Ramayana - Anonim

RAMAYANA

Asuman Belen zcan

Ankara niversitesi, Dil veTarih-Corafya Fakltesi UrduDili ve Edebiyan AnabilimDal'nda aratrma grevlisi.

Hatice Derya Can

Ankara niversitesi, Dil ve

Tarih-Corafya FakltesiHindoloji Anabilim Dal'ndaaratrma grevlisi.

RAMAYANA

indekiler

GR

Hint mitolojisinin kkeni Vedadnemine ( 1200) kadaruzanr. "Bilmek" anlamna gelenvid eyleminden tremi olanVeda szc "bilgi, gerek,kutsal bilgi" demektir.

Hindularn en eski kutsalkitaplar Vedalar drt tanedir.Arilerin bilinen ilk yazl metinleriRgveda'dr ve bu, Vedalar'n ennemlisidir. Rgveda on kitap ve

bin yirmi sekiz ilahiden oluur.lahilerde doal grnglerinbizzat kendilerine tapnlr. DierVedalar Yacurveda (kurbanbilgisi koleksiyonu),Samaveda(melodi bilgisi koleksiyonu) veAtharvaveda'dv (sihir bilgisikoleksiyonu). Vedik dneminikinci koleksiyonuBrahmanalar'dr. Brahmana'nmszck anlam "din alimiaklamalar"dr. Brahmanalar"kurban bilimine" bal metinlerolarak da tanmlanabilir. Bu

metinlerde en belirgin zellik,azizlerin hep n plandatutulmalardr, yle ki bazentanrlara eittirler.

Brahmanalar'dan sonra"orman metinleri" olarakadlandrlan Aranyakalar gelir.Bu retilerin konusuysa, kurbansimgecilii, mistisizm veBrahman felsefesidir.

Vedik dnemin son ksmnUpaniadlar oluturur.Upa+ni+sad eyleminden tretilen

szck "bir kimsenin dizinindibine oturmak" anlamndadr;burada Gurunun rencisineverdii eitimden bahsedilir.Bilinen Upaniad says on tr.Bunlarn ana retisi Atman(kiisel ruh) ile Brahman'n(evrensel ruh) bir ve ayn eyolduudur.

Epik dnemdevarlngsteren Destanlar vePuranalar karmak olan Hintmitolojisi iin ok nemlidir.Hindilerin hayatnda nemli rol

oynayan Ramayana,Mahabharata ve Harivama adldestanlar halk tarafndan sevilenkahramanlara aittir. Sanskritdiliyle ve epik vezinleyazlmlardr. Destanlarn de Vinu dinine ve mitolojisineaittirler.

Maurya dneminde (300100) ortaya ktklar sanlanHint halk destanlarnn ne zamanyazldklar konusunda kesin birbilgi yoktur. Destanlar yazyageirilmeden nce; saraylarda

yaayan ehzade ve prensleriverek sanatlarn ortaya koyansuta ad verilen ozanlartarafndan kurban ritlerisrasnda ezbere okunurlard.Dolaysyla destanlarn birokksmnn daha sonrakizamanlarda eklenmi olduukans gldr.

Destanlarn konular KuzeyHindistan'da geer." . ..Sarayentrikalar ve iktidarmcadeleleri yapIr...YazIbiimleri Avrupa destanlarnn

yazl biimleriyle benzeir. Bubenzerlik vg yadrmasahneIerinde ve savaIardayapIan atmaIarda gzearpar... "L Destanlara konuolan merkezler birbirine oldukayakndr. rnein Ramayana'nnmerkezi Ayodhya, Mahabharatadestannn merkezi Hastinapurave Harivama'nn merkeziMathura'dr. Bu bykdestandan en eskisi olarak kabuledilen Ramayana bilge Valnikitarafndan iir eklinde

anlatlm bir destandr. V.yzylda bir araya getirildiitahmin edilen Ramayanabugnk eklini bir ya da ikiyzyl sonra almtr. Destan ilkderleyen edebiyatIarn gerekiIe sahteyi birbirinden ayrmakiin herhangi bir abagstermemeleri daha sonralarpekok Ramayana'nnyazlmasn kolaylatrmtr. Buyazlan destan taklitleri zgnRamayana'nn ekirdeini esasalm, destan yazarlar kendi

blgesel corafi durumlar,halkn yaam tarz, gelenek vegrenekleri dorultusundadestan deiik ekildeyorumlamlardr. "rnein,Assam Edebiyat yazarlarndanKrttivasa, Rama'y doduuzaman drt elli olaraktanmlar."2

2) Raghavan, V.,TheRamayana TraditionlnAsia,Madras, 1980, s. 586.

Vinu dinine ait Ramayana

dier dinlere mensup yazarlarnda dikkatini ekmi ve kendiinanlarna gre destanyazmlardr. rnein "S I.yzyln ikinci yarsnda Cainistkei Vimala Suri tarafndankaleme alnm olanPaumaariya "Padmaarita" adleserde Rama efsanesi, Cainistinan ve felsefe grne greyeniden yazlmtr."3

3) Winternitz, M.A., A Historyoflndian literatre, Calcutta,1935, s. 513514.

Eski Hint geleneiRamayana'y ilk iir yani "adikavya", yazar Valmiki'yi de ilkair yani "adi kavi" olarak kabuleder. Ramayana'y yazyageiren Valmiki Ramayana'nnbirinci ve yedinci blmlerindebir aziz olarak karmza kar.Ancak bunu destana kendisininmi yoksa bir bakasnn m dahilettii konusu ak deildir.nk birinci blm ve yedinciblm destana sonradaneklenen blmlerdir. Dolaysyla

bakasnn Valmiki'yi destanadahil etmi olma olaslfazladr diyebiliriz. Hintlilere greRamayana aziz Naradatarafndan ana hatlarylaValmiki'ye anlatlm, Valmiki debunu destanlatrmtr. HattaKoala blgesinde Valmiki'ninyaad kabul ediIse de bunudoruIayan hibir kant yoktur.Hint haIkn edebi yndenetkiledii kadar ahlaki ve diniynden de etkileyen RamayanaHintliler iin ansiklopedik bir

deer tar. Destankahramannn gsterdiikahramanlk halk nezdinde ulusaldeerlerle ykldr. yle kignmzde bile Ramayana'y,ozanlar "Dussehra Festivali" adaltnda Rama'nn Ravana'yakar kazanm olduu zaferianlatan oyunlarla sergilerler.

Ramayana yedi blm veyirmi drt bin loka'dan (beyit)oluur. Destan athhavalmikiyaramayanampararabhyate (Valmiki nin

Ramayana's byle anlatlr)cmlesi ile balar. Yediblmden oluan destann herblmne kanda ad verilir.Kandalarn iinde yer alanbalklara ise sarga denir.Ramayana'nn blmleriunlardr:

1. Blm (BalaKandaocukluk Blm) 77sarga

2. Blm (AyodhyaKandaAyodhya ehri Blm)

19 sarga

3. Blm (AranyaKandaOrman Blm) 75 sarga

4. Blm (KikindhaKandaKikindha Blm) 67sarga

5. Blm (Sundara KandaGzel Blm) 68 sarga

6. Blm (YuddhaKandaSava Blm) 130 sarga

7. Blm (Uttara KandaSon

Blm) 111 sarga

Mahabharata destan ise onsekiz kitap ve yz bin beyittenmeydana gelmitir. Amcaocuklar Pandular ve Kurulararasndaki byk sava konualr. Hariuama destan Puranaolarak da kabul edilmektedir.Szck anlam "Hari'nin Soyu"dur. Konusu tanr Vinu'nunbedenlennesi olan Krina'nnyaam ve maceralardr.

Ramayana'nn birinci ve

yedinci blmlerinin, biraz ncedeindiimiz gibi, destanasonradan eklendii kans okyaygndr. Bu konuda Winternitz"yedinci blmn eseresonradan eklendiini bununlaberaber birinci blmn detamamen Valmiki'nin orjinalalmas olmadn, birinci veyedinci blmlerdeki bazolaylarn ikinci vealtncblmlerdeki olaylarlaelimekte"4 olduunusylemitir. rnein Rama'nn

kral Canaka'nn iva yaynkrarak, Canaka'nn kzSita ileevlenmeye hak kazanp, dntrenleri yaplrken Rama'nnkardeleri, Lakmana kralCanaka'nn dier kz Urmila'yla,Bharata yeeni Mandavi'yleatrughna da Srutakirtti'yleevlenir (Ramayana I, 73). Oysazgn kabul edilen III. blmdeRama srgn hayatlarsrasnda karlatklar rakasakral Ravana'nn kzkardeiurpanaka'yla gnl

elendirmesi iin onu henzevlenmemi olan kardeiLakmana'ya gndermitir.

4) A.g.e., s. 495496.

Ramayana'nn ortaya ktilk zamanlarda belirli bir ekliyoktu. Ramayana'nn atartmalar bir sonucaulaamadiin destann eskiliikonusu gn na kmamtr.Ancak u sylenebilir ki neRamayana ne de MahabharataVedik dnem iinde yer. alrlar.

Bu iki destann yayla ilgilibilinen ey, Ramayana'nnorijinal basksnn Mahabharatadestannn asl meydanagetirilmi olduu zaman bitmiolduudur. Mahabharatadestannn ramopakhyanablmnde (Mhb. III, 273,290)Ramayana'nn ksa bir zetibulunmaktadr. Bu blm, karskarlan Yudithira'y tesellietmek iin anlatlmtr.Mahabharata destannnkahraman Arcuna da, tpk

Rama gibi, ormana srgnegider. Her iki destannkahraman da verdikleri szlerebaldrlar ve kutsal silahlarntanrlardan almlardr.Destanlarn birbirini etkilediidncesi yaygn olmaklabirlikte hangisinin daha eskiolduu konusu bir takmvarsaymlara dayanr. "Hindulartanr Vinu'nun Rama olarakbedenlennesi Krina olarakbedenlermesinden daha nceolduu iin Ramayana'nn

Mahabharata'dan daha eskiolduunu dnrler. Jacobi,A.W.V Schlegerl, M. Williams,J.Jolly gibi bilim adamlar da bugre katlrlar. Ancak Ramadestana sonradan eklenenblmlerde sadece tanr Vinuolarak kabul edilir. Dolaysylabu iddia pek gereki deildir."5ki destandan hangisinin dahaeski olduu hakkndakitartmalar kesin bir sonucabalanmam olsa da, gerekolan bir ey vardr: Gnmz

Hindistan'nda HindularRamayana'nn daha eskiolduuna inanrlar.

5) A.g.e., s. 505

Ramayana, bu "gerekten dekusursuz prens, rnek kral olanRama'nn yks"6, adndan daanlalaca zere Rama'nnyaamndaki her ayrntnnkaydedildii bir destandr.Rama'nn doumu, genlii,eitimi, evlilii, ormana srgnegidii, karsnn Ravana adndaki

bir rakasa kral tarafndankarl, maymunlarla dostoluu, azizlerle ilikisi destannkonularn oluturur.

6) Bonnefoy, Yves, MitolojilerSzl, Antik Dnya veGelenekselToplumlarda Dinler veMitolojiler Szl, Trkebasky yayma hazrlayan:Levent Ylmaz, Dost KitabeviYaynlar, Ankara 2000, s. 936.

Valmiki birgn ormanda bir iftullukgrr. ulluklar imlerin

zerinde arklar syleyerekoynamaktadrlar. Bu srada ktkalpli bir avc kagelir, okuylaerkek ulluu ldrr. Dii ullukeinin lmne ackl bir sesleat yakar. Btn bu grdkleriValniki'yi acyaboar ve avcybeyitlerle lanetler. Bunun zerinetanr Brahma grnr veValniki'ye Rama'nn yaamnbeyitlerle sylemesini emreder.Valniki bu emri yerine getirir.Bylece Ramayana balamolur.

Destann ana karakterlerindenRama g ve erdemi, kars Sitasadakat, Lakmana kardeballn, Ravana ktlsimgeler. Entrikalarla dolu birsaray yaamnda kral veyaknlarnn karlatklarolaylar ve birbirleriyle ilikilerininanlatld destandaki hemen herkarakter Hindilerin yaamndabaz deerleri ifade eder.

Destan dneminden sonrakk Veda edebiyatna kadargiden Puranalar gelir. Vinu ve

iva inanlarn destekleyen yeyayan Puranalarn nasl ve nezaman ortaya ktklarbilinmemektedir. Puranalar,"puranam akhyanam" yani eskiyklerdir. Eski devirlere aitefsane ve yklerin anlatldPuranalar 'da be zellik vardr:Sarga (Yaradl), Pratisarga(Yeniden Yaradl) , Vama(Tanrlarn ve Riilerin SoyKtkleri), Manvantarani (ManuDevirleri), Vamanuarita(Hanedanlarn Tarihleri).

Bu be konudan en az birkaPuranalar'n ieriini oluturur.Bilinen on sekiz Purana vardr.Bunlardan en tannmlar Vinu,Bhagavata, iva, Brahma,Markandeya Puranalardr.Bunlardan hibiri sralamada ilkveya son sraya konulamaz; biriyazldnda dieri zaten vardr.

Vinu dini ve inancn yayanVinu Purana adl eserindrdnc kitabnn drdncblmnde Rama'nn douyks anlatlr. Somadeva'nn

1070 ylnda yazdKathasaritsagara (MasalIrmaklar Okyanusu) adleserinin drdnc kitabnda daSita'nn karlndan bahsedilir."Destann kadn kiilerinden Sitabugn de Hindistan'da tapnlanbir tarm tanrasdr. Topraktandomutur ve tekrar toprak anatarafndan kabul edilmitir.Rgveda'da (IV, 57:6) ondanbahsedildiine gre, bu inancnolduka eski olduuna ve Vedikaa kadar uzandna

inanabiliriz."7 En nemli Hint airiKalidasa da Ramayana'danetkilenmi, yazd Raghuvama(Raghu Soyu) adl on dokuzblmlk eserinde kvakuHanedanlnn tarihinianlatmtr. Kalidasa'dan sonraTulsi Das bu byk destannetkisiyle Ram arit Manas adlyapt ortaya koymutur.

Hint Mitolojisinde ok nemlibir yere sahip olan destanlar;balangtan bu yana Hintkltrn derinden etkilemi ok

nemli yaptlardr. RamayanaHintlilerin yaam felsefelerinietkilemi, deitirmi hattayeniden oluturmutur diyebiliriz.

A.B. zcan / H. D. Can

7) Kaya, Korhan, HintDestanlar RamayanaveMahabharata zerine, A..,D.T.C.F. Dergisi, Say 12,Ankara 1995, s. 469.

