Top Banner
150 na Chr. 150 na Chr. 700 voor Chr. 700 voor Chr. 320 na Chr. 320 na Chr. 250 na Chr. 250 na Chr. 1650 na Chr. 1650 na Chr. 2200 voor Chr. 2200 voor Chr. 3750 voor Chr. 37 . 6500 voor Chr. 6500 voor Chr. Adviesbureau Archeologisch RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 Gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)
30

RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Sep 29, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

150 naChr.150 naChr.

700 voor Chr.700 voor Chr.

320 naChr.320 naChr.

250 naChr.250 naChr.

1650 naChr.1650 naChr.

2200 voor Chr.2200 voor Chr.

3750 voor Chr.37 .

6500 voor Chr.6500 voor Chr.

Ad v i esb u r eauAr ch eo l o g i sch

RAAP-NOTITIE 5415

Plangebied Ugchelseweg 9/13

Gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en

inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

Page 2: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Colofon

Opdrachtgever: Pol Bouwmanagement

Titel: Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn; archeologisch vooronderzoek:

een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

Status: eindversie

Datum: 10 februari 2016

Auteur: E. Goossens MA & ir. L.J. Keunen

Projectcode: APUG

Bestandsnaam: NO5415_APUG.docx

Projectleider: E. Goossens MA

Projectmedewerker: ir. L.J. Keunen

ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: 3301124100

Bewaarplaats documentatie: RAAP Oost-Nederland

Autorisatie: ir. E.H. Boshoven

Bevoegd gezag: gemeente Apeldoorn

ISSN: 0925-6369

RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V.

Leeuwenveldseweg 5b

1382 LV Weesp

Postbus 5069

1380 GB Weesp

telefoon: 0294-491 500

telefax: 0294-491 519

E-mail: [email protected]

© RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2016

RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade

voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

Page 3: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [3 ]

Samenvatting

In opdracht van Pol Bouwmanagement heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in september

2015 een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) uitgevoerd in verband

met de aanvraag voor een omgevingsvergunning in het kader van de nieuwbouw van een be-

drijfspand aan de Ugchelseweg 9/13 te Apeldoorn in de gemeente Apeldoorn. Dit onderzoek

diende te worden uitgevoerd omdat realisatie van de plannen zou kunnen leiden tot aantasting of

vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten.

Het bureauonderzoek heeft geresulteerd in een archeologische verwachting die wordt weergege-

ven in onderstaande tabel.

archeologische

periode

verwach-

ting

complextype kenmerken diepteligging gaaf-

heid

Laat Paleolithicum-

Vroege Bronstijd

laag jachtkampement archeologische resten

zonder (herkenbaar)

spoorniveau

top van de natuurlijke

afzettingen (oude

akkerlaag/B-horizont)

laag

Midden Bronstijd-

Middeleeuwen

laag nederzetting sporenniveau en/of

vondstniveau

top van de natuurlijke

afzettingen (oude

akkerlaag/B-horizont)

laag

Nieuwe tijd hoog complex van watermolen/

wasserij en bijbehorende

woonhuizen en bijgebouwen

(funderings)resten van

steen en/of hout

direct onder het maai-

veld

middel-

matig

Tijdens het veldonderzoek zijn zeven boringen uitgevoerd. De ondergrond van het plangebied

bestaat lichtbruingrijs, zwak siltig, matig grof zand met enkele ijzervlekken (C-horizont). In de

meeste boringen komt geen bodemvorming meer voor en ligt het geroerde bovendek direct op de

C-horizont. In twee boringen (1 en 6) is een restant van een B-horizont aangetroffen. In de ove-

rige boringen is de B-horizont opgenomen in het bovenliggende pakket of heeft deze zich nooit

ontwikkeld door de lokale natte omstandigheden. In alle boringen was er sprake van een grote

hoeveelheid puin bestaande uit baksteen. Dit kan afkomstig zijn van de historische bebouwing

die ooit op deze plek stond.

Op basis van de onderzoeksresultaten en de voorgenomen bodemingrepen is geconcludeerd dat

bij de realisering van de plannen archeologische resten zullen worden verstoord. In de onder-

grond van het plangebied komen resten voor van twee watermolens uit de 17e eeuw met bijbe-

horende bebouwing. De huidige bebouwing staat grotendeels over de historische bebouwing. Op

basis van de resultaten van dit onderzoek wordt aanbevolen om in het plangebied aanvullend

archeologisch onderzoek te laten verrichten in de vorm van een sloopbegeleiding en een aanslui-

tend proefsleuvenonderzoek.

Page 4: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [4 ]

1 Inleiding

1.1 Kader

In opdracht van Pol Bouwmanagement heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in september

2015 een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase) uitgevoerd in verband

met de aanvraag voor een omgevingsvergunning in het kader van de nieuwbouw van een be-

drijfspand aan de Ugchelseweg 9/13 te Apeldoorn in de gemeente Apeldoorn. Dit onderzoek

diende te worden uitgevoerd omdat realisatie van de plannen zou kunnen leiden tot aantasting of

vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten. Doel van het bureauonderzoek was

het verwerven van informatie over bekende en te verwachten archeologische waarden teneinde

een gespecificeerde verwachting op te stellen. Doel van het veldonderzoek was het toetsen van

die gespecificeerde archeologische verwachting en, indien mogelijk, een eerste indruk geven van

de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel

aangetroffen archeologische resten. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en om-

vang van de voorgenomen bodemingrepen is vervolgens, in hoofdstuk 4, een advies geformu-

leerd met betrekking tot eventueel archeologisch vervolgonderzoek.

1.2 Administratieve gegevens

Het plangebied (ca. 6.700 m²) ligt aan de Ugchelseweg 9/13 in Apeldoorn (figuur 1). Het gebied

staat afgebeeld op kaartblad 33B van de topografische kaart van Nederland (schaal 1:25.000).

