Masallar Hermann Hesse

7/31/2019 Masallar Hermann Hesse

1/167

man Hesse Masallar

mann Hesse

NOBEL EDEBYAT ODULU

SALLAR

anca aslndan eviren RS KANTEMRNYA KLASKLER


2/167

n Ynetmeni

ur zdemir

i Glay Yldz

elti

a Tkel

taj

e Sarkaya

ak Dzeniih zcan

zal Basmevi

Ciltevi

sm


3/167

m


4/167

N 975-510-513-1 e Bu evirinin yayn haklar Can Yaynlar'ndadr.

3)

mann Hesse MASALLAR

ancadan aslndan eviren RS KANTEMR

SAL (1946 Nobel dl)

N YAYINLARI LTD. TI.

iye Caddesi No. 2, 80060 Galatasaray, stanbul Telefon: (0-212) 252 56 75 - 252 59 88 - 252 59 89 Fax: 252 72 33

sayfamz: http://www.canyayinlari.com e-posta: [email protected]

n ad Die Maroken

MANN HESSEN

N YAYINLARI'NDAKI KTAPLARI

SALLAR / masal U946Nobel dl)

mann Hesse, 1877'de Almanya'nn Calw Kasabas'nda dodu. lk iirini yirmi be yanda yazd. Bunu Peter Camenzind, arklar Arasnda, Gerthalde, Demian ve dier romanlar izledi.

nci Dnya Sava'nda Alman militarizmini protesto etmek iin svire'ye yerleen, kinci Dnya Sava'nda hem Nazilerin hem de antifaistlerinrilerine maruz kalan Hesse, bu ortamn, ayrca sorunlu aile yaamnn ve sava esirlerine yardm konusundaki youn almasnn sonucu ar bir lm geirdi. Jung'un rencisi Lang ona Psikanaliz tedavisi uygulad. Lang ile dostluu Hesse'in ruhbilime ve Jung'a duyduu ilgiyi krkleyerel i dnyasn zenginletirdi. nsancll, barseverlii ve insan yaamn irdeleyen felsefesi, Bozkrkurdu, Narziss ve Goldmund ve Siddhartha aanlarnda zellikle belirgindir. Boncuk Oyunu adl romanndan sonra 1946'da Nobel Edebiyat dl de alan Hesse'in Dou edebiyatna vesizmine dknl, ayrca bireysel bunalmlara zm Dou felsefesinde aray, 1960 yllarnda canlanan Budizm ve Zen Budizmi akmlarnnmyla zellikle Amerikan Hippi genlii arasnda en ok okunan yazarlar arasna girmesine neden oldu. Hermann Hesse 1962 ylnda svire'nitagnola Kasabas'nda ld.

dekiler

............................................................

........ 9e Oyunu

............................................................

ler Adnda Biri

.....................................................


5/167

...........................................................

....... 40

or Knlge'nin

...............................................-...... 46

D

...........................................................

53

D

...........................................................

58

stus

...........................................................

65

................................................................

........... 85

n Adam

...........................................................

a Bir Yldzdan Garip Haberler...................................


6/167

m

............................................................

... 111

.................................................................

............. 123

Yol

............................................................

.... 128

er...............................................................

........... 134

pal

...........................................................

147

et

.......................:....................................

..... 155

am...............................................................

.......... 160

r Koltuktan

allar.................................................. 165

..............................................................

............... 169Sobayla Sylei

..................................................... 186

or'un Dnm

.................................................. 188

cnn

ukluu.........................................................


7/167

ntileri..........................................................

.. 210

Yu...............................................................

......... 223

................................................................

............. 229

e...............................................................

..... 245

CE

de o akam, masalc dede Cecco sze yle balad:

verirseniz beyler, bugn size ok eski bir yk anlatmak istiyorum. Gzel bir hanmefendiye, bir cceye, bir ak iksirine, balla, nankrleme deinen bir yk bu. ster eski olsun ya da yeni, btn servenler ve ykler baka ne anlatr zaten.lu Battista Cadorin'in kz Margherita Cadorin, bir zamanlar, Venedikli gzellerin en gzeliydi. Onun iin yazlm olan dizelerin, bestelenmi ez, Byk Kanal boyunca dizilmi saraylarn kavisli pencerelerinden, bir ilkbahar akamnda, Del Vin Kprs ile Doana arasnda gidip gelenollardan daha oktu. ster Venedikli, ister Muranolu ya da Paduah olsun, genci, yals, yzlerce soylu onu dlemeden tek bir gece bile geiremh uyandklarnda da, onu bir an grebilme umuduyla yanp tutuurlard. Koca kentte, soylu gen kadnlar arasnda Margherita Cadorin'i kskanmai bulmak olanakszd. Onu anlatmaya szcklerim yetmez. Bu nedenle yalnzca unu syleyeceim: Uzun boylu, servi endaml bir .kzd. Salar hklar yeri okard. Tiziano onu grm olsayd, bir yl boyunca, onun dnda baka bir eyin ya da baka birinin resmini yapmay aklnn ucundanrmezdi.

siler, danteller, altn ilemeli Bizans brokarlar, deerli talar ve taklardan yana da zengindi. Saraynda zengin ve grkemli bir havada dolar, ahallarndan baka hallara basmazd. Dolaplar gm takmlarla tkabasa doluydu; masalarn zerileri de en iyi cinsten rtler ve olaanst po

mlarla l l par-9

Oturma odasnn yeri gzel mozaiklerle, duvarlar ve tavanlarsa brokardan, ipekten yaplma goblenler ve deerli, gzel, tablolarla donanmt.dolcular, sandalclar, her an hazr bekleyen hizmetlileri de boldu.kusuz, tm bu gz okayan deerli eyalarn daha gzelleri baka evlerde de vard. Cadorinlerinkinden daha dolu dolaplar, daha deerli eyal

ar ve taklar olan insanlarn yaad, daha zengin saraylar olan zengin bir kentti o zamanlar Venedik. Ama Margherita, en zenginlerin bile sahipad ve bu nedenle hasetten atr atr atladklar, paha biilmez bir eye sahipti.

Filippo adnda, bir kar boyunda, ifte kamburlu, kck, ama olaanst bir cceydi. Bay Vittorio Battista onu, gezilerinden birinden, Kbrsdiinde, yalnzca Yunanca ve Arapa konuabiliyordu. Oysa sonradan yle dzgn bir Venedik lehesiyle konuur olmutu ki, Riva'da ya da Sabe Kilisesi 'nin avlusunda domu sanrdnz. Sahibesi ne denli gzel ve almlysa, cce de o denli irkindi. Bir kilisenin kulesi, bir balk kulb

nda nasl daha yksek ve yce durursa, bu eci bc yaratn yannda sahibesi de ylesine endaml ve gsterili duruyordu. Ccenin, koyuerengi elleri buruuk, eklemleri yamuk yumuk, yry anlatlamayacak denli gln, burnu kocaman, ayaklarysa yayvand.

oru basard. Ama giyimine diyecek yoktu, ipek ve altn ilemeli kumalardan yaplma giysiler iinde prensler gibi dolar dururdu.

nlar bile ccenin deerli bir mcevher saylmasna yeter de artard. Yalnz Venedik'te deil, kuzeyi de katarsak, belki de tm talya'da ondan daha

ik, daha elendirici birini bulmak olanakszd. Satlk olsayd, birok kraln, soylunun ve zenginin onu altnla tartarak satn almak iin can atacaemeye gerek yok.

ki de baz saraylarda ya da zengin kentlerde bcrlkte ve irkinlikte Filippo'yla yaracak cceler vard, ama bunlarn hibirinin ruh derinlii vnekte, onunla ak atamayaca kesindi. Yalnzca zeks, on kiinin zeksna bedeldi ve bir blk insanla baa kabilecek dzeydeydi. diliiliymiesine akc konuabiliyor, tarih, akl verme ve yaratclkta herkesten stn olduunu ka-10

or, eski ykleri anlatmakla kalmyor, yeni ykler yaratyor, akl banda konumalar kadar en berbat tartmalara da girebiliyor, istedii zamannlar nasl kolayca gldrebiliyorsa, o kadar da abuk kzdrabiliyordu.

kyznde tek bir bulutun bile grlmedii gnlerde, o zamanlar det olduu zere, Margherita olaanst gzellikte salarnn rengini amak iidaki kk balkona kar, iki oda hizmetisi, Afrika papaan ve Cce Filippo'nun eliinde gnete otururdu.

metiler, hanmefendinin salarn slatp geni kenarl apkasnn zerine yayarlar, glsuyu ve kolonyayla tararlar, bu srada da kentte olan biten helmleri, kutlamalar, dnleri, doumlar, hrszlklar, gln olaylar anlatp gevezelik ederler, papaan da rengrenk gzel kanatlarn rpara

y slkla almak, kei gibi melemek ve 'yi geceler'ekten oluan becerisini sergilerdi. Cce, hanmefendiye yakn bir yere oturur, hcum eden sivrisineklere ve hizmetilerin gevezeliklerine


8/167

madan kzgn gnete kavrularak, elyazmas eski kitaplar okurdu. Bir sre sonra, her zaman olduu gibi, renkli kuun gzleri kapanmaya balarya dalar, hizmetilerin konumalar canszla-r, sonunda sesleri soluklar kesilir, ilerini yorgun ve isteksiz srdrmeye balarlard. Dnyannsinde le gnei bir Venedik saraynn dammdaki gibi yakc olabilir? Bir sre sonra hanmefendinin de can sklmaya balar, hizmetilere saabuk kurutmalarn buyurur ya da beceriksizliklerinden dolay onlar bir gzel azarlard. En sonunda da hep, 'unun kitabn aln!' diye barrd.

metiler Filippos Knien'in kitabn ekip alrlar, o da onlara fkeyle bakar, ama hemen kendini toparlayp kibarca hanmefendinin ne arzu ettiibir yk anlatmasn isterdi .

aman cce, 'Dnmem gerekli,' der ve dncelere dalard.

r suskunluu uzun srerse, hanmefendi ona sabrszca seslenir, ama o hi istifini bozmadan bedenine oranla ok byk olan ar kafasn sakin sr, 'Biraz sabrl olun. yi ykler az bulunan av hayvanlarna benzer. Gizli yerlerde sakldrlar. Onlar bulabilmek iin


9/167

sre dar geitlerin azlarnda ve ormann derinliklerinde pusu kurup beklemek gerekir,' diye yantlard.

a yeterince dnp bir kez anlatmaya baladnda da, hibir eyi esirgemez, bir dadan durmamacasna dklen bir alayan gibi, yk bitenuyun yzeyindeki en kk ot parasndan gkkubbenin yansmalarna dek her eyi anlatr da anlatrd. Bu arada papaan uykuya dalar, dnde eri gagasn gcrdatrd. Kk ka-nallardaki su ylesine durgun olurdu ki, evlerin sudaki yanslar resimlerde betimlenen gerek duvarsz uzanr, gne

dam kavurur, hizmetilerse uykuyla savaarak zor zahmet ilerini yapmaya alrlard. Oysa ccenin hi uykusu gelmez, sanatn sergilemeyeadnda bir sihirbaza ya da bir krala dnr, gnei sndrr, soluk almadan kendisini dinleyen sahibesini yamurlu karanlk ormanlarda, deni

mavi derinliklerinde ya da gizemli uzak lkelerde dolatrabilirdi; nk o anlatm sanatn, hepsi birer sihirbaz olan ve dinleyenlerin ruhla-rylaun topla oynad gibi kolayca oynayan ma- salclarn nemsendii Dou lkelerinde renmiti.

kleri ou zaman o uzak lkelerde balamazd, nk dinleyenlerin ruhlar oralara kolayca ulaamyordu. Bu nedenle o anda gzlerinin nnde dnlarndaki bh cisme, rnein ipek bir mendile ya da altn bir tokaya deinerek, daha nce bu eylere sahip olanlar, onlarn efendilerini ve satclarak sze balar ve sahibesinin hayal gcn nereye isterse oraya ynlendirirdi. Bylece yk gereklik kazanr, saraylarn damlarndan satclar

klarna, limandaki kayklardan gemilere ve oradan da dnyann en uzak kelerine doru su gibi akp giderdi. Onu dinleyen, geziyi kendisinin y Venedik'te sessizce otururken ruhu sevinle ya da korkuyla dolu olarak uzak denizlerde ve olaanst yerlerde dolar dururdu. te Filippolerini byle anlatrd!

nellikle Uzakdou'yla ilgili bu olaanst yklerin yan sra, gerek servenleri, eski ve yeni olaylar, Kral Aienias'm gezilerini ve ektii aclaus'u, Kral Johannes'i, Sihirbaz Virjil'i ve Amerigo Vespucci'nin zorlu yolculuklarn da anlatrd.

lik hemen o anda artc


10/167

er kurmakta da stne yoktu. Bir gn sahibesi uyuk-layan papaana bakarak, 'Hadi bakalm, mademki her eyi bi liyorsun, kuumun dnde nen de bi l,' dediinde, ksa bi r duraksamadan sonra, papaan kendisiymi-esine uzun bir d anlatmaya koyulmu, tam sonuna vardnda da

an uyanp kei gibi meleyerek kanatlarn rpmaya balamt. Baka bir gn de sahibesi bir ta alp balkonun parmaklklarndan aaya frlatm,adaki kanaln suyuna arptnda, kan sesi duyunca da, 'Syle bakalm Filippo, tam nereye gitti?' diye sormu, cce de hemen tan naslanalaryla, balklarla, yengelerle, istiridyelerle, batk gemilerle, suda yaayan cinlerle, perilerle ve denizkzlaryla karlatn anlatm ve onlarnnn yaamlarn ve balarndan geen olaylar ayrntlaryla bilmiti.