1

Bala Kanda

RAMA'NIN DOUMU VEGENL

Aziz Valmiki ve byk azizNarada karlkl oturmukonuuyorlard. Valmiki, azizNarada'ya: "Bu dnyadaerdemlerle dolu, yiit, drst,ahlak sahibi, doru szl, tmvarlklara iyilik eden, gerektendrst ruhla hayata kendiniadam, kindarl yenmi, tmkskanlklardan arnm,

fkelendii zaman hem tanrlarnhem de insanlarn kendisindenkorktuu bir insan var mdracaba?" diye sordu. Byk azizNarada: "Valmiki!Anlatacaklarm dikkatlice dinle.Sorularnn cevabn oradabulacaksn", dedi ve baladanlatmaya.

Bir zamanlar, Treta devrinde,Saryu nehrinin kenarndakiKoala lkesinde, kvakusoyundan gelen gl kralDaaratha hkm srmekteydi.

Koala'nn bakenti Ayodhya'ydve bu ehir yaklak altmkilometre uzunluunda, on bekilometre geniliinde ok gzelbir ehirdi. ehrin drt tarafyksek ve geni surlarlaevrilmi, dna ise derin birhendek kazlmt. Surlarnzerinde yzlerce nbeti,binlerce asker devriye gezer,yiit savalar ehri korumakiin her an nbet tutarlard.

Kraln saray ehrin tamortasndayd. Saraydan kp

surlara varan yollarn hepsi deeit uzunluktayd. ehirdeieklerle bezenmi muhteembaheler, gller ve byksaraylar vard. ehrin yollargeni ve ok temizdi. Grkemlisaraylarda bilge kiiler,kahramanlar, sanatlar vetccarlar yaarlard. Bu kiilersaraylarnn bir kesine anstanras Lakmi'nin tapnanyaptrmlard. ehrin insanlarsalkl ve ahlakl kimselerdi. Budiyarn insanlar huzur ve gnen

iindeydiler; birlik ve beraberlikiinde, kardee yaaypgidiyorlard.

lkenin kral Daarathakrallnn zevk ve sefasnyllarca srmt; zenginlik,itibar, an, hret iindeyaamaktayd. Uzun lafn ksasher eye sahipti. Sahipti sahipolmasna ama, mutlu deildi,zira kraliesi olmasnaramen tahtnbrakabilecei birveliaht yoktu. Bu yzden yaamona bo gelmekteydi. Kralieler,

Kausalya, Surnitra ve Kaikeyi demutsuzdu.

Daaratha en sonundadanman ve azizlerini huzuraarp bu konuyu am, onlarda avamedha treni8yaplmasn, usulnce at kurbanedilmesini tavsiye etmilerdi.Krallk danmanlarnn lideriSumantra yle dedi: "Yapttrenler sayesinde ocuksuzlaraevlat veren, keramet sahibi biraziz var: Riyaringa. Emrinizolursa o ynetsin treni". Bu

neriyi huzurda bulunan dierdanman ve azizler deonayladlar ve hemen trenhazrlklarna baland. KralDaaratha, byk azizRiyaringa'y armaya bizzatkendisi gitti. Saryu nehrininkenarnda yaplacak trenepekok kral, danman, azizinyan sra Mithila kral Canaka dakatlacakt. Ayrca pekokBrahman da trende hazrbulunacakt.

8) At kurban edilen tren.

Byk aziz Riyaringa,kurban trenine hemen balad.Adetlere gre, kurban edilecekat safkan olmal, bir yl sreylezgr braklmalyd. te bylesafkan bir at seyislernezaretinde getirildi. Ana kralieKausalya, atn alnna dokunupkurban kutsad. Ardndan Vedave Mantralarn ilahileri trenyerinde ykselmeye balad.Atee adaklar sunuldu. KralDaaratha son ada ateeatnca, ate tanrs Agni

karlarnda belirdi; elindeki altnkasede tlsml bir iki vard.

Byk aziz Riyaringa,Agni'den iki kasesini ald, kralDaaratha'ya uzatt ve ylededi: "Bu iki oul veren ikidir,bunu kralieleriniz arasnda payedin, hepsi isin". Kral,kralielerden, Kausalya, Surnitrave Kaikeyi'den, ikiyi tatmalarnistedi. Tlsml iki kadehinialnna doru kaldrd ve anakralie Kausalya'ya uzatt: "Bunuaranzda pay edin", dedi.

Kausalya ikinin yarsn iti;kalan yansn Surnitra'ya verdi.Surnitra da kendisine denksm itikten sonra kalannKaikeyi'ye verdi. te bylecebyk aziz Riyaringa'nsyledii gibi, tlsml ikikralieler arasda pay edilmi, kralie ikiyi blmiit.

Gel zaman git zaman,yeniyln balangcnda, aitraaynn parlak yarsnndokuzuncu gnnde kralDaaratha'nn kars ona drt

ocuk dourdu. aitra aynn onbirinci gnnde de, kraloullarna isim treni yaptrd.Aziz Vasitha, ana kralieKausalya'nn, bedenindeVinu'nun ruhunu tayan glkollu, pembe gzl ve kzldudakl oluna Rama; ortancakralie Surnitra'nn ikiz oullarnaLakmana ve atrughna;Kaikeyi'nin oluna da Bharataadn koydu.

Kral bu doumlar grkemlienliklerle kutlad. Brahmanlara

ziyafet verdi, halka deerlimcevherler datt. Kraliyetsaraynda gnlerce ilahilerokundu. Tanrlar ieklerdenyamur yadrdlar. Peri kzlarApsaraslar dans ettiler. Buocuklar hem kral, hemkralieleri, hem de Koalahalkn ok mutlu etmiti.

Prenslerin drd de okgzeldi, ama bunlarn enparla, en by Rama'yd.Ksa srede babasnn gzdesihaline gelmiti. yleydi, ama

kardeler birbirlerine derindenbalydlar. Lakmana daha okRama'yla, atrughna daBharata'yla zaman geirdi. Mutlubir ocukluk dnemi geirdilerhep birlikte.

Derken prensler serpilip

gelitiler. Zaman geldiinde kralDaaratha Rama'y, Veda,astra ve siyaset konularndayetisin diye saygn hocalarnyanna gnderdi. Rama ksazamanda btn bu bilimlerirendi. Bu arada okulukta dahner sahibi olmutu. Rama okcesurdu; dindar, saygl,bilgiliydi, ama olduka damtevazyd. Kral ile kralielerbu nitelikleri' grdke, onunboyuna posuna, grnnebaktka mutlu olmaktaydlar.

Nihayet prensler byypgelimi, yiit birer genolmulard. Kral onlarn artkevlenme vaktinin geldiinidnd ve konuyudanmanlarla azizlere at. tetam bu srada, onlar henzkonuyu grmeyebalamamlard ki, azizVivamitra'nn terif ettiibildirildi. Kral Daaratha onukarlamak zere saraynkapsna kadar gitti. Gsnnstnde ellerini birbirine

kavuturan Daaratha azizisaygyla selamlad ve ylededi: "Ey Saygdeer Efendimiz!

Geliinizle ehrimizi ve biziok onurlandrdnz. Sizin iinyapabileceimiz ne varsaemrediniz yapalm". Vivarnitra :"Ey Kral! Buraya kahramanolunuz Rama'nn yardmnistemeye geldik. Maria veSubahu adnda iki rakasaynettiim kurban trenine engeloluyor. Treni korumas iinRama'ya ihtiyacmz var, onun

hemen bugn benimle gelmesineizin veriniz. Korkmayn buRama'nn iyilii iindir", dedi.

Bunlar duyan kral korkuyakaplarak aziz Vivamitra'ya"Saygdeer Aziz! Nelersylyorsunuz? Bu rakasalarimdiye kadar ne tanrlar ne dekt ruhlardan biri yenebilmitir.Onlarla savamak kolay deildir.Benim Rama'm henz ok gen.Bizzat ben ordumla gelip kurbantreninizi tamamlamanzayardm ederim. Biricik olum

Rama'y bana balaynz. Benibu ihtiyarlk gnlerimdeolumdan ayrarak kederlerebomayn", diye yalvararak azizVivamitra'nn ayaklarnakapand.

Vivamitra fkeyle: "Kral!Daha nce isteklerimi yerinegetireceine dair sz verdiinizhalde, imdi sznz nedentutmuyorsunuz? kvakusoyundan gelen birine yakr mbu?" diye knca ba azizVasitha kral sakinletirdi:

"Verdiiniz szdendnmemelisiniz. Halk sizisznn eri diye bilir. AzizVivamitra Rama'y kendi cangibi koruyacaktr, tpk ateintanrsal nektar koruduu gibi.Yce Vivamitra saysz gizlibilimlerin reticisi ve hayatnsrrna ulam bir ilecidir.Rama'nn onunla gitmesinegnl rahatlyla izinverebilirsiniz. Aziz Vivamitrarakasalar kendi de yokedebilir, ama o Rama'nn iyilii

iin kendisiyle gitmesini istiyor.Korkmayn Rama'ya hi kimsezarar veremez", dedi.Vasitha'nn szlerinden derin birekilde etkilenen kral Daaratha,Rama'nn aziz Vivamitra'ylagitmesine raz oldu. Lakmanada aabeyisiyle beraber ktruhlar ldrmeye gidecekti.Kralie Kausalya ve kral, Ramave Lakmana iin uurlamatrenleri dzenlediler. AzizVasitha da kutsal metinlerdenilahiler okudu. Yaylarn, oklarn,

kllarn kuanan iki kardeaziz Vivamitra'nn peinedtler ve yola koyuldular.Ayodhya'dan yaklak kilometre sonra Saryu nehrininkenarna vardlar. Vivamitrayumuak bir sesle Rama'ya:"Rama, olum! Nehrin suyuylatemizlenip bedenini arndr. Dahafazla kaybedecek vaktimiz yok.Sana Mantralarn srlarnreteceim. Bu uzun, yorucu veetin yolculuk boyunca Mantralarbtn zorluklarn stesinden

gelmeni salayacak, asla alkve susuzluk ekmeyeceksin."Yiit Rama Mantralardakiadaklar yerine getirdi vesonbahar gnei gibi parlad.Rama, gece olduunda birmezin yapmas gereken hereyiVivamitra'mnnezaretindeyerinegetirdi. Geceyi Vivamitra Saryunehrinin kenarnda, Rama ileLakmana ise otlarn stndegeirdiler.

Ertesi gn Saryu kysnda

yollarna devam ettiler. ynde hzla akan Saryu veGanj'n birletii yerde azizlerinve ilecilerin inziva yerlerinigrdler. Bu inziva yerlerininkimlere ait olduunu renmekistediler. Aziz Vivamitraglmseyerek unlar syledi:"Dinleyin. Bu grdnzyerlerhalkn Kama diye bildiiak tanrsnn soyuna aittir. Tanriva meditasyonuna araverdikten sonra tam tanrlarlabirlikte olmaya gidecekken aptal

Kama akln kartrma cretinigstermi. Bunun zerine frtnatanrs Rudra hiddetli gzleriniKama'ya dikmi ve onu kledntrm. Bundan sonraKama bedensiz anlamna gelenAnanga adyla anlm. GeceyiSaryu ve Ganj'n birletii i tebu yerde geireceiz".

Ertesi gn sabah erkendenduasm bitiren Vivamitra Ganjkysna indi. ileciler gzel birsal getirdiler. "iki prens bu salabinsinler ve Ganj' gesinler",

dediler. Aziz Vivamitra, Ramave Lakmana sala binerekokyanusa doru hzla akanGanj' gemeye baladlar. Uzunbir yolculuktan sonra korkun birornana vardlar. Orman binbireit bcein, kurdun kuun,yrtc hayvann rktcsesleriyle inliyordu. Ortalkta devcsseli filler, aslanlar, kaplanlar,yaban domuzlan dolayordu.Rama ve Lakmana ornannniye bu halde olduunu sordular.Yce Vivamitra yle syledi:

"Sevgili oullarm! Buradan drtfersah uzakta Taraka adndabyk bir az ve gl kollarolan kt bir ruh yaar. O okkorkuntur. Olu Maria'ylabirlikte buradaki kyleri yerle biretti. Grdnz bu korkunorman ite onlarn eseridir.Taraka'y imdiye kadar hikimse yok edemedi, onu ancaksen yok edebilirsin. Seningcne inanyorum. Sakn kadnolduu iin ona acma!".

Bunlar duyan Rama: "Yce

aziz Vivamitra! Babam sizinbtn emirlerinize itaat etmemiistemiti. ite o angeldi.Taraka'y ldrp insanlaronun zulmnden kurtaracam",dedi, yayn kurdu ve ipi brakt.Yayn kard ses etraf inletti.Bu sesi duyan rak asi Tarakabir an rkt; fkeyle sese doruyneldi. Rama'nn zerinetozdan bir bulut serpti, tatanyamur yadrd, ancak Ramabunlardan kurtulmay baard.Rama oku bu sefer Taraka'ya

frlatt. Yaralanan Taraka uzuntrnaklarn karp Rama'yasaldrd. Ama Rama onun buhamlesini de savuturmutu.Bunun zerine Taraka grnmezoldu, yeniden ta yadrmaya,tozdan bulut serpmeye balad.Rama oklarn ona dorufrlatyor, Taraka bunlarsavuturmakta zorlanyordu.Nihayet uzun bir mcadeledensonra Rama okunu Taraka'nnkalbinin tam ortasna saplad.Taraka sendeledi, korkun bir

ses kararak yere yld. AzizVivamitra, Rama'nn bu zaferinionu kucaklayarak kutlad.Rama'nn bu kahramanlkarsnda, aziz Vivamitrabirok tanrsal silah Rama'yateslim etti.

Rama ve Lakmana, azizVivamitra'nn isteiyle inzivayerine doru yola koyuldular.Yce Vivamitra'nn inzivayerindeki ileciler onlar bykbir sevinle karladlar. Bir sredinlenen Vivamitra ayn gn

kurban trenine balad. Trenbe gn boyunca aralkszdevam etti. Altnc gn korkunbir gk grlemesioldu.Siyahbuluta benzer ikirakasa kageldi. Bunlardan biriTaraka'nn korkun olu Maria,dieri de Maria'nn arkadaSubahu'ydu. Bu rakasalararkalarna ok byk bir ordualarak tren yerine gelmilerdi.Maria . ile Subahu kurbantrenin yapld yere kanyadrmaya baladlar. Bunun

zerine Rama, Maria'nnstne frtna silahManavastra'yla saldrd. Mariafrtnayla srklenip uzak birokyanusun kenarna dti.Kendine gelir gelmez gneyedoru kamaya balad. SraSubahu'ya gelmiti. RamaSubahu'yu ate silahAgneyastra'yla ldrd. Gerikalan rakasa ordusunu darzgar silah Vayavastra'yla yoketti. Bylece aziz Vivamitrakurban trenini tamamlayabildi.

Herkes Rama'ya methiyelerdzmeye balad.

