Participatief ontwerpen voor kinderoncologie€¦ · van studenten tijdens de ontwikkeling van concepten. Kaliber (ontwerpbureau) heeft expertise op het gebied van snel en iteratief

Highlights van het onderzoeksproject van Hogeschool Utrecht en partners (2014 - 2017)

Participatief ontwerpen voor kinderoncologie

Colofon

Auteurs: Marieke Zielhuis en Fenne VerhoevenEindredactie: Mariek HilhorstVormgeving en opmaak:Thijs Kremers

© Hogeschool UtrechtFebruari 2017

Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door subsidie van Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA.

4

Inhoud

5

Over de ontmoeting tussen participatief

ontwerpen en kinderoncologie

Projectaanpak

Onderzoeksaanpak

Projectpartners

Kinderkanker & eten en bewegen

Het ontwikkelen van interventies

Een participatieve ontwerpaanpak

Eindresultaat: toolkit

POKO in de media

Contact

6

8

10

12

14

16

20

22

23

25

6

Over de ontmoeting tussen Participatief Ontwerpen en

Kinderoncologie

Om de kans op overleven en kwaliteit van leven bij kinderkanker te verhogen, is het essentieel dat kinderen goed blijven eten en bewegen tijdens de behandeling. Passende interventies bleken niet beschikbaar, terwijl beroepsprofessionals daar wel behoefte aan hadden. Het ontwerpen, implementeren en evalueren van dergelijke interventies is ingewikkeld. Ten eerste is het ziektebeeld heel divers en ten tweede moeten heel veel stakeholders met zo’n interventie kunnen en willen werken. Participatief ontwerpen kan een oplossing bieden om interventies te ontwerpen binnen een complex systeem als de kinderoncologie. Daarom initieerden onderzoekers van Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en onderzoekers van het lectoraat Co-design van Hogeschool Utrecht – samen met diverse partners – het onderzoeksproject Participatief Ontwerpen voor KinderOncologie (POKO). Samen met patiënten, ouders, zorgverleners, ontwerpers en onderzoekers zijn binnen POKO ruim tien interventies ontworpen.

Eén voedings- en één beweeginterventie zijn uiteindelijk doorontwikkeld en getest. Twee bedrijven zijn opgericht om deze interventies daadwerkelijk op de markt te brengen, ook buiten de kinderoncologie. Het POKO-project is een belangrijke stap in de ontwikkeling van zogenaamde supportive care-interventies in de kinderoncologie. Zowel over de resultaten als over de aanpak zijn beroepsprofessionals erg te spreken.

Deze publicatie is een weergave van de highlights van het onderzoeksproject voor onderwijs, praktijk en wetenschap.Het onderzoek was niet mogelijk geweest zonder de expertise, tijd en aandacht van heel veel zorgprofessionals - met name vanuit het UMCG - en de medewerking van ouders en kinderen. Wij willen hen daarvoor van harte bedanken!

7

“De ‘Reis van 5’ vult echt een behoefte, er was nog niets voor deze kinderen en nu hebben we eindelijk een handvat waarmee ouders echt aan de slag kunnen thuis.”(Manon Groenewold, diëtist UMCG)

“Door dit project zijn we eindelijk eens écht multidisciplinair gaan samenwerken!”(Otto Lelieveld, fysiotherapeut UMCG).

Projectaanpak

Eind 2014 is het onderzoeksproject Participatief Ontwerpen voor KinderOncologie gestart, dankzij subsidie via de regeling RAAK-Publiek van het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA. Dit project was een vervolg op een eenjarige pilot, mogelijk gemaakt door Centre of Expertise Creative Industries Ucreate.

Het project combineert expertise over participatief ontwerpen met expertise over voeding en bewegen bij kinderkanker. Centraal in het project staat deze onderzoeksvraag:

“Hoe kunnen betrokkenen in de privé- en ziekenhuisomgeving van een kind met kanker samen toepasbare en gedragen interventies ontwerpen gericht op adequaat eten en bewegen van het kind, gedurende de verschillende fasen van het behandeltraject?”