gherita, birok gzel ve zengin hanmefendi gibi kibi rli ve kat yrekliydi, ama ccesine ok dknd. Herkesin ona iyi ve saygl davranmasna zenirdi. Yalnzca kendisi onu kzdrmay bir oyuna dntrmt. Ne de olsa cce onun malyd. Bazen tm kitaplarn saklayp onu papaann kafesiner ya da yrmekte zorlanacan bildii iin gtrp parke deli salonun ortasna brakrd. Filippo, onun, bunlarn hibirini kt niyetle yapmadnhi yaknmaz, ama hi de unutmazd. Unutmad iin de yklerinin ve masallarnn aralarna bu olaylar sokuturur, hanmefendi de sesini karmazd.ok kzdrmaktan korkard, nk kimsenin ccenin giz bi limlerini ve yasak iksirleri iyi bildiinden kukusu yoktu. Onun hayvanlarla konumanda usta olduunu da kesinlikle biliyorlard. Havann nasl olacan ya da frtna olup olmayacan bilmekte hi yanmazd. Ama birileri onu bu tr rla skarsa, eri br omuzlarn silker, onlar da ar kafasn zor zahmet sallamaya altn grnce sorduklar soruyu unutup glmekten krlrlard.

insan gibi Filippo'nun da, kitaplarnn yan sra, canl birine ve sevgiye gereksinimi olduu iin kendine olaand bir arkada

ti. Ona ait olan ve geceleri onunla uyuyan kk, kara bir kpekti bu. Kim olduu bir trl anlalamam hayranlarndan birinin armaan olan bu


11/167

i, hanmefendi, baz koullarla cceye brakmt. Daha ilk geldii gn, kpek ansszla uram baca den bir dolap kapann altnda skpt. Baca parampara olduu iin ldrlmesine karar verilmi, ama cce, kpein ona verilmesini isteyince kpek ona armaan edilmiti. Ce ok iyi bakt, o da ksa srede iyileerek kurtarcsna derin bir minnetle balanverdi. Baca sakat kald iin topallayarak yryebiliyor, bygelimemi efendisine daha da yakyor ve Filippo bu yzden birok alaya katlanmak zorunda kalyordu.

eyle kpei arasndaki bu sevgi, biroklarna gln geliyordu, ama alaylar her zaman iten deildi; nk, sanrm, birok zengin soylu, en yakndalarnca bile, Filippo'nun bu arpk bacakl Bolonyaly sevdii kadar sevilmiyordu. Cce, ona Filippino adn verdi. Ksaca Fino diye aryorbir ocuk kadar efkatli davranyor, onunla konuuyor, lezzetli yiyeceklerle besliyor, kk cce yatanda uyumasna izin veriyor, onunla uzun sreyor, ksacas acnas yersiz yurtsuz yaamnn tm ksr sevgilerini bu zeki hayvana veriyor, bu nedenle de hizmetilerin ve sahibesinin alaylarna heordu. Oysa bu hi de glnecek bir ey deildi.

olmadn da yaknda anlayacaksnz, nk bu sevgi yalnzca cceye ve kpeine deil, tm ev halkna byk bir felaket getirdi sonunda. Bylek, sakat bir kpek iin bu denli ok szck harcamam yadrgadnz belki de, ama nemsiz gibi grnen birok ayrntnn ok kt yazglara nedenunu gsteren rnekler hi de az deildir.

ok nemli, zengin ve yakkl erkek gzlerini Margherita'dan ayramyor, onun resmini yreklerinde tayordu. Oysa o, dnyada hi erkekmuasna souk ve gururlu olmakta direniyordu. Bunun nedeni yalnzca Gius-tinianilerin kz olan annesi Donna Maria'nn lmne dek onu ok ktirmi olmas deildi. Sevgiye ak olmayan gururlu bir yaps vard ve hakl olarak Venedik'in en kalpsiz gzeli olarak tannyordu. Padual gen b

unun onun yznden Maylandl bir subayla yapt delloda, lmeden nce syledii son szleri ona aktardklarnda


12/167

z alnna tek bir glge bile dmedi. Kendisi iin yazlan iirlerle de srekli alay ederdi. Kentin nde gelen ailelerinden ikisinin oullar aa yuzamanda ona talip olduklarnda, babasnn srarlarna karn direnmi ve bu nedenle iki aile arasnda uzun sren tatszlklar olmutu.

a kanatl kk Tanr haardr, gzne kestirdiini karmay da hi sevmez. stelik byle gzel biri olursa. Nasl ki en zor klar scak ve tatl bse, gururlu ve ulalmaz bilinen kadnlar da anszn lgn bir ak sarverir. Margherita da Murano'da bir bahede verilen bir davette, gnln, adassare Morosini olan Do-u'dan yeni gelmi gen bir deniz subayna kaptrd.

gzlerini ondan ayramayan Margherita onu hi de soylu ve gsterili birine benzetemedi. Kendisi ne denli aydnlk ve prl prl biriyse, o da o nlk ve gl grnyordu. Ona baktnzda uzun sre uzak lkelerin denizlerinde kaldn ve serveni seven bir insan olduunu anlardnz. Yank kafasndan dncelerin imek hzyla akp gittiini belli ediyor, kavisli iri burunlu yzndeki keskin kara gzleri l l parlyordu.

rgherita'y fark etmesi uzun srmedi kukusuz. Adn renir renmez de onunla ve babasyla tanmak iin elinden geleni yapt; tantrlrken deikleri ve iltifatlar bolca kullanmaktan kanmad. Aa yukar gece yarsna dek sren davet boyunca, olanaklar elverdiince Margherita'dan uzmemeye zen gsterdi, o da gen subayn kendisine ve evresindekilere syledii her bir szc, ncil'deki szcklerden daha dikkatli dinledi.min edebileceiniz gibi, Bay Baldassare'nin gezilerinden ve yaptklarndan sz etmemesi olanakszd. ylesine zarif ve ho

yordu ki herkes dinliyordu. Aslnda szleri tek kiiye ynelikti; o kii de bu szlerin hibirini kar-myordu. Baldassare, en olmadk servenleakilerin tm onlar yaamasma byk bir rahatlkla anlatyor, genellikle genlerin ve denizcilerin yapt gibi kendini n plana karmamayaeriyordu. Yalnz bir kez, Afrika'da korsanlarla arprken ar yaralanma-15

ve sol omzundaki derin yara izine deindi. Margherita hznlenerek byk bir hayranlkla dinliyordu.

olarak da Margherita'ya ve babasna gondollarna kadar elik etti, onlarla vedalat ve karanlk sularda kayp giden gondoln ardnda brakt plemek iin uzun bir sre orada ylece durdu. Gondol iyice gzden kaybolduunda, bahede kehribar rengi Yunan arab ve krmz, tatl Alkermk lk gecenin tadn karan gen soylularn ve birka hoppa gzel kzn yanma dnd. Venedik'in en zengin ve yaam sevinciyle dolu genlerindGambattista Gentarini de ar alarmdayd. Bal-dassare'nin yolunu keserek, kolundan tuttu, glerek, 'Bu gece bize, gezilerinde yaadn aklar

san ne iyi olurdu,' dedi. 'Gzel Cadorin kalbini ald senin, oysa bu gzel kzn tatan yaplma olduunu bilmiyor musun? Ruh diye bir ey yoktugione'nin tablolarndaki kusursuz gzellik var onda, ama etten ve kemikten yaplmadklar iin yalnzca bakabileceimiz kadnlara benziyor. Bakiyim. Ondan uzak dur. Yoksa Cadorinlerin hizmetlileri ~

na katlp onlarn nc alay konusu mu olmak istiyorsun?'

*

dassare yalnzca glmsedi; kendini savunmaya bile kalkmad.

nya rengindeki tatl araptan birka kadeh daha itikten sonra herkesten nce izin isteyip evine dnd.

men ertesi gn, uygun bir zamanda, yal Bay Ca-dorin'i kk gzel saraynda ziyaret etti; onun gzne girmek ve gvenini kazanabilmek iin eni ardna koymad. Akam olduunda da gen ve gzel hanmefendi iin algclar ve arkclar getirterek, serenat yaptrd. Baarl da oldu, nkmefendi pencerenin nnde durup onlar dinledi; ksa bir sre iin balkona bile kt.

kusuz tm kent halk olanlar ksa srede rendi, aylaklar ve dedikoducu kadnlar, Morosini henz Margherita'y babasndan istemek iin merasrmasn hazrlamadan dnn ne gn olacayla ve nianla ilgili varsaymlar ne srmeye koyuldular. O zamanki geleneklere gre damat aday,

meye tek bana deil de, birka arkadayla birlikte giderdi. Oysa Baldassare buna bir trl ya-16

myordu. Ama sonunda her eyi bilen gevezeler dediklerinin doru ktn grp pek mutlu oldular.

Baldassare, sonunda baba Cadorin'e damad olmak istediini sylediinde hi de sanld gibi zor bir duruma dmedi.

erli gen baym,' dedi baba. 'Tanr ahidimdir ki isteinizi hi kmsemiyorum. Bu benim ailem iin bir onurdur. Ama bu isteinizden vazgea rica ediyorum. Yoksa kendinizi de, beni de byk skntya sokarsnz. Srekli Venedik'te olmadnz ve baka lkelerde dolatnz iin bu mhibir neden olmakszn birok aday reddedip beni ne durumlara drdn bilemezsiniz.

k ve ak szcklerini azna almak bile istemiyor. Aslnda zayf davrandm, onu zorla raz etmeye almadm ve onu biraz marttm itirandaym.'

dassare, beyefendinin dediklerini sonuna dek saygyla dinledi, ama isteinden de vazgemedi. Tersine kaygl yal adam rahatlatmak veklendirmek iin elinden geleni yapt. O da sonunda kzyla konuacana sz verdi.

tn ne olduunu sylemeye gerek yok. Margheri-ta kibirli olduunu gstermek iin nce biraz nazland, biraz da babasna hanmefendiyi oynadi oktan bu ii onaylamt.

assare haberi alr almaz zarif ve deerli bir armaanla kageldi. Altn bir nian yzn nianlsnn parmana takt ve onu gururlu azndan ilk

ediklilere gn dodu. Bol bol konuacaklar, izleyecekleri ve zenecekleri iyi bir konu kmt. Herkes, onlarn grdkleri en olaanst ift olncesinde birleiyordu. kisi de uzun boylu ve almlyd. Hanmefendi hemen hemen damadn boyundayd. Biri sarn br esmerdi ve balarn hutuyorlard, nk ikisi de soylu ve gururluydu. Bir de nianls, baz nemli ilerini halletmek iin yaknda bir kez daha Kbrs'a gideceiniemeseydi gelinin mutluluuna en ufak bir glge dmemi olacakt. Tm kentin kutlamak iin sabrszland dn ancak o dndkten sonraabilecekti. Bu arada nianl ift mutluluklarn dolu dolu yayor, Bay Baldassare her

allar


13/167

ta nianlsn armaanlara bouyor, srprizlerle artyor, serenatlarla kendinden geirtiyor, yanndan bir an bile ayrlmamaya zen gsteriyorduneklere aykr olmasna karn birka kez st kapal gondollarla gizli gezintiler bile yaptlar.

rgherita gururlu ve biraz da acmaszd. martlm bir soylu iin bunun alacak bir yan yok. Nianlsy-sa kibirli biriydi. Hi de anlayl deilzdeki yaants ve gen yata baarl oluu ona hi yumuaklk kazan-drmamt. Margherita'ya talip olduu srada ne kadar ho ve kibar andysa, imdi de o denli gerek yapsna ve keyfine gre davranyordu. Amacna ulatna gre kabaln ve buyurganlm saklamasna neden Bir denizci ve zengin bir tccar olarak can ne isterse onu yapmaya, bakalarna aldrmamaya almt bir kez. in bandan beri, nianlsnn

esindeki baz kiilerin de gzlemledii gibi en ok papaana, Fino'ya ve Cce Filippo'ya dayanamyordu. Onlar grdnde fkeleniyor, onlarhibelerine eziyet etmek iin elinden geleni ardna koy-' muyordu. Eve geldiinde, gr sesi merdivenlerde yanklanmaya baladnda, kpek ulcak delik aramaya, ku

nmeye balyor, cce de sabrla diini skp susmay yeliyordu.

nda Margherita'ya hakszlk etmemem gerekir. Hayvanlar iin sesini karmyor, amas Fi-lippo'yu da birka szle savunmaya alyordu, nknlsn fkelendirmekten ok korkuyordu.aann sonu tez geldi. Gnlerden bir gn Bay Mo-rosini ona sopayla vurup eziyet ederken sinirlenen papaan eline saldrp gl ve keskin gagan srp kanatt, Morosini de onu bodurup evin arkasndaki kk karanlk kanala attrd. Kimse de yas tutmad.

ra sra kk Fino'ya geldi. Kpek, damat bey eve geldiinde ve ona yaklatnda ortadan kaybolmay, kamak yerine, hemen merdivenin kuysine bzlmeyi alkanlk haline getirmiti. Bir gn, Bay Baldassare merdivenleri kmken, belki de gondolda unuttuu bir eyi hizmetilerenmedii iin kendi almak zere anszn merdivenlerden inmeye baladnda dehete den kpek-ik telala havlayarak o denli beceriksizceden frlad 18

yefendinin merdivenlerden dmesine ramak kald ve merdivenlerin dibine, tkezleye tkezleye kamaya alan Fino'yla ayn anda ulat.assare, korkuyla kamaya alan kpee yle bir tekme att ki kpek kanala inen geni basamaklarn nndeki akla, oradan da kanaln orta

k kpein kard havlama ve uluma aras canhra sesleri duyunca orada bitiveren cce, kapnn nnde kpein suda rpnn glerek izley

assare'nin yanma geldi. Margherita da ilk katn balkonuna kmt. 'Tanr akna, abuk gondol yollayn,' diye haykrd Filip-po. 'Kurtar onu hanur abuk! Bouluyor.

ah Fino!'

a, Bay Baldassare gld ve gondoln halatn zmeye uraan gondolcuya dnmesini buyurdu. Filippo bir kez daha hanmna yalvarp onu iknaye alt, ama Margherita tek bir sz sylemeden dnp ieri girdi. Bunun zerine cce ona bu acy ektirenin nnde yere kapand ve onainin yaamn balamas iin yalvarmaya balad. Beyefendi dinlemedi bile. Eve girmesini buyurdu ve soluk almak iin savaan kk Finolnce-ye kadar basamaklarda durup bekledi.

ppo atdaki odaya kt. Orada iri ba ellerinin arasnda, gzleri bolukta, kede bzld kald. lk nce gen bir hizmeti, ardndan bir uak gmefendinin kendisini ardn haber verdi. Filippo kmldamad bile. Hava karardnda da aaya inmeyince, hanm elinde bir lambayla yukanin nnde durdu, bir sre ona baktktan sonra, 'Neden kalkmyorsun?' diye sordu, ama yant alamad. 'Neden kalkmyorsun?' diye yineledi sorusman cce ona bakt ve, 'Kpeimi neden ldrdnz?'

sordu.n yapmadm ki!' diye kendini savundu hanm. 'Onu kurtarabilirdiniz oysa lmesine gz yumdunuz,' diye yaknd cce.

m benim, Finocuum, Finocuum!'

szler zerine, Margherita fkelenip kalkmasn ve gidip yatmasn buyurdu. Cce sesini karmadan onu izledi. gn tek bir sz sylemeden dolat durdu, ne bir ey yedi ne de evresinde olup bitenle ilgilendi.