Rama, azizin ayaklarnakapand ve ellerini birletirerek"imdiki emriniz nedir?" diyesordu. Aziz Vivamitra byk birsevgiyle: "Olum! Mithila kralCanaka'ybilirsin. O ok bykbir kurban treni yaptryor,bizim de oraya gitmemiz gerekir.Seninle birlikte Lakmana'nn dabizimle gelmesini istiyorum.nk kral Canaka bugnekadar kimsenin yerinden bile

oynatamad muhteem biryaya sahip. Senin o yaymutlaka grmeni istiyorum."

MTHLA'YA YOLCULUK

Rama, Lakmana, azizVivamitra pekok ileciylebirlikte Mithila'ya doru yolaktlar. Yol boyunca azizVivamitra trl trl efsaneleranlatt. Sona nehrini geerekgzel ormann balad birblgeye vardlar. Rama bu blgeile ilgili bilgi almak iin azize

sorula soruyor, Vivamitra daanlatyordu: "Buras birzamanlar benim diyarmd;burann kral bendim", diyebalad ve Ganj'n kaynannereden aldn, Parvati ileSivamikartika'nn nasldoduklarn bir bir anlatt:'Sevgili oullarm! Tepelerledalarn ah Himalayalar'dr.Himalayaile Mena'nn iki gzelkz varm: Ganj ile Uma. Birzamanlar bir araya gelen tanrlarHimalaya'dan Ganj'n ynde

akmasn istemiler. Bununzerine dnyann gnenciuruna Himalaya, kz Ganj'aisteini bildirmi. stemi ki yne doru ayr ayr aksn, diyar gnendirsin, yoluna kanbtn varlklar kutsasn. Dahasonra tanrlar Ganj'n peinetaklmlar. Dier kz kat birileci yaam srdrmek iinyemin etmi. Himalaya kzUma'y Rudra ile evlendirmi.te o gn bugndr, cmlehalklar Himalaya'nn kzlarna

tapar olmular." Rama ileLakmana Vivamitra'nnanlattklarn can kulayladinliyorlard. Yce aziz yledevam etti: "Vaktiyle maviboyunlu tanr Mahadeva bir ealm ve kendini ak oyunlarnakaptrm. Fakat yzlercetanryl gemesine ramen birolu olmam. Tanrlarendielenmeye balamlar,Mahadeva iin dua etmiler.Rudra tanrsal enerjisinitoplam, dl tutmas iin

tohumunu topraa sam.Toprak bu tanrsal enerjiyledolmu tam. Ate ve Rzgartopran iine girmi. Gel zamangit zaman, parlak kamlardanbir orman yetimi, ardndan dabeyaz bir tepe olumu. Buparlak kam ormanndakiateten kahraman Kartikeyatremi. te yandan Uma daRudra ile olan evliliinden biroul sahibi olamad iintanrlar lanetleyip duruyormu.Ancak Uma'nn sitemleri hibir

ie yaramyormu. te tam busrada kutsal Ganj' bir kolu olanMandakini nehri iinde Ate'tenbir oul domu. Byk kzkarde Ganj, bu olan kendi kzkardei Uma'nn olu olarakkabul etmi. Bu olan Uma daalp kabul etmi, onu kendi olubilmi. te byle olmu. Bir deMandakini nehri hikayesi var.Tanrlar yaratklarn efendisiPaupati'den, gzel bir kadneklinde grnen Mandakininehrinin rahmine tanrsal enerjiyi

tamasn istemiler. Butanrsal enerjiden ok etkilenenGanj, ate tanrsnn szlerizerine, tanrsal enerjiyiHimalaya yaknlarna tam.Bu enerji erimi altn gibiparlyormu. Byleceyaknndaki her ey altn vegme, uzaktaki her ey dedemir ve bakra dnm.Geriye kalanlarsa inko olmu.te madenler byle olumu".

Vivamitra konutukakonuuyor, yol boyu Rama ile

Lakmana'nn sorularncevaplyor, onlara hikyeler,destanlar anlatyordu. NihayetMithila yaknlarna vardlar.Burada ssz grnen bir inzivayeri grdler. Rama, buraymerak etti. Vivamitra: "Birzamanlar buras azizGautama'nn inziva yeriydi.Gzeller gzeli kars Ahalya ilebirlikte burada yaaypgidiyorlard. Gnlerden bir gnok zc bir olay oldu. Birgece, sabaha kar, Gautama

Ganj'da ykanmaya gitmiti; buarada aziz klna girmi tanrndra kageldi ve Ahalya'yayaklap, 'Ey byleyici dilber!Ak ne zaman bilir ne mekn; neya bilir ne ba. Gel halvetolalm, urackta ho tutalmbirbirimizi' dedi. Ahalya ileciklnda gelenin ndra olduunubiliyordu. Dayanamaypndra'nn teklifini kabul etti.Sonra da yle dedi: 'Arzulanntatmin oldu. Al gtr beni imdi,uzaklara kaalm. Kendini ve

beni Gautama'nn hiddetindenkoru.' Bunun zerine ndra: 'Benimutlu ettin. Ben imdi evimednmeliyim' diyerek ileciGautama'nn gadrinden korktuve kulbeyi hzla terkediyordu kiGautama kageldi. ndra'ygrnce fkelendi: 'Demekbenim klma girip kannlagnl elendirirsin. Lanetimzerine olsun, bundan bylekimse bilemesin, erkek misinyoksa kadn m, cinsiyetin hiolmasn hatta, sakl kalsn el

gznden, kendi gznden bile'deyip beddualar yadrd. SonraAhalya'ya dnd ve ona da unudedi: 'Artk hep bu kulbedeyaayacak, grnmez bir canolacaksn. Yatan kl olacak,itiin de yediin de havaolacak, pimanlktan kuruyupkalacaksn. te bylecebinlerce yl yaayacaksn. Eerki bir gn kral Daaratha'nnolu Rama bu ormana gelirse vesen de ona cmertce hizmetedersen, ite ancak o zaman bu

lanetten kurtulacaksn. Ancak ozaman eski ekline kavuacakve benimle yenidenbirleeceksin' dedi. tebunlarsyledi Gautama ve osaat kulbeyi terk etti, ibadetetmek zere Himalayalara doruyola koyuldu. O zamandansonra ndra 'uzunca bir srelanetli kald. Ama uraa didine,en sonunda, tanrlarnyardmyla erkekliine yenidenkavutu. Gelgelelim Ahalya ogn bu gndr lanetin

penesinden kurtulamad".

Bu hikayeyi duyan RamaAhalya'ya acd. Rama veLakmana, kutsal Vivamitra'nnardndan kulbeye girdiler.Ahalya ok gzel bir kadnd,tpk dumann ortasndaki birate, sisler arasndan kverenbir dolunay, bulutlarn arkasnagizlenmi, gz kamatrc birgne gibiydi. Ahalya,Gautama'nn lanetinin etkisialtndayd. te imdi, nihayetgnahlarndan arnma, btn

gzelliiyle eski haline dnmefrsat belirmiti. Rama veLakmana Ahalya'y saygylaselamladlar. Gautama'nnszlerini hatrlayan AhalyaRama'nn ayaklarna kapand;ona byk bir misafirperverlikgstererek kutsal bitki veotlardan oluan Arghya ve stikram etti.

Bylece gkyzndeniekler yad, tanrlar Ahalyaiin dua ettiler. Aziz Gautamayoga sayesinde btn olup

bitenleri rendi ve inziva yerinegeri dnerek Ahalya'yla ileci biryaam srmeye balad.

Kutsal Vivamitra, Rama veLakmana bu olayn ardndanGautama'nn inziva yerindenayrldlar, Mithila'ya doru yolakoyuldular. Vivamitra'nn gelihaberini alan kral Canaka rahibiSatananda ve dier azizlerleriyleVivamitra'y ehrin dndabyk bir trenle karlad,onlara kutsal Arghya sundu.Vivamitra'ya yle dedi: "Bugn

burada, kutsal varlnzsayesinde, tanrlarn ltfuylakurban trenim usulncetamamland." CanakaVivamitra'ya saygyla yaklaponun yannda duran iki yiidin,kl, ok ve yay kuanm oyakkl iki delikanlnn kimolduunu sordu. Bir kral soyununssleri miydiler yoksa bizzattanrnn kendisi mi? Vivamitra:"Yce Kral bu yakkl genlerKoala kral Daaratha'nnoullardr", dedi. Vivamitra

yolboyunca balarndangeenleri anlatt. Budelikanllarn kral Canaka'nn omuhteem yayn grmek iinsabrszlandklanm, yay onlaragsterirse ok memnunolacaklarn syledi. KralCanaka yle dedi: "Elbette,ama nce size yayn btnhikyesini anlatmak isterim. Birzamanlar Daka'nn kurbantreninde tanr iva kendisinepay verilmedii iin fkeyekaplm ve tanrlar yok etmek

istemi. Tanrlar korkmular,iva'nn fkesiniyattrmayaalmlar, yalvarpyakarmlar. Tanrlarnyakarlaryla sakinleen ivayayn tanrlara vermi. te otanrlar o yay benimatalarmdan birine, kralDevaratha'ya vermiler.Atalarmdan da bana kald. teo gnden beri bu yay buradadurmaktadr. Muhteem bir yay,tpk kzm gibi." Canaka bir anduraksayp yeniden balad

anlatmaya: "Gzeller gzelikzm topran bir armaanydbana. Bakn nasl dodu,anlataym. Birgn kurban treniiin tarlay sryordum kisabanma bir ey takld, bir kzocuuydu bu. Trene katlmasiin onu temizledim ve onasaban izi anlamna gelen Sitaismini verdim. Toprandourduu bu ocuu kzmbildim, aldm evime gtrdm.Kzm byyp serpildi, evlenmeyana geldi. te o zaman ben

de bir ant itim: iva'nn yaynkim gererse kzm onunlaevlendirecektim. Uzakdiyarlardan krallar, prenslergeldiler akn akn. Ancakiva'mn yayn kimseoynatamad yerinden." KralCanaka bunlar dedi, azizVivamitra kutsad onu. Soylukral onlara geceyi geirecekleriyeri gsterdi, dinlenmelerinisyledi.

Ertesi gn aziz Vivamitra,Rama ve Lakmana kraln

sarayna gittiler. Kral onlara yaygstereceini syledikten sonrahizmetile. rine yay getirmeleriniemretti. Hizmetiler, sekiz demirtekerlein stne oturtulmubyk bir sand binbir glklesrp getirdiler, yay bu sandniine yerletirilmiti. Kral Canakahuzurdakilere dnerek ylededi: "Kutsal Vivamitra! teiva'nn yay. Size anlattmgibi bu yay tanrlar kutsal birgecede atamza vermiler.imdiye kadar bu yay kurmak

yle dursun onu kaldrmay bilebaaran olmad." Bunun zerineVivamitra Rama'ya yaykaldrmasn iaret etti. Ramayay kolayca kaldrd, yaygermek isteyince yay ortadan ikiparaya blnd. O andabtnyeryz, dalar, okyanuslar,ovalar sallanmaya, sarslmayabalad. Vivamitra, Canaka,Rama ve Lakmana'nndndaki herkes kendilerindengeerek yere dt. CanakaRama'y gstererek: "te imdi

bu yiit gencin yce kralDaaratha'nn olu olduunainandm. Sita'nn evleneceierkekle ilgili hibir kukumkalmad. Artk kzm Sita onurluve kahraman Rama'ylaevlenebilir. Ayodhya'ya elilergitsin, Rama ve Lakmana'nngven iinde olduklarn, bir debu kutsal dn haberini kralDaaratha'ya bildirsinler", dedi.Bunun zerine kralndanmanlar hemen hazrlanpAyodhya'ya doru yola

koyuldular.

RAMA'NIN DN

Kral Canaka'nn elileri gn gece sren zorlu biryolculuktan sonra Ayodhyakentine ulatlar. Canaka'nnelilerinden Rama veLakmana'nn kahramanlkyklerini iiten kral Daarathaok mutlu oldu; yaverlerineMithila yolculuu iin gereklihazrlklar yapmalarn emretti.Aziz Vasitha ile kral Daarathakutsal hkmdarlk arabasnabindiler. Dn alay drt

tarafnda ordu birlikleriyleepeevre sarl bir halde yolakt. Uzun bir yolculuktan sonraMithila'ya vardlar. Kral Canakaehrin kapsna kadar geldi vedn alayn karlad. Hepbirlikte rengarenk sslenmidn yerine gittiler. Bu aradaVivamitra da kral Daaratha'nngeldiini haber alarak Rama veLakmana'yla birlikte dnyerine gitti. Prensler babalarnbyk bir saygyla selamladlar.Kral Daaratha, Vivamitra'nn

nnde eilerek: "KutsalEfendimiz! Sizin sayenizde bugzel gn grmek bana nasipoldu", dedi ve kranlarnsundu.

Kral Canaka'nn ehri lld. Btn kent ieklerle,yapraklarla sslenmiti. Heryerden kutsal ilahilerykseliyordu. Kraliyet yolu,kraliyet saray konuklarladoluydu. Dn ardamcevherler, elmas iekler veyapraklarla sslenmiti.

Mcevherden yaplm trltrl kular ardan stneaslmt, bunlar rzgarnesintisiyle tatl melodilerkaryorlard.

Kral Daaratha Rama,Lakmana, Bharata veatrughna'y alarak azizVasitha'yla birlikte dnardana girdiler. Kral Canakaise ok deerli mcevherlerlesslenmi elbiseler iindeki drtprensesi alarak ardaa vard.Kral Canaka kzlarn

Daaratha'ya takdim etti: "Kral!te bu benim saban srerkentoprakta bulduumu sylediimbyk kzm Sita. Kahramanolunuz Rama'nn mstakbelei. Yanndaki ikinci kzmUrmila. Dierleri ise .kkkardeim Kudhvaca'nnbykkzMandavi ve kk kzurutakirti. Sita'nn dnylebirlikte onlarn dnnn deyaplmas benim en bykarzumdur. Ben Lakmana'ylaUrmila'nn, Bharata'yla

Mandavi'nin ve atrughna ileurutakirti'nin evlenmeleriniuygun gryorum, siz de bunukabul ederseniz beni bahtiyaredersiniz." Canaka'nn buisteini kral Daaratha kabuletti. Canaka drt gen kzDaaratha'ya teslim etti Veyle dedi: "Bunlar sana teslimediyorum, bunlarn dnlerinibizzat sen yap ve onlar daimakoru, bu zarif glgeler ebediyenseninle beraber yaasn."