Plaats: Apeldoorn

Gemeente: Apeldoorn

Provincie: Gelderland

Plangebied: Ugchelseweg 9/13

Kaartbladnummer: 33B

Hoekcoördinaten: 193.401/467.929; 193.454/467.935; 193.396/467.870; 193.497/467.808

ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: 3301124100

1.3 Huidige en toekomstige situatie

Momenteel bestaat het plangebied uit een bedrijfsgebouw met een grote loods. De opdrachtge-

ver heeft het voornemen de gebouwen deels te slopen en een nieuw bedrijfspand te realiseren.

De totale nieuwe bebouwing heeft een oppervlakte van ca. 1.500 m² en zal gefundeerd worden

op de natuurlijke ondergrond. Dit betekent dat het archeologisch relevante niveau (i.c. 50-

100 cm -Mv) verstoord zal worden.

Page 5: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [5 ]

1.4 Onderzoeksopzet en richtlijnen

Het onderzoek bestond uit een bureauonderzoek en een veldonderzoek. Het veldonderzoek be-

stond uit een verkennend booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van

de gemeente Apeldoorn en de archeologische beroepsgroep (zie artikel 24 van het Besluit ar-

cheologische monumentenzorg). De Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.3),

beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; www.sikb.nl),

geldt in de praktijk als richtlijn.

Zie tabel 1 voor de dateringen van de in dit rapport genoemde geologische en archeologische

perioden.

Page 6: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [6 ]

2 Bureauonderzoek

2.1 Methoden

Het bureauonderzoek is uitgevoerd om een gespecificeerde archeologische verwachting op te

stellen. Daartoe zijn reeds bekende archeologische en aardkundige gegevens verzameld en is

het grondgebruik in het plangebied in het heden en verleden geïnventariseerd.

Geraadpleegd zijn de volgende bronnen:

- de database ARCHIS voor waarnemingen, vondstmeldingen, onderzoeksmeldingen en AMK-

terreinen in de omgeving van het plangebied (https://zoeken.cultureelerfgoed.nl/#/cho/search);

- de oude en de herziene gemeentelijke archeologische beleidskaart (www.apeldoorn.nl);

- de geomorfologische kaart van de gemeente (in: Willemse, 2006);

- historisch kaartmateriaal (watwaswaar.nl);

- het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) (www.ahn.nl);

- het informatiesysteem Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond (DINO)

(www.dinoloket.nl);

- overige literatuur en historisch en aardkundig kaartmateriaal (zie literatuurlijst);

- de Archeologie Werkgroep gemeente Apeldoorn;

- de gemeentelijke sectie archeologie van Apeldoorn;

- de bouwhistorische opname van de gebouwen (gemeente Apeldoorn, dhr. W. Boerefijn);

- de GIS-applicatie van de gemeente Apeldoorn (rivviewer.apeldoorn.nl/nbg).

2.2 Resultaten

Zie ook figuren 2 en 3.

Aardkundige situatie

Geo(morfo)logie en bodem

Volgens de geomorfologische kaart van de gemeente Apeldoorn ligt het plangebied in een zone

met relatief hooggelegen daluitspoelingswaaierafzettingen en -glooiingen met overwegend goor-

eerdgronden (Willemse, 2006, code wmf). Bodemkundig is het plangebied niet gekarteerd op de

bodemkaart van Nederland. Gooreerdgronden bestaan uit leemarm en zwak lemig, fijn zand

(code pZn21g). Het voorkomen van zwak lemig, fijn zand aan het oppervlak duidt op de aanwe-

zigheid van een dun dekzandpakket op de daluitspoelingsafzettingen. Gooreerdgronden duiden

op een relatief hoge grondwaterstand door de eeuwen heen, waardoor ze niet of minder aantrek-

kelijk waren voor bewoning.

DINO-gegevens

Het raadplegen van digitale aardkundige gegevens via het DINO-loket van TNO-NITG (http://

dinolks01.nitg.tno.nl/dinoLks/DINOLoket.jsp) heeft aanvullende relevante informatie over de

Page 7: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [7 ]

aardkundige situatie in het plangebied opgeleverd. In één boring wordt het voorkomen van matig

fijn zand op grof zand weergegeven. Dit bevestigt het vermoeden dat er een dun dekzandpakket

op de daluitspoelingswaaierafzettingen aanwezig is.

Mogelijke verstoringen

In de noordelijke helft van het plangebied staat een huis en een grote loods. De aanleg hiervan

kan gezorgd hebben voor bodemverstoringen. Gezien het gebruik als bedrijventerrein is de kans

groot dat er allerlei bodemverstorende activiteiten hebben plaatsgevonden. Vanaf in elk geval de

vroege 17e eeuw tot en met het laatste kwart van 20e eeuw heeft er centraal een spreng gelo-

pen (zie ook figuur 3).

In het geraadpleegde bouwdossier (aangeleverd door de opdrachtgever en gemeente Apeldoorn)

komen meerdere dossiers voor waarin enkele kleine verbouwingen van het bestaande woonhuis/

de wasserij staan weergegeven. Op een bouwtekening uit 1925 in een van deze dossiers wordt

een dwarsdoorsnede van het gebouw getoond (figuur 4). Er wordt geen onderkeldering weerge-

geven. Volgens de tekening is het gebouw alleen rondom gefundeerd. Op de tekening wordt

echter geen diepte weergegeven. Op een bouwtekening uit 1952 wordt deze wel weergegeven:

70 cm -Mv (figuur 5).

Bekende archeologische resten

ARCHIS en AMK

In ARCHIS staan geen AMK-terreinen geregistreerd binnen 1 km rondom het plangebied. Wel

zijn er twee waarnemingen en één vondstmelding bekend.

Ca. 900 m ten zuidoosten van het plangebied zijn in 1962 een afslag en een spits van vuursteen

aangetroffen (ARCHIS-waarneming 17888; Arnhemseweg).

Een andere vuursteenvondst is ca. 1.000 m ten noorden van het plangebied gedaan (ARCHIS-

waarneming 401509; Driehuizerweg). Ook dit betreft een spits.

De vondsmelding is afkomstig uit een archeologisch onderzoek (ARCHIS-onderzoeksmelding

53323; Hobbemalaan). De vondst betreft een bakstenen waterput waarin onder meer een lichte

kalksteen en een scherf roodbakkend aardewerk is aangetroffen (Geerts e.a., 2015).