14/167

hanmnn cannn fena halde sklmas da o gnlere denk geldi.

an soldan kulana alman nian-hsyla ilgili sylentilere ok zlyordu. Morosini'nin gezileri srasnda kadn avna kt, Kbrs'ta ve baka yr sevgilisi olduu dedikodular dolap duruyordu. Doruydu da. Bu nedenle Margherita, nianlsnn gezi planlarn kuku ve korkuyla karlyc duyuyordu. Sonunda dayanamad, Baldassare'nin evde olduu bir gn ona iini dkt.

dassare gld, 'Gzel sevgilim, sylentilerin bazlar uydurma, ama ou da doru,' dedi. 'Ak dalgaya benzer, bizi alr gtrr.

snda direnemeyiz. Ama zlme, soylu bir ai lenin kzyla evleneceimin bilincindeyim. Orada burada gzel kadnlarla beraber oldum, bazlarnoldum, ama hibiri senin eline su dkemez.'

dassare'nin gll ve soukkanl davran byl bir etkiyle Margherita'y sakinletirmeye yetti. Glerek onun yank tenli sert elini okad. Ogitmez tm korkular geri geldi ve btn huzurunu alp gtrd. Bu gururlu hanmefendi akn ve kskanln insan iin iin kemiren acsn rlerinin ounu ipek arafl yatanda gzne bir an bile uyku girmeden geirmeye balad.

esizlii, kendini yeniden Cce Filippo'ya yakn hissetmesine neden oldu. Filippo, kpeinin feci lmn unutmu, eski haline dnm gibiydanlar yaptklar gibi balkonda oturuyorlar, Margherita salarnn rengini ayor, o da kitaplarn okuyor, ykler anlatyordu. Olaya yalnzca bir kezndi. O da Margherita ona, 'Byle derin derin ne dnyorsun?' diye sorduunda. Garip bir sesle, 'Tanr bu evi korusun! l ya da diri, yaknda bn ayrlacam,' diye yant verdi. 'O da ne demek?' diye kar kt Margherita. Cce glerek omuz silkti. 'ime douyor, hanmm. Ku

kpek gitti. Ccenin artk burada ii ne?' Hanm byle eyler sylemesini, sert bir dille yasaklad. O da bir daha bu konuya deinmedi. Hanmuunu sand ve ona yeniden gvenir oldu.

nianlsndan dert yanyor, cce de Bay Baldassare'yi savunuyor, 20

hnc olduunu hi belli etmiyordu. Bylece hanmnn dostluunu yeniden kazanm oldu.

yaz gecesinde, denizden hafif bir esinti gelmeye baladnda, Margherita cceyi yanna alarak gondola bindi ve gondolcuya denize almasnrdu. Gondol, Mura-no Adas'na yaklatnda, olduka uzakta kalan kent sakin ve ltl sularn tesinde yzen beyaz, dsel bir kente dnt ve

m cceye bir yk anlatmasn buyurdu. Margherita gondoln siyah minderlerine uzanm, cce de gondoln burnuna arkasn vererek yere oturmbe bir sis tlnn ardnda belirginliini yitiren gne, uzaktaki dan stnde asl kalm gibiydi. Murano'da birka yerde akam anlar almayamt bile. Scaktan bunalan gondolcu uzun kreini uykulu bir isteksizlikle hareket ettiriyor, eik bedeninin ve gondolnn resmi, yosun dolu syordu. Ara sra yanlarndan geen bir yk sandal ya da bir balk teknesinin gen biimindeki sivri ulu yelkeni bir an iin kentin uzak kulelentsn kapatyordu.

rgherita, 'Bana bir yk anlat,' diye buyurdu. Cce olur der gibi ban sallad, ipek cppesinin altn telli ps-klleriyle oynayarak bir sre dnda anlatmaya koyuldu.

n domadan ok nce, o zamanlar Bizans'ta yaayan babamn bandan ok garip bir olay gemi. Babam o zamanlar orada dertlere are bulan danlan bir lokman hekim olarak alyormu.

vermeyi ve byy izmir'de yaayan bir ranldan renmi, her ikisinde de ok ustaym. Yalan dolan sevmeyen, ona buna yaltaklanmaktananmayan ve sanatndan baka bir ey dnmeyen bir adam olduundan evresindeki dzenbazlardan ve hastalar yalan yanl yollarlatirdiklerini sananlardan bkm usanm.

nna bir an nce dnme isteiyle yanp tutuuyormu, ama zavall babacm lkesinde ailesinin yoksulluk iinde olduunu bildiinden gurbette kazanmadan dnmesinin doru olmayacan biliyormu. Ama Bizans'ta ansn ona glmeyeceini anladka ve baz dzenbazlarn ve cahillerilmadan zengin olduklarn grdke karamsarlam, pazar satclar


15/167

rtkanlk yapmadan tutunamayacam ve rahat yz grmeyeceini anlam. Birok hastas varm ve zor durumda olan yzlerce insana ifa vermi,u kii lerin ou yoksul ya da dar gelirli olduklarndan, hizmetinin karlnda onlardan yksek cretler istemeye gnl raz

yormu.

durumda kalan babam, sonunda kentten, yryerek, be parasz ayrlmaya karar vermi. Gemilerde almak istiyormu, ama bir ay daha oradaasnn doru olacan da biliyormu, nk yldzlar ona bu sre iinde ansn gelip onu bulma olaslnn yksek olduunu haber vermiler. Bununne babam bir ay daha beklemi.

on gn gelip atmasna karn hibir deiiklik olmam. O da nesi var nesi yoksa toplam ve ertesi sabah kentten ayrlmaya karar vermi.

gnn akam kentin dnda dolamaya km. Ne denli umarsz olduunu anlamak zor deil. Gnein oktan batt ve yldzlarn beyaz klarnn denizin zerine serpitirdikleri bir saatmi

am, anszn yakn bir yerde yksek sesle yakman ve alayan birini duymu. evresine bakp kimseleri gremeyince bunun yola kmasyla balantlunu sanp pek hayra yormam. Yaknma ve alama sesi yinelenince, kim var orada, diye seslenmi ve deniz kenarnda bir prt sesi duyunca,

m o tarafa ynelmi. Bir de bakm ki yldzlarn solgun altnda yerde beyaz bir ey uzanm yatyor. Denizde kaza geirmi ya da boulmaesi atlatm biri sanarak hemen yardmna komak istemi, ama aknlktan donup kalm. Karsnda, yars suyun iinde yatan, olaanstikte, kar beyaz, narin bir denizkz bulmu. Kz yalvaran sesiyle, sen o sar sokakta oturan Yunan byc deil misin, diye sorunca babamn ne kadar n sylemeye gerek yok. Babam dosta, benim diye yantlam. Benden bir ey mi istiyorsun?

un zerine denizkz, gzel kollarn babama doru uzatarak yeniden yakarmaya balam. Ona acmas ve yanp tututuu bir gence kavuabilsin diyebir ak iksi ri hazrlamas iin yalvarm.


16/167

zel gzlerinde yle aresiz bir bak varm ki, babam dayanamam, ona yardm etmeye karar vermi. Ak iksirini hazrladnda karlnda neceini sorduunda, denizkz ona inci bir gerdanlk vereceine sz vermi. Bu yle uzun bir gerdanlkm ki sekiz kez boynuna dolaya-bilirmisi, demi

zkz, bu gerdanl ancak byn tutarsa sana veririm.

bam sanatna ok gvendii iin baaracandan kukusu yokmu.

t kaybetmeden kente dnm, toplad eyalarn am ve istenen iksiri yle abuk hazrlam ki , gece yarsn biraz gee, kendisini deniz kyseyen denizkzmn yanna dnm. Kck bir iedeki iksiri kza vermi, o da sevinle teekkr ederek, ertesi gece gelip deerli dln almaemi. Babam oradan ayrlp ertesi geceyi heyecanla beklemeye balam. Hazrlad iksirin gcnden hi kukusu yokmu, ama dorusu denizkn tutacana da pek gveni yokmu. Byle dne dne ertesi gece karanlk basar basmaz ayn yere gitmi. Uzun sre beklemesi gerekmeminra dalgalarn arasnda denizkz grnm.

vall babam, sanatnn etkisini grnce dehete kaplm.

zkz glerek yaklam, iyice ar bir inci kolyeyi babama uzatm. Kz kollar arasnda, giysilerinden Yunan bir denizci olduu anlalan, yz zlnda, olaanst gzellikte bir gen tutuyor, gencin lle lle salar dalgalarn etkisiyle suda yzyor, denizkz da skca gsne bastrd gek gibi usul usul sallyor-mu.

bam bunu grnce bir lk atm, sanatna ve kendine lanetler yadrrken, denizkz suya dalarak gzden yitip gitmi. nci gerdanlk kumun zeyormu. Artk olan olduu iin babam onu alm, paltosunun altna gizleyerek eve gtrm, tek tek incilere ayrp birer birer satmaya karar vermparas olduu iin Kbrs'a giden bir gemiye binmi ve tm skntlardan kurtulduunu sanm. Oysa masum br insann kannn bulat bu para et stne felaket getirmi. Ancak iki yl sonra, frtnalardan ve hrszlardan kurtularak kazazede bir dilenci olarak vatanna kavuabilmi.


17/167

nderlere uzanm hanm onu, yk bitene dek byk bir i lgiyle dinlemiti. Cce yksn bitirip sustuunda tek bir yorum bile yapmad; derinncelere dald belliydi. Gondolcu, dn emrini vermesini bekliyordu. Bir sre sonra, dten uyanrcasma gondolcuya iaret etti ve oturma yerielerini ekip kendini ieriye hapsetti. Gondolcunun kreinin abucak evirdii gondol, kara bir ku gibi uarcasna kente doru yol almaya bamelmi

an cce yeni bir yk tasarlamasna gzlerini kararan sulara dikmi, hi kmldamadan suskun ve neesiz ylece oturuyordu. Ksa srede kentelar. Gondol, Rio Panada'y ve daha bir sr kk kanal hzla geerek eve vard.

rgherita o gece ok kt uyudu. ykdeki ak iksiri, ccenin de bildii gibi, onda nianlsnn kalbini almak ve kendine balayabilmek iin ayini kullanma dncesini oluturmutu. Hemen ertesi sabah bu konuya deinmeye balad. Aka bir ey syleyemiyor, ekine ekine bir sr yordu. Byk bir i lgiyle, her eyi renmek istiyordu. 'Byle bir iksir nasl yaplrd acaba? Nasl yapldn bilen biri hl var myd? ine zehirl bir madde katlyor muydu? en hi farkna varmadan m etkileniyordu?'naz Filippo, hanmnn gizli isteinin bi lincinde deilmiesine tm sorular tam bir umursamazlkla yantlyor, onu niyetini aka ortaya koyma

uyordu. Sonunda hanm, Venedik'te byle bir iksiri hazrlayabilecek birinin bulunup bulunamayacan soruverdi.

aman cce glerek, 'Korkarm, beni pek adam yerine koymuyorsunuz!' diye bard. 'O kadar bilge olan babamdan byle basi t bir byy bilenemediimi mi sanyorsunuz?'

ni bu iksiri hazrlayabileceini mi sylemek istiyorsun?' diye sordu hanm sevinle.

ndan kolay bir ey olamaz,' dedi cce. 'Ama anlayamyorum, benim sanatma neden gereksinmeniz olsun ki! Siz isteinize kavutunuz.

nlnz, Venedik'in en yakkl ve en zengin erkeklerinden biri.'