Dn gn geldiinde

Daaratha drt oluyla. birliktedn ardana geldi. AzizVasitha "imdi Rama'nn evliliktrenine balyoruz" dedi.Vasitha, Satananda veVivamitra, astralarnemirlerine gre bir sunak tertipettiler. Her tarafa rengarenksakslar iinde gzel kokuluiekler ekilmi, kutsal dallardanttsler yaklmt; konuklarakutsal Arghya ieceisunulmaktayd. Bu aradagzeller gzeli Sita

mcevherlerle ssl elbisesiylekutsal atein nnde Rama'nnyannda yerini ald. Kral Canaka:"Ey Rama! Kzm Sita bugndenitibaren her yaptn ite seninarkadan olacaktr. Bu kzkabul et ve onun elinden tut.Sita, bir e olarak sana sadkolacak, kendini sana adayacak.iffetli ve erdemli bu kadn yceruhuyla seni yaam boyuncaglgengibi takip edecek", dedi.Bunlar syledikten sonraRama'nn ellerine kutsal su

serperek onu kutsad. Tanrlarve azizler de bu birlikteliikutsayp dua ettiler. ByleceVeda ve Mantralarn gerektirdiibiimde dn treni yaplmoldu. Gkyz bu evlilii iekleryadrarak kutlad. Lakmana,Bharata ve atrughna'nndnleri de ayn ekildetamamland.

Birka gn kral Canaka'nnkonuu olan kral Daarathasonunda dn alayyla birlikteAyodhya'ya doru yola kt.

Mithila'dan biraz uzaklamlardki aniden korkun bir frtnakoptu. Hemen ardndan da fkeliParaurama, baltas ve yayylaortaya kt. Paraurama'ygren Ayodhyallar okkorktular. Kral Daaratha'nnakl bandan gitti. Paraurama,Rama'nn yolunu keserek."Rama! iva'nn eski yaynkrarak nam saldn ama bugnben senin nn ve kibirini yokedeceim", dedi. KralDaaratha, Rama'y brakmas

iin Paraurama'ya ok yalvard.Paraurama, Daaratha'nnsylediklerini duydu ama hialdr etmedi. ParauramaRama'ya dnerek yle dedi: "Albakalm! imdi de benim yaymkaldr da grelim. Eerkaldramazsan baltama kurbanolursun." Bunlar duyan kralDaaratha korkusundankendinden geip yere yld.Akll Rama cesurca ortaya ktve: "Madem gcm grmekistiyorsun, pekala, gr o

zaman!" dedi. Paraurama'mnyayn ald, ona: "Senin btnglerini hemen u anda yokedeceim", dedi. Aniden sankibtn by bozuldu veParaurama'nn grkemindeneser kalmad.

Paraurama Rama'yayalvard: "Kahraman Rama!Btn glerimi yok et, kabul,ama birazck akl brak bende,brak ki Mahendra dana geridnebileyim." Bunun zerineRama onu balad. Bubyklk karsndaParaurama, Rama'ya hayrankald. Rama Paraurama'yagitmesi iin izin verdikten sonradn alay yoluna devam etti.

Dn alaynn Ayodhya'yavar ehirdeki herkesi

mutlulua bodu. nsanlarsevinten sokaklarda denizkabuklar, ziller, davullaralmaya baladlar. Kadnlararklar sylediler, etrafaiekler yadrdlar. Kralieler,oullar ile gelinleri iin grkemlitrenler, ayinler, lenlerdzenlediler. Kral Daaratha'nnsaray, tekmil halkn mutluluunugsterircesine l lparlyordu. Herkes okmutluydu; nk prensler kiilikli,erdemli ve varlkl eler

almlard; nk Daaratha vekralieleri mkemmel gelinleresahip olmulard, stelik soylardevam edecekti; gelinler de okmutluydular, nk kahraman vesoylu erkeklerle evlenmilerdi.

2

Ayodhya Kanda

RAMA'NIN KRAL LANEDL

Rama ile Sita'nn evlilik

trenlerinden sonra Ayodhya'yadnen herkes uzun yllar mutluyaad. Aradan uzun yllargemi, kral Daarathayalanmt. lkesinin vetahtnn ynetimini artksoyundan bir kahramanadevretme zamannn geldiinidnd. Daaratha sahipolduu drt olunu da aynbedenden kan drt kol gibiseverdi ama Rama'ya ayr birdknl vard. Rakasa kralRavana'y yok etmek iin tanr

Vinu'nun beden bulduu kutsaloul, kahraman Rama'yd. Bunedenle Ayodhya'nn yeni kralRama'dan bakas olamazd.

Bir gnDaarathadanmanlarn yanna ardve yle dedi: "imdisyleyeceklerime iyi kulak verin.Biliyorsunuz, ben artk iyiceyalandm. Kendimi ok gszhissediyorum. Bu yzden tahtminsanlarn sevgilisi, kahramanRama'ya brakmaya kararverdim. Bu kararm halkmn da

onaylayacandan hi kukumyok. kvaku soyundan olanatalarmdan devraldm taht velkemi uzun yllar en iyi ekildeynetmeye altm ama artkyorgun ve yalym. Dinlenmevaktimin geldiini dnyorum.Btn din adamlarnnda izniyletahtm oluma brakp ekilmekniyetindeyim. Bugnden itibarentm yetkilerimi; tanr indra gibigl, iyi meziyetlerle bezenmi,soylu ve anl olum Rama'yadevrediyorum."

Daaratha'nn bu kararndanmanlar da memnuniyetledesteklediler: "iyi vasflara sahipasil olunuzla ilgili bu kararnzhuzurunuzda halka duyuralm.Rama tanrlarn kral indra gibigl ve emsalsizdir.Yeryzndeki en drst kii,insanlarn en iyisidir! Erdemin endeerlisi, gcn en grkemlisionda mevcuttur. inanyoruz kitpk insanlar mutlu eden Ay gibidoacaktr halkmzn stne. Obtn Vedalar' ok iyi

renmitir, bu konuda bilgisitartma gtrmez biridir. Obtn varlklarn en ereflisi, enkutsaldr. Ulu kralmz! imdiRama'nn kuraca dzen iindua edelim. Masmavi bir nilferieini andran Rama'nn tahtakmas herkesin yararnaolacaktr." ite byle dediler vehuzurdaki herkes, yalsyla,genciyle, btn danmanlarRama'nn sal, baars iindua ettiler, mrnn uzunolmasn dilediler.

Daaratha Rama'nn tahtakma treninin yaklaan kutsalaitra aynda yaplmasn istedi.Bu istek sevinle karland.Tren hazrlklar azizVasitha'nn denetimindebalad. Vasitha danmanlarabuyruklar yadryordu:"Yarndan tezi yok, altn vedeerli talar tedarik edin, kutsalifal bitkiler toplayn, beyazieklerden elenkler yapn,altndan bir srahi hazrlayn,ehrin btn sokaklarn

temizleyin, ehrin giri kaplarnve her yerini ssleyin, bayraklarasn, ttsler yakn, herkesiiyice doyurun, Brahmanlaracmerte balarda bulunun.Sabah erkenden Brahmanlarayinlere balasnlar." Vasithabu emirleri verdikten sonraherkes kendine den ilemegul olmaya balad. Buhazrlklar srerken, kralDaaratha henz hibir eydenhaberi olmayan Rama'y yannaartt ve ona unlar syledi:

"Sen benim ilk kraliemKausalya'dan dodun. Senerdemlisin, insanlarnsevgilisisin, benim de biricikolumsun. Ay Puya takmyldzna girdiinde tahtakacaksn. Hnerlerle doluolduunu biliyorum. Yine desana baz tlerim olacak.Alak gnllsn daha damtevaz olup duygularnkontrol et. lkenin hazinesiniparayla, cephanesini silahla,ambarn tahlla dolu tut. Halkna

kar hep adil ol." Ramababasnn tlerini byk birdikkatle dinledi, sonra dahuzurdan ekilmek iin izin istedi.Rama hemen kralieKausalya'nn yanna ko tu, kralDaaratha'nn sylediklerini birbir anlatmak istiyordu. O sradaSita, Surnitra ve LakmanaKausalya'nn yanndaydlar.Rama annesi Kausalya'y gzlerikapal ibadet ederken buldu.Kralie, Rama'nn gelecei vekaderi iin dua etmekteydi.

Rama annesine, "Anne! Babamyarn krallk tacn banadevredeceini syledi", dedi.Kausalya byk bir sevinleolunu barna bast: "mrnuzun olsun, dmanlarn herzaman malup edesin, beni vedostlarn hep sevindir, senbenim canmdan bir cansn, nemutlu bana! Tanr Vinu'yayakarlarmn karln grdmite! Hkmdarlk saltanatdaima senin olacaktr!" Bunlaraok sevinen Lakmana ellerini

rparak sevincini belli etti.Rama Lakmana'ya dnerekyle dedi. "Bundan byle krallksorumluluklarm benimle birliktepaylaacaksn, sen benim ikinciyarmsn. Hayatm seninle,krallm da seninle olacak."

KAKEY'NN OYUNU

Ayodhya yeni krallar Ramaiin tren hazrlklarna devamededursun, Rama'nn tahtakna sevinmeyen biri vard:Kralie Kaikeyi'nin kambur ve

irkin hizmetisi Manthara.Manthara Rama'nn tahta kmahaberini duyar duymaz soluuKaikeyi'nin yannda almt.Kaikeyi'nin akln elmek ve onu,olu Bharata'y tahta geirmeyeikna etmek istiyordu. Bylece oana kadar sahip olduukonumunu kaybetmemiolacakt.

Manthara Kaikeyi'ye ylededi: "Soylu kraliem! Felaketyan banda kol geziyor amasen bunun farknda bile

deilsin." Kaikeyi Manthara'mnne demek istediini nceanlamad: "Manthara neleroluyor? Niye akaanlatmyorsun? Yoksa Rama'yaya da Bharata'ya bir ey mioldu?" Kaikeyi: "Ah benimsafkralien! Aklnzkullanmalsnz Rama'nn tahtakmasyla yaklaan tehlikeyinasl gremezsiniz! Rama kralolunca Bharata'y sabrakmayacaktr. Kausalya anakralie olacak, siz de onun

glgesinde kalacaksnz. Kraltatl szleriyle sizi aldatt.Kausalya'nn arzularn yerinegetirdi. ok safsnz! Kraln sizesyleyeceklerine hemeninanrsnz, oysa bunlarn hepsiyalan. Kesin olan u ki, Ramatahta geer gemez Bharata'ykatledecek. imdi, hem kendiiyiliiniz iin hem de Bharata'nnyaamas iin hemen kararvermelisiniz. Bharata'y vekendinizi yaknda bagsterecek belalardan koruyun!"

Ay gibi gzel KaikeyiManthara'nn sylediklerine hialdr etmedi, glp geti.Rama'nn tahta k haberineok sevinmiti. Kaikeyi unlarsyledi: "Bugn aldm en gzelhaber. Dile benden ne dilersen.Sevgili Rama ve Bharata'nn herikisi de benim iin birdir. Kralntahtn Rama'ya brakmashaberi ok iyi bir haber. imdibana gerei syle Manthara,niin bu habere benim kadarsevinmedin?" Kralienin szlerini

duyan Manthara, irkin oyunaKaikeyi'de alet etmek istiyordu.Rama'nn Bharata ileKausalya'ya yapabileceiktlkleri tekrar sralad vedevam etti: "Sevgili kraliem! Butehlikeden kurtulmann bir tekyolu var. Rama ormanagnderilmeli, krallk nianBharata'ya verilmeli". Daha bunabenzer birok yalan dolan ileszlerini ssledi. te ensonunda, Manthara'nnsyledikleriyle Kaikeyi'nin akl

karmt. Amacna ulamakiin az kaldn grenManthara, son darbeyi indirdi:"Kraliem! Gneyde Dandakaormannda Vaicayanta adndabir ehir vardr. Bir zamanlarorada Timidvaca adnda bir ktruh yaard. O kt ruhla tanrndra arasnda bir savaolmutu. Kt ruhlarla tanrlararasndaki bu savata kralDaaratha ndra'ya yardmetmiti. Hatrlarsanz, siz dekraln yanndaydnz. Kral btn

gc ve cesaretiyle savamt.Sava alannda yaralanan kralnhayatn kurtarmtnz. Kralhayatn kurtardnz iin sizdeniki dilekte bulunmanz istemiti.O iki dileinizi hi sylemediniz.imdi dileklerinizi sylemenintam zamandr. Kraldaniki eydileyin. Birincisi Bharata'nnkrallk niann almas olsun,dieri de Rama'nn on drt ylboyunca ormana srgnegnderilmesi. Kraliem! Btnbunlar hem Bharata'nn sal

hem de kendi esenliiniziinyapmalsnz. imdi hemenkraln odasna gidin ve fkenizigsterin."

Manthara'nn bu fitne doluszlerini dinledike Kaikeyi'ninzihni bulanyor, dncelerikaryor, yava yavafkelenmeye balyordu.Sonunda yle bir an geldi kikralienin gzel yz fkeylekzarmaya balad. Bedeninisaran ssler birden deiti,imdi parlak bir gn deil

yldzsz, kasvetli bir geceyiandryordu kralie. Bu sradakral Daaratha, ta giyme treniile ilgili son emirleri veriyordu. Bugzel haberi Kaikeyi'ye vermekiin sabrszlanyordu.

Kral Daaratha Kaikeyi'ninyatak odasna varnca kralieninfkeli ve kskn olduunufarketti. Kral iin Kaikeyi kendinefesinden bile deerliydi. Kraldayanamayp sordu: "Niinbyle kskn duruyorsun!Biliyorsun ki seniniin her

eyiyaparm, iste yeter ki. Seniste, bir ulsuzu kral, kral dasefil bir dilenci klaym. Varsaeer cann skan, sana tersbakan biri, emret, ellerimdenisin lmn ikisini. Yeter kibana dileini syle, syle kihemen yerine getireyim."

Bunlar duyan Kaikeyi'ninfkesi, yerini cesarete brakt.Kralie yle konutu: "Birzamanlar cann kurtarmtmsenin. Karlnda iki dileimiyerine getireceine dair sz

vermitin. te imdi zamandr.Yerine getir dileklerimi". tebunlar syledi ve dileklerinisralad. Kral bu dilekleriduyunca donakald. Bir sresonra kendine gelen kral,Kaikeyi'yi ikna etmeye alt.Kaikeyi'ye yle dedi: "lkdileini yerine getireceim.Ancak Bharata Ayodhya'dadeil, dner dnmez krallkniann ona vereceim. kincidileine gelince. Ben de sendenmerhametli olman istiyorum, ac

bana, brak burada kalsnoulcuum, Rama'ma kyma!"