In totaal zijn er binnen een straat van 1 km rondom het plangebied ongeveer tien onderzoeken

uitgevoerd. Deze hebben verder geen (geregistreerde) vindplaatsen opgeleverd.

Archeologische werkgroep gemeente Apeldoorn

De archeologische werkgroep Apeldoorn is gevraagd om aanvullende informatie. In een reactie

laat de werkgroep weten niet over aanvullende informatie te beschikken.

Gemeentelijke archeologische verwachtingskaart

Op de gemeentelijke verwachtingskaart is aan het plangebied grotendeels een middelhoge ar-

cheologische verwachting toegekend (www.apeldoorn.nl, categorie 4). De historische gebouwen

staan aangeduid als terreinen met vastgestelde archeologische waarden (categorie 2).

Page 8: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [8 ]

Historische informatie

Bovengrondse delen van de gebouwen zijn opgenomen in de bouwkundige beschrijving van de

gemeente Apeldoorn (Boerefijn, 2015). Deze studie is in onderstaande tekst verwerkt.

Ontwikkeling van de molens

De ontwikkeling van de watermolens ter plaatse van de wasserij is in een groot aantal histori-

sche bronnen vastgelegd en ook al eerder onderwerp van onderzoek geweest.1 De eerste molen

werd gebouwd in opdracht van Thijmen Jacobsz. nadat hij hierover in 1618 een overeenkomst

met de Worminger mark had gesloten. De Gelderse Rekenkamer ging hiermee op 6 oktober 1619

akkoord tegen betaling van een jaarlijks bedrag van 8 pond voor de pacht van de beek.2 Klein-

zoon Aernt liet rond 1660 tegenover de oudere molen een tweede bouwen. Beide molens ston-

den bekend als de Tiemensmolen.

Op basis van bestaand onderzoek hebben we niet onomstotelijk kunnen vaststellen welke van de

twee molens, die we ook nog het kadastraal minuutplan uit 1832 zien afgebeeld, de oudste is.

Ook de reconstructie van het bezit heeft hierover geen uitsluitsel gebracht, omdat beide molens

in de vroege 19e eeuw in handen kwamen van dezelfde familie. De oudste van de twee molens

werd op 12 september 1816 door de weduwe van Harmen Hendriks Mulder en haar kinderen

overgedragen aan Arend Jacob Lypman van Rees en Compagnie, kooplieden te Nijkerk. Zij

doopten de molen om in de Olyphant.3 Kort na 9 juli 1816 werd de tweede molen geveild en door

dezelfde Van Rees gekocht. Beide molens werden toen tot één fabriek verenigd.4 Van Rees had

veertien arbeiders op zijn fabriek.5

Het kadastraal minuutplan uit 1832 toont duidelijk de ruimtelijke situatie zoals die toen bestond

(figuur 6). Op de westelijke oever bevond zich een drietal rechthoekige gebouwen, waarvan de

grootste met een korte (achter)gevel tegen de beek geplaatst was en een waterrad had. Tegen

dit gebouw stond op de zuidwestelijke hoek een kleiner bouwdeel, vermoedelijk met een eigen

kap.6 Op een schilderij uit 1865 zien we dat dit het woonhuis was (met de voorgevel naar de

Ugchelseweg) met daarachter een bedrijfsgedeelte (figuur 7).7 Noordelijk onder een hoek daarbij

stond in 1832 een tweede gebouw; de functie van destijds is onduidelijk. Alle drie de gebouwen

staan als ‘huis’ in de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel geregistreerd. Op een schilderij uit 1865

zien we duidelijk dat direct ten noorden van het hoofdgebouw een bijgebouw van het bedrijf

stond. Dit pand is nog altijd aanwezig. Dat betekent dat dit gebouw tussen 1832 en 1865 moet

zijn gebouwd ter vervanging van het pand dat in 1832 nog op het kadastraal minuutplan werd

1 Hardonk, 1968; Voorn, 1985; Hagens, 1998; Menke e.a., 2007.

2 Voorn, 1985.

3 Voorn, 1985: 394-395.

4 Voorn, 1985: 397.

5 Hardonk, 1968: 111.

6 Dit bouwdeel moet later onder hetzelfde dak zijn gebracht, want het maakt nu nog onderdeel uit van het bewaard

gebleven gebouw. Vermoedelijk is dat vóór 1865 gebeurd, en vond de verbreding zowel aan de noordwest- als de

zuidoostelijke zijde plaats door zijbeuken aan te brengen. Daarbij werd de kap minder steil. 7 Op een beschikbare historische foto uit de vroege 20e eeuw is het woongedeelte inmiddels bij het bedrijf getrokken

en is de voordeur vervangen door dubbele schuurdeuren. In plaats van de woning werd in 1925 het naastgelegen

woonhuis gebouwd.

Page 9: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [9 ]

afgebeeld. Noordelijk van deze twee gebouwen stond een kleiner gebouw, in 1832 dus ook als

‘huis’ aangeduid. Het feit dat drie gebouwen op het kadastraal minuutplan van 1832 als huis

werden aangeduid heeft mogelijk te maken met het feit dat bij het fabriekscomplex vijf arbei-

derswoningen hoorden.8

Op de oostelijke oever was in 1832 de variatie iets groter. Daar stond wat verder van de beek

een huis, met zijn lange zijde parallel aan de beek. Tegen de beek stond hier de eigenlijke pa-

piermolen, met een samengestelde plattegrond. Wat noordelijker stond een klein gebouw, ver-

moedelijk een schuurtje, tegen de beek. Zuidelijk van het huis stond een langwerpig bouwwerk,

waarschijnlijk een (bedrijfs)schuur. De twee grootste huizen op de westelijke oever en de pa-

piermolen op de oostelijke oever overlappen met het huidige bedrijfspand. Mogelijk gaat onder

het bedrijfspand ook nog een klein deel van het woonhuis op de oostelijke oever schuil. Vanwe-

ge de onnauwkeurigheidsmarge in het georefereren van het kadastraal minuutplan (ca. 2 m) is

dat niet eenduidig op basis van bureauonderzoek vast te stellen.