18/167

a gzel kz srarlarndan vazgemedi ve sonunda cce nazlana nazlana iksiri hazrlamay kabul etti. Kendisine gerekli baharatlar ve gizli malzems iin para verildi. Her ey yolunda giderse deerli bir armaan alacana da sz verildi.

gn sonra iksir hazrd. Cce iksiri hanmnn tuvalet masasndan ald kk, mavi bir ieye koyarak yannda tamaya balad. Bay Baldassares'a gitme zaman yaklamt. Hanm bu nedenle ona acele etmesi iin yalvaryordu. Birka gn sonra, kimsenin gezmeye kmak istemediirucu bir leden sonrasnda, Baldassa-re, nianlsna gizli gezintilerinden birini yapmalarn nerdi. Margherita ve cce iin bundan daha iyi bir

mazd.

arlatrlan saatte Baldassare'nin gondol, Margherita ve ccenin hazr bekledikleri evin arka kapsna yanat. Filippo yanma bir ie arap ve bt de eftali almt. Efendileri gondola bindikten sonra, o da bindi ve yere, gondolcunun ayaklar dibine oturdu.

assare, Filip-po'nun gezintiye katlmasn garipsemiti, ama sesini karmad. Geziye kmasna birka gn kald iin nianlsnn isteklerine kamann daha akllca olduunu dnyordu.

ndolcu sandal kydan ayrd. Baldassare, gondoln kapal oturma yerinin perdelerini skca kapatarak, ni-anlsyla gzlerden uzak, ba baa kalddol, o zamanlar yannda kk bir bahe olarr ve bugn herkesin bildii, kesinde gzel Barozzi Saray'nn olduu eski Palazzo Giustiniani'ye vk Kanal'dan denize alana dek, cce, gondoln arkasndaki yerinde suskun oturdu, gondol nlerinden geerken Rio dei Barcaroli'nin iki yanmnlk yzl, yksek, eski evleri izledi.

ndoln perdeleri ekilmi olduu iin grlemeyen blmnden, bastrlm bir kahkaha, bir pcn yumuak sesi ya da krk dkk szckleluyordu. Bunlar ccenin ilgisini hi ekmiyordu. Kh sularn zerinden gneli Riva'ya, kh San Giorgio'nun ince uzun kulesine bakyor, arada dya, Piazetta'nm aslanl stunlarna gz gezdiriyor, bazen urap duran gondolcuya gz krp-


19/167

ya da yerde bulduu ince bir sarmak daln suya sokup sular prdatyordu. Yz her zaman olduu gibi irkin ve anlamszd. Ne dndnmezdiniz. Oysa suda boulmu kk Fino'sunu, boularak ldrlen papaan, insan olsun hayvan olsun tm varlklarn her an yok olmaya ok yklarn ve bu dnyada hibir eyi lmn kesinlii kadar iyi grp anlayamayacamz dnyor; babasn, vatann ve tm yaamn gznn nyordu. ou zaman bilge insanlarn aptallara hizmet ettiklerini ve ou insann yaamnn kt bir gldrden te bir ey olmadn dnrkenne bir anlna bir glge der gibi oldu. Gz pahal giysisine takldnda da kendini glmekten alkoyamad.

ece sakin oturup glerken oktan bekledii an geldi. Kapal oturma yerinden nce Baldassare'nin sonra da Margherita'nm sesi duyuldu. 'arap t nerede Filip-po?' Bay Baldassare susamt, iksirli arab ona sunmann tam zamanyd.

e kk, mavi ieyi at, iindekini kadehe dkt, zerini de krmz arapla doldurdu. Margherita perdeleri at, cce de hanmefendiye venlsna eftalileri ikram etti. Margherita ona soran baklarla bakt. Son derece gergindi.

Baldassare kadehi kaldrd, dudaklarna gtrd, ama o anda gz hl nnde duran cceye takld, yrei anszn kukuyla dolmutu.

r bakalm!' diye haykrd. 'nsan doktorunun dediklerine hibir zaman gvenmemeli. Benden nce sen bir yudum i bakalm.' Fi lippo kl biledamadan, 'yi cins bir arap bu,' dedi nazike. Ama Baldassare ona gvenmedi. 'Ne o, yoksa imeye cesaret edemiyor musun?' diye sordu fkeymazur grn,' diye yantlad cce.

p imeye alk deilim.' 'Sana imeni emrediyorum. Sen imezsen bir damla bile imem.' 'zlmeyin,' diye gld cce. Reverans yaparak kadassare'den ald, bir yudum iip geri verdi. Baldassare bunu grdkten sonra, arabn geri kalann bir yudumda iip bitiriverdi.

ar scan etkisiyle l l parlyordu. Sevgililer yeniden perdelerin arkasndaki glgelik yere ekildiler. C-


20/167

u kez gondoln yan tarafna oturdu. Eliyle alnn svazlad.

in dudaklarn ac ekiyormuasma bzmt.

saat sonra artk yaamn yitireceini biliyordu. Zehir imiti.

mn eiindeki ruhunu garip bir g kaplad. Kente bakt ve az nce dndklerini anmsad. Hi telalanmadan sakin sakin sulara bakarak yand. Skc ve ksr gemiti yaam. Anlamsz insanlarn buyruunda bir bilge-s bir gldr. Kalp atlarnn d-

izletiini ve alnnda terlerin birikmeye baladn sezinleyince, ac bir kahkaha koyuverdi.

mse duymad. Gondolcu uyukluyor, perdenin arkasnda da gzel Margherita, aknlk iinde, anszn fenalaan, sonra da kollarnda kaskat kesileassare'yle urayordu. Baldassare lmt.

gherita lgncasna bararak tkezleye tkezleye dar frlad.

, gsterili giysisinin iinde yerde uzanm uyuyor gibiydi. Oysa lmt. te Filippo, len kpeinin intikamn byle ald ve uursuz gondolnde tm Venedik dehete dt.

nna Margherita akln yitirdi ve birka yl daha yaad. ou zaman balkonda oturarak geen gondollara ve teknelere, 'Onu kurtarn!

ei kurtarn! Kk Fino'yu kurtarn!' diye seslendi durdu. Oysa insanlar onu artk kanksamt, kimse oral bile olmuyordu."

3)


21/167

GE OYUNU

yn ak renk talardan yaplma kntl n yzndeki geni

ereler, Ren Nehri'ne, sazla, suyun, kamlarn ve sarmaklarn oluturduu, mis gibi bir havas olan aydnlk bir manzaraya bakyordu. Oldukata, hafif bir eimle ykselen mavimsi ormanlk dalarn tepelerini bulutlar kaplar, kar kydaki saraylarn ve avlularn klar yalnz gney rzgrinde uzak, kk, beyaz noktalar gibi grnrd. Sarayn n yz, ar ar akan suya, halinden memnun, tembel, gen bir kadnn g^ rnm gibir, mcevherleri andran demet demet yeilliklerin ak yeil renkteki dallar suya dek uzanr, duvar boyunca dizili beyaza boyanm gezinti tekneleda sallanr dururdu. Sarayn bu grkemli yaz blm artk kullanlmyordu. Barones ortadan yok olduundan beri, blmn en kk odas dnda ar kapalyd. Bu kck odada da ozan Floribert kalyordu. Barones sonunda kocasn ve saray rezil etmi, birok grkemli binadan kala kala benti tekneleri ve bir de suskun bir ozan kalmt.

yn sahibi, felakete uradndan beri binann arka blmnde oturuyordu. Buradaki dar avluyu, Romallardan kalma tek bir kule, rkn grnmda karanlk bir yere dntrmt. Koyu renkli duvarlar rutubetli, pencereler de dar ve alakt. Gne

meyen avlunun bitiminde, kme kme yal aka aalar, yal kavaklar ve yal kayn aalaryla dolu karanlk orman balyordu.

n, gne iindeki n blmde hi dinmeyen bir yalnzlk iinde yaar, yemeklerini mutfakta yer, bazen gnlerce baronu grmedii olurdu.


22/167

n bir gn, evin hi de konuksever olmayan havasna ancak bir gn dayanabilen bir ocukluk arkadana, "Bu sarayda glgeler gibi yayoruz," dembert, bir zamanlar, baronesin konuklar iin ykler ve gzel iirler yazard. Evdeki nee dolu yaant bittiinde, hi dnmeden orada kalmt, st yaps yznden, yaamn zor yollar ve ekmek parasn kartmak, sarayn hznl ve yalnz havasndan daha ok rktyordu onu. iir yazmayan brakmt, ama bat rzgr estiinde, akntnn ve sar sazlarn ardndaki mavimsi dalarn eimini ve bulutlarn gittii yollar izlerken ya da akllk parktaki ulu aalarn hrtsn duyduunda, hibir zaman yazmayaca, szckleri olmayan uzun iirler dnrd. Bu iirlerden birinin ad'nn Soluu'ydu. Ilk gney rzgrlarn anlatyordu. Bir bakas da rengrenk ilkbahar tarlasn betimleyen 'Ruhun Avuntusu' adl iiriydi. Floribert eri ne szcklere dkebiliyor ne de besteleyebiliyordu, nk szckleri yoktu bu ii rlerin. zellikle akam olunca, onlar duyumsayp dleyebilalnzca. O da bazen. Bunun dnda, gnlerini, genellikle kyde sar sal, kk ocuklarla oynayarak ya da apkasn karp birer hanmefendi gibimlad kzlar ve kadnlar gldrmekle geiriyordu.

bert'in en mutlu gnleri, o nl ve gzel kadnla, ince yzyle bir gen kz anmsatan Agnes'le karlat gnlerdi. Eilerek onu itenlikle selamlarzann yerden kaldramad gzlerini arar, gz krpar, glerek bir yaz imei kadar hzl yryp giderdi.

n Agnes otlar brm saray parknn kenarnda, eskiden baronun erkek konuklar iin kulland ayr bir evde otururdu. Babas bir zamanlar ormancsyd ve bu ev ona hizmetlerine karlk sarayn imdiki sahibinin babas tarafndan balanmt. Agnes ok gen evlenmi, dul kalnca da babae dnmt. Babasnn lmnden beri de bu evde kr bir teyze ve bir beslemeyle birlikte yalnz yayordu.

n Agnes gze batmayan renklerde, sade, ama her zaman yeni ve gzel elbiseler giyerdi. Yz bir gen kznki gibi ince ve tazeydi.

u kahverengi salar, kaln rgler


23/167

de yznn gzel tenini sarard. Baron sefahat dkn karsn evden kovmadan nce ona kt, imdi de yeniden ona k olmutu.

hlar onunla ormanda buluuyor, geceleri de onu tekneyle akntnn yolu zerindeki sazlktaki kk sazdan yaplma kulbeye gtryor, orada Agnes,gen kz yzn, onun erken aarm

na yaslyor, ince uzun parmaklaryla yank tenli sert avc elini okuyordu.

n Agnes nemli gnlerde kiliseye gidip dua eder, dilencilere sadaka verir, kydeki yoksul yal kadnlarn evine gider, onlara ayakkablar armaanorunlarnn salarn tarar, dikilerine yardm eder ve arkasnda gen bir azizenin ltl prltsn brakarak kck evine dnerdi. Tm erkekler onurd. Kim houna giderse ya da uygun zamanda gelirse, elini perken dudaklarndan pmesine de izin verir, ans yaver gidenler ya da yeterinceolanlar geceleri onun penceresine trmanmaya hak kazanrd.

baron da aralarnda olmak zere herkes biliyor* du. Ama bu gzel kadn, erkeklerin onu arzulamasndan hi etkilenmeyen bir gen kz gibi masum ve masum glyle kendi bildii yolda giderdi.

a bir ortaya yeni bir k kar, ona sanki ulalmaz biriymiesine ekinerek talip olur, kendini ok zor raz olan birini elde etmi sanarak gururlanr,erkeklerin neden kendisini kskanmadklarn ve alay ettiklerini anlayamazd. Agnes'in, evresi sarmak glleriyle kapl evi, karanlk ormann kysnda,bir yerdeydi. Masallardaki ssz orman evlerini andrrd. O da gr rglerinin gzel tenini bir elenk gibi sard ocuksu yznde aydnlk bi r bakla,z gnndeki bir gl kadar taze ve zarif, eve girer kard. Yoksul yal kadnlar onu kutsar, ellerine sarlp per, erkekler onu itenlikle selamlar, amandan byk altndan gler, ocuklar arkasndan koup para ister, onun yanaklarn okamasna ses karmazlard.

a srada baron, gzlerinde karanlk bir bakla, "Neden bylesin?" diye sorup bask yapmaya kalkar, o da, "Benim stnde bir hakkn yok ki!" diyerak yant verir, koyu kahverengi salarnn ardna gizlenirdi. Ona en


24/167

ozan Floribert kt. Onunla karlatnda yrei arpar, onunla ilgili kt bir ey duyduunda hznlenir, ban sallar ve inanmazd. ocuklar ottiklerinde, yz birden aydnlanr, sylediklerini bir ezgiyi dinler gibi dinlerdi. Kurduu dlerin en gzeli Bayan Agnes'le ilgili oland. Bu dii ve gzel bulduu her eyi, bat rzgrn, mavi uzakl ve tm aydnlk ilkbahar imenlerini yardma arr, onu bunlarn tmyle sarar, bu resocuksu yaamnn tm zlemlerini, verimsiz i dnyasn katard.

arn ilk gnlerinde bir akam, uzun bir sredir i lk kez l saraya birazck canllk geldi. Avluda bir borazan sesi yankland, bir araba geldi ve knda durdu. Sarayn sahibinin kardei, yannda bir muhafzyla ziyarete gelmiti. Sivri sakall, askerlerinki gibi gergin bakl, boylu poslu, yakk

md bu. Ren Nehri'nin akntl sularnda yzyor, gm rengi martlara zevkle vuruyor, sk sk yakndaki kente atla gidip sarho dnyor, iyi bir inozanla alay etmek iin hibir frsat karmyor, kardeiyle tartp kavga etmedii gn olmuyordu. Ona, sarayla ilgili bir sr deiiklikler, onarmlar ve bunun gibi yzlerce ey neriyordu. steklerini rahata syleyebiliyordu, nk zengin bir kadnla evlenmiti, oysa, sarayn sahibi yoksum mutsuz ve zordu.

ya da aklna estii iin gelmiti. Ziyaretinin daha ilk haftasnda skld, ama yine de kald. Gitmekten hi sz etmiyordu.

a gitse kardeinin pek zlecei yoktu. Gitmedi, nk Bayan Agnes'i grm ve ona fena tutulmutu.

eme kzn, gzel kadna, yabanc baronun armaan yeni bir giysiyi getirmesi uzun srmedi. Kzn, parkn duvarnn zerinden yabancnn muhafzld mektuplar ve iekleri almas da.

a gn sonra da, bir le vakti yabanc baron ormandaki kulbede Bayan Agnes'le bulutu ve onun elini, kk azn ve beyaz boynunu pt. Aan Agnes kyde onunla karlatnda, binici apkasn yerlere kadar eerek onu selamlamakla yetindi, o da ona on yedi yandaki bir ocuk giblk verdi.


