Przyszłość paliw i paliwa przyszłości

Raport_paliwa_EFLSp is
tr e
3
4
Rok 2019 w skrócie Jakie zmiany legislacyjne przyniós zeszy rok?
5
Wielko i struktura produkcji Ile paliw pynnych wytwarzaj polskie rafinerie?
6
7
Popyt na paliwa silnikowe Jak duo benzyny, oleju napdowego i autogazu kupuj Polacy?
9
Konsumpcja i ceny paliw a koronawirus Jak pandemia COVID-19 wpyna na sprzeda paliw samochodowych?
10
11
16
19
Przyszo rynku paliw Co ma szans sta si paliwem przyszoci w Polsce?
20
Rozwój zielonych technologii w transporcie jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej. Plan jest ambitny – emisja CO2 w tym sektorze ma do 2050 roku zosta zredukowana a o 90%. Aby udao si to osign, paliwa kopalne musz ustpi pierwszestwa nisko- i zeroemisyjnym ródom energii. To jeden z kamieni milowych na drodze do neutralnoci klimatycznej Wspólnoty.
Trzy dekady to niewiele czasu na zrewolucjonizowanie brany paliw samochodowych. Chcc nady za kolejnymi regulacjami wprowadzanymi na szczeblu europejskim, musimy zmierzy si z szeregiem wyzwa technicznych, ekonomicznych, prawnych i spoecznych. Zmiany dotkn kadego polskiego kierowc.
Niniejsza publikacja gromadzi kluczowe dane rónych instytucji, dotyczce róde energii stosowanych w motoryzacji. Zawiera informacje o aktualnej strukturze rynku paliw w Polsce oraz wyzwaniach i perspektywach na przyszo. Analiz wzbogacaj wypowiedzi ekspertów z brany paliwowej.
Jak wyglda obecnie rynek paliw w Polsce? Co musi si wydarzy, aby alternatywne rozwizania mogy zastpi rop naftow? Która substancja ma szans sta si paliwem przyszoci?
Zachcamy do lektury raportu!
Aby UE udao si obj pozycj wiatowego lidera w zakresie przeciwdziaania globalnym zmianom klimatycznym, lokalne rynki musz ulec kompletnej reorganizacji. Konieczne
s pilne i zdecydowane dziaania, zwizane z dostosowaniem infrastruktury do dystrybucji alternatywnych paliw.
Zgodnie z aktualnymi zaoeniami, na znaczne zwikszenie udziau ekologicznych rozwiza w transporcie mamy zaledwie 30 lat. Zdaniem Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych (PSPA), rewolucj naley rozpocz od uproszczenia procedur oraz wprowadzenia instrumentów wsparcia i zachty, które przeo si na rentowno tego typu projektów.
Tankowanie „paliwem przyszoci” musi si opaca zarówno inwestorom, jak i kierowcom. Warto wic zastanowi si,
jak strategi rozwoju na najblisz przyszo powinna przyj Polska. Najlepsz baz do tego typu rozwaa s aktualne dane, pochodzce z takich róde, jak Europejskie Obserwatorium Paliw Alternatywnych (EAFO), Polski Zwizek Przemysu Motoryzacyjnego (PZPM), Polska Organizacja Przemysu i Handlu Naftowego (POPiHN), Urzd Regulacji Energetyki (URE) czy Ministerstwo Finansów (MF).
Rynek paliw przed rewolucj Od czego powinna zacz Polska?
4
5
01.
17 kwietnia 20 czerwca 1 wrzenia 30 wrzenia 1 grudnia
Parlament Europejski i Rada UE wydaj rozporzdzenie, które zaostrza normy emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych oraz lekkich pojazdów uytkowych.
Pojawia si nowa dyrektywa unijna w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczdnych pojazdów transportu drogowego.
Wprowadzony zostaje pakiet paliwowy 2.0. Zmienia on definicj paliw silnikowych i poszerza zakres tzw. szybkiego VAT na wyroby akcyzowe sprowadzane z innych pastw UE. Ma to zapobiec nieprawidowociom w imporcie paliw do Polski.
Polski minister energii podpisuje dwa rozporzdzenia wykonawcze, zwizane z zagospodarowaniem rodków Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Od teraz mog one finansowa budow instalacji produkcji i stacji tankowania wodoru, a nawet zakup pojazdów wodorowych.
Transport LPG zostaje objty Systemem Elektronicznego Nadzoru Transportu. Dzieje si to na wniosek polskich przedsibior- ców, zaniepokojonych nielegalnym wykorzy- staniem gazu grzewczego do celów napdowych.
05.
W ubiegym roku doszo do szeregu zmian dla brany paliw samochodowych – zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim. Z jednej strony, nowe przepisy miay charakter uszczelniajcy w zakresie legalnoci sprzeday. Z drugiej, wymuszay rozwój zielonych technologii w transporcie.
