyshimta . Zierja e ushqimit per 10 min. e shkateron këtë toxine. Zierja e ushqimit per 10 min. e shkateron këtë toxine. Dhenia e serumit personave qe kanë perdorur te Dhenia e serumit personave qe kanë perdorur te njejtin ushqim si te semuret ka nje rëndësi shumë më të njejtin ushqim si te semuret ka nje rëndësi shumë më të madhe , sesa përdorimi i tij në mjekimin e sëmundjës madhe , sesa përdorimi i tij në mjekimin e sëmundjës me simptomet e paraqitura .me simptomet e paraqitura .