25/167

nc baronun, bir akam vakti, yalnz olduu bir srada aknt ynnde giden bir kaykta, bir kreki ve l l bir kadn grmesi uzun srmedi. Dikk, ama alacakaranlkta grdne gvenemedi. Birka gn geince de hi de houna gitmeyen eyler rendi. len ormandaki kulbede yreini ve pckleriyle alev alev yakt kii , akam olduunda kardeiyle karanlk Ren Nehri'nde dolayor ve onunla sazlarn arasnda gzdenoluyordu.

nc karamsarlat ve kt dler grmeye balad. Bayan Agnes'i sradan gzel bir av gibi deil, ok deerli bir eye kavumuasna sevmi, kur bu kadn her pnde, ondaki incelii ve safl daha ok duyumsam, zevkten ve aknlktan deliye dnmt.

edenle ona, birlikte olduu kadnlardan ok daha fazlasn vermiti. Genliini yeniden yaam, gece vakti kardeiyle karanlklara karan bu kadet, sayg ve duyarllkla kucaklamt. fkeden sakaln sryor, gzleri alev sayordu.

bitenden ve saraya gizlice ken karabasandan1 haberi olmayan ozan Floribert, sakin yaantsn srdryordu. Konuk beyefendinin onunlamas ve cann sokmas hi houna gitmiyordu, ama daha nceleri de byle eyler yaamt. Yabancdan uzak durmaya alyor, zamann kyde yaen Nehri'nin kysnda, balklarla geiriyor, gecelerin gzel kokular saan scanda birbirini izleyen dler kuruyordu. Bir sabah, sarayn avlurnda ilk sarmak gllerinin amaya baladn grd. yldr, her yaz bu ender iekler aar amaz Bayan Ag-nes'in kapsnn nne bir demetmt. Bu kimden geldii bilinmeyen yelin selam drdnc kez yineleyecei iin ok sevinliydi.

n, le vakti, yabanc, gzel kadnla bulutu, ama ona ne bir gn nce ne de daha nceki gn ge saatlerde nerede olduunu sordu.

zca onun sakin, masum gzlerinin iine neredeyse rktc bir bakla bakyordu. Gitmeden nce, "Bu gece sana geleceim.

erelerden birini ak brak," dedi. Kadn, "Bu gece olmaz," dedi yavaa. "Bu gece olmaz." "Ama ben istiyorum." "Baka zaman. Olur mu?

n olmaz. Yapamam." "Bu gece geleceim.


26/167

u gece ya da hi. Nasl istersen." Kadn suskunlat ve ondan uzaklat.

nc, o gece, hava kararmcaya kadar akntnn kysnda pusuda bekledi, ama hi tekne gemedi. Bunun zerine, sevgilisinin evine gitti ve allarna sakland. Tfeini dizine dayamt.

a sakin ve scakt. Yasemin kokular her yeri saryor, gkyz beyaz bulut yollarnn ardnda kk, solgun yldzlarla dolup tayordu. Parkn iindrde bir ku, tek bir ku tyordu.

a iyice kararnca, evin kesinden belli belirsiz grlebilen bir adam kt. apkasn iyice aaya ekmiti, oysa o denli karanlkt ki buna hi gu. Sa elinde bir demet gle benzer bir ey tutuyordu. Pusuda bekleyen, gzlerini ksp namluyu dorulttu.

n kii hi k olmayan eve bakt, kapya ynelip eildi ve sarayn souk demir parmaklklarn pt.da bir k parlayp alev ald ve tok bir ses kararak parkn iine doru yavaa dt. Glleri tayan adamn dizleri bkld, geriye kumluk yeru dt ve orada sessizce titreyerek uzanp kald.

daki yabanc, sakland yerde bir sre bekledi. Gelen olmad. Ev sessizliini srdryordu. Yavaa sakland yerden kt, apkas bandanm adamn zerine eildi ve gzlerine inanamad. Ozan Floribert'i tanmt.

mek o da!" dedi inler gibi ve oradan uzaklat.

mak glleri oraya buraya salm ve bir tanesi vurulmu, adamdan akan kann oluturduu birikintinin ortasna dmt. Ky kilisesinin an sn vurdu. Sarayn kulesi, rkn grnmyle, daha da younlaan beyazms bulutlarn nnde uyuyan bir devi anmsatyor, sessizce akan Ren Neuak ezgiler sylyordu. Kara parkn derinliklerindeki yalnz ku, arksn gece yarsna dek srdrd.

6)

allar

GLER ADINDA BR

amanlar Bramer Soka'nda Ziegler adnda bir gen otururdu. Her gn yolda karlatnz, ama hepsinin yz ayn olduu iin hi ayrmsayamanlardand. Yani sradan biriydi.

ler, bu tr insanlarn hepsinin yaptnn aynsn yapard. Ne yetenekli ne de yeteneksizdi. Paray, elenceyi, iyi giyimi severdi ve bu insanlarn okorkakt. Yaamn igdsel istekler ve youn abalar deil, yasaklar ve cezalandrlma korkusu ynetirdi.

eri olan, akl ba* nda, yani uzun lafn ksas kendini pek beenen ve nemseyen, normal dediimiz trde biriydi. Her insan gibi kiiliinialarmkinden farkl grr, yine her insan gibi kendini ve yazgsn dnyann merkezi sanrd. Oysa yalnzca bir insan rneiydi. elikilerden habu ve gerekler dnya grne ters dtnde hi hogr gstermeden gzlerini kapatverdi.

cl bir insan olarak, parann yan sra ikinci bir gce daha sonsuz saygs vard. Bilime. Oysa "Bilim nedir?" diye sorulsa nasl yantlayacan pekmez, bilim kavram onda biraz istatistiksel bilgiyi biraz da bakteriyolojiyi artrrd. Ama devletin bilim iin ne ok para harcadn ve bilimr verdiini ad gibi biliyordu. zellikle kanser aratrmalarna saygs sonsuzdu, nk babas kanserden lmt ve Ziegler o gnden beri, okmi olan bilimin onun bana da ayn felaketin gelmesine izin vermeyeceine inanyordu. Ayrca Ziegler'in o yln modasna ayak uydurabilmek

esini zorlayarak iyi giyinmeye abalamak gibi bir zellii daha vard ama, btesini aan, mevsimlik ya da her ay deien modalara


27/167

ma diye burun kvrr geerdi. Ona benzeyenlerin arasnda ve gvenli ortamlarda kii lik gstergesi olarak yasalara ve hkmete svp saymaktanekinmezdi. Sanrm onu anlatrken laf epeyce uzattm. Aslnda Ziegler parlak bir genti ve onu yitirmekle ok ey kaybettik, nk lm erkeradan olmad, bylece tm tasarlar ve hakl umutlan yitip gitti.

imize geldikten bir sre sonra, iyi bir pazar gn geirmeye karar vermiti. Doru drst tand kimse yoktu henz. Herhangi bir dernee girmrl karar veremiyordu. Belki de felaketini hazrlayan da bu oldu. nsann yalnz kalmas hi de iyi deildir.

ece kentin titizlikle setii grlmeye deer yerlerini gezmeye karar verdi. Uzun sre inceledikten sonra tarih mzesini ve hayvanat bahesini seye pazar sabahlar cretsiz girilebiliyordu, hayvanat bahesinde de leden sonralar indirim vard.

r gn pek beendii, dmeleri kumatan, yeni takm elbisesini giyip mzeye gitti. k ince bastonunu da yanma almay ihmal etmemiti. Krmte cilalanm keli bir bastondu ve ona daha arbal, gsterili bir hava veriyordu. Ama ne yazk ki, mzenin kapsndaki hizmetli bastonu kaptrd. Ziegler'in can sklmt.

ek tavanl odalarda grlmeye deer ne ok ey vard. Ziegler cameknlarm zerindeki, titizlikle hazrlanm bilgileri okuduka bilimin buradakgnll gvenilirliini kantladna tank oldu ve iyi niyetli bir ziyareti olarak, her eye kadir bilimin yceliini bir kez daha yreinde duyumvrlar, paslanm anahtarlar, yosun tutmu krk dkk gerdanlklar vb., bu yazlar sayesinde inanlmaz lde ilginleiyordu. Bilim her eyi ince

ye irdeliyor, her eye egemen oluyor, hibir eyi gzden karmyordu. Evet, demek ki yaknda kesinlikle kansere are bulacakt, lme bile.

i salonda, bir camekn grd. Camekn ylesine parlyordu ki, Ziegler nnde durduunda, giysisinin, sann, yakasnn, pantolonunun izgisinatnn dzgn olup olmadn titizlikle denetleyebildi ve grnnden pek memnun kald.


28/167

t bir nefes alarak gezmesini srdrd. Birka eski tahta i

ni ektiinde, 'Saf olmalarna karn alkan insanlarm,'

dnd, iyi niyetle. Bunun dnda, saat ba vurduunda, dans eden fildii figrleri olan eski bir duvar saati de ilgisini ekti, hogrl bir sabrl izledi, ama artk sklmaya balamt.

di ve cep saatini gsterili bir hareketle kard. Saati de gsterilmeye deer bir saatti, nk som altndand. Babasndan miras kalmt.

yemeine epeyce zaman vard. Merak yeniden birazck uyansn diye baka bir salona geti. Burada karlkl duran cameknlarda, ortaa inanyyle ilgili kitaplar, muskalar, cadlarn kulland malzemeler sergileniyordu. Salonun bir kesine, oca, havanlar, yuvarlak gvdeli ieleri, in

uz mesaneleri vb. ara gereleriyle simyaclarn kulland tam bir alma tezgh yerletirilmi, ke, ynden yapma bir halatla ayrlmt. Eyalarnmann yasak olduunu belirten bir levha da vard^ ama bu tr yazlar hibir zaman fazla ciddiye alnmaz. stelik, Ziegler odada yalnzd.

nmeden kolunu uzatp halatn zerinden cisimlere dokundu. Gln ortaa inanlarn duymu, bu konuda bir-iki ey de okumutu. O

anlar insanlarn bu ocuksu inanlara nasl kapldklarn ve bu cadlk arlatanlnn ve tm bu nesnelerin neden yasaklanp iin kolaycamlenemediini bir trl anlayamyordu. Ama yine de simyann balanabilecek bir yn de yok deildi, nk ok yararl kimya bilimi onun say

mutu. Aman Tanrm! Byle dnldnde, altn yapmada kullanlan bu kaplar ve bu samasapan byclk vr zvrmm belki de gerekli olduua kyordu.

r olmasayd bugn ne aspirin ne de gaz bombas olurdu!

nsizce bilyeye benzeyen, koyu renkte, kk bir cismi uzanp ald. Hapa benzeyen, sanki arl olmayan, kuru bir eydi bu.

de evirdi, evirdi . Tam yerine koyacakt ki, arkasnda ayak sesleri duydu ve dnp baktnda, bir ziyaretinin salona girmi

unu grd. 'Dokunmak Yasaktr' levhasn, Ziegler de okumutu kukusuz.


29/167

k bilyeyi hl elinde tuttuu aklna geldi, avucunu kapatt, bilyeyi cebine att ve salondan kt.

ancak sokaa ktnda anmsad. Atmak niyetiyle cebinden kardnda burnuna gtrp koklad. Reineye benzer hafif bir kokusu vard. Kokna gitti ve hap yeniden cebine soktu.

okantaya gitti, yemeini smarlad, gazetelere gz gezdirdi, kravatn dzeltti, evredeki mterilerin giyimlerini kh beeniyle kh burun kvra. Yemeinin gelmesi gecikince mzeden ald, simyaclarn hazrlad hap karp koklad, stn iaret parmann trnayla kazmaya altzn doal ve ocuksu bir neeye kaplarak cismi azna atverdi. Cisim aznda abucak eridi.

hi de fena deildi. stne bir yudum bira iti. O srada da yemei geldi.

ikide gen adam tramvaydan atlayarak ndi, pazar tarifesine gre indirimli bir bilet ald ve hayvanat bahesine girdi.glckler saarak maymun evine gitti ve empanzelerin olduu byk kafesin nnde durdu. ri bir maymun ona bakarak gz krpt, bouk birr nasl gidiyor, karde?" diye sordu.

k bir aknlk ve tiksintiyle hemen geri ekilip oradan ayrlrken maymunun arkasndan sylendiini duydu: "Herif kendini hl bir ey sanyorl dzta-ban!"

ler koa koa baka tr-maymunlarn olduu kafese gitti. Dans edercesine oraya buraya zplayarak, "eker ver bakalm arkada!" diye bartlari olmad iin de kzp sylendiler.

suz," diye haykrp dilerini gsterdiler. Tm bunlara dayanamazd. Tkezleyerek lgn gibi dar frlad ve daha iyi bir davran bekledii geyikanlarn olduu yere yneldi.

anst gzellikte byk bir ceylan, parmakla yakn bir yerde durmu ziyaretisine bakyordu. Ziegler yreinin iine dek titrediini duyumsad

itiinden beri hayvanlarn dilinden anlar olmutu ve ceylann iri, kahverengi gzleriyle ne demek istediini kavrayabili-37u. Ceylan bakyla soyluluk, boyun eme ve hznden sz ediyor, bilinli bir ciddiyetle onu izleyenin gl bir aalk, hem de ok kt bir aausuna kaplmasna neden oluyordu. Ziegler, bu sessiz bakta ceylann kendisini yalnzca ssl giysileri, apkas ve bastonu olan, ayaktakmndann ve iren bir hayvan olarak grdn okudu.