Rok 2019 w skrócie Jakie zmiany legislacyjne przyniós zeszy rok?
6
Wielko i struktura produkcji Ile paliw pynnych wytwarzaj polskie rafinerie?
W zeszym roku wyprodukowalimy blisko 23 mln m³ pynnych paliw silnikowych. Mowa
o benzynie, oleju napdowym i gazie pynnym LPG. Krajowa produkcja kadej z tych substancji zwikszya si w stosunku do poprzedniego roku. Najmocniej, bo a o 9%, wzrosa ilo wytworzonego LPG. Odpowiednio o 3% i 4% skoczya z kolei produkcja benzyn silnikowych i oleju napdowego. Wyroby polskich rafinerii niemal w caoci trafiy na rynek krajowy.
Substancje wlewane przez kierowców do baków samochodów stanowi zdecydowan wikszo
produkowanych w Polsce paliw pynnych. Dla porównania, w 2019 roku wytworzylimy 3,1 mln m³ olejów opaowych oraz 1,7 mln m³ paliwa lotniczego. cznie odpowiada to zaledwie jednej pitej produkcji paliw silnikowych.
Najistotniejsz rol w strukturze produkcji polskich rafinerii odgrywa olej napdowy. Naftowe destylaty stanowiy a 58% paliw pynnych, wytworzonych w naszym kraju w ubiegym roku. W dyskusji o alternatywnych ródach energii szczególnie istotne jest wic znalezienie zamiennika dla baryek ropy.
Porównanie produkcji paliw pynnych w 2018 i 2019 r. [w tys. m.³]
Benzyny silnikowe
olej napdowy
Sie stacji paliw Gdzie tankujemy nasze samochody?
Pod koniec 2019 roku w Polsce funkcjonowao 7628 stacji paliw. Mowa o ogólnodostpnych
obiektach, które sprzedaj co najmniej benzyny silnikowe i olej napdowy. Dla porównania, rok wczeniej sie stacji paliw w naszym kraju liczya o 137 punktów wicej.
Tegoroczne wyniki wskazuj jednak na tendencj wzrostow. W pierwszym póroczu br. rozpoczy bowiem dziaalno 53 nowe obiekty. 30 czerwca moglimy zatankowa swój samochód na 7681 stacjach. Najwicej z nich, bo 30%, naleao do krajowych koncernów. Za niewiele mniejsz liczb obiektów stay sieci niezalenych operatorów. W rkach zagranicznych przedsibiorców znajdowa si natomiast co pity punkt tankowania.
Nad dystrybutorami z paliwem najczciej moglimy zobaczy logo PKN Orlen. Na koniec
zeszego roku wspomniany koncern posiada w Polsce 1800 stacji. Po ponad 500 obiektów naleao do bp oraz Grupy Lotos, która obecnie jest w trakcie fuzji z rynkowym liderem. Za przeszo 400 punktami sprzeday detalicznej paliw sta z kolei Shell. O kilkadziesit mniej miejsc tankowania oferowaa natomiast sie Circle K.
IDS
AS 24
Stacje niezalene pozostae
0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000
14
32
38
116
196
244
353
415
506
575
872
* od roku 2018 zgodnie z rejestrem URE i dla stacji
paliw zlokalizowanych przez POPiHN
w Polsce (na koniec czerwca 2020 r.*)
Pozostali operatorzy niezaleni | 29,0% Koncerny krajowe | 29,9%
Koncerny zagraniczne
Sieci operatorów niezalenych | 18,3%
r ó d o : d a n e w a s n e P O P i H N
ródo: dane wasne POPiHN
Przodujemy pod ktem LPG
Znaczna wikszo stacji paliw w Polsce jest wyposaona w dystrybutory z gazem pynnym. Wedug danych URE, w zeszorocznego sylwestra moglimy kupi LPG w a 7588 punktach sprzeday. Tak dua popularno tego paliwa wyrónia nas na tle innych krajów europejskich. Zgodnie z tegorocznymi szacunkami EAFO, znajdujemy si na pierwszym miejscu w UE pod wzgldem liczby stacji paliw, oferujcych autogaz. Pozostae szczeble
podium zajmuj Niemcy i Wochy, odpowiednio z niespena 6800 i 5000 obiektami.
LPG charakteryzuje si nisz emisyjnoci ni tradycyjne benzyny czy olej napdowy. Zawiera wglowodory o krótszym acuchu, których spalanie generuje mniejsze iloci gazów cieplarnianych. Dziki powszechnoci instalacji gazowych jestemy jednym z krajów przodujcych w Europie pod wzgldem wykorzystania alternatywnych róde energii w transporcie. Aby osign neutralno klimatyczn, wci mamy jednak wiele do zrobienia.