Kaikeyi kraln szlerindenetkilenmie benzemiyordu.Gerekten de bu szlerinardndan her iki dileinde desrarl olduunu bildirdi. HemBharata krallk nian alacak,hem de Rama ormana srgnegnderilecekti, ite iki dileininikisinin' de yerine getirilmesinisylyordu. Kral umutsuzlukiinde dil dkt, yalvard,yakard, gelgelelim kralieyi ikna

edemedi. yle dedi Kaikeyi:"Kralm! Ne szleriniz, ne dedavranlarnz kvaku soyunayakyor. Sizin atalarnzdorular savunmak iin okaclar ekti. Hariandra veiva'nm adlar bu yzden kutsalve saygndr. Yeryznde dorudan te baka hibir ey yoktur.Doruyu brakrsanz hangiyzle karsnz kullarnznkarsna? Son szm odur ki,dileklerimi yerine getirmezsenizhi durmam, ldrrm kendimi.

Ve siz de bu utanla, bu onurkusuruyla, sefalet iindekoarsz ykma doru." Bu acszleri duyan kral, aresizlikiinde kalakald. Kaikeyi'nin kininidindirecek, dileklerindenvazgemesini salayacak hibirey yapamayacan anlamt.

Gece, zm arayan btndncelerin, dile gelmeyenhislerin, aclarn kunda gibiydi.Koca kral yatanda dnpduruyor, ne dneceinibilemiyordu. te yle binbir

karmak dnce, ac, fke,kin, aresizlik duygusu birbirinikovalad. Derken sabah oldu.Odaya ilk Sumantra girdi. AzizVasitha'nn treni balatmakiin geldiini ve kral beklediinisyledi. Kraln halini grenSumantra, bu durumu trenheyecanna verdi. KralDaaratha Sumantra'ya, gidipRama'y getirmesini emretti.Sumantra hemen kotu, gidiphaber verdi. Biraz sonra Rama,yannda Lakmana'yla birlikte

geldi. Kral karsnda Rama'ygrnce ok kederlendi, dilitutuldu, bir tek sz edemez oldu.Bunun zerine Kaikeyi hemenaraya girdi ve Rama'ya her eyianlatt. Rama gzlerini kralbabasna dikerek, alabildiinesoukkanllkla yle dedi:"Babamn verdii sz yerinegetirmek benim iin en nemligrevdir. Bu yzden derhal imdiormana gidiyorum. Bharata'ygetirterek krallk niann onaveriniz. Kardeim Bharata iin

her eyi brakmaya hazrm."

te bunlar syledi Rama, veizin alp huzurdan ekildi.Dosdoru annesinin, kralieKausalya'nn yanna gitti. erigirdiinde kralie trenhazrlklaryla ilgileniyordu.Yanna yaklap Kaikeyi'ninodasnda olup biteni anlatt.Rama'nn anlattklarn duyanKausalya olduu yere yldkald; daha nce hi bu kadarkederlenmemiti. Rama onuyerden kaldrd. Kausalya

zorlanarak yle dedi: "SevgiliRama! Keke domav.aydn, hidnya yz grmeyeydin,oulsuz kalaydm. Hi olmazsabu karagn grmezdim. DemekKaikeyi'nin dilei bu! Oysa benher zaman Kaikeyi'nin yanndaoldum, ona asla ktlketmedim, bize bunlar niyeyaptn bir trl anlamyorum."

Bu srada olan biteni gren,Kausalya'nn acsna tank olanLakmana fkeye kapld, ne

yapacan bilemiyordu. Rama,Lakmana'yla konuup onuyattrd, ona: ' "Ormanagideceim, hemen hazrlklarabala", dedi.

Annesinin eteini pen Ramaormana gitmek iin izin istedi.Kausalya: "Senin ormanagitmeni istemiyorum, buna engelolacam. Baban Kaikeyi'ninoyununa geldi. Bir suilemediin halde ormana niingidecekmisin! Kraln emri adildeil. Bu emri yerine

getirmemelisin."

Rama babasnn sznyerine getirmesinin en bykgrevi olduu syledi defalarca:"Aa kabuundan giysilergiymeye, derelerden su iip,topladklarm yemeye razym,yeter ki babamn verdii szyerine gelsin. Anne, sen dekabul et artk. Onun emriniinernek haddim deil benim.Ormana gitmem iin bana izinver, hayr duan eksik etme."Bunlar syleyip Laknana'ya

dnd Rama: "Kardeim! Alnyazsnda ne varsa oduryaanacak, bakas deil. Hayatbu, byle felaketler olacak elbet.Kimsenin bunda bir gnah yok,ne kraln ne de Kaikeyi'nin."

Laknana Rama'nnsylediklerinden hi holanmad.fkeyle: "Kadere inanmakkorkaklarn iidir. Yaan sadecekendine gvenenleri baarlklar. Kendi gcnzle krallktahtna knz. Eer herhangibiri Suna kar karsa ben

Ayodhya'ya ateten yamuryadrrm."

Byle dedi, ama Rama onutatl szlerle yattrd. Sonra,oradan kp kars Sita'nnyanna gitti. Ormana gitmeyekarar verdiini syledi. OndanAyodhya'da kalmasn, annesineve babasna hizmet etmesiniistedi. Sita buna kar kt,nk ona gre iyi bir ein yerikocasnn yanyd. Rama onaormann tehlikelerinden vektlklerinden sz etti, burada,

annesi ve babasyla kalmasnnonun iyiliine olacan syledi.Gelgelelim Sita Rama'danayrlmaya yananyordu. Kararkesindi, onunla ormanagidecek,btn zorluklara birlikte gsgereceklerdi. Laknana da ayneyleri syleyip onlarakatlacan, hep birlikte hereyin daha kolay olacananlatt. Nihayet Rama, Sita ilebirlikte Lakmana'nn dakendisiyle birlikte ormanagelmesine raz oldu.

Sonunda gen prenslerlebirlikte Sita da hazrlklarntamamlad ve hep birlikteormana hareket ettiler. Gnlergeiyor, ayrlk kralDaaratha'nn yreinde gittikearlayordu. Derken kralnsal iyiden iyiye bozuldu. Birgece kral srayarakuykusundan uyand. Banagelen bu felaketin, genliindeilemi olduu bir gnahnsonucu olduunu anlad. Olanbiteni Kausalya'ya anlatt: "Ben

prensken, seninle evlenmedennce yamurlu bir gnde Saryunehrinin kenarnda avlanmayagitmitim. O gnlerdeavlanmaya ok meraklydm.Hava kararmak zereykenbirdenbire bir homurtu duydum.Sesin geldii yne doruyneldim. Aalar ve allklararasnda, bir glge vard. Oyne doru okumu frlattm.nsan lna benzer bir sesgeldi. Ne olduunuanlayamamtm. Korkuyla

oraya kotum. Bir olanocuuydu bu. Yaralanmt,yerde yatyordu. Anladm ki birilecinin oluydu, yanbandabir su testisi vard. ocuk benigrnce alamaya balad.Anas da babas da krilecilerni, su getirmesi iinocuu nehre gndermiler;kulbelerinde su bekliyorlarm.ocuk benden suyu onlaragtrmemi istedi, ite sonszleri de bu oldu. lmt.ocuun testisini aldm, ailesinin

yaad inziva yerine gittim.Ayak seslerini duyan yal baba,'irivan olum, niin bu kadarge kaldn?' diye sordu. Olanlaranlatmaya dilim varmyordu.ekinerek dedim ki: 'Ben irivandeilim. Ayodhya kralDaaratha'ym. Avlanrkenyanllkla olunuzu vurdum. Oartk bu dnyada deil.' Bunlarduyan anne ile baba yrekleriparalayan bir at tutturdular.Benimle beraber nehir kenarnakadar kotular, oullarna

avularyla su verdiler, biryandan da bana lanetleryadryorlard: 'Kral!Olumuzun acsyla biz bugnnasl ldysek, ayn ekilde sende byk aclarla leceksin.'te Kausalya! Belli ki o lanetingerekleecei an geldi att.Benim ilediim gnahn bedelinibir masum stlendi. lrken bilebiricik olumun yzngremiyorum. Kendi ektiimibiiyorum! ok talihsizim!"

Kral Daaratha bunlar

syledi znt iinde. Yapt buhata iin Kausalya'dan afdiledi.Son nefesini verirken halaRama! Rama! diye sayklyordu.Kausalya Daaratha'nn alnnpt, gzlerinden yalarakyordu. Kaikeyi'ye dnerekfkeyle yle dedi: "imdiarzularn yerine geldi ite. Altaht, senin olsun, tadn kar.Bilni ol ki kvaku soyununykm senin elinden olacak!"

ORMANA SRGN

Ayodhya'da btn bunlarolurken gen prens Ramababasna verdii sz yerinegetirmek iin ormana ulan,gneye doru yol almaktayd.Lakmana ve Sita'yla birlikteGomati nehrini getiler, Sayinehrine ulatlar. Sayi'yigetikten sonra mola veripdinlenmeye koyuldular.Durduklar bu yer Koalaeyaletinin snrnn bittii yerdi.Rama geriye dnerek doduutopraklara hznle bakt. Gzleri

yala doldu. Bindikleri arabaykullanmak iin onlarla birliktegelen, kraliyet danmanSumantra'ya dnerek: "Kim bilirbir daha ne zaman Saryu'nunkutsal kylarnda babam veannemle tekrar dolaacam, ognler gelecek mi bir daha!"diye i geirdi. Rama Ayodhyaehrine doru dnd, ellerinibirletirdi ve yle dedi: "Sevgililkem! Gnahlarm affet! Ondrt yamur mevsiminden sonrasana tekrar kavuacam!"

Akam olmak zereydi kiGanj nehrinin kenarndakiiringaverapur kyne vardlar.Rama bir ngudi aacnn altndadurdu. Bu ky Niada kabilesineaitti ve krallar da Guha idi.Rama'nn geldiini renenGuha onu karlamak iin yannaailesinden kadnl erkekli bir alayinsan da katp ngudi aacnadoru yola koyuldu. Guha'mngeldiini gren Rama ayaakalkp ona doru yneldi. Sarlpkucaklatlar. Guha Rama'ya:

"Siz buraya geldiyseniz, talihimak olacak demektir.iringaverapur'u kendi evinizbilin, mutlu ve esenlik iinde yaayn", dedi. Rama, Guha'yasrgn edili hikayesini anlatt.Guha buna ok zld vekralln Rama'nn ayaklarnaserdi; ondan iringaverapur'unkral olmasn istedi. RamaNiada kralnn arzusunu oksoyluca buldu. Ama tutmasgereken bir sz vard.

Rama btn gnn sadece

su ierek geiriyor, gece oluncasaman ynlarndan bir yatakyapp orada uyuyordu.Lakmana, Rama ile Sita'ykorumak iin btn gece nbettutuyordu. Sumantra ile Guha dagece boyunca Lakmana'yaarkadalk ediyordu.

Bir gn Rama Sumantra'ya:"imdi Ayodhya'ya geri dnp,Babama ve annemeselamlarmz ilet. Onlara ondrt yamur mevsiminden sonraevimize geri dneceimizi syle.

Bharata'dan da bir dileim var.Btn kralielere eit davransn,krala sayg gstersin." Bunlarsyledi ve ekildi. Banyanaacnn style salarn rd.Her ey hazr olunca, RamaGuha'danizin istedi ve Sita'y,Lakmana'y da yanna ald,birlikte sandala bindiler. Ganj'geerek Batsa lkesine vardlar.nde Lakmana, ortada Sita,en arkada Rama zorlu veengebeli bir yolculuun ardndangece bir aacn altnda

konakladlar. eker kamyediler, trl trl meyvetopladlar. Rama Lakmana'ya:"Kendi krallm hidnmyorum. Dndmsadece annem. Benimyzmden ok ac ektiinibiliyorum. Lakmana sen sabaholur olmaz Ayodhya'ya geri dn.Hem benim annem Kausalyahem de kendi annen Surnitra'yagz kulak ol", dedi. FakatLakmana onunla birliktekalmay istiyor, ondan ayrlmay

reddediyordu.

Ertesi gn tekrar yola ktlar.Yamuna nehrinin kenarndakiByk aziz Bharadvaca'nninziva yerine vardlar.Bharadvaca onlar byk birsevinle karlad. Hikayelerinidinleyen aziz onlar iin duaedeceini, kendisine den hertrl yardm yapmaya hazrolduunu syledi. Ertesi gnBharadvaca'dan izin isteyenRama, Lakmana ve Sitayollarna devam ettiler. Yamuna

nehrini geerek iki gece ikigndz sren yorucu biryolculuun ardndan itrakutatepesine vardlar. itrakuta'nnyemyeil manzaras Rama'nnok houna gitti. Lakmana'ya:"Bir sre burada kalalm", dedi.Lakmana Mandakini nehrininkenarnda gzel bir kulbeyapt. Bu kulbe onlarn yenihayatlarna tanklk edecekti.Rama burada zamann kimi kezavlanarak, kimi kez de gezintiyaparak geiriyordu.

Onlar gnlerini ylecegeiredursunlar, Ayodhyaehrinde byk bir yas vard.Aziz Vasitha ve Brahmanlarlen kral iin yaplacak yakmatreniyle ilgili gerekli hazrlklaryapmaya balamlard. Kraliyetailesinden hibir erkek oradaolmadndan o sradaRacagrha'daki daysn ziyaretetmekte olan Bharata'nnarlmasna karar verildi.Ancak habercilere kralDaaratha'nn lmnn

sylenmemesi tembih edildi.Bharata kendisine habergeldikten sonra nehirleri, dalaraarak sekiz gn sren biryolculuktan sonra Ayodhya'yaulat. ehirde kasvetli birsessizlik vard. iyerleri,dkkanlar, tezgahlar, iliklerkapalyd. Bharata'y gren herAyodhyal ban eviriyordu.Bharata endieli bir ekildeannesi Kaikeyi'nin sarayna gitti.Babas Daaratha'nn ve kardeiRama'nn nerede olduunu

sordu. Kaikeyi glerek: "Babancennete gitti", dedi. Bharataacyla alamaya balad."Kardeim Rama nerede", diyesordu. Kaikeyi Rama, Sita veLakmana'nn ormana gidihikayelerini anlattktan sonra:"Bharata olum! Btn bunlarsadece senin geleceinidndm iin yaptm. Artkendielenmeyi brakp AyodhyaKrallnn bana gemelisin",dedi.

Bharata, annesine ok

fkelendi: "Anne! Ne yaptnbyle? kvaku soyunun onurunuyok ettin. Keke beni doardomaz ldrseydin de bunlargrmeseydim!" Bu sradakraliyet vaizi de oraya geldi.Bharata kendini tutamayp onunnnde Kaikeyi'ye hakaretleryadryordu:

"Vaizler! Azizler! Sizler deduyun! Annem her ne yaptysabenden habersiz yapt. Btnbunlarda benim hibir birgnahm yok! Bunu yeminle

sylyorum." Bunlar syledi vefkeyle oradan uzaklap kralieKausalya'nn yanna gitti. Onasarlarak ocuklar gibi hkrahkra alad.