Rond 1843, toen de firma Van Rees was geliquideerd, werkten er op de verenigde fabriek dertien

werklieden, later verminderd tot zeven. Dat was ook in 1847 nog zo, toen Evert van Delden de

fabriek overnam. Hij schafte al in 1875 een stoomketel aan. In 1876 nam L. Quartal de fabriek

over, maar al in 1877 werd hij failliet verklaard. Nog tot 1888 of 1889 bleven het papiermolens.

De papierfabricage werd in deze periode na 270 jaar gestaakt. De linkermolen werd verbouwd tot

korenmolen, de rechter werd wasserij. Respectievelijk Herman ten Voorde (vanaf 1888) en A.

Cornelissen (vanaf 1889) bezaten de molens. Ten Voorde gebruikte in 1888 nog twee koppels

stenen in zijn korenmolen op de linker oever. In 1890 wilde hij er ook een bakkerij bij beginnen.

Cornelissen vroeg in 1910 toestemming voor plaatsing van een 15 PK stoommachine met ketel

en een hydraulische pers in zijn molen op de rechter oever. Het waterrad had daarbij nog een

functie. In 1925 was dit echter niet meer het geval.

In 1891 werden beide molencomplexen voor korte tijd verenigd, toen Cornelissen de linker molen

kocht en zijn wasserij De Oude Olifant daarheen verplaatste. De rechter molen werd toen wasse-

rij ‘De Spreng’ van D. Kamphuis. Hij plaatste er in 1912/1913 een stoommachine van 12 PK met

een stoomketel van 5.16 atm. Het waterrad was nog aanwezig, maar de functie was onbekend.

Samen maakten zij later deel uit van de Texoclean Holding b.v.9, en nu van Cargo. De spreng is

inmiddels stroomopwaarts in oostelijke richting afgeleid en loopt niet meer door het plangebied.

Ontwikkeling van de spreng10

Beide watermolens lagen aan de Ugchelsebeek, waarin net voorbij de molens De Winkewijert

uitmondde en wat verder noordelijk, bij de huidige Europaweg, ook de beek De Eendracht. De

Ugchelsebeek ontspringt ten zuidwesten en westen (Schoolbeek) van Ugchelen in diverse bo-

venlopen met een veelheid aan sprengkoppen. De situatie zoals we die van het kadastraal mi-

nuutplan kennen was in 1900 en 1913 nog onveranderd. Op het bonneblaadje uit 1932 zien we

voor het eerst een verandering in de waterstaatkundige toestand (figuur 3). Het punt van samen-

8 Dit blijkt uit een verkoopadvertentie in de Oprechte Haarlemsche Courant van 9 maart 1847 (Voorn, 1985: 393).

9 Voorn, 1985: 395.

10 Met dank aan Wim Boerefijn (gemeente Apeldoorn) voor de assistentie bij het koppelen van de juiste namen aan de

beken.

Page 10: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 0 ]

vloeiing was verlegd van noordelijk naar zuidelijk van de Eendrachtstraat, dus nog dichter bij de

molens. Tussen beide sprengen werd een nieuwe watergang gegraven. Bovendien werd in deze

periode vanaf en haaks op de westelijke spreng waarschijnlijk 11 een smalle watergang in ooste-

lijke richting gegraven, die de middelste spreng echter niet bereikte. Deze waterloop lag direct

ten zuiden van het toenmalige bedrijfsgebouw en waarschijnlijk ook zuidelijk van de beoogde

nieuwbouw. De functie is onduidelijk; de watergang komt nergens in de buurt van een gebouw.

Een kavelbegrenzing hoort tot de mogelijkheden.

Situering van de oude bebouwing versus de geplande ingrepen (figuur 8)

Op de westelijke oever van de voormalige spreng wordt een deel van het oude bedrijfsgebouw,

waarvan nu nog slechts het oude woongedeelte resteert, gehandhaafd. Belangrijk is dat ook de

oude oostgevel van het oorspronkelijke bedrijfsgebouw (‘de boerderij’) tot 1,5 m hoogte in het

huidige pand bewaard is gebleven. Deze muur is gepleisterd, maar aan de verjonging is nog te

herkennen dat we met deels ouder muurwerk te maken hebben. Waar opgaand muurwerk aan-

wezig is, geldt dat uiteraard ook voor ondergrondse structuren.

Ook het 19e-eeuwse bouwdeel aan de noordzijde (achter het woonhuis), op de ontwerpschets

aangeduid als ‘kerk’, wordt gespaard. Het vrijstaande woonhuis dat in 1925 werd gebouwd, wordt

gesloopt. De bedrijfshallen, die tot over de voormalige spreng op de voormalige oostoever door-

lopen, worden eveneens volledig gesloopt.

Onder de noordoostelijke punt van het te slopen woonhuis kan nog een deel van de fundering

van het bijgebouw zoals hiervoor besproken schuilgaan (zie figuur). Onder de te slopen hallen

gaat het voormalig bedrijfsgedeelte van het oude bedrijfsgebouw op de westelijke oever schuil,

alsmede de oostelijke molen en spreng zelf. In het voorziene tracé van de nieuwe beek die op de

ontwerptekening iets te ver naar het westen is getekend 12, ligt de papiermolen op de oostelijke

oever. Ter plaatse van de nieuw te bouwen hal op de oostelijke oever kunnen de resten van het

woonhuis aldaar en de lange schuur schuilgaan. De bouwput van deze hal zal hoogstwaarschijn-

lijk ook de oostelijke rand van de bebouwing van de papiermolen uit 1832 aansnijden. In het

huidige pand is nog te herkennen dat de noordwestelijke buitengevel van het bedrijfsgedeelte

een relict bevat van een oude tussenmuur, waarbij het woongedeelte buiten het huidige pand

lag. Op basis van de constructie en de kennis die we over de situatie omstreeks 1832 hebben, is

het aannemelijk dat het om een structuur uit de late 19e eeuw gaat. Datzelfde geldt voor een

gevel die aansloot op de westpunt van de hiervoor genoemde gevel. Een deel van deze 19e-

eeuwse muur bevindt zich binnen het molengebouw zoals dat in 1832 op het kadastraal minuut-

plan te zien is. Dat geldt voor het meest westelijke deel van de eerstgenoemde gevel alsmede

voor de haakse aansluiting daarop.