Deze vraag is uitgewerkt in drie subvragen met elk hun eigen werkpakket (zie Figuur 2 met drie POKO-werkpakketten). In de hoofdstukken in dit boekje is meer te lezen over de aanpak en belangrijkste resultaten per werkpakket.

c. Proces:Participatiefontwerpprincipes

a. Inhoud:Kennis over eten

en bewegen inkinderoncologie b.

Inte

rven

ties

Figuur 1. Inhoud en proces POKO

8

9

Werkpakket 1: Welke factoren bepalen adequaat eten en bewegen van kinderen met kanker, afhankelijk van de fase in het behandeltraject? Meer hierover in hoofdstuk “Kinderkanker” en eten en bewegen.

Werkpakket 2: Hoe kan adequaat eten en bewegen van kinderen met kanker gestimuleerd worden door middel van ontwerpinterventies, zowel in de privé- als ziekenhuisomgeving gedurende de verschillende fasen van het behandeltraject? Meer hierover in hoofdstuk “Het ontwikkelen van interventies”.

Werkpakket 3: Op welke wijze draagt een participatieve ontwerpaanpak bij aan de toepasbaarheid en gedragenheid van interventies gericht op adequaat eet- en beweeggedrag voor kinderen met kanker? Meer hierover in hoofdstuk “Een participatieve ontwerpaanpak”.

Inhoud:Kennis over eten en bewegen in kinderoncologie (WP1)

Proces:Participatieve ontwerpprincipes (WP3)

Inte

rven

ties

(WP2

)

Inhoudelijke kennis(theorie)

Interventie-criteria

Participatieveontwerpmethoden

Reflectie optoepasbaarheid

en gedragenheid(praktijk)

Figuur 2. De drie POKO-werkpakketten

10

Onderzoeksaanpak

Bijna alle kennis binnen POKO is ontstaan tijdens het ontwerpen en evalueren van de interventies. Dit heet design research. Er zijn bijna geen aanvullende onderzoeksactiviteiten verricht naast de ontwerpactiviteiten. POKO werd opgedeeld in de vier fasen van het ontwerpproces: selecteren, doorontwikkelen, implementeren en evalueren. Elke fase kende haar eigen ontwerpactiviteiten. We noemen ze hieronder.

SelecterenWe gebruikten methoden als contextual interviews, observaties en probes (werkmateriaal dat respondenten toegestuurd krijgen, waarmee ze hun eigen belevingswereld in kaart moeten brengen). Deze methoden zijn bedoeld om inzicht te krijgen in het dagelijks leven van de zorgverleners en patiënten met kanker en hun gezin, om zo aanknopingspunten te vinden voor het ontwerp (meer dan honderd interventie-ideeën).

DoorontwikkelenWe gebruikten methoden als ‘Hoe Kun Je’-s, brainstormsessies en prototyping. Deze methoden zijn bedoeld om de ontwerprichtingen uit vorige fase vorm te geven in conceptinterventies (vijftien interventies).

ImplementerenWe gebruikten methoden als scenario’s (een visuele voorstelling van hoe een gebruiker een interventie kangebruiken), persona’s, interviews en enquêtes. Deze methoden zijn bedoeld omvast te stellen wat de zorgverleners en patiënten van de interventies vinden (tien interventies).

EvaluerenWe gebruikten methoden als vragenlijsten, observaties en metingen van fysiologische uitkomstmaten. Deze methoden zijn bedoeld om de effecten van de interventies te testen (vier interventies).

De enige andere onderzoeksactiviteiten waren ten eerste expertsessies met zorgverleners en ontwerpers in werkpakket 1, bedoeld om aan de hand van criteria een keuze te maken voor interventies voor de volgende fase. Ten tweede is in werkpakket 3 een aantal interviews en groepssessies gehouden, om geleerde lessen over participatief ontwerpen in kaart te brengen.

Pagina 9Figuur 3, 4 en 5: Impressies van het onderzoeks- ontwerpproces

Hogeschool Utrecht - lectoraat co-design. Dit lectoraat was penvoerder en projectleider. De medewerkers van het lectoraat deelden hun kennis en ervaring op het gebied van tools en methoden voor innovatieprocessen in de zorg en het ontwikkelen van technologische interventies. Via dit lectoraat zijn studenten uit de minor Co-design en multidisciplinaire ontwerpprojecten bij het instituut Engineering & Design in het project betrokken. Belangrijkste betrokkenen: hoofdonderzoeker Fenne Verhoeven en lector Remko van der Lugt.