Kausalya Bharata'y, Bharatada Kausalya'y teselli etmeyealt. Bharata babas vekardeiiin btn gece alad.Kausalya'ya Kaikeyi'nin ilediignahtan hi haberi olmadn,bu iin olsa olsa kt ruhlubirinin fitnesiyle olabileceinisyleyip durdu.

Sabah erkenden kralDaaratha'nn yaa batrlmbedeni sandal aacndan oluanodun yn stne koyuldu.Bharata babasnn son yolculuktrenini Vasitha'nn sylediiekilde yapt. Bharata ertesi gnvaizleri ve ehirlileri toplayarakonlara: "Ayodhya taht, enbyk kardeimin, Rama'nnhakkdr. Rama'y geri getirmekiin hemen yarn itrakuta'yagidiyorum", dedi.

BHARATA'NIN

TRAKUTA'YA YOLCULUU

Ayodhya ordusunu toplayanBharata itrakuta'ya doru yolakt. Ordunun getii yollargrltyle sarsld, gkyznedoru yle bir toz bulutuykseldi ki gne kck biryldz gibi kald. Akama doruiringaverpur'a ulatlar, orduGanj'n hemen kysna kampkurdu.

Niada kral Guha yaklaanordunun Ayodhya'nn ordusu

olduunu sancaklardan anlad.Danmanlarna yle dedi:"Anlalyor ki, Bharatasaltanatn stne konmu. Buordu Rama'y ldrp Bharata'yrakipsiz kral yapmak istiyor.Bunun olmasna yaadmsrece izin vermeyeceim.Kardelerim lmeye hazrlann!Bugn Bharata'nn ordusuylasavaacaz, soluk aldmzsrece bu ordunun Ganj'gemesine izin vermeyeceiz.Eer Bharata, kardeiyle

grmeye gidiyorsa, onayardm ederiz. Yok eerdncesi ktyse, gnahileyecekse, bugn Ganj'da kandklecek demektir."

Bunlar syleyen Niada KralBharata'nn yanna geldi.Bharata Niada kraln sevinlekarlayp ona dosta sarld.Guha Bharata'nn ktdncelerle oraya gelmediinianlad. Birlikte Rama veLakmana'yla ilgili uzun uzunkonutular. Kral Daaratha'nn

lm haberi Niada kralnsarsmt. Guha ve Bharata,Rama'nn geceledii ngudiaacnn altna gittiler. Bharataorann tozunu alnna srd vegeceyi orada geirdi.

Ertesi gn Bharata da tpkRama gibi Bargad aacnstyle salarn rd ve aakabuundan elbise giydi.Bharata, Vasitha ve ordusuylaGanj' geerek azizBharadvaca'nm inziva yerininyaknlarna vard. Bharata

ordusunu inziva yerinin uzandabrakt. Vasitha'yla birlikte azizBharadvaca'n kulbesinegirdiler. Aziz onlar kapdasaygyla karlad ve ieri ald.Bharadvaca Rama'y okseviyordu. Bharata'ya taht eldeettiktensonra ne yapmakistediini sordu usulnce.Bharata'nn oraya geliiBharadvaca'y endielendirmiti.Bharata azizin endielenmesineok ierledi, gzyalar iindeyle dedi: "lmmle yzyze

gelmek bile beni bu kadarzmezdi. Annemin ihtiraslaryznden zarar gren Rama'ybulmak ve onu Ayodhya'ya gerigtrp krallk tahtna oturtmakiin yollardaym. Ltfen onunnerede olduunu bana syleyin."Bunun zerine Bharadvaca,Bharata'ya Rama'nn yerini,itrakuta'ya hangi yoldan gittiinianlatt. Bharadvaca, Bharata'yaordusunu da inziva yerininyakna getirebileceini,kendilerinin de geceyi inziva

yerinde geirebileceklerinisyledi. te bylece Bharataordusuyla birlikte geceyi oradageirdi.

Sabah gn doar domazBharata'nn ordusu Rama'y gerigtrmek iin itrakuta'nnyolunu tuttu. Zorlu ve uzun biryolculuktan sonra itrakutadann yaknlarna vardlar.Mthi bir toz bulutununkalktn gren kral Guha,Rama'nn kulbesinin oralardabir yerde olduunu dnd.

Yaklaan ordunun grltsnve kaldrd toz bulutunu grenLakmana hemen bir aacatrmand. Gelen ordununBharata'nn ordusu olduunugrd ve telaa kapld.abucak Rama'nn yanna gittive ona yle dedi: "Rama!Sita'y gvenli bir yere gtrn.Yaynz ve okunuzu kuann.Anlalan Bharata bizimormanda bile kalmamza izinvermeyecek. Bugn herkesinintikamn alacam. Kaikeyi ve

kambur hizmetisi Manthara'yda yaatmayacam." Ramaetrafndakilerin telana ramenBharata'dan kendisine birktlk gelmeyeceini biliyordu.Rama, telala sava hazrlyapan Lakmana'ya ylesyledi: "Lakmana!

Sabrl ve akll olmalsn.Acele etme. Drst Bharatabizim iin geliyorsa yay veoklara, kl ve kalkanlara gerekolduunu sanmyorum. Kalbimonun savamaya deil bizi

grmeye geldiini sylyor.Bizim yokluumuzda olaylarngerek yzn renmitir.Annesine verdiim sz yerinegetirdikten sonra onu burayageldii iin ldrr mym hi!Bana kt bir hretkazandracak krall neyapaym? Akrabalarn vearkadalarn yok edilmesiylekazanlacak bir zenginlieihtiyacm yok. Ben dharma,artha ve kama'ya ulamayaalyorum. Sahip olduum

eyleri onlarla birlikte paylamakistiyorum. Erdemsizlikle eldeedilen bir krallkta asla gzmyok. Sen, Bharata ve atrughnaolmadan mutluluk olur mu?Bharata kardelerini sever.Bamza asla ktlk gelsinistemez. Lakmana! Bharatasana hi ktlk yapt m? Bylekonumak sana yakmyor.Ona sylenen her ey banasylenmi demektir. Oullarnbabalar, kardelerin kardelerildrmesi hayrl bir i midir?

Sen, benim krallkta gzmnolmadn iyi bilirsin. Bharata'yazarar verecekse cennetinkralln bile istemem. Amaeer sen kral olmak istiyorsan,Bharata'ya seni Ayodhya'nnkral yapmasn sylerim.Bharata'ya gvenim tamdr."Bunun zerine zavall Lakmanahatasn anlad ve sakinleti.

Bharata ordusuna geridekalmasn emretti ve Rama'yadoru tek bana yaklat.Kardelerin bulumalar ok

dokunakl oldu. BharataRama'ya doru ilerledi, onunayaklarna kapand. Ramakardeini kaldrd ve iki kardekucaklatlar. Rama Bharata'danyokluunda Ayodhya'da olupbiten her eyi kendisineanlatmasn istedi. BharataRama'ya babalarnn ldhaberini verdi. Rama haberinialdnda ylece kalakald.Sonra Mandakini rmannkysna gitti. Orada babas iindua edip, ruhuna ngudi iekleri

sundu, diz kp: " SoyluBabam! ileci olunuzun sizesunacak bundan baka bir eyiyok", dedi.

Bharata'yla birlikte gelenkralieler de Rama veLakmana'yla grtler. Sitaatrughn'yla kald. Rama veLakmana Vasitha'mnayaklarna kapand, anneleriylekucaklatlar. Herkese kalacakbir yer gsteren Rama kendikulbesine geri dnd. Ertesign Sita da kralieleri grmeye

gitti. Sita'y ileci klnda grenkralieler ok zldler. Kaikeyibile iten ie piman olmutu.

Ayn gn herkes Rama'nnetrafnda topland. Bharata,Rama'nn ayaklarna bankoyarak, Kaikeyi'nin sular iinaf diledi. Rama'nn banagelenlerle en ufak bir ilgisiolmadn ve ondan geri dnptahta gemesini istedi. Rama iseonu ya da annesi Kaikeyi'yisulamadn, onlara kinbeslemediini syledi. Geri

dnme konusuna gelince.Kararlyd, geri dnmeyecekti.lm bile olsa babasnnszn yerine getirecek, on drtyamur mevsimi boyuncaormanda kalacakt. Bunu kesinbir dille belirtti.

te ylece bir zaman oturupkonutular. Sonra, vaktigeldiinde, Bharata Ayodhya'yageridn hazrlklarnnyaplmasn emretti. Ramakardeini itenlikle kucaklad:

"Her ne olduysa bunda nekralie Kaikeyi'nin kusuru var, nede senin. Her ey Bhagvan'misteiyle oldu. Herkes ettiinibulur. Benim dn meselemegelince; ben on drt yamurmevsimine kadar ormanda kalpbabamn szn yerinegetireceim, bu szmdendnmeyeceim. Babam verdiisz yznden biricik olunuornana gnderdi, hayatn fedaetti, lmnden sonra benim vesenin iin en doru olan onun

szn yerine getirmemizdir.Sen Ayodhya'ya dneceksin,bense on drt yamur mevsiminiormanda yaayacam. Biz drtkarde hepimiz kendi stmzedeni yerine getirmeliyiz,babamzn onuruna lekekondurmamalyz." Bharata:"Sizin yerinize on drt yamurmevsimine kadar ormanda benyaayacam. Ben de ileciolacam", dedi.

Kralieler, azizler, yallar veehirliler de kendilerince

Rama'ya pek ok ey syledilerama Rama hibir ekilde geridnmeye yanamad. teyandan Bharata Rama'nn yerineormanda kalmak istiyor, bununiin diretiyordu. Bunun zerineRama yle dedi: "Senbilmezsin, bir zamanlarbykannen annen Kaikeyi'yibabamla evlendirdiinde,racadan Kaikeyi'nin oluAyodhya'nn kral olacak diyesz almt. Bu yzden hibirengelin yokken Ayodhya'ya

krallk etmelisin. Krallk seninhakkndr."

Rama'nn hibir ekilde iknaolmayacan gren Bharataaltn ilemeli tahta arklarRama'ya giydirdi ve yle dedi:"Bu arklar giy, sonra da banaver. Bunlar Ayodhya'yagtreceim. Emirleri buarklardan alacaz, sizinvekiliniz olacak bu arklar. Ondrt yamur mevsimine kadarkraln yerine bunlar geecek.Emirleri bunlardan alp krall

ona gre yneteceim. Eer ondrt yamur mevsimi sonundagelmezseniz atee atacamkendimi, son nefesimi alevlerinarasnda vereceim."

Byle deyip Rama'nnarklarn alan Bharata, arklarpp bana koydu. RamaBharata'ya unlar syledi:"Halkna iyi davran. Halkn mutluklmak bir kraln en nemligrevidir. Btn kralieleri eitbil. Kaikeyi'ye bile ktlk etme.Bunlar benim ve Sita'nn

dilekleridir."

Rama; azizleri, yallar vekralieleri selamlad, bu sradaherkesin gznden yaakyordu. Bharata'dan izinisteyenRama kulbesine geridnd. Bharata kalabalklaberaber Rama'nn arklarnsslenmi bir filin stndekitahta koydu ve hep birlikteAyodhya'ya doru yola ktlar.Drt gnlk bir yolculuktansonra Ayodhya'ya vardlar.Bharata Ayodhya'ya Rama'y

getiremedii iin zlyordu.ehir eski canl halinikaybetmiti. Bharata kralieleriAyodhya'ya yerletirmeye veNandigrama'y bakentyapmaya karar verdi. Rama'nnarklarn krallk tahtnayerletirdi, onlara ta giydirerekdanmanlara kralln idaresiniRama'nn arklarnnyapacan syledi ve unuekledi: "yle olaanst ileryapmalsnz ki halkn mutluluu,baars, lkenin bereketi ve

refah artsn." KendisiAyodhya'nn btn idari ilerinidzene koyduktan sonra ehrindndaki Nandigrama'ya gitti vetpk Rama gibi o da ileciolarak yaamaya balad.

Bharata'nn ayrlndansonraRama, Lakmana ve Sita,Mandakini nehri kysndangneye doru ilerlediler. AzizAtri'nin inziva yerinevardklarnda azizi saygylaselamladlar. Aziz de onlarsaygyla, hrmetle arlad.

Azizin ileci kars Anasuyaerdemi ve bysel gleriyletannrd. Sita inziva yerinegirince onun nnde eildi.Anasuya, Sita'ya kendilerindenbir dilekleri olursa derhal yerinegetirileceini syledi. Sita:"Merhametiniz sayesinde hereyimiz var, bundan baka neisteyebilirim", dedi. Bu szAnasuya'y memnun etti. Sita'yahi kirlenmeyen, paralanmayantanrsal elenk, elbise ve sslerverdi ve bir anda gzden

kayboldu.

3

Aranya Kanda

AZZLER ZYARET

Rama aziz Atri'den izin ald,dierleriyle birlikte onunlavedalatktan sonraDandakaormanna doru yola koyuldular.Bu orman yemyeil ve sk birormand. eit eit hayvann,canlnn, kurdun, kuun sesiyle

inleyen ornann iinde yle biryere geldiler ki, Veda ilahileridier btn grltleribastryordu. Buras ilecilerininziva yeriydi. Rama'nn geldiinigrp duyan azizlerle ilecilerok mutlu oldular. Oturupsohbete baladlar. Rama'yakendi dertlerinden de sz ettiler. ileciler, ornanda bulunan oksaydaki rakasann eit eitekillere brndklerini, drtbiryanda dolatklarn, frsatnbulunca onlara saldrdklarn

syleyip dert yandlar. Ramaanlatlanlar dikkatle dinledi. Ogece ilecilerle birlikte inzivayerinde kalan Rama btn geceilecilerle sohbet etti.

Ertesi gn Rama, Lakmanave Sita ok daha sk bir ormanagirdiler. Bir sre yrdktensonra byk vcudu, uzun kollukt bir ruha, bir rakasayarastladlar. Bu kt ruh birhamlede Sita'y yakalad, Ramave Lakmana'ya fkeyle bard:"Sahtekarlar! Siz kimsiniz ki

ileci ekline brnp, bylegzel bir kadnla dolayorsunuz!Bu kadn tam bana gre, imdihemen ortadan kaybolun!"