Top 5 europejskich krajów z najwiksz liczb stacji LPG (2020 r.)
Polska Niemcy Wochy Bugaria Francja
0
8
Popyt na paliwa silnikowe Jak duo benzyny, oleju napdowego i autogazu kupuj Polacy?
Konsumpcja paliw samochodowych w Polsce wyniosa w 2019 roku prawie 32,5 mln m³
– to o 4% wicej ni rok wczeniej. Najwyszy udzia w popycie na wszystkie paliwa pynne mia olej napdowy. Odpowiada on za a 60% konsumpcji. Drugie miejsce w strukturze zajmoway benzyny silnikowe, z wynikiem niespena 19%. Z kolei zakupy LPG stanowiy jedn siódm cznej konsumpcji
ciekych paliw samochodowych. Najwyszy popyt na paliwa silnikowe odnotowano na Mazowszu, lsku oraz Dolnym lsku. Tylko te trzy województwa odpowiaday za blisko 40% wolumenu sprzeday benzyn, oleju napdowego i autogazu. Najmniejsze zapotrzebowanie utrzymywao si z kolei w podlaskim i opolskim.
Warto sprzeday detalicznej paliw silnikowych w naszym kraju w ubiegym roku zostaa oszacowana na okoo 132 mld z. Relacje cenowe pomidzy poszczególnymi gatunkami ksztatoway si podobnie, jak w poprzednich latach. Dla kierowców, którzy posiadali w swoich pojazdach podwójny system zasilania, nieco wzrosa jednak opacalno zakupu LPG zamiast benzyny.
9ródo: Ministerstwo Finansów i POPiHN
pozostae 6,6%
ródo: Opracowanie wasne POPiHN
w tym cakowity import
652 11% 632 10%
w tym cakowity import
konsumpcja 4 853 5 101
w tym cakowity import
konsumpcja 31 292 32 478
w tym cakowity import
Rok 2019
Benzyny silnikowe
Olej napdowy
Szacunkowa wielko konsumpcji wybranych paliw pynnych w Polsce (2018–2019)
tys. m.³ tys. m.³
konsumpcji tys. m³
w tym cakowity import
269 9% 286 10%
w tym cakowity import
konsumpcja 2 507 2 101
w tym cakowity import
konsumpcja 15 688 14 432
w tym cakowity import
I pórocze 2019 r. I pórocze 2020 r.
Benzyny silnikowe
Olej napdowy
Razem
Konsumpcja i ceny paliw a koronawirus Jak pandemia COVID-19 wpyna na sprzeda paliw samochodowych?
Wyniki z dwóch pierwszych miesicy 2020 roku byy optymistyczne dla brany. Sugeroway, e Polska wchodzi w kolejny okres wzrostów konsumpcji paliw silnikowych. Krajowa gospodarka mocno wyhamowaa jednak w zwizku z pandemi wirusa COVID-19. Wprowadzane od marca ograniczenia odcisny pitno równie na rynku paliw. Odbicie, które nastpio w czerwcu, nie byo na tyle due, aby zrównoway straty poniesione w poprzednich miesicach.
Jeli uwzgldnimy dane z caego pierwszego pórocza, okae si, e konsumpcja paliw samochodowych zmalaa o 8% w porównaniu z analogicznym okresem 2019 roku. Najwikszy, bo 16-procentowy spadek odnotowaa sprzeda autogazu. Obniy si nie tylko popyt, ale równie ceny detaliczne. Najmniej za litr wszystkich trzech najpopularniejszych paliw silnikowych kierowcy pacili w maju. W kolejnych miesicach rednie ceny sukcesywnie rosy, ale do wrzenia br. tylko LPG przekroczy warto z porównywalnego okresu ubiegego roku.
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
9.2019 10.2019 11.2019 12.2019 1.2020 2.2020 3.2020 4.2020 5.2020 6.2020 7.2020 8.2020 9.2020
Pb95 ON LPG
ródo: Ministerstwo Finansów i POPiHN
Szacunkowa wielko konsumpcji wybranych paliw pynnych w Polsce po I póroczu 2020 r. w porównaniu do I pórocza 2019 r.
Porównanie rednich cen paliw silnikowych w Polsce w cigu ostatnich 12 miesicy ródo: autocentrum.pl
10
Tym, co moe zbliy Polsk do osignicia celu neutralnoci klimatycznej, s paliwa alternatywne. Ich popularyzacj wspieraj rodki unijne oraz budet Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, który w tym roku przej obowizki Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Praca nad niekonwencjonalnymi ródami energii w motoryzacji wie si nie tylko z trosk o rodowisko naturalne. wiatowe zasoby ropy naftowej nie s bowiem nieskoczone. Transformacja energetyczna wydaje si nieunikniona.