Technische Universiteit Delft - vakgroep Human Information Communication Design. De onderzoeksvraag van POKO past binnen de onderzoekslijn Creating Care van de onderzoeksagenda Design Innovation for Healthcare. De onderzoeksagenda is geïnitieerd door deze vakgroep samen met het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie. Onderzoekers uit deze vakgroep waren verbonden aan werkpakket 3 rond participatieve ontwerpprincipes.

Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) - Beatrix Kinderziekenhuis, afdeling Kinderoncologie. Het UMCG leverde de meeste inhoudelijke kennis op het gebied van supportive care in de kinderoncologie. De afdeling Kinderoncologie vormde voor het project tevens een directe toegang tot betrokkenen zoals beroepsprofessionals, kinderen en ouders, om de interventies te kunnen ontwikkelen, valideren, toepassen en evalueren. Vanuit het UMCG was als hoofdonderzoeker Aeltsje Brinksma betrokken.

UCREATE - Centre of Expertise Creative Industries. UCREATE was een belangrijke aanjager van het pilotproject voorafgaand aan dit RAAK-project. Binnen POKO speelde UCREATE met name een rol in valorisatie van de resultaten.

Projec

tpartners

Hogeschool Utrecht - lectoraat leefstijl & gezondheid. Dit lectoraat bracht deskundigheid in rond het stimuleren van beweeggedrag van gezonde kinderen en kinderen met een gezondheidsprobleem. Daarnaast bracht het de koppeling met studenten uit de minor Kind en Beweging en de minor Oncologie.

Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie (PMC). Deze samenwerking van de zeven oncologische centra was betrokken via deelname aan de stuurgroep en de expertsessies. Omdat de fysieke locatie van het PMC nog niet geopend was tijdens de looptijd van het project, was implementatie van interventies nog niet aan de orde.

Panton (ontwerpbureau) heeft expertise ingezet bij het inventariseren van stakeholderbehoeften (context mapping) en de vertaling hiervan naar toegankelijke informatie voor ontwerpers. Ook bracht Panton ruime ervaring in het ontwikkelen en implementeren van zorginnovaties in.

Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker (VOKK). De VOKK bood een ingang naar de kinderen en hun naasten die nodig zijn om de interventies optimaal te ontwikkelen en toe te passen. Ook nam VOKK deel in de stuurgroep.4Building (ontwerpbureau) heeft expertise ingezet bij het inventariseren van stakeholderbehoeften (context mapping) en de vertaling hiervan naar toegankelijke informatie voor ontwerpers.

Christa Design Research & Strategy (ontwerpbureau) heeft expertise ingezet bij het inventariseren van stakeholderbehoeften (context mapping) en de vertaling hiervan naar toegankelijke informatie voor ontwerpers.

LaSenzo (ontwerpbureau) heeft expertise op het gebied van het ontwerp van zorginnovaties ingezet in de begeleiding van studenten tijdens de ontwikkeling van concepten.

Kaliber (ontwerpbureau) heeft expertise op het gebied van snel en iteratief ontwikkelen van prototypes ingezet in begeleiding van studenten en het vertalen van de opgeleverde kennis in een online-toolkit.

Nutricia was aangesloten via de expertgroep vanuit de ervaring en expertise van dit bedrijf op het gebied van medische voeding.

14

Kinderkanker & eten en bewegen

Onderzoeksvraag werkpakket 1Welke factoren bepalen adequaat eten en bewegen van kinderen met kanker, afhankelijk van de fase in het behandeltraject?

Het antwoord op de eerste onderzoeksvraag vonden we tijdens de laatste evaluatiestudies van de twee doorontwikkelde interventies (‘Reis van 5’ en ‘Movemat’) en de daaraan voorafgaande expertsessies. Daaruit bleek dat je gezond eten in de thuissituatie pas bereikt als je eerst zorgt dat de stress rondom voeding (“Het kind moet eten, anders wordt het nog zieker!”) verdwijnt in het gezin en dat je het gezin spelenderwijs met eten laat bezig zijn, waardoor een positieve associatie met voeding optreedt. Zonder die positieve associatie en stressreductie zal eetgedrag niet veranderen.