anlarn olduu yerden keilerin yanna, oradan da keilerine, ardndan lamalarn, domuzlarn ve aylarn olduu yerlere kotu durdu. Hepsi de onret etmedi, ama onu hor grdkleri kesindi.

umalarn dinlediinde insanlar hakknda ne dndklerini rendi. ok olumsuzdu dndkleri. irkin, pis kokan, hi de gururlu olmayan bl yaratklarn rk giysiler iinde zgrce saa sola koumalarna izin verilmesine bir anlam veremiyorlard.

umann yavrusuyla, insanlar arasnda ok ender grlen bir biimde ciddi ve akl banda konutuunu duydu; gzel bir panterin soylu biri gibi szlerle pazar ziyaretilerinden oluan gruha deinen yorumunu dinledi; sar yeleli aslanlarn gzlerine bakt; insanlarn^ve kafeslerin olmadanlar dnyasnn ne denli zgr ve olaanst olduunu kavrad. Bkkn, ama gururunu yitirmemi bir kerkenez kuunu zntden konmu-asna alda tnerken grd. Alakargalarsa tutsaklklarn, efendice bir umursamazlkla, bir aka olarak kabullenmilerdi.

inanlar yklm ve iyice sersemlemi olarak aknlk iinde yeniden insanlarn arasna dnd, iinde bulunduu amazi've korkusunu anlayable gz gze gelmeye alt; drst, anlaml ve rahatlatc bir-iki sz duyabilmek iin konumalara kulak kabartt. Erdem, doallk, soyluluk ve su

y bulabilmek iin birok ziyaretinin davranlarn izledi, ama hep hayal krklna urad.

eri ve szckleri dinledi, el kol hareketlerini ve davranlar irdeledi. Artk her eyi hayvanlarn gzyle alglad iin karsnda onlara benzeyenuzla-m, gsterie merakl, yalanc ve irkin bir topluluk buldu.


30/167

er ne yapacan bilemeden dolat durdu. Kendinden ok utanmaya balamt. Drt keli bastonunu, ardndan da eldivenlerini bi r alnn arkasnap atal ok olmutu. Kravatn da. apkasn ve izmelerini karp ceylanlarn kafesinin parmaklklarna alayarak kapandnda, evresine toplanmaln nnde onu kskvrak yakaladlar ve bir akl hastanesine kapattlar.

8)


31/167

T

ydi ileri!" diye bard mhendis, bir gn nce denmi olan ikinci hattn zerinde, insan, kmr, ara gere ve gda dolu treni grnce. Gneinda sessiz vadi l l parlyordu.

kta grnen ormanlarla kapl yksek dalar mavi bir sisle evriliydi. Vahi kpekler ve neye uradklarn anlayamayan bykba

anlar, bu sakin yerin grlt patrtya boulmasn ve yeil arazide oluan kmr, kl, kt ve teneke birikintilerini aknlkla izliyorlard. lk hzaaraziyi sard, ilk t- fek sesi gk grlts gibi patlayarak dalara dek yankland ve ilk rsn sesi, hzl eki seslerini bastrd. lk nce tenekedapld, ertesi gn de tahtadan bir baka ev. Sonra bir tane daha. Derken ksa bir sre sonra tatan evler belirmeye balad.

i kpekler ve bykba hayvanlar uzaklarda dolamay ye tutar oldular. evre dzenlendi ve bakml bir yere dntrld. Daha ilk yln bahartarlalar rn vermeye balad, aralarnda da avlular, ahrlar ve depolar belirdi ve yabanl doay sokaklar bld.

yonun yapm tamamland ve hizmete ald. Ardndan da belediye binas ve banka. Birka ay gemeden de kentin evresinde kk kentler manbitti. Drt bir yandan iiler, kyller ve kentliler bu yreye akn etmeye baladlar. Satclar, avukatlar, vaizler ve retmenler de. Bir okul yaplt kuruldu ve iki gazete kmaya balad. Kentin batsnda petrol bulununca, yeni kent zenginleti. Bir yl iinde kentin yankesicileri, yol kesicilenan hrszlar, bir deposu, bir yeilay dernei, Parisli bir terzisi, bir Bayern birahanesi oldu ve yakn 40

erle olan rekabet kentin yaamn canlandrd. Hibir eksii kalmamt artk kentin. Seim konumalarndan tutun da grevlere, sinemasna,izmaclar derneine kadar her ey tamamd. Kentte Fransz arab, Norve'ten gelen ringa bal, talyan salam, ngiliz kuma, Rus havyar

biliyordunuz; ikinci snf arkclar, danszler ve mzisyenler de turnelere ktklarnda kente urar oldular.

ahar geldiinde o zamana kadar yalnzca bir yerleim alan olan kent bir vatana dnt. br kentlerin geleneklerinden hemen ayrmsanabilenine zg kibar bir selamlama, karlaldnda deiik bir ba eme gelenek oldu. Kentin kuruluuna katkda bulunanlar st dzeyde bir kesimurdular. Herkesten sevgi ve sayg gryorlard. Kenti uzun sredir var olan bir vatan gibi gren yeni bir kuak dodu. lk eki sesi, ilk lm, ilkazetenin basm ok eskilerde kalm, tarihe karmt artk., komu kentleri egemenlii altna alp gen bir yrenin anakenti oldu. Bir zamanlar kl ynlarnn, amurlu su birikintilerinin yanndaki tahta vin yerini geni caddelerdeki ciddi grnl saygn devlet daireleri, bankalar, tiyatrolar ve kiliseler almt. renciler nee iinde niversiteye

phanelere gidiyor, ambulanslar sarsmadan hastalar kliniklere tayor, bir milletvekilinin arabas grldnde selam veriliyor, tatan ve demirdma yirmi grkemli okulda, her yl bu an ve eref dolu kentin kuruluu arklar ve sylevlerle kutlanyordu. Bir zamanlar vadi olan yer, ekin alanlkalar ve kylerle doldu, yirmi tren yolu vadiyi bld, dalar yaknlat ve da geidinin derinliklerine dek gidebilen bir tren hatt dendi. O yinlerin evleri vard. Uzaktaki deniz kysnda da.

ulduundan yz yl sonra, kent bir depremde yerle bir oldu, ama yeniden kalkmd ve eskiden tahta olan bu kez ta, kk olan byk, dar olan da d. Kentin istasyonu lkenin en byk istasyonu, borsas da yarkrenin en zengin borsas oldu. Mimarlar kentin halka ak yerlerini tesisler, fski

ntlarla sslediler. Bu yeni ada kent, lkenin en zengin ve en gzel kenti olarak


32/167

meye deer bir yer diye n sald. Yabanc kentlerin politikaclar, mimarlar, teknisyenleri ve belediye bakanlar yaplan su ebekesini, ynetimn ve baka donanmlarn incelemek iin bu nl kente geziler dzenlediler. Dnyann en byk ve olaanst binalarndan biri saylan belediyenn yapmna baland. O yllarda kent bolluk iindeydi. Kentlilerin duyduklar gurura, zellikle yap sanat ve yontu alanndaki baarlara ince bir lik anlay da ekledi ve bylece hzla gelien kent ilerici ve beenilen bi r bayapta dnt. Olaanst gzellikte parklarn geni, yeil, bir kuakevreledii kent merkezindeki yaplarn tm kibar bir grnt veren ak gri renkte tatan yaplmt. Bu emberden sonra sokaklar ve evler, bir ze gibi gittike alarak dzlklere dalyor, yzlerce odas, avlusu ve salonu olan bir mze, kentin ilk gnden o gne dek geirdii tarihsel evreleriyor ve oray gezen yzlerce insan bylyordu. Yapnn giriindeki ilk avlu, gr bitkileri, hayvanlar, ilk yoksul barnaklar, yollar ve ilkel tesisleriyle,in eski haline dntrl, mt. Kentin genleri buralar coku iinde dolarken, kentin adrdan, tahta barakalardan, eri br patikalardan, genilk kent caddelerine uzanan tarihini izliyorlar, renciler, retmenleri eliinde gelip gelimenin ve kalknmann olaanst kurallarn ve kabalktani r zevke, hayvanslktan insanla, ilkellikten iyi eitim grmeye, yoksunluktan bollua ve doadan reticilie nasl geildiini reniyorlard.

n sonraki yzylda kent en parlak dnemini yaad ve giderek zenginleti ve ayak takm kanl bir devrim amalayana dek bu byle srd. Kentten kilometre uzaktaki byk petrol tesislerini atee verdiler; bu alandaki kylerin, binalarn ve fabrikalarn ou yand ve oturulamaz duruma geldi .n iinde de kymlar, zulmler yaand.

her eye karn ayakta kalmay baard, zamanla kendini toparlad, ama yeniden gemiteki canl yaantsna kavuamad ve bu durgun sre iinde,a, denizin kar kysnda anszn yeni bir kent douverdi. Bu kent, bitip tkenmek bilmeyen bir bollukla, vermeye hazr verimli


33/167


34/167

lmaya yz tutmu, yerini kt taklitleri almaya balamt.

k komu kentler yok olal ok zaman olmu, terk edilmi

lara dnen bu yerlerde ingeneler ve hrszlar barnmaya balamt.

en bi r deprem oldu. Kent zarar grmedi, ama nehrin yata deiti, sszlam topraklarn bir blm batakla dnt, bir blm de kuraklat.ski ta kalntlarnn ve da evlerinin bulunduu dadaki o eski yzyllk orman giderek aalara doru yrmeye balad. Geni arazinin sszlnve ilerleyerek, topraklar blm blm yeil emberinin iine ald. Bir yerdeki bir batakl uuk yeil rengiyle rtt, baka bir yerde de bi r ta

ntsn gen ve taze ine yaprakl aalaryla rd.

nda, kentte doru drst oturan kimse kalmad. Kentin tek sakinleri, eski saraylarda barnan, clz keilerini eski bahelerde ve sokaklarda besleyenz ve i lkel bi r ayaktakmyd. Tm yre, bataklk olduundan beri stmadan ve bakmszlktan perian bir duruma gelmiti. Son yerleenler de yaktan ya da bi lgisizlikten ldler.

amanlar dillere destan olan eski belediye binasndan geriye kalan ta yn yine de grkemli ve yksek grntsn yitirmemiti ve her di lde sylenenrde ve oktan harap olmu komu lkelerin yozlam kltrlerinde hl bir deyim olarak geiyordu. Kentin ad, arada srada grkemli bir hayaletocuk masallarnda ve hznl oban trklerinde deitirilmi ve arptlm olarak ortaya kyor, yeni ada kltrleri gelimi uzak lkelerinlar, eski kente tehlikeli keif gezileri dzenliyor, renciler harap kentle ilgi li cokulu tartmalara giriyorlard. Dendiine gre, kentin kaplar somand ve mezarlar deerli talarla doluydu.

ede yerlemi ger kkenli rklarn, eski destanms alardan bu yana ne olduu bilinmeyen bir by sanatndan arta kalanlar orada gizlediklerintisi dolap duruyordu.

orman, dalardan dzle inmeyi srdryor, oluan gller ve rmaklar kendilerine yol ayorlard. Orman ilerliyor, tm topraklar ve eski sokak

larndan, saraylardan, tapnaklardan geriye kalan ykntlar gcne


35/167

rdu. Tilkiler, sansarlar, kurtlar ve aylar bu terk edilmi

sahipleri oldular.

ir ta bile ayakta kalmam, eski ykk bir sarayn zerinde, bir yl nce ilerleyen ormann ncs ve simgesi olan gen bi r am aac duruyor ve artkn da ilerde olan gen aalara bakyordu.

di i leri!" diye bard bir aakakan, bir aacn gvdesini gagalayarak. Genileyen ormana bakt ve bu topraklarn zerinde yeeren olaanstmeden pek honut kald.

0)


36/167

KTOR KNLGE'NN SONU

isede retmenlik yapan Doktor Knlge, gen yata emekli olmu, kendini dilbilime vermiti; eer solunum darl ve romatizma gibi dertler gmasayd, yalnz sebze ve meyveden oluan bir rejime girmesine neden kalmayacak ve bylece ne vejetaryenlikle ne de vejetaryenlerle uzaktanndan bir ilgisi olacakt. Rejim salna o denli iyi geldi ki, alk olmad deiik evrelerden ve kiilerden ve bu kiilerin lkelerine sk olmasek zorunda kalmaktan hi holanmad halde, yln birka ay-* n genellikle gney lkelerinden birinde, bir salk merkezinde ya da bir pansiyrmeye balad. *

ok yln ilkbaharn, yaz ban ve ara sra sonbaharn bile Fransa'nn gney kylarndaki rahat pansiyonlarndan birinde ya da Maggiore Gl'nnnda geirdi ve oralarda deiik insanlarla, yalnayak dolaan uzun sal havarilerle, oru tutan fanatiklerle ve yemek dkn vejetaryenlerle tanek dkn vejetaryenlerle arkadalk kurduu bile oldu, ama kendi midesi ar yemekleri kaldrmad iin yalnzca basi t sebze yemekleri ve mrinden anlayan alakgnll bir tat dkn olmakla yetiniyordu. nne koyulan her yeil salatay yemezdi ve bir Kaliforniya portakaln bir italakal niyetine o gne dek yememiti.

nda vejetaryenlik onu pek ilgilendirmiyordu. Onun iin yalnzca bir tedavi yntemiydi. Onu asl ilgilendiren onun gibi her dilbilimcinin ilgisini a bir konuydu. Vejetaryenlik alannda retilen, rnein, vejetaryen, vejetan, vejetabilist, i

nenler, frugiforlar ve kark beslenenler gibi olaanst szcklerdi.


37/167

ola kendini adamlarn kulland dile gre, doktor kark beslenenlerdendi, nk yalnz meyve ve i sebze deil pimi sebze ve yumurta dae iiyordu. Gerek bir vejetaryenin ve zellikle yalnz i besinle beslenenlerin gznde bunun dehet verici bir durum olduundan da haberi yoalarnn, kendi savlarn savunmak iin girdikleri fanatik tartmalardan uzak dururdu. Bunlarn bazlar kendi inanlaryla gurur duyuyorlard, rnAvusturyallar gibi kartvizit bastranlar bile vard.

Knlge'ye, kark beslenenlere yalnzca aznn tadyla katlmak yetiyordu.

a nce de deindiimiz gibi Knlge, bu insanlarla pek uyuamyordu. Krmz yz, tombulca bedeni ve sakin grnmyle onu kendilerine zgik inanlarn izleyen, genellikle bir deri bir kemik, uzun sal, garip .giyimli ve mnzevi bakl tam vejetaryen mritlerin, azizler ve aydnlanm

de ayrmsamak kolayd.

ge dilbilimci ve vatansever bir insand. Birlikte olduu vejetaryenlerin ne insanlkla ilgi li dncelerine ve toplumsal reform isteklerine ne de toilerini soyutlamalarna katlyordu. Grn yle sradand ki, Locarno ya da Pal-lanzo stasyonu'nda ya da iskelesinde, sebze azizlerinin kokusuzaktan alan Bat tipi otellerin hizmetlileri, hi kuku duymadan ona yaklayor ve byle akl banda grnen bir adam, bavulunu Thalsia, Cereonte Verita gibi konaklama yerlerinin hizmetlilerine verip onlarn da bunu eee yklemelerine ses karmaynca arp kalyorlard.

eye karn, Knlge, bir sre sonra, bu denli yabanc bir ortamda kendini rahat hissetmeye alt, iyimser bir insand o, neredeyse bir yaamtsyd. Drt bir yandan gelen bitki yiyenlerin arasnda, taze salatasn ve eftalisini, keskin baklaryla hemen grp kark beslenmesine deini inancn savunmaya kalkan bir fanatie ya da pirin tanelerini inerken hi kimseyi nemsemediini gsteren dindar bir Budiste aldrmadanz yanakl bir barseverle, rnein bir Franszla huzur iinde sohbet ederek yiyebiliyordu.


38/167

erden bir gn, Doktor Knlge, ilk nce gazeteden, sonra da oraya giden tandk evresinden, uluslararas byk bir vejetaryen derneinin Anado bir arazisi olduunu ve dnyadaki tm vejetaryen yoldalar uygun cretler karl orada kalmaya ya da yerlemeye ardn rendi. Bu dean, Fransz ve Avusturyallardan oluan bir bitki yiyici topluluunca kurulmutu ve amac dnyann herhangi bir yerinde onlar destekleyenleri ve raya getirip kendi dini, lkesi ve ynetimi olan bir devlet kurup kendi inanlar dorultusunda doaya yakn yaamalarn salamakt. Bu ama iang yeri olarak Anadolu seilmiti.

larnda, 'Vejetaryenlik, vejetaryenler gibi yaamak, plaklk kltr ve yaam reformlar' gibi deyimler kullanyorlar, yle ok propaganda yapekici vaatlerde bulunuyorlard ki, sonunda bu cennetten gelen zlem dolu sese Bay Knlge de kar koyamad ve ertesi sonbahar iin bavurdu

erde bol ve ok taze sebze i le meyve yetitirilecek, byk ana binann mutfa, 'Cennetin Yolu'nun kurallar n yazan kiilerce ynetilecek ve enrada, dnyann alayc baklarndan uzak bir yerde yaama olana salanacakt. Her tr vejetaryenlik ve giyimde reform zgrd; tek yasak da eydi.yann drt bucandan uyumsuzlar, Anadolu'daki bu yerde doaya yakn bir yaamla, sonunda biraz huzur bulmak, biraz da oraya akn akm gelen m arayan insanlara inanlarn ve yntemlerini retmek iin geldiler. Bunlarn arasnda kendi dinlerinden kaan rahipler ve vaizler, sahte Hindulimcileri ve dil retmenleri vard. Masaj yapanlar, hipnotizmaclar, sihirbazlar ve lokman hekimleri de. Bu olaand toplulukta zararsz kk

nclarn dnda ok byk ktlar ve kt insanlar pek yoktu, nk burada byk karlar sz konusu olamazd. Gelenlerin ounun, bitkiylenenler iin ok uygun bir yer olan gneyde kendi yaamlarn srdrmekten te bir amalar yoktu.

ve Avrupa'da, yoldan km gzyle baklan bu insanlarn ounun, birok vejetaryene zg bir kusurlar vard, o da almaktan pek holanma, zevk, g 48

lence peinde komuyorlar, yalnzca ok alma ve bask olmadan alakgnll bir yaam srmeyi arzuluyor-lard.

ardan bazlar, vaaz veren kurtarclar, mucize yaratan lokman hekimler ve onlara hogryle bakan zengin yoldalarnn kap tokmaklarn parlatpkuru kazanan temizlikiler olarak Avrupa'y batan baa yryerek buraya gelmilerdi. Knlge, Quisisana'ya vardnda, arada srada onu Leipz

et edip dilenenlerden bazlaryla karlat.en nemlisi de vejetaryenler dnyasn!, en byk ncleriyle tanma olanan buldu. Uzun, dalga dalga sal ve sakall, yank tenli, beyaz entar

aletli ya da ak renk ketenden spor giysiler iinde adamlard bunlar. Tevrat'tan km gibi dolayorlard. Baz saygdeer olanlar da patiska bealarna dolam, yar plak, kendi ilerinin peindeydiler.

lamalar, hatta topluluklar olumutu. Frugiforlarm, alk orucu tutan mnzevilerin, Teosofistlerin ve a tapanlarn ayr yerleri vard. Amerikalamber Davis'in yandalar, ona duyduklar saygnn bir simgesi olarak bir tapmak yapmlar, Neo-Swedenborgcular da ayinlerini belirli bir salor olmulard.

or Knlge, ilk nceleri bu ilgin toplulukta sklganlkla dolayordu. Bad eyaletinden, Klauber adnda, eski bir retmenin katksz bir gney lea halklarna Atlantis'te olan biteni anlatan konferanslarna katld, sonra da gerek ad Beppo Cinari olan ve yllarca uratktan sonra kalp atlai gcyle te bire indirebilen Yogi Vishinanda'y aknlkla izledi.

opluluk Avrupa'da bir yerde olsayd, sanayinin ve politik yaamn ortasnda bir akl hastanesi ya da olaanst bir gldr izlenimi verebilirdi. O

arn tm, bu Asya lkesinde olduka anlalabilir ve olas geliyordu insana. Yeni gelenlerin bazlarn, ellerinde iekler, karlatklar kiileri byle selamlarken ya da sevin gzyalar iinde dolarken gryor; aydnlk, gle yzlerinde en byk arzularnn gereklemesinden doanuluu okuyabiliyordunuz.

allar

gin grup tartmasz Frugiforlard. Bu grup, her t\ tapmak, barnak ve rgt yadsmt. Tek amalar olabildiince doaya yakn olabilmek, mleriyle, toprakla btnleebilmekti. Gkyznn altnda yayorlar, aa ve fundalktan topladklar yemiler dnda bir ey yemiyorlar ve br aryenleri kmsyorlard. Onlardan biri Doktor Knlge'nin yzne, pirin ve ekmek yemenin, et yemek gibi bir alaklk olduunu ve kendileriaryen diyen st ienlerin, iki ien birinden ya da bir sarhotan ayrm olmadn syledi.

iforlarn nde gelenleri iinde en saygdeer olan, bu yolun en inanl ve baarl temsilcisi Jonas Karde'ti. Kalalarna, kll bedeninden pek aymeyen bir bez dolamt. Aa tepesinde tahtadan yapma kck bir kulbede oturuyor ve bu al rp arasnda byk bir beceriyle dolatlyordu. Ayak parmaklar hi de olaan olmayan bir biimde geriye doru kvrlmt, tm varl ve yaantsyla insann hayal edebilecei en st rl doaya dn tamamlamt. Baz alayclar ona kendi arala- ^ rmda

l' adn takmlard, ama genelde tm blge halk ondan hayranlk ve saygyla sz ediyordu.

nl i beslenen, konumay da yadsmt. Kadn erkek, tm mritleri kulbesinin evresinde sohbet ederken, o onlardan yksekte bir dalda oturetlerini k-rarcasma srtr ya da aalayc bir glle gler, tek sz etmez, kendi dilinin doann tartlmaz dili olduunu, ilerde tm vejetaryenya dnk insanlarn dnya dili olacan davranlaryla anlatmaya alrd. Her gn birlikte olduu en yakn mritleri onun ineme ve ceviz soyt stne verdii dersleri izleme zevkini tadarlar, giderek gelien olaanst yntemlerine hayran kalp gurur duyarlar, ama te yandan onu yaknedecekleri iin hznlenirlerdi, nk byk bir olaslkla, ok ksa bir sre sonra doayla tam btnleecek ve z vatan olan dalarn vahi doecekti.

hayranlar, yaam evrelerini tamamlayp insan olmann zmn geriye dnmede bulmu olan bu varla Tanrsal bir sayg gsterilmesini nerdabah, gne doarken aataki kulbesine gidip mezheplerinin ayi-50

ilahilerle baladklarnda, kutsanan kii, bir daln zerinde grnd, kard bezi alay ederek havaya frlatt, sonra da dua edenleri sert kozalakmuruna tuttu.

m doktorun alakgnll ruhu, nedense bu kusursuz Jonas'a, ani gorile kar d. Ve etar en dn a gr ve bu fanatik sra d aratklara kar


39/167

e bastrd ne var ne yoksa, onu grdnde fena halde ortaya kyor, kendi lml vejetaryenliini bile alayclkla dnmesine neden oluyorduas olmayan retmenin yreinde, insan olmann gururu anszn, hastalkl bir biimde kabaryor, deiik dnen birok insana ses karmadanla dayanan bu insan, kusursuz yaratn kulbesinin nnden nefret ve fke duymadan geemiyordu. Daim zerinde oturup yandalarnn, saygnlarn ve ona kar olanlarn tmne, ayn ilgisizlikle davranan goril de, nefretini igdsel olarak alglad bu insana kar giderek artan hayvanduymaya balamt.

ge, bir ay sonra bu eyaletten ayrlp artk evine dnmeye karar verdi. Il l bir dolunay gecesinde, evrede dolarken ayaklar onu bilinsizcetaki kulbenin olduu yere srkledi. Salnn yerinde olduu, ama kendi gibi olan sradan insanlarn arasnda olduu zamanlar zlemle anmsmutlu olduu eski gnleri dnmenin etkisiyle rencilik yllarnda yine bi linsizce rendii bir arky slkla almaya balad.

ada, sesten sinirlenip lgna dnen orman adam allar atrdatarak ortaya kt,ve elinde saa sola tehdit edercesine sallad kaln bir sopaylantiye km adamn karsna diki ldi. aran doktor o denli fkelendi ki kamak yerine artk dmanyla hesaplama zamannn geldiine karar t kt glmseyerek eildi, sesine olanca alay ve aalamay katarak, "zin verirseniz kendimi tantaym. Adm Doktor Knlge," dedi.

demez de, goril fkeli bir lk atarak elindeki sopay att, pek de gl olmayan doktorun zerine atld ve onu orackta o rkn elleriyle bouoru ertesi sabah buldular. Bazlar ne olup bittiini anlar gibi oldu, ama hi kimse, her eye ilgisiz, dalnda oturup ceviz soyan Jonas'a bir ey

maya cesaret edemedi.

ncnn cen-


40/167

geirdii srede arkada olduu birka kii , onu yakn bir yere gmdler ve mezarnn bana zerinde 'Almanya'dan Dr. Knlge-Kanknenlerden' yazl bir levha diktiler.

civarnda)


41/167

EL DU

rencisi Martin Haberland, 17 yanda zatrreeden ldnde herkes byk bir zntyle onun ok yetenekli bir gen olduundan sz etti veseydi yetenekleriyle ne ok para pul ve baar sahibi olurdu diye hayfland.

zel ve yetenekli gencin lmne benim de zldm bir gerek.

biraz da canm sklarak. Anlalan dnyada yetenek ylesine bol ki doa bunlar byle bol keseden databiliyor diye dndm. Oysa doannncelerimize pek aldrd yok. Bugnlerde evrede yle ok yetenek var ki yaknda herkes sanatlarmzn meslekta olacak, evrede sanatyan kimse kalmayacak.

edenle gencin lmne bir anlamda ok da zldm sylenemez, nk lmekle kendini zarardan korumu oldu. En iyinin ve en gzelin elindac bir biimde alnmasnn kanlmazlndan da.

u, salkl ve iyi bir anne-babaya sahip olarak 17 yama gelen ou insan, yaamnn gzel yllarn geride brakm olur ve yaam sona ererse, brn verdii basklara, kt deneyimlere ve lgn yaamn derinliklerine dalarak yaam bir Beethoven senfonisine dnmez, ama Haydn'm kmzii paras olabilir. Bu da birok insana nasip olmayan bir eydir.

erland olaynda, gencin yaayabileceinin en gzelini yaadndan, bu denli dnyasal olmayan bir mziin bir blmn iine sindirdiinden vseydi yaamn ona armonisi olmayan bir mzikten te bir ey vermeyeceinden kesinlikle eminim. rencinin mutluluunun yal-53

a dnde olmas saflk saylmamal, nk insanlarn ou dlerini yaamlarndan daha gl duyumsarlar.

alnn ikinci, lmnden de gn nce, renci Martin Haberland ateler iinde yanarken bir d grd.

as, dte, elini omzuna koydu ve, "Bizden artk fazla bir ey renemeyeceinin bilincindeyim. yi ve nemli bir insan olup sradan olmayan bi

uluu kazanmalsn. Bu da ailenin yannda olmaz. Beni iyi dinle. lk nce Bilin Da'na k, sonra eyleme ge; sonra da sevgiyi bul ve mutlu ol,as son szleri sylerken sakal daha uzun, gzleriyse daha iri grnyordu. Bir anlna yal bir krala benzemiti. Sonra, olunu alnndan pt veesini syledi.

saray merdivenlerini andran gzel, geni merdivenlerden inip soka geti ve tam kentten ayrlmak zereyken annesiyle karlat.

si ona seslendi ve, "Martin, demek ki bana allahasmarladk bile demeden gidiyorsun," diye yaknd. Martin ok kt oldu ve ok utand.. Onunn sanyordu. Oysa annesi anmsadndan ok daha gen ve gzel, dipdiri nnde duruyordu.'' Onu perken kzard, nk annesi neredeyse gz tazeliindeydi. Onu yeniden pmeye cesaret edemedi. Karmakark duygular ve dnceler iinde oradan telala ayrlrken annesi Martin'e ogibi saran aydnlk, mavi bir bakla bakt ve onu onaylarcasma ban sallad.

in dnda, karayolunun ve vadiye alan dibudak aal yolun yerine bir liman bulunca hi armad Martin. Limanda, bakra alan renktekienleri, altn rengi gkyzne doru uzanan ve ok sevdii Claude Lorraine'in resimlerini andran ok byk eski bir yelkenli gemi duruyordu. O'na gtrecek olan gemiydi bu.

yelkenli gemi ve altn rengi gkyz anszn kayboldu ve bir sre sonra renci Haberland kendini karayolunda, kzl gnbatm renginde uzak bdoru yrrken buldu. O yol aldka uzaktaki da sanki ondan daha da uzaklayordu. yi ki yannda retmeni Profesr Seidler yryordu ve

can bir tavrla, "Burada 'ablativus abso-lutus'tan1 te bir yap yoktur. Yalnzca onu kullanarak bek-1 Ablativus absolutus: Dilbilgisi terimi (fiilimda 'tmyle bamsz olma' anlamnda kullanlm. (ev.) 54

edik bir anda 'medias in res'e ulaabiliriz," dedi. retmeninin dediini hemen yapt ve yle bir 'ablativus ab-solutus' deneyiminden geti ki,miinin belirli dnemlerini ve tm dnyann gemiini iinde duyumsad, ama sonra anszn gemi tmyle yok oldu ve her ey o na ve aydnlkcee dnt. Daa ulamt artk.

nda da ona artk, 'sen' demeye balayan Profesr Seidler duruyordu. Haberland da ona 'sen' diyebiliyor ve ona z babasy-masma gveniyordesr konutuka babasn andryor, rencinin babasna duyduu sevgiyle bilime duyduu sevgi btnleiyor, ikisi de glenip gzelleiyordu. up dnrken ve evresinde o kadar ok renilecek ve alacak ey olduunu yeni yeni alglarken babas yan banda, "Tamam artk, evrenebilirsin," dedi.

ey tanmlanamaz bir akla kavumutu. Dnyadaki her ey uyum iindeydi ve gne gibi prl prl parlyordu. Ruhunun derinliklerinde, annesn ldn ve lm olmasna karn nasl yaamn srdrdn, insanlarn grnm, davran ve dillerindeki ayrma karn ayn kkten geldiklan kardei olduklarn, skntlarn, aclarn ve irkinliin gerekliliini, tm bunlarn Tanr'nm istei ya da zorlamas olduunu ve insanln grevinar iyiye ve aydnla dntrerek, dnyann dzenli ve mutlu bir yer olmasn salamak olduunu sezinledi. Bilin Da'nda olduunu ve akllandnlikle anlaynca, greve arldn duyumsad. Oysa son iki yldr deiik meslekleri dnm, hangisini seeceine bir trl karar verememihi kukusu kalmamt. Yap ustas olacan biliyordu. Bunu bilmek ve bu konuda hi kukusu olmamak olaanst bir duyguydu.

zn beyaz ve gri talar, kalaslar, makineler ve ne yapacaklarn bilemeden bekleyen iiler belirdi. Oysa Martin ne yapmas gerektiini ok iyi bde projeler tutuyor, aklamalar yapyor, saa sola buyruklar veriyor, ellerini iyi kullanyordu. Ne istediini sylemesi ve ban sallamas yetiyornlar hemen kouyor, talar kaldryor, yk arabalarn itiyor, demir ubuklar dyor, ta bloklar dzeltiyor ve ne yapacaklarn bildikleri bir iteias in res: Yaamn iinde olma. (ev.) 55

lar iin mutlu oluyorlard. Yap ustas Martin'in gl istei tmnn gzlerine ve ellerine gemiti. Bina ykseldi; atlar, avlular ve kavisliereleriyle cokulu, ama abartsz bir gzellik sergileyen hir saraya-dnt. Dnyadaki hznn, huzursuzluun ve bkknln yok olabilmesi iin beyin yaplmas gerekliydi.

bittiinde, Martin'i uyku bast. Eskiden olduu kadar dikkatli olamyor, yalnzca evresindeki mzik ve kutlama seslerini duyabiliyordu. Az bur ve gl bir istekle derin ve gzel bir yorgunlua kendini teslim etti. Annesi gelip elini tuttuunda yeniden bilinlendi ve annesinin onunla birli lkesine gitmek istediini anlad. Bilin Da'ndan ve bitirdii saraydan gelen aydnln ve tmyle arnm vicdannn dnda, yaad ve yaptunuttu ve bu olculukta suskunlat, umutla bekler oldu.


42/167

si glmseyerek elini tuttu ve karanln younlat bir daa trmanmaya baladlar. Annesinin mavi giysisi giderek canl rengini yitiriyor, vadmavisinin iinde belirsizleiyordu. Bunu grnce, artk annesinin yannda olduuna gvenemez oldu. Hzn kt zerine. Binay yaparken ve dinlenirken yapt gibi gerek bir istekle alamaya balad. Oysa hi ac duymuyordu.

yalar ona bir insann yaayabilecei en ho deneyimle kar karya olduunu duyumsatt. Bunun ne olduunu anlamak istiyordu.

unda sevgi olduuna karar verdi. lme benziyordu sevgi; ondan te bir ey de yoktu. Baka hibir eyin izlemedii bir doyumu ve bir geceyiiyordu.

ar dnrken, her ey deiti. Aadaki derin vadiden olaanst gzellikte bir ezgi duyuldu. Martin imenlerin zerinden muhtarn kz Bayaler'in kendisine doru geldiini grd ve anszn ona k olduunun bilincine vard. Kzn yz her zamanki gibiydi, ama giysileri deiikti, esknlarn giysilerini andryordu. Kz iyice yaklatnda aydnlk gkyznn l l yldzlarla dolu olduu ama baka hibir eyin grlmedii bir g

ad.


43/167

geldi, Martin'in nnde durdu ve onu beklermie-sine, dosta glmseyerek, "Demek geldin?" dedi.

t, annem bana yol gsterdi," diye yantlad Martin. "Her eyi tamamladm. Yapmam gerekili olan byk evi de. Orada senin oturman gerekiyorld. Ergin bir insan gibi dnceli ve hznl grnyordu. Bir anne kadar da ana.

in ellerini kzn omuzlarna koydu ve, "imdi ne yapmam gerekiyor?" diye sordu. Kz eildi ve gzlerine ylesine yakndan bakt ki, Martin rkgibi arpyor, alev alev yanyordu. Kzn sakin, iri gzlerinden ve onlarn ardndaki altn sisin iindeki yldzlardan baka hibir ey gremiyordu

l kz, dudaklarn Martin'in dudaklaryla birletirdiinde gencin tm benlii eridi ve tm direnci tkendi. Onlar saran mavi karanlktaki yldzlarer oldular. Martin evresindeki dnyann ho bir mzikle nladn ve hareket ettiini sezinliyor, bir insann duyumsa-yabilecei en tatl eyi, se yaadn anlyordu. Dudaklarn kzn azndan ekemiyor, dnyada baka hibir eyi arzulamyor ve kz, kendini ve her eyi bu ezginin iindyordu. Bann dndn duyumsad, gzlerini yumdu ve artk ne eylemin, ne zamann, ne de bilincin onu beklemedii, daha nceden belirlenman sonsuzlua utu.

1)

T DUU

bakalm," dedi babam ve bana kk, kemie benzer bir flt verdi.

bunu ve uzak lkelerdeki insanlar, ezgiler alp mutlu ettiinde yal baban anmsa. Dnyay grp bir eyler renmenin zaman geldi de geti bu flt yaptrdm, nk akln fikrin ark sylemekte, baka bir ey yaptn yok. Yalnz unutma, hep gzel ve iyi ezgiler al, yoksa Tanr'nm san

ii bu yetenei bouna harcam olursun."

ili babacm aydn bir insand, ama mzikten pek anlamazd.

el, kk flt flemenin her eyi zmleyeceini sanyordu.cna kar kmak istemedim.


44/167

bana, "Oraklara yemeklerini gtrmem gerekiyor. Ya sen, nereye kadar gideceksin?" diye sordu. Sonra yanmda yrmeye balad.

nyaya," dedim. "Babam yollad. nsanlara flt almam arzuluyor, ama pek beceremiyorum, renmem gerekli."

mek yle. Peki ne i yaparsn? nsanlar bir eyler yapmak zorundadrlar."

bir ey bilmem. Yalnzca ark sylerim."

tr arklar?"

tr. Sabah iin, akam iin, aalar, hayvanlar ve iekler iin de. rnein, u anda ormandan kagelen ve oraklara yemek gtren gen bir k

gzel bir ark syleyebilirim."ekten mi? Haydi, sylesene."

r, ama adn ne senin?"

gitte."

de, o zaman ona, hasr apkal gzel Brigitte'in arksn syledim. Sepetindekileri, ieklerin onu nasl izlediini, bahe itindeki maviahaieinin ona doru nasl uzandn ve daha ne varsa tmne deindim. tenlikle dinledi ve beendi. Ona a olduumu syleyince sepetinin kaldrd ve benim iin biraz ekmek kard. Hem yiyip hem de hzl hzl yrdm grnce, "Yrrken yemek yememeli," dedi. "nsan ika yapmamal."

enlerin zerine oturduk. Ben ekmeimi yerken, o da yank tenli ellerini dizlerinin zerinde kavuturup beni izledi.

diimde, "Bana bir ark daha sylemek ister misin?" diye sordu.

rim. Ne olsun?"

gilisi kendisini brakt iin hznlenen bir kzn arksn syle."

nu syleyemem, nk ne olduunu bilmiyorum," dedim. "stelik bence insan hznl olmamal. Babam, 'Her zaman ho ve sevgi dolu arklar emelisin,' dedi. 'stersen sana guguk kular ya da kelebeklerle ilgili bir ark syleyebilirim.'"

gi nedir, bilmez misin?"


45/167

gi mi? Bilirim, en gzel eydir o."

un zerine, ark sylemeye baladm. Ezgilerimde krmz gelincikleri seven ve onlarla oynayp coan gne n, eini bekleyen, ama geldiindenrcasna kap umaya balayan dii ispinoz kuunu, kahverengi gzl kz ve kzn ark syleyen genle karlatnda ona ekmek vermesinitm. Gencin artk ekmek yerine bir pck istediini, onun kahverengi gzlerine bakmay arzuladn ve o glmeye balayp dudaklaryla azn rusmayacan da ekledim.

itte eildi, gzlerini yumdu ve dudaklaryla beni susturdu.

erini yeniden atnda, yaknmdaki bu altn yldzlarda kendimin ve birka tane de beyaz kr ieinin yanssn grdm.

nya gerekten gzel. Babam haklym," dedim. "Gidecein yere kadar sana yardm edeyim."tini aldm. Yrmeye baladk. Admlar benimkine uyuyordu.

si de. Ormann sesi, dadan bize doru esen bir meltem gibi ho

ordu. O gne dek, byle mutlu dolatm anmsamyorum. Ezgiler dolup taana dek sylemeyi srdrdm. Vadinin, dan, imenlerin, aaaklarnn, rman ve yeilliklerin yle ok anlatacaklar vard ki yetiemiyordum.

ndm ki, dnyann binlerce ezgisini ayn anda syleyebilsem, imenleri, insanlar, bulutlar ve bunlara, yeillikleri, am ormanlarn, hayvanlar, dadenizleri ve u andaki tm ezgileri de katp iimde ezgiye d-ntrebilsem o zaman ulu Tanr olurdum. Her bir ezgi de gkyznde parlayan bir .

a kadar, bunun bilincine varamadm anlaynca ok ardm ve suskunlatm. Brigitte durdu, elimdeki sepetinin sapn tuttu ve,

adan yukarya doru gitmeliyim," dedi. "Bizimkiler orada, yukardaki tarladalar. Birlikte gidelim mi?"

inle gidemem," dedim. "Dnyaya almam gerekiyor. Ekmee ve pce teekkrler Brigitte. Seni hi unutmayacam."

tini ald, kahverengi glgelerle evrili gzleriyle bana baktktan sonra gzlerini yere indirdi ve dudaklar bir kez daha dudaklarm buldu. p oe hotu 60

utluluktan neredeyse hznlendim. "Salcakla kal," diyebildim yalnzca ve hzl hzl yoldan aaya doru yrmeye baladm.

ar ar yamac trmand, ormann kysndaki aaya doru eik kayn aalarnn y

Masallar Hermann Hesse

Documents