11

De aard van de lijn doet vermoeden dat niet een kavelgrens, maar een watergang bedoeld is. 12

Namelijk niet in de bedding van de oude spreng, maar over de plek waar eertijds het bedrijfsgedeelte van de westelij-

ke molen stond.

Page 11: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 1 ]

2.3 Gespecificeerde archeologische verwachting

Op basis van de bij het bureauonderzoek verzamelde gegevens is het mogelijk een gespecifi-

ceerde archeologische verwachting op te stellen ten aanzien van aard, ouderdom, diepteligging

en gaafheid.

Verwachting, aard en ouderdom

Het verspreidingspatroon van archeologische vindplaatsen is voor een groot deel gerelateerd

aan de fysieke eisen die de mens stelde aan de leef- en woonomgeving. Meest markant zijn de

verschillen tussen jager-verzamelaars enerzijds en landbouwers anderzijds.

Jager-verzamelaars

In de Steentijd (Paleolithicum t/m Neolithicum) leefde de mens voornamelijk van de jacht, de

visvangst en het verzamelen van eetbare planten en vruchten. Deze zogenaamde jager-verza-

melaars trokken door het landschap en verbleven alleen tijdelijk op een plek. Jachtkampen zijn

plekken waar jager-verzamelaars slechts gedurende korte periode verbleven. Hiervan rest tegen-

woordig nog een strooiing van houtskool, vuursteen en haardkuilen.

Uit een ruimtelijke analyse blijkt dat hun kampementen in vrijwel alle gevallen zijn gelegen op de

overgang van nat naar droog. Nabij dergelijke gradiëntzones waren namelijk de meeste voedsel-

bronnen voorhanden en was (drink)water bereikbaar. In de omgeving van het plangebied betref-

fen dit de hoger gelegen delen binnen het smeltwater- en dekzandlandschap. Het plangebied ligt

naar verwachting echter in een relatief natte zone waar gooreerdgronden voorkomen. Op basis

hiervan geldt voor het plangebied een lage archeologische verwachting voor de periode Laat

Paleolithicum t/m Vroege Bronstijd.

Landbouwers

Met de introductie van de landbouw (vanaf het Neolithicum) werd de mate waarin gronden ge-

schikt waren om te beakkeren een steeds belangrijker factor in de locatiekeuze van de mens. De

eerste akkergronden werden op de van nature vruchtbaarste gronden aangelegd. Bovendien

moesten de gronden goed ontwaterd zijn. Op de Veluwe betreft dit veelal de door dekzand be-

dekte flanken van de stuwwallen en de hoger gelegen delen van het dekzandlandschap.

Resten uit deze perioden kunnen bestaan uit nederzettingsresten, bestaande uit erven (woon-

stalhuis, enkele bijgebouwen en waterput(ten)). Hiervan rest tegenwoordig nog een vondstniveau

bestaande uit onder meer aardewerk, bouwmateriaal en houtskool en een sporenniveau.

Binnen het plangebied komen niet de meest geschikte gronden voor landbouw voor. Nederzet-

tingsterreinen uit deze periode liggen op de stuwwal in de meeste gevallen nabij historische be-

woningslocaties (gehuchten en dorpen). Op basis hiervan geldt voor het plangebied een lage

archeologische verwachting voor de periode Bronstijd t/m Late Middeleeuwen. Geheel uit te slui-

ten zijn resten uit deze periode daarmee niet.

Page 12: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 2 ]

Nieuwe tijd

Op basis van het historisch kaartmateriaal zijn er voldoende aanwijzingen dat er in de Nieuwe

tijd (tot begin 20e eeuw) bewoning in het plangebied heeft plaatsgevonden. Meer specifiek be-

treft het de (funderings)resten van de bebouwing en verbouwingen die gepaard gingen met de

voormalige watermolens (steen en/of hout). Tevens komt er een spreng voor in het plangebied.

Daarom geldt voor deze periode een hoge archeologische verwachting.

Diepteligging

Binnen het plangebied komen twee potentiële archeologische niveaus voor. De eerste staat in

verband met de verwachte (funderings)resten uit de Nieuwe tijd. Deze resten kunnen direct vanaf

het maaiveld voorkomen.

De tweede potentiële archeologische laag betreft de top van de ongestoorde, natuurlijke (dek-

zand)afzettingen. Het potentiële vondst- en/of sporenniveau bevindt zich in de B-horizont en de

top van de daaronder gelegen C-horizont. Hier kunnen resten uit de periode tot aan de Nieuwe

tijd voorkomen.

Fysieke kwaliteit

De resten uit de Nieuwe tijd zullen ten dele verstoord zijn door verbouwingen en bodemingrepen

uit de 20e eeuw. Resten uit oudere perioden zullen al grotendeels verstoord zijn door de bouw

van de watermolen en de aanleg van de spreng.