Om kinderen met kanker in het ziekenhuis actiever te laten bewegen, is het essentieel dat juist ook de kinderen die beperkte energie hebben, worden gestimuleerd een actieve houding aan te nemen, bijvoorbeeld zitten in plaats van liggen. Daarnaast draagt het creëren van een voldane moeheid (ondanks beperkt energieniveau toch een computerspel met beweging kunnen doen) bij aan adequaat bewegen en het wegnemen van stigmatiserende factoren. Het bed dat altijd maar midden in de kamer staat, ombouwen tot een hut, bijvoorbeeld.

Naast deze factoren, leverde het ontwerpen van de interventies samen met zorgverleners en patiënten en ouders ook nog andere resultaten op, zoals het Patiëntpad en de energiemeter. Deze resultaten kunnen gebruikt worden door iedereen die gezond eten en bewegen bij kinderkanker wil stimuleren.

15

PatiëntpadHet Patiëntpad beschrijft het behandeltraject van kinderen met kanker op verschillende momenten in de tijd. In dit Patiëntpad zijn belangrijke inzichten uit het onderzoek gegroepeerd rond vier thema’s:

Beperkingen doorbreken: alle inzichten over het verlangen naar het normale leven.Informatiebehoefte: van het kind, de ouders en de zorgprofessionals.Empowerment: factoren die de eigen regie van ouders en kinderen beperken of versterken.Sociale context/sociaal contact: factoren die contact met de sociale omgeving versterken of beperken.

EnergiemeterIn de beginfase van het onderzoek merkten studenten en onderzoekers dat het moeilijk was om goed te begrijpen wat adequaat bewegen bij kinderkanker nu eigenlijk inhoudt. Geforceerd werd gebruikgemaakt van allerlei bestaande schalen om beweging aan te duiden, maar het gesprek tussen doelgroep en ontwerpers/onderzoekers bleef heel abstract. Uiteindelijk hebben we een ‘energiemeter’ ontwikkeld, waarin acht fasen weergeven wat een kind daadwerkelijk kan. Variërend van ‘Kind ligt op bed’ tot en met ‘Kind loopt/rolstoelt van afdeling af’. Dit bleek zo’n effectieve manier om te communiceren over het doel van een beweeginterventie dat de energiemeter in de rest van het project steeds werd gebruikt.

16

Het ontwikkelen van interventies

Onderzoeksvraag werkpakket 2Hoe kan adequaat eten en bewegen van kinderen met kanker gestimuleerd worden door middel van ontwerpinterventies, zowel in de privé- als ziekenhuisomgeving gedurende de verschillende fasen van het behandeltraject?

Door de opzet van het project, ingericht rondom het ontwikkelen van interventies, is het project voedingsbodem geweest voor multidisciplinaire samenwerking tussen meer dan zeventig studenten. Zowel techniek-, zorg- als communicatiestudenten droegen bij aan de interventies. Illustratief hiervoor is de evaluatie van de ‘Movemat’: studenten Elektrotechniek ontwierpen deze beweeginterventie, terwijl studenten Kind, Ontwikkeling en Motoriek quasi-experimenteel onderzochten of er effect optrad met betrekking tot vermoeidheid en fysieke beweging. Studenten zijn telkens (waar relevant) begeleid door de betrokken ontwerpbureaus.

In het eerste jaar van het project zijn tientallen conceptrichtingen verkend op het gebied van voeding en bewegen. Dit heeft uiteindelijk geleid tot elf beschreven concepten die als inspiratie kunnen dienen voor vervolgtrajecten. Van deze elf zijn vier interventies verder doorontwikkeld en geëvalueerd. Ze zijn geselecteerd op basis van criteria opgesteld door zorgprofessionals (fysiotherapeut, diëtist, kinderoncoloog, verpleegkundigen, voedingsassistenten) uit het UMCG. De vier geselecteerde interventies zijn: ‘De Reis van 5’, ‘Movemat’, ‘KidKit’ en ‘Blox’.