Paliwa alternatywne posiadaj wiele zalet w stosunku do benzyn silnikowych i oleju napdowego. Dziki temu, e wytwarzane
s z rodzimych surowców i produktów rolnych, mog zapewni Polsce niezaleno energetyczn. Dodatkowo charakteryzuj si nisz emisj toksycznych zwizków oraz mniejszym kosztem eksploatacji.
Cigle powstaj coraz to nowsze alternatywy dla klasycznych paliw samochodowych. Wród tych, które maj najwiksz szans na masowe wykorzystanie, wymieni mona wodór, biodiesel, CNG i LNG, alkohol oraz sprone powietrze. Popularyzacja kadego z tych rozwiza wie si z duymi nakadami czasu i pienidzy. Finalne korzyci mog by jednak warte pokonania barier.
11
Jedn z najszerzej komentowanych alternatyw dla tradycyjnych paliw silnikowych jest wodór. Moe on napdza samochody
na dwa sposoby: jako paliwo ulegajce spalaniu w komorze tradycyjnego silnika lub baza ogniw paliwowych, które wytwarzaj energi zasilajc pojazd elektryczny. Wodór mona magazynowa nie tylko w postaci gazowej, ale równie ciekej, która jest mniej kopotliwa w transporcie. Dla przykadu, na wodór i dwutlenek wgla rozpada si kwas mrówkowy. Nonikiem moe by take amoniak, zoony z wodoru i azotu. Najbardziej przyjazn dla klimatu form jest jednak zielony wodór, wytworzony z nadwyek odnawialnych róde energii.
O wykorzystaniu wodoru w transporcie mówi si od lat, jednak do tej pory technologia ta natrafiaa w naszym kraju na szereg barier ekonomicznych i prawnych. Cho jestemy jednym z najwikszych producentów tego gazu na wiecie, to paradoksalnie w Polsce zarejestrowany jest tylko jeden samochód o napdzie wodorowym. Co istotne, jest on
tankowany w Niemczech, gdy wanie tam znajduje si najbliszy punkt sprzeday wodoru.
Wedug tegorocznych danych, w UE dziaa 125 stacji paliw oferujcych wodór. W Polsce póki co nie funkcjonuje jeszcze aden tego typu obiekt. Czoowe koncerny planuj jednak budow wodorowej infrastruktury. Grupa PGE zapowiada
stworzenie 9 takich punktów w cigu najbliszej dekady. Z kolei PKN Orlen zamierza ukoczy budow pierwszych hubów wodorowych ju w 2021 roku.
Strategia wodorowa w toku Stacje tankowania wodoru w Europie
ródo: h2stations.org
Józef Wgrecki
Jeeli chcemy mówi o paliwach przyszoci, to Dyrektywa RED II wymusza na nas komponowanie coraz wikszych iloci biokomponentów do paliw (w 2030 ma ich by 14%). Tak naprawd przyszo upatruj nie w silnikach spalinowych, ale elektrycznych – i to tych zasilanych wodorem z OZE.
Warto zdawa sobie spraw, e decyzje inwestycyjne podjte dzisiaj zdefiniuj w perspektywie dugoterminowej struktur i ksztat przyszych systemów energetycznych, w tym transportu osobowego, publicznego, cikiego czy kolejowego, a ich wspóln cech musi by redukcja gazów cieplarnianych. Nic dziwnego, i ju ponad 15 pastw na wiecie ogosio narodowe strategie lub mapy drogowe dla uruchomienia gospodarki wodorowej. Polska
równie nad ni pracuje, a PKN ORLEN jako lider paliwowy regionu aktywnie w budowie strategii wodorowej uczestniczy.
Rozpoczlimy konkretne dziaania techniczne dla wprowadzenia na rynek wodoru klasy automotive i to praktycznie w trzech lokalizacjach jednoczenie: w Pocku, we Wocawku i Trzebini. Chcemy do tego wykorzysta wodór bdcy dzi produktem ubocznym, odpadowym w procesach petrochemicznych czy chemicznych. Zdajemy sobie spraw, i ten rodzaj wodoru nie przez wszystkich moe by postrzegany jako zielony, ale tu nie ma co czeka, a bdziemy mieli nadwyki energii elektrycznej. Systemy wodorowe trzeba budowa równolegle do OZE. Tak wic przed nami wiele wyzwa technicznych, legislacyjnych czy spoecznych.
Lata 30. bd stay pod znakiem intensywnego wdraania dojrzaych technologii produkcji wodoru zielonego i jego masowej dystrybucji z wykorzystaniem istniejcej lub nowo zabudowanej infrastruktury przesyowej. To take czas budowy magazynów energii przechowywanej w formie wodoru lub zwizków bogatych w wodór.
