Sądy Unii Europejskiej System ochrony prawnej UE Marcin Górski, Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ
Sądy Unii Europejskiej
System ochrony prawnej UE
dr Marcin Górski, Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ
Sądy UE
Artykuł 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej„[…] Państwa Członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne do
zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii”.
106/77 Simmenthal II: sąd krajowy, mający w ramach swoich kompetencji za zadanie zastosować
przepisy prawa wspólnotowego, zobowiązany jest zapewnić pełną skuteczność tych norm, nie stosując w razie konieczności, z mocy własnych uprawnień, wszelkich, nawet późniejszych, sprzecznych z nimi przepisów ustawodawstwa krajowego, a prawo krajowe nie może przy tym wymagać od niego wnioskowania ani oczekiwania na zniesienie tych przepisów w drodze ustawodawczej lub w jakimkolwiek innym trybie konstytucyjnym
Struktura TSUE
Trybunał Sprawiedliwości
SądSąd ds. Służby Publicznej UE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (art. 19 ust. 1 TSUE)
Siedziba TSUE, Luksemburg
Jurysdykcja TSUE
Art. 19 ust. 3 TUE• w zakresie skarg wniesionych przez państwa
członkowskie, instytucje lub osoby fizyczne lub prawne
• w trybie prejudycjalnym• w innych sprawach przewidzianych
w Traktatach
Jurysdykcja TSUE
• Całość prawa UE (ale art. 275, 276 TFUE + Protokół 36)
• Obowiązek poszanowania – art. 344 TFUE C-459/03 Komisja przeciwko Irlandii (sprawa zakładów MOX)
• Nie może stwierdzić non liquet 294/83 Parti écologiste „Les Verts” przeciwko Parlamentowi
Europejskiemu
• ma charakter powierzony C-299/95 Friedrich Kremzow
Rodzaje postępowań przed TSUE
• Postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości UE (w zakresie prawa Unii Europejskiej) obejmują:
• skargi przeciwko państwom członkowskim (art. 258–260 TFUE),• skarga o stwierdzenie nieważności aktu (art. 263 TFUE),• skarga na bezczynność (art. 265 TFUE),• postępowanie prejudycjalne(art. 267 TFUE),• skarga odszkodowawcza przeciwko UE (art. 268 w związku z art. 340 TFUE),• skarga pracownicza przeciwko UE (art. 270 TFUE),• skarga zainteresowanego państwa członkowskiego o naruszenie postanowień
proceduralnych przy wydawaniu aktu Rady albo Rady Europejskiej na podstawie art. 7 TUE,
• zarzut bezprawności aktu o zasięgu ogólnym (art. 277 TFUE),• skarga przeciwko członkowi KE (art. 245 albo 247 TFUE),• prewencyjna kontrola umów międzynarodowych UE (art. 218 ust. 11 TFUE),• postępowanie prowadzone na podstawie klauzuli arbitrażowej (art. 272 TFUE) lub
kompromisoryjnej (art. 273 TFUE).
Struktura TS
• Członkowie: 27 sędziów, 8 rzeczników generalnych
• Powoływanie: art. 253 i 255 TFUE (+ decyzja 2010/124/UE)
• Kadencja: 6 lat• Immunitet• Prezes, Izby: 3-osobowa, 5-osobowa, wielka
izba, pełny skład, sekretarz
Marek Safjan
Sąd - jurysdykcja
• skargi bezpośrednie osób fizycznych i prawnych; • skargi państw przeciwko KE;• skargi państw przeciwko Radzie, dotyczące pomocy państwa,
antydumpingu i aktom wykonawczym (art. 291 TFUE); • skargi odszkodowawcze; • skargi dotyczące umów zawartych przez UE; • skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych;• Odwołania od orzeczeń Sądu ds. Służby Publicznej UE;• skargi przeciwko decyzjom Wspólnotowego Urzędu Ochrony
Odmian Roślin oraz Europejskiej Agencji Chemikaliów.
Irena Wiszniewska-Białecka
Sąd ds. Służby Publicznej UE
• Właściwość: rozpoznawanie w pierwszej instancji sporów między Unią a jej pracownikami na mocy art. 270 TFUE
• Skład: 7 sędziów• Izba: 3-osobowa
Irena Boruta
Wykonywanie orzeczeń
• orzeczenie wydane w trybie prejudycjalnym – musi być zastosowane przez sąd krajowy do rozstrzygnięcia w postępowaniu głównym
• orzeczenie stwierdzające nieważność aktu prawa wtórnego UE – podjęcie środków zapewniających wykonanie wyroku; ten sam obowiązek dotyczy orzeczenia stwierdzającego bezczynność (wydanego na podstawie art. 265 TFUE)
• orzeczenie stwierdzające naruszenie zobowiązania ciążącego na państwie członkowskim na mocy Traktatów (art. 258, 259 TFUE) – obowiązek niezwłocznego wykonania (art. 260 ust. 1 TFUE)
• orzeczenie nakazujące wypłatę przez Unię albo Europejski Bank Centralny odszkodowania na podstawie art. 340 TFUE –obowiązek wypłaty odszkodowania
• Zobowiązania pieniężne podmiotów prywatnych: art. 280 w zw. z art. 290 TFUE
Postępowanie
• Procedura pisemna – zdefiniowanie przedmiotu sporu
• Procedura ustna
Odrębnie: pytanie prejudycjalne
Rodzaje orzeczeń
• Wyroki są to orzeczenia rozstrzygające sprawę merytorycznie i mające charakter deklaratoryjny bądź konstytutywny
• Wyroki zaoczne – na wniosek skarżącego w sytuacji, gdy pozwany, któremu skarga została właściwie doręczona, nie złożył odpowiedzi na skargę
• Postanowienia dotyczą kwestii wpadkowych• Zarządzenia dotyczą organizacji postępowania,• Opinie są wydawane w przypadkach określonych
w Traktatach założycielskich,• Decyzje Prezesa dotyczą kwestii proceduralnych
o niewielkim znaczeniu
Apelacja
• Ograniczona do kwestii prawnych• Od Sądu do TS• od Sądu ds. SPUE do Sądu• Podstawy:- brak właściwości- naruszenie procedury (wpływ!)- naruszenie prawa UE• Termin: 2 miesiące
Rewizja
Artykuł 44 Statutu TSUEWniosek o rewizję wyroku można wnieść do Trybunału
Sprawiedliwości jedynie w związku z ujawnieniem okoliczności faktycznej, mogącej mieć decydujące znaczenie, nieznanej w chwili wydania wyroku ani Trybunałowi, ani stronie żądającej rewizji.
Postępowanie rewizyjne wszczyna się na mocy orzeczenia Trybunału, wyraźnie stwierdzającego istnienie nowej okoliczności faktycznej uzasadniającej rewizję i – tym samym – stwierdzającego dopuszczalność wniosku w tej sprawie.
Wniosku o rewizję nie można wnieść po upływie dziesięciu lat od wydania wyroku.
Inne postępowania dotyczące zapadłych orzeczeń
• Wniosek o interpretację orzeczenia• Wniosek o rektyfikację orzeczenia• Powództwo osoby trzeciej• Sprzeciw od wyroku zaocznego