De ‘Reis van 5’ en ‘Movemat’ zijn langdurig onderzocht in de praktijk. ‘KidKit’ en ‘Blox’ zijn daadwerkelijk geïmplementeerd in de dagelijkse setting van het UMCG. Uit de onderzoeken bleek dat de ‘Reis van 5’ zorgt

17

voor afname van stress in het gezin en dat kinderen eten weer leuker vinden. Het ‘Movemat’-onderzoek onder 27 basisschoolkinderen toonde aan dat zij na gebruik van de mat vermoeider zijn en het erg leuk vinden om ermee te spelen. De resultaten zijn gebaseerd op kleinschalige onderzoeken en we moeten ze daarom met voorzichtigheid interpreteren. Vervolgonderzoek moet uitwijzen of de interventies daadwerkelijk effectief zijn op de lange termijn. Voor de ‘Reis van 5’ werd een interventie-erkenning bij het Nederlands Jeugd Instituut aangevraagd.

De Reis van 5De ‘Reis van 5’ is een gezinsspel waardoor kinderen spelenderwijs geholpen worden om een gevarieerd voedingspatroon te ontwikkelen. Centraal staat dat kinderen plezier beleven aan voeding, in plaats van dat ze dit ervaren als een verplichting. Met het hele gezin kruip je in de huid van een piratenbemanning en verover je de wereld door opdrachten uit te voeren, zoals het maken van een ‘Komkommerkrokodil’, ‘Krabbie de krab’, ‘Kaasfort’ of ‘Rupsjes’. Alle maaltijden van de dag zijn vertegenwoordigd in de opdrachten.

Het doel van het spel is om kinderen indirect te verleiden om op een leuke manier te eten, nieuwe smaken te proberen en in contact te komen met diverse voedingsproducten. Het spel bevat ook opdrachten die niet over voeding gaan, om langdurig gebruik te stimuleren en de voeding niet op te dringen. Zo worden ze gestimuleerd een gevarieerd eetpatroon aan te nemen. Enkele maanden lang wordt het spel tijdens diverse eetmomenten gespeeld.

Gedurende het project hebben ongeveer veertig gezinnen met een langdurig en/of chronisch ziek kind het spel gespeeld, verdeeld over vijf iteraties (testfases) en in samenwerking met het UMCG en het Wilhelmina KinderZiekenhuis. Het spel wordt doorontwikkeld in een start-up door twee oud-studenten. Het project heeft een subsidie van € 40.000 toegekend gekregen via de regeling RAAK Take-off hbo van SIA om een

Figuur 6: De Reis van 5

haalbaarheidsstudie uit te voeren. Centre of Expertise Ucreate ondersteunt dit project door inzet van enkele marktexperts.

De ‘Reis van 5’ heeft diverse prijzen gewonnen: een Gouden SpinAward in de categorie Young Talent en de Publieksprijs van € 25.000 bij de Ureka Mega Challenge, uitgereikt door de Vrienden van het UMC. Aan het spel hebben diverse studenten gewerkt, onder begeleiding van ontwerpers en onderzoekers van het POKO-project.

MovematDe ‘Movemat’ is bedoeld voor kinderen met kanker in het ziekenhuis die in bed liggen of op een stoel kunnen zitten. Door op een kussen met sensoren te liggen of zitten kunnen ze drie spellen besturen die bij tieners populair zijn: ‘Mario Kart Double Dash’, ‘Mario Party’ en ‘Super Smash Bros’. Doordat de ‘Movemat’ met twee spelers gespeeld kan worden, kunnen patiënten tegen elkaar spelen, met visite of met zorgprofessionals. Je kunt het spel alleen aansturen door te bewegen op de mat. Zo wordt een actieve houding gestimuleerd. Doel hiervan is inactiviteit verminderen en spieratrofie voorkomen.

De ‘Movemat’ zit in een tas met daarin: een mini-pc met de spellen, twee matten, controllers schoonmaakmiddel, aftekenlijst van gebruik, handleiding, onderdelenlijst en kabels. De ‘Movemat’ kan op een tv of computerscherm worden aangesloten. Dit scherm zit niet in de tas. De ‘Movemat’ is een werkend prototype dat daadwerkelijk aanwezig is in het UMCG en door de fysiotherapeut wordt gebruikt. Jan van der Zijden en Xander van den Arend, die in 2014 samen met andere studenten begonnen met de ontwikkeling van de ‘Movemat’, zijn inmiddels afgestudeerd op het concept en per 1 september 2016 een start-up begonnen rondom de ‘Movemat’. Ze hebben van SIA RAAK en NutsOhra subsidie gekregen om een haalbaarheidsstudie te doen naar de doorontwikkeling. Aangezien de markt van kinderen met kanker klein is, onderzoeken zij of de mat ook in te zetten is in de geriatrie en de eerstelijnsfysiotherapie. Naast de mat ontwikkelden ze nog twee andere producten die beweging moeten stimuleren.

