Młodzi - stracone pokolenie, czy generacja przyszłości?

Młodzi – stracone pokolenie, czy generacja przyszłości?

Białystok, 21 kwietnia

Piotr ArakUniwersytet Warszawski

Polityka INSIGHT

Młody na rynku pracy (1)

• Stopa bezrobocia wśród młodych w wieku 18-24 latspadła w 10 lat z 40,1 proc. do 23,9 proc. To największyspadek w całej Unii w tym okresie (o 16,2 okt. proc.). Jednakże od 2008 r. odsetek młodych bezrobotnychwzrósł o 6,6 pkt. proc. (z 17,3 proc. do niespełna 24). Ale bezrobocie w tej grupie wieku zaczyna spadać od 2014 r. i będzie spadać w kolejnych latach.

• Nie inaczej ma się sprawa z całym społeczeństwem tj. stopa bezrobocia wynosiła w zeszłym roku 9 proc. ibyła niższa niż w 2007 r. (wtedy wynosiła 9,6) i byłaprawie na podobnym poziomie co w 2008 r. (7,1), czy2009 r. (8,1). Pamiętajmy, że jeszcze 10 lat temuwynosiła przeszło 18 proc.

Źródło danych: Eurostat.

Młody na rynku pracy (2)

 10

 12

 14

 16

 18

 20

 22

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

UE28

UE15

Polska

Osoby w wieku poza rynkiem pracy i edukacją (NEET)

18-24 lat

 10

 12

 14

 16

 18

 20

 22

 24

 26

 28

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

UE28

UE15

Polska

24-35 lat

Źródło danych: Eurostat.

Młody mieszkający z rodzicami (1)

• 9/10 osób w wieku 20-24 lat mieszka jeszcze z rodzicami (87 proc.). Więcej tylko w Chorwacji, Słowenii, Słowacji we Włoszech, Hiszpanii, na Cyprze iMalcie. Odsetek ten wzrósł o 7,2 pkt. proc. przezostatnie 10 lat, gdy przeciętnie w Unii wzrósł o 1,6 pkt. proc. i wynosi jedynie 73,2 proc.

• Kryzys i ceny mieszkań wpędziły młodychEuropejczyków Środkowo-Wschodnich do domówrodziców. 56 proc. młodych w wieku 25-29 lat nadalmieszka z rodzicami, odsetek ten jest większy wśródpaństw naszego regionu i na południu Europy. Co ważne liczba ta wzrosła relatywnie o 8,4 pkt. proc. w ciągu 10 lat, podobnie wysoki wzrost był tylko w Hiszpanii, Rumunii i na Węgrzech (tu aż o 25 pkt. proc.). Co ważne, w całej Unii odsetek ten wzrósł z 38 do 39 proc., czyli nie zmienił się istotnie.

Młody mieszkający z rodzicami (2)

• Z rodzicami przede wszystkim mieszkają ci, którzymają prace tymczasowe (umowy cywilnoprawne iumowy na czas określony). 62 proc. młodychmieszkających z rodzicami w wieku 18-34 latstanowią ci którzy mają prace tymczasowe. To najwyższy odsetek obok Hiszpanii w całej Unii, choć za nami są Niemcy (58,4 proc.) i Szwecja(53,4 proc.). Ale w takiej Wlk. Brytanii to tylko 9,7 proc., a w Czechach 31,5 proc.

• Część osób m.in. w rządzie jest przekonana, że w ostatnich latach rośnie także odsetek młodych, którzy wiążą się, ale mieszkają wspólnie z rodzicami np. chłopaka. To oczywista barieraprzed założeniem własnej rodziny.

Młody pracujący tymczasowo (1)

• 71 proc. osób w wieku 18-24 lat pracuje na umowieterminowej (cywilnoprawnej lub o pracę). Wyższyodsetek jest tylko w Słowenii (73 proc.). Goni nas Hiszpania(69 proc.) i Portugalia (63 proc.). Przeciętnie w Unii odsetekpracujących na tych zasadach w tej grupie wieku to 43 proc. Co ważniejsze dla sytuacji młodych – odsetek pracujących natakich zasadach wzrósł z 63 proc. w 2008 r.

• Polska jest liderem zatrudniania na czas określony. 28,3 proc. zatrudnionych pracuje na takich zasadach, w drugiej w kolejności Hiszpanii to 24 proc., a w Portugalii 21,4. Nawet Holandia z bardzo liberalnym prawem pracy to 21,3 proc. Przeciętnie w Unii na takich zasadach pracuje 14 proc. pracowników.

• W Polsce rośnie też odsetek pracujących tylko na umowachcywilnoprawnych – na początku lat 2000 – było to niespełna500 tys. osób na niecałe 15 mln pracujacych. W 2012 r. było to 915 tys. przy 15,5 mln pracujących, a w 2013 r. było to 974 tys. przy 15,7 mln.

Młody i stary pracującytymczasowo (2)

-8.2

-6.3

-3.7

-2.7

-1.7-1.3 -1.3 -1.2-0.9

-0.3-0.1

0.20.6 0.7 0.8 0.9

1.31.7 1.7

2.93.3 3.5

3.94.5 4.5

5.8 5.9 5.9

6.9

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

Zmiana odsetka zatrudnionych (15-64) na umowach terminowychw latach 2008-2014 (w pkt. proc.)

Źródło danych: Eurostat.

Studenci pracują

• 40 proc. uczących się na studiach dziennych pracuje. Dwie trzecie z nich jest zatrudniona na umowach cywilnoprawnych, jedna czwartana czarno, a jedna piąta na umowy o pracę. Większość (52 proc.) pracuje jako sprzedawcy i pracownicy usług. Studenci zarabiająniewiele - 57 proc. poniżej 1000 zł, a 87 proc. - poniżej 2000 zł narękę. Tylko 13 proc. chciałoby kontynuować wykonywaną pracę w przyszłości, głównie młodzi informatycy, prawnicy i architekci. Trzyczwarte studentów nie bierze udziału w żadnych kursach iszkoleniach poza standardowym tokiem studiów. Jedna trzecia nieuczestniczy w żadnych stażach i praktykach.

• Przeciętny student będzie pracował za 1,9 tys. zł na rękę, a zadowolony będzie z 2,6 tys. zł. Dolna granica wzrosła od 2010 r. tylko o 50 zł. Studenci pedagogiki, opieki społecznej, hotelarstwaoraz kierunków humanistycznych zdecydowaliby się na podjęciepracy za około 1,6-1,7 tys. zł netto, pensja w miarę zadowalająca to 2-2,3 tys. zł. Dużo większe aspiracje płacowe mają studenciinformatyki, logistyki, prawa i weterynarii, którzy podjęliby pracę za2,2 tys. zł, a pensja zadowalająca to 3-3,2 tys. zł. Zaledwie co piątystudent chce być przedsiębiorcą (w 2010 r. - co czwarty).

Studentów jest mniej i wyjeżdżająza granicę

1.791.85

1.91 1.94 1.93 1.92 1.91 1.881.82

1.741.68

1.55

18.8

22.3

25.327.7

33.9

38.140.2

4344.2

32.1

43.5 44.2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

liczba studentów w Polsce w milionach liczba Polaków studiujących w UE w tysiącach

Liczba studentów w Polsce w milionach (oś lewa) i liczba Polaków studiujących w innym kraju UE w tysiącach (oś prawa) w latach 2002-2013

Źródło danych: Eurostat i GUS.

Oczekiwania płacowe studentów

22722191 2156 2139 2116

202420081979 1918 1917 1877 18641830 1792 1786 1749 1732 1723 1701 1646 1616 1572

0

500

1000

1500

2000

2500

Ile przeciętnie chcieliby zarabiać studenci określonych kierunków (zł, dane za 2013 r.)

Źródło danych: Badania Kapitał Ludzki.

Kto wybrałby te same studia jeszczeraz

91 9088 88 87

83 8381 81 80 80 79 79 78

76 76 75 75

71 71 70

63

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

Odsetek studentów dla których dany kierunek był pierwszym wyborem, którzyposzliby na niego jeszcze raz (proc., dane za 2013 r.)

Źródło danych: Badania Kapitał Ludzki.

Pracodawcy mają problem zeznalezieniem pracowników

• 78 proc. pracodawców trudno znaleźć pracowników. W ostatnich latachodsetek ten rośnie, a jednocześnie maleje liczba wakatów do obsadzenia. W 84 proc. przypadków trudności wynikały z niespełniania wymagań przezkandydatów - najczęściej braku kompetencji, doświadczenia i chęci do pracy.

• Rynek pracy potrzebuje coraz mniej studentów. Pracodawcy najczęściejszukają robotników przemysłowych i rzemieślników (33 proc.), pracowników usług i sprzedawców (24 proc.), operatorów maszyn (16 proc.) i specjalistów (16 proc.). Zmniejsza się zapotrzebowanie na pracowników z wyższym wykształceniem - w 2012 r. szukało ich 42 proc. pracodawców, a w 2013 r.- 34 proc. Pracodawcy częściej szukają osób z wykształceniemśrednim (wzrost z 35 do 43 proc.), przede wszystkim pracowników usług ioperatorów maszyn. Co ciekawe, pracownicy z licencjatem są traktowanipodobnie jak osoby z wykształceniem średnim.

• Pracodawcy wolą doświadczonych. Przeciętny staż pracy, którego oczekująpracodawcy, to prawie dwa lata, a w przypadku stanowisk kierowniczych -nieco ponad trzy lata. Oczekiwany staż pracy dla robotnikówwykwalifikowanych to dwa i pół roku, co stanowi barierę dla młodych osóbszukających pracy po szkołach zawodowych. Najmniejsze wymagania sąwobec pracowników biurowych i usług - około roku i kilku miesięcy. Zdaniem pracodawców wykształcenie zawodowe zapewnia tylko możliwośćpracy fizycznej w którymś z zawodów robotniczych lub jako sprzedawca.

Pracownik ma być samodzielny iumieć współpracować

56

40 39

1210 9 9

7 7 6 5 52 2 1

0

10

20

30

40

50

60

Umiejętności które najczęściej wskazują jako ważne pracodawcy przyposzukiwaniu pracownika (proc., dane za 2013 r.)

Źródło danych: Badania Kapitał Ludzki.

Zatrudnienie specjalistów będzie rosło (tys. osób)

Źródło: IPiSS, Prognozy zatrudnienia w Polsce do 2020 roku - syntetyczne wyniki i wnioski, Warszawa, 2014.

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Fizycy, chemicy, matematycy, statystycy etc.

24,38 25,49 26,84 28,1 29,39 30,75 31,94 33,23

Biolodzy etc. 47,59 49,32 51,49 53,49 55,54 57,7 59,55 61,55

Inżynierowie 202,33 209,53 218,58 226,91 235,43 244,43 252,09 260,42

Inżynierowieelektrotechnologii

55,77 57,96 60,67 63,18 65,76 68,47 70,81 73,35

Architekci, geodeci etc.

93,73 96,96 101,03 104,77 108,6 112,65 116,07 119,8

Analitycy systemowii programiści, specjaliści od bazdanych i siecikomputerowych

191,71 203,74 217,72 231,13 244,89 259,28 272,38 286,29

Problemy z programowaniem rynku pracy przyszłości

INŻYNIER TKANEK

PROGRAMISTA GENÓW

FARMER NOWEJ ERY

AKTOR RZECZYWISTOŚCI WIRTUALNEJ

PRODUCENT SPERSONALIZOWANYCH MEDIÓW

KONTROLER GMO

ANALITYK (DATA-MINING)

TESTER TURINGA

KONSULTANT TELEFONICZNY

INŻYNIER WIEDZY

BROKER, DEALER SAMOCHODÓW, KURIER, AGENT UBEZPIECZENIOWY I

NIERUCHOMOŚCI

NAUCZYCIEL

DRUKARZ

STENOTYPIŚCI, SEKRETARKI, ASYSTENCI

CEO

ORTODONTA

KLAWISZ

KIEROWCA TIR

GOSPOSIA/ GOSPODARZ

OJCIEC

Na pomarańczowo te zawody, które miały się rozwinąć do 2010 r., a na szaro te które miały zacząć znikać

Źródło: http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,997028-2,00.html

Czynniki zmiany na rynku pracy

Długowieczność:Wzrost globalnej długości życia

zmienia modele kariery i uczenia się

Rozwój inteligentnych maszyn:Pracownicy będą odchodzić od

automatycznych i powtarzalnych zadań

„Obliczalny” świat:Ogromny wzrost w możliwościach

analizy i przerabiania danych

Nowy ekosystem mediów:Nowe środki komunikacji wymagają

kompetencji cyfrowych wykraczających poza zwykły język

Super struktury organizacyjneTechnologie społecznościowe

napędzają nowe formy produkcji i tworzenia wartości

Globalnie połączony światZwiększona łączność stawia w centrum

różnorodność i adaptacyjność

Źródło: Future work skills 2020, Institute for the Future for the University of Phoenix Research Institute, Palo Alto 2011.

Kompetencje teraźniejszości1. WNIOSKOWANIE

Analiza treści i wyciąganie wniosków na podstawie danych.

2. INTELIGENCJA EMOCJONALNAPołączenie z innymi ludźmi w relacjach

bezpośrednich i wpływanie na ich zachowania.

3. SPRAWNOŚĆ ADAPTACYJNABiegłość w myśleniu i wymyślaniu niekonwencjonalnych rozwiązań. 4. KOMPETENCJE MIĘDZYKULTUROWE

Umiejętność pracy na różnych szerokościach geograficznych z różnymi ludźmi.

5. PRZETWARZANIE DANYCHUmiejętność przetłumaczenia dużej ilości danych

na zrozumiałe pojęcia.6. KOMPETENCJE CYFROWE

Krytyczna ocena dostępnych treści, a także rozwijanie ich tj. obsługa zaawansowanego

oprogramowania.

7. MIĘDZYDYSCYPLINARNOŚĆZdolność rozumienia pojęć i koncepcji z wielu

dziedzin nauki i biznesu. 8. MYŚLENIE PROJEKTOWEZdolność do rozwijania i zakańczania procesów.

9. PRACA W SZUMIERozróżnianie i filtrowanie po to by wiedzieć co

jest ważne, a co nie.

10. WSPÓŁPRACA W WIRTUALUZdolność do efektywnej, zaangażowanej pracy w

wirtualnym zespole.

Dzięki za uwagę

Jak ktoś ma pytania to zapraszam do kontaktu:

mail: [email protected]: @piotrarak