Rama: "Peki sen kimsin?"diye sordu. Kt ruh gld: "BenYava'nn olu adam yiyen dev,Viradha'ym. Brahma bana ylebir g verdi ki karsnda hibirsilah dayanamaz. Sakn olabenimle savamay aklnzdangeirmeyin! imdi buradandefolun, yoksa sizi de yerim!"diye haykrd. Bunun zerine

Rama ve Lakmana Viradha'nnmeydan okumasna okfkelendiler. Bu koca deve okyadrdlar, ama oklarViradha'ya hibir ey yapmyor,Viradha oklara aldr bileetmiyordu. Ama bir sre sonrafkelenen dev, Rama ileLakmana'nn zerine atlad.Uzun kollaryla iki kardeiyakalad ve uzaa frlatt. Btnbunlar gren Sita alamaya vehaykrmaya balad. Rama veLakmana ayaa kalktlar ve

Viradha'nn zerine adadlar.Gl kollaryla herbiri biryandan tutuyordu. Nihayet devizaptetmeyi baardlar. RamaViradha'nn sa kolunu,Lakmana da sol kolunukrmt. Kollar krlan rakasaViradha yzkoyun yere dt.Ramabyk bir ukur kazp devicanl canl bu ukura gmmeyinerdi. Rama'nn bu szleriniduyan Viradha unlar syledi:"Ey insanlar arasndaki aslan!Senin Kausalya'nn olu Rama

ve yanndakilerinin de kahramanLakmana ve erdemli Sitaolduunu anlayamadm. Benlmek zereyim. Rakasaekline bir lanet yzndengirdim. Tanr Kuvera bu lanettenkurtulmamn ancak kralDaaratha'nn olu Rama'ylasavamamla mmkn olacansylemiti. Soylu Rama!Sayenizde bugn eski yakshahalime geri dndm. Ama neyazk ki lmm yakn. Beniatnz ukura gmn.

lmeden nce son dil eim,buradan yedi kilometreuzaklkta, gne gibi parlakmnzevi arabhanga'nnkulubesine gitmenizdir."

Rama ve Lakmana bir ukurkazdlar, devi ukura gmdktensonra arabhanga'nn inzivayerine doru yola ktlar.Karsnda Rama, Sita veLakmana'y gren arabhanga:"Sizi teden beri grmekistiyordum. Ne iyi ettiniz degeldiniz. Bu ekilde azizlerin ve

ilecilerin gvenliini desalam olacaksnz. Sizigrdm ya artk baka bir eyistemem", dedi. arabhanga birl yakma treninehazrlanyordu. Pekok aziz veileci oraya toplanmt.Rama'ya, odun yn zerinesralanm kemikleri zntylegstererek: "Bunlar rakasalarnyedikleri azizlerin iskeletleri",dedi. Rama: "Korkmayn! Artkgvendesiniz. Btn rakasalaryok ederek sizin gven iinde

yaamanz salayacam, banainann", dedi.

Rama yoluna devam etmekiin aziz arabhanga'ylavedalat. arabhanga ondanDandaka ormannda yaayanaziz Sutikina ile mutlakagrmesini, onlara iyiliidokunabileceini syledi. Onlarhayr dualar ile uurlad. Rama,Si ta ve Lakmana'yla beraberyolculua devam etti.

Uzun ve zorlu bir yolculuktan

sonra aziz Sutikina'nn inzivayerine vardlar. Aziz Sutikina'ysessizce ibadet ederkenbuldular. Rama: "Buraya sizesayglarmz sunmak iingeldik.Ltfen sessizliinizi bozun."Bunun zerine Sutikina ylededi: "Ey kahraman!Duyduuma gre krallnzdanmahrum braklmsnz;itrakuta'da yayormusunuz.Bundan byle Sita veLakmana'yla beraber benimkulbemde yaamanz

istiyorum. Burada gven iindeolursunuz. Etrafta sadecegeyikler var, onlarn da sizehibir zararlar dokunmaz". Buszler zerine Rama: "Bu nazikdavetinizi reddetmekzorundaym. nk okumla bugeyiklerden birini yaralarsamkalbinizi inciteceimdenkorkarm. Ltfen gitmemize izinverin", dedi. Sutikina bu isteianlayla karlad.

te bylece, sabaherkenden, Rama Sita ve

Lakmana dualarn bitirdiler,Sutikina'ya konukseverlii iinteekkr ettiler ve oradanayrldlar. Pekok rmak, gl vetepe atktan sonra ok temizbir gle vardlar. Bu, beyaz vemavi nilfer iekleriyle dolu birgld. zerinde su kularoynap duruyordu, kenarndaise pekok fil dinleniyordu.Dandaka ormannda dolaanRama bir kulbe buldu. Bukulbede Rama Sita veLakmana birlikte on yamur

mevsimi geirdiler.

Bu srenin bitiminde RamaSutikina'nn kulbesine geridnd. Birgn RamaSutikina'ya yle dedi: "Eykutsal efendim! Bu ormandabyk aziz Agastya'nmyaadn duydum. Ancak byleusuz bucaksz bir ornandaazizin yerini bulamadm. Banaoraya nasl gideceimi syleyin.Sita ve Lakmana'yla beraberona sayglarmz sunmakistiyoruz. Bu bizim en byk

arzumuz." Sutikina gneyedoru gitmelerini syledi.

Rama, Sita ve Lakmanauzun bir yolculuktan sonra, azizAgastya'nn inziva yerinevardlar. nziva yerine ilk ncegiren LakmanaAgastya'nnmritlerinden birine. "KralDaaratha'nn byk olu,kahraman Rama, kars Sita'ylabirlikte azizi grmek iin geldiler.Ben onun kk kardeiyim. Bukorkun ornana babamznszn yerine getirmek iin

geldik. Dileimiz kutsalAgastya'y grmektir. Ltfen bizionunla grtrn", dedi. AzizAgastya, mridinden bunlarduyunca: "Ne talihliyim ki Ramabeni grmeye gelmi! Bunubekliyordum. Gidip onu,kardeini ve karsn burayagetir", dedi. Agastya'nninzivayerine gelen Rama, Sita veLakmana azize sayglarnsundular. Aziz Agastya onlaraiek ve meyve sunarak ylededi: "Olum! Vivakarma

tarafndan yaplan, prlantalarlassl, tanr Vinu'nun altnyayn ve gne nlar gibiparlak, hedefinden amazBrahmadatta adl oklar indrahediye etmiti. Tanr Vinu busilahlarla kt ruhlar yenmiti.Bu silahlar artk senin, onlardmanlarn yenmek iinkullan." Bylece Rama,Lakmana ve Sita o gn azizininziva yerinde geirdiler.

Ertesi gn Rama, Sita veLakmana, aziz Agastya'nn

isteiyle Godavari nehrininkenarndaki Panavati adl yeredoru yola koyuldular. Yoldakarlarna devasa bir akbabakt. iki karde de onun ktruh olduunu sandlar. Ona:"Sen kimsin?" diye sordular.Devasa akbaba nezaketle: "Adm Catayus. Bensizinbabanzn arkadaym.Eer dilerseniz srgnhayatnzn kalan ksmnda sizearkadalk ederim.Lakmana'yla avlanmak iin

dar gittiinizde Sita'ykorurum", diye cevap verdi.Rama babasnn arkada olanbu akbabaya gven duydu, onuda yanlarna katarak hep birliktePanavati ornanna doruilerlediler.

KHARA VE DUANA'YLASAVA

Panavati'ye varnca,Lakmana Godavari nehrininkenarnda ok gzel bir kulbeyapt. Sita kulbeyi ok beendi.

Panavati'nin evleri hemRama'nn hem de Sita'nnhouna gitmiti. Kulbe de buevlere benzemiti. ZamanlarnGodavari'nin kenarndakibaheleri ve ormanlarseyrederek geiriyorlard.Lakmana eit eit meyve,bitki, kk topluyor, bunlar hepbirlikte yiyorlard. Lakmanagece olunca kulbenin stnekyor ve Rama ile Sita'ytehlikelerden koruyor, sabahakadar nbet tutuyordu. ite bu

ekilde yamur mevsimi dahageip gitmiti.

Birgn Rama, Lakmana veSita kulbelerinin nndeotururlarken Ravana'nn kzkardei urpanaka kageldi.Koyu mavi nilfer rengindekiteni, nilfer gzl, grn aktanrs gibi gzel, ince belli, zarifbal, tatl sesli, nazik ve okgen, erdemli, ndra gibi gl,keelemi salaryla bir fil gibiyryen Rama'y gren yal veiri urpanaka ona hemen ak

oldu. Sslenippslenip Rama'nnyanna geldi: "Ey gzel kii!Keelemi salarn, elinde okve yayn rakasalarn blgesinebir kadnla beraber niin geldin?"diye sordu. Rama: "Ben kralDaaratha'nn en byk oluRama'ym. Bu yanmdaki kkkardeim Lakmana ve bu dakarm Sita. Babamn ve annemindileklerini yerine getirmek zerebu ormana geldim. imdi senbana kim olduunu syle!"urpanaka: "Ben Lanka'nn

erefli kral Ravana'nnkzkardeiyim. Dnyada bendendaha gzel biri yok. dnyadada benim gibi bir gzel dahabulamazsn. Bugne kadarkimse bana elsremedi. Senigrene kadar kimseyleevlenmeyi dnmedim. Eygzelkii benimle evlenmelisin. Buevlilik herkesin karna olacak.Karn Sita ok talihsiz ve irkin.Onu brak. . Benimle evlen,saraylarda zevk ve sefa iindeyaa!" Rama byle bir

terbiyesizlie katlanamazd.fkeyle: "Tanra! Var gitLakmana'yla ele, onun henzkars yok", dedi. urpanakaRama'nn kendisine ilgigstermeyeceini anlayncaansn Lakmana'da denemekistedi ve Lakmana'nnyannagitti. Ama onunla Lakmana dailgilenmedi: "Ben sadece birhizmetkarm ve eer benimkarm olursan senin de kleolarak yaaman gerekir. En iyisisen Rama'ya git, nk kral

odur", dedi.

urpanaka tekrar Rama'yagitti. Rama onu yenidenLakmana'ya gnderdi. Buekilde birok kez Rama ileLakmana arasnda gidip gelenurpanaka'nn kalbi krld,fkesi kabard. Birden onlarbrakp Sita'ya doru komayabalad. Olacaklar grenLakmana karsna dikildi, birhamlede burnunu, kulan kesipatt. urpanaka ac iindealayp bararak oradan

uzaklat. Ravana, veykardeleri Khara ve Duana'nnyanna gitti. Kz kardeinin bukt durumunu gren Kharaurpanaka'dan her eyianlatmasn istedi. Neler olupbittiini renince hrsndandeliye dnd. Bir alay askeriniRama'y ldrmeleri iinurpanaka'yla birlikte gnderdi.Btn bir orduyu karsndagren Rama hi ylmadansavat ve btn rakasalarldrd. Rakasalarn yenildiini

gren urpanaka Khara'nn nedenli zayf olduunu, erkekliininhkmsz olduunu haykrp onuaalad. Rama yzndendt bu durum Khara'y okderinden sarsmt. Bir insantarafndan aalanmayhazmedemedi. Btn ordusunualarak yeniden Rama'yasaldrmak zere yola kt. Busefer ok daha byk birordunun geldiini gren Rama,Sita'y Lakmana'yla beraberaziz Agastya'nn inziva yerine

gnderdi, kendisi de sava iinhazrlk yapmaya balad.

Rakasa ordusu, Panavati'yidrt yandan kuatt. Ramakutsal silahlaryla binlercerakasa ldrd. Duana'nn daldn haber alan glKhara, Rama'yla savamayageldi. Khara, emrindekirakasalar gibi kolaycayenilecee benzemiyordu.Korkun bir savama tarz vard.Saldrlar etkili, darbeleriglyd. Hatta bu etin dv

srasnda yapt bir hamlesayesinde Rama'nn zrhn bilekesmi, Rama sava alanndaepeyce uzaa savrulmu vekanlar iinde kalmt. Ancak buduruma fkelenen Rama hementoparlanp yaknnda bulunanKhara'nn adaryla srclerinikolayca alt etmiti. Rama'nnadarn srcleriyle birlikteldrdn, evredekiaskerleri de darmadan ettiinigren Khara fkeden deliyednd. Bir srayta eline

geirdii uzun bir sopayladmeye balad. Dmannbu ekilde alt etmenin zorolduunu gren Rama geriyeekildi, Agastya'nn verdii yayeline ald, ndra'nn okunuyerletirdi ve yay tm gcylekurup brakt. Ok Khara'nngsne sapland, kalbi delipgeti. Bundan sonra ksa srededier rakasalar da ldrd.te Rama, lkesindeki rakasakorkusunu byle yok etmiti.

Khara'nn lm tanrlar ok

mutlu etti. Mutluluklarn bellietmek iin iekler satlar, trltrl algyla, ilahiyle ortalenlendirdiler. Aziz Agastyamuzaffer Rama'y kutlad. Savaalanna gelen Sita ve LakmanaRama'y sa salim grncesevinlerinden havalarazpladlar.

ALTIN CEYLAN VERAVANA'NIN STA'YI KAIRII

urpanaka'nn aabeyiRavana, Lanka'da krallk

srmekteydi. Gc ve erefi aleme yaylmt Tanrlar dahaonun adn duyar duymaz tir tirtitremeye balarlard. Ravana,tanr Kubera'dan Pupakaadndaki uan arabasnalmt. Khara ve Duana'nnlmnden sonra urpanakaokyanusu geerek alaya,haykra Ravana'nn yanna geldi:"Kardeini! Sen hayattaykenbeni bu hallere drdler.Senin dnyadaki an veerefine leke srdler. Bu

lekeyle insan iine naslkacaksn!" deyip ac iindeyere yld.

urpanaka kendine geldiktensonra Ravana: "Senin kulanburnunu kim kesti? Syle, kimbu lmne susam gafil? "diyesordu. urpanaka banagelenleri bir bir anlatt: "Ayodhyakral Daaratha'nn gl,yakkl olu Rama ve sadkkardei Lakmana, senin kzkardein olduumu anlayncabenimle alay ettiler. Lakmana

kulam, burnumu kesti att.Yanlarnda gzel mi gzel birkadn vard. Rama'nn karsSita. yle gzel ki tam Lankakrallna layk! Onun sana aitolmas gerekir. Giden burnumgeri gelmez, ancak o gzelkadn mutlaka saraynagetirmelisin, dmana meydanokumalsn."

Ravana Khara ve Duana'nnldn renince ilkin rkt.Sonra urpanaka'nnsylediklerini dnd ve ona

hak verip Sita'y karmayaklna koydu. Derhal uanarabas Pupaka'yhazrlamalarn istedi. Ona tekbana bindi okyanusu geti,Maria'nn yanna vard.Vivamitra'nn inziva yerindeRama'nn okuyla yaralananMaria okyanusun kenarnda aciinde kvranmaktayd. Maria,rakasa kraln karsndagrnce ard ve oraya niingeldiini sordu. Ravana: "Rama,Khara komutanlndaki rakasa

ordusunu yok etti. ntikam iingzel kars Sita'y karacam,bu konuda bana yardm et",dedi. Ravana'nn bu szleriniduyan Maria yle dedi: "Eyrakasalarn efendisi! Size buakl kim verdi? Baka birine aitbir kadn karmaktan dahabyk gnah var m? Zatenhareminizde . binlerce kadn var.Kald ki Sita'y karmaksandnz gibi kolay deil.Rama ve Sita'y gece gndzkahraman kardei Lakmana

koruyor. Rama'nn gl kutsalsilahlar bizi annda yok eder."Maria'nn szlerini duyanRavana ok fkelendi: "Benburaya senin tlerinidinlemeye gelmedim. Senintlerine ihtiyacm yok! Sensadece emirlerimi yerinegetireceksin, tesine karma.Rama'nn okundan kurtulmuolabilirsin, ama eer benimsylediklerimi yapmazsan senihemen imdi ldrrm."Ravana'nn tehditinden korkan

Maria'nn nefesi kesildi.Sita'y karmak iin nasl birplan olduunu sordu. Ravanayle anlatt: "Sen altndan birceylana dneceksin, Rama ileLakmana'y kulbedenuzaklatracaksn. Ben de osrada Sita'y karacam.Karsnn yokluunda, Rama yakendini ldrr ya da gcnkaybeder. te o zaman zaferbenim olacak."