To ogromne wyzwanie, poniewa trzeba zbudowa cay system od pocztku. Wane jest, aby cay acuch – od produkcji poprzez magazynowanie, transport, stacje tankowania a do kocowych odbiorców – by rozwijany w sposób logiczny i zrównowaony, z nakrelonym planem i wizj. Sabo jednego z ogniw tego acucha bdzie saboci caego systemu.
13
Biodiesel – napd dla aut i rolnictwa
CNG i LNG to niskoemisyjne paliwa, które nie doczekay si jeszcze w Europie a takiej popularnoci, jak w regionie Azji i Pacyfiku. Oba bazuj na gazie ziemnym. W przypadku CNG mowa o jego spronej postaci, a LNG – skroplonej. Wykorzystanie takiego róda energii pozwala
zredukowa emisj dwutlenku wgla o 15% w porównaniu z olejem napdowym oraz o 20% w stosunku do benzyny.
Ze wzgldu na wysok temperatur samozaponu i zdolno do natychmiastowego ulatniania si w przypadku rozszczelnienia instalacji, gaz ziemny jest bezpieczniejszy ni wikszo paliw silnikowych. Z tego powodu pojazdy nim zasilane mog bez problemu parkowa w podziemnych garaach, w odrónieniu od tych napdzanych popularnym w naszym kraju LPG.
Waciciele samochodów na CNG mog tankowa w 25 punktach, rozlokowanych na terenie 9 województw Polski. Kolejne tego typu stacje paliw s w planach.
Gaz ziemny w transporcie Pastwa UE z najwiksz liczb samochodów osobowych CNG w 2019 r. [tys.]
ródo: KPMG na podstawie EAFO
0
200
400
600
800
1000
955
73 42 23 19
Wg danych PZPM, na dzie 31 marca 2020 r. w Polsce byo zarejestrowanych 2935 samochodów osobowych zasilanych gazem ziemnym.
Cele zawarte w „Krajowych ramach polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych” w zakresie CNG i LNG
Do roku 2020 (w 32 aglomeracjach):
3 tys. pojazdów napdzanych CNG
70 punktów tankowania CNG
14 publicznie dostpnych punktów tankowania LNG wzdu sieci TEN-T
32 publicznie dostpne punkty tankowania CNG wzdu sieci TEN-T
dostpno usugi bunkrowania LNG w portach: Gdask, Gdynia, Szczecin i winoujcie
14ródo: Raport PSPA „Rynek paliw alternatywnych – CNG i LNG”
Alkohole s wykorzystywane do napdzania pojazdów samodzielnie lub jako dodatki do innych paliw. Cechuj si atwoci magazynowania
i transportu oraz niskim kosztem produkcji. Dodatkowo maj wysok liczb oktanow, czyli s stosunkowo odporne na samozapon. Poza tym podczas spalania alkoholu do atmosfery emitowana jest mniejsza ilo gazów cieplarnianych i innych szkodliwych zwizków, w porównaniu z paliwami ropopochodnymi.
Zastosowanie w transporcie najczciej znajduj nisze alkohole, takie jak metanol i etanol. Wykorzystuje si je w tradycyjnych silnikach
o spalaniu wewntrznym. S w stanie zastpi zarówno benzyny, jak i olej napdowy. Paliwem przyszoci mógby zosta take butanol, pozyskiwany podczas fermentacji bioodpadów. Jako jedyne alkoholowe ródo energii, moe by on transportowany przy wykorzystaniu istniejcej infrastruktury rurocigów, zamiast odrbnych cystern.
Alkohol jako paliwo
W rozwaaniach na temat zeroemisyjnego transportu jako nonik energii uwzgldniane jest take sprone powietrze. Stopniowo uwalniane ze zbiornika, wprawia ono w ruch toki silnika pneumatycznego. Moment obrotowy przekazywany jest do skrzyni biegów, a stamtd – na koa. Taki system nie tylko nie generuje haasu i adnych zanieczyszcze, ale jest równie szczególnie atrakcyjny ekonomicznie. Utrzymanie
pojazdu ze zbiornikiem powietrza jest wielokrotnie tasze ni samochodu na paliwa kopalne.
Duych nakadów finansowych nie wymaga take rozwój infrastruktury dla tej technologii. W sprarki mogyby zosta wyposaone zarówno stacje paliw, jak i inne miejsca uytecznoci publicznej, takie jak parkingi czy sklepy.
Samochody na powietrze
Strategia redukcji emisji CO2 w sektorze transportu uwzgldnia nie tylko alternatywne paliwa, ale równie bardziej ekologiczne napdy. Tym samym istotn rol w najbliszych dekadach mog odegra pojazdy elektryczne. Brak spalin, tania eksploatacja, dedykowane miejsca parkingowe oraz moliwo poruszania si po buspasach to tylko niektóre z zalet aut na baterie.