Overzicht

De archeologische verwachting en de verschillende deelaspecten daarvan, zoals hiervoor be-

schreven, kan in onderstaande tabel worden samengevat.

archeologische

periode

verwach-

ting

complextype kenmerken diepteligging gaaf-

heid

Laat Paleolithicum-

Vroege Bronstijd

laag jachtkampement archeologische resten

zonder (herkenbaar)

spoorniveau

top van de natuurlijke

afzettingen (oude

akkerlaag/B-horizont)

laag

Midden Bronstijd-

Middeleeuwen

laag nederzetting sporenniveau en/of

vondstniveau

top van de natuurlijke

afzettingen (oude

akkerlaag/B-horizont)

laag

Nieuwe tijd hoog complex van watermolen/

wasserij en bijbehorende

woonhuizen en bijgebouwen

(funderings)resten van

steen en/of hout

direct onder het maai-

veld

middel-

matig

Page 13: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 3 ]

3 Veldonderzoek

3.1 Methoden

Het inventariserend veldonderzoek (IVO) bestond uit een verkennend booronderzoek. Tijdens

het veldonderzoek zijn zeven boringen verricht (figuur 9). Vanwege de aanwezige oppervlakte-

verharding en bebouwing zijn de boringen zo evenredig mogelijk binnen het te verstoren deel

van het plangebied verspreid. Er is geboord tot maximaal 1,2 m -Mv met een puinboor en een

Edelmanboor met een diameter van 7 cm. De boringen zijn lithologisch conform NEN 5104 (Ne-

derlands Normalisatie-instituut, 1989) beschreven en met GPS ingemeten (x- en y-waarden). De

Z-waarde is aan de hand van het AHN2 bepaald.

Vanwege het verkennende karakter van het veldonderzoek is het opgeboorde materiaal in het

veld niet systematisch gecontroleerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. De

enige waarneming die is verricht, is een visuele controle van het materiaal tijdens het snijden

van de boorkern.

De gehanteerde methode is geschikt voor het verifiëren van de gespecificeerde archeologische

verwachting (Tol e.a., 2004). De methode is niet geschikt voor het systematisch opsporen van de

in dit gebied te verwachten nederzettingsterreinen uit de periode Laat Paleolithicum t/m Late

Middeleeuwen.

3.2 Resultaten

Geologie en bodem

De ondergrond van het plangebied bestaat lichtbruingrijs, zwak siltig, matig grof zand met enkele

ijzervlekken (C-horizont). In enkele boringen komen hierin humusvlekken voor; deze afzettingen

betreffen smeltwaterafzettingen (fluvioperiglaciale afzettingen). In de meeste boringen komt geen

bodemvorming meer voor en ligt het geroerde bovendek direct op de C-horizont. Dit verstoord

pakket bestaat uit donkergrijsbruin zand met veel puin (baksteen) en is in de meeste boringen

dikker dan 80 cm. In twee boringen (1 en 6) is een restant van een B-horizont aangetroffen: in

boring 1 op 20,47 m +NAP en in boring 6 op 20,09 m +NAP. In de overige boringen is de B-

horizont opgenomen in het bovenliggende pakket of heeft deze zich nooit ontwikkeld door de

lokale natte omstandigheden.

Archeologie

Hoewel het opsporen van archeologische vindplaatsen niet het primaire doel was van dit onder-

zoek is het boorresidu wel gecontroleerd op het voorkomen van archeologische indicatoren. In

alle boringen was er sprake van een grote hoeveelheid puin bestaande uit baksteen. Dit kan

afkomstig zijn van de historische bebouwing die ooit op deze plek stond.

In boring 2 werd op 100 cm -Mv een afwijkend laagje aangetroffen. Dit laagje bestaat uit matig

fijn, lichtbruingrijs zand en is 10 cm dik (in de overige boringen is alleen matig grof zand aange-

troffen). Dit betreft mogelijk een voormalige bodem van een beekspreng.

Page 14: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 4 ]

4 Conclusies en aanbevelingen

4.1 Conclusies

Op basis van de onderzoeksresultaten en de voorgenomen bodemingrepen (§ 1.3) kan worden

geconcludeerd dat bij de realisering van de plannen archeologische resten zullen worden ver-

stoord. In de ondergrond van het plangebied komen resten voor van twee watermolens uit de

17ee eeuw met bijbehorende bebouwing. De huidige bebouwing staat grotendeels over de histo-

rische bebouwing.

De resten kunnen vanaf het maaiveld voorkomen. Het is namelijk niet duidelijk in hoeverre de

funderingsresten gesloopt zijn. Tijdens het booronderzoek zijn geen funderingsresten aangetrof-

fen. Een deel van de muurresten van de historische bebouwing is opgenomen in de huidige be-

bouwing.

4.2 Aanbevelingen

Op basis van de resultaten van dit onderzoek wordt aanbevolen om in het plangebied aanvullend

archeologisch onderzoek te laten verrichten. Geadviseerd wordt om dit vervolgonderzoek te laten

plaatsvinden in de vorm van een begeleiding van de sloop vanaf het maaiveld en aansluitend het

uitvoeren van een proefsleuvenonderzoek. Dit om in een vroeg stadium over voldoende gege-

vens te kunnen beschikken op grond waarvan het bevoegd gezag (gemeente Apeldoorn) een

besluit kan nemen met betrekking tot het al dan niet (geheel) opgraven van de vindplaats.

Een archeologische begeleiding en een proefsleuvenonderzoek (IVO-P) behoort conform de KNA

versie 3.3 plaats te vinden op basis van een Programma van Eisen (PvE). Dit PvE dient voor

aanvang van het onderzoek te worden opgesteld door een senior-archeoloog.

Page 15: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 5 ]

Literatuur

Geerts, R.C.A. & B.A.T.M. Weekers-Hendrikx, 2015. Apeldoorn Nieuwe Orden-Caretexterrein

en Hobbemalaan; een archeologische opgraving. ADC Archeoprojecten, Amersfoort.

Hagens, H., 1998. Op kracht van stromend water: negen eeuwen watermolens op de Veluwe.

Hengelo.

Hardonk, R., 1968. Korenmullenaers, pampiermaeckers en coperslaghers; korte historie der

waterradmolens van Apeldoorn, Beekbergen en Loenen. Apeldoorn.

Menke, H., H. Renes, G. Smit & P. Stork, 2007. Veluwse beken en sprengen: een uniek land-

schap. Utrecht.

Nederlands Normalisatie-instituut, 1989. Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van on-

verharde grondmonsters. Delft.

Tol, A., P. Verhagen, A. Borsboom & M. Verbruggen, 2004. Prospectief boren; een studie naar

de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheolo-

gie. RAAP-rapport 1000. Amsterdam.

Voorn, H., 1985. De papiermolens in de provincie Gelderland, alsmede in Overijssel en Limburg.

Haarlem.