Maria aresiz, Ravana'nnsylediklerini yapmak zorunda

kald. Ravana ve Maria uanarabaya bindiler, sayszkasabann, kyn, ormann,rmak ve tepenin stnden uupPanavati'ye ulatlar. Mariaaltndan bir ceylana dnt;Rama'nn kulbesinin evresindedolamaya balad. Bu sradaRavana, aalklarn arkasnasaklanm, Maria'ygzediyordu.

Altndan muhteem ceylangren Sita ona hayran kald.Rama'dan onu yakalamasn

istedi. Ancak Rama buna pekyanamad, nkkukulanmt. Sita'nn srarzerine, dar kp ceylannpeine dt. RamaLakmana'ya ceylan yakalaypSita'ya getireceini syledi ve oyokken Sita'ya gz kulakolmasn tembihledi. Ceylanadnen Maria, Rama'nnpeinden geldiinden eminolunca onu ok uzaklaragtrd. Ceylan yakalamak iinRamaok urat. Ancak bir

trl yakalayamad. Rama'nnbaka aresi kalmamt, yaynkullanacak, gzel hayvan okuylavuracakt. Bylece Rama yaykurup oku frlatt. Hedefini bulanok ceylan yere serdi. Ceylan biranda aslna, Maria'ya dnt.Rama'nn sesini taklit ederekhaykrmaya balad: "Ah Sita!Lakmana! Ben lyorum."

Rama'nn sesini duyan SitaLakmana'ya: "Kardeintehlikede, abuk yardmnako", dedi. Lakmana yle

dedi: "ffetli Sita! Siz hiendielenmeyin. Soylu Rama'yakimse zarar veremez.Duyduunuz ses yanl olsagerek. Unutmayn ki Khara veDuana'nn lmnden sonradier rakasalar intikam almayakalkacak ve her trl eyiyapacaklardr."

Lakmana Sita'y yalnzbrakmak istemiyordu. Bunugren Sit a srarlarnsrdryor, ikna edemeyince dekrc szler sylyordu:

"Anlalan sen de Bharata'nncasususun. Kim bilir, belki bendebile gzn vardr. Eer asilRama'ya bir ey olursa kendimiGodavari nehrine atarm."

Sita'nn sylediklerineierleyen Lakmana aresizRama'y aramaya kt. Buarada Ravana frsatkollamaktayd. Lakmana'nnkulbeden ayrldn grnceileci klna girdi ve Sita'nnyanna geldi. Sita'ya kimolduunu ve bu ormanda ne

yaptn sordu. Sita ona hereyi anlatt: "Ben Mithila kralCanaka'nn kz, Rama'nn karsSita'ym. Evlendikten sonra oniki ylm kral Daaratha'nnsaraynda mutlulukla geirdim.Evliliimin on nc ylnda kralRama'nn tahta geeceini ilanetti. Tahta kma treni iin herey hazrken Bharata'nn annesikralie Kaikeyi kendi olunutahta karmak iin Rama'nnsrgne gitmesini salad. Bizbu ormanda bu yzden

yayoruz. imdi sen bana kimolduunu ve niin yalnz seyahatettiini syle!" Ravana: "Sita!Ben rakasalarn efendisiRavana'ym. Okyanusunortasnda tepelere yaslanmLanka adndaki gzel lkeninkralym. Eer benimkarmolursan bu gzel baheleresahip lkenin kraliesi vebinlerce gzel giyimli kadnn asilefendisi olursun", dedi.Ravana'nn bu szlerini duyanSita onu azarlad, Rama'nn

gcnden korkmas gerektiinisyledi. Bunun zerine, kadntatl dille ikna edemeyeceinianlayan Ravana hemenharekete gemesi gerektiinidnd. Sita'nn zerine atld,onu yakalayp kucana alarakdoru uan arabasna gtrd.kisi birlikte Lanka'ya doruumaya baladlar. SitaRavana'ya kar koymayaalsa da baarl olamad.Bunun zerine, "Rama!Lakmana!" diye haykrmaya

balad, ama sesini duyanolmad. Aadaki aalara,kulara, binbir trl hayvanayalvarp yakard: "Ne olur gidinsyleyin Rama'ya, Lanka kralRavana sevgili kralieni karddeyin!"

Sita'nn yakarlarn kimseduymad. Elbette Daaratha'nneski dostu akbaba Catayushari. Catayus, kralieninhaykrlar kulana alnralnmaz yuvasndan kt, hzla

uan arabaya doru yol ald.Ravana'ya yetiip karsndandurdu, ona meydan okudu.Btn gcyle Ravana'nnstne atlad. Ravana'nn zrhnparalad, onu yaralad.Catayus, Ravana'nn ok veyayn da krd. Ayrca arabasnda paralad. Bu arada Ravanabyk bir fkeyle klcnCatayus'un kanadna indirdi.Catayus yaraland, gckrlmt. Ravana Sita'ylabirlikte yeniden Lanka'ya doru

umaya balad. Ravana'nnlkesine giderlerken Sitaaada, bir dan tepesindemaymunlarn oturduunu grd.Ravana'nn dikkatini ekmedenkendisine ait bir mcevheri birkuma parasna balad veaaya, dan tepesine brakt.Rzgar dallan hrdatyor,rkm Sita'ya "Korkma!"diyordu sanki. Nilferler Sita iinalyormucasna boyunlarnbkmlerdi. Aslanlar, kaplanlar,dier vahi hayvanlar Sita'nn

glgesinin peinden zntylekotular. Sita'nn karldngren yce gne bile renginikaybetmi, alamakl olmutu.

Sonunda Ravana ile SitaLanka'ya vardlar. Ravana,Sita'ya btn sarayn gezdirdi.yle dedi: " Eer istersenbtn bu grdklerin senin olur.Lanka'nn ana kraliesi senolursun. Dier btn kralielersenin klen olurlar. Yeter ki seniste!" Ancak Sita bu teklifi kabuletmedi. Rama'nn gvenini

sarsacak hibir eyyapmayacak, ondan bakahikimsenin kendisinedokunmasna izin vermeyecekti.Ravana, Sita'y Aokakoruluuna yerletirip bana dabir nbeti dikti: "Sylediklerimibiraz dn! Eer isteklerimikabul etmezsen, senildrrm", dedi. te ylece,onu orada, bir bana brakpgitti. Bundan sonra Sita gnlerinialayarak ve Rama'ydnerek geirmeye balad.

RAMA'NIN STA'YI ARAYII

Maria'y ldren Rama geridnerken uzaktan Lakmana'nn. geldiini grd. inde bykkuku belirdi. Lakmana yannagelince ona yle dedi fkeyle:"Benim emrime kar kmaklaiyi etmedin, Sita'y yalnzbrakmamalydn!". Bununzerine Lakmana Sita'nnkendisine sylediklerini Rama'yaanlatt. Rama: "Akln kullanmangerekirdi. imden bir sesSita'nn u anda kulbede

olmadn sylyor", dedi.

ki karde zgn ve endielibir ekilde kulbeye yneldiler.Uzaktan Sita'ya seslendiler amahi cevap alamadlar. Kulbeyevardklarnda Sita'nn olmadngrdler. Rama: "Gidiparayalm! Sita'y biri mi kardacaba, yoksa bir yerlerde iekmi topluyor?" dedi. ki kardeher yerde onu aradlar. Heraaca, her kayaya, her canlyasordular. Ancak Sita'nn yerinikimse bilmiyordu. Sonra gnee

sordular, havaya yalvardlar,drtbir yanda onu aradlar.Sita'nn rakasalar tarafndanldrlm olabilecei geldiakllarna, ylece lgnadndler. Rama haykrd, eerSita'sn geri vermezlersetanrlar bile yok edeceinisyledi. Havay oklaryladolduracak, rzgarn ynndeitirecek, gne nlarmyok edecek, dnyay karanlaboacak, aalar kkndenkoparacak, gllerin suyunu

ekip, okyanusu kurutacakt.Panavati'nin ceylanlar, gzelGodavari nehrinin kysndakikederli Rama'ya ok acdlar.

Lakmana, Rama'y tesellietmeye alt ve Sita'yaramay nerdi. ki kardedalan ve maaralar tek tekaradlar. Bu ekilde gneyekadar gittiler. Derken yoldakrlm bir zrh ile paralanmbir yay grdrler. Orada birkavgann olduunu dndler.Biraz daha ileride birden bire

Catayus'u farkettiler: Akbabakana bulanmt. CatayusRama'y grd.

Azndan kan gelen Catayusglkle konutu: "Tanranaryorsun, onu Lanka kralkard. Beni kan iinde brakanda ite odur. Gneye dorugitmeye devam et!", dedi veruhu ge ykseldi. Rama okunuve yayn yere att, akbabaykucana ald, onun iin alad.Lakmana'ya : "Bak, bu ku bilebizim iin hayatn verdi. O bir

azizdi, babamzn arkadayd.Ormandan odun getir. Onutrenle yakalm."

Rama ile LakmanaCatayus'u trenle yaktktansonra sk bir ormana girdiler.

Yollarm Kadambha adnda okkt bir ruh kesti. Bu rakasamnaz karnna gmlyd, elinegeirdii her tr canly midesineindirirdi. ok gl kollan olanbu kt ruh, iledii bir gnahtandolay lantlenmiti. Kadambhaeleriyle iki kardei de ya kalad,kineyerek konutu: "Tanrlarbugn bana karnm doyurmamiin yemek verdiler. Uzunzamandr atm!" Rama veLakmana kllarn ektiler,Rama rakasann sa kolunu,

Lakmana da sol kolunu birhamlede kesip attlar.Kadambha ac iinde yereyuvarland ve lanet yok oldu.Kadambha bu korkusuzkahramanlar tanmak istedi.Rama ona kendisiyle ilgili hereyi anlatt. KadambhaRama'yla karlanca kendisineyaplan byden kurtulmutu.Minnettarln gstermek iinonlara yardm etmeye kararverdi. yle dedi: "Sita'yla ilgilihibir ey bilmiyorum. Ancak

size bir yol gsterebilirim.Buradan gneye doru gidinceRiyamukha adnda bir daarastlayacaksnz. Orada Sugrivaadnda bir maymundanmanlaryla birlikteyaamaktadr. Onu mutlakabulun. Ancak onun yardmsayesinde Sita'nn yerinibulabilirsiniz. lk nce Pampaadnda bir gle varacaksnz.Gln kenarnda azizMatanga'nn mritlerininyaadklar inziva yerleri vardr.

april adndaki mride grn.imdi hemen yola kn ve gidipmaymunlarn efendisi Sugriva'yladost olun!"

ki yiit sava uzun biryolculuktan sonra april'in inzivayerine vard. april Rama'nnayaklarna kapand. Onlaradinlenmeleri iin yer gsterdi.Yemeleri iin tatl meyveler,lezzetli bitki kkleri ikram etti.Sonra: "Kutsal Matanga banasizin birgn mutlakaitrakuta'dan buraya

geleceinizi sylemiti", dedi.Rama ve Lakmana april'insunduu yiyecekleri bitirdiktensonra Rama Sita'nn neredeolduunu sordu. april:"Sugriva'yla arkadalk kurun.Sita'y bulmanza mutlakayardm edecektir", dedi veRama'nn da iznini alp gzdenkayboldu. april'le tananRama'nn kalbi huzurla doldu,umutsuzluklar yok oldu.

4

Kikindha Kanda

HANUMAN VE SUGRVA'YLADOSTLUK

Bahar gelmi, ormandakiherbir varlk renkli giysilerinigiymeye, canllarhareketlenmeye balamt. Heryanda binbir trl iekleram, arlar bir iektendierine dolamaya balnt.Mango aalarnn stndeguguk kular tyordu. Tavuskular dans ediyor, gllerde

nilferler yzyordu. te Ramaile Lakmana bylesine canl vegzel bir ormanda Sugriva'ybulmak zere Riyamukhadana doru yola kmlard.Sita'nnyannda olmad iinormann bu cvltl hali Rama'ydaha da kederlendirmiti.Derken varacaklar yereyaklamtlar. Uzakta,Riyamukha dandaki Sugriva,daa doru gelen bu ikikahraman okuyu grncekukuya kapld. Yoksa kralln

elinden alan byk kardei Balionu ldrmeleri iin bu ikiokuyu mu tutmutu? SugrivaBali'nin hmndan korkmu, budaa snmt. Geri Bali'yi deaziz Matanga lanetlemiti, buyzden Riyamukha'yagelemezdi. Ama Sugriva yine dekorkuya kapld. HemenHanuman' ard. SugrivaHanuman'n aklna ve gcneher zaman ok gvenirdi.

Rama ve Lakmana

Riyamukha tepelerindeyaayan Sugriva'nn yardmnistemeye geldiklerinde ilkHanuman'la karlatlar.Hanuman, vanaralar kralSugriva'nn elisiydi. Onlar datpk rakasalar gibi istedikleriekle girebilme ve havada umayeteneine sahiptiler.

Sugriva Hanuman'dan,gelenleri karlayp kimolduklarn renmesini istemiti.Hanuman Rama veLakmana'nn yanna geldi.

Onlar kibarca selamladktansonra Sanskrit dilindekonumaya balad: "Niin buormanda dolayorsunuz? nsanklnda bir tanr m, yoksa birprens misiniz? Eer prensserizniin aziz klna brndnz?Ben rzgar tanrsnn oluHanuman'm. Panpapur'un kralBali'nin kk kardeiSugriva'nn hizmetisiyim.Sugriva ok gl ve aklldr.Beni buraya o gnderdi. Sizigrmek onu ok memnun

edecektir."

Hanuman szlerini bitirinceRama onun konuma tarzndanok etkilendi. Sanskrit dilini budenli iyi kullanmasna hayrankald. Onuniyibir bilgin olduunudnd. lahi bilimini, kurbanbilimini, melodi, biliminirenmi, bir stad halinegelmi birinin bile Hanuma