18

Figuur 7: Movemat

Blox. en Kidkit‘Blox.’ bestaat uit zachte, modulaire schuimblokken die de kinderen in het ziekenhuis uitdagen het ziekenhuisbed te veranderen in iets anders en daarmee de ruimte te herontdekken. Het bed wordt bijvoorbeeld een bank of hut. ‘KidKit’ is een kaartendoos met opdrachten voor kinderen van zes tot tien jaar in het ziekenhuis die uitlokken tot bewegen. De opdrachten kunnen ze samen met hun ouders of zorgverleners uitvoeren. ‘Kidkit’ is beschikbaar als boek, als doos met kaarten erin en als grote bingo-automaat waar de opdrachten per energieniveau uit komen rollen.

19

Figuur 8: Kidkit

20

Een participatieve ontwerpaanpak

Werkpakket 3Op welke wijze draagt een participatieve ontwerpaanpak bij aan de toepasbaarheid en gedragenheid van interventies gericht op adequaat eet- en beweeggedrag voor kinderen met kanker?

Om tot de voedings- en beweeginterventies te komen zijn diverse vormen van participatief ontwerpen toegepast. Van contextmapping tot creatieve sessies, contextuele interviews, observatie en gezamenlijke interpretatie workshops. Soms werkte op het ene moment een methode heel goed en op een ander moment juist helemaal niet. De expertise van de betrokken ontwerpbureaus is hierbij expliciet ingezet. Uiteindelijk zijn vier interventies ontworpen waar de zorgprofessionals en patiënten en ouders achter staan en die graag gebruikt worden in de praktijk.

Het samenbrengen van zorg- en ontwerpexpertise was niet altijd eenvoudig. Er trad een spanningsveld op tussen de traditionele, statische onderzoekstraditie in de zorg (evidence-based) en het snelle, genererende van het ontwerpdenken. Ziekenhuizen willen zorgvuldig geteste evidence -based interventies zien. Terwijl bedrijven (en studenten in start-ups) zo snel mogelijk interventies willen vermarkten. Hoewel in POKO de focus op kennisontwikkeling bleef, is de kloof tussen evidence-based onderzoek en marktintroductie gedicht door twee SIA-RAAK Take-off hbo-subsidieaanvragen voor ‘Movemat’ en ‘Reis van 5’. Beide werden toegekend. Daarnaast is een marktteam opgericht samen met het Centre of Expertise Creative Industries Ucreate. Dit marktteam, dat in eerste instantie specifiek voor POKO aan de slag is gegaan, zal na POKO algemeen toepasbare formats voor dergelijke onderzoekstrajecten opleveren.

Het project heeft verder specifieke inzichten en tips opgeleverd voor ontwerpers die ook voor deze doelgroep willen ontwerpen. Deze zijn te vinden op www.poko-toolkit.nl. Denk bijvoorbeeld aan inzichten op het gebied van de omgang met verwachtingen van betrokkenen. De betrokken kinderen, ouders en zorgmedewerkers blijken namelijk vaak heel andere verwachtingen te hebben dan onderzoekers. Het doel van de onderzoekers is om te leren van de ervaringen van de betrokkenen die het prototype gebruiken, hetgeen vervolgens weer input geeft voor het ontwerpproces of voor publicaties. Zorgverleners, ouders en patiënten ervaren juist de wenselijkheid van een concept, worden enthousiast en raken dan soms gefrustreerd dat het ‘prototype nog niet werkt’, of dat het zo lang duurt voordat het product echt beschikbaar is.

21

22

Eindresultaat: toolkit

De belangrijkste inzichten uit het project zijn gevat in een toegankelijke online-toolkit. Deze toolkit is bedoeld voor ontwerpers (in opleiding) en innovatiemanagers die op zoek zijn naar inspiratie en informatie voor hun eigen ontwerp- en innovatieproces. Het volledige webadres van de toolkit is: www.poko-toolkit.nl

De toolkit bestaat uit:

Achtergrondinformatie over ziekenhuis- en thuisomgeving van het kind met kanker.

Achtergrondinformatie over kinderkanker, specifiek over eten en bewegen.Enkele wetenschappelijke artikelen, geschreven tijdens het project.Beschrijvingen van de elf in het project ontwikkelde interventies.Diverse tools voor ontwerpers.

De beschreven tools voor ontwerpers zijn onder andere:Inzichtkaarten: opgedane inzichten vertaald naar handvatten voor het eigen participatieve ontwerpproces. De kaarten helpen ontwerpers om zich te verplaatsen in de beleving, behoeften en frustraties van de kinderen, ouders, broertjes, zusjes en zorgmedewerkers.Karakterkaarten van kinderen en ouders.Patiëntpad: het behandeltraject dat kinderen met kanker ondergaan.

POKO in de media

Een greep uit de belangrijkste publicaties, presentaties en andere media-uitingen:

Tigchelaar R., Beweeginterventie voor kinderen met kanker: een participatief ontwerpproces. Proceedings of Student Research Conference, Delft, 29 november 2014.

Verhoeven F., Presentatie van POKO-ontwerpproces op Participatory Innovation Conference in Den Haag 18-20 mei 2015.

Brinksma A., Verhoeven F. Tigchelaar R. et al. Abstract voor conferentie International Society of Paediatric Oncology (SIOP) in Kaapstad, Zuid-Afrika, 8-11 oktober 2015, gepresenteerd door Aeltsje Brinksma.

Verhoeven F., Presentatie van POKO-ontwerpproces en -interventies bij meeting Multimodale Interface-expertgroep. Utrecht, 7 oktober 2015.Verhoeven F., Food Ahoy! A pirate game helps children with cancer enjoy eating again. Presentatie op Etmaal van de Communicatiewetenschap, 4 februari 2016 in Amsterdam.

Brinksma A. et al, Food Ahoy!... 3rd International Conference on Nutrition & Growth, Wenen, 17-19 maart 2016.

Artikel over POKO opgenomen in PROUD Travel Guide (Dutch Design Week): https://intranet.sharepoint.hu.nl/hunieuws/Paginas/Project-POKO-opgenomen-in-PROUD-Travel-Guide.aspx.

Verhoeven F., POKO-pilot smaakt naar meer: hoe stimuleer je eten en bewegen? Attent, jaargang 28, nummer 4, pp. 10-11 (blad van Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker).

Brinksma A., Onder- en overvoeding bij kinderen met kanker Attent, jaargang 28, nummer 3, pp. 10-11 (blad van Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker).

23

Tigchelaar R., Beweeginterventie voor kinderen met kanker: een participatief ontwerpproces. Paper en presentatie op Student Research Conference, 28 november 2014, Delft.

Presentatie op Symposium U-Create 4 juni: Co-design voor kinderen met kanker (Aeltsje Brinksma, Merel Vingerhoets en Brenda Jansen).

Gouden Spin Award gewonnen door ‘Reis van 5’ (spinawards.nl).

Publieksprijs Ureka Mega Challenge UMCU gewonnen door ‘Reis van 5’, https://www.umcutrecht.nl/nl/Subsites/Ureka-Mega-Challenge/Home.

Hogeschool Utrecht nieuwsbericht over student Roos Tigchelaar (DDW), http://www.hu.nl/overdehu/nieuws/Onderzoek-HU-student-op-Dutch-Design-Week.

Nominatie voor RAAK Award 2016.

24

25

Contact

Wil je meer weten over dit onderzoek, of ben je geïnteresseerd in vervolgonderzoek? Neem dan contact op met:

Fenne VerhoevenSenior onderzoeker lectoraat Co-designHogeschool Utrecht [email protected]

Lectoraat Co-design Hogeschool Utrecht: www.codesigners.nl

Ucreate:www.ucreate.nl

Wil je aan de slag met de resultaten van dit onderzoek?

Gebruik de online toolkit

www.poko-toolkit.nl