Willemse, N.W., 2006. Gemeente Apeldoorn; een archeologische beleidsadvieskaart. RAAP-

rapport 1131. Amsterdam.

Gebruikte afkortingen

AHN Actueel Hoogtebestand Nederland

AMK Archeologische MonumentenKaart

ARCHIS ARCHeologisch Informatie Systeem

DINO Data en Informatie van de Nederlandse Ondergrond

KLIC Kabels en Leidingen Informatie Centrum

KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie

-Mv beneden maaiveld

NAP Normaal Amsterdams Peil

NITG Nederlands Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen

SIKB Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer

TNO Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek

Page 16: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016 [1 6 ]

Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen

Figuur 1. De ligging van het plangebied (rood omlijnd); inzet: ligging in Nederland (ster).

Figuur 2. Het plangebied geprojecteerd op divers kaartmateriaal (schaal 1:25.000).

Figuur 3. Het plangebied geprojecteerd op divers historisch kaartmateriaal.

Figuur 4. Afbeelding van de dwarsdoorsnede van het hoofdgebouw uit 1925.

Figuur 5. De dwarsdoorsnede van een deel van het hoofdgebouw uit 1952 toont een funde-

ringsdiepte van 70 cm -Mv.

Figuur 6. Grondgebruik en locatie van de gebouwen volgens het kadastraal minuutplan (1832),

inclusief boorpunten van het booronderzoek.

Figuur 7. De oudst bekende afbeelding van het bedrijf op de linkeroever, daterend uit 1865

(bron: GA-010365_6401).

Figuur 8. Overzicht van de geplande werkzaamheden (sloop en nieuwbouw) geprojecteerd op

de situatie in 1832.

Figuur 9. Boorpuntenkaart.

Tabel 1. Geologische en archeologische tijdschaal.

Bijlage 1. Boorbeschrijvingen.

Page 17: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Driehuizen

2

88

87Straat

kwartierVogelkwartier

ComponistenRivieren

station

kwartierkwartier

Malkenschoten

Kayersbeek

Zwanenspreng

Welgelegen

De Heeze

Brummelhof

BrinkhorstRijkskantoren

Staatslieden

Trafo

Westenenk

van

Westenenk

De Bouwhof

Laan

Winkewijert

24

Boslust

(Recr centrum)

22

s hc e

TNO

Beek

Ugchelen

Brouwersmolen

Order

beek

Topberg

Europaweg

85

26

l

U

gche

Orden

86

80

193000192000

192000 193000 194000 195000

46

70

004

67

00

04

68

00

0194000 195000

46

80

00

46

90

004

69

00

0

8888888888888888888888888888888888888888888888888

Figuur 1. De ligging van het plangebied (rood omlijnd); inzet: ligging in Nederland (ster).

MKAv/wor

Page 18: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

4789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789478947894789

32868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868328683286832868

356113561135611356113561135611356113561135611356113561135611356113561135611356113561135611356113561135611

46692466924669246692466924669246692

5120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120151201512015120154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251542515425154251

56481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481564815648156481

62088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088620886208862088

17888178881788817888178881788817888178881788817888178881788817888178881788817888178881788817888178881788817888178881788817888178881788817888

Bodemkaart Geomorfologie

Archis_AMK/luchtfoto Hoogte

Geomorfologiekaart Apeldoorn Beleidskaart Apeldoorn

Figuur 2. Het plangebied geprojecteerd op divers kaartmateriaal (schaal 1:25.000).

MKAv/wor

Page 19: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

1832 west zijde 1832 oostzijde

1840-1850 1930

1930 1950

Figuur 3. Het plangebied geprojecteerd op divers historisch kaartmateriaal.

EG1/apug

Page 20: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Figuur 4. Afbeelding van de dwarsdoorsnede van het hoofdgebouw uit 1925.

Page 21: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Figuur 5. De dwarsdoorsnede van een deel van het hoofdgebouw uit 1952 toont een funderingsdiepte van 70 cm -Mv.

Page 22: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

4678004678

0046784046

7840

4679204679

2046796046

7960

4678

80193480193400 193440

467880

193400 193440 193480

1111111111111111111111111111111111111111111111111

2222222222222222222222222222222222222222222222222

3333333333333333333333333333333333333333333333333

4444444444444444444444444444444444444444444444444

5555555555555555555555555555555555555555555555555

66666666666666666666666666666666666666666666666667777777777777777777777777777777777777777777777777

weiland

weg

uitweg als weiland

heide

beek

bouwland

schuur

papiermolen

huis

tuin

erf

grens plangebied

boring

5 boorpuntnummer

overig

legendagrondgebruik (1832)

watergang

waterrad

5040300

m

2010

Figuur 6. Grondgebruik en locatie van de gebouwen volgens het kadastraal minuutplan (1832), inclusief boorpunten van het booronderzoek.

TE1/apug_fig6_8

Page 23: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Figuur 7. De oudst bekende afbeelding van het bedrijf op de linkeroever, daterend uit 1865 (bron: GA-010365_6401).

Page 24: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

4678004678

0046784046

7840

4679204679

2046796046

7960

4678

80193480193400 193440

467880

193400 193440 193480

grens plangebied

watergang

legenda

geplande werkzaamheden

historisch muurwerk

bouwland

heide

erf

beek

papiermolen

huis

schuur

weg

overig

weiland

uitweg als weiland

tuin

grondgebruik (1832)

waterrad

watergang

nieuwbouw

te slopen

Figuur 8. Overzicht van de geplande werkzaamheden (sloop en nieuwbouw) op de situatie in 1832.

TE1/apug_fig6_8

5040300

m

2010

Page 25: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

193480

193480467840

4678804678

80193400

193440

19344046

7840

4679204679

20

193400

1111111111111111111111111111111111111111111111111

2222222222222222222222222222222222222222222222222

3333333333333333333333333333333333333333333333333

4444444444444444444444444444444444444444444444444

5555555555555555555555555555555555555555555555555

66666666666666666666666666666666666666666666666667777777777777777777777777777777777777777777777777

legendaboring

3 boorpuntnummer

grens plangebied

5040300

m

2010

Figuur 9. Boorpuntenkaart.

MKAv/wor

Page 26: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016

Geologische perioden Archeologische perioden

Ho

loc

ee

nP

leis

toc

ee

n

Pre

his

tori

e

ChronozoneTijdvak TijdperkDatering Datering

Tabel 1. Geologische en archeologische tijdschaal.

tabel1_standaard_GeoBioArcheo_RAAP_2014

Paleolithicum(Oude Steentijd)

Mesolithicum(Midden Steentijd)

Neolithicum(Nieuwe Steentijd)

Middeleeuwen

Nieuwe tijd

Recente tijd

Romeinse tijd

IJzertijd

Bronstijd

Laat

Midden

Vroeg

Vro

eg

Laat

Midden

Vroeg

Laat

Midden

Vroeg

Laat

Midden

Vroeg

Laat

Midden

Vroeg

Laat B

Laat A

A

B

C: Karolingische tijd

B: Merovingisch tijd

A: Volksverhuizingstijd

D: Ottoonse tijd

Subboreaal

Atlanticum

Boreaal

Preboreaal

Denekamp

Hengelo

Moershoofd

Odderade

Eemien

We

ich

selie

n

Ple

nig

laci

aa

lV

roe

gG

laci

aa

lL

aa

tG

laci

aa

lL

aa

tM

idd

en

Vro

eg

Belvedère/Holsteinien

Elsterien

Brørup

Saalien II

Saalien I

Glaciaal x

Bølling

Allerød

Late Dryas

Vroege Dryas

Vroegste Dryas

VroegSubatlanticum

LaatSubatlanticum

Oostermeer

Holsteinien

- 1945

- 1500

- 1250

- 1050

- 900

- 725

- 525

- 450

- 1650

C- 1850

- 270

- 70 na Chr.

- 15 voor Chr.

- 250

- 500

- 800

- 1100

- 1800

- 2000

- 2850

- 4200

- 4900/5300

- 6450

- 8640

- 9700

- 35.000

- 12.500

463.000

- 250.000

- 16.000

Midden

Jong A

Jong B

Oud

Laat

- 9700

- 450 voor Chr.

- 0

- 3700

- 7300

- 8700

- 1150 na Chr.

- 11.050

- 11.500

- 12.000

- 60.000

- 71.000

- 30.500

- 114.000

- 126.000

- 236.000

- 241.000

- 322.000

- 384.000

- 416.000

- 13.500

- 12.500

- 336.000

Page 27: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn

Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek (verkennende fase)

RAAP-notitie 5415 / eindversie, 10 februari 2016

Bijlage 1. Boorbeschrijvingen

Page 28: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

1

boring: APUG-1beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.440, Y: 467.859, hoogte: 21,27, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 21,27 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

10 cm -Mv / 21,17 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond

30 cm -Mv / 20,97 m +Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: fragmenten bouwpuin

50 cm -Mv / 20,77 m +Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: fragmenten bouwpuin

80 cm -Mv / 20,47 m +Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig grofBodemkundig: BC-horizont, veel Fe-vlekkenOpmerking: mogelijk onderkant b-horizont

85 cm -Mv / 20,42 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, humusvlekken, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: C-horizont, enkele Fe-vlekken

Einde boring op 110 cm -Mv / 20,17 m +

boring: APUG-2beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.459, Y: 467.866, hoogte: 20,79, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 20,79 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald)

85 cm -Mv / 19,94 m +Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: veel Fe-vlekken, interpretatie: verstoord

100 cm -Mv / 19,79 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, matig fijnOpmerking: bodem van sprengloop?

110 cm -Mv / 19,69 m +Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: C-horizont, enkele Fe-vlekken

Einde boring op 120 cm -Mv / 19,59 m +

boring: APUG-3beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.463, Y: 467.892, hoogte: 20,69, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 20,69 m +Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm)Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

110 cm -Mv / 19,59 m +Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm)Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, bruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordOpmerking: vlekkerig

Einde boring op 120 cm -Mv / 19,49 m +

Page 29: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

2

boring: APUG-4beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.441, Y: 467.902, hoogte: 20,68, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 20,68 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

40 cm -Mv / 20,28 m +Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald)

60 cm -Mv / 20,08 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: C-horizont, enkele Fe-vlekken

Einde boring op 100 cm -Mv / 19,68 m +

boring: APUG-5beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.477, Y: 467.829, hoogte: 20,67, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 20,67 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

20 cm -Mv / 20,47 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond

40 cm -Mv / 20,27 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

110 cm -Mv / 19,57 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)Opmerking: vlekkerig

Einde boring op 120 cm -Mv / 19,47 m +

boring: APUG-6beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.445, Y: 467.924, hoogte: 20,49, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 20,49 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

30 cm -Mv / 20,19 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

40 cm -Mv / 20,09 m +Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: BC-horizont, veel Fe-vlekkenOpmerking: misschien onderkant b-horizont

50 cm -Mv / 19,99 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: C-horizont, enkele Fe-vlekken

Einde boring op 80 cm -Mv / 19,69 m +

Page 30: RAAP-NOTITIE 5415 Plangebied Ugchelseweg 9/13 · 2017. 8. 30. · Plangebied Ugchelseweg 9/13, gemeente Apeldoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek

3

boring: APUG-7beschrijver: EG, datum: 25-9-2015, X: 193.410, Y: 467.914, hoogte: 21,12, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Gelderland, gemeente: Apeldoorn, plaatsnaam: Apeldoorn, opdrachtgever: Pol Bouwmanagement, uitvoerder: RAAP Oost

0 cm -Mv / 21,12 m +Lithologie: zand, zwak siltig, sterk humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)

40 cm -Mv / 20,72 m +Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig grofBodemkundig: interpretatie: verstoordArcheologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald)

100 cm -Mv / 20,12 m +Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, humusvlekken, matig grof, interpretatie: fluvioperiglaciale afzettingenBodemkundig: C-horizont, veel Fe-vlekken

Einde boring op 120 cm -Mv / 19,92 m +