MARCELVANASSEN,GERBENVANDENBERG
PAULPIETERSMA
NHỮNGMÔHÌNHQUẢNTRỊKINHĐIỂNKEYMANAGEMENTMODELS
BảnquyềntiếngViệt©2011CôngtySáchAlpha
TrịnhMinhGiang,NguyễnPhươngLandịch
NHÀXUẤTBẢNKINHTẾQUỐCDÂN
Tạoebook:TôHảiTriều
Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com
LỜIGIỚITHIỆU(ChobảntiếngViệt)
NhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnlàkếtquảhoạtđộngcủaBerenschotvàcácchuyêngiatưvấn,tậphợp60môhìnhquảnlýđượcsửdụngthườngxuyênnhất.Berenschotlàmộttổchứctưvấnđộclậpvớikhoảng450nhânviên,vốncótruyềnthốngvềviệcứngdụngvàpháttriểncácmôhìnhquảnlý.Tậphợp60môhìnhđókhôngchỉđơnthuầnlàmộtdanhsáchcácmôhìnhtốiưumàcònxácđịnhrõsựđadạngvàkhácbiệtgiữacácmôhìnhđangđượcápdụngphổbiếntrênthếgiớihiệnnay.
Cuốnsáchnàymangđếnchobạnđọcmộttầmnhìnbaoquátvềhoạtđộngcủacáctổchứckinhdoanh,đượcchiathànhbahoạtđộngcơbảntươngứngvớibaphần:
•Phần1:Cácmôhìnhchiếnlược.Giúpcáctổchứcphântíchvàhoạchđịnhvịtríchiếnlượccủacôngty,trảlờicáccâuhỏivềchiếnlượcnhư:phạmvi,địnhhướngpháttriểncủacôngtytrênthươngtrường;xácđịnhvàđánhgiáthứtựưutiêntăngtrưởngtrongdanhmụcsảnphẩmcủacôngty;...
•Phần2:Cácmôhìnhchiếnthuật.Đưaracácmôhìnhcóthểápdụngvàoviệctổchứccácquytrình,nguồnlực(baogồmcảnguồnnhânlực)trongcôngty,giảiquyếtcáccâuhỏi“làmthếnào”khiphântíchvàthiếtkếcáctổchứcxuấtsắc.Dựavàocácmôhìnhđó,cácdoanhnghiệpgiảiquyếtđượccácvấnđềcơbảnvề:tổchứccôngtyhiệuquả,phânbổcácchiphíhợplý,...
•Phần3:Cácmôhìnhsảnxuất.Cungcấpcácmôhìnhđượcsửdụngđểthayđổitổchứcvàgiúpthựchiệncáchoạtđộnghiệuquảnhất,đồngthờicòntốiưuhóacácquytrìnhvàhoạtđộngsảnxuấtcủacôngty.Chúngnhấnmạnhvàocáccâuhỏi“ai,làmgì,khinào”khiphântíchvàtănghiệuquảhoạtđộngtrongcáctổchứcưuviệt.Cácmôhìnhđưaranhằmgiảiquyếtcácvấnđềnhư:xácđịnhmụctiêucủacôngtydựatrênsứmệnhvàtầmnhìncủacôngtyđó,từđóđưaratầmnhìndàihạncủacôngty,hoặcnhấnmạnhvaitròbổtrợlẫnnhaucủamộtnhóm...
Nhưchínhcáctácgiảcũngđãnóitronglờitựachocuốnsách,cácmôhìnhđượcđưarakhôngnhằmcungcấp“mộtđơnthuốcđặctrịgiúpcáchệthốngquảnlývàtổchứctốt”.Vìvậy,cácmôhìnhnàykhôngphảiđểcáctổchức,côngtysaochépnguyêndạngrồiápdụngvàotổchứchaycôngtycủamình,
màtrướchết,cácmôhìnhđóchínhlàmộtthướcđođểhọtựđánhgiávềtổchức.Từcácmôhìnhcơbảnđượcđưara,cáccôngty,tổchứcdễdàngthấyđượchọđangtheođuổimôhìnhnào,cónhữngđiểmmạnh,điểmyếuvàcònkhiếmkhuyếtgì.Bêncạnhđó,việcđưara60môhìnhcănbảncũnggiúpdoanhnghiệplựachọnđượcmôhìnhtốiưuhoặcđiềuchỉnhlạitổchứcsaochohiệuquảnhất.
Cóthểhìnhdungkhimộtcôngtyđangtronggiaiđoạnxácđịnhchiếnlược,họcóthểthamkhảocácmôhìnhtrongphầnchiếnlượcđểxácđịnhxemcôngtyđangthựchiệntheomôhìnhnào:côngtysẽnhậnđịnhđượcmôhìnhnàogiốngvớimìnhnhấthoặcchínhxáclàmìnhđangthựchiệntheomôhìnhnào.Từđó,xácđịnhđượcđiểmmạnh,điểmyếucủamôhìnhđóđểkhắcphục,hoặcđiềuchỉnhmôhìnhđangápdụngchophùhợp.
Trongkhiđưaracácmôhìnhcơbản,cáctácgiảcũngphântíchrấtchitiếtcácưu,nhượcđiểmcủamôhìnhđó,nhữnghạnchếvàkhókhănkhithựchiệnnó.Điềunàygiúpcácdoanhnghiệpđưaraquyếtđịnhđúngđắnlàápdụngmôhìnhnàovàotổchứcvàkhaitháctốiưuđượcmôhìnhđó.
CuốnsáchnàycóthểcoilàmộtkimchỉnamchocácdoanhnghiệpViệtNamđangtrongquátrìnhpháttriển,cònchưacóđượcnhữngchỉdẫnbàibảnđểtổchứcmộtdoanhnghiệphiệuquả.
Việccungcấpcácmôhìnhhoạtđộnghiệuquảnàykhôngchỉgiúpchocácdoanhnghiệpmớiđivàohoạtđộngtìmđượcđườngđitớiđíchtrongthờigianngắnnhất,màcòngiúpcácdoanhnghiệpđãvàđangpháttriểnxácđịnhđượcvịthếcủamình,phântíchtìnhhìnhvàđiềuchỉnhtổchứcphùhợp,đểhoạtđộnghiệuquảhơnnữa.
Vàcũnggiốngnhưcáctácgiả,bằngviệcxuấtbảncuốnsáchnày,chúngtôimuốnchuyểntảiđếnđộcgiảnhữngkiếnthứchiệnhànhvềquảntrịvàđiềuhànhdoanhnghiệp,cũngnhưcungcấpthêmnhữngýtưởng,tầmnhìnvàcácmôtảhợplývàdễhiểuvềcácmôhìnhquảntrịđangđượcsửdụngphổbiếnhiệnnay.
AlphaBooksxintrântrọnggiớithiệucùngbạnđọc.
HàNội,tháng5năm2011
CôngtyCổphầnSáchAlpha
LỜITỰACácmôhìnhquảnlýkhôngchỉlàcôngcụchocácchuyêngiavànhàquảnlýmàtrướchết,chúnglàphươngthứcgiaotiếp.Cácmôhìnhquảnlýkhắcphụcđượcnhữngkhácbiệtbằngcáchtrừutượnghóavàcungcấpnhữnghiểubiếttoàndiện.Berenschotđãcótruyềnthốnglâunămtrongviệcứngdụngcũngnhưpháttriểncácmôhìnhquảnlý.Bắtđầutừnăm1938,thờiđiểmcôngtythànhlậpvàtiếptụcpháttriểnquanhiềunăm.Cácmôhìnhchothấysựđadạngtrongcácbộmônhọcthuậtkhởinguồn.Nhântốcủanhữnglýthuyếtkỹthuậtbanđầuvẫncònthấyhiểnhiệncũngnhưảnhhưởngcủacácmônkhoahọcxãhội.
PhiênbảnmớicủaNhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnnàyphảnánhlĩnhvựchoạtđộngcủaBerenschotvàcácchuyêngiatưvấncủamình.Cuốnsáchcũngchothấytầmquantrọngcủaviệccậpnhậtthườngxuyênkhicónhữngbướcpháttriểnmới.
TôixincảmơntấtcảcácchuyêngiatưvấnđãcungcấpnguồntưliệuchophiênbảnNhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnnàyvàchiasẻcảmxúcấyvớicáctácgiảcủaphiênbảntrước,FransStevens,WoutertenHavevàSteventenHave.Tôihoàntoàntintưởngrằngchúngtôisẽtiếptụcduytrìtruyềnthốngnàytrongtươnglai.
Giáosư–TiếnsỹTheoCamps
ChủtịchTậpđoànBerenschot.
Cácmôhìnhquảnlýđượcthiếtkếnhằmgiảiquyếtcácvấnđềvàtháchthứcchungtrongkinhdoanh.Đượcvậndụngtốtnhất,chúngsẽcungcấpmộtcáchnhìnmớivềtìnhhuốngvàđemlạimộtthayđổitíchcực.Cácmôhìnhcóthểđượcápdụngtheochiếnlược,chiếnthuậthoặctrongquátrìnhtácnghiệp.Mộtsốmôhìnhlàcáccôngcụgiảiquyếtvấnđề,đượcthiếtkếnhằmcảithiệnhiệunăngvàhiệuquả.Mộtsốkhácđượcthiếtkếnhằmgiảiquyếtnhữngvấnđềđặcthù,phátsinhtrongnhữngtìnhhuốngđặcthù.Rấttiếclàkhôngmộtmôhìnhquảnlýhaymộtnhómmôhìnhnàocóthểbảođảmmộtnhàquảnlýhaymộtnhàtưvấncóthểxửlýđượcvấnđềcủatổchứcmộtcáchkháchquanvớikhảnăngtốtnhất.Ngoàira,quánhiềumôhìnhkhiếncácnhàquảnlývàtưvấnbốirốitrongviệclựachọn.Dùvậy,cácmôhìnhcũngcungcấpnhữnggócnhìnthấuđáovàmộtcấutrúcphùhợpchoviệcraquyếtsáchđúngđắntrongkinhdoanh.Cáclýthuyếtvàmôhìnhquảnlýcó
thểgiúpchocácnhàquảnlývàtưvấncóđượcsựrànhmạch,rõràngtrongkinhdoanhbằngcáchgiảmtrừnhữngphứctạpvàbấtđịnhcóliênquan.
PhiênbảnđầutiêncủaNhữngmôhìnhquảntrịkinhđiểnđượcxuấtbảnnăm2003,vàothờiđiểmmànhữngđồngnghiệpkhảkínhcủachúngtôi(SteventenHave,WoutertenHavevàFransStevens)thấycấpthiếtphảicómộttrậttựsắpxếpcácmôhìnhhiệncócũngnhưrútramộtcáinhìntổngquátvềnhữngmôhìnhquảnlýđượcsửdụngvàđượcnhắcđếnnhiềunhất.Trongphiênbảnmớinày,chúngtôiđãbiêntậplạivàpháttriểnxahơncáinhìntổngquáttrướcđó.Chúngtôiđãxemxétcácmôhìnhcổđiểnvànổitiếngtrênthếgiới,vàkhámphárarằngkhôngphảitấtcảcácmôhìnhấyđềuđượcthườngxuyênsửdụngtrongthựctếkinhdoanhhàngngàynhưchúngtôitừngnghĩ.Mộtsốmôhìnhquálýthuyếtvàlạchậu;trongkhimộtsốkhácítđượcbiếtđếnhơnhoặcnhữngmôhìnhmớilạiđangđượcsửdụngphổbiếnhơn.Vìvậy,chúngtôiđãnângcấpphiênbảncũlêntới60môhìnhquảnlýđượcsửdụngthườngxuyênnhất.Cùngvớiphầnmôtảtómtắtmỗimôhìnhvàgợiýứngdụng,chúngtôicóđưaramôtảcáchsửdụngmôhìnhnhưthếnào.Đốivớicácđộcgiảmuốntìmhiểusâuhơn,chúngtôicũngcócácgợiýđọcthêmvà,khicầnthiết,cócácchúývềnhữnghạnchếvàthiếusóttiềmẩncủamỗimôhình.
Chúngtôiđiđếnlựachọncácmôhìnhcuốicùngsaukhiđãthamkhảoýkiếncủacácnhàquảnlývàtưvấntrongnhiềuchuyênngànhvềmôhìnhmàhọđangsửdụngtrongthựctếcôngviệc.Vìlýdođó,chúngtôiđịnhnghĩamộtmôhìnhnhưmộtcôngcụcóthểứngdụng(choquytrìnhhoặcchocácmụcđíchphântích)nhằmtănghiệuquảhoạtđộngkinhdoanhhàngngàybằngcáchcảithiệnphươngphápquảnlýcũngnhưhiệuquảhoạtđộngcủatổchức;hoặcgiảiquyếtnhữngvấnđềliênquan.Tàiliệuchúngtôibiênsoạnphảnánhnhữngýtưởngvàgócnhìnnhưnhững“côngnghệđãđượckiểmchứng”vàphầnlớnlàkếtquảcủanghiêncứuthựctiễnhơnlàlýthuyết.Dođó,tiêuchuẩnđểkếtluậnkhôngphảilàvấnđềmôhìnhđượclựachọnmangtínhkhoahọchaymangtínhkỹthuậtthuầntúymàlàliệumôhìnhđócóthựcsựđượcsửdụnghaykhông.
Cuốnsáchnàykhôngnhằmmụcđíchđưaradanhmục“Top60”môhìnhphổbiếnnhấthaynhữngmôhìnhquảnlý“siêuviệt”vàcũngkhôngnhằmmụcđíchđưaramộtđơnthuốcđặctrịgiúpchohệthốngquảnlývàtổchứctốt.Nhằmxácđịnhrõrànghơnsựđadạngvàchứcnăngcũngnhưsựkhácbiệttrongphạmvicủacủacácmôhình,chúngtôinhómchúngthànhsáuloạiphânbiệtnhưngcũngđôichỗcótrùnglặp(xinxemphần“Hướngdẫnđọcsách”).Bằngcáchnày,chúngtôinhắmtớiviệcđưamỗimôhìnhđơnlẻ
vàomộtphốicảnhriêngcũngnhưvàophốicảnhchungcủacácmôhìnhquảnlý.Chúngtôicũngmôtảtừngmôhìnhvàđưaracáinhìntổngquanvềcáchthứcvàthờiđiểmnênsửdụngchúng,nhằmgiảmthiểunguycơcácnhàquảnlýlựachọnmộtmôhìnhphổbiếnđượccoilà“siêuviệt”nhưmộtgiảiphápcuốicùngchonhữnghạnchếhiệncótrongtổchứccủahọ.
Mộtsốmôhìnhnổibậtđượcnghiêncứukhoahọckỹlưỡng,nhưngnhiềumôhìnhchỉđơngiảnlàbộnhớhỗtrợ.Đasốcungcấpcácphươngthứchữuhiệutrongviệchoạchđịnhcôngviệcthựctế.Cácmôhìnhđưaramộtngônngữchungđểcóthểsosánhhiệuquảvàtháchthứccũngnhưcáchgiảiquyếtvấnđề.Dùchứađựngnhữngđặcđiểmmangcảmhứngcánhânnhưngtrênhết,chúngcógiátrịthựctiễnrấtlớn(vàđượcsửdụnghàngngày)khiphântíchcáctìnhhuốngvàxácđịnhcáchànhđộngcóthểthựchiện.
Chúngtôithấythúvịvàcóphầntựhàokhigiớithiệutàiliệunày.Chúngtôihoàntoàntinrằngcácnhàquảnlývàtưvấnkhisửdụngcuốnsáchsẽcósựtrưởngthành,trítuệvàsựsángsuốtcầnthiếtđểđặtcácmôhìnhmàchúngtôigiớithiệuvàođúnghoàncảnhvàsửdụngchúngđểđưaracácquyếtsáchquảnlýhaycốvấnhợplý,sángtạovàcótầmnhìn.Chúngtôikhôngcóýđịnhcungcấpmộthiểubiếttổngthểvềtấtcảcácmôhìnhquảnlý.Mụctiêucủachúngtôilàtruyềntảitớiđộcgiảnhữngkiếnthứchiệncóbằngcáchcungcấpthêmnhữngýtưởngvàgócnhìncũngnhưcácmôtảhợplývàdễhiểuvềcácmôhìnhđangthựcsựđượcsửdụngthườngxuyên.
HƯỚNGDẪNĐỌCSÁCHNhữngmôhìnhquảntrịcơbảnmôtả60côngcụvàphươngphápquảnlýđươngđạicũngnhưgiảithíchmỗicôngcụđượcsửdụngvàứngdụngnhưthếnàovàoquảntrịkinhdoanh.Cóthểphânloạicácmôhìnhkinhdoanhbằngrấtnhiềucáchthứckhácnhau;chúngtôichọnhaicáchphânloạichínhtậptrungvàocáchdùngvàchứcnăng,baogồmviệcraquyếtđịnhquảnlý(chiếnlược,vậnhành,chiếnthuật)vàchứcnăngkinhdoanh(vídụnhưtàichínhhaytiếpthị).Theomụctiêucủacuốnsách,chúngtôinhómcácmôhìnhvàobaphần,tùytheolĩnhvựcquảnlýmàchúngđượcsửdụngphùhợpnhất:
•Phần1:Chiếnlược(địnhvị/mụctiêu).Cácmôhìnhnàycógiátrịkhiphântíchvàhoạchđịnhvịtríchiếnlượccủacôngtyvàgiúptrảlờicáccâuhỏichiếnlược.
•Phần2:Chiếnthuật(thiếtkế/tổchức).Cácmôhìnhnàycóthểđượcdùngtrongviệctổchứccácquytrình,cácnguồnlựcvànhânsựtrongcôngty.Chúngđưaracáccâuhỏiquantrọng“làmnhưthếnào”khiphântíchvàthiếtkếcáctổchứcxuấtsắc.
•Phần3:Vậnhành(thựchiện/thựcthi).Cácmôhìnhnàycóthểđượcsửdụngđểthayđổitổchứcvàgiúpthựchiệnthônglệtốtnhất.Chúngđặtracáccâuhỏi“ai,làmgì,khinào”khiphântíchvàtănghiệuquảthựchiệntrongcáctổchứcxuấtsắc.Nhữngmôhìnhgiúptốiưuhiệuquảcủacácquytrìnhvàhoạtđộngmangtínhvậnhànhthuộcphầnnày.
Cácmôhìnhtrongmỗiphầnđượcliệtkêtheothứtựbảngchữcáivàđượckýhiệubởimộthaynhiềubiểutượngthểhiệnsáulĩnhvựcvàcấpđộchứcnăngcủaviệcraquyếtđịnhquảnlý:
Đểsửdụngcuốnsáchdễdàng,mỗibàiviếtsẽđượcchiathành:
•Tổngquan–tầmquantrọngvàmụcđíchcủatừngmôhình.
•Thờiđiểmsửdụng–côngdụngvàkhảnăngápdụngcủachúng.
•Sửdụngnhưthếnào–mộtbảnmôtảcáchứngdụngmôhìnhbằngcáchtiếpcậntừngbước.
•Kếtluận–giớihạncủacácmôhìnhvànhữngcạmbẫytiềmẩntheocáchchúngđượcsửdụng.
Nếucóyêucầuthêmthôngtinvềmộtmôhìnhquảnlýđặcthù,xinxemthamkhảoởcuốimỗiphần.Mỗiphầnđềubaogồmmộthoặcnhiềuvídụvềcáchthứcứngdụngmôhình,vàởnhữngđoạncầnthiếtcócáctìnhhuốngvídụđểmôtảcáchsửdụngcácmôhìnhtrongtìnhhuốngđặcthù.Ởnhữngtìnhhuốngphùhợp,chúngtôicũngđưaracácmôhìnhthaythếcóthểápdụngđểthamkhảo.
PHẦNMỘTCÁCMÔHÌNHCHIẾNLƯỢC
Cácmôhìnhnàygiúpphântíchvàhoạchđịnhvịtríchiếnlượccủacôngtycũngnhưtrảlờicáccâuhỏichiếnlược.
1.BẢNGSẢNPHẨM/THỊTRƯỜNGANSOFF
TỔNGQUAN
Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoffcungcấpmộtphươngpháplô-gícđểxácđịnhphạmvivàđịnhhướngpháttriểnchiếnlượccủacôngtytrênthươngtrường.Việcpháttriểnchiếnlượccủacôngtybaogồmhaikiểuchiếnlượcliênquan:chiếnlượcdanhmụcvàchiếnlượccạnhtranh.
Chiếnlượcdanhmụcxácđịnhmụctiêuchomỗisựkếthợpsảnphẩm/thịtrường.Nónhấnvàonhữngđiềusắpxảyra.Cònchiếnlượccạnhtranhxácđịnhconđườngtiếpcậncácmụctiêuấy.
Trongbảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff,việcđưaramụctiêu(chiếnlượcdanhmục)đượcgiớithiệunhưviệclựachọnmộtvéc-tơtăngtrưởng,xácđịnhphạmvitươnglaicơbảncủakinhdoanh.Véc-tơtăngtrưởngđượcbiểudiễnthànhhaichiều:sảnphẩmvàthịtrường.
Sauđó,Ansoffgiớithiệuvéc-tơđịatăngtrưởng,thaythếchovéc-tơtăng
trưởngtừbảngsảnphẩm/thịtrường.Véc-tơđịatăngtrưởngcóbachiềumàcôngtycóthểsửdụngđểxácđịnhphạmvikinhdoanhmongmuốncủamìnhtrongtươnglai:
•nhucầuthịtrường(chẳnghạnnhưnhucầuvềvậnchuyểncánhânhayvềkhuếchđạitínhiệuđiện).
•côngnghệsảnphẩm/dịchvụ(chẳnghạnnhưcôngnghệmạchtíchhợp).
•địathịtrường(chẳnghạnnhưvùng,miềnhaycácbang).
Hình1.2Cácchiềucủavéc-tơđịatăngtrưởngcủaAnsoff:nhucầuthịtrường,côngnghệsảnphẩm/dịchvụvàđịathịtrường.
Bachiềunàyhợpthànhmộtkhốilậpphương.Chúngtạorarấtnhiềucáckết
hợpvàhướngchiếnlượcchomộtcôngty.Cáclựachọnởcácđầucựclàtiếptụcphụcvụkhuvựchiệntạivớicáccôngnghệhiệnhànhđểđápứngnhucầutruyềnthống;mặtkhácsẽtiếpcậnkhuvựcmớivớicôngnghệmớiđểđápứngnhữngnhucầumới.
SỬDỤNGKHINÀO
Quyếtđịnhmộtđịnhhướngvàmộtchiếnlượcchosựtăngtrưởngcủacôngtytùythuộcvàomộtvàiyếutố,baogồm:mứcđộrủiroliênquan,bộsảnphẩmvàthịtrườnghiệntại,vàliệutổchứccómuốnpháttriểnsảnphẩmhoặcthịtrườngmớihayhiệnhànhkhông.Đểlậpkếhoạchchotươnglaimộtcáchcóhệthống,điềutốiquantrọnglàcácnhàquảnlýphảinắmbắtđượckhoảngcáchgiữavịtríhiệntạivàvịtríkỳvọngcủacôngty.Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoffvàkhốilậpphươngAnsoffcóthểđượcsửdụngnhưmộtcơcấutổchứcđểxácđịnhphươnghướngvàcáccơhộichosựtăngtrưởngcủacôngty.
Ansoffgiớithiệubốncấuthànhthểhiệnchiếnlượcdanhmụcvàgiúpxácđịnhphạmvịkinhdoanhmongmuốntrongtươnglai:
1.Véc-tơđịatăngtrưởng;
2.Ưuthếcạnhtranh;
3.Sựhiệplực;
4.Tínhlinhhoạtchiếnlược.
Véc-tơđịatăngtrưởngcóthểđượcxácđịnhvớikhốilậpphươngAnsoff,bằngcáchkếtnốiphạmvikinhdoanhhiệntạivớiphạmvikinhdoanhmongmuốntrongtươnglai.
Cầntớimộtưuthếcạnhtranhđểtạođiềukiệnchophạmviđượcchọncũngnhưcóthểduytrìtrongphạmviđó.Ưuthếcạnhtranhnàycóthểlàbấtcứđiềugìtừmộtnănglựccốtlõihaymộtmộtcôngnghệđượcbảohộnhằmcungcấpdịchvụhậumãitốthơnchokháchhàngsovớicácđốithủcạnhtranh.
Đốivớicấuthànhthứba,Ansoffđềxuấtsựhiệplựcgiữacácnănglựccủacôngty.Điềunàykhôngchỉtạođiềukiệnchokinhtếtheoquymômàcòntăngcườngvịthếcạnhtranhcủacôngty.
Cấuthànhchiếnlượcthứtư,vàcũnglàcuốicùng,làtínhlinhhoạtchiếnlược.Nónhắmtớiviệctốithiểuhóatácđộngcủanhữngsựkiệnbấtthườngvàtìmcáchloạibỏnhữngtrởngạikhôngcầnthiết.
Bốncấuthànhnàycósựliênkếtlẫnnhau.Tốiưumộtcấuthànhnàycóthểlàmgiảmhiệuquảcủacôngtyởcáccấuthànhkia.Đặcbiệtkhitốiđasựhiệplựcsẽlàmgiảmthiểutínhlinhhoạt.Quátrìnhlựachọnvàcânbằngcácmụctiêuchiếnlượclàmộtvấnđềphứctạp.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Đểsửdụngbảngsảnphẩm/thịtrườngvàothựctế,trướchếtcôngtyphảiđánhgiáđượcsựkếthợpsảnphẩm-thịtrườnghiệncóvàmứcđộliênquancủaưuthếcạnhtranh.Sauđó,phạmvikinhdoanhmongmuốntrongtươnglaisẽđượclựachọnnhưmộtvéc-tơđịatăngtrưởngtrongkhốilậpphươngAnsoff.
Tiếptheo,tínhkhảthicủaphạmvivàhướngđượcchọncầnđượcđánhgiávớiviệcphântíchsựkếthợpgiữahướngvớisựmởrộngdựtínhđốivớităngtrưởngvàưuthếcạnhtranhkhácbiệtcủacôngty(nhữngnănglựccốtlõi).Nhưvậy,khôngchỉcócácphươngtiệntạođiềukiệnchophạmviđượcchọnmàcácphươngtiệnnàycũngcầncungcấpchocôngtymộtưuthếcạnhtranhbềnvững.
Sauđó,cáchiệplựcphảiđượcpháthiệnvà/hoặcđượctạorabằngviệcsửdụngnănglựcđặcbiệthiệncónàođó(chiếnlượchiệplựctấncông),hoặcbằngviệcpháttriểnhaythâutómnănglựccầnthiết(chiếnlượchiệplựcphòngngự).
Cuốicùng,phảiđạttớitínhlinhhoạtchiếnlược.Cóthểđạttớitừbênngoàicôngtybằngcáchđadạnghóaphạmviđịalý,cácnhucầuđượcđápứngvàcôngnghệcủacôngtyđểbấtcứthayđổibấtngờnàotrongmỗikhuvựcchiếnlượccũngkhônggâytácđộngnghiêmtrọngtớihiệuquảcủacôngty.Bêncạnhđó,tínhlinhhoạtchiếnlượccũngcóthểđạttớibằngcáchđặtcáchoạtđộngcủacôngtytrêncơsởnguồnlựcvàkhảnăngchuyểngiaodễdàng.
Mộtcáchthựchiệnnhanhviệcxácđịnhcácmụctiêuchiếnlượclàlấychúngtừcácyêucầuchiếnlượccủabamẫucôngty:
•Mộtcôngtyvậnhànhsẽtậptrungvàosựhiệplựcvàmộtvéc-tơđịatăngtrưởngkháhẹp.Việcđầutưcủacôngtythườngkhóthayđổi,dàihạnvà
thườnglàvàocáchoạtđộngnghiêncứupháttriểnhoặccáctàisảnhữuhình.Việcdựđoántrướccácthayđổivàgiảmthiểunhữngthayđổibởicácquyếtđịnhsailầmlàhếtsứcquantrọng.Nhữnghiệplựcthườngđượctạoragiữacácnănglựccốtlõi.
•Mộtcôngtyđangànhsẽtậptrungvàotínhlinhhoạt.Chiếnlượccủacôngtysẽkhôngcóhiệplựchayvéc-tơđịatăngtrưởng.Thayvàođó,nósẽđủlinhhoạtđểđượcbảovệkhỏicácyếutốbấtngờhoặcngắtquãngmangtínhchiếnlượctrongmôitrườngcủamộthaynhiềucôngtycon.
•Mộtquỹđầutưcóthểchỉtậptrungvàotínhlinhhoạt.Nósẽthựchiệnnắmgiữvốnđadạngvớiphạmvirộng.Nhữngtổchứcnhưvậyhiếmkhicóđượcsựhiểubiếtsâusắcvềcácngànhchuyênbiệtđểcóthểtìmkiếmmộtưuthếcạnhtranhđặcbiệt.
Trênthựctế,nhữngcôngty“dạngnguyênchất”nàykhôngtồntại.Khôngcóhìnhmẫunàocũngkhôngcócácđặcđiểmnhậndạng.Cónhiềumứcđộhợptáckhácnhautrongcáccôngtyhiệplực,vàicôngtyphốihợphoạtđộngtrongthựchiệnmộtsốnhiệmvụvàhiệplựcvớinhauởnhữngnhiệmvụkhác,vàicôngtykhôngcóhiểubiếtđặcbiệtvềmộtsốngànhchuyênbiệt.Nhữngcôngtynàysẽphảixácđịnhmụctiêuchiếnlượccủariêngmình(chiếnlượcdanhmục).
Tiếpđó,mộtchiếnlượccạnhtranhđượclựachọnnhằmxácđịnhcáchtiếpcậnkhácbiệtđểthànhcôngtrongviệcđạtđượcnhữngmụctiêulựachọncủachiếnlượcdanhmụcmangtínhchiếnlược(theohướngtươnglai).
Dựatrênbảngsảnphẩm/thịtrườnggốc,cóbốnchiếnlượccạnhtranhcơbảnđượcxácđịnh:
•Thâmnhậpthịtrường(Sảnphẩm/thịtrườnghiệncó).Bánranhiềuhơnvẫncácsảnphẩmvàdịchvụđótrongcácthịtrườnghiệncó.Véc-tơtăngtrưởngbiểuthịsựtăngtrưởngthôngquasựgiatăngthịphầnđốivớicácthịtrườngsảnphẩmhiệntại.
•Pháttriểnthịtrường(Sảnphẩmhiệnhành/thịtrườngmới).Bánranhiềuhơnvẫncácsảnphẩmvàdịchvụđótrongnhữngthịtrườngmới.
•Pháttriểnsảnphẩm(Sảnphẩmmới/thịtrườnghiệncó).Bánracácsảnphẩmvàdịchvụmớitrongthịtrườnghiệncó.Véc-tơtăngtrưởngnàymangýnghĩatăngtrưởngvớisựpháttriểncácsảnphẩmmớiđểthaythếhoặcbổsungchocácsảnphẩmhiệnhành.
•Đadạnghóa(Sảnphẩmmới/thịtrườngmới).Bánracácsảnphẩmvàdịchvụmớitrongnhữngthịtrườngmới.
Vàdựatrên“khácbiệt”giữasảnphẩmmớivàthịtrườngmớinhưthếnào,mộtloạtvéc-tơtăngtrưởngcụthểhơnđượcxácđịnhtronggócphầntưđadạnghóa:
•Hợptáctheochiềudọc–Mộttổchứcthâutómhoặcchuyểnsanglĩnhvựcchuyênmôncủanhàcungcấphoặckháchhàngđểđảmbảoviệccungcấphoặcsửdụngchínhsảnphẩmvàdịchvụcủamình.
•Đadạnghóatheochiềungang–Nhữngsảnphẩmmới(khôngliênquangìvềcôngnghệ)đượcgiớithiệutớicácthịtrườnghiệncó.
•Đadạnghóađồngtâm–Cácsảnphẩmmớicóliênhệmậtthiếttớinhữngsảnphẩmhiệncó,đượcgiớithiệuvàothịtrườnghiệntạivà/hoặcthịtrườngmới.
•Đadạnghóakếthợp–Nhữngsảnphẩmmớihoàntoàn,khôngcóliênhệgìvềcôngnghệđượcgiớithiệuvàocácthịtrườngmới.
Trênthựctế,cónhiềuconđường“dẫntớithànhRome”.Cácchiếnlượccạnhtranhchungchỉcóthểtrảlờiđượcchútítcâuhỏichiếnlượccạnhtranhnàocóthểsinhlợinhiềunhất.Mỗicôngtysẽphảixácđịnhnhữngmụctiêuchiếnlược(chiếnlượcdanhmục)vàđịnhhướngchiếnlược(chiếnlượccạnhtranh)củariêngmình.
KẾTLUẬN
Dùđãrađờikhálâu,côngtrìnhcủaAnsoffvẫncógiátrịvàđượcsửdụngnhiềutrongthựctế.Bấtchấpviệchầuhếtcácbảngsảnphẩm/thịtrườngđượcdùngtheodạngnguyênbản,nóvẫncungcấpmộtdànýtốtchoviệcmôtảcáccơhộisảnphẩm-thịtrườngvàlựachọnchiếnlược.Nóhìnhthànhmộtcơsởvữngchắcđốivớiviệckhaithácvàđốithoạichiếnlượctiếptheo.
Tuynhiên,sángtạolànhữngbổsungcủachínhAnsoffvàocôngtrìnhcủamình.Vớikinhnghiệmhơnhaimươinăm,ôngđãtựkếtluậnrằngbảngsảnphẩm/thịtrườngnổitiếngcủamìnhchưaphảnánhđượcđầyđủthựctếvàgiớithiệucáchtiếpcậnmớiđốivớichiếnlượccôngty.XemxétlạitấtcảcáccôngtrìnhcủaAnsoffsẽthấymộtsốmôhìnhquảnlýđượcưachuộngnhấthiệnnaybắtnguồntừcácmôhìnhcủaông.
THAMKHẢO
1.Ansoff,H.I.(1987)CorporateStrategy(tạmdịch:Chiếnlượccôngty),táibảncósửachữa,London:PenguinBooks.
2.Ansoff,H.I(1988)NewCorporateStrategy(tạmdịch:Chiếnlượccôngtymới),NewYork:JohnWilleyandSon.
3.Ansoff,H.I(1984)InplantingStrategicManagement(tạmdịch:Ghidấuquảnlýchiếnlược),EnglewoodCliffs:PrenticeHall.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
2.MATRẬNBCG
TỔNGQUAN
NhómtưvấnBostonthiếtkếmatrậnBCG(BostonConsultingGroup)vàonhữngnăm1970.Đâylàmộttrongnhữngphươngpháphoạchđịnhdanhmụcsảnphẩmnổitiếngnhất,dựatrênkháiniệmvòngđờisảnphẩm.Nóxemxétmốiquanhệqualạigiữathịtăngvàthịphần.Giảthiếtbanđầulàmộtcôngtycầnphảicódanhmụcsảnphẩmbaogồmcảnhữngsảnphẩmtăngtrưởngnhanhđểđápứngnhucầuthuhồitiềnvànhữngsảnphẩmtăngtrưởngchậmcóthểtạothêmtiềndưđểđảmbảothànhcônglâudài.
ViệcsửdụngmatrậnBCGgiúpxácđịnhvàđánhgiáthứtựưutiêntăngtrưởngtrongmộtdanhmụcsảnphẩm.Matrậngồmhaichiều:thịphầnvàthịtăng.Cácsảnphẩmđượcđánhgiátrêncơsởcácchiềunàyvàsauđóđượcphânloạivàomộthoặcbốnmụckhácnhau:ngôisao(star),bòsữa(cashcow),chấmhỏi(questionmark)vàchómực(dog).Tiềnđềcơbảnchomôhìnhnàylàđầutưvàocáccơhộităngtrưởng(kinhtế)màcôngtycóthểthulợinhuận.
SỬDỤNGKHINÀO
MatrậnBCGcóthểđượcdùngnhưmộtcôngcụchiếnlượcnhằmxácđịnhlợinhuậnvàtăngtrưởngtiềmnăngcủamỗiđơnvịkinhdoanhtrongcôngty.Bằngcáchxácđịnhchiếnlượcđốivớimỗiđơnvịkinhdoanh(xácđịnhlànên“giữlại”,“gặthái”,“từbỏ”hay“xâydựng”),danhmụctổngthểcủamộttổchứccóthểđượcduytrìnhưmộthỗnhợpsinhlời.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Đầutiên,xácđịnhthướcđohoặctốcđộthịtăngkỳvọngđốivớimỗisảnphẩmvàdịchvụtrongdanhmục.Tiếptheo,ápdụngmộttỷlệphầntrămcủaviệcxếploạivàomỗisảnphẩmđểxácđịnhthịphầntươngđối.Cuốicùng,biểuthịmỗisảnphẩmtrongdanhmụcvàobốnphầncủahìnhchữnhậtđượcxácđịnhbởihaichiều:thịphầntươngđốivàtốcđộthịtăngtươngđối.Mặcdùcáchlàmnàykhátùyýdoítthamchiếu,nóvẫncầnđượcthựchiệncẩnthận.Đâylàphầnkhónhấtnhưngcóthểdựavàosựhỗtrợtừcáctiêuchíchotrước.Vídụ,thịphầncủamộtcôngtycóthểđượccoilànhỏnếunóchỉbằngchưađầy1/3thịphầncủađốithủcạnhtranhlớnnhất.Tốcđộtăngtrưởngcủathịtrường(tốcđộthịtăng-ND)cóthểđượccoilàcaokhităngtrưởngdoanhthuhàngnămđạthơn10%saukhiđãtínhtỷlệlạmphát.Điềuquantrọnglàphảiduytrìcáctiêuchíchotrướcvàchỉthayđổitronggiaiđoạnđánhgiásảnphẩm.Mặtkhác,cácdựánvàsảnphẩm“thúcưng”sẽ
đượcchuyểntớivịtríưutiên,từđólàmmụctiêucủahoạtđộngbịthấtbại.
•Ngôisaolànhữngsảnphẩmhưởngmộtthịphầntươngđốilớntrongmộtthịtrườngtăngtrưởngmạnh.Cácsảnphẩmnày(cótiềmnăng)sinhlợivàcóthểtăngtrưởngtiếp.Vìvậy,việclàmphùhợplàđầutưvàonhữngsảnphẩmnày.
•Bòsữalànhữngsảnphẩmsinhlợicựclớnvàkhôngcầnmấtthêmcôngsứchaytiềnbạcđểduytrìnó.Mộtsảnphẩmtrởthànhbòsữakhithịtăngcủamộtsảnphẩmgiảmxuốngnhưngthịphầncủacôngtylạiduytrìởmứccaovàbềnvững.
•Chấmhỏilàcácsảnphẩmcóthịtăngcaonhưngthịphầnnhỏ,vìvậytốcđộtăngtrưởngkhôngchắcchắn.Đầutưđểtạoratăngtrưởngcóthểhoặckhôngđemlạilợiíchlớntrongtươnglai.Lúcnàynêntìmhiểukỹđầutưnhưthếnàovàkhinào.
•Chómựclàcácsảnphẩmnêngiảmbớthoặcbỏquakhichúngkhôngsinhlời.Nếusinhlời,đừngđầutưvàochúngmàtranhthủgiátrịhiệntại.Việcnàythậmchíđồngnghĩavớiviệcbáncáchoạtđộnghay/vàmộtthươnghiệusảnphẩm.
Nênlàm:
•Phântíchdanhmụcđầutưkinhdoanhhiệntạiđịnhkỳvàquyếtđịnhnhữngsảnphẩmđòihỏiđầutư.
•Chúýtớinhữngthayđổithịtrườngvàđốithủcạnhtranhcủabạn.
Khôngnên:
•Dodựtrongviệcgiảmbớthoặcbỏquanhữngsảnphẩmchómựckhôngsinhlời.
KẾTLUẬN
NhiềungườiđãđặtcâuhỏiđốivớigiảthuyếtcơbảncủamatrậnBCGrằngcácthịtrườngnhưvậyđượcđịnhnghĩaquárõràng;haythịphầnlàmộtchỉbáophùhợpchoviệctạoratiền;vàrằngtăngtrưởngnghĩalàcầnbơmtiềnđểthulạiphầnlớnhơnkhikếtthúc.Nhiềuýkiếnphảnbiệnchothấyđiểmquantrọnglàbỏtiềnvàomộthaymộtnhómsảnphẩmkhôngtựnhiênlàmsảnphẩmđótăngtrưởnghaytrởnênsinhlờihơn.Vìvậy,chúngtôikếtluận
rằngmatrậnBCGrấtcóíchtrongviệcthúcđẩycácquyếtđịnhkhiquảnlýmộtdanhmụccácsảnphẩmnhưngnócũngkhôngthểđượcsửdụngnhưmộtcôngcụduynhấtđểxácđịnhchiếnlượcthịtrường.
Khixâydựngmatrận,việcsửdụngthịphầntươngđốisẽcóýnghĩahơnvìthịtrườngkhôngphảilúcnàocũngcóthểxácđịnhrõràng.Mộtthịtrườngđơnlẻcóthểbaogồmnhiềuyếutốkhácnhauvànhiềusảnphẩmthaythế.Cácthịtrườngcóthểtậptrunghoặcbịchiacắtbởinhiềucôngtynhỏ.Cũngđừngquênrằngđặcbiệttrongcácthịtrườngchưachínmuồi,consốtăngtrưởngvàthịphầncóthểkhôngđạtđượcsựcânbằng,điềunàyminhchứngchoviệcđánhgiáchínhxáctínhtíchcựchaytiêucựccủamatrậnBCG.
THAMKHẢO
1.Hambrick,D.C.,MacMillan,I.C.vàDay,D.L.(1982)StrategicattributesandperformanceintheBCGmatrix–APIMS-basedanalysisofindustrialproductbusinesses(tạmdịch:CácthuộctínhvàhiệuquảchiếnlượctrongmatrậnBCG–PhântíchdựatrênPIMSđốivớikinhdoanhsảnphẩmcôngnghiệp).AcademyofManagementJournal25(3):510-31.
2.Henderson,B.(1969)TheProductPortfolio(tạmdịch:Danhmụcsảnphẩm).BCGPerspectives:66.
3.Henderson,B.(1973)Theexperiencecurvereviewed:IV.Thegrowthsharematrixorproductporfolio(tạmdịch:Xemxétlạiđườngcongkinhnghiệm:IV.Matrậnthịtăng/thịphầnhaydanhmụcsảnphẩm).BCGPerspective:135.
3.CHIẾNLƯỢCĐẠIDƯƠNGXANH
TỔNGQUAN
ChiếnlượcĐạidươngxanhtậptrungsựchúývàoviệctạoracácthịtrườngmớiởgiaiđoạnpháttriểnsảnphẩm.Phươngphápnàyđượcthiếtkếnhằmkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýtậptrungvàoviệctạoracácthịtrườngchưađượckhaiphá.
Hầuhếtcácmôhìnhchiếnlượctậptrungvàoviệcđạtđượccáclợithếcạnhtranh:câuhỏitrọngtâmlàcáchthứctốthơnviệccạnhtranhlàgì.MôhìnhChiếnlượcĐạidươngxanhkhôngtậptrungvàoviệcchiếnthắngcácđốithủcạnhtranhmàtậptrungvàoviệclàmchocạnhtranhkhôngcòncầnthiếtbằngcáchtạoranhữngcơhội“đạidươngxanh”.Nhữngđạidươngxanhấylànhữngthịtrườngchưađượckhaiphámàởđócácnhucầumớicủakháchhàngđượcthỏamãn(theoKimvàMauborgne,1997).Các“đạidươngđỏ”,ngượclại,lànhữngđấutrườngcạnhtranhtrongđócácđốithủđấuđálẫnnhauvàlàmchonhausuyyếu.
MôhìnhChiếnlượcĐạidươngxanhthúcđẩysángtânvàtácđộngtớisựtậptrungvàopháttriểnchiếnlược.Thayvìviệcsửdụngđốithủcạnhtranhđểsochuẩn,cácnhàquảnlýthựchiệnpháttriểncácsảnphẩmvàdịchvụcóthểmởravàthâutómmộtthịtrườngmới(theoKimvàMauborgne,2005).
SỬDỤNGKHINÀO
ChiếnlượcĐạidươngxanhbổsungđịnhhướngvàoquytrìnhquảnlýchiếnlược.Chiếnlượcpháttriểnthườngchỉtậptrungvàoviệcđánhbạiđốithủcạnhtranh,khôngthểtránhkhỏimộtkịchbảnđạidươngđỏtrongđócácđốithủđấuđávàlàmchonhausuyyếu.Đểhướngsựtậptrungpháttriểnchiếnlượcvàoviệctạoranhữngđạidươngxanh,banlãnhđạocầntrảlờibốncâuhỏi(theoKimvàMauborgne,1997):
•Yếutốhiệncónàocủangànhcầnbịloạibỏ?
•Yếutốnàocầnđượcgiảmbớtsovớitiêuchuẩncủathịtrường?
•Yếutốnàocầnđượctăngthêmsovớitiêuchuẩncủathịtrường?
•Yếutốnàochưabaogiờxuấthiệntrongngànhcầnđượctạora?
Trongquytrìnhnày,điềuquantrọnglàphảitậptrungvàonhữnggìkháchhàngcoitrọngchứkhôngphảivàocácđốithủcạnhtranhhayvàonhữnglợithếcạnhtranhcốtlõicủacôngty.Thayvàođóhãykhởiđầutừconsố0.Bạncóthểtạoranhữngphươngphápvàsảnphẩmhoàntoànmớibằngcáchtrảlờinhữngcâuhỏitrên.Từđó,mộtđườngconggiátrịmớisẽđượcthiết
lập.Đườngcongnàyxácđịnhmộtvấnđềmớicógiátrị,chothấygiátrịcủasảnphẩmmớikhácbiệtnhưthếnàovớicácsảnphẩmhiệncó(theoKimvàMauborgne,1997).
Cóthểtạorahailoạiđạidươngxanhbằngcáchsửdụngquytrìnhtrên:tạoramộtngànhhoàntoànmới;hoặctạoranhữngcơhộimớitừbêntrongngànhđangtồntạibằngcáchmởrộngnhữngranhgiớichiếnlượccủangành.Hầuhếtcácđạidươngxanhđượctạoratheocáchnày.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
ChiếnlượcĐạidươngxanhkhôngphảilàmộtkếhoạchđượcxâydựnghoànhảođểthựchiệndễdàng.Ngượclại,nólàmộtphươngphápcóthểđượcsửdụngnhằmtậptrungpháttriểnchiếnlược(bằngcáchtrảlờibốncâuhỏitrên).Tuynhiên,cósáunguyêntắccốtlõicủaChiếnlượcĐạidươngxanhcóthểđượcsửdụngđểtránhsáurủirochínhthườngthấyđốivớichiếnlượcpháttriểnsảnphẩmmới,đólà:rủirotìmkiếm,rủirohoạchđịnh,rủirophạmvi,rủirovềmôhìnhkinhdoanh,rủirotổchứcvàrủiroquảnlý(theoKimvàMauborgne,2005).Sáunguyêntắcđạidươngxanhcóthểđượchiểunhưnhững“chỉdẫnthựchiện”đốivớiviệctạoranhữngthịtrườngtrốngchưađượckhaiphá.
•Nguyêntắcthứnhất–táithiếtlậpcácranhgiớithịtrường:xácđịnhnhữngđạidươngxanhtrongđórủirotìmkiếmlànhỏnhất.
•Nguyêntắcthứhai–tậptrungvàobứctranhtoàncảnhhơnlànhữngconsố:tránhrủirohoạchđịnhbằngcáchtậptrungvàothựctếhiệnhữu.
•Nguyêntắcthứba–vươnrangoàinhucầuhiệncó:tránhrủirophạmvikhiquytậpnhucầulớnnhấtchomộtsảnphẩmmới.
•Nguyêntắcthứtư–lựachọnđúngchuỗichiếnlược:giảmrủirovềmôhìnhkinhdoanhbằngcáchtậptrungvàoviệcxâydựngmộtmôhìnhlànhmạnh,cóthểđảmbảolợinhuậnlâudài.
•Nguyêntắcthứnăm–vượtquanhữngràocảntổchứccơbản:giảmrủirotổchứctrongthựchiệnchiếnlượcđạidươngxanh.
•Nguyêntắcthứsáu–đưathựcthivàochiếnlược:tậptrungchúývàođộnglựclàmviệcvàkhaithácnănglựccủanhânviênđểthựcthichiếnlượcđạidươngxanh,từđóvượtquarủiroquảnlý.
KẾTLUẬN
MôhìnhChiếnlượcĐạidươngxanhlàmộtmôhìnhlýthuyếtcóthểsoisángđườngđicủarấtnhiềunhàquảnlý.Tuynhiên,môhìnhtrướchếtmôtảnhữngviệccầnlàm(mộtcáchtrừutượng)chứkhôngchỉraphảilàmnhưthếnào.Môhìnhvànhữngýtưởngxungquanhnómangtínhmôtảhơnlàquytắchóa.Hơnnữa,nhữngtìnhhuốngmàKimvàMauborgnelấylàmvídụvềnhữngsángtânđạidươngxanhthànhcông,đượcthểhiệnqua“lăngkínhđạidươngxanh”hơnlàdựatrêncơsởmôhìnhnày.
MặcdùKimvàMauborgneđãcócốnghiếnhếtsứcgiátrịcholýthuyếtquảnlýchiếnlược,nhưngkhôngphảimọicôngtyđềucầnsửdụngmôhìnhnày.ChiếnlượcĐạidươngxanhcóthểlàmộtchiếnlượctốtchonhiềucôngty,tuynhiênvớinhữngcôngtykhác,mộtchiếnlượcthayđổinhanh,chiphíthấp,khácbiệthóahoặcchiếnlượctậptrungcóthểtạodựngđượcthànhcôngnhiềuhơn(theoPorter,1979).KimvàMauborgneđưarahiểubiếtquantrọng,giúpchocôngtyvừacóthểtheođuổisựkhácbiệthóavừagiảmchiphí.
THAMKHẢO
1.Kim,W.C.vàMauborgne,R.(1997)Valueinnovation:thestrategiclogicofhighgrowth(tạmdịch:Sángtângiátrị:lô-gícchiếnlượccủatăngtrưởngnhanh).HavardBusinessReview75(1)Tháng1/Tháng2:102–12.
2.Kim,W.C.vàMauborgne,R.(2005)BlueOceanStrategy:Howtocreateuncontestedmarketspaceandmakethecompetitionirrelevant(ChiếnlượcĐạidươngxanh:Làmthếnàođểtạorakhoảngtrốngthịtrườngvàvôhiệuhóacạnhtranh).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress;AlphaBooksxuấtbản,2007.
3.Porter,M.(1979)Howcompetitiveforcesshapestrategy(tạmdịch:Cácthếlựccạnhtranhhìnhthànhchiếnlượcnhưthếnào).HavardBusinessReview57(2)Tháng3/Tháng4:137-45.
4.PHÂNTÍCHCẠNHTRANH:NĂMTHẾMẠNHCỦAPORTER
TỔNGQUAN
PhântíchcạnhtranhcủaPorter(1998)nhậndiệnnămthếmạnhcạnhtranhcơbảntạonênsứchúttươngđốicủamộtngành:côngtymớixuấthiện,ưuthếđàmphàncủangườimua,ưuthếđàmpháncủanhàcungcấp,cácsảnphẩmhaydịchvụthaythế,vàsựcạnhtranhgiữacácđốithủhiệncó.Phântíchcạnhtranhđưaramộthiểubiếtsâusắcvềcácmốiquanhệvàđộnglựccủamộtngànhcũngnhưchophépmộtcôngtyđưaracácquyếtsáchchiếnlượcởvịthếphòngthủtốtnhấtvàcólợivềmặtkinhtếnhất.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhnàycóthểđượcdùngnhằmnắmbắttốthơnhiệntrạngcủangànhmàcôngtyđanghoạtđộng.Chẳnghạn,mộtcôngtycóthểsửdụngmôhìnhđểphântíchsứchútcủamộtngànhmớibằngcáchxácđịnhliệusảnphẩm,
dịchvụhayhoạtđộngkinhdoanhmớicótiềmnăngsinhlợikhông.Môhìnhcũngcóthểđượcdùngđểđánhgiávịthếchiếnlượccủamộtcôngtytrênthươngtrườngbởinóxétđếncácđốithủcạnhtranhtrênphạmvirộngvượtrakhỏinhữnggìhiểnnhiêntrướcmắt.Điềunàydẫnđếnhiểubiếtvềđiểmmạnhcủacảvịthếcạnhtranhhiệntạilẫnvịthếkỳvọngcủacôngty.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
MôhìnhcủaPorterhỗtrợđánhgiáđấutrườngcạnhtranhtừtấtcảcácmặttrêncơsởnămthếmạnh.Bằngcáchxácđịnhưuthếvàhướngcủamỗithếmạnh,nóchophépđánhgiánhanhđiểmmạnhcủavịthếhiệntạicủatổchứccùngvớikhảnăngsinhlợihoặcduytrìkhảnăngsinhlợitrongmộtngànhchuyênbiệt.
Hãyxemcôngtycủabạncósứccạnhtranhthếnàođốivớimỗithếmạnh:
1.Côngtymớixuấthiện:
Liệucócácràocảnđốivớinhữngđốithủmớixuấthiện?
•Quymôkinhtếcàngcótầmquantrọng,ràocảncàngcao.
•Khócạnhtranhhơnvớicácthươnghiệuđãcóvàvớisựtrungthànhcủakháchhàng(nhưCoca-Cola).
•Cácyêucầucủavốnmạohiểmkhiếnkhótiếpcậnvớicáccôngtymới.
•Chiphíchuyểnđổisảnphẩmcaolàmộtlợithếlớncủacáccôngtyđãhoạtđộng.
•Liệukhảnăngtiếpcậncáckênhphânphốicókhókhănhaybịphápluậthạnchếhaykhông?
•Liệucáccôngtyđanghoạtđộngcólợithếvềchiphíđểđộclậpvớiquymôthịtrườnghaykhông?(vídụ:bảnquyềnphátminh,giấyphép,bíquyếtđộcquyền,cólợithếtiếpcậnvớicácnguồnnguyênvậtliệuthô,tàisảnvốn,nhânlựcdàydạnkinhnghiệm,đượcchínhphủbảotrợ).
•Mộtngànhđượcchínhphủđiềutiếtcóthểlàmhạnchếlốivàovớicácyêucầuvềgiấyphéphoạtđộng(vídụ:truyềnthôngkhôngdâyUMTS).
•Sựcoinhẹcủacácđốithủcạnhtranhhiệncócũnglàmcholốivàotrởnêndễdànghơnđốivớicôngtymới.
•Kháiniệm“côngtymớikhốngchếgiácả”:lợinhuậnbiêncànglớncàngcónhiềucôngtymới.
2.Sảnphẩmthaythế:
Sảnphẩmhaydịchvụcủabạncóthểbịdễdàngthaythếbằngmộtloạisảnphẩmhaydịchvụkháctớimứcđộnào?
Vídụ:Xebuýtlàmộtsảnphẩmthaythếcủatàuhỏa.Porterchorằngmộtsảnphẩmthaythếlàmốiđedọađặcbiệtkhinóthểhiệnsựcảithiệnđángkểcủaphốihợpgiữagiácảvàhiệuquả.
3.Ưuthếđàmpháncủangườimua:
Ngườimuacóthểđàmphánđếnmứcđộnào?
•Khingườimuađặthàngkhốilượnglớn,họthườngyêucầumứcgiáthấphơn.Vídụnhưcáccửahàngbánlẻlớntrảmứcgiábánbuônthấphơncáctiệmtạphóanhỏ.
•Phầnchiphíthểhiệnquagiámuacànglớn,ngườimuahàngcàngkhóđàmphán.
•Cácsảnphẩmkhôngkhácbiệtkhiếncácnhàcungcấpdễdàngbịthaythế.
•Chiphíchuyểnđổisảnphẩmtăngưuthếcủangườimua.
•Nhữngngườimuacólợinhuậnthấplànhữngngườikhóđàmphánnhất.
•TiềmnăngđốivớikiểutựchếDIYhaytíchhợpnhàcungcấplànhữngđònbẩyđàmphánmạnh.Tựsảnxuấtmộtphầnhay“tíchhợphìnhnón”khôngchỉlàmộtcôngcụđàmphánmạnhmàcòngiúpnắmbắtđượcchiphíthựccủanhàcungcấp!
•Hiệuquảkinhdoanhcủangườimuacàngítbịtácđộngbởisảnphẩm,độnhạycảmvềgiácủahọcàngcao.
•Ngườimuacàngcónhiềuthôngtin,vịthếđàmpháncủahọcànglớn.
4.Sựđiềukhiểncủanhàcungcấptrongngành
Cácnhàcungcấpcósứcảnhhưởngnhưthếnào?
Cácnhàcungcấpcóthểnhữngtácđộngđángkểtớikhảnăngsinhlờivàphânphốilợinhuậnbiêncủamộtngành,phụthuộcvàovàiđònbẩykhácnhau.Cácthếlựccạnhtranhtừnhàcungcấpphảnánhnhữngđiềusautừngườimua:
•Mộtsốítnhàcungcấpbánhàngchomộtsốlượngngườimuatươngđốilớnhơncóthểsẽcóưuthếđàmphánhơn.
•Sựthiếuvắngcácsảnphẩmthaythếlàmtăngưuthếcủanhàcungcấpkhingườimuacóquáítlựachọn.
•Cácnhàcungcấpcókháchhàng,ngànhhoặckênhcóthểthaythế,sẽcónhiềuưuthếhơn.
•Sảnphẩmcủanhàcungcấplàkhôngthểthiếuhoặccógiátrịtolớnđốivớicôngtybạn.
•Thayđổinhàcungcấptạorachiphícaohoặcnhanhchónglàmgiảmgiátrịtàisảncủacôngtybạn.
•Cácnhàcungcấpcóthểtíchhợptuyếntrênbằngcáchchuyênsảnxuấtvàbánhàngchokháchhàngcủabạn.
5.Cácđốithủcạnhtranhhiệncó
Cácđốithủcạnhtranhcónhữnglợithếgì?
Cuốicùngnhưngkhôngkémphầnquantrọnglàsựcạnhtranhgiữacácđốithủhiệncótrênthươngtrườngdẫntớicácchiếnthuậtnhưchínhsáchgiávàkhuyếnmãicấptập,giànhgiậtkháchhànghoặckênhbánhàngvàtăngmứcđộphụcvụ.Nếunhưcósựleothangtrongchạyđuagiữahaibên(vídụnhưcuộcchiếngiácả),tấtcảcácđốithủtrongngànhđềucóthểkếtthúctrongthấtbại.Tuynhiên,cáccuộcchiếnquảngcáocũngcóthểhữuíchkhilàmrõsựkhácbiệtgiữacáccôngtyvànhãnhiệu.Mặcdùcạnhtranhvàcườngđộcạnhtranhthayđổikhingànhmởrộngphạmvitiếpthịvàcôngnghệ,dướiđâylàcácchỉbáovềnguycơcạnhtranhtừcácđốithủhiệncó:
•cónhiềuđốithủcạnhtranhngangsứcngangtài;
•tăngtrưởngcủangànhthấpdẫntớitậptrungvàoviệcchiatáchhơnlàmởrộngngành;
•chiphícốđịnhcaovàdựanhiềuvàotàisảnkhiếncácđốithủcạnhtranhphảiquayvòngvốnnhanhvàtốiđacôngsuất;
•cácsảnphẩmđượccoinhưhànghóavàluônsẵncóvớichiphíthấpkhuyếnkhíchngườimuachuyểnđổinhàcungcấpmàkhônggặprủirogìvàviệcmuaquyếtđịnhbằnggiácả;
•sựđadạngcủacácđốithủcạnhtranhvàchiếnlượccủahọlàmchoviệctiênliệucáchoạtđộngcạnhtranhrấtkhókhăn;
•tiềnđầutưbanđầulớn,vídụtháchthứckhixâydựngmộtnềntảngkháchhàngtrongmạngtruyềnthônghaybánhàngquaInternet;
•cácràocảnđầuralớnbởicáclýdokinhtế,chiếnlược,tìnhcảmhayphápluật.Cácràocảnđầurachủyếulànhữngtàisảnđặcthùkhóthanhlý,chiphícốđịnhkhingừnghoạtđộng(vídụ:hợpđồnglaođộng,hợpđồngkinhtế…)vàtầmquantrọngmangtínhchiếnlượccủacáchoạtđộnghaycủacácthươnghiệuđốivớicôngtyhoặcvớicácđốitác.
Mộtcôngtyđườngsắtquốcgia,kháchhàngcủachúngtôi,đãvấpphảinhiềuthếlựccạnhtranhđangtồntạivàtiềmtàngcóthểđượcmôtảbằngmôhìnhnămthếlựccủaPorter.
Thịtrườngxuốngcấpvàsựbaocấpcủanhànướccũnggiảmđinhanhchóng.Nhiềucôngtyđườngsắtnộiđịamớixuấthiệnđúnglúc,tậptrung
vàocácphânkhúcthịtrườnglữhànhsinhlợinhất.Kháchhàngthươngmạicóthểchuyểnđổidễdàngsangcácphươngtiệnđườngbộhoặcđườngthủyđểlinhhoạtvàtrảchiphíthấphơnbaogiờhết.CôngtylạichịuáplựctừchínhphủphảităngtỷlệhoànvốnđầutưROInhằmtiếntớicổphầnhóatrongtươnglai,trongkhivẫnphảiduytrìmộtsốdịchvụcốđịnh.Trìnhđộquảnlýtiêntiếncủacácphươngtiệngiaothôngthaythếtừcáccôngtyvậntảitưnhânđangtrởthànhmộtmốiđedọanghiêmtrọngđốivớikháchhàngcủachúngtôi.Việcmởcửathịtrườngcũngkhiếnnhiềucôngtynướcngoàixuấthiệnnhằmkhaitháccáccơhộisinhlợicủathịtrườngnộiđịa.Cáckháchhànglữhànhcánhâncủacôngtyđãvàvẫnđangbắtnguồntừmộtnhómlợiíchcóquyềnlực.Vềphíanhàcungcấp,giánhiênliệu,nguyênliệuvậntảivàchiphínhâncôngtănglên.MôhìnhnămthếlựccủaPorterđãgiúpkháchhàngcủachúngtôixácđịnhvàcơcấusânchơicạnhtranhtrongquátrìnhpháttriểnchiếnlượccủamình.
KẾTLUẬN
Mặcdùvẫnđượccoilàmôhìnhđượcbiếtđếnvàsửdụngnhiềunhấttrongphântíchchiếnlược,môhìnhhữuhiệunàycómộtnhượcđiểmlớnlàcóxuhướngnhấnmạnhcácthếlựcbênngoàivàcáchthứcmộtcôngtycóthểxácđịnhcácthếlựcđó.Sứcmạnhthựcchấtbêntrongvàkhảnăngpháttriểnưuthếđộclậpcủacácthếlựctrêncóphầnbịxemnhẹ.Môhìnhvìthếcóthểđượcxếpvàoloạiphảnứnghơnlàchủđộng,vàsẽđượcsửdụnghiệuquảnhấtnếukếthợpvớicáchtiếpcậntừtrongrangoài.Môhìnhnămthếlực
củaPortercũngđượcchorằngsẽthànhcôngnhấtkhikếthợpvớilýthuyếtnguồnlựcRBV(Resource-BasedView)trongviệcpháttriểnmộtchiếnlượchợplýhơn.
THAMKHẢO
1.Porter,M.E.(1980)CompetitiveStrategy(tạmdịch:Chiếnlượccạnhtranh).NewYork:FreePress.
2.Porter,M.E.(1990)TheCompetitiveAdvantageofNations(tạmdịch:Lợithếcạnhtranhcủacácquốcgia).NewYork:FreePress.(Táibảnvớilờigiớithiệumới,1998).
5.NĂNGLỰCCỐTLÕI
TỔNGQUAN
Nănglựccốtlõilàyếutốcómộtkhônghaimàmộtcôngtysởhữuhoặccóthểthựchiệntốttheochiếnlược(theoPrahalad&Hamel,1990).KháiniệmnănglựccốtlõidựatrênýtưởngcủaBarneychorằngcáctàisảnhữuhìnhvàvôhìnhcógiátrịvàkhôngthểbắtchướccủamộttổchứclànhữngyếutốthenchốtcủalợithếcạnhtranhbênvững(theoBarney,1991).
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhnănglựccốtlõilàmộtcôngcụchiếnlượcxácđịnhnhữngtàisảnduynhấtcóthểđượcsửdụngđểtạoravàcungcấpgiátrịchocáckháchhàng.Quátrìnhxácđịnhnănglựccốtlõikhuyếnkhíchcácnhàquảnlýnghĩtớicácđiểmmạnhvànănglựckhiếncôngtytrởnêntáchbiệtvớicácđốithủcạnhtranh.TrongkhimôhìnhnămthếlựccủaPorterđitheocáchtiếpcậntừngoàivàotrongvàlấymôitrườngbênngoàilàmđiểmbắtđầucủaquytrìnhchiếnlược,môhìnhnănglựccốtlõicủaPrahaladvàHamel(1990)thựchiệnđiềungượclại.Môhìnhnàyxâydựnggiảthuyếtrằngrốtcuộccạnhtranhbắtnguồntừnănglựctạoranănglựccốtlõicủacôngty,sảnsinh
ranhữngsảnphẩmkhóđoánbiếttrướcvớichiphíthấphơnvàvớitốcđộnhanhhơnsovớicácđốithủcạnhtranh.Theocáchnày,môhìnhnănglựccốtlõicóthểđượcdùngđểtạoraưuthếcạnhtranhbềnvững.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Điểmkhởiđầuđểnắmbắtnănglựccốtlõilànhậnthứcđượcrằngmộtcôngtycầncóthứgìđócóthểthựchiệntốtvàđảmbảobađiềukiệnsau:
1.Tạoralợiíchchokháchhàng.
2.Khóbắtchước.
3.Cóthểthựchiệnhiệuquảvớinhiềusảnphẩmvàthịtrường.
Mộtcôngtyxácđịnh,pháttriểnhaynắmbắtnhữngtàisảncómộtkhônghainhằmtừđótạoranhữngsảnphẩmgiátrịcóthểgâydựngmộtlợithếcạnhtranhlâudài.Năm1990,PrahaladvàHamelđãđượcnhậngiảithưởngvớibàiviếttrênHavardBusinessReviewvềnănglựccốtlõicủamộtcôngty.Ýtưởngtrongbàiviếtnàysauđóđượcpháttriểnvàxuấtbảnthànhcuốnsách(1994)vềcácngànhcóthểcạnhtranhthếnàotrongtươnglai.Cáctácgiảkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýđặtcáccâuhỏicơbảnnhư:
•Chúngtasẽcungcấpgiátrịnàochokháchhàngtrongkhoảngthờigian10nămchẳnghạn?
•Những“thếmạnh”mớinào(sựkếthợpgiữakỹnăngvàcôngnghệ)cầnđểpháttriểnhoặcđạtđượckhảnăngcungcấpgiátrịấy?
•Nhữngẩnýnàoliênquantớiviệcchúngtatươngtácvớikháchhàng?
Câuhỏicơbảnlàsựđộcnhấtvônhịđếntừđâuvàduytrìnónhưthếnào.Việcsuynghĩvàcốgắngxácđịnhnănglựccốtlõicủacôngtycũngsẽkhuyếnkhíchbangiámđốcsuynghĩlạivà–mộtcáchlýtưởng-huyđộngđượcsứcmạnhbêntrongcủatổchức.Nhìnxatrôngrộnglàyếutốthenchốttrongquátrìnhnày.Tươnglaisẽchứngkiếnsựrađờicácsảnphẩmvàdịchvụcònchưakhảthi.Nhiềungànhvàsảnphẩmmớinaymaisẽtồntạihiệnvẫncònchưađượchìnhdungra.Cácnhàquảnlýcầnnhậnbiếttácđộngcủanhữngbấtđịnhđó,vàcânnhắcđấutrườngcạnhtranhsẽrasaotrongtươnglai.PrahaladvàHamel(1990)chorằngquátrìnhsuynghĩvềnhữngnănglựccốtlõigiúpxácđịnhgiớihạnmàtổchứccókhảnăngđạtđượcmộtphầncủatươnglaicònchưabiếtđó.Đểpháttriểntầmnhìn,cácnhàquảnlýcầnlàmhaiviệc:
1.Khôngxemxétcôngtynhưmộtlượngcácđơnvịkinhdoanhmàlàmộttậphợpcácnănglựccốtlõi.
2.Xácđịnhthếmạnhđộctôncủacôngtylàgì(hoặcphảilàgì)bằngcáchxemxétcôngtyhoạtđộngnhưthếnàocũngnhưhiệuquảcủacôngtyliênquantớicácquytrình,sảnphẩmvàdịchvụđặcthù.Chẳnghạnthayvìchỉđượcxemnhưmộtnhàchếtạoôtô,Volvocóthểđượccoinhưmộtcôngtycónănglựccốtlõilàthiếtkếsảnphẩm,antoànvàbảohộlaođộngcũngnhưthửnghiệmxe.
Mộtsốmẹoxácđịnhnănglựccốtlõi:
•Hãyvứtbỏkháiniệmhiệntạicủabạnvềnhữnggìcôngtycủabạnđanglàhoặccóthểtrởthành.
•Khámphávàvượtquaranhgiớicáchoạtđộngkinhdoanhcủabạn.
•Đừngsợnóivềđiềumàbạnchưahiểu.
•Nghịchlýlàtốt–khuônmẫulàtồi.
•Coimìnhlàkháchhàng.
•Tưduytheonhucầu,khôngphảitheoyêucầu.
Khicácnhàquảnlýđãnắmbắtđượcýtưởng(cótầmnhìn)vềnhữngnănglựccốtlõimàcôngtycóhoặccầncó,họsẽphảixâydựngkiếntrúcchiếnlược-khôngphảilàmộtkếhoạchkinhdoanhmàlàmộtdànýchuẩnbịchocôngtyđạtđượctốiđanguồnlợi(tiềmnăng)trongtươnglaivớinhữngcơhộimớixuấthiện.Kiếntrúcchiếnlượcnhắmtớicácvấnđềvàchọnthờiđiểmchoviệctiếpcậncơhộirộngrãi:
•Thếmạnhnàophảipháttriển?
•Nhữngnhómkháchhàngmớinàophảinắmbắt?
•Nhữngkênhmớinàocầntheođuổi?
•Ưutiênpháttriểnmớilàgì?
KẾTLUẬN
Trênlýthuyết,quátrìnhxácđịnhcácnănglựccốtlõikíchthíchnhàquảnlýsuynghĩvềcácđiểmmạnhvànănglựctạochocôngtysựkhácbiệtsovớicácđốithủcạnhtranh.Tuynhiêntrongthựctế,rấtkhócóthểxácđịnhnănglựccốtlõimộtcáchrõràng,thậmchíHamelvàPrahaladcũngkhôngthểgiảiquyếtđược.Trongnỗlựcnhiệtthànhkhiđưaracácvídụnhằmcổsúyứngdụngphổbiếncủatưduytheonănglựccốtlõi,bảnthânhọcũnglẫnlộngiữasảnphẩmcốtlõivànănglựccốtlõi.
Ngaycảvớilợiíchcủangườibiếtsau,việcxácđịnhnănglựccốtlõicóvẻnhưkhókhăn,chưakểđếnviệcđưarađượccácđịnhnghĩarõràngchotươnglaichưabiếttrước.Hơnnữa,điềuhiểnnhiênlànănglựccốtlõikhôngcóyếutốduynhấtvàkhóbắtchướcnhưcácnhàquảnlýmongmuốnnghĩtới.Cuốicùng,nếucácnănglựccốtlõicủabạnbịgiớihạnbêntrongbộóccủanhữngngườirờikhỏitổchức,bạncólẽcầnxemxétlạinănglựccốtlõicủamìnhthựcsựlàgì.
Nănglựccốtlõigồm:
•họctậptậpthểtrongtổchức;
•khảnăngtíchhợpnhiềukỹnăngvàcôngnghệ;
•khảnăngkếthợpcácnguồnlựcvàtrithứcđểcungcấpnhữngsảnphẩmvàdịchvụthượnghạng;
•nhữnggìlàmtổchứctrởnênkhácbiệtvàcóưuthếcạnhtranh;
•cấutrúcthựcsựcủacôngty.
Cácbướcxácđịnhnănglựccốtlõi:
•Đócóphảilànguồnlựcđángkểtạonênưuthếcạnhtranh?
•Đócóphảilàyếutốkhiếntổchứctrởthànhcómộtkhônghai?
•Nóđượclanrộngkhắptổchức?
•Nócókhóbịsaochép?
•Liệucókhóxácđịnhrạchròikhôngbởinólàsựkếthợpcủacôngnghệ,cácquytrìnhvà”kiểuphảithế”trongtổchức.
Vídụvềnănglựccốtlõi:
•sựthunhỏcácthiếtbịđiệntử.
•chếtạomáyhiệusuấtcaovàxevậnhànhkhỏe.
•tạoracácgiaodiệnvàthiếtkếgiaodiệnmáytínhthânthiệnvớingườisửdụng.
•tíchhợpcáccơchếchínhxác,cápquangvàviđiệntử.
•chấtkếtdínhvàchấtnềnbềnvững.
THAMKHẢO
1.Barney,J.B.(1991).Firmresourcesandsustainablecompetitiveadvantage(tạmdịch:Cácnguồnlựcvàưuthếcạnhtranhbềnvữngcủacôngty).JournalofManagement17:99–120.
2.Hamel,G.vàPrahalad,C.K.(1994)CompetingfortheFuture:Breakthroughstrategiesforseizingcontrolofyourindustryandcreatingthemarketsoftomorrow(tạmdịch:Cạnhtranhvìtươnglai:Chiếnlượcđộtpháđểgiànhquyềnkiểmsoátngànhvàtạorathịtrườngchongàymai).Boston,MA:HavardBusinessSchoolPress.
6.MÔHÌNHTĂNGTRƯỞNGCỦAGREINER
TỔNGQUAN
MôhìnhtăngtrưởngcủaGreinergiúpxácđịnhvànắmbắtcănnguyêncủacácvấnđềmàmộttổchứctăngtrưởngnhanhcóthểgặpphảivàcóthểdựđoánđượctrướckhichúngxảyra.Môhìnhmiêutảcácgiaiđoạnmộttổchứcvượtquakhităngtrưởng,dùlàloạihìnhtổchứcnào.Mỗigiaiđoạnđượcbiểuthịbằngmộtthờikỳpháttriểnởgiaiđoạnbắtđầuchopháttriểnbềnvữngvàtăngtrưởngđềuđặn,vàkếtthúcvớithờikỳmangtínhcáchmạngchosựxáotrộnvàthayđổitrongtổchức.Giảiphápchomỗithờikỳcáchmạngxácđịnhliệutổchứccóbướcsanggiaiđoạntăngtrưởngtiếptheohaykhông.
MôhìnhtăngtrưởngGreinerbắtnguồntừnămgiaiđoạntăngtrưởng,đượcbiểudiễnbằngnămchiều:
i.quymôcủatổchức;
ii.tuổithọcủatổchức;
iii.giaiđoạncáchmạngcủatổchức;
iv.sựtiếnhóacủatổchức;và
v.tốcđộtăngtrưởngcủangành.
Tuynhiênnăm1998,Greinerbổsungthêmbướcthứsáu,gọilà“tăngtrưởngquacácliênminh”.
SỬDỤNGKHINÀO
MôhìnhtăngtrưởngcủaGreinernênđượcsửdụngnhưđiểmkhởiđầusuynghĩvềtăngtrưởngcủatổchức.Nósẽgiúpnắmbắtcácvấnđềxácđịnhthuộcvềtừnggiaiđoạntăngtrưởngđặcthùmàtổchứcđangtrảiqua,vàvìvậycóthểthấytrướcđượccácvấnđềđóđúnglúc.Cuốicùng,môhìnhnàychothấysựthayđổitrongphongcáchquảnlý,cơcấutổchứcvàcơchếphốihợplàhợplývàcầnthiếtởcácgiaiđoạnkhácnhautrongsựpháttriểncủamộtcôngty.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Dựatrênnămchiềuđượcnêuởtrên,Greinernhậndiệnsáugiaiđoạncủatăngtrưởng:
1.Giaiđoạn1:Sángtạo.Tronggiaiđoạnnày,trọngtâmlàviệcsángtạoracảsảnphẩmvàthịtrường.Đặcđiểmcủathờikỳtiếnhóasángtạolà:
•nhữngngườisánglậpchịutráchnhiệmtrựctiếp;họcóxuhướngkỹthuậtvà/hoặcdoanhnhân,tậptrungvàoviệclàmravàbánsảnphẩm;
•giaotiếpthườngxuyênvàkhôngnghithức;
•làmviệcchămchỉđượctưởngthưởngbằngtiềnlươngkhiêmtốnvàhứahẹnlợiíchtừquyềnsởhữucôngty.
Khicôngtytăngtrưởng,tổchứctrởnênphứctạphơnvàcácnhàsánglậptứckhắcphảiđốimặtvớigánhnặngquảnlýcôngtythayvìchonóhoạtđộng.Mâuthuẫnxảyrathườngxuyênhơn,cácđồngsựtranhcãinhauvềsảnphẩmvàthịtrườngmới.Sựthiếuvắngđịnhhướngmangtínhquyếtđịnhsẽlàmcôngtyrơivàokhủnghoảnglãnhđạo.Lựachọncấpthiếtđầutiênlàtìmkiếmvàbổnhiệmmộtgiámđốcgiỏigiangcóthểkéocảtổchứclạivớinhau.
2.Giaiđoạn2:Địnhhướng.Côngtyởvàogiaiđoạnhaiđãbổnhiệmthànhcôngmộtgiámđốccónănglực.Đặcđiểmcủagiaiđoạnnàylà:
•cơcấutổchứctheochứcnăng;
•quảnlýkếtoánvàvốn;
•độnglực,ngânsáchvàcáctiêuchuẩnlàmviệc;
•giaotiếpvàphâncấpnghithứchơn;
•quảnlýtheohướngtừtrênxuống.
Phongcáchquảnlýđịnhhướngrótnănglượngchotăngtrưởngmộtcáchđầyhiệuquả.Tuynhiên,khitổchứctăngtrưởngtớimứcphứctạphơn,quảnlýcấpcaonhấtsẽkhôngthểthấyhếtđượctấtcảcáchoạtđộng,cònquảnlýcấpthấpcảmthấybịkẹtbêndướimặcdùhọcónhiềuhiểubiếthơnvềsảnphẩmvàthịtrường.Khủnghoảngtựquảnlúcnàyđượchìnhthành.
3.Giaiđoạn3:Traoquyền.Traoquyềnlàmộtbướctiếncủaviệcápdụngthànhcôngmộtcơcấutổchứcphitậptrunghóa.Nóthểhiệncácđặcđiểmsau:
•tráchnhiệmtrongvậnhànhvàởcấpđộthịtrường;
•trungtâmlợinhuậnvàđộnglựctàichính;
•raquyếtđịnhdựatrênđánhgiáđịnhkỳ;
•quảnlýcấpcaocanthiệpkhicóngoạilệ;
•giaotiếptrongcôngtyhiếmvàtheonghithức,bổsungbằngcáccuộc“viếngthăm”.
Mộtlầnnữa,tổchứclạidấnthânvàomộtthờikỳkháthịnhvượng,chotớikhilãnhđạocấpcaocảmthấymấtkiểmsoát.Cácnhàquảnlýởbênngoàihoặcbêntronghànhđộngđộclậphơnbaogiờhết,tựthựchiệncácchiếndịchcủamình.Vàtựdosảnsinhtháiđộgiáođiều.Chẳngmấychốc,tổchứcrơivàokhủnghoảngkiểmsoát.Cácnhàquảnlýcấpcaotrongnỗlựcdànhlạiquyềnkiểmsoátthườngbịngậpchìmtrongphạmvicáchoạtđộngvàthịtrườngrộnglớn.Giảipháplúcnàylàtìmcáchphốihợphơnlàkiểmsoát.
4.Giaiđoạn4:Phốihợp.Cáccôngtyvượtquađượckhủnghoảngkiểmsoátnhưmộtthựcthểđơnlẻhẳnphảitìmravàthựchiệncáckỹthuậtcủagiaiđoạn4:
•sápnhậpcácđơnvịđịaphươngvàocácnhómsảnphẩm;
•xemxétlạitoànbộkếhoạchchínhthống;
•nhânviêncôngtytheodõisựphốihợp;
•tậptrunghóacácchứcnănghỗtrợ;
•ràsoátởcấpđộcôngtyvềchitiêuvốn;
•quytráchnhiệmđốivớikhảnănghoànvốntạicấpđộnhómsảnphẩm;
•tạođộnglựcquachiasẻlợinhuậnởcấpthấp.
Docácnguồnlựchữuhạnđượcsửdụnghiệuquảhơnvàbangiámđốccóthểnhìnxahơnnhucầutrướcmắt,côngtylạicóthểtiếptụctăngtrưởng.Giámđốccácnhómsảnphẩmđãhọcđượccáchđánhgiávàlýgiảicácquyếtđịnhcủamìnhvàđượctưởngthưởngthíchhợp.Tuynhiên,theothờigian,tâmlýphòngbịbắtđầulantỏaởcấpđộquảnlýcấptrungvàcấpthấp.
Cácluậtlệvàthủtụctrởthànhmụctiêuchứkhôngcònlàphươngtiện.Côngtybịkẹttrongkhủnghoảngquanliêu.Côngtycầnthúcđẩytínhnhạybénthịtrườngvànhânviêncầnsựlinhhoạt.
5.Giaiđoạn5:Hợptác,conđườngtiếnhóamớiđượcbiểuhiệnbởi:
•hànhđộngnhómđểgiảiquyếtvấnđề;
•cácnhómcónhiệmvụchứcnăngchéo;
•phitậptrunghóanhânsựhỗtrợthànhcácnhómtưvấncónhiệmvụđặcthù;
•cấutrúctổchứctheokiểumatrận;
•đơngiảnhóacáccơchếkiểmsoát;
•cácchươngtrìnhđàotạohànhvinhóm;
•hệthốngthôngtinthờigianthực;
•tạođộnglựcnhóm.
Giaiđoạnnàykếtthúcvớimộtcuộckhủnghoảngtăngtrưởngbêntrong,tứclàkhảnăngtăngtrưởngduynhấtcủacôngtylúcnàylàhợptácvớicáctổchứcbổsung.
6.Giaiđoạn6:Liênminh.Ởgiaiđoạnnày,cáctổchứccốgắngtăngtrưởngthôngquacácgiảiphápmởrộngtổchứcnhưsápnhập,thànhlậpcôngtyđầutưvàlàmchủmạnglướicáccôngtyxungquanhtổchức.
MôhìnhtăngtrưởngcủaGreinercóthểứngdụngnhưsau:
1.Biếtvịtríhiệntạicủatổchứcởvàogiaiđoạnnào.
2.Suynghĩxemtổchứcđangởphầnđầucủamộtgiaiđoạntăngtrưởngbềnvữnghayđangcậnkềvớikhủnghoảng.
3.Nhậnbiếthệquảcủasựchuyểnđổisắptớikhôngchỉchocánhânmàchocảnhómlàmviệc.Điềunàygiúpchuẩnbịtrướcnhữngthayđổikhôngtránhkhỏi.
4.Lậpkếhoạchvàthựchiệncácbướcchuẩnbịđểviệcchuyểnđổidiễnra
trôichảynhấtcóthể.
5.Lặplạicácbướcnàyđịnhkỳ,vídụcứmỗi6hoặc12tháng.
Nênlàm:
•Thườngxuyêntựhỏitổchứccủamìnhđangởgiaiđoạnnàovàđặcbiệtlàkhủnghoảngsẽxảyralúcnào.
•Nhậnbiếtcáclựachọnhữuhạncủamình.
•Nhậnbiếtnhữnggiảiphápcóthểgiảiquyếtcácvấnđềtrongtươnglai.
Khôngnên:
•Chorằngkhôngphảitấtcảcáctổchứcđềutrảiquacáccuộckhủnghoảngtheotrậttựnày.Sửdụngmôhìnhnàynhưđiểmkhởiđầuvàđiềuchỉnhnótheotìnhhìnhchungcủangành.
KẾTLUẬN
Mặcdùmôhìnhcơbảnnàyđượccôngbốtừnăm1972,môhìnhtăngtrưởngcủaLarryGreinervẫnrấthữudụngtrongviệcnắmbắtcácvấnđềliênquantớităngtrưởng,vàảnhhưởngcủacácgiảiphápcóthểđốivớimộttổchức.Tuynhiên,việcphânloạicácgiaiđoạntăngtrưởngcủatổchứctớiđiểmmàcácgiảipháptrởthànhhiểnnhiênlàrấtrủiro.Cầnhiểurằngmôhìnhnàychỉnênđượcdùngđểnắmbắttìnhtrạngcủacôngtychứkhôngquyếtđịnhgiảiphápnàolàtốtnhất.
Môhìnhnàypháchọanhữngtháchthứcmàmộtnhómquảnlýphảiđươngđầukhiđangtăngtrưởng.Tốcđộtăngtrưởng,giảiphápcáchmạnghiệuquảvàkếtquảhoạtđộngcủacôngtytrongmỗigiaiđoạnsẽtùythuộcvàovaitròthiếtyếucủahoạtđộngquảnlýgiỏinhưnghệthuậtlãnhđạo,mộtchiếnlượcthắnglợi,làđộnglựcchonhânviênvàsựthấuhiểukháchhàng.
THAMKHẢO
Greiner,L.E.(1998)EvolutionandRevolutionasOrganisationsGrow(tạmdịch:Tiếnhóavàcáchmạngtrongtăngtrưởngcủatổchức).HavardBusinessReview76(3)May/June:55-68.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
7.NHỮNGNĂNGLỰCKHÁCBIỆTCỦAKAY
TỔNGQUAN
MôhìnhnhữngnănglựckhácbiệtcủaKaylàmộtlýthuyếtchiếnlượcbổsungchosựhiểubiếtvềbảnchấtcủalợithếcạnhtranh(bềnvững)trongkinhdoanh.Trongmộtthịtrườnghiệuquả,giácảluônphảnánhgiátrịthựccủasảnphẩmhaydịchvụ.Vậytạisaocómộtsốcôngtycókhảnăngđưaramứcgiácaohơnđốivớinhữngsảnphẩmcóvẻnhưtươngđồng?Nhữngcôngtynàyđãtạoragiátrịgiatăngcaohơnnhưthếnào?Tạisaomộtsốcôngtylạicóthểphụcvụhiệuquảhơnnhữngcôngtykhác,hayđơngiảnchỉlànhàcungcấpđượcưathích?
Lýthuyếtdựatrênnguồnlựcnhìnnhậncôngtynhưmộttậphợpcáctàisảnvànănglực.Trongnềnkinhtếhiệnđại,hầuhếtcáctàisảnvànănglựclàvôhình.Sựthànhcôngcủacáctậpđoàndựatrênnănglựckhácbiệt.Cáccôngtyvớinănglựckhácbiệtcónhữngthuộctínhkhôngthểsaochépbởicáccôngtykhác,vàvìvậychophépcôngtytạoralợinhuậnkinhtếtrêntrungbình.Nhữngnănglựckhácbiệtchophépcôngtytạoralợithếcạnhtranh.
Kháiniệmkhảnăngsinhlợikinhtếlàtrọngtâmkếtnốilợithếcạnhtranhcủacôngtyvớicácthướcđohiệuquảtruyềnthống.Chiếnlượckinhdoanhliênquantớiviệcnhậndiệnnhữngnănglựccủacôngtybằngcáchtậphợpcáctàisảnvànănglựcbổsunglạivớinhauvàtốiđahóacũngnhưbảovệkhảnăngsinhlợikinhtếđượctạoratừnhữngnănglựcấy.
SỬDỤNGKHINÀO
MôhìnhnănglựckhácbiệtcủaKaycóthểđượcsửdụngtrongquátrình(tái)địnhnghĩachiếnlượccủamộtcôngtynhằmmởrộngnhậnthứcvềcácnguồntạoralợithếcạnhtranhvàtìmcáchduytrìchúng.
Theotruyềnthống,lýthuyếtdựatrênnguồnlựctậptrungvàoviệcthiếtlậplợithếcạnhtranhbằngđiềukhiểncáctàisảnchiếnlược.Kaybổsungcholýthuyếtnàybằngcáchxácđịnhbanănglựcliênquancóthểcoilànguồntạoralợithếcạnhtranh,vàbằnggiảithíchtạisaosựtiếpnốivàổnđịnhtrongcácmốiliênquanấylạicầnthiếtđốivớiphảnứnglinhhoạtvàmangtínhhợptáctrướcsựthayđổi.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Khôngcóphươngphápsẵncónàotrongviệcsửdụngmôhìnhnày.Kaysửdụngcácvídụvàlýthuyếttròchơiđểminhhọacácvấnđềcơbản.Việcsửdụngcácvídụvàhuấnluyệntronglýthuyếttròchơilàcácbướcthenchốttrongviệcthuhẹpkháiniệmlợithếcạnhtranhtrêncơsởcácnănglựcliênquan.
Kayxácđịnhbanănglựckhácbiệtcóliênquanchophépcáccôngtycóđượclợithếcạnhtranhlà:kiếntrúc,danhtiếngvàsángtân.Ôngchorằngviệctạoravàquảnlýthànhcôngcáchợpđồngvàcácmốiquanhệbêntrongvàxungquanhdoanhnghiệptạoragiátrịgiatăngcóthểlànguồnlợithếcạnhtranh.
1.Kiếntrúclàmộtmạnglướicáchợpđồngliênquanbêntronghoặcbênngoàitổchức,liênquantớingườilaođộng(bêntrong),nhàcungcấpvàkháchhàng(bênngoài).Kiếntrúccóthểlàmgiatănggiátrịvớitrithứcvàthônglệcủatổchức,phảnứnglinhhoạttrướcthayđổicũngnhưtraođổithôngtindễdàngvàmangtínhmở.Nhữngnănglựcnàychophép:
•tạovàsửdụngphốihợpnhữngtrithứccủatổchức;
•tạodựngnguyêntắchợptác;và
•thựchiệncácthônglệcủatổchức.
Trithứccủatổchức,theoKayđịnhnghĩa,lớnhơntậphợpcácchuyênmôncủanhữngngườilàmviệctrongcôngty,vàkhôngsẵncóởcáccôngtykhác.Trithứcấycóthểlàmộtsảnphẩm,mộtdịchvụhaymộtquytrìnhcụthể.
Điềuquantrọnglàcầnphảihiểurằngcáckiếntrúcliênquanlàsảnphẩmcủacácgiátrịxãhộivàthươngmại.Cácgiátrịnàypháttriểnqualịchsửtổchứcvàkhôngdễdàngđượctạorahaybịthayđổi.Cácnănglựckhácbiệtliênquantớikiếntrúclưulạitronggiaokếtquanhệ:thểhiệnmộtmốiquan
tâmchungtrongcácnỗlựcphốihợpnhằmthuđượclợiíchchotổchức.
Cácthônglệtrongtổchứcgiatănghiệuquảvàtăngcườngsựphốihợp.Tuynhiên,cómộtnguycơcốhữuvớicáchtiếpcậnnàylàtrithứctừbênngoàitổchứccóthểbịgạtbỏvì“khôngđượctạoraởđây”.
2.Danhtiếnglàphươngthứctruyềntảithôngtinmạnhmẽnhấttớingườitiêudùngtrongmốiquanhệkinhdoanh.Khingườimuatìmkiếmvàtrảinghiệmhànghóavàdịchvụ,ngườibánmuốnchothấychấtlượngvàbắtđầumộtchuỗigiaodịchvàtừđóthiếtlậpquanhệ.Mốiquanhệbắtđầunhưthếnào?Kaychorằngngườimuavàngườibántiếntớimộtbiếnthểcủa“Songđềhaingườitù”cổđiển,giốngnhưlýthuyếttròchơi.Bánhànghóachấtlượngcaoởmứcgiácaolàcôngbằngđốivớicảngườimualẫnngườibán.Bántrêngiá(bánhàngchấtlượngthấpvớigiácao)dẫntớitrảinghiệmcókếtquảtồichongườimuanhưnglạiđemlạilợinhuậncaochongườibán.Bándướigiáphươnghạitớilợinhuậnbiêntiềmnăngcủangườibán(thịtrườnghiệuquả)nhưnglạicólợichongườimua.Bánhàngchấtlượngthấpvớigiáthấpnóichungthườnglàmcảhaibêncảmthấymìnhđangphíphạmthờigian.Chỉtrừkhimỗingườichơichỉchơimộtlầnvàchiếnlượctốtnhấtlàtốiđalợiíchcủamìnhtronglầnđó,cònkhôngthìgiaodịchcôngbằnglàcólợinhấtchomốiquanhệlâudài.
Nếungườibánđãcódanhtiếng,nósẽgiúpđảmbảochấtlượngcaovớingườimuakhiviệckhôngthôngthạosảnphẩmhaydịchvụgâykhókhănchoviệcđưaramộtquyếtđịnhđúngđắn.Danhtiếngđượcthiếtlậptheothờigianthôngqua:
•trảinghiệmcủabảnthânngườitiêudùng;
•dấuhiệuchấtlượng(vídụgiá,khuyếnmãi…);
•bảnthuyếtminhvàdùngthửmiễnphí;
•tựbảođảmtráchnhiệmđốivớilỗisảnphẩm,thôngquabảohànhhoặcbảođảm;
•giớithiệutruyềnmiệng,khuyếnmãimạnhmẽ,đònbẩythươnghiệuv.v..;
•kếthợpvớidanhtiếngvàxácnhậncủanhữngngườicóthếlực;
•tăngthêmdanhtiếngkhiđãđượcthiếtlập.
•Mộtdanhtiếngtốtkhôngcầnnhiềunguồnlựcđểduytrìmiễnlàchấtlượngnềntảngkhôngcósựthỏahiệp.
3.Sángtânhiếmkhithànhcôngtrongviệctrởthànhlợithếcạnhtranh.Khiếmkhuyếtnàybắtnguồntừbavấnđề:
•chiphívàtínhbấtđịnhcủaquátrìnhsángtân;
•quảnlýsángtân;
•phânbổhợplýtiềnthưởng.
Quátrìnhsángtântốnkémvàrủirobởicôngtysángtânphảiđốimặtvớimộtsongđề.Khóchắcchắnđượcrằngnhucầuđốivớimộtsảnphẩmsẽđượcduytrìvàliệucạnhtranhtrênthịtrườngcótănglênhaykhông.
Cóhaihìnhthứcsángtân,đềulàbiếnthểtừ“Songđềhaingườitù”:“TròchơiGà”và“Tròchơitiêuchuẩn”.
Tròchơigà:Bắtnguồntừtròchơitrongđóhaingườiláixetiếnlạigầnnhauvàcóthểvachạm:mộtngườiphảitránh,nếukhôngcảhaicùngchếtvìtainạn,nhưngnếumộtngườitránhmàngườikiakhôngtránh,anhtasẽbịgọilà“congà”.Điểmmấuchốtởđâylàcóngườiphảitránhvìkhôngđủđườngđi.Nếugiảsửrằngquátrìnhsángtânsẽthànhcông,kếtquảkhảthicủacảhaiđốithủcạnhtranhsẽchỉtốtnhấtkhimộttronghaiquyếtđịnhdừnglại.Nếuquátrìnhsángtânthấtbại,côngtykhôngdừnglạisẽbịthiệthại.Tròchơigàrấtphổbiếntrongngànhdượcphẩm.
Tròchơitiêuchuẩn:Trònàydiễnratrongmộtthịtrườngmàsảnphẩmđòihỏicácsảnphẩmbổtrợ(vídụnhưphầncứngvàphầnmềm).Sảnphẩmnàotrởthànhtiêuchuẩncũngkhôngquantrọng(vídụVHShayBetamax).Mọingườiđềuthuakhikhôngcótiêuchuẩnnàovàđềuthắngnếucótiêuchuẩn.
Mộtchiếnlượckhảdĩtrongnhữngtròchơinàylàcamkếttheođuổi:tuyênbốchắcchắnrằngcôngtysẽkhônglùibước.Tuynhiên,chiếnlượcnàyđòihỏicôngtyphảicóđủdanhtiếngkhithểhiệncamkết.Mộtchiếnlượckháckháđơngiảnlàtrởthànhngườiđitrướctrênthịtrường.
KẾTLUẬN
SửdụngcấutrúccủaKayđểxácđịnhcácnănglựcđặcbiệtchophépnhàquảnlýnắmbắtsâusắchơnvềnhữngthànhcôngvàthấtbạitronglịchsử
côngty.Nócũngcóthểgiúpíchvớiviệcnắmbắtnhữnggiátrịhiệncó,khácvớinhữnggiátrịmongmuốnđểlàmtăngnănglựccạnhtranh.
HạnchếcủacấutrúcKaylànócũngtrừutượngnhưnhữngnănglựcđặcbiệtmàcấutrúcnàymôtả;vànhưchínhKaynói:nếubạncóthểghichépthìnócóthểbịsaochép.
THAMKHẢO
Kay.J.(1993)FoundationsofCorporateSuccess:Howbusinessstrategiesaddvalue(tạmdịch:Nhữngnềntảngthànhcôngcủacôngty:Cácchiếnlượckinhdoanhbổsunggiátrịnhưthếnào).OxfordUniversityPress.
8.TỔCHỨCHƯỚNGTHỊTRƯỜNG
TỔNGQUAN
Môhìnhnàythểhiệnquátrìnhđangànhtrongviệcbiếnchiếnlượccôngtythànhcácchínhsáchtiếpthị-bánhàngvàcáchoạtđộngquanhệkháchhàngkhôngthểthiếutrongquátrìnhđó.Kếhoạchtiếpthịvàbánhàngcủamộttổchứccầnbắtnguồntừchiếnlượccủacôngty.Kếhoạchphảicóthểđolườngđượcvớicáchoạtđộngvàhànhviđặcthùcủatấtcảcácnhânviên,liệuhọtậptrungvàokháchhàngtừbêntrongcủatổchứchaycóxuhướngtừbênngoàinhiềuhơn.Thuậtngữ“hướngthịtrường”nhấnmạnhrằngkháchhànglàtâmđiểmtậptrungcủatổchứcvàmọihoạtđộngvàhệthốngđượcthiếtkếtừgócđộkháchhàng.Sửdụngcơcấutổchứchướngthịtrườngbảođảmrằngmọiquytrìnhtrongtổchứcđềuhướngtheomụctiêuchung.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhnàykháhoànhảotrongviệcđánhgiáhiệuquảvàhiệunăngtrongtiếpthịvàbánhàngcủacôngty.Nócóthểđượcápdụngtronghaitrườnghợpđặcthùvớinhữngcâuhỏicụthể:
•Hiệuquảhoạtđộng.
Xácđịnhhoặcđánhgiáchínhsáchtiếpthịvàbánhàngbằngcâuhỏi:
•Phânđoạnthịtrường:Chúngtanhắmtớiphânđoạnkháchhàngnào?
•Chàohàngkhácbiệt:Chúngtatiếpcậnnhữngkháchhàngđónhưthếnào?
•Xáclậpmụctiêu:Chúngtaphấnđấuđạtmứcđộdoanhsố,doanhthuhaythịphầnnào?
•Hiệunănghoạtđộng.
Tổchứchoặcđánhgiácáchoạtđộngtươngtáctrựctiếphaykhôngtrựctiếpvớikháchhàngbằngcáchxemxét:
•Giảmchiphí:Chúngtacảithiệnhiệunăngcủabộphậntiếpthịvàbánhàngnhưthếnào?
•Xâydựnghiệplực:Chúngtacóthểlàmgìđểcảithiệnsựhợptácgiữacácbộphậnđểtậptrunghiệuquảhơnvàokếtquả?
•Cânbằngtiếpthị/bánhàngvàcáchoạtđộng:Chúngtacóthểcungcấphàngđặtriêngnhưthếnàotạibộphậntrựctiếpphụcvụkháchhàngmàkhônggâyảnhhưởngtiêucựctớihiệunăngcủakhuvựchậutrường?
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Đểlậpkếhoạchtiếpthị,bánhàngvàcáchoạtđộnghỗtrợkhácmộtcáchhợplý,cầnquyếtđịnh:
•phânđoạnthịtrường:nhữngthịtrườngcôngtyphảihoạtđộng;
•kháchhàngtrọngtâm:kháchhàngnàophùhợpnhấtđốivớimỗithịtrường;và
•mụctiêucủacôngty:nhữngmụctiêunàocôngtymuốnđạtđượctrongmỗiphânđoạnthịtrường.
Sựhàihòatiếpthịtốiưusẽkếthợpnhữngkiếnthứcrõràngvềnhucầuđặcthùcủacácphânđoạnthịtrườngđượcchọnvớinhữnghiểubiếtsâusắcvềưutiênvàtiêuchíảnhhưởngtớiquyếtđịnhmuacủakháchhàng.
Chỉsốđánhgiáthựchiệncôngviệc(KPI)làthướcđogiúpchotổchứcxácđịnhvàđolườngquátrìnhtiếndầntớimụctiêucủamình.SửdụngbatớinămchỉbáoKPIchomỗinhântốđểđảmbảorằngcáchoạtđộngtiếpthịvàbánhàngđượcthựchiệnhiệuquảvànăngsuất.Góilợiíchđốivớinhânviênbánhàngcầntheocácchỉbáonày,bởiphầnthưởngkhôngchỉnêndựatrêndoanhsốhaylợinhuận.CácchỉsốKPIđượcnhậpvàobáocáotiêuchuẩnhàngthánghoặchàngquýcủacôngty.Điềuquantrọnglàcầnđảmbảorằngcáckếtquảđượcđánhgiáthườngxuyênvàđầuracủaviệcđánhgiáđượcphảnhồichocôngty.Vìvậy,cầnápdụngmộtchukỳdạngPlan-Do-Check-Act(Hoạchđịnh–Thựchiện–Kiểmtra–Hànhđộng).
KẾTLUẬN
Môhìnhtổchứchướngthịtrườngquantrọngkhiphântíchchínhsáchtiếpthịvàbánhàngcũngnhưđánhgiáviệcthiếtlậpbộphậntiếpthịvàbánhàngcủacôngty.Tácđộngcủaviệcsửdụngmôhìnhtổchứchướngthịtrườngcóthểgiatăngbằngcáchsửdụngcácmôhìnhkhácđượcmôtảtrongcuốnsáchnàynhư:
•KimtựthápcủaCurry.
•4PtrongtiếpthịcủaKotler.
•Sochuẩn.
•Nămcánhsaothươnghiệu.
•Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff.
•ChukỳDeming:plan-do-check-act.
THAMKHẢO
Kotler,P(2000)MarketingManagement:Themilenniumedition(Quảnlýtiếpthị:Táibảnlầnthứ10),NewYork:PrenticeHall.
9.SỬDỤNGNGUỒNLỰCBÊNNGOÀI/NƯỚCNGOÀI
TỔNGQUAN
Môhìnhnàycóthểđượcdùngđểquyếtđịnhliệucáchoạtđộngcủatổchứccóthểvàcónênsửdụngnguồnlựcbênngoàihoặcnguồnlựcnướcngoàikhông.Sửdụngnguồnlựcbênngoàilàgiaocáchoạtđộngkhôngtrọngyếuchomộtnguồnlựcbênngoàicóchuyênmônđặcthùđốivớihoạtđộngđó.Nguồnlựcnướcngoàicũnggiốngnhưnguồnbênngoàinhưngquytrìnhhoạtđộng–vídụnhưsảnxuất,chếtạohaydịchvụ-đượcchuyểnsangnướckhác.Môhìnhraquyếtđịnhnàygiúpxácđịnhliệuviệcsửdụngnguồnlựcnướcngoàicósángsuốthaykhông.
SỬDỤNGKHINÀO
Cáccôngtythườngchọnsửdụngnguồnlựcbênngoàihaynướcngoàichomộtphầnhoạtđộngcủahọvìmộthaymộtvàilýdo:giảmchiphícốđịnh;giatăngtậptrungvàonănglựcchủchốt;hayđểsửdụnglaođộng,vốn,côngnghệvàcácnguồnlựchiệuquảhơn.Quyếtđịnhchuyểnsangnướckháclà
docólợithếvềchiphíhayvềkỹnănghoặccónhucầutậptrungvàothịtrườngquốctế.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Cácbướcsauđâycầnthiếttrongviệcquyếtđịnhquátrìnhnàonênsửdụngnguồnlựcnướcngoài,vàtớinướcnào:
1.Tạisaolạiphảisửdụngnguồnlựcbênngoài?Vídụvềcáclýdocóthểbaogồmviệcbiếtđượccácđốithủcạnhtranhđangdịchchuyểnranướcngoàiđểthuđượclợithếchiphí,hoặclợinhuậnbiênđangchịuáplựcdocạnhtranhvềgiátăngcao.
2.Tớinướcnàovàvớiđốitácnào?Đểlựachọnmộtđốitácnướcngoàicầnxemxétloạikinhnghiệm,kỹnăngvàvănhóanàobạncầntừphíanhàcungcấpđểcóthểlàmviệccùngnhauthànhcông.Vídụcácyếutốcầncânnhắctạitừngnướctiềmnăngbaogồm:tiềmnănglaođộng,chấtlượngsảnphẩmkỳvọngvàlợithếchiphí.Pháttriểnmộtvàithaythếđểtiếptụcđánhgiátrướckhiquyếtđịnh.
3.Đâulàchiphí,lợinhuậnvàrủiro,vànhữngquátrìnhnàothíchhợpđể
sửdụngnguồnlựcnướcngoài?Bướcbabaogồmcảviệcphântíchchiphí–lợinhuậnxuyênsuốtmỗikhảnăngthaythếkhácnhau.Nhữngcấuthànhquantrọngcầnxemxétbaogồm:mứclươngbổng,chiphívàtiềncôngphátsinh,mứcgiácảvàtácđộngtớichuỗigiátrịbêntrongcủacôngty.Phântíchphầnnàocủatổchứccóthểsửdụngnguồnlựcbênngoàivàtácđộngtớichuỗigiátrịtổngthểrasao.
4.Điềugìxảyratiếptheo?Cuốicùng,tiếnhànhphântíchkhảthichitiếtvềmỗiquốcgia,đốitác,quytrìnhvàhợpđồng.Tạiđiểmnày,vẫncòncónhiềuđiềuchưachắcchắn.Kếhoạchcầnđượcxemxéttỉmỉtrướckhiraquyếtđịnhsửdụnghaykhôngsửdụng.Cũngmôhìnhbốnbướcnàycóthểđượcápdụngkhiraquyếtđịnhliênquantớiviệcsửdụngnguồnlựcbênngoài,nhưngkhôngbaogồmcácyếutốquốctế.
KẾTLUẬN
Rủirokhisửdụngmôhìnhnàylànguycơbỏquamộtsốbướcđểtiếnngaytớibướcthựchiện.Vídụtìmkiếmđốitáctiềmnăngnướcngoàitrướckhisuynghĩcẩntrọngvềtácdụngchiếnlượcvàhậuquảđốivớinhânsựhiệncó.
Sửdụngnguồnlựcnướcngoàivẫnlàmộtvấnđềtranhcãigiữacácnhàkinhtếhọc.Mộtmặt,nóđượccoilàđemlạilợiíchchocảhaiquốcgianguồnvàđích,thôngquaviệctạoracôngănviệclàmvàgiảmchiphísảnphẩmvàdịchvụ.Mặtkhác,nócũngdẫntớimấtviệclàmvàkhiếnchomứclươngthấpđitạicácnướcđangpháttriển.Cácnhàkinhtếhọckhôngủnghộviệcsửdụngnguồnlựcnướcngoàilậpluậnrằngnhânlựccótrìnhđộcaovớicáccôngviệccógiátrịcaohơn,nhưkếtoánvàkỹsưphầnmềm,đượcthaythếbởinhânlựccótrìnhđộcaonhưngrẻtừcácnướcnhưTrungQuốchayẤnĐộ.Hơnnữa,tinhgiảmnhânlựctrongngànhsảnxuấttạorasựhoangmangtrongnộibộnhânlực.Nhữngtranhluậnchủyếubắtnguồntừlolắngvềsựkhôngổnđịnh,vìtácđộngviệcsửdụngnguồnlựcbênngoàivẫn(chưađược)chứngminh.Môhìnhnàyhợplýhóacáclựachọnliênquantớisửdụngnguồnlựcbêntrongvàbênngoàibằngcáchgiúpcácnhàhoạchđịnhgiảmđiviệchaythayđổi.
THAMKHẢO
Aron,RvàSingh,J(2005Gettingoff-shoringright(tạmdịch:Sửdụngnguồnlựcnướcngoàihợplý),HavardBusinessReview83(12)December:135-43.
10.SƠĐỒHÓALỘTRÌNH
TỔNGQUAN
Sơđồhóalộtrìnhliênquantớiviệctạoramộttầmnhìnchung.Đólàmộtquytrìnhgiúpcácchuyêngiadựbáosựpháttriểntrongtươnglaiđốivớicôngnghệvàthịtrường,vànhậndiệnhệquảcủanhữngpháttriểnđóđốivớicáccôngty(đơnlẻ).Môhìnhsơđồlộtrìnhcungcấpmộtbảnmôtảquytrìnhpháttriểncóthểđượccơcấunhưthếnào.
Quytrìnhsơđồhóalộtrìnhlàmsángtỏcácmụctiêutươnglai(chủyếudựatrêngócnhìncủacácchuyêngiavềpháttriểncôngnghệ),vàlộtrìnhđạtđượcnhữngmụctiêuđó.Dựatrênphântíchnàycóthểxácđịnhmộtcôngtyđơnlẻcóthểđónggópvàosựpháttriểnrasaovàcôngtyphảnứngnhưthếnàotrướcsựpháttriển.Chươngnàysửdụngmộtsơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệđểgiảithíchquytrình.
Cónhiềusơđồlộtrìnhđượctạoratrongnhữngthậpkỷgầnđây.Khixemxétcácsơđồlộtrìnhhướngcôngnghệ,ngườitacóthểnhậndiệnbốnloạisơđồvàquymôkhácnhau:
•Sơđồlộtrìnhngành:trongđósựpháttriểnkỳvọngcủatoànbộmộtnhánhthuộcngànhđượcsơđồhóa.Quytrìnhsơđồhóalộtrìnhđưaramộtphươngthứctrongđórủirođốivớicáccôngtyđơnlẻđượcgiảmthiểubởimộtsốcácbênkhácnhauquyếtđịnhcácưutiênđốivớisựpháttriểncôngnghệtrongtươnglaivàmỗibêncầnđónggópnhững(nghiêncứu)gì.Mộtsơđồlộtrìnhngànhcũngcóthểđượcsửdụngđểđạtđượcnguồntàichính(đốivớicảkhốitưnhânvànhànước).
•Sơđồlộtrìnhcôngty:đượcthiếtkếnhằmgiúpcáccôngtyđơnlẻlựachọnvàcóthểdựatrênsơđồlộtrìnhngành.Sơđồnàymôtảsựkếthợpsảnphẩm-thịtrường.
•Sơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệ:trongđóphântíchthịtrường,đánhgiá
sảnphẩmvàràsoátcôngnghệkếthợplạivớinhauthànhmộtkếhoạchnghiêncứuvàpháttriển(R&D)nộitạivàcáckịchbảngiớithiệusảnphẩmtớithịtrường.Môhìnhđượcmôtảtrongchươngnàylàmộtvídụvềsơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệđượctạoratrongviệckếthợpvớimộtsơđồlộtrìnhcôngnghệ.
•Sơđồlộtrìnhnănglực-nghiêncứu:tậptrungvàonănglựcvànghiêncứucầnthiếtđểtạoramột(hoặcmộtphần)côngnghệđặcthù.Loạisơđồlộtrìnhnàycóthểđượcsoạntáchbiệt,hoặcnhưtrongvídụđãxem,hợpnhấtnhưmộtphầntrongtoànthể.
SỬDỤNGKHINÀO
Sơđồlộtrìnhsảnphẩm-côngnghệcóthểđượcsửdụngđểtậptrungrõrànghơnchotươnglai.Sẽrấthữuíchnếucóđượcsựthấuhiểuchuyênsâuđốivớisựpháttriểnthịtrườngmới,đặcbiệtlàtrongcácthịtrườnghướngcôngnghệ.Pháttriểnsảnphẩmmớilàyếutốsốngcòntrongcácthịtrườngnàyvàđangdầntănglêndovòngđờicủasảnphẩmrútngắnđi.Vìvậy,sơđồhóalộtrìnhlàmộtchiếnlượcthiếtyếuđốivớicôngtyđangtiếptụctìmkiếmcácsảnphẩmmới.Sơđồhóalộtrìnhgiúpquytrìnhpháttriểnsảnphẩmmớibằngcáchtạođiềukiệnchonhậndiệntheocấutrúcđốivớicácthịtrường,sảnphẩmvàcôngnghệ(mới).
Sơđồlộtrìnhthườngbaogồmcácmôtảvề:
•Chuyểngiao:môtảsảnphẩmvànghiêncứucầnthiết.
•Mụcđích:phântíchthịtrường,sảnphẩmvàcôngnghệ.
•Thờigian:đườngtớihạnvàthờigianchuyểngiao.
•Nguồnlực:cácnguồnlực(tiền,conngười)vàcôngnghệcầnthiếtchoviệctạoracácsảnphẩm.
Ưuđiểmcủasơđồhóalộtrìnhbaogồmnhữngđiểmsau:
•Sơđồhóalộtrìnhcungcấpchotổchứcthamgiacácthôngtinchiếnlượccógiátrị.
•Hoạchđịnhchiếnlượcdàihạnsẽdựatrênviệcthuthậpcácthôngtincócấutrúcchặtchẽ,giúpchoviệcraquyếtđịnhtốthơnđốivớicácsảnphẩmvàcôngnghệtươnglai.
•Cácdữliệubêntrongvàbênngoàisẽđượcsơđồhóa,đemlạimộttầmnhìncócấutrúcchặtchẽvềcácyếutốthịtrường,nhucầungườitiêudùng,pháttriểncôngnghệ,yếutốmôitrườngvàthayđổinhàcungcấp.
•Đồnghướngchiphínghiêncứuvàpháttriểnvớipháttriểnsảnphẩmtốtsẽđemlạihiệuquảbởixácđịnhđượccơhộitíchhợpcôngnghệmớivàosảnphẩmmới.
•Sơđồlộtrìnhcóthểlànguồncủacáclựachọnsửdụnglạicôngnghệ(cùngmộtcôngnghệvàocácsảnphẩmmới).
•Kếtquảcóthểlàmbộclộcácđiểmyếuchiếnlượcdàihạnvàxácđịnhkẽhởvàsựbấtđịnhcủasảnphẩmvàcôngnghệ.
•Sơđồlộtrìnhlàmộtcôngcụmạnhmẽtrongviệcđồnghướngtoànbộdoanhnghiệptheomộtchiếnlượcpháttriểnmớivàpháttriểnsảnphẩmmới.Cácnhómdựáncóthểnhanhchóngthíchnghivớinhữngthayđổichiếnlược.
•Tiềmnănghiệplựcđượcxácđịnhgiữacácnhàcungcấpvàngườimuacũngnhưgiữacácđốithủcạnhtranh.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Mộtsơđồlộtrìnhcôngnghệ-thịtrườngdựatrêncáckếtquảcủa:
i)phântíchthịtrường,
ii)ràsoátcôngnghệ,
iii)đánhgiásảnphẩm.
Phântíchthịtrườngnhìntừbênngoàilànhậndiệnnhucầumớivàdàihạncủakháchhàng.Kếtquảcungcấpmộtcáinhìntổngquanvềcácnhucầumớivàgiátrịgiatăngmà(các)côngtytạora.Ràsoátcôngnghệnhìntừbêntrongvàxácđịnhkhảnăngxuấthiệncôngnghệmới.Đánhgiásảnphẩmluônnhìntừbêntrongravàsosánhdanhmụcsảnphẩmvớicácsảnphẩmhiệncó.Ràsoátcôngnghệcùngvớiviệcđánhgiásảnphẩmcungcấpmộtcáinhìntổngquanvềsựkhácbiệtvàkhảnăngchosảnphẩmmới.
Ởbướctiếptheo,kếtquảcủasơđồlộtrìnhđượctranhluậntrongviệctưduytậpthể.Trongsuốtquátrìnhlàmviệc,cácýtưởngsảnphẩmmớiđượcđánhgiábằngcáchxétthưởng–cácđiểmbánhàngduynhất(USP)vàtỷlệhoànvốnđầutư(ROI);rủiro(kỹthuậtvàđộsẵnsàngcủathịtrường);vàcácnguồnlực(đầutư)cầncó.Cácsảnphẩmcóhoànvốncaonhất,rủirothấpnhất,vàđòihỏiítnguồnlựcnhấttấtnhiênđượccoilànhữngsảnphẩmmớicógiátrịnhất.Từphântíchnày,mộtkếhoạchnghiêncứuvàpháttriểnnộibộcóthểđượcxâydựngtrêncơsởnghiêncứucầncóđểsảnxuấtsảnphẩmmới.Thêmvàođó,cóthểpháttriểnmộtkếhoạchtungsảnphẩmmớirathịtrường.
Mặcdùcácphântíchthịtrường,đánhgiásảnphẩmvàràsoátcôngnghệcóthểđượcthựchiệnbởicácnhânsựchủchốttrongtổchức(giảsửvớisựgiúpđỡcủamộtcôngtytưvấnbênngoài),nhữnglộtrìnhthànhcôngnhấtđượcxâydựngbởicácnhânsựchủchốttừnhiềutổchứcvàcáctrườngđạihọckhácnhau.Mộttrongnhữngnhântốthànhcôngchínhcủacáclộtrìnhlàsựthamgiacủacác“nhàvôđịch”.Họlànhữngchuyêngianổitiếngvàđượcnểtrọngtrongmộtlĩnhvực(côngnghệ)đặcthù.Khicónhữngngườinhưvậyủngtrợchomộtlộtrình,nhữngngườikhácsẽdễchấpnhậnhơn.
Cácnhântốthànhcôngkhácbaogồm:
•Cáclộtrìnhcầnđượcxâydựngbởicáccánhânthenchốt,đượcbiếtđếnnhưnhữngchuyêngiavớinhữngkiếnthứcchuyênngànhđặcbiệt.
•Camkếtquảnlýmộtcáchtrọnvẹnlàyếutốhếtsứcquantrọngnếulộtrìnhcóđượctácđộngtíchcựclêntổchức.
•Cáclộtrìnhcầnđượccậpnhậtthườngxuyênđểnắmbắtđượcnhữngthayđổiđangdiễnravềsảnphẩm,thịtrườngvàcôngnghệ.
•Mộtngườikhôngthiênvị(nhưmộtnhàtưvấnchẳnghạn)cóthểthựchiệncáccuộcphỏngvấnvàtạođiềukiệnchoquátrìnhsơđồhóalộtrình.
•Sửdụngcáchtiếpcậnchuẩnmựcrấtcầnthiếtchoviệctruyềnthônghiệuquả,vàcóthểhỗtrợsựliênkếtgiữacáclộtrình.
•Cầnsửdụnglộtrìnhnhưmộtcáchtiếpcậnlâudàiđốivớiviệcpháttriểnchiếnlược.Tầmnhìnchiếnlượcsẽkhôngphùhợpvớilộtrìnhnếunókhôngvượtquáthờigianhainăm.
KẾTLUẬN
Sơđồhóalộtrìnhlàmộtphươngphápgiúpchoviệcxâydựngmộttầmnhìnchungtớitươnglai;pháttriểnmộttầmnhìnchungcũngđượccoilàquantrọngkhôngkémsovớilộtrìnhcuốicùng.Vìvậy,sơđồhóalộtrìnhcóthểkhôngthànhcôngđốivớinhữngcôngtycótầmnhìnkhácvớicáchnhìnchungđangthốnglĩnh(ởcáccôngtycóliênquan).
Mụcđíchchínhcủalộtrìnhlàtruyềncảmhứngbằngcáchcungcấpcáinhìnthấuđáovềcáccáchthứccảithiệnvàđổimới.Mặcdùcáchoạtđộngvàdựáncụthểđượcmôtảtronglộtrình,nhưngtươnglaivẫnkhôngthểbiếttrướcvàkhôngphảilúcnàocũngdựđoánđược.Lộtrìnhchỉlàmộthìnhdungvềtươnglai.Dùdựatrênthựctiễncôngnghệvàthịtrường,lộtrìnhkhôngnênđượcsửdụngnhưmộttàiliệudựbáo.Cậpnhậtlộtrìnhthườngxuyênrấtcầnthiết,nhằmkếthợpnhữngpháttriểnhiệnthờivàotầmnhìnđượchoạchđịnhchotươnglai.
THAMKHẢO
Farrukh,C.,Phaal,R.vàProbert,D.(2003)Technologyroad-mapping:linkingtechnologyresourcesintobusinessplanning(tạmdịch:Sơđồhóalộtrìnhcôngnghệ:kếtnốicácnguồnlựccôngnghệvàohoạchđịnhkinhdoanh).InternationalJournalofTchnologyManagement26(1):2-19.
11.HOẠCHĐỊNHKỊCHBẢN
TỔNGQUAN
Hoạchđịnhkịchbảnđặtracáccâuhỏivềtươnglai.Sovớinhiềumôhìnhtươnglaikháctrênthếgiới,đâylàmộtcôngcụđánhgiáchiếnlượctươngđốikhácbiệtvềcấutrúcnhưngkhôngkémphầnhợplý.Cáckịchbảncungcấpmộtbốicảnhtrongđócácnhàquảnlýcóthểraquyếtđịnh.Bằngcáchxemxétnhiềukhảnăngkhácnhau,ngườiraquyếtđịnhsẽđượcthôngtintốthơn,vàmụcđíchdựatrênnhữngkiếnthứcấycónhiềukhảnăngthànhcônghơn.
Việchoạchđịnhkịchbảndựatrêncácnguyêntắcminhbạchvàđadạngnhằmxácđịnhýnghĩacủasựpháttriểntrongtươnglaicủacáclựclượngthịtrườngchínhyếu.
•Minhbạch–liênquantớiquátrìnhthừanhậnmộtcáchrõràngvềmốiquanhệgiữacáclựclượngđịnhhướngchínhyếu.
•Đadạng–ngụýrằngkhôngcómộtkịchbảnđơnlẻ“tốtnhất”haymộtkếtquảthịtrường“cao”hay“thấp”.Sựđadạngchothấytươnglailàbấtđịnh,vàphảixemxétnhiềuconđườngchiếnlượckhácnhau(Ringland,2002).
Cácmụctiêutươngphảntrongviệchoạchđịnhkịchbảncóthểđượcdiễntảnhưsau(vanderHeijden,2002):
i)mộtmụctiêuđặcthù(mộtlần,cácdựángiảiquyếtvấnđề),tươngphảnvớimộtmụctiêucơbảnhơn(cácdựándàihạnhơnnhằmduytrìsựsốngcòncủatổchức);
ii)cácdựánđượcthựchiệnđểkhaimởmộttổchứcđóngkíntrướccácýtưởngmới,tươngphảnvớicácdựánnhằmđạtđượcnhữngquyếtđịnhvàhànhđộngtrongmộttổchứcthụđộng.
Cácmụctiêunàydẫntớibốnloạihìnhhoạchđịnhkịchbản:
i)Xácđịnhýnghĩa-việcthựchiệnkịchbảnmộtlầnmangtínhthămdòđểthuđượcnhữnghiểubiếtsâusắcđốivớicáctìnhhuốngphứctạp.
ii)Pháttriểnchiếnlược–việcsửdụngcáckịchbảnđểkiểmtratriểnvọngkinhdoanhtrongtươnglaivớinhiềukịchbảnkhácnhaunhưngphùhợp.
iii)Tiênliệu–Khảnăngnhìnnhận,nhậnthứcvàthấuhiểucủatổchứcđốivớinhữnggìđangdiễnratrongmôitrườngkinhdoanh,đòihỏitổchứcphảihuyđộngmọinguồnlựccóthểđểquansát,nhậnthức,trảinghiệm,xácđịnhýnghĩa,hợplýhóavàquyếtđịnh.Mụcđíchtiênliệucủacáckịchbảnnângcaotầmquantrọngcủangườiquansátgiỏigiangtrướcthếgiớibênngoàithôngquacáccuộcđốithoạimangtínhchiếnlược.
iv)Tổchứchọctậpthíchnghi–Bướctiếptheobằngviệcđưahànhđộngvàotrongquátrình.BướcnàycóthểsosánhvớimôtảvềhọctậpkịchbảncủaFaheyvàRandall(1998),chothấycáckịchbảncầnđượctíchhợpvớiviệcraquyếtđịnh.Điềunàynhấnmạnhrằngmôhìnhtổchứchọctậpthíchnghichuyểntừpháttriểnchiếnlượcmộtlầnthànhhoạchđịnhvàtrảinghiệmchiếnlượcliêntục.Xemhình11.2.
SỬDỤNGKHINÀO
RoyalDutchShellsửdụngcáckịchbảnchonhiềumụcđích.Vềcơbản,cáckịchbảngiúpcôngtynắmbắtcácđộnglựccủamôitrườngkinhdoanh,nhậnbiếtnhữngcơhộimới,đánhgiácáclựachọnchiếnlượcvàracácquyếtđịnhdàihạn.Nhữngngườiraquyếtđịnhcóthểsửdụngkịchbảnđểsuynghĩvềnhữngkhíacạnhchưaxácđịnhcủatươnglaiđangkhiếnhọlo
lắngnhất,haykhámphánhữngkhíacạnhkhácmàhọcầnquantâm.RoyalDutchShellđưarabốnlýdokhiếnhoạchđịnhkịchbảntrởthànhcôngcụquantrọngđốivớipháttriểnchiếnlược:
•Đốichiếuvớicácgiảthiết–Liênquanmậtthiếttớinguyêntắccủacácmôhìnhtrítuệ.Bằngcáchkhaitháccácgiảthiếtvềtươnglaimàmọingườiđưaramộtcáchđơnlẻhaytậptrung,nógiúpcôngtyhoạtđộngcóhiệuquảhơntheotừngthờiđiểm.
•Nhậnbiếtmứcđộthayđổi–Hoạchđịnhkịchbảnđemlạichotổchứcmộtphươngthứcthừanhậnvàlàmviệcvớinhữnggìhọkhôngbiết.
•Mởrộngviễncảnh–Cáckịchbảnđánhdấunhữngđiểmmùbằngcáchthửtháchcácgiảthiết,mởrộngtầmnhìnvàkếthợpthôngtintừnhiềuchuyênngànhkhácnhau.
•Chỉracácsongđềvàmâuthuẫn–Cáckịchbảncóthểgiúplàmsángtỏhoặcgiảiquyếtcácmâuthuẫnvàsongđềđangđedọakháchhàngcủacôngty.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Mộtsốphươngpháphoạchđịnhkịchbảnđãđượctrìnhbàytrongcácđềtàinghiêncứuvềquảnlý(vídụ:Schwartz1991;vanderHeijden2002;Ringland1998,2002),tấtcảcácquytrìnhhoạchđịnhkịchbảnđềubắtđầubằngcáchxácđịnhkhoảngcáchkiếnthứcvànhữnglĩnhvựchaythayđổi,vàbằngcáchxâydựngmộtnhómhoạchđịnhkịchbảnbaogồmcácnhânviênvớingườicốvấnbênngoài.Quytrìnhđượccấutrúctạibướcnày.Sauđó,nhữngngườithamgiachínhsẽđượchỏiđểkhảosáthiệntrạng(vídụ:lĩnhvựckinhdoanhđangnghiêncứu)thôngquamộtchuỗicáccuộcphỏngvấnnhằmthửtháchnhữnggiảđịnhhiệncócủanhóm,quátrìnhnàysẽđượcthựchiệnlâudàitheomộtchuỗicácbuổithảoluận.Saukhiđãthốngnhấtvềthựctrạngchungcủamộtkịchbản,ngườitasẽthuthậpcácyếutốđịnhhướngvàpháttriểncáckịchbản.Đốivớimỗikịchbản,mộtcốttruyệncókếtcấuchặtchẽđượcpháttriểnnhằmnêubậtnhữnghàmýtrongtươnglai.Tácđộngtươngđốicủamỗikịchbảnđượckhaithácsâuvànhữnghàmýchotươnglaiđượcxemxétcẩnthận.Nhữnghiểubiếtmớimẻnàysauđólạiđượckiểmtrathôngquacácbênliênquanđếnviệckinhdoanh.
VanderHeijden(2002)bổsungtưduyhệthốngnhưmộtbướcthêmvàotrongquytrìnhhoạchđịnhkịchbản,theođónhậndiệncácmốiquanhệnhân
quảtrongnhữngcâuchuyện.Bằngcáchlàmtheonămbướcnày,nhómhoạchđịnhpháttriểnmộtsốkịchbảntươnglaihợplýchotổchức.Bướccuốicùnglàphổbiếntácđộngcủakịchbảntớitổchức:tưduychiếnlược,cácchiếnlượckhảthitrongtươnglaivànhữnghoạtđộngtươngứng.Điềunàynhấnmạnhrằnghoạchđịnhkịchbảnchỉcógiátrịnếucácchiếnlượchaycácquyếtđịnhhànhđộngđượckiểmnghiệmtrongcáckịchbảnkhácnhau.
KẾTLUẬN
Hiệuquảcủaviệcsửdụnghoạchđịnhkịchbảnnằmởkhảnăngcủanhómhoạchđịnhnhằmthuyếtphụcbangiámđốcthựchiệnnhữnggìđượccholàtốtnhất.Thayđổithếgiớiquancủabangiámđốclànhiệmvụquantrọnghơnnhiềusovớixâydựngkịchbản(Wack,1985).Hơnnữa,việcsửdụngmộtlầnkịchbảnđơnlẻkhôngphảilàcôngcụmạnhđốivớiviệcxâydựngchiếnlượchayhànhđộng.Họctậpvàhànhđộngđòihỏichúngtaphảixemxéthoạchđịnhkịchbảnnhưmộtquytrìnhkhámphávàkhaithácliêntụcquayvòng.
THAMKHẢO
1.Fahey,LiamvàRandall,RobertM.(1998).Learningfromthefuture:Competitiveforesightscenarios(tạmdịch:Họctậptừtươnglai:nhữngkịchbảncạnhtranhtiênliệu).JohnWiley&Sons,NewYork.
2.Heijden,K.vander(1996Scenarios:Theartofstrategicconversation(tạmdịch:Kịchbản:Nghệthuậtđốithoạichiếnlược).JohnWiley&Son,NewYork.
3.Heijden,K.vander(2002)TheSixSense:Acceleratingorganisationallearningwithscenarios(tạmdịch:Giácquanthứsáu:Thúcđẩytổchứchọctậpvớikịchbản).JohnWiley&Son,NewYork.
4.Ringland,G.(1998)ScenarioPlanning:Managingforthefuture(tạmdịch:Hoạchđịnhkịchbản:Quảnlýchotươngla).JohnWiley&Son,NewYork.
5.Ringland,G.(2002)ScenariosinBusiness(tạmdịch:Kịchbảntrongkinhdoanh).JohnWiley&Son,NewYork.
6.Schwartz,P.(1991TheArtofLongView:Planningforthefutureinanuncertainworld(tạmdịch:Nghệthuậtnhìnxatrôngrộng:Hoạchđịnhcho
tươnglaitrongmộtthếgiớibấtđịnh).Doubleday/Currency,NewYork.
7.Wack,P.(1985)Scenario’s:ShootingtheRapids(tạmdịch:Vềkịchbản:Chụphìnhtháchthức).HavardBusinessReview63(6)November/December:139-50.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
12.HỘITHOẠICHIẾNLƯỢC
TỔNGQUAN
Hộithoạichiếnlượclàmộtmôhìnhbảybướcthốngnhấtnhằmthiếtlậpvàthựchiệnchiếnlược.MôhìnhnàydoBerenschotpháttriểndựatrênkinhnghiệm70nămtưvấnchiếnlược.Bacâuhỏimấuchốtđượccânnhắctrongtổngthểbagiaiđoạnvàbảybướccủaquytrìnhchiếnlược,từphântíchchotớithihành.Ởmỗibước,cácmôhìnhkháccóthểđượcdùngkếthợpvớimôhìnhnàyđểđạtđượckếtquảhợplývàthỏađáng.Bacâuhỏiđólà:
1.“Sânchơicủabạntrôngnhưthếnào?”
Câutrảlờichocâuhỏinàyhémởcửasổchiếnlượcchotổchứccủabạn.Nóchứađựngnhữngướcmơvàtầmnhìncủatổchứccũngnhưxácđịnhloạihoạtđộng(kinhdoanh)nàotổchứcsẽthựchiệnlúcnàyvàtrongtươnglai.Trảlờicâuhỏinàyxácđịnhđượctổchứcsẽtrởthànhthứgìtrongtươnglai(gần).
•CâuhỏinàyđượcđặtratrongGiaiđoạn1:Giaiđoạnchiếnlược(Bước1).
2.”Bạnmuốnchơi(những)tròchơinào?”
Trảlờichocâuhỏinàychỉraloại(những)tròchơimàtổchứcsẽchơitrênsânđãchọn.Vídụ,mộttổchứcxácđịnhsânchơibằngtuyênbố“chúngtathuộcngànhtưvấn”.Tuyênbốnàycóthểtrảlờichocâuhỏitiếptheobằngxácđịnhcácsảnphẩmvàdịchvụ(tưvấn)màtổchứcsẽcungcấpvàthịtrường(theongànhvà/hoặctheovịtríđịalý)màtổchứcsẽhoạtđộng.Cầnmộtphântíchtổngthểvềcáctròchơihiệnthời(sựkếthợpsảnphẩm-thịtrường)đượcchơitrêncácsânhiệncóđểnhậndiệncácyếutốthànhcôngcầnthiếtmàsảnphẩmvàdịchvụcủatổchứcphảicó.Vớiphântíchnày,việckếthợpgiữacáckhảnăngbêntrongvàbênngoàicóthểđượcđánhgiá,đảmbảorằngnhucầucủa(các)thịtrường(đượcchọn)sẽphùhợpvớisảnphẩmvàdịchvụ(đượcchọn)cungcấp.Trảlờicâuhỏinàysẽchothấytổchứcsẽchơitốt(những)tròchơinàovà(những)tròchơinàotổchứcsẽđượcyêucầuchơitrênsân.
•CâuhỏinàyđượcđặtratạitừngbướccủaGiaiđoạn2:Trongsuốtquátrìnhphântích,tổnghợpvàxácđịnhlựachọnchiếnlược(Bước2,3,4và5).
3.”Bạnchơimộttròchơithànhcôngnhưthếnào?”
Trảlờichocâuhỏinàychỉracáchthứctổchứcđịnhchơi(những)tròchơiđãchọn.Nóbaogồmviệchuyđộngvàđiềuhòamọinguồnlựccầnthiếttrongtổchứcđểđảmbảokhôngchỉsảnphẩmvàthịtrườngđượccungcấpmàcảcáchthứccungcấpcũngphùhợpvớinhucầucủa(những)thịtrường(đãchọn).Điềunàysẽđượcxácđịnhkhikếthợpnhữngkhảnăngbênngoàivớitiềmnăngbêntrong,dẫntớiviệchuyđộngvàhoạchđịnhcácnguồnlựccủariêngtổchức.Câuhỏinàyxácđịnhchiềuhướngvàchiếnthuậtmàtổchứccầnsửdụngđốivới(những)tròchơiđãchọnđểchơitrênsân.
•CâuhỏinàyđượcđặtratạicảhaibướccủaGiaiđoạn3:Trongquátrìnhsoạnthảovàhoạchđịnh(Bước6),vàthựcthi(Bước7).
Mọitổchứcđềuđượchưởnglợikhitiếntriểnquacácbướctrên.Quytrìnhcóthểđượcthựchiệntriệtđể,nhưngtrongmộtsốtrườnghợpvẫncóthểsửdụnghiệuquảcáchtiếpcậnnhanhvàcơbảnhơn.Sựkhácbiệtcủamôhìnhnàylànóbaohàmsựthamgiaởmứcđộcaocủanhânviên,đượchỗtrợbởisựtruyềnthôngtriệtđể;nógồmphântíchsâuvàrộng;khảnăngsángtạođộtphá;vàđưaracáclựachọnchiếnlược.
Hộithoạichiếnlượcchorằngchiếnlượclàkếtquảcủacôngthức:
huyđộngxcôngthứchóaxthựchiện
Huyđộng=sángtạo,phântích,lựachọn,camkết,thamgia.
Côngthứchóa=hoạchđịnhchiếnlược,lựachọn,kiênđịnh.
Thựchiện=kếhoạchhànhđộng,thựcthi,đánhdấucácmốc,theodõi.
Dựatrênnguyêntắcnày,chiếnlượccủatổchứcsẽđượccoilàmộtconđườngđượcchiasẻvàkếthừađểtổchứcđạttớisựthịnhvượngvàgiatăngnăngsuất.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhhộithoạichiếnlượcđượcpháttriểnbắtnguồntừmộtphươngthứctừngbướcvượtquacácbẫythườnggặpkhilậpchiếnlược.Cácbẫynàyliênquantớibakhíacạnhcủaquátrìnhcôngthứchóachiếnlược:
•phạmvicủaquátrình;
•thựcthiquátrình;và
•cáclựachọnhìnhthànhtrongsuốtquátrình.
Cáckhíacạnhnàyđượcmôtảdướiđâycùngmộtsốbẫy:
Hộithoạichiếnlượclàmộtphươngthứctiếpcậncóhệthốngtớiviệccôngthứchóachiếnlược,đượcsửdụngtrongcáctìnhhuốngmàởđócảviệccôngthứchóavàthihànhmộtkếhoạchchiếnlượcthựctếđượchỗtrợlàhoàntoàncầnthiết.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Hộithoạichiếnlượcbaogồmmộtquátrìnhbảybướcđượcthựcthimộtphầntheothứtựvàmộtphầnsongsongvớinhau.Mỗibướcđóđượchỗtrợbởimộtcâuhỏichiếnlược(xemphầntrên)vàcácmôhìnhbổsungkhácnhau.Tiếntrìnhphântíchvàthihànhcầnđượcthựchiệnbởimộtnhómđangànhgồmcácnhânviênvàquảntrịviên.Môtảvềbảybướcvàcácmôhìnhbổsungnhưdướiđây.Cácmôhìnhbổsungkhôngquantrọngnhưnhautrongtấtcảcáctrườnghợp.(Đểcóđượccáinhìnrõrànghơnvềviệcsửdụngmôhìnhnàovàkhinào,xinxemphầncuốicủachươngnày.)
Bước1:Cửasổchiếnlược.Thiếtlậpquátrìnhcôngthứchóachiếnlược.Đâylàbướckhaithácđầutiênvềsứmệnh,tầmnhìnvàthamvọng.Cácmôhìnhkháccóthểsửdụngởbướcnàylà:
•Cácloạihìnhgiátrị(xemChương18).
•MôhìnhtăngtrưởngcủaGreiner(xemChương6).
Bước2và3khôngthểbắtđầutrướckhiBước1kếtthúc.
Bước2:Phântíchbênngoài.Xemxétsựpháttriểntrongkinhtếvĩmô,vàtrongkinhtếvimô:thịtrường,đốithủcạnhtranhvàkháchhàng.Cácmôhìnhkháccóthểđượcsửdụngởbướcnàylà:
•Phântíchcạnhtranh:nămthếlựccủaPorter(xemChương4).
•KimtựphápCurry(xemChương27).
•4PcủaKotlervềtiếpthị(xemChương34).
Bước2cóthểdiễnrasongsongvớiBước3.
Bước3:Phântíchbêntrong.Xemxétsựpháttriểnđặcthùvàcôngnghệ,trongcáclĩnhvựcnhưtiếpthị,nguồnnhânlực,tàichínhvàkiểmsoát,CNTT,vàquátrìnhsảnxuất.Cácmôhìnhkháccóđượcthểsửdụngởbướcnày:
•Chuỗigiátrị(xemChương16).
•Môhình7-S(xemChương19).
•PhântíchDuPont(xemChương28).
Bước3cóthểdiễnrasongsongvớiBước2.
Bước4:Tổnghợpvàlựachọn.Chuyểncácphântíchbêntrongvàbênngoàithànhcáclựachọnchiếnlược(kịchbản).Kiểmtrahaichiềuvềtầmnhìn,sứmệnhvàthamvọngđãphátsinhởbướcnày.Nhữngmôhìnhkháccóthểsửdụngkếthợpbaogồm:
•PhântíchSWOT(xemChương15).
•Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff(xemChương1).
•MatrậnBCG(xemChương2).
•Sửdụngnguồnlựcbênngoài/nướcngoài(xemChương9).
Bước4chỉbắtđầukhiđãhoànthànhbước2vàbước3.
Bước5:Đánhgiávàlựachọnchiếnlược.Đánhgiárủirovàtínhkhảthi,kếtquảlàđưaramộtchiếnlượccóưuthếhơn.Nhữngmôhìnhkháccóthểđượcsửdụngởbướcnàygồm:
•PhântíchMABA(xemChương38).
•Phântíchrủirovàthànhquả(xemChương56).
•Hoạchđịnhkịchbản(xemChương11).
Bước5chỉbắtđầukhiđãhoànthànhbước4.
Bước6:Chuẩnbịvàlậpkếhoạch.Chuyểnchiếnlượccóưuthếthànhtậphợpcácthướcđovàmụctiêu.Cácmôhìnhkháccóthểđượcsửdụngtạibướcnày:
•MôhìnhchiếnlượcHRM(xemChương13).
•MôhìnhliênkếtchiếnlượcHendersenvàVenkatraman(xemChương30).
•MôhìnhlươngthưởngcủaMilkovich(xemChương39).
Bước6chỉbắtđầukhiđãhoànthànhbước5.
Bước7:Thựchiệnvàgiámsát.Thựchiệnchiếnlượcmớivàgiámsátquátrìnhvàhiệuquảcủatậphợpmụctiêu.Cácmôhìnhkháccóthểđượcsử
dụngởbướcnàybaogồm:
•Bảngđiểmcânbằng(BSC)(xemChương49).
•MôhìnhưuviệtEFQM(xemChương46).
Bước7chỉbắtđầukhiđãhoànthànhtấtcảcácbướctrênvàđãđồnghóacáccâutrảlờiđốivớibacâuhỏimấuchốt.
TRUYỀNTHÔNG
Trongsuốtquátrìnhbảybướctrên,sựthamgiacủatruyềnthôngcũngnhưcủacácnhânviênlàhếtsứccầnthiếtđểgiatăngchấtlượngcủakếhoạchvàkhiếnmọingườicảmthấysựgắnbó.Đâylàbướcquantrọngđểđạtđượcquytrìnhthựchiệnthànhcông.
KẾTLUẬN
Thiếtlậpđượcmộtchiếnlượcthànhcôngtùythuộcvàochấtlượngnộidungvàphươngthứcthựchiện.Tuynhiên,quantrọngkhôngkémlàphươngthứcquytrìnhđượctổchứcvàcáchtruyềntảikếtquảtớitấtcảcácbên.Mộttổchứcnăngsuấtvàhộithoạihiệuquảsẽgiatăngđángkểthànhcôngcủagiaiđoạnthựchiện.Ngaytrướckhixâydựngquytrình,cầnthiếtcósẵnnhiềuyếutốđểcóthểtốiưuhóanhữngcơhộimanglạithànhcôngchokháchhàng.
1.Xácđịnhngườiliênquan,vàhọcóvaitrònhưthếnàotrongquátrìnhxâydựngchiếnlược.
2.Quyếtđịnhxemtổchứcthếnàovớilòngnhiệtthànhvàsựduytrìchochiếnlượcvớiphầncònlạicủatổchức.Mộtkếhoạchkhôngcósựcamkếttheođuổitừnhữngngườidựtínhthựchiệnsẽkhóthànhcông.
3.Đánhgiáchấtlượngđầuvàođốivớithànhviênnhómtừcảphântíchlẫntầmnhìn.Xemxétmứcđộsẵnsàngtrongtưduyvềtươnglaicủahọtheocáchthứccócơsởvàcóhệthống.
4.Quyếtđịnhmôhìnhvàcôngcụnàokhácsẽcógiátrịđốivớiquytrình.
5.Quyếtđịnhgiaotiếpnhưthếnàovớinhữngngườikhôngthamgiaquytrìnhvàtrongquátrìnhthựchiện.Điềunàycàngquantrọngkhikếtquảđãtrởnênrõràng.
6.Tínhtớicácquytrìnhđểđảmbảotheosátmọithủtụcđãđượcthốngnhấtbởinhữngngườiliênquan,đặcbiệttronggiaiđoạnthựchiện.
THAMKHẢO
1.Berenschot(2002)Hetstrategieboek,I,Nieuweizijds,Amsterdam.[ThestrategybookI.](tạmdịch:Sáchvềchiếnlược-QuyểnI)
2.Berenschot(2006)Hetstrategieboek,II:nieuwespeelvelden,SDU,DenHaag.[ThestrategybookII:newplayingfields.](tạmdịch:Sáchvềchiếnlược–QuyểnII:sânchơimới)
13.MÔHÌNHQUẢNLÝCHIẾNLƯỢCNGUỒNNHÂNLỰC
TỔNGQUAN
Môhìnhcungcấpmộtcáchtiếpcậncócơcấuđốivớiviệcpháttriểnchiếnlượcnguồnnhânlựcvàmộtkếhoạchhànhđộngtươngứng.Tiềnđềcủamôhìnhnàylàviệchoạchđịnhchiếnlượcnguồnnhânlựctừtrênxuốngdẫntớicáckếtquảđượchỗtrợmangtínhhữuhìnhvàđịnhlượngđược.
SỬDỤNGKHINÀO
Cónhiềucâuhỏiđadạngvềchứcnăngquảnlýnguồnnhânlực(HRM)cầntrảlời,tốtnhấtlàtheocáchcóhệthống.Trướchết,cóbaonhiêungườilàmviệcchotổchứcvàbaonhiêungườicònlạivàonămtới?Cóthểphânloạinhânsựtheotiêuchínào?Họcầncókhảnănggì?Làmthếnàochúngtacóthểthànhcôngkhimualạimộtcôngtyvớisựhợpnhấttuyệtvời?Kếtquảcủachiếnlượcsửdụngnguồnlựcbênngoàirasao?Khinàothìsựkhanhiếmlaođộngsẽảnhhưởngtớichúngta?Làmthếnàochúngtathúcđẩyvănhóatổchứctronglãnhđạovàhợptác?Môhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựcđưaracáchtiếpcậncóhệthốngđốivớiviệcpháttriểnkếhoạchnguồnnhânlựccócấutrúc.Môhìnhnàycóthểđượcápdụngchobấtcứloạihìnhtổchứcnào,kểcảnhữngtổchứckhôngcóchứcnăngnguồnnhânlực.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Quảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựckhôngphảilàthứcóthểđảmnhậnsongsongcùngvớichứcnăngnghềnghiệpkhác.Môhìnhnàymôtảcáchtiếpcậnlýtưởng,trongđónhữngngườiliênquancamkếttheođuổivàlàmviệcvớinhaumộtcáchhiệuquả.Hơnnữa,trongtìnhhuốnglýtưởng,cácphươngtiệnđượccungcấpđầyđủđểthựcthikếhoạch.Thườngphứctạphơnthựctếnhưngcáchtiếpcậncóhệthốnggiúpmọiviệcđiđúnghướng,kểcảtrongthếgiớithực.
Cácbướckhácnhaucủamôhìnhgồm:
•Bước0:Chuẩnbị.
•Bước1:Phântíchhồsơtổchứchiệntạivàtrongtươnglai.
•Bước2:Xácđịnhcácvấnđềchínhvềquảnlýnguồnnhânlực(HRM).
•Bước3:Tổchứcquảnlýnguồnnhânlực.
•Bước4:Xâydựngkếhoạchhànhđộng.
•Bước5:Thựchiện.
Bước0:Chuẩnbị
Việctiếpcậnbắtđầubằngkhâuchuẩnbị.Cầnchúýtớisựthamgiacủabangiámđốcvàsựsẵnsàngcũngnhưkhảnăngthayđổicủatổchức.Thêmvàođó,cầnthànhlậpmộtnhómcótráchnhiệmxâydựngkếhoạchchiếnlượcnguồnvốnnhânlực.Cácphântíchbổsungcũngcóthểđượctiếnhànhtheohoạtđộnghiệntạiđểhỗtrợcácbướctiếptheovớicácdữliệuvàsựkiện.Bước1tới3cóthểđượcxemnhưchiếnlượcnguồnnhânlực:
Bước1:Phântíchhồsơtổchứchiệntạivàtrongtươnglai
Trongbước1,hồsơhiệntạivàhồsơkỳvọngcủacôngtyđượcxácđịnhbằngviệcsửdụngcácmôhìnhtổchức;vídụmôhìnhưuviệtEFQM(xemChương46)haycấutrúc7-S(xemChương19).Sauđâylàcácyếutốđượcgợiýđưavàophântíchhồsơ:môitrường,chínhsách,cấutrúc,cácquytrìnhlàmviệc,vănhóa,quảnlýnhànước,quảntrịvànguồnvốnnhânlực.Cácđặcđiểmhiệntạivàkỳvọngcủamỗiyếutốđượcxácđịnhvàsosánh,đểnhậndiệncácyếutốquantrọngđốivớithànhcông.Nếucókỹnănghayđặcđiểmnàođócònthiếu,sẽcầnmộtkếhoạchđểthayđổi.
Bước2:Xácđịnhcácvấnđềthenchốtvềquảnlýnguồnnhânlực(HRM).
Cácnhântốthànhcôngchủchốt,vàquantrọngnhấtlànhữngkhácbiệtgiữahồsơtổchứchiệntạivàhồsơkỳvọngđượccânnhắcvàphânloạithànhcácvấnđềthenchốtđốivớiquảnlýnguồnnhânlực.Nhữngvấnđềnàykếtnốichiếnlượccủatổchứcvớikếhoạchhànhđộngchobộphậnnguồnnhânlực.Thườnglàcácyếutốnhưthayđổivănhóa,giảmnguồnvốnnhânlực,sửdụngnguồnlực(bênngoài)vàtrìnhđộlãnhđạo.Cầnsángsuốtđểtránhmắc
lỗitrongsửdụngcáccôngcụquảnlýnguồnnhânlựcnhưtuyểndụnghayquảnlýnănglựcởgiaiđoạnđầucủabướcnày.
Bước3:Tổchứcquảnlýnguồnnhânlực
Tổchứcquảnlýnguồnnhânlựccóthểđượcthựchiệnmộtkhicácvấnđềthenchốtđãđượcxácđịnh.Môhìnhnàytạoramộtsựkhácbiệtgiữa:
1.Quytrình–nhưtuyểndụngvàchọnlọc,đàotạo,lươngbổngvàlợiích.
2.Tổchức–tậptrungsovớiphâncấp,quảntrịnguồnvàquảnlýnguồnnhânlựcsovớitráchnhiệmcủanhânviênnguồnnhânlực,nhânlựcbênngoài.
3.Côngnghệ–mứcđộtựđộngcầnthiếtvàtácđộngcủamôhìnhgiaonhậndịchvụđượcchọntrongbộphậncôngnghệthôngtin.
4.Conngười–vaitròcủanhữngngườithamgiakhácnhautrongviệcthựcthiquảnlýnguồnnhânlực:nhânviên,bangiámđốcvàcácchuyêngianhânsự.
Chiếnlượcđượcxácđịnhbằngcáchquansáttừbốngócđộtrên;mụctiêuhànhđộngđượcxácđịnhcuốicùngbằngkếtquả.
Bước4:Xâydựngkếhoạchhànhđộng
Cáckếtquảcủabước3đòihỏihànhđộng.Nhữnghànhđộngcầnthiếtbiếnbước3thànhhiệnthựcđượclậpthànhmộtkếhoạchhànhđộng.Kếhoạchnàykhôngchỉtheodõinhữngngườisẽhoànthànhcáckhíacạnhkhácnhauvàkhinàohọcầnphảihoàntất,màcònđánhgiácáccamkếtvàmứcsẵnsàngtheođuổicủabangiámđốcvàchuyêngianhânsựtrongviệcưutiêncáchànhđộngcầnthiết.
Bước5:Thựchiện
Mộtsốchitiếtbổsungphátsinhtrongquátrìnhthựchiện,thuđượcnhữngkếtquảlớnhơn,vàkếhoạchđượcđánhgiávàcóthểđượchiệuchỉnh.Đặcbiệt,tránhviệcquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựcthành“thútiêukhiển”củabộphậnnhânsự.
KẾTLUẬN
MôhìnhhàngđầunàyđãgặtháiđượcnhiềuthànhcôngtạiHàLanvàBỉ,đượcgiảngdạytrongbộmônnhânsựtạicáctrườngđạihọctừđầunhữngnăm1990.Năm2005,môhìnhđượccậpnhậtvàsửađổicácvídụ.Khisosánhvớinhiềumôhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựckhác,môhìnhcủaHàLanchặtchẽvàpháttriểntốthơntrongthựctế.
Môhìnhnàyrấtđángtincậybởinódựatrênnhậnthứcchung.Tuynhiên,khôngphảilúcnàotiềmnăngcủanócũngđượcsửdụngtốiđatrongthựctế.Ứngdụngvàgiátrịcủamôhìnhlệthuộcrấtlớnvàonhữngngườiđứngđầubộphậnquảnlýnhânsựchịutráchnhiệmthựchiệnvàmốiquanhệcủahọvớibangiámđốc.Điềunàythườnglànhântốcảntrởviệcthựchiện.Vídụ,sailệchgiữanhữngưutiêncủabanlãnhđạovớicủabộphậnquảnlýnguồnnhânlựccóthểnảysinhbởihoạtđộngkinhdoanhvàquảnlýnhânsựkhôngphảilúcnàocũngănkhớp.Cóthểgiảithíchtheocáchkhácrằngcácchuyêngianhânsựthườngtậptrungvàocáccôngcụnhânsự(nhưđàotạovàquảnlýhiệuquả),họbịtáchbiệtkhỏiquytrìnhchínhyếucủatổchức,hoặchọkhôngbiếtcáchđolườngnhữngđónggópcủaviệcquảnlýnguồnnhânlực.Rắcrốinữalàxuhướngmạnhmẽcủathịtrườngtiếntớisựđồnghóa,mốtvàthờitrang.Cácchiếnlượcnhânsựđượcsaochépvàthíchnghihơnlàđượcpháttriển.Nhữngvấnđềnàycóthểtháchthứcmốiquanhệgiữachiếnlượctổchức,chiếnlượcnhânsựvàviệcthựchiệncáchoạtđộngphùhợp.
Điểmmạnhcủamôhìnhnàygiatăngkhingườisửdụngbổsungcácdữliệucứngvàcáckếtquảcóthểlượnghóavàocácbước,vídụnhưcácconsốtăngtrưởngkỳvọng,cơcấuthựctế,phântíchđộtuổi,tínhđadạng,việcduytrìvàcácxuhướngcủathịtrườnglaođộng.Vìvậy,nênxâydựngcácbướctrongkếhoạchvàchukỳkiểmsoátcủatổchức.
THAMKHẢO
Kouwenhoven,C.P.M.,Hooft,P.L.R.MvanvàHoeksema,L.H.(2005)Depratijkvanstrategischpersoneelsmanagement.Kluwer,AlphenaandenRijn[ThepraticeofstrategicHRmanagement|tạmdịch:Thựchànhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlực]
14.HOẠCHĐỊNHCHIẾNLƯỢCNGUỒNVỐNNHÂNLỰC
TỔNGQUAN
”Nguồnvốnnhânlực”cóthểđượcđịnhnghĩalàmộttậphợpduynhấtcácchuyênmôn,kỹnăngvàkiếnthứchàmchứatronglựclượnglaođộngcủamộttổchức.Môhìnhnàyđượcsửdụngđểphântíchnhữngyếutốquantrọngnhấttrongviệchoạchđịnhnguồnvốnnhânlực,dẫntớiviệcpháttriểnmộtkếhoạchhànhđộngtíchhợpnhằmquảnlýnguồnvốnnhânlựchiệntạivàtươnglai.Môhìnhnàycóđịnhhướnghànhđộngvàthựchành,cấuthànhbởi:
•phântíchnguồnvốnnhânlựcsẵncó;
•phântíchnhữngpháttriểnnhânkhẩuhọckhảthicủalựclượnglaođộnghiệntại;
•pháttriểnkịchbảnchonhữngthayđổicóthểtiênliệutrongtổchức,thị
trườngvàthịtrườnglaođộng.
Sửdụngsơđồlộtrìnhnguồnvốnnhânlựcchophépcáctổchứctrởnênlinhhoạtvàphânchianhữngyêucầucủacáctổchứcchophùhợpvớinhữngtháchthứctrongtươnglai.
SỬDỤNGKHINÀO
Khicáctổchứcđòihỏikiểmsoátnhiềuhơnvớinguồnvốnnhânlựcnhưmộtnguồnlựcchínhcủalợithếcạnhtranh,sơđồlộtrìnhnguồnvốnnhânlựcđưaranhữngyếutốkhácchoviệcphântích.Cáctổchứcnhắmtớiviệctốiưuphânbổnguồnvốnnhânlựcvàtăngcườngtínhlinhhoạt,cóthểsửdụngmôhìnhnàyđểxácdịnhcáckịchbảnvềnguồnnhânlựcchomộttươnglaibấtđịnh.Trênthựctế,sơđồlộtrìnhnguồnvốnnhânlựcchophépcáctổchứchoạtđộngtinhgọntrongmộtthịtrường(laođộng)ổnđịnh,trongkhicáctổchứctrongmôitrườngnăngđộngcóthểtổchứclựclượnglaođộngsẵnsàngtrướcnhữngthayđổicóthểxảyratrongmôitrườngnăngđộngấy.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Môhìnhbaogồmhaigiaiđoạnchínhcùngnhiềubướckhácnhautrongtừnggiaiđoạn:
Giaiđoạn1:Phântích(sơđồ):
1.Xácđịnhhồsơtổchứchiệntạivàtươnglai
Hồsơtổchứchiệntạiđượctạorabằngviệcđánhgiácácnhântốảnhhưởng
tớinguồnvốnnhânlực,baogồm:kỹnănglãnhđạo,chiếnlượckinhdoanh,cơcấutổchức,vănhóacôngty,quytrìnhvàhệthốnglàmviệc.Hồsơtổchứctươnglaicóthểđượctạorabằngcáchtínhthêmlịchtrìnhchiếnlượcvànhữngpháttriểnthịtrường.Hồsơtổchứchiệntạivàtươnglaicùngthiếtlậpnênsơđồhồsơtổchức.
2.Xácđịnhkhảnăngvànănglựcnguồnvốnnhânlựchiệntại
Xácđịnhnănglựctươngđốicủalựclượnglaođộnghiệntạiđểtạoracáckếtquảcóthểđịnhlượngđượcđòihỏihiểubiếtvềnhữngkhácbiệtgiữacáccôngviệcvàchứcnăngcủanhữngcôngviệcđó.Sựkhácbiệtcôngviệcdựatrêngiátrịchiếnlượccủamộtcôngviệcvàtínhduynhấtcủanó.Khácbiệtdựatrêncôngviệchoàntoànkhôngđồngnghĩavớikhácbiệtdựatrênngườilaođộng!BướcnàycókếtquảtrongviệctạorasơđồADNnguồnvốnnhânlực.
3.Phântíchnhữngpháttriểnphânkhúcvàthịtrườnglaođộng
Thịtrườnglaođộnglàmộtyếutốquyếtđịnhtrongviệcpháttriểnnguồnvốnnhânlực.Nóchophéphoặchạnchếmộttổchứcthuhútvàduytrìnguồnvốnnhânlực.Nhữngnhucầuvốnnhânsựđạtđượcbằngcáchphântíchthịtrườnghayphânkhúcthíchhợp.Cácthôngsốthíchhợpđốivớicáckịchbảnnguồnvốnnhânsựcóthểđượcxácđịnhthôngquacácphântíchnày.
4.Pháttriểnkịchbảnnguồnvốnnhânlực
Cácdữliệuđầuvàochocáckịchbảnnguồnvốnnhânsựdựatrênnhữngkếtquảcủabước1,2và3:phântíchhồsơtổchức,thịtrườnglaođộngvàpháttriểnphânkhúcthịtrường.Hàmýcủacáckịchbảnkhácnhauvềnguồnvốnnhânlựcđượcxácđịnhbằngcáchxéttớinhữngthayđổivềnhânkhẩuhọccủalựclượngnhânsựhiệncó.
Giaiđoạn2:Hànhđộng(đườngđi):
5.Thựchiệnphântíchkhoảngcách
Cácphântíchvềkhoảngcáchcóthểgiúpdoanhnghiệpđánhgiásựkhácnhaugiữavịtríhiệntạivàvịtríkỳvọngcủamìnhtrênthịtrường.KhoảngcáchđượcxácđịnhbằngcáchsửdụngtấtcảcácdữliệuthuthậpđượctrongGiaiđoạn1,liênquantớikhảnăngvànănglựccủalựclượngnhânsự,vàgiúphiểuđượcnhucầunguồnvốnnhânsựhiệntạivàtươnglai.
6.Nhậndiệncácvấnđềchínhyếu
Phântíchkhoảngcáchcũngnhưcácphântíchvềhồsơtổchức,vềphânkhúcvàvềthịtrườnglaođộngtạoracácvấnđềchủyếudoanhnghiệpphảigiảiquyết.Cácvấnđềnàycóthểliênquantớisựchuyểnđổicôngviệckinhdoanh,sựpháttriểncácnănglựcvàvănhóacủatổchức.
7.Pháttriểnkếhoạchhànhđộngnguồnvốnnhânlực
Đểbiếncácvấnđềchínhyếuthànhhànhđộng,chúngtasửdụngđònbẩycủaquảnlýlựclượnglaođộng:
i)thịtrườnglaođộng;
ii)tổchứcvàcácquytrình;
iii)trìnhđộchuyênmôn;và
iv)cơcấu.
Cácđònbẩynàytạorađiểmkhởiđầuchomộtlịchtrìnhchiếnlượccủanhữnghoạtđộngliênquantớicácvấnđềnguồnnhânlựcchủchốtnhưquảntrị,tạonguồn,luânchuyển,lãnhđạo,lươngbổngvàquảnlýthôngtin.
KẾTLUẬN
Cóhaiquansátcóthểlàmgiatănggiátrịcủaviệcsửdụngcáchtiếpcậnnàyđốivớiviệchoạchđịnhchiếnlượcnguồnvốnnhânlực.Thứnhất,lợiíchcủamôhìnhgiatăngkhicấpđộkhácbiệtgiữacácvaitrògiatăng.Khácbiệtvềcôngviệcchophépkếhoạchnguồnnhânlựctùybiếntheonhucầucủatừngloại.Thứhai,phântíchkhoảngcáchcùngvớiviệcxâydựngvàphântíchkịchbảncóthểđượchỗtrợbởiphầnmềmthươngmạicósẵn.Chúýrằngkếtquảcógiátrịnhấtcủamôhìnhkhôngnằmtrongtựthâncácphântích,màbởinóđưaramộtphươngpháptưduysángtạovàngẫunhiênvềnguồnvốnnhânlựcvàhướngnóvàohoạtđộngkinhdoanh.BướcđầutiêncủamôhìnhdựatrênmôhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlựcđãđượcđềcậpđếntrongChương13.
15.PHÂNTÍCHSWOT
TỔNGQUAN
Bấtcứcôngtynàokhihoạchđịnhchiếnlượccũngphảithựchiệnítnhiềuviệcđánhgiáđiểmmạnhvàđiểmyếucủamình.Kếthợpvớidanhmụccáccơhộivànguycơtừmôitrườngbêntrongvàbênngoàicôngty,việcđánhgiáđótạothànhmộtphépphântíchSWOT:thiếtlậpvịtríhiệntạicủacôngtyvớiĐiểmmạnh(Strengths),Điểmyếu(Weaknesses),Cơhội
SỬDỤNGKHINÀO
PhântíchSWOTđưaracácthôngtinhữuíchnhằmđiềuchỉnhcácnguồnlựcvànănglựcchophùhợpvớimôitrườngcạnhtranhmàtổchứchoạtđộng.Cóthểsửdụngmôhìnhnàynhưmộtcôngcụthiếtlậpvàlựachọnchiếnlược,vàcũngcóthểápdụngtươngtựvàobấtcứtìnhhuốngraquyếtđịnhnào,cungcấpmụctiêukỳvọngđãđượcxácđịnhrõràng.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
BướcđầutiênkhithựchiệnphântíchSWOTlànhậndiệnđiểmmạnhvàđiểmyếu,cơhộivànguycơcủacôngty.Vìvậy,việcràsoátmôitrườngbêntrongvàbênngoàilàmộtphầnquantrọngcủaquytrình.Điểmmạnhvàđiểmyếulàcácnhântốbêntrong,gồmcáckỹnănghaytàisảncóhoặcthiếutừnộitạicôngty,làmgiatănghoặclàmsuygiảmgiátrịcủacôngty,liênquantớicácthếlựccạnhtranh.Tuynhiên,cơhộivànguycơlàcácnhântốbênngoài:khôngdocôngtytạoramànảysinhtừcáchoạtđộngcủađốithủcạnhtranhvàsựthayđổitrongcácđộnglựccủathịtrường.
•Điểmmạnh:Điềugìcôngtylàmtốt?Chẳnghạn,côngtycóhưởnglợitừđộingũbánhàngdàydạnkinhnghiệmhaykhảnăngtiếpcậndễdàngnguồncungcấpnguyênvậtliệuthôkhông?Sảnphẩmcủacôngtyđượcmua(mộtphần)bởithươnghiệuhaydanhtiếng?Chúý:mộtthịtrườngđangtăngtrưởnghaycácthịtrườngmớikhôngđượccoilàđiểmmạnhmàlàcơhội.
•Điểmyếu:Cónhiềuđiểmmàcôngtycònthiếuhoặclàmkhôngtốt.Mặcdùnhữngđiểmyếuthườngđượccoilà“nghịchđảo”hợplýcủanhữngnguycơmàcôngtyphảiđốimặt,sựthiếuvắngsứcmạnhcủacôngtyởmộtchuyênmônhaythịtrườngnàođókhôngnhấtthiếtlàmộtyếuđiểm,miếnlàđốithủ(tiềmnăng)cũngkhôngcóđiểmmạnhtươngứng.
Điểmmạnhvàđiểmyếucóthểđượcđolườngbằngkiểmtracácyếutốbêntronghoặcbênngoài,vídụthôngquasochuẩn(xemChương22).Cơhộivànguycơxảyrabởicácthếlựcmôitrườngvĩmôbênngoàinhưcácđộnglựcnhânkhẩuhọc,kinhtế,côngnghệ,chínhtrị,phápluật,xãhộivàvănhóa;cũngnhưcácthếlựcmôitrườngchuyênngànhbênngoàinhưkháchhàng,đốithủcạnhtranh,cáckênhphânphốivànhàcungcấp.
•Cơhội:Côngtycóthểhưởnglợitừbấtcứsựpháttriểncôngnghệhoặcthayđổinhânkhẩuhọcnào,hayliệunhucầuvềsảnphẩmvàdịchvụcủacôngtytănglêndokếtquảcủacácmốiquanhệhợptácthànhcôngkhông?Cáctàisảncóthểđượcsửdụngtheonhữngcáchkháckhông?Chẳnghạnsảnphẩmhiệntạicóthểđượcchàobántạicácthịtrườngmớihoặchoạtđộngnghiêncứuvàpháttriểncóthểlàmratiềnbằngcáchcấpphépchocácthiếtkếhaycôngnghệ,hoặclàbánbảnquyền.Córấtnhiềucơhộihiệnhữuvàchúngcóthànhhiệnthựchaykhôngtùythuộcvàophạmvivàmứcđộcụthểtrongphântíchthịtrường.
•Nguycơ:Nguycơcủamộtcôngtycũngcóthểlànguycơcủacôngtykhác.Sựthayđổivềluậtlệ,côngnghệthaythếvàcácthếlựckháctronglĩnhvựccạnhtranhcóthểtạoranhữngnguycơnghiêmtrọng;chẳnghạnlàmchodoanhsốthấp,chiphíhoạtđộngvàchiphívốncao,khôngcókhảnăngđạtngưỡnghòavốn,lợinhuậnbiênhaykhảnăngsinhlợigiảmvàtỷsuấtthuhồivốnrơixuốngdướingưỡngkỳvọngcủathịtrường.
Cơhộivànguycơđềucóthểphânloạitheotácđộngtiềmtàngvàkhảnăngsinhlợithựcsựcủachúng,nhưminhhọatronghình15.3.
Saukhiphântíchbêntrongvàbênngoài,kếtquảcóthểđượcđặttrongmatrậnđốichiếu.Trongmatrậnnày,điểmmạnh,điểmyếu,cơhộivànguycơcóthểđượcliệtkêvàkếthợp.Sauđó,mỗikếthợpsẽđượctínhđiểm:càngquantrọngthìđiểmcàngcao.Bảngđốichiếunàydẫntớiviệcnhậndiệncácvấnđềchiếnlượccơbản,vàthườnglàkhẩncấp,củatổchức.
BướckếtiếplàđánhgiánhữnghànhđộngcủacôngtyphảithựchiệntrêncơsởphântíchSWOT.Côngtycónêntậptrungvàođiểmmạnhcủamìnhđểsinhlợitừcơhội,haytạorađiểmmạnhmớiđểnắmbắtcơhộikhông?Hơnnữa,côngtycónênnỗlựchếtsứcđểgiảmthiểuđiểmyếuvàtránhcácnguycơhaykhông?
Chiếnlược“SO”và“WT”rấtrõràng.Mộtcôngtycầnlàmnhữnggìmìnhgiỏikhicơhộixuấthiệnvàtránhnhữnglĩnhvựckinhdoanhkhôngcónănglực.Ítrõràngvànhiềurủirohơnlàcácchiếnlược“WO”.Khicôngtyquyếtđịnhnắmlấycơhộimặcdùkhôngcóđiểmmạnhcầnthiết,côngtyphải:
•pháttriểnđiểmmạnhcầncó;hoặc
•mualạihoặcvaymượnđiểmmạnhcầncó;hoặc
•khônkhéohơntrongcạnhtranh.
Vềbảnchất,nhữngcôngtysửdụngchiếnlược“ST”sẽ“mualạihoặcphásản”phươngthứcthoátkhỏirắcrối.Điềunàyxảyrakhicácđốithủlớncạnhtranhvớicáccôngtynhỏbằngnhữngcuộcchiếngiácảtốnkém,bằngngânsáchtiếpthịkhổnglồhaybằngvôvànkênhkhuyếnmãi.Nhiềucôngtysửdụnghoạchđịnhkịchbản(xemChương11)đểdựđoánvàtừđóchuẩnbịchonhữngnguycơnhưvậytrongtươnglai.
CácbướctrongquytrìnhphântíchSWOTbagiaiđoạnthườngđượcsửdụnggồm:
Giaiđoạn1:Dòtìmnhữngvấnđềchiếnlược
1.Nhậndiệncácvấnđềbênngoàiliênquantớivịtríchiếnlượccủacôngtytrongngànhvàmôitrườngchungtrêncơsởnhậnthứcrằngcơhộivànguycơlànhữngnhântốmàhoạtđộngquảnlýkhôngthểtácđộngtrựctiếp.
2.Nhậndiệncácvấnđềbêntrongliênquantớivịtríchiếnlượccủacôngty.
3.Phântíchvàxếploạicácvấnđềbênngoàitheoxácsuấtvàtácđộng.
4.LiệtkêcácvấnđềchiếnlượcvànhântốchínhyếubêntrongvàbênngoàitổchứccótácđộngrõrệttớivịthếcạnhtranhdàihạntrongmatrậnSWOT.
Giaiđoạn2:Xácđịnhchiếnlược
5.Nhậndiệnchiếnlượcphùhợpcủacôngtyvớinănglựcbêntrongvàmôitrườngbênngoài.
6.Thiếtlậpcácchiếnlượcthaythếđểgiảiquyếtnhữngvấnđềchínhyếu.
7.ĐặtcácchiếnlượcthaythếvàomộttrongbốnôphầntưcủamatrậnSWOT:
•SO:điểmmạnhbêntrongkếthợpcơhộibênngoài,làsựkếthợphoànhảonhưngđòihỏinắmbắtđượcđiểmmạnhbêntrongcóthểhỗtrợnhưthếnàođốivớiđiểmyếuởkhuvựckhác;
•WO:điểmyếubêntrongkếthợpvớicơhộiphảiđượcđánhgiátrênhiệuquảđầutưđểxácđịnhkếtquảcóxứngđángvớicôngsứcbỏrađểmuahaypháttriểncácnănglựcbêntrongkhông;
•ST:điểmmạnhbêntrongkếthợpnguycơbênngoàiđòihỏinắmbắtđượccáigiácủaviệcđiềuchỉnhtổchứcnhằmbiếnnguycơthànhcơhội;
•WT:điểmyếubêntrongkếthợpnguycơtạonênmộtkịchbảnxấunhất,đòihỏinhữngthayđổicănbảnnhưloạibỏ.
8.Pháttriểncácchiếnlượcbổsungchobấtcứ"điểmmù”nàocòntồntạitrongmatrậnSWOT.
9.Lựachọnchiếnlượcphùhợp.
Giaiđoạn3:Thựchiệnvàgiámsátchiếnlược
10.PháttriểnmộtkếhoạchhànhđộngthựchiệnchiếnlượcSWOT.
11.Phânbổtráchnhiệmvàngânsách.
12.Giámsátquátrình.
13.Khởiđộngquátrìnhđánhgiálạingaytừđầu.
KẾTLUẬN
PhântíchSWOTlàmộtcôngcụtựđánhgiácógiátrịvớinhàquảnlý.Cácyếutố–điểmmạnh,điểmyếu,cơhộivànguycơ–xuấthiệncóvẻđơngiảnnhưngtrênthựctếviệcquyếtđịnhđâulàđiểmmạnh,điểmyếucủacôngtycũngnhưviệcđánhgiátácđộngvàxácsuấtcủacơhộivànguycơởmôitrườngbênngoàiphứctạphơnrấtnhiềusovớicáinhìnbanđầu.Hơnnữa,ngoàiviệcphânloạicácyếutốSWOT,môhìnhkhôngcóhỗtrợnàokháctrongviệcbiếncácthôngtintìmđượcthànhnhữnglựachọnchiếnlược.RủirocốhữucủaviệckếtluậnsaikhiđánhgiácácyếutốSWOTthườnglàmchocácnhàquảnlýlưỡnglựgiữacáclựachọnchiếnlượckhácnhau,thườnggâyrachậmtrễkhôngcầnthiết.
THAMKHẢO
1.Amstrong,J.S.(1982Thevalueofformalplanningforstrategicdecisions(tạmdịch:Giátrịcủahoạchđịnhđúngcáchđốivớicácquyếtđịnhchiếnlược).StrategicManagementJournal3:197-211.
2.Hill,T.vàWestbrook,R.(1997SWOTAnalysis:It’stimeforaproductrecall(tạmdịch:PhântíchSWOT:Đãtớilúclàmsốnglạimộtsảnphẩm),LongRangePlanning30(1):46-52.
3.Menon,A,Bharadwaj,S.G.,Adidam,P.T.vàEdison,S.W.(1999Antecedentsandconsequencesofmarketingstrategymaking.Amodelandatest(tạmdịch:Tiềnđềvàhệquảcủaxâydựngchiếnlượctiếpthị.Môhìnhvàthínghiệm).JournalofMarketing63(2):18-40.
16.CHUỖIGIÁTRỊ
TỔNGQUAN
TheoPorter(1985),chỉcóthểnắmbắtđượclợithếcạnhtranhnếuxemxétcôngtytrênbìnhdiệntổngthể.Lợithếvềchiphívàkhácbiệthóathànhcôngsẽcóđượckhicânnhắcchuỗihoạtđộngmàcôngtythựchiệnđểchuyểngiaogiátrịtớikháchhàng.
Môhìnhchuỗigiátrịchiacáchoạtđộnggiatănggiátrịchungcủatổchứcthànhcáchoạtđộngsơcấpvàthứcấp.Mộtưuđiểmhaynhượcđiểmcóthểxảyratrongbấtcứhoạtđộngnàothuộcnămhoạtđộngsơcấphoặcbốnhoạtđộngthứcấp.Cáchoạtđộngnàytạonênchuỗigiátrịcủabấtkỳcôngtynào.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhcóthểđượcsửdụngđểkiểmtrasựpháttriểncủalợithếcạnhtranh.Bằngcáchnhậndiệngiátrịtiềmnăngđốivớitậphợpcáchoạtđộngriêngrẽ,côngtycóthểtìmđượccáchtốiđahóaviệctạoragiátrịtrongkhigiảmthiểuchiphí,vàtừđótạoralợithếcạnhtranh.
Chuỗigiátrịcũngcóíchđốivớicácquyếtđịnhsửdụngnguồnlựcbênngoàihaynướcngoài(xemChương9).Việcnắmbắttốthơnmốiliênkếtgiữacáchoạtđộngcóthểdẫntớicácquyếtđịnhmua-hay-làmthìtốthơn,từđóđemlạilợithếvềchiphíhoặckhácbiệthóa.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Đểphântíchlợithếcạnhtranh(hoặcsựthiếuvắnglợithếcạnhtranh),Portergợiýsửdụngchuỗigiátrịđểtáchbiệtcáchoạtđộngcủacôngtytrongchuỗigiátrịthànhcáchoạtđộngriêngrẽcụthể.Hiệuquảkéotheocủacôngtycóthểđượcxácđịnhkhicáchoạtđộngcủacôngtyđượcchiatách
thànhcácmứcđộđủchitiết.
Porterđãxácđịnhmộttậphợpcáchoạtđộngchung.Cáchoạtđộngsơcấpbaogồmgiaovậnnộiđịa,vậnhành,giaovậnquốctế,tiếpthịvàbánhàng,dịchvụ.Cáchoạtđộnghỗtrợbaogồmmuasắmcơbản,pháttriểncôngnghệ,quảnlýnguồnnhânlựcvàhạtầngcơsởcủacôngty.Mỗihoạtđộngcầnđượcphântíchvềgiátrịtăngthêmcủanó.Tổnggiátrịkếthợpcủatấtcảcáchoạtđộngnàykhixemxéttrongmốiquanhệvớichiphícungcấpsảnphẩmhaydịchvụcũngcầnđượcphântíchbởinósẽquyếtđịnhmứcđộ(hoặcsựthiếuhụt)củabiênlợinhuận.
•Giaovậnnộiđịa–cáchoạtđộngbaogồmnhận,lưutrữ,kiểmkêvàphânnhómcácvậtliệuđầuvàochotớisảnphẩm.Hoạtđộngnàycũngbaogồmcảviệcnhận,lưukho,quảnlýtồnkho,lịchtrìnhvậnchuyểnvàquảnlýnhàcungcấp.
•Vậnhành–baogồmchạymáy,đónggói,lắpráp,bảotrìthiếtbị,kiểmtravàquảnlývậnhành.
•Giaovậnquốctế–liênquantớicáchoạtđộngnhưxửlýđơnhàng,lưukho,lịchtrìnhvậnchuyểnvàquảnlýphânphối.
•Tiếpthịvàbánhàng–baogồmcáchoạtđộngthuyếtphụchoặclàmchokháchhàngmuasảnphẩmcủacôngty:quảngcáo,khuyếnmãi,bánhàng,báogiá,lựachọnkênhphânphốivàquảnlýbánlẻ.
•Dịchvụ–liênquantớiviệcbảotrìsảnphẩmsaukhibánhàng,tứclàbảođảmchấtlượngvà/hoặcgiátrịtăngthêmtheocáchkhácnhưlắpđặt,đàotạo,phụcvụ,cungcấplinhkiệnvànângcấpsảnphẩm.Dịchvụtăngcườnggiátrịcủasảnphẩmvàchophéptươngtác(thươngmại)vớingườimuasaubánhàng.
•Muasắmcơbản–đượcPortercoilàmộthoạtđộngthứcấp,mặcdùnhiềuchuyêngiatronglĩnhvựcnàycóthểtranhluậnrằngđây(ítnhấtphầnnàođó)làmộthoạtđộngsơcấp.Hoạtđộngnàybaogồmmuanguyênvậtliệuthô,dịchvụ,nguồncungứng,đàmphánhợpđồngvớinhàcungcấp,bảođảmviệcthuênhàxưởng,vàcáchoạtđộngtươngtự.
•Pháttriểncôngnghệ–Porterđềcậptớicáchoạtđộngnhưnghiêncứupháttriển,cảitiếnsảnphẩmvà/hoặcquytrình,(tái)thiếtkếvàpháttriểncácdịchvụmới.
•Quảnlýnguồnnhânlực–baogồmtuyểndụngvàđàotạocũngnhưlươngbổng,giữchânnhânviênvàcácphươngtiệnkhácđểtạoratiềntừnguồnnhânlực.
•Hạtầngcơsở–nhưquảnlýchung,thủtụchoạchđịnh,tàichính,kếtoán,quanhệcôngchúngvàquảnlýchấtlượng,cóthểtạorasựkhácbiệtgiữathànhcôngvàthấtbại.
KẾTLUẬN
TừkhiPortergiớithiệumôhìnhchuỗigiátrịvàogiữanhữngnăm1980,cácnhàhoạchđịnhvàcốvấnchiếnlượcđãsửdụngnókháthườngxuyênđểsơđồhóađiểmmạnhvàđiểmhạnchếcủacôngty.Khiphântíchcácliênminhchiếnlượcvàcácđàmphánsápnhập-mualại(M&A),chuỗigiátrịcũngthườngđượcdùngđểcóngaycáinhìntổngthểvềnhữnghợptáccókhảnăng.Vídụnếumộtcôngtymạnhvềgiaovận,vàmộtcôngtykhácmạnhvềbánhàngvàdịchvụ,họcóthểcùngnhautạothànhmộtđốithủcạnhtranhnhanhnhạyvàmạnhmẽ.
Còncómộthạnchếlàkhóđolườnghayxếploạicácthếmạnhcạnhtranhmộtcáchcómụcđích.Đặcbiệtlàkhicốgắngsơđồhóatoànbộchuỗigiátrịvàápdụngcáccôngcụđolườnghoặcxếploại,nhiềucôngtyphảisửdụngnhiềunhàphântích,hoạchđịnhvàcốvấnchiếnlược.
Gầnđây,ngườitađưarathêmthuậtngữlướigiátrị.Thuậtngữnàylàmnổibậtmộtthựctếlàcạnhtranhtrongchuỗigiátrịđãđượcdịchchuyểnsovớiquanđiểmnghiêmkhắccủamôhìnhchuỗigiátrịtruyềnthống(PilvàHolweg,2006).
THAMKHẢO
1.Pil,F.K.vàHolweg(2006Evolvingfromvaluechaintovaluegrid(tạmdịch:Tiếnhóatừchuỗigiátrịtớilướigiátrị).MITSloanManagementReview47(4):72-9.
2.Porter,M.E.(1985CompetitiveAdvantage:Creatingandsustainingsuperiorperformance(tạmdịch:Lợithếcạnhtranh:tạoravàduytrìhiệuquảcao).NewYork:FreePress.
17.QUẢNLÝDỰATRÊNGIÁTRỊ
TỔNGQUAN
Quảnlýdựatrêngiátrị(Value-basedmanagement-VBM)làmộtcôngcụtốiđahóagiátrịcủacôngty.VBMsửdụngkỹthuậtđánhgiátrongquảnlýhiệuquả,kiểmsoátkinhdoanhvàraquyếtđịnh.Giátrịcủacôngtyđượcxácđịnhtheocácdòngtiềnchiếtkhấutươnglai.Giátrịđượctạorakhicôngtyđầutưvốnđểthuvềhơnchiphívốn.Tấtcảcácchiếnlượcvàquyếtđịnhđượckiểmtravớiviệctạoragiátrịtiềmnăng.CónhiềucáchsửdụngVBM.Cáchđơngiảnnhấtlàsửdụngtrongbáocáotàichính,lợinhuậnsẽphảichịumộtmứcchiphívốn(giátrịgiatăngkinhtế).VBMcũngcóthểđượcdùngđểlậpngânsáchvốnvàphântíchđầutư.Tấtcảcáckhoảnđầutưđềuđượckiểmtravớimứcchiphívốncầnthiết.Sửdụngđúngcách,môhìnhnàysẽgiúpđồnghướngtấtcảcáchoạtđộngvàquyếtđịnhđượcratrêncácyếutốđịnhhướngchủchốtcủagiátrị.
SỬDỤNGKHINÀO
Quảnlýdựatrêngiátrịđượcsửdụngđểxáclậpmụctiêu,đánhgiáhiệuquả,xácđịnhlợitứcvàgiaotiếpvớicácnhàđầutư,cũngnhưđểlậpvàđánhgiángânsáchvốn.Cáchệthốngkếtoántruyềnthốngxácđịnhgiátrịcủacáctổchứcdựatrêncácthướcđohiệuquảnhưthunhậptrênmỗicổphầnhaytỷsuấtlợinhuậntrênvốncổphần.Tuynhiên,chúngkhôngxéttớihiệuquảkhaithácvàsửdụngcácnguồnlực,tứclàchiphícơhộiđốivớivốnđầutư.Vìvậy,nhiềucôngtytrêngiấytờcósinhlờinhưngtrênthựctếlạikhôngphảivậy.
Đểápdụngthànhcôngcầnchúýtớibốnvấnđề:
1.Đánhgiá;
2.Quảnlý;
3.Độnglực;
4.Hệtưduy.
Cóbabướccầnthựchiệnliênquantớiđánhgiá.Trướchết,xáclậpcácquytắcchuyểnđổilợinhuậnkếtoánthànhlợinhuậnkinhtế(tứclàđiềuchỉnhthunhậpthôngthườngđểloạitrừnhữngbấtthườngkếtoántácđộngtớikếtquảkinhtế).Tiếptheo,nhậndiệncáctrọngtâmVBMtrongtổchức:cóthểlớnhoặcnhỏnhưngphảichokếtquảđángtincậy.Cuốicùng,kếtnốicáctrọngtâmnàynhằmhòahợpcácquyếtđịnhtrongtổchức.ĐiềunàychophéptheodõiVBMởtừngđơnvịtrêncơsởhàngtháng.
Đolườnggiátrịlàmộtchuyện,sửdụngkếtquảlạilàchuyệnkhác.Quảnlývàgiátrịvìvậyphảiđượckếtnốichặtchẽ.Kỹthuậtlậpngânsáchvàhoạchđịnhphảiđượcđiềuchỉnhđểhợpnhấtkháiniệmvàmộtliênkếtphảiđượcthiếtlậpgiữacácđònbẩyhoạtđộngvàchiếnlược.
Bằngcáchdựachínhsáchlươngbổngvàogiatănggiátrị,cácnhàquảnlýcóthểđượckhíchlệtưduyvàhànhđộngnhưnhữngngườichủbởihọđượctrảnhưngườichủ-tàisảncủacánhânhọsẽtăngkhitàisảncủacáccổđôngtăng.Bởivậy,phầnthưởngvàcáckhíchlệkhácphảiđượcgắnkếtvớihiệuquảđốilậpcủangânsách,chophépcácnhàquảnlýtậptrungvàoviệctốiđahóatàisảnhơnlàchỉđạtđượcnhữngkỳvọngcủacôngty.Tấtnhiên,sẽcómộtmứcđộrủironhấtđịnhbaogồmcảmứcphạtnếuhiệuquảkém.Mộtlợithếkhácnữalàviệcchuyểntừthươnglượngliêntụcvềcácmụctiêutàichínhthànhviệcthiếtlậpmộtlầncácthamsốthưởnglàmđơngiảnhóaphầnlớnquátrìnhhoạchđịnh.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Khisửdụngmôhìnhquảnlýdựatrêngiátrị,cầnxétđếncácvấnđềsau:
•Tậptrungvàocácquyếtđịnhvậnhànhtốthơnthayvìtínhtoáncácgiátrịcụthể.GiátrịđíchthựccủaVBMlàtươngtácgiữacácvấnđềkinhdoanhvàcácđịnhhướnggiátrị.
•Tránhsựphứctạpvềmặtkếtoántớitừngchitiếtnhỏnhặtnhất.
•Giátrịtuyệtđốikhôngquantrọngmàtạoragiátrịmớiquantrọng.
•KhôngsửdụngVBMnhưmộtcôngcụriênglẻmàtíchhợpnóvàohoạchđịnhchiếnlượccũngnhưvàochukỳhoạchđịnhvàkiểmsoát.
•Camkếttheođuổivàhỗtrợtíchcựctừphíalãnhđạocấpcaolàvôcùngcầnthiết.
KẾTLUẬN
Mặcdùđượcmôtảnhưmộtthướcđohiệuquảtàichính,hơnthếcònlàthướcđocóthểtínhtoánđượctrênlýthuyết,nhưngcầnnhớrằngVBMkhôngphảiđểtạoracácconsốcụthểgiốngtăngtrưởngvốnnóichung.ThựchiệnVBMcóthểphứctạp.Đặcbiệtcầnđếnthôngtinvềdòngtiềntươnglai.VBMcóthểnhấnmạnhvàogiátrịcổđôngvàtậptrungviệctạoratiềntrongngắnhạn.Nhìnchung,chúngtakhôngnênđiquásâuvàochitiếthoặcsửdụngcácphươngphápphứctạp.
THAMKHẢO
1.Ittner,C.D.vàLarcker,D.F.(2001Assessingempiricalresearchinmanagerialaccounting:Avalue-basedmanagementperspective(tạmdịch:Đánhgiánghiêncứuthựcnghiệmtrongkếtoánquảntrị:Mộthìnhthứcquảnlýdựatrêngiátrị).JournalofAccountingandEconomics32:349-410.
2.Rappaport,A(1986CreatingShareholderValue:Aguideformanagersandinvestors(tạmdịch:Tạoragiátrịcổđông:Chỉdẫnchocácnhàquảnlývànhàđầutư).NewYork:Simon&Schuster.
3.Stewart,G.B.(1990)TheQuestforValue(tạmdịch:Đitìmgiátrị).NewYork:HarperCollins.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
18.CÁCQUYTẮCGIÁTRỊCỦATREACYVÀWIERSEMA
TỔNGQUAN
Ýtưởngcơbảncủamôhìnhnàylàkhôngmộtcôngtynàocóthểlàmmọithứchotấtcảmọingười.Nhữngvấnđềchínhyếumàmộtcôngtysẽthànhcônghaythấtbạitrongviệccungcấpgiátrịduynhấtchokháchhàngbằngcáchthỏamãnnhucầucủahọ,cóthểđượcxácđịnhvàthảoluậnvớimôhìnhquytắcgiátrị.Bấtkỳhoạtđộngkinhdoanhtốtnàođềucầnmộtmụctiêugiátrị,mộtmôhìnhhoạtđộngvàmộtloạihìnhgiátrị.
TreacyvàWiersema(1995)chorằngcóbaquytắcgiátrịchunggiúpchomộttổchứcchuyểngiaogiátrịtớikháchhàng:
•Vănhóatácnghiệpxuấtsắc-theođuổichiphíhoạtđộngtốiưu;
•Dẫnđầuvềsảnphẩm-cungcấpsảnphẩmtốtnhất(vềkỹthuật,vàsửdụngcôngnghệmớinhất);vàhơnhết,làngườitiênphongtronglĩnhvực;
•Quanhệmậtthiếtvớikháchhàng-cungcấpgiảipháptổngthểtốtnhất,
bằngcáchtrởnênđángtincậynhấtvàhồiđápnhanhnhấttrướcnhucầucủakháchhàng.
Nhữngngườidẫnđầuvềvănhóatácnghiệpxuấtsắccungcấpcácsảnphẩmcóchấtlượngtươngđốicaovớimứcgiátươngđốithấp.Tuynhiên,cáctổchứcnàykhôngcungcấpnhữngsảnphẩmhaydịchvụmớinhất.Thayvàođó,nhưnhữngbậcthầy,họquansátđịnhhướngcủathịtrườngvàthựchiệnnhữnghoạtđộngđượccoinhưnhữngnhântốthànhcôngquantrọng.Trọngtâmcủahọlàhiệunăng,hợplýhóacácquytrình,tíchhợpchuỗicungứng,giảmthiểutồnkho,triệttiêurườmrà,vànăngđộngtrongquảnlýsốlượng.Tiêuchuẩnhóa(mộtphần)cácsảnphẩmvàcácquytrìnhchínhlàyếutốthenchốt.
Dẫnđầuvềsảnphẩmlànhữngnhàphátminhvàtiếpthịnhãnhiệu.Cáctổchứcnàythínghiệmliêntụcvớicácsảnphẩm,dịchvụvàtrảinghiệmmới.Thịtrườngcủahọhoặclàvôdanhhoặclàvôcùngnăngđộng.Lợinhuậnbiêncóthểsiêucao,đơngiảnchỉvìcóđộrủirocaođikèm.Vìvậytrọngtâmphảilànghiêncứuvàpháttriển,thiếtkếvàthờigianchàobánrathịtrườngnhanhnhằmghinhữngbànthắnglớn,gỡlạinhữngthấtbạivôsốtrướcđó.Sángtâncôngnghệvàquảnlývòngđờisảnphẩmlànhữngyếutốthenchốt.
Cáctổchứcdẫnđầuvềquanhệmậtthiếtvớikháchhàngsẽlàmbấtcứđiềugìđểthỏamãn(mộtnhómnhỏ)kháchhàngmiễnlàhọchorằngkháchhàngđángđượcnhưvậy.Cáctổchứcnàykhôngtinvàocácgiaodịchmộtlần.Họđầutưthờigianvàtiềnbạcvàcácmốiquanhệlâudàivớimộtsốítkháchhàng.Họmuốnbiếtmọithứvềkháchhàngvàlàmviệcgầngũivớihọ.Trọngtâmlàvượtquasựmongđợi,giữchânkháchhàng,giátrịsuốtđời,tincậyvà“luônđốixửtửtế”.Quảnlýquanhệkháchhàng(CustomerRelationshipManagement-CRM)làyếutốthenchốt.
TreacyvàWiersemalýluậnrằngnhữngcôngtydẫnđầutrênthịtrườngđạtđượcthànhcôngbởivìhọkhôngtheođuổicùnglúctấtcảcácloạihìnhgiátrị.Mặcdùkhôngphảilàkhôngthểkếthợpđượccảbaquytắcgiátrịtrên,nhưngchúngcóthểlàmnảysinhmâuthuẫn,nhầmlẫnvàkhônghiệuquả.Vìvậy,TreacyvàWiersemachorằngbắtbuộcphảilựachọngiữacácgiátrị.Thêmvàođó,họchorằngquytắcgiátrị,nếuđượclựachọnthậntrọngvàđượcthựchiệntriệtđể,cóthểtạoragiátrịđángkểchotổchức.
SỬDỤNGKHINÀO
Cáctổchứckhôngngừngđặtcâuhỏivềnhucầucủakháchhàngvàgiátrịthựccủanhữnggìhọcungcấp.Môhìnhcácquytắcgiátrịgiúptrảlờinhữngcâuhỏiđó.Sửdụngmôhìnhnàythườngđưarahiểubiếtsâusắc,đặcbiệtkhimộttổchứcsuyngẫmvềlýdomìnhtồntạivàtổchức(muốn)phụcvụkháchhàng(kỳvọng)củamìnhnhưthếnào.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Lựachọnmộtmụctiêugiátrịđặcthùtùythuộcvàoviệckếtnốinhữngkhảnăngcủatổchứcvớinhữngyêucầucầnthiếtđểthỏamãnnhucầukháchhàng.Thườngcầnđủbavòngthảoluậnđểđạtđượchiểubiếtcặnkẽvềtìnhhuống.Ởmỗivòng,bangiámđốcsẽsuyngẫmvềtìnhhuốnghiệntại,xemxétcácýtưởngvàlựachọn,đánhgiácáclựachọnđó,vàcuốicùnglàchọnmộtmụctiêugiátrịcụthểđểcạnhtranh.
Ởvòngđầutiên,cácnhàquảnlýcấpcaocùngtrảlờicáccâuhỏisau:
•Loạigiátrịnàocóýnghĩanhấtđốivớikháchhàng?
•Cóbaonhiêukháchhàngtậptrungvàomỗiloạigiátrị?
•Tiêuchuẩncủangànhnghềlàgì?Cóđốithủcạnhtranhnàolàmtốthơnsovớitiêuchuẩnấykhông?
•Tạisaochúngtatốthơnhaykémhơnđốithủcạnhtranh?
Vòngthứhaiđòihỏicácnhàquảnlýcấpcaoxácđịnhbaquytắcgiátrịcóýnghĩathếnàođốivớihoạtđộngkinhdoanhcủamình,baogồmbấtcứsựthayđổiđángkểnào.Kếtquảlàcóvàilựachọnđểcânnhắc.
Ởvòngthứba,từnglựachọnđượclọcra.Thườngthìcáccánhânxuấtsắcthamgiavàovòngnày,khôngchỉđểlàmdịuđicăngthẳngtronglịchthựchiệnmàcònđảmbảosựhỗtrợcủahọbằngcáchtạochohọ(cảmgiác)cóảnhhưởngtớitoànbộcáchoạtđộngtrongtươnglaicủacôngty.Cuốicùng,mọilựachọnphảiđượcchitiếthóathểhiệnđượclàmthếnàotổchứccóthểđồnghướngphùhợpvớiquytắcgiátrịđượclựachọn(mới).Điềunàycónghĩalàmôtảcácmôhìnhhoạtđộngcủatổchức,cácquytrìnhkinhdoanh,cấutrúc,vănhóa,hệthốngquảntrịvàcôngnghệthôngtincũngnhưcácđịnhhướnggiátrịtươngứngđượcápdụngkhilựachọncácquytắcgiátrị.Thêmvàođó,phảixácđịnhđượcnhữngướctính(sơbộ)vềmứckhảthitàichính,thunhậptiềmnăng,cácnhântốthànhcôngchínhyếuvànhữngrủirotiềmẩn.Sauvòngba,cácnhàquảnlýcấpcaosẽraquyếtđịnhlựachọnnàophùhợpchotổchức.
KẾTLUẬN
MôhìnhquytắcgiátrịcủaTreacyvàWiersemathuhútđượcsựchúývàđượcchấpnhậnrộngrãi.Tuynhiên,môhìnhnàythườngbịsửdụngnhầm,chẳnghạnkhicácnhàtưvấnvàquảnlýbuộcmộttổchứcphảilựachọnvàtrởnênxuấtsắcchỉvớimộtmụctiêugiátrịduynhất.Theođó,nhữngmôhìnhdẫnđầuthúcđẩyđượcviệcraquyếtđịnh.Mỗimộtlựachọnmộtchiềusẽtậptrungcậnkềvớimụctiêugiátrịđơnnhất.Nhữngngườidẫnđầuthịtrườngthựcsựkhôngchỉxuấtsắcởmộtquytắcgiátrị(chotrước),màcòncạnhtranhởtấtcảcácquytắcgiátrịhaythậmchítạoranhữngquytắcgiátrịmớinhưđộbềnvững.Hơnnữa,nhữngngườidẫnđầuthịtrườngcũngcốgắnglậpnêncáctiêuchuẩncủangành.
Mộtcâuhỏicóthểđượcđặtralàliệucáccôngtycólựachọnkhông.ChẳnghạnbấtkỳmộtnhàcungcấpdịchvụB2Bcũngđềuđiđếnvănhóatácnghiệpxuấtsắc,cácnhàbánbuôncũngvậy.Cáccôngtycôngnghệcaocóxuhướngtrởthànhngườidẫnđầuvềsảnphẩmnếukhônghọsẽphảirakhỏicuộcchơi.Cũngvậy,việcthayđổimộtcôngtytoàncầunhiềutỷđô-lakhôngtậptrungvàohiệuquảkhithịtrườngchứngkhoánbịnhấnchìmdườngnhưlàkhôngthể.Baquytắcgiátrịkhôngbaohàmđượchếtcáclựachọnchiếnlượckhảthi.Vídụ:môhìnhkhôngbaogồmcácquyếtsách
chiếnlượccủacôngty,như“thànhlậphaymualại”,nhãnhiệucôngtyvớinhãnhiệusảnphẩm.Vìvậy,chúngtôigợiýsửdụngkếthợpmôhìnhnàyvớicácmôhìnhchiếnlượckhác.
Ngoàira,môhìnhquytắcgiátrịtậptrungvàogiátrịchokháchhàng,vànhấnmạnhxuhướngtựnhiêncủacáctổchứcsonghànhvớithayđổicácnhucầucủakháchhàngvànhữngpháttriểncủathịtrường,tìmmọicáchtránhđểmấtkháchhàng.Quátậptrungvàonhucầucủakháchhàngcuốicùngsẽlàmchotổchứcítchúýhơntớinănglựcvàkhảnăngcủamình.Vìvậy,khôngnênsửdụngmôhìnhnàyquácứngnhắcvàđơnlẻ.
THAMKHẢO
Treacy,M.VàWiersama,F.(1995)TheDisciplineofMarketLeaders:Chooseyourcustomers,narrowyourfocus,dominateyourmarket(tạmdịch:Quytắccủangườidẫnđầuthịtrường:Lựachọnkháchhàng,thuhẹptrọngtâm,thốnglĩnhthịtrường).London:HarperCollins.
PHẦNHAICÁCMÔHÌNHCHIẾNTHUẬT
Cácmôhìnhnàygiúptổchứccácquytrình,nguồnlựcvàconngườicủamộtcôngty.Chúngđưaracáccâuhỏi”làmthếnào”quantrọngkhiphântíchvàthiếtkếnhữngtổchứcưuviệt.
19.CẤUTRÚC7-S
TỔNGQUAN
Cấutrúc7-Slàmộtmôhìnhchẩnđoánđượcsửdụngchotổchứccóhiệuquảtổngthể.Nóđượcpháttriểnnhằmkhuyếnkhíchtưduyrộnghơnvềcáchthứctổchứccôngtyhiệuquả.Việcthựchiệnchiếnlượccầnxemxétthậtkỹlưỡngcáchthứcmộtchiếnlượccóthểvậnhành,liênquantớibảyyếutốchínhyếu:chiếnlược,cơcấu,hệthống,kỹnăng,nhânviên,phongcáchvàcácgiátrịchiasẻ.Tiềnđềcủamôhìnhlàbảyyếutốnàyphảiđồnghướngbởichúngcủngcốlẫnnhau.
Bảyyếutốtổchứcphụthuộclẫnnhaunàycóthểđượcphânloạithànhloại“cứng”và“mềm”.Cácyếutốcứng(lýtrí,hữuhình)làchiếnlược(Strategy),cơcấu(Structure)vàhệthống(Systems).Cácyếutốmềm(thuộcvềcảmxúc)làgiátrịchiasẻ(Sharedvalues),phongcách(Style),nhânviên(Staff)vàkỹnăng(Skills).Bảychữ“S”trêntạothànhcấutrúc7-Snhưsau:
•Chiếnlược–liênquantớicácmụctiêucủatổchứcvànhữnglựachọnđãđượccânnhắckỹlưỡngđểđạtđượccácmụctiêuđó.Chẳnghạnnhưưutiênmộtsốsảnphẩmvàthịtrườnghayphânbổcácnguồnlực.
•Cơcấu–liênquantớicấutrúctổchức,hệthốngthứbậcvàsựđiềuphối,baogồmsựphânchialaođộngvàkếthợpcácnhiệmvụcũngnhưcáchoạtđộng.
•Hệthống–làcácquytrìnhsơcấpvàthứcấpmàtổchứcsửdụngđểmọiviệchoạtđộng,chẳnghạnnhưhệthốngsảnxuất,hoạchđịnhnguồncungứng,vàquytrìnhnhậnđơnđặthàng.
•Giátrịchiasẻ–làcácgiátrịlàmrõnétmụcđíchtồntạithựcsựcủatổchức.Vìvậy,chúngđượcđặtởtrungtâmcủacấutrúc.Cácgiátrịchiasẻbaogồmniềmtinvàkỳvọngcốtlõimàngườilaođộngcóđốivớicôngtycủahọ.
•Phongcách–liênquantớinhữngbằngchứnghữuhìnhchưađượcvănbảnhóavềcáchcácnhàquảnlýthựcsựthiếtlậpưutiênvàsửdụngthờigiannhưthếnào.Hànhvitượngtrưngvàcáchnhàquảnlýquanhệvớinhânviêncủamìnhlàcácchỉbáovềphongcáchcủatổchức.
•Nhânviên–baogồmnhữngngườitrongtổchức,đặcbiệtlàsựcómặttậpthểcủahọ.
•Kỹnăng–lànhữngkhảnăngđặcthùcủađộingũnhânsựvàcủatổchứcnóichungcũngnhưcủatừngcánhânnóiriêng.
SỬDỤNGKHINÀO
Cấutrúc7-Slàmộtdanhmụchợplýđểxácđịnhvàphântíchcácyếutốquantrọngnhấtcủamộttổchức.Cấutrúcnàygiúpchongườisửdụngnólàmviệcvớitínhkỷluậtcaovàcùnglúcchophépnhìnnhậnnhữngtriểnvọng“mềm”và“cứng”trongtổchức.Môhìnhcóthểđượcsửdụngđểphântíchtổchứchiệntạihoặcmộttìnhhuốngtrongtươnglai,vàcóthểgiúpnhậndiệnnhữngkhácbiệtvàmâuthuẫngiữachúng.Môhìnhcũngđượcsửdụngđểđánhgiátínhkhảthicủakếhoạchchiếnlượctừtriểnvọngvềkhảnăngcủatổchứctớithànhcôngvớichiếnlượcđềxuất.Trongtrườnghợpnày,cấutrúc7-Sgiốngnhưmộtchiếclabàn,chobiếtliệucácyếutốtổchứccócùngchỉvềmộthướngkhông.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Cấutrúc7-Scóthểđượcdùngnhưmộtmatrậnhoặcbảngbiểuđểđánhgiátácđộngcủachiếnlượcđềxuấtcủatổchức.Xâydựngmộtmatrậntrongđó
liệtkêcácmâuthuẫnvàgiảiphápcũngnhưnhữngkếthợpkhảthicủa7-S,đểtừđóquyếtđịnhhoặcđiềuchỉnhchiếnlượcnhưthếnào,hoặcthayđổitổchứcchophùhợpvớichiếnlược.Nếuphươngphápnàyđượcthựchiệnvớitínhkỷluậtcao,cấutrúc7-Ssẽtạoramộtchiếnlượcmangtínhtổngthểhơnhầuhếtcácchiếnlượctừngcó.
Vídụ:ChuỗisiêuthịcủaSammy.Sammyđangchuyểnđổitừmôhìnhbánlẻdọcđườngtruyềnthốngsangmộtbáchhóacấpcaođầyđủdịchvụ,sạchsẽ,tiệnlợi,vàmộtkhuchợsạch.Quyếtđịnhbanđầuthuêcácchuyêngiacóthểcóhệquảvượtxaphạmvicủachiếnlượcđềxuất.
Chúýrằngnhữngngườiphátminhracấutrúc7-Sđịnhsửdụngnóvớimộtcáchthứcphứctạphơnnhiều:ngườitachorằngsựthànhcôngcủamộtcôngtytùythuộcvàoviệcquảnlýthànhcôngcácvéctơluậnđiểm(cáctháicựcđốilập)củacácyếutốhoặccácchiềutrong7-S.Nhữngcôngtykhônngoannhấtbiếnmâuthuẫnthànhlợithế.
KẾTLUẬN
Cấutrúc7-Slàmộtmôhìnhchẩnđoánrõràngvàthiếtthực.Tuynhiên,cácyếutố“mềm”củacấutrúcnàylàmộttháchthứckhisửdụngbởichúngrấtkhólượnghóa.Vìvậy,cấutrúc7-Sthườngđượcdùngtheocáchtáchbiệt:liệtkêcácvấnđềdựavàomộtdanhmục.Việcsửdụngnguyêncấutrúc,baogồmviệcphântíchmốiquanhệgiữabảychữShayphântíchcácmâuthuẫntổchứctrongbảychữS,thườngbịbỏsót.Nếuđượcsửdụngnhưvậy,môhìnhsẽkhôngđưarađượcnhữngđềxuấtcảithiện.Saucùng,việcpháttriểnnhữngkhảnăngmớicủatổchứcđòihỏinhiềuhơnviệcchỉnắmbắtđượcvìsaonhữngkhảnănghiệncóchưahiệuquả.Tuynhiên,córấtnhiềumôhìnhbổsunghoạtđộngởcấpđộtừngchữSriêngbiệtcóthểkhámphánhữngtiềmnăngchưađượctínhđến.
THAMKHẢO
1.Pascale,R.T.(1990)ManagingontheEdge:Howsuccessfulcompaniesuseconflicttostayahead(tạmdịch:Quảnlýlúcnguynan:Cáccôngtythànhcôngđãsửdụngmâuthuẫnđểtiếnlênnhưthếnào).NewYork:Simon&Schuster.
2.Pascale,R.T.vàAthos,A.(1981)TheArtofJapaneseManagement:ApplicationsforAmericanexecutives(tạmdịch:NghệthuậtquảnlýNhậtBản:ỨngdụngđốivớinhàquảnlýMỹ).NewYork:Simon&Schuster.
20.TÍNHPHÍDỰATRÊNHOẠTĐỘNG
TỔNGQUAN
Tínhphídựatrênhoạtđộnglàmộtmôhìnhkếtoánchiphí.Nóđượcsửdụngđểphânbổcácchiphídựatrênthờigiandànhchocáchoạtđộngliênquantớisảnphẩmvàdịchvụcungcấpchokháchhàng.Cácmôhìnhkếtoánchiphítruyềnthốngphânbổ(tổng)cácchiphígiántiếpdựatrênsốlượng.Vìvậy,cácchiphíđốivớinhữngsảnphẩmcósốlượnglớnbịđánhgiáquácaotrongkhichiphíđốivớinhữngsảnphẩmcósốlượngítlạibịđánhgiáquáthấp.Ngượclạivớicáchphươngthứckếtoánchiphítruyềnthống,môhìnhtínhphídựatrênhoạtđộng(Activity-basedcosting–ABC)tínhtoáncácchiphí“thực”củasảnphẩm,kháchhànghaydịchvụbằngcáchquycácchiphígiántiếpkhôngtheosốlượngmàtheocáchoạtđộngđượcyêucầuhoặcđãthựchiện.
Thaychoviệcsửdụngtỷlệphầntrămtùyýđểphânbổcácchiphí,ABCxácđịnhcácmốiquanhệnhân-quảđểchiachiphímộtcáchkháchquan.
Khichiphícủacáchoạtđộngđãđượcxácđịnh,chiphícủatừnghoạtđộngđượcquyvềmỗisảnphẩmtrongphạmvimàsảnphẩmsửdụnghoạtđộngđó.Theocáchnày,ABCthườngxácđịnhcáckhuvựccótổngchiphíđơnvịcaovàcóthểhướngchúývàoviệctìmcáchgiảmchiphíhoặctănggiábánđốivớicácsảnphẩmcóchiphícaohơn.
MộtgiảđịnhcơbảncầnphảinhấnmạnhkhisửdụngmôhìnhABClàcácchiphíkhôngphảiđượctạoratừchínhcácsảnphẩmhaykháchhàngmàbởicáchoạtđộngcầncóđểtạorasảnphẩmhayđểphụcvụkháchhàng.Cácsảnphẩmkhácnhauđòihỏicáchoạtđộngkhácnhau,mỗihoạtđộngsửdụngcácmứcnguồnlựckhácnhau,vàviệcphânbổcácchiphícầncótỷtrọngtươngứng.
Khiracácquyếtđịnhkinhdoanh,nhữnghiểubiếtvềcácchiphíthựccóthểgiúp:
•thiếtlậpcácđiểmhòavốn;
•xácđịnhcácyếutố“sinhlợi”và“gâylỗ”(tứclàđánhgiá“giátrịkháchhàng”;
•đánhdấucáccơhộicảitiến;
•sosánhcáclựachọnđầutư.
SỬDỤNGKHINÀO
Tínhphídựatrênhoạtđộngcóthểhữudụngnếutổngchiphícaovàcácsảnphẩm/kháchhàngrấtđadạngtheođộphứctạpvàcácchiphímuabán.Tínhphídựatrênhoạtđộngchuyểnchiphígiántiếpthànhchiphítrựctiếp.Làmộthệthốngquảnlýchiphíchínhxáchơnkếtoánchiphítruyềnthống,ABCxácđịnhcáccơhộicảithiệnhiệuquảvàhiệunăngcủacácquytrìnhkinhdoanhbằngcáchxácđịnhchiphí“thực”củamộtsảnphẩmhaydịchvụ.
NhữngmôhìnhkháctươngtựnhưABClàTổngphísởhữu(totalcostofownership-TCO)vàchiphívòngđời(lifecyclecosts-LCC).TCOlàtínhtoánphảnánhtổngchiphíđầutưbaogồmcáckhoảnmuamộtlần,chiphíphátsinhvàchiphívậnhành.KháiniệmTCOđượcsửdụngnhiềutrongcáchoạtđộngcôngnghệthôngtin,khilợinhuậnkhólượnghóađượcvàtậptrungvàoviệcgiảmthiểuchiphídựán.Phântíchchiphívòngđờitínhtoánchiphícủamộthệthốnghaysảnphẩmtrongsuốtchukỳsốngcủanó.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
CónămbướcthựchiệnmộtphântíchABCđơngiản:
1.Địnhnghĩađốitượngphí,cáchoạtđộnggiántiếpvànguồnlựcđượcsửdụngchocáchoạtđộnggiántiếp;
2.Xácđịnhcácchiphítrênmỗihoạtđộnggiántiếp;
3.Nhậndạngcácđịnhhướngchiphíđốivớimỗinguồnlực;
4.Tínhtoántổngchiphísảnphẩmgiántiếptheoloạiđốitượngphí;
5.Phânchiatổngchiphítheosốlượngđốivớichiphígiántiếptrênmỗiđốitượngchiphíđơnlẻ.
Cácđốitượngphílàcácsảnphẩm,kháchhàng,dịchvụhaybấtcứthứgìlàđốitượngcủakếtoánchiphí.Cáchoạtđộngcóthểlàbấtcứviệcgìcôngtylàmđểvậnhànhkinhdoanh:thunhận,bốcdỡ,đónggói,muabán,kêugọi,giảithích,bánhàng,muahàng,khuyếnmãi,tínhtoán,xửlýđơnhàng...Cáchoạtđộnggiántiếpkhôngthểquytrựctiếpvềđốitượngphí.Cácnguồnlựclàmáymóc,máytính,conngườivàbấtcứnănglựchaytàisảnnàocóthểphânbổ(mộtphần)vàomộthoạtđộng.
KẾTLUẬN
ABCtạođiềukiệnchoviệcphânđoạndựatrênkhảnăngsinhlợithựcvàgiúpxácđịnhgiátrịkháchhàngchínhxáchơn.Vìvậy,đâylàbướcđầutiêntiếntớiquảnlýdựatrênhoạtđộng(ABM).ABCkhôngđánhgiáhiệunănghaysảnlượngcủacáchoạtđộngmặcdùnóvôcùngquantrọngchoviệccảitiến.Thêmvàođó,ABCgiảđịnhrằngcóthểxácđịnhcácđốitượngphí,hoạtđộngvànguồnlựcduynhất.Cuốicùng,kếtquảđầuracủamộtphântíchABCchỉchínhxácnhưđầuvào.
THAMKHẢO
Kaplan,R.S.vàCooper,R.(1998)CostandEffect:Usingintegratedcostsystemstodriveprofitabilityandperformance(tạmdịch:ChiphívàHiệuquả:Sửdụnghệthốngchiphítíchhợpđểđạtlợinhuậnvàhiệuquả).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress.
21.BEERVÀNOHRIA–LÝTHUYẾTEVÀO
TỔNGQUAN
BeervàNohriađãsửdụnghaicáchtiếpcậnkhácnhauvớisựthayđổicủatổchứctrongthếgiớingàynaytheocácquansát,nghiêncứuvàtrảinghiệmcủamình.HọgọihaicáchtiếpcậnnàylàLýthuyếtEvàLýthuyếtOvềthayđổi.
•LýthuyếtE(Economic).MụcđíchcủalýthuyếtElàsựtạothànhgiátrịkinhtế,thườngđượcthểhiệnởgiátrịcổđông.Nótậptrungvàocáchệthốngvàcơcấuchínhthức.Nóđượcđịnhhướngtừtrênxuốngbởisựhỗtrợbaoquátcủacácnhàtưvấnvàcácđộngcơtàichính.Sựthayđổiđượchoạchđịnhvàlậptrìnhhóa.
•LýthuyếtO(Organizational).MụctiêucủalýthuyếtOlàpháttriểnnănglựcnhânsựcủamộttổchứcđểthựchiệnchiếnlược,vànắmbắtđượchiệuquảcủanhữngthayđổiđượctạorakhihànhđộng.Lýthuyếtnàytậptrung
vàosựpháttriểnmộtvănhóacamkếttheođuổimộtcáchmạnhmẽ.Ýnghĩacủanóbaohàmsựtoàntâmtoànýcaođộmàdựavàođócácnhàtưvấnvàcácđộngcơcóthểđemlạisựthayđổi.Thayđổikhiđósẽhiệnrachứkhôngđượckếhoạchhaylậptrìnhhóa.
Cảhaicáchtiếpcậnđềuphảiđượcthựchiệnđồngthờiđểtạorathayđổibềnvữngtrongtổchức.Vớitấtcảcáchoạtđộngquảnlý,haicáchtiếpcậnnàyđượcdẫndắtbởicácgiảđịnhkhácnhaucủacácnhàlãnhđạodoanhnghiệptùytheomụctiêuvàcáchthứcthayđổi.Trênthựctế,haicáchtiếpcậnđốivớisựthayđổicủatổchứcđạidiệnchonhữnglýthuyếtđượcsửdụngbởicácnhàlãnhđạocấpcaocũngnhưcácnhàtưvấnvàhọcgiảđangcốvấnchohọ.
SỬDỤNGKHINÀO
Sựkhácnhaugiữahailýthuyếtđượcgiảithíchởhình21.1quasosánhsáuchiềuhướngthayđổi.Thêmvàođólàgợiýkếthợpcảhaicáchtiếpcậntheocáctácgiả,chothấycáchthứctạorađiểmtốtnhấtcủacảhaibên.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Lýthuyếtcóthểđượcsửdụngởcáccôngtymuốnxácđịnhmộtchiếnlượcthayđổi.Thayvìviệcsửdụngchỉmộtlýthuyếthoặclầnlượttừnglýthuyết,côngtynêncùnglúcthựchiệncảlýthuyếtEvàlýthuyếtO.Việcsửdụngđồngthờihailýthuyếtcóthểlànguồntạoralợithếcạnhtranhbềnvững.CôngtycầnđốimặttrựcdiệnvớiáplựcgiữacácmụctiêuEvàOcũngnhưtậndụngnghịchlýgiữahailýthuyết.
Côngtycầnđượcdẫndắtbởimộtnhàlãnhđạocaocấpnhất,thiếtlậpvàtổchứcrànhmạchnhữngthayđổicủacôngty.Đồngthời,nhàlãnhđạonàycũngcầnlắngnghevàtìmkiếmđềxuấttừcáccấpbậcthấphơncủacôngtybằngcáchdịchchuyểnquyềnchủđộngtừtrụsởcôngtytớiđiểmcôngtyđangthựchiệnkinhdoanh.
Côngtycầntậptrungđồngthờivàonhữngthayđổi“cứng”vànhữngthayđổi“mềm”.Nhữngthayđổicứngnhưcơcấuvàhệthốngcủacôngtycầnđượctiếnhànhtrongkhithựchiệncácthayđổi“mềm”đốivớiđộnglựccủanơilàmviệcvàvănhóacôngty.Mụctiêulàlàmchocôngtyhấpdẫnvềtàichínhvàlànơilàmviệclýtưởng.
Côngtycầntìmkiếmcáchtựpháttriển.Thayvìphảitheođuổimộthìnhmẫucứngnhắccủaviệctáitổchứchaymộtchínhsáchthửnghiệm,côngtycầntìmcáchhọchỏi.Bangiámđốccầnđượckhuyếnkhíchhọctậpvớibấtcứgiánào.Tuynhiên,nhữngngườikhônghoặckhôngthểhọchỏicầnphảithaythế.Lýtưởnglàcôngtysửdụngnhữnggìmìnhhọcđượcđểtháobỏgánhnặng.
Côngtycầnsửdụngnhữngđộnglựckhácnhauđểkhuyếnkhíchcáccôngviệcđượcthựchiệntốttrongcơcấucôngty.Thayvìviệcchỉtrảchobangiámđốckhihọđạtđượccácmụctiêutàichính,côngtycũngphảitrảchohọkhiđạtđượcnhữngmụctiêuhiệuquảliênquan.Nhânviêncũngcầnđượcthưởngkhiđạtđượcmụctiêuhiệuquảcóliênquan.Côngtycầntạoranhữngđộnglựcphùhợpnhằmkhuyếnkhíchcácnhàquảnlývànhânviênlàmviệcmộtcáchtốtnhấtcóthể,chứkhôngchỉdựavàocáckhuyếnkhíchchomộtvấnđềđơnlẻphátsinh.
Cuốicùng,cácnhàtưvấncầnkhuyếnkhíchcácnhàquảnlýkhôngchỉtưduyvàhànhđộngmùquángtheonhữngthủtụcsẵncó.Sựhiệndiệncủanhàtưvấnthườnglàmcácnhàquảnlýmấtđivaitròlãnhđạo;thayvàođó,nhàtưvấncầngiúpđỡnhàquảnlýtrởthànhnhữngnhàlãnhđạoxuấtsắchơn.Cácnhàquảnlýcầnđượckhuyếnkhíchsửdụngtưvấnchỉđơnthuầnlàmộtcôngcụ.
KẾTLUẬN
Câuhỏicơbảnmàmôhìnhnàymuốntrảlờilà:“Nêntậptrungvàotốiđahóavàhiệuquảkinhtế(lýthuyếtE)hayvàovănhóavàsựbềnvữngcủadoanhnghiệp(lýthuyếtO)?”Theotruyềnthống,cáctổchứccóxuhướngtậptrungvàomộtkhíacạnhnhiềuhơnlàvàocáckhíacạnhkhác.Tuynhiên,cáchtiếpcậntheolýthuyếtEcóthểthấtbại,vớilýthuyếtOcũngvậy.Vàngượclại,mỗilýthuyếtđềucóthểthànhcông.Nhữngnỗlựckếthợpchúngcóthểthànhcôngnhưngđòihỏiýchívàkỹnăngxuấtsắcđểđạtđượcnhữngkếtquảviênmãn.Cáccôngtykhôngđượcchùnbướctrướcthửtháchnày.
THAMKHẢO
Beer,M.vàNohria,N.(2000)BreakingtheCodeofChange(tạmdịch:Giảimãsựthayđổi).Cambridge,MA.HavardBusinessSchoolPress.
22.SOCHUẨN
TỔNGQUAN
Sochuẩnlàsựsosánhcóhệthốngcácquytrìnhvàhiệuquảcủatổchứcdựatrêncácchỉbáochotrước.Mụctiêucủasochuẩnlàtìmrakhoảngcáchgiữanhữngthônglệtốtnhấtvàhiệuquảhiệntạicủatổchứcnhằmtạoracácchuẩnmựcmớivà/hoặccảithiệncácquytrình.
Cóbốncáchsochuẩncơbản:
1.Sochuẩnnộibộ–việcsosánhhiệuquảvàhoạtđộnggiữacácbộphậncủatổchức,vídụgiữacácđơnvịkinhdoanhvớinhau.
2.Sochuẩncạnhtranh–việcsosánhcácchỉbáovàhiệuquảcủamộttổchứcvàcácđốithủcạnhtranhtrựctiếp.
3.Sochuẩnchứcnăng–việcsosánhcácchỉbáovàhiệuquảcủamộttổchứcvàmộtsốtổchứctrongphạmvingànhrộnghơn.
4.Sochuẩnchung–việcsosánhcácchỉbáovàhiệuquảcủamộttổchứcvớicáctổchứcthuộccácngànhkhôngliênquannhằmtìmranhữnghoạt
độngtốtnhất.
Tấtcảcáccáchsochuẩnđềuhữuích:chúngcungcấphiểubiếtsâusắcvềđiểmmạnhvàđiểmyếucủatổchức;chúngmangtínhkháchquan;chúnglàmsángtỏnhữngkhiếmkhuyếtvàchỉranhữngcảitiếnkhảthi;vàchúngđưaranhữngchuẩnmực,nhữnghướngdẫnmớivànhữngýtưởngcáchtânđểcảithiệnhiệuquảcủamộttổchức.
Cácphươngphápsochuẩnkhácnhaubiếnđổitrongphạmvibaohàmcácđặcđiểmtìnhhuốngvà/hoặccácnhântốlýgiảinhằmgiảithíchnhữngkhácbiệtgiữacáctổchức.Hơnnữa,mộtsốphươngphápsochuẩngồmcácxuhướngtươnglaivàviệcpháttriểncáchoạtđộngtốtnhất,hoặccácvấnđềthựctiễnkháccóthểphátsinhtrongmộtngành.
SỬDỤNGKHINÀO
Việcsửdụngsochuẩntùythuộcvàomụctiêu.Ghinhớsựkhácbiệtgiữaýđịnhvàhànhđộng,chúngtacóthểxácđịnhmụcđíchcủasochuẩnnhưmột
dựbáotrảlờichobấtkỳcâuhỏinàosauđây:
•Chúngtađanglàmtốtnhưthếnào?
•Chúngtacólàmtốtnhưnhữngngườikháchaykhông?
•Chúngtacóthểlàmtốthơnnhưthếnào?
Phạmvicủamộtdựánsochuẩnđượcxácđịnhbởitácđộngcóthểcủanótớitổchức;tớimứcđộtựdotruyềnthôngcủacáckếtquả,nhằmtăngtỷlệthànhcôngcủacácdựáncảithiệnliênquan;vàtớicácnỗlựccầncóđểđạtđượccáckếtquảcógiátrịtrongthựctiễn.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Mộtcáchlýtưởng,cáctổchức(haynhómtươngđồng)đangđượcsửdụngđểsochuẩncầnthểhiệntốthơnhayítnhấtlàcóhiệuquảnhưtổchức(haynhómtươngđồng)mụctiêu.Vềcơbản,nhómtươngđồngđượcxácđịnhthôngquacácchuyêngiavàcácấnphẩmtrongngành.Tuynhiên,nhữngkhácbiệtvềsảnphẩm,quytrình,cơcấuhayphongcáchlãnhđạovàquảnlýgâykhókhăntrongviệcsosánhtrựctiếpgiữacáctổchức.
Cóthểvượtquanhữngkhókhăntrênbằngphươngthứcthựctế.Nghiêncứuchỉrarằngcóthểsosánhcáctổchứctạigiaothoacủamộtsốchỉbáo,dựatrêncácnhântốlýgiải.Hoạtđộngchuyểngiaohiệuquảcủamộtsảnphẩm,cụthểdựatrênđộphứctạpcủasảnphẩm.Vìvậy,mộtnhómcôngtycómứcđộphứctạpsảnphẩmtươngtươngsẽcócácchỉbáotươngtự,vàsẽlàmộtnhómtươngđồngphùhợpchoviệcsochuẩnchuyểngiaohiệuquả.Xemhìnhdướiđây:
Cácgiảđịnhvềhiệuquảcủacôngtymụctiêucóthểchínhxáchơnbằngcáchsochuẩncácchỉbáo(vídụ:hiệuquảchuyểngiao)theomộtsốcácnhântốlýgiải.
Sochuẩnbaogồmcácbước(đôikhitrùnglặp)sau:
1.Xácđịnhphạmvidựán.
2.Lựachọn(các)đốitượngsochuẩn.
3.Xácđịnhthướcđo,đơnvị,cácchỉbáovàphươngphápthuthậpdữliệu.
4.Thuthậpdữliệu.
5.Phântíchsựkhôngthốngnhất–tìmrathựctếđằngsaunhữngconsố.
6.Trìnhbàyphântíchvàthảoluậnvềsựliênhệvớinhữngmụctiêu(mới).
7.Xâydựngmộtkếhoạchvà/hoặccácthủtụchoạtđộng.
8.Quátrìnhkiểmsoátbằngcáchsochuẩnliêntục.
KẾTLUẬN
Sochuẩnkhôngquáphứctạp.Córấtnhiềunhàquảnlýhoặctưvấnthựchiệnsochuẩnmàkhôngdùngtớicácthướcđocósẵnhaycáccôngcụphùhợpvớiviệcphântíchvàtrìnhbàychitiết.Chẳngđángngạcnhiênkhicónhiềudựánsochuẩnkếtthúcmộtcáchđángthấtvọng,nhưviệcđi“sosánhtráitáovớitráilê”.Ngaycảkhiđượcthựchiệnmộtcáchcóhệthống,hộichứng“chúngtakháchọ”ngăncảnviệcsochuẩngiúpthayđổitheochiềuhướngtốthơn.Hơnnữa,sựnhạycảmtrongcạnhtranhcóthểcheđậycácluồngthôngtintựdo,thậmchíngaytrongnộibộcôngty.
Bằngcáchsửdụngcácnhântốlýgiải,sochuẩncóthểcungcấpkhôngchỉcácdữliệusosánhcóthểgợiýchonhàquảnlýcáchcảithiệnhiệuquả(thựcthếlànólàmnổibậtcáccơhộicảithiện),màcònchỉracácgiảiphápcănbảnnhưngđãđượcthừanhậnđốivớicácvấnđềkhókhăn.Vìvậy,chúngtôichorằngcầnkhuyếnkhíchsựkhácbiệtgiữacáccôngtytrongnhómtươngđồnghơnlàcốgắngloạibỏcáccôngtyđượccholàcósảnphẩmhayquytrình“khôngthểsosánh”.
THAMKHẢO
Watson,G.H.(1993)StrategicBench-marking:Howtorateyourcompany’sperformanceagainsttheworld’sbest(tạmdịch:Sochuẩnchiếnlược:Xếphạngcôngtycủabạnnhưthếnàotrướcnhữngcôngtyhàngđầuthếgiới).NewYork:JohnWiley&Sons.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
23.TÁITHIẾTKẾQUYTRÌNHKINHDOANH
TỔNGQUAN
HammervàChampy(1993)địnhnghĩatáithiếtkếquytrìnhkinhdoanh(BusinessProcessRedesign-BPR)làviệcxemxétvàthiếtkếlạicơbảncácquytrìnhcủatổchứcnhằmđạtđượcsựcảithiệnđángkểhiệuquảvềchiphí,chấtlượng,dịchvụvàtốcđộ.Tạoragiátrịchokháchhànglànhântốđịnhhướngchoviệctáithiếtkếquytrình,trongđócôngnghệthôngtinthườngđóngmộtvaitròquantrọng.
SỬDỤNGKHINÀO
BPRhữudụngtrongnhữngtrườnghợpsau:
•Nhiềumâuthuẫntrong(mộtphần)tổchức;
•Tầnsuấthọphànhcao;
•Quánhiềucáchoạtđộnggiaotiếpphicấutrúc(nhưcácbảnghinhớ,emailvàthôngbáo).
CácdựánBPRthànhcôngdocácnhàtưvấncủaBerenschotthựchiệnthuđượcnhữngkếtquảđángkểnhư:
•Giảm70%thờigiangiaonhận;
•Giảm60%mứctồnkhotrungbình;
•Tăng25%doanhthu;
•Giảm50%laođộnggiántiếp;
•Tănghiệuquảgiaonhậntừ70%lên98%.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
CóbốnnguyêntắcquantrọngđốivớibấtcứdựánBPRnào:
1.Xácđịnhchiếnlượctrướckhitáithiếtkế.
2.Táithiếtkếtừngquátrìnhsơcấptrước(tứclàtậphợpnhữngbiếnđổinhântốđầuvàocótrongsảnphẩmvớinhữngđặctínhriêng)rồisauđótối
ưuhóacácquytrìnhthứcấp(tứclàcácquytrìnhhỗtrợviệcthựchiệntốtquytrìnhsơcấp).
3.Tốiưuviệcsửdụngcôngnghệthôngtin.
4.Cơcấutổchứcvàcácmôhìnhquảnlýphảitươngthíchvớiquytrìnhsơcấp.
Hơnnữa,đểBPRthànhcôngcầncómộtđiềukiệncơbảnlàbangiámđốcvànhânviênphảicùngthamgia.Thườngthìquyếtđịnhtáithiếtkếđòihỏiphảilàmlạitừđầu.Đểkhuyếnkhíchnhữngcáchnhìnmớivềviệcthiếtkếtổchức,cầnphảicoicơcấutổchứcvàcácquytrìnhnhưthể“khôngtồntại”,hoặckhôngthíchhợptrongviệctáithiếtkế.
Khiđãhìnhthànhnhucầutáithiếtkế,bướctiếptheotrongquytrìnhBPRlàtáithiếtkế(mộtphần)tổchứctheocácyêucầuchiếnlược.Nhữngcâuhỏisausẽđượcđặtra:
•Trọngtâmchúngtanỗlựcthựchiệnlàgì(hãynghĩvềcácsảnphẩm,dịchvụvàkháchhàngmụctiêu)?
•Nhữngnhântốthànhcôngquantrọngnhấtlàgì?
•Làmthếnàođểđạtđượchiệuquảtốiđatrêncơsởmứcđộđầurayêucầu?
Bướcthứbalàxácđịnhcáchoạtđộngquảnlýcầnthiếtcủatổchứcmớiđượctáithiếtkế.Cáccâuhỏiđặcthùởđâylà:
•Làmthếnàođểđảmbảocácquytrìnhhoạtđộngnhưdựtính?
•Làmthếnàođểđolườngkếtquả?
•Làmthếnàođiềuchỉnhđểcảithiệnkhicầnthiết?
•Làmthếnàođểthựchiệnlươngbổnghoặcphátthưởng?
Bướccuốicùngbaogồmviệcápdụngcơcấutổchứcmới,càiđặthệthốngquảnlývàthủtụccùngvớiviệctíchhợpcácphươngthứclàmviệccủatổchứcvàomôitrườngcủanó.
KẾTLUẬN
BPRlàmộtkháiniệmkhókhiđưavàothựctiễn.Việcthiếuquảnlýdựánthíchhợp,hạnchếtronghỗtrợquảnlývà“phóthác”cácdựánBPRchobộphậncôngnghệthôngtin(IT)thườnglà"taihọa".ĐâycũnglàbanguyênnhânchínhkhiếnBPRthấtbạitrongthựctế.MộtvấnđềnữacủaBPRlàmặcdùcóvẻthiênvềmặtchứcnăng“phầncứng”nhưngmặt“phầnmềm”làconngườilạikhódựđoán(vídụnhưkhiếnnhânsựlàmviệctrongmộtcơcấumớivớinhữngquyđịnhmới).RấtnhiềudựánBPRsalầytừkhâuthiếtkế.
ViệctáithiếtkếcơcấuvàquytrìnhcủatổchứccũngnhưviệcápdụngnhữngcôngnghệmớinhưmộtphầncủadựánBPRsẽkhôngtựđộngbùđắptấtcảnhữngsaisóttrongtổchứcmàcungcấpmộtgiảipháplâudàivàbềnvững.Đólàlýdochínhgiảithíchtạisaongườilaođộng,bangiámđốcvàvănhóatổchứcđượcgọilànhững"yếutốchủchốt"củaBPR.
THAMKHẢO
Hammer,M.VàChampy,J.(1993)ReengineeringtheCorporation:Amanifestoforbusinesssrevolution(tạmdịch:Táicơcấucôngty:Bảntuyênngônchocáchmạngkinhdoanh).NewYork:HarperBusiness.
24.GIÁTRỊCẠNHTRANHCỦAHIỆUQUẢTỔCHỨC
TỔNGQUAN
Cơcấugiátrịcạnhtranhlàmộtmôhìnhđánhgiáhiệuquảcủacáctổchức(QuinnvàRohrbaugh,1983),nhưngnócũngcóthểđượcsửdụngđểđánhgiávàxácđịnhcácchươngtrìnhgiámsátvàpháttriểnquảnlý.NghiêncứucủaQuinnvàRohrbaugh(1983)lànhữngcốgắngnhằmđạtđượcnhữnghiểubiếtsâuhơnvềcáctiêuchíhiệuquảtổchức,đãhìnhthànhmộtmôhìnhcóquymôhoặckhônggianđachiềuvớibachiều:
•trọngtâmbêntrongđốilậpvớitrọngtâmbênngoàicủatổchức;
•tínhlinhhoạtđốilậpvớitínhổnđịnhcủatổchức;và
•địnhhướngquytrìnhđốilậpvớiđịnhhướngmụctiêu(cácphươngthứcđạttớiđiểmcuối).
SỬDỤNGKHINÀO
Trongphạmvitổchức,môhìnhnàycóthểđượcdùngtheobốncách:
•pháttriểncácchươngtrìnhgiámsátvàpháttriểnquảnlý;
•nắmbắtcácchứcnăngvàquytrìnhtổchứckhácnhau;
•kiểmtracáclỗhổngtổchức;
•tìmhiểuvănhóatổchức.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Cácchiềucủamôhìnhphảnánhnhữngsongđềvềtổchứcnổitiếng.Chiềuđầutiên:trọngtâmbêntrongđốilậpvớitrọngtâmbênngoàicủatổchứcthểhiệnmộtsongđềtổchứccơbảntrongđóởmộttháicực,tổchứcđượcxemnhưmộtthựcthểmangtínhxãhội-kỹthuật,vàởtháicựckiađượcxemnhưmộtcôngcụthiếtkếhợplýchoviệchoànthànhcácmụctiêukinhdoanh.
Tínhlinhhoạtđốilậpvớitínhổnđịnhlàmộtsongđềtổchứccơbảnkhác.Mệnhlệnhvàkiểmsoátkhôngkếthợptốtvớisángtânvàthayđổi.Nhiềulýthuyếtgiaxãhộiđãthuyếtphục(thànhcông)vềthẩmquyền,cấutrúcvàphốihợp,trongkhinhữngngườikháclạithấybằngchứngvềnhữngnăng
lựccánhânvàkhảnăngthíchnghicủatổchức.
Cuốicùng,nghiêncứuvềhiệuquảcủatổchứckhôngthểhoànthiệnnếukhôngcósựquansátkhuynhhướngcủacácphươngtiện,phươngpháp,thủtụcvàquytắcđangtựphátvềmặtchứcnăng,tứclàchúngtựtrởthànhmụctiêucủachínhmình.
Sựtíchhợpcủacácchiềuđemlạibốnmôhìnhcơbảnvềhiệuquảtổchứcnhưsau:
1.Môhìnhquytrìnhnộibộ-dựatrênhệthốngthứbậc,nhấnmạnhvàophươngpháp,tàiliệuvàquảnlýthôngtin.Nhữngquytrìnhnàyđemlạisựổnđịnhvàkiểmsoát.Cáchệthốngthứbậccóvẻhoạtđộngtốtnhấtkhihiểurõnhiệmvụđượcphâncôngvàkhithờigiankhôngphảilàmộtyếutốquantrọng.
2.Môhìnhcáchệthốngmở-dựatrênmộthệthốnghữucơ,nhấnmạnhvàokhảnăngthíchnghi,độsẵnsàng,tăngtrưởng,thâutómnguồnlựcvàhỗtrợbênngoài.Cácquytrìnhnàyđemlạicáchtânvàsángtạo.Mọingườikhôngbịkiểmsoátmàđượctruyềncảmhứng.
3.Môhìnhmụctiêuhợplý–dựatrênlợinhuận,nhấnmạnhvàohànhđộnghợplý.Nógiảđịnhrằnghoạchđịnhvàthiếtlậpmụctiêuđemlạinăngsuấtvàhiệuquả.Cácnhiệmvụđượclàmrõ,nhữngmụctiêuđượcthiếtlậpvàhànhđộngđượcthựcthi.
4.Môhìnhquanhệnhânlực–dựatrênsựgắnbóvàtinhthần,nhấnmạnhvàonguồnnhânlựcvàđàotạo.Conngườikhôngđượcxemnhưnhữngcáthểbiệtlậpmàlànhữngthànhviênhợptáccủamộthệthốngxãhộichungcóquyềnlợichungđốivớinhữnggìdiễnra.
Mặcdùcácmôhìnhcóvẻnhưlàbốntìnhhuốnghayphạmtrùkhácbiệthoàntoàn,thựctếchúngcóthểđượcxemlàcóquanhệchặtchẽvàgắnbólẫnnhau.Chúnglàbốnphạmtrùnhỏtrongmộtcấutrúclớnhơn:hiệuquảtổchứcvàquảnlý.Bốnmôhìnhtrongcấutrúcnàythểhiệncácgiátrịchưabiếtđếnmàvìchúngconngười,cácchươngtrình,chínhsáchvàtổchứcsinhravàmấtđi.
KẾTLUẬN
Tranhcãixungquanhmôhìnhnàymiêutảcáctổchứcvànhữngvấnđềmàcáctổchứcấyphảigiảiquyếtvẫnđangtiếpdiễn.Trongkhinỗlựctìmra
cấutrúcchophântíchtổchức,QuinnvàRohrbaughtiếpcậnrấtnhiềunhànghiêncứuvàchuyêngiavềtổchứcđểxácđịnhcácchiềucơbảnđốivớinhữngvấnđềcủatổchức.Trênthựctế,bachiềucủamôhìnhmôtảrấtchínhxácbalĩnhvựcchủyếucòntranhcãi,vànghiêncứuchỉrarằngcáctácgiảđãrấtthànhcôngkhicốgắngcungcấpmộtcấutrúcchohiệuquảcủatổchức.
Trướcnhữngchỉtrích,QuinnandRohrbaughthốngnhấtrằngmôhìnhkhônggianlàmộtdạngcủaphépnghịchhợp:mộtkếthợpcủanhữngkháiniệmđơngiảnvàcóvẻnhưmâuthuẫn.Tuynhiên,nhữngnghịchlýtrênlýthuyếtkhôngnhấtthiếtphảiđốinghịchtrongtrảinghiệm.Họchorằngmộttổchứccóthểvừagắnbóvừahiệuquảhayvừaổnđịnhvừalinhhoạt.Liệutínhđơngiảnrõràngcủanócóhạnchếphạmvicủamôhình?QuinnvàRohrbaughcóvẻmuốntranhluậnđiềungượclạikhichorằngbảnthânquátrìnhtạoramôhìnhnàyđãnăngsuấtrồi.Cáctácgiảtrìnhbàymộtsốphươngthứcthaythếđốivớiviệcsosánhvàmôtảmôhình,chẳnghạnviệcsửdụngmôhìnhchứcnăngtiênquyếtcủaParson,trongđótrìnhbàycácgiátrịcốtlõi,cáccơchếphốihợpvàcơcấutổchức.
THAMKHẢO
1.O’Neil,R.MvàQuinn,R.E.(1993)Editor’sNote:Applicationsofthecompetingvaluesframework(tạmdịch:Lờinhàxuấtbản:Cácứngdụngcủacấutrúcgiátrịcạnhtranh).HumanResourceManagement32(1):1-7.
2.Quinn,R.E.(1988)BeyondRationalManagement:Masteringtheparadoxesandcopetingdemandsofhighperformance(tạmdịch:Vượtquaquảntrịduylý:Làmchủcácnghịchlývànhucầucạnhtranhvềhiệuquảcao).SanFrancisco,CA:Jossey-Bass.
3.Quinn,R.E.vàRohrbaugh,J.(1983)Towardsacopetingvaluesapproachtoorganizationalanalysis(tạmdịch:Môhìnhkhônggianvềcáctiêuchíhiệuquả:Hướngtớicáchtiếpcậngiátrịcạnhtranhđốivớiphântíchvềtổchức).ManagementScience29:363-77.
25.BỐNGÓCPHẦNTƯCỐTLÕI
TỔNGQUAN
Bấtcứaicũngcónhữngphẩmchấtcốtlõinhấtđịnhmôtảthựcsựvềbảnthânngườiđó.Mộtphẩmchấtcốtlõilantỏamọimặttrongđờisốngcánhânnhưngônngữ,cảmgiác,hànhvivàcácgiátrị.Gỡbỏtấtcảràochắnbảovệvànguyêntắcbênngoàicóýthứcvàvôthứccủacuộcsốnghàngngày,phẩmchấtcốtlõimôtảconngườithậtcủabạn.Vậyphẩmchấtcốtlõicủabạnlàgì?MôhìnhbốngóccốtlõicủaOfman(2001)cóthểgiúpbạnxácđịnh,môtảvànhậnbiếtphẩmchấtcốtlõicủamình.
SỬDỤNGKHINÀO
Bốngócphầntưcốtlõicóthểđượcdùngđểtìmrađiểmmạnhvàđiểmyếucủabạncũngnhưnhữngẩnức,tháchthứcvàáccảm.Khibiếtđượcnhữngđặcđiểmđó,bạncũngsẽcóthểdễdàngnhậnrachúngởngườikhác.Hơnnữa,nócũngkhiếnbạnhiểurõhơnphảnứngcủamìnhvớinhữngngười
khác.Khinắmbắtrõhơnnhữngphẩmchấtcủamình,bạncóthểthấuhiểusâusắchơnnhữngvấnđềduylýcủangườikhácvàtăngkhảnăngtựnhậnthức.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Dùkhócóthểchỉrachínhxácphