Top Banner
12

Norweski Gramatyka

Mar 22, 2016

Download

Documents

Edgard

Książka adresowana jest przede wszystkim do samodzielnej pracy i nauki, ale doskonale sprawdza się także jako repetytorium gramatyczne wykorzystywane podczas kursów językowych i pracy z nauczycielem.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Norweski Gramatyka
Page 2: Norweski Gramatyka

dla pocz tkuj cych i zaawansowanych 3

Spis tre ci

Od Autora ..........................................................................................................................................6

1. Wymowa (U ale) .......................................................................................................................... 7

1.1. Alfabet norweski ........................................................................................................................ 7

1.2. KlasyÞ kacja samog osek ............................................................................................................. 8

1.3. Wymowa samog osek norweskich. ............................................................................................ 9

1.4. D ugo samog osek ................................................................................................................. 10

1.5. Po czenia samog oskowe (dy onogi). .................................................................................... 10

1.6. Spó g oski ................................................................................................................................. 11

1.7. Spó g oski nieme (niewymawiane)........................................................................................... 12

1.8. Akcent wyrazowy ..................................................................................................................... 12

1.9. Tonemy ..................................................................................................................................... 13

2. Rodzajnik (Ar kkel) ..................................................................................................................... 15

2.1. Rodzajnik nieokre lony............................................................................................................. 15

2.2. Opuszczenie rodzajnika nieokre lonego .................................................................................. 16

2.3. Rodzajnik okre lony ................................................................................................................. 16

2.4. Porównanie rodzajnika nieokre lonego i okre lonego ............................................................. 17

2.5. U ycie rodzajnika okre lonego ................................................................................................. 17

2.6. Opuszczenie rodzajnika okre lonego ....................................................................................... 17

2.7. Podwójne okre lenie. ............................................................................................................... 18

2.8. Konstrukcja prostego okre lenia .............................................................................................. 19

2.9. KlasyÞ kacja rodzajników ........................................................................................................... 19

3. Rzeczownik (Substan v) ............................................................................................................. 22

3.1. Rodzaj gramatyczny rzeczownika. ............................................................................................ 22

3.2. Ko cówki rzeczowników wskazuj ce na rodzaj gramatyczny rzeczownika. ............................. 22

3.3. Forma nieokre lona rzeczownika. ............................................................................................ 23

3.4. Forma okre lona rzeczownika. ................................................................................................. 24

3.5. Liczba rzeczownika. .................................................................................................................. 24

3.6. Rzeczowniki u ywanie jedynie w liczbie pojedynczej. .............................................................. 27

3.7. Rzeczowniki u ywane jedynie w liczbie mnogiej. ..................................................................... 28

3.8. Przypadki rzeczownika. ............................................................................................................ 28

3.9. Rzeczowniki z o one. ................................................................................................................ 30

3.10. Homonimy .............................................................................................................................. 31

3.11. Rzeczownik + przyimek .......................................................................................................... 32

3.12. Wybrane nazwy pa stw i ich mieszka cy .............................................................................. 35

4. Zaimek (Pronomen) ..................................................................................................................... 39

4.1. Zaimki osobowe. ...................................................................................................................... 39

4.2. Zaimki dzier awcze ................................................................................................................... 40

4.3. Zaimki wskazuj ce .................................................................................................................... 42

4.4. Zaimki wzgl dne ....................................................................................................................... 45

4.5. Zaimki zwrotne ......................................................................................................................... 46

4.6. Zaimek wzajemny ..................................................................................................................... 47

4.7. Zaimki pytaj ce ........................................................................................................................ 47

4.8. Zaimki nieokre lone ................................................................................................................. 49

norweski 17.05.indd 3 2012-05-27 16:56:16

Page 3: Norweski Gramatyka

4

5. Przyimek (Preposisjoner) ............................................................................................................ 58

5.1. Przyimki proste ......................................................................................................................... 58

5.2. Przyimki okre laj ce czas ......................................................................................................... 75

5.3. Przyimki z o one ....................................................................................................................... 76

5.4. Przyimki zro ni te .................................................................................................................... 78

5.5. Wyra enia przyimkowe ............................................................................................................ 79

5.6. Przyimek na ko cu zdania ........................................................................................................ 82

6. Liczebnik (Tallord) ........................................................................................................................ 86

6.1. Liczebniki g ówne ..................................................................................................................... 86

6.2. Liczebniki en/ei/e ................................................................................................................... 87

6.3. Formy: hundrer oraz tusener ................................................................................................... 88

6.4. Liczebniki: en null (zero), en million (milion), en milliard (miliard) .......................................... 88

6.5. Liczebniki porz dkowe ............................................................................................................. 89

6.6. Forma: andre/annen ................................................................................................................ 90

6.7. Formy: annenhver/hver annen, hver tredje, hver erde ......................................................... 90

6.8. Formy: nest beste, tredje beste, erde beste .......................................................................... 90

6.9. Liczebniki u amkowe ................................................................................................................ 90

6.10. Formy: halvannen/en og en halv, halvannet/et og et halvt ................................................... 91

6.11. Liczebniki: 1/2, 1/3, 1/4, 2/5 .................................................................................................. 91

6.12. Okre lanie daty ...................................................................................................................... 92

6.13. Dzia ania matematyczne ........................................................................................................ 92

7. Przymiotnik (Adjek v) ................................................................................................................. 94

7.1. Forma nieokre lona przymiotnika ............................................................................................ 94

7.2. Forma okre lona przymiotnika ................................................................................................. 95

7.3. Deklinacja s aba i mocna .......................................................................................................... 95

7.4. Nieregularna odmiana przymiotników ..................................................................................... 95

7.5. Stopniowanie przymiotników ................................................................................................. 101

7.6. Nieregularne stopniowanie przymiotników ........................................................................... 102

7.7. Stopniowanie przymiotników – forma opisowa ..................................................................... 104

7.8. Porównania ............................................................................................................................ 105

8. Przys ówek (Adverb) .................................................................................................................. 109

8.1. Przys ówki miejsca ................................................................................................................. 109

8.2. Przys ówki czasu ..................................................................................................................... 111

8.3. Przys ówki okre laj ce rodzaj i sposób ................................................................................... 113

8.4. Przys ówki okre laj ce stopie oraz miar ............................................................................. 113

8.5. Przys ówki pytaj ce ................................................................................................................ 115

8.6. Przys ówki wskazuj ce ........................................................................................................... 115

8.7. Przys ówki nieokre lone ......................................................................................................... 115

8.8. Przys ówki wyra aj ce niepewno , przypuszczenie .............................................................. 116

8.9. Przys ówki neguj ce ............................................................................................................... 116

8.10. Przys ówki wyra aj ce przeciwie stwo ................................................................................ 117

8.11. Przys ówki podkre laj ce ..................................................................................................... 117

8.12. Przys ówki pozosta e ............................................................................................................ 117

norweski 17.05.indd 4 2012-05-27 16:56:16

Page 4: Norweski Gramatyka

dla pocz tkuj cych i zaawansowanych 5

8.13. Stopniowanie przys ówków .................................................................................................. 117

8.14. Nieregularne stopniowanie przys ówków ............................................................................ 118

8.15. Stopniowanie przys ówków miejsca ..................................................................................... 118

9. Czasownik (Verb) ....................................................................................................................... 120

9.1. Czas tera niejszy (Presens) ..................................................................................................... 120

9.2. Tryb rozkazuj cy ..................................................................................................................... 122

9.3. Czas przesz y – Preteritum ..................................................................................................... 123

9.4. Czasowniki s abe (regularne) ................................................................................................. 124

9.5. Czasowniki mocne (nieregularne) .......................................................................................... 129

9.6. Pary czasownikowe ................................................................................................................ 135

9.7. Czasowniki posi kowe ............................................................................................................. 137

9.8. Czasowniki modalne............................................................................................................... 139

9.9. Imies ów czasu tera niejszego ............................................................................................... 141

9.10. Imies ów czasu przesz ego ................................................................................................... 142

9.11. Czas przesz y – Perfektum .................................................................................................... 142

9.12. Czas przesz y – Pluskvamperfektum ..................................................................................... 144

9.13. Formy czasów przesz ych ..................................................................................................... 145

9.14. Czas przysz y – Futurum ....................................................................................................... 145

9.15. Tryb przypuszczaj cy – Konjunk v ....................................................................................... 148

9.16. Tryb warunkowy – Kondisjonalis .......................................................................................... 148

9.17. Strona bierna – Passiv .......................................................................................................... 149

9.18. Czasowniki z ko cówk -s bez znaczenia strony biernej (Verba deponen a) ...................... 152

9.19. Czasowniki zwrotne .............................................................................................................. 153

9.20. Czasowniki nieosobowe ....................................................................................................... 154

9.21. Czasowniki z o one............................................................................................................... 154

9.22. Mowa zale na ...................................................................................................................... 156

10. Spójnik (Konjunksjoner) ........................................................................................................... 163

10.1. Spójniki wspó rz dne ........................................................................................................... 163

10.2. Spójniki podrz dne............................................................................................................... 164

10.3. Przyk ady u ycia wybranych spójników ................................................................................ 165

11. Elementy zdania (Setningselementer) ...................................................................................... 168

11.1. Podmiot ................................................................................................................................ 168

11.2. Zaimek det jako podmiot ..................................................................................................... 168

11.3. Orzeczenie ............................................................................................................................ 169

11.4. Dope nienie .......................................................................................................................... 169

12. Sk adnia (Ords lling) ............................................................................................................... 170

12.1. Szyk wyrazów w zdaniu prostym .......................................................................................... 170

12.2. Szyk wyrazów w zdaniach pytaj cych................................................................................... 170

12.3. Szyk wyrazów w zdaniach podrz dnie z o onych ................................................................. 171

12.4. Miejsce przeczenia ikke w zdaniu ......................................................................................... 171

Klucz do wicze ............................................................................................................................ 174

Tabele ........................................................................................................................................... 177

norweski 17.05.indd 5 2012-05-27 16:56:16

Page 5: Norweski Gramatyka

www.jezykiobce.pl dla pocz tkuj cych i zaawansowanych

2. RODZAJNIK

77

Rozdzia 1. Wymowa (Uttale)

1.1. Alfabet norweski

Aa [a:]

Bb [be:]

Cc [se:]

Dd [de:]

Ee [e:]

Ff [ f:]

Gg [ge:]

Hh [ho:]

Ii [i:]

Jj [je:]

Kk [k :]

Ll [el:]

Mm [ m:]

Nn [ n:]

Oo [u:]

Pp [pe:]

Qq [k ]

Rr [ær]

Ss [ s]

Tt [te:]

Uu [ :]

Vv [ve:]

Ww [d belt-ve:]

Xx [ ks]

Yy [y:]

Zz [s t]

Ææ [æ:]

Øø [ø:]

Åå [o:]

1.2. KlasyÞ kacja samog osek

samog oski krótkie samog oski d ugie

d wi k pisownia d wi k pisownia

[a] a [a:] a

[ ] e [e:] e

[ ] e [i:] i

[ ] i [u:] o

[ ] 1. o

2. u

[ :] u

[ ] u [y:] y

[y] y [æ:] 1.æ

2.e

[æ] 1. æ

2. e

[ø:] ø

norweski 17.05.indd 7 2012-05-27 16:56:16

Page 6: Norweski Gramatyka

NORWESKI GRAMATYKA

8 dla pocz tkuj cych i zaawansowanych

samog oski krótkie samog oski d ugie

[œ] ø [ :] 1. å

2. o

[ ] 1. å

2. o

1.3. Wymowa samog osek norweskich

D wi k zapis przyk ad transkrypcja opis

[a] a ha (kapelusz)

ka (kot)

[hat]

[kat]

zbli one do polskiego [a]

[a:] a dag (dzie )

dame (kobieta, dama)

[da:g]

[da:m ]

d u sze ni polskie [a]

[ ] e vende (obraca ) [v n: ] zbli one do polskiego [e]

[e:] e edel (szlachetny)se (widzie )

[e:dl]

[se:]

znacznie d u sze ni polskie [e]

[ ] e beholde (trzyma )

hane (kogut)

[b h l: ]

[ha : n ]

zredukowane, nieakcentowane, znacznie s absze ni polskie [e]

[ ] i mi (mój) [m t] krótkie polskie [i]

[i:] i krise (kryzys) [kri:s ] znacznie d u sze ni polskie [i], k ciki warg cofni te do ty u

[y] y hy e (domek letniskowy) [hyt: ] zbli one do polskiego [i], wargi zaokr glone bardziej ni do [u], d wi k krótki

[y:] y fyr (ogie ) [fy:r] zbli one do polskiego [i], wargi zaokr glone bardziej ni do [u], d wi k d ugi

[œ] ø mørk (ciemny) [mœrk] krótkie [e] z zaokr gleniem warg do [o], d wi k bardzo zbli ony do niemieckego ö

[ø:] ø død (smier )

død (martwy)

[dø:d]

[dø:]

d ugie [e] z zaokr gleniem warg do [o], d wi k bardzo zbli ony do niemieckego ö

[ ] u hull (dziura)

gu (ch opak)

[h l]

[g t]

krótkie [y] z zaokr gleniem warg wi kszym ni do [u], d wi k zbli ony do niemieckiego ü

norweski 17.05.indd 8 2012-05-27 16:56:16

Page 7: Norweski Gramatyka

1. WYMOWA

9www.jezykiobce.pl dla pocz tkuj cych i zaawansowanych

D wi k zapis przyk ad transkrypcja opis

[ :] u tur (podró )

hus (dom)

[t :r]

[h :s]

d ugie [y] z zaokr gleniem warg wi kszym ni do [u], d wi k zbli ony do niemieckiego ü

[ ] 1.o

2.u

rom (pokój)

dum (g upi)

[r m]

[d m]

krótkie polskie [u]

[u:] o bok (ksi ka)

blod (krew)

[bu:k]

[blu:d]

d ugie polskie [u]

[ ] 1.å

2.o

å e (osiem)

lokk (przykrywka)

[ t: ]

[l k]

krótkie polskie [o]

[ :] 1.å

2.o

båt ( ód )

tog (poci g)

[b :t]

[t :g]

d ugie polskie [o]

[æ] 1.æ

2.e

lærd (uczony)

vert (gospodarz)

[læ ]

[væ ]

krótkie otwarte [e] zbli one do angielskiego d wi ku [a] w wyrazach: cat, hat, bat

[æ:] 1.æ

2.e

være (by )

der (tam)

[væ:re]

[dæ:r]

d ugie otwarte [e] zbli one do [a]

Liter „u” wymawiamy jako [ ] albo jako [ ]. Je li litera „u” stoi przed dwiema lub wi cej spó g oskami,

to w wi kszo ci przypadków wymawiana jest jako [ ], np.: du [d ], rundt [r nt], lu [l ]. Je li

natomiast litera „u” stoi przed po czeniem „k” z inn spó g osk , b d przed „ng”, „nk”, „m(m)”, to

w wi kszo ci przypadków wymawiana jest jako [ ], np.: sukker [s k: r], lukt [l kt], bukse [b ks ],

drukne [dr kn ], dum [d m], hummer [h m: r]. Istnieje jednak wiele wyj tków od tej regu y, np.:

frukt [fr kt], summe [s m: ], gummi [g m: ].

Liter „o” wymawiamy jako [ ] albo jako [ ]. Nie jest mo liwe podanie przejrzystych i jasnych regu

wymowy tej samog oski. Doradzam, aby uczy si na pami wymowy ka dego wyrazu z t liter .

rom [r m], kost [k st], ost [ st]

ale: kom [k m], som [s m], post [p st]

Liter „e” stoj c przed: „r”, „rn”, „rl” oraz „rd” wymawiamy jako [æ:], np.: her [hæ:r], der [dæ:r],

jern [jæ: ], perle [pæ: ], ferdig [fæ: ]. Istnieje jednak wiele wyj tków od tej regu y: mer [me:r], ß ere

[ß e:r ] oraz wszystkie czasowniki z ko cówk –ere (nominere, analysere).

norweski 17.05.indd 9 2012-05-27 16:56:16

Page 8: Norweski Gramatyka

dla pocz tkuj cych i zaawansowanych58585858

Rozdzia 5. Przyimek (Preposisjoner)

Przyimki s wyrazami niesamodzielnymi, s nieodmienne i stanowi nierozerwaln cz znaczeniow

z rzeczownikiem lub zaimkiem. Zadaniem przyimków jest czenie ró nych wyrazów w zwi zki sk adniowe.

J zyk norweski charakteryzuje si mnogo ci wyst puj cych w nim przyimków. Poprawne u ycie przyimków

zwykle przysparza wiele trudno ci osobom ucz cym si j zyka norweskiego. Jest to spowodowane tym, i nie

jest mo liwe podanie jasnych i przejrzystych regu ich stosowania. Dlatego te przyimków norweskich nale y

si uczy poprzez przyswajanie przyk adów ich u ycia w konkretnych kontekstach i sytuacjach.

Przyimki norweskie mo na podzieli na dwie grupy: proste i z o one. W j zyku norweskim wyst puj równie

liczne wyra enia przyimkowe, które zostan omówione w dalszej cz ci tego rozdzia u.

Przyimki proste Przyimki z o one

angående, av, bak, bakpå, bakenfor, bakom, bakved, blant, borte er,

bor , bor mot, bortmed, bortom, bortover, bortpå, bortunder,

bortved, e er, for, foran, forbi, foruten, fra, fremfor/framfor, fremover/

framover, frempå/frampå, før, gjennom, hinsides, hos, i, iblant,

ifølge, igjennom, imellom, imot, inn, innen, innenfor, inni, inniblant,

innigjennom, innimellom, innmed, innom, innover, innpå, inn l,

innunder, innved, langs, langse er, langsmed, med, mellom, mot, ned,

nedenfor, nedi, nedmed, nedom, nedover, nedpå, nedved, nordenfor,

nordenfra, nordover, nær, om, omkring, omtrent, opp, oppe er, oppi,

oppom, oppover, opp l, oppved, oppunder, oppå, ovenfor, ovenfra,

over, overfor, per, på, rundt, siden, sønnenfor, sønnenfra, sønnenom,

sørover, l, tross, under, unna, unnta , uten, utenfor, utenom, utenpå,

u or, u , utover, utpå, utved, ved, vedrørende, vestenfor, vestenfra,

vestover, via, østenfor, østover

i anledning av, på grunn

av, av hensyn l, med

hensyn l, ved hjelp av,

i løpet av, i kra av, under

forutsetning, i henhold l,

for... siden, i nærheten av,

ved siden av, for...skyld,

i stedet for/istedenfor, i

lfelle av, trass i/ l tross for,

på vegne av

Z powodu ograniczonej obj to ci niniejszej ksi ki niemo liwe jest omówienie wszystkich przyimków

wyst puj cych w j zyku norweskim. Dlatego te poni ej zostan omówione najcz ciej wyst puj ce przyimki

proste oraz z o one.

5.1. Przyimki proste

angående w znaczeniu „odno nie, co si tyczy”:

Han ringer angående en annonse (On dzwoni w sprawie og oszenia)

avw stronie biernej:

Brevet ble skrevet av meg (List zosta napisany przeze mnie)

Denne boken ble oversa l polsk av A. Jansen (Ta ksi ka zosta a przet umaczona na j zyk polski

przez A. Jansen)

norweski 17.05.indd 58 2012-05-27 16:56:19

Page 9: Norweski Gramatyka

www.jezykiobce.pl dla pocz tkuj cych i zaawansowanych 59595959595959

5. PRZYIMEK

59

przy wyra eniach „av fødsel” oraz „av natur”:

Jeg er polakk av fødsel (Jestem Polakiem [od urodzenia])

Han er veldig snill av natur (On jest mi y z natury)

przy podawaniu ilo ci:

Hun Þ kk bare en liten del av pengene (Ona otrzyma a tylko ma cz pieni dzy)

Jeg Þ kk halvparten av de e (Dosta em po ow tego)

co jest cz ci czego :

Mål det bestod av brød (Posi ek sk ada si z chleba)

Jeg spiste en stor del av kaken (Zjad em du cz ciasta)

Jeg Þ kk en del av beløpet (Otrzyma em cz kwoty)

przy opisywaniu ruchu, przemieszczania si z jakiego miejsca:

Hun drog av gårde i går (Ona wyjecha a st d wczoraj)

przy podawaniu przynale no ci, zwi zku:

Denne boka er av Anna (To jest ksi ka Anny)

En venn av meg (Mój przyjaciel)

przy podawaniu pochodzenia, ród a, pocz tku:

Olaf av Edinburgh (Olaf z Edenburga)

Jeg leser et dikt av Zbigniew Herbert (Czytam wiersz Zbigniewa Herberta)

Re skrivningsreglene av 1979 (Regu y pisowni z 1979 roku)

przy podawaniu przyczyny:

Hun hadde gjort det av kjærlighet (Ona to zrobi a z mi o ci)

Pasienten døde av en farlig sykdom (Pacjent umar w wyniku ci kiej choroby)

Han ristet av kulde (On trz s si z zimna)

Hun gråt av lykke (Ona p aka a ze szcz cia)

przy okre laniu materia u, z którego co zosta o wykonane:

Bordet er av tre (Stó jest z drewna)

Smykker er av gull og edelsteiner (Bi uteria jest ze z ota i kamieni szlachetnych)

w znaczeniu przeno nym:

Han hadde et hjerte av gull (On mia serce ze z ota)

bak

w znaczeniu „za”:

Hun sa mak meg (Ona usiad a za mn )

Bilen står bak garasjen (Samochód stoi za gara em)

Kosten står bak døra (Miot a stoi za drzwiami)

w znaczeniu przeno nym „za sob ”:

Regjeringen står bak det nye forslaget (Rz d stoi za [popiera] now propozycj )

Regjeringen har hele folket bak seg (Rz d ma poparcie ca ego narodu/ca y naród stoi za rz dem)

w odniesieniu do czasu:

Han har mange år i poli kken bak seg (On ma za sob wiele lat w polityce)

bakpå

w znaczeniu „z ty u na”:

Han skrev navnet si bakpå konvolu en (On napisa swoje imi z ty u na kopercie)

bakenfor

w znaczeniu „za”

Han stod re bakenfor meg (On sta za mn )

norweski 17.05.indd 59 2012-05-27 16:56:19

Page 10: Norweski Gramatyka

dla pocz tkuj cych i zaawansowanych60606060606060

NORWESKI GRAMATYKA

60

bakom

w znaczeniu „za”

Barna var bakom huset (Dzieci by y za domem)

Det var god vilje bakom (Za tym by a [kry a si ] dobra wola)

bakved

w znaczeniu „za, z ty u”:

Kosten stod bakved døra (Miot a sta a z ty u za dzwiami)

blant

w znaczeniu „w ród, po ród”:

Han var blant venner (On by po ród przyjació )

Blant annet (mi dzy innymi)

Blant andre (mi dzy innymi l.m.)

w wyra eniu przynale no ci:

Han er blant de beste på de e området (On jest w ród najlepszych [jednym z najlepszych] w tej

dziedzinie)

Han er blant de beste (On jest w ród najlepszych)

bortetter

w znaczeniu „wzd u ”

Han gikk bortetter elva (Szed wzd u rzeki)

Jeg gikk bortetter veien (Szed em wzd u drogi)

borti

w znaczeniu „daleko a do”:

Han var langt borti skogen (On by daleko w lesie)

Jeg kom borti henne (Przyszed em a do niej)

w znaczeniu „w blisko ci do, w kontakcie z”:

Han har vært borti li av hvert (On zajmowa si wszystkim)

Har du vært borti det her noen gang? (Czy mia e kiedy z tym kontakt?)

bortimot

w okre leniu czasu „oko o, mniej wi cej, w okolicy”:Det hendte bortimot påske (To wydarzy o si mniej wi cej w okolicy Wielkanocy)Vi er veldig oppta i den bortimot jul (Jeste my niezmiernie zaj ci w okolicy wi t Bo ego Narodze-nia)

w znaczeniu „oko o, mniej wi cej”:Det var bortimot 1000 mennesker der (By o tam oko o 1000 ludzi)

bortover

w znaczeniu „wzd u , w kierunku”:Hun gikk bortover veien (On szed wzd u drogi)

etter

w znaczeniu „po, nast pnie”:Etter middag gikk hun en tur (Po obiedzie posz a na wycieczk )Hva gjør hun etter skole d? (Co ona robi po zaj ciach szkolnych?)Etter sommerferien skal han begynne på et norskkurs (Po letnich wakacjach on rozpoczyna kurs

j zyka norweskiego)

Etter klokken Þ re skal jeg ringe deg (Po godzinie czwartej zadzwoni do Ciebie)

w znaczeniu „pod a za, ledzi ”:

Jeg gikk etter henne (Poszed em za ni )

Lukk døren etter deg (Zamknij drzwi za sob )

Han drog vognen etter seg (On ci gn wózek za sob )

norweski 17.05.indd 60 2012-05-27 16:56:19

Page 11: Norweski Gramatyka

www.jezykiobce.pl dla pocz tkuj cych i zaawansowanych 61616161616161

5. PRZYIMEK

61

Elevene fulgte etter læreren (Uczniowie szli za nauczycielem)

Hunden løp etter bilen (Pies bieg za samochodem)

w znaczeniu „po (kim )”:

Hun arvet huset etter sin mor (Ona odziedziczy a dom po swojej matce)

Jeg ble døpt Jan etter min far (Na chrzcie dano mi po ojcu imi Jan/Ochrzczono mnie po ojcu)

Det har hun etter sin far (Ona to ma po swoim ojcu)

w ró nych wyra eniach:

Jeg lengter etter sol og sommeren (T skni za s o cem i latem)

Din far leter etter deg (Twój ojciec Ci szuka)

me etter me (godzina po godzinie)

mil etter mil (mila po mili)

år etter år (rok po roku)

w znaczeniu „zgodnie z, wed ug”:

Jeg sang etter noter ( piewa em zgodnie z nutami)

Alt går etter planen (Wszytko idzie zgodnie z planem)

Genseren ble strikket etter et veldig gammelt mønster (Sweter zosta zrobiony wed ug bardzo star-

ego wzoru)

etter loven (zgodnie z prawem)

etter forskri (zgodnie z przepisem)

etter hva jeg har hørt... (zgodnie z tym co s ysza em...)

for

u ywane przy okre laniu celu „po to aby, eby”:

Jeg gikk l bu kken for å kjøpe mat (Poszed em do sklepu po to, aby kupi jedzenie)

Jeg leser de e for å lære mer (Czytam to, aby si wi cej nauczy )

w znaczeniu „przed”:

Det skjedde re for øynene mine (To wydarzy o si tu przed moimi oczami/na moich oczach)

Jeg er redd for deg (Mam strach przed Tob /Boj si Ciebie)

u ywane w oznaczeniu d ugo ci czasu:

De reiste fra Polen for godt/for al d (Oni wyjechali z Polski na dobre/na zawsze)

For den er hun syk (Obecnie ona jest chora)

Jeg har penger for e år (Ja mam pieni dze na rok)

for to år (na dwa lata)

for en uke (na jeden tydzie )

venner for livet (przyjaciele na ca e ycie)

u ywane w okre laniu powodu, przyczyny:

Han ble arestert for promillekjøring (On zosta aresztowany z powodu jazdy w stanie nietrze wo ci)

Han ble stra et for forseelsen (Zosta ukarany z powodu wykroczenia)

Hun stoppet for rødt lys (Zatrzyma si z powodu czerwonego wiat a)

for sikkerhets skyld (z powodu bezpiecze stwa)

for skams skyld (ze wstydu)

w znaczeniu „dla”:

De kjemper for en bedre fram d (Oni walcz o lepsz przysz o )

Det er for deg (To jest dla Ciebie)

u ywane w okre laniu warto ci b d ceny:

Jeg kjøpte det for kroner (Kupi em to za 10 koron)

ikke for noen pris (za adn cen )

norweski 17.05.indd 61 2012-05-27 16:56:19

Page 12: Norweski Gramatyka