Póki co Polska jest jednym z czterech rynków w UE z najmniejszym udziaem takich samochodów – obok Chorwacji, Estonii i Litwy. Potencja elektromobilnoci stale jednak
ronie. W pierwszym póroczu br. w naszym kraju wydano dokumenty do 3275 bateryjnych „osobówek”. To o 65% wicej ni w analogicznym okresie 2019 roku. Znacznie, bo a o 116%, wzrosa wówczas równie liczba rejestracji niskoemisyjnych autobusów.
Zgodnie z danymi z koca czerwca, po polskich drogach moe porusza si cznie 12 271 elektrycznych samochodów osobowych. Wiksz ich cz stanowi w peni
bateryjne pojazdy (BEV), a mniejsz – hybrydy typu plug-in (PHEV). Wspomniane maszyny stoj za odpowiednio 56% i 44% polskiej floty elektrycznej.
Wraz ze wzrostem liczby samochodów elektrycznych, rozwina si take dedykowana im infrastruktura. Ostatniego dnia czerwca w Polsce funkcjonoway 1194 ogólnodostpne stacje (2258 punktów), na których mona byo uzupeni baterie w swoim pojedzie.
Jedn trzeci z nich stanowiy szybkie stacje adowania prdem staym, a pozostae dwie trzecie – wolne adowarki prdu przemiennego o mocy nie wikszej ni 22 kW.
Przybywa „elektryków” i adowarek
ródo: Licznik elektromobilnoci PSPA / CEPiK
pod koniec 2017 r.
Gdask
Wrocaw
Pozna
Opole
ód
Szczecin
Gdynia
Rzeszów
Olsztyn
Kielce
Lublin
Gliwice
ródo: zoone analizy danych pochodzcych m.in. z CEP, a take wasne badania i prowadzone ewidencje PZPM i PSPA
Z najwikszej liczby publicznych adowarek mog korzysta uytkownicy samochodów elektrycznych ze stolicy. Na terenie Warszawy dziaa bowiem blisko 150 stacji EV. Sze najwikszych polskich miast odpowiada w sumie za jedn trzeci tego typu obiektów. To wanie brak powszechnego dostpu do punktów szybkiego adowania, w poczeniu z ograniczonym zasigiem samochodów bateryjnych, jest jedn z gównych barier dla rozwoju elektromobilnoci w naszym kraju.
Rynek e-pojazdów hamuje równie wyranie wyszy koszt ich zakupu w stosunku do aut napdzanych silnikami spalinowymi, nawet po uwzgldnieniu dopat. Obawy rodz take przysze wydatki zwizane z serwisowaniem i wymian baterii. Poza tym wtpliwoci budzi trudno okrelenia wartoci samochodu z napdem elektrycznym na rynku wtórnym w przyszoci.
O rozwoju tego segmentu dyskutuje si w Polsce od dawna. Wiosn 2017 roku w rzdowych zapowiedziach pisano, e do 2025 roku po naszych drogach bdzie jedzi milion samochodów elektrycznych. Rzeczywisto weryfikuje jednak te plany. Z tegorocznych szacunków MPiT wynika, e bardziej realn liczb jest 300 tysicy.
Co powstrzymuje kierowców przed zakupem e-auta?
Miasta z najwiksz liczb stacji adowania (stan na koniec czerwca 2020 r.)
Ju 28% Polaków deklaruje, e realnie rozway zakup pojazdu z napdem elektrycznym w cigu kolejnych 3 lat.
2017 12%
2018 17%
2019 28%
17
Najwaniejszym wydarzeniem na polskim rynku elektromobilnoci w 2020 r. byo uruchomienie przez Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej pierwszego naboru w ramach instrumentów wsparcia finansowego nabywców EV. Mimo e programy „Zielony Samochód”, „eVan” i „Koliber” cieszyy si umiarkowan popularnoci wród potencjalnych beneficjentów (w zalenoci od programu zarezerwowano od 0,1% do 12,2% zakadanego budetu), to jednak po lepszym przystosowanie do realiów rynkowych (m.in. poprzez podwyszenie kwoty dotacji i maksymalnych cen pojazdów objtych dopatami), maj potencja, by sta si czynnikiem przeomowym dla dynamizacji sprzeday samochodów elektrycznych w Polsce.
Oprócz zacht natury finansowej, dla zwikszania zainteresowania Polaków pojazdami zeroemisyjnymi konieczne jest równie wprowadzenie odpowiednich zmian w obowizujcym prawie. W tym celu PSPA zainicjowao projekt „Biaa Ksiga Elektromobilnoci”, w ramach którego zaproponowao szereg postulatów legislacyjnych. Pojawiy si ju efekty dziaa brany – rzd opublikowa projekt rozporzdzenia wprowadzajcego tzw. E-taryf, obniajc koszty stae prowadzenia dziaalnoci przez operatorów ogólnodostpnych stacji adowania. Wprowadzenie nowych przepisów przyczyni si do rozwoju sieci adowarek dla EV na polskich drogach.
Potencja krajowego rynku elektromobilnoci jest
bardzo duy. Na podstawie opracowanego przez PSPA raportu „Polish EV Outlook 2020”, w scenariuszu realistycznym, zakadajcym wprowadzenie subsydiów w postaci dopat lub odpowiednich zacht natury podatkowej, np. wdroenia moliwoci odliczenia 100% VAT, polski park osobowych i dostawczych BEV w roku 2025 moe przekroczy 280 tys. szt. Bez takiego wsparcia bdzie ponad dwukrotnie mniejszy. Natomiast w 2030 r. wielko parku BEV zbliy si do 900 tys. szt. cznie z hybrydami typu plug-in (których flot w Polsce PSPA szacuje w 2025 r. na ok. 160 tys. szt., a w 2030 r. na 570 tys. szt.) w 2025 r. po polskich drogach moe jedzi niemal 1,5 mln samochodów zero- i niskoemisyjnych (BEV i PHEV).
17
Co ciekawe, segment pojazdów elektrycznych okaza si odporniejszy na skutki pandemii koronawirusa ni sektor tradycyjnej motoryzacji. Dowodem na to s dane PSPA i PZPM z pierwszych siedmiu miesicy 2020 roku. Podczas gdy sprzeda samochodów elektrycznych i hybrydowych wzrosa o 78% w ujciu rocznym, rejestracje aut z silnikami benzynowymi i Diesla zmalay o 29%.
Wpyw pandemii COVID-19 na sprzeda samochodów elektrycznych
18
w ramach kampanii spoecznych. W zachcanie przedsibiorców oraz klientów indywidualnych do wyboru niekonwencjonalnych rozwiza powinni by zaangaowani równie sami potentaci brany paliwowej. Aby udao si osign ambitne cele neutralnoci klimatycznej, potrzebna jest synergiczna wspópraca wszystkich interesariuszy. Pozytywnym sygnaem w tym kontekcie jest konsolidacja PKN Orlen z Grup Lotos. Poczenie kapitaów i potencjaów obu spóek pozwala bowiem na realizacj wikszych projektów.
Warto jednak pamita, e Polska znajduje si na pocztku procesu transformacji energetycznej w transporcie. Nie sposób w tej chwili jednoznacznie rozstrzygn, które alternatywy dla ropy naftowej osign sukces. Moe si nawet okaza, e za kilkadziesit lat bdziemy masowo korzysta z technologii, których jeszcze nie wynaleziono. Przygotowanie si na nieznane wydaje si najwikszym z wyzwa brany paliwowej.
Potrzebne jest zaangaowanie wszystkich
Aby spowolni tempo zmian klimatycznych, musimy zredukowa emisj gazów cieplarnianych w rónych sektorach gospodarki. Ogrom wyzwa stoi midzy innymi przed transportem. Zgodnie z aktualnymi zaoeniami, zmniejszenie udziau paliw kopalnych w motoryzacji na korzy zrównowaonych i niskoemisyjnych róde energii powinno odby si na przestrzeni najbliszych trzech dekad. Wymaga to zarówno zmian w prawie, jak i ludzkiej mentalnoci.
19
Rewolucja bdzie nas sporo kosztowa Jakie wyzwania wi si z zazielenieniem transportu w Polsce? Przede wszystkim naley stworzy sprawny system produkcji i dystrybucji, który zapewniaby powszechny dostp do paliw alternatywnych na terenie caego kraju – tak, aby ograniczony zasig
pojazdów nie odstrasza potencjalnych nabywców. Do rozbudowy infrastruktury niezbdne s jednak kolosalne nakady pienine. Terminy zwrotu takich inwestycji s trudne bd nawet niemoliwe do przewidzenia.
Znacznego dofinansowania wymaga take wsparcie produkcji nisko- i zeroemisyjnych samochodów na masow skal. Naley oszacowa przyblione koszty eksploatacji takich aut w dugiej perspektywie czasowej, zwizane na przykad z serwisowaniem czy wymian komponentów. Kierowcy przyzwyczajeni do tradycyjnych silników spalinowych nie s bowiem skonni do podejmowania ryzyka finansowego, które wie si z nowinkami technologicznymi. Chc, aby pojazdy suyy im przez lata i wolno traciy na wartoci.
Istotny krok na drodze do ochrony klimatu i poprawy jakoci powietrza stanowi równie modernizacja aktualnej floty. rednia wieku „osobówek” w naszym kraju jest
jedn z najwyszych w UE. Auta, które nie speniaj podstawowych wymaga rodowiskowych, powinny zosta wyeliminowane z polskich dróg. Konieczne moe okaza si zwikszenie dopat do zakupu pojazdów sprzyjajcych ekologii oraz innych benefitów, takich jak ulgi podatkowe. Warto, aby unijne instytucje oraz polski rzd wsparli take dostosowanie konwencjonalnych instalacji samochodowych do nowych systemów zasilania.
Europejski Zielony ad zakada 90-procentow redukcj emisji CO2 w sektorze transportu do 2050 roku. To bardzo odlegy cel. Zwaszcza, e wraz ze wzrostem zuycia energii w unijnym przemyle motoryzacyjnym, ronie konsumpcja paliw ropopochodnych. Aby udao nam si zbliy do neutralnoci klimatycznej, ju teraz musimy podj trudne decyzje.
W które paliwa alternatywne powinna zainwestowa Polska? Jaki rodzaj infrastruktury najlepiej rozwija w naszym kraju? Ile rodków moemy przeznaczy na zazielenienie transportu, aby miay one szans si zwróci? Im szybciej politycy i inwestorzy zgodz si co do odpowiedzi na te pytania, tym lepiej polska brana paliwowa poradzi sobie z nadchodzcymi wyzwaniami.
Przyszo rynku paliw Co ma szans sta si paliwem przyszoci w Polsce?
20
Jaka jest przyszo rynku alternatywnych paliw silnikowych? Zapytalimy o to branowych ekspertów. Zgadzaj si oni co do ogromnego potencjau, drzemicego w wodorze. Z aktualnie znanych róde energii, to wanie on zapewnia jej najwiksz gsto. Pod tym wzgldem z produktami ropopochodnymi wygrywa take gaz ziemny i LPG. Ogniwa zasilane wodorem s dodatkowo lejsze i efektywniejsze ni baterie w samochodach z napdem elektrycznym.
Z perspektywy ekologii bezkonkurencyjny jest tzw. zielony wodór, uzyskany z nadwyek
prdu z odnawialnych róde energii. Takie zeroemisyjne paliwo ma szans odegra wan rol w naszym kraju, lecz wymaga to wielu lat intensywnego rozwijania technologii. Zdaniem POPiHN, w okresie przejciowym bdziemy wykorzystywa w transporcie energi elektryczn, biopaliwa i gaz ziemny. Ten ostatni sprawdza
si nie tylko w samochodach osobowych, ale take w lotnictwie czy egludze morskiej. Obie jego formy (CNG i LNG) mogyby by ju wykorzystywane na masow skal.
Prezes-Dyrektor Generalny Polskiej Organizacji Przemysu i Handlu Naftowego
Leszek Wiwaa
Transformacja energetyczna w brany paliwowej ju trwa, jednak znalezienie alternatywy dla ropy naftowej nie jest atwe. Wynika to ze skali zuycia energii w transporcie. W Polsce w 2018 r. w tym sektorze zuyto 258 TWh, a krajowa produkcja prdu wyniosa zaledwie 165 TWh. Dzi nie ma jeszcze technologii, która byaby efektywna energetycznie, dawaa znaczce redukcje emisji gazów cieplarnianych i mona byoby j zacz wdraa na tak masow skal, jak paliwa ropopochodne.
Majc na wzgldzie tylko ocen emisyjnoci paliw, to bezkonkurencyjny jest tzw. zielony wodór, czyli uzyskany w procesie elektrolizy przy uyciu prdu otrzymanego z odnawialnych róde energii (emisyjno zielonego wodoru
wynosi 9 g CO2 na MJ, benzyn z ropy naftowej 93 g CO2 na MJ, a oleju napdowego to 95 g CO2 na MJ). Wdroenie technologii bazujcej na zielonym wodorze wymaga wielu zmian systemowych, jest uwarunkowane du nadprodukcj prdu z OZE oraz dostpem do gigantycznych iloci wody. Wodór jako paliwo z pewnoci moe odegra wan rol w Polsce, jednak wdroenie tej technologii wymaga minimum dekady intensywnych prac nad regulacjami, produkcj, logistyk, bezpieczestwem konsumentów, zasadami monitorowania rynku itp.
Znacznie atwiej wdraa technologie ju dostpne, chocia kada z nich napotyka na istotne ograniczenia. Do napdzania aut
osobowych oraz lekkich aut dostawczych ju dzi mona wykorzystywa energi elektryczn, biopaliwa i inne paliwa alternatywne. W przypadku pojazdów elektrycznych podstawowym mankamentem jest ograniczony zasig i ywotno baterii. Efektywno kosztowa paliw alternatywnych na dzi jest mao atrakcyjna dla konsumentów. Wyjtkiem jest LPG, które w Polsce ma duy udzia w napdzaniu transportu. Trudniej znale alternatyw dla paliw ropopochodnych w cikim transporcie, lotnictwie i egludze morskiej. W okresie przejciowym du rol mog odegra CNG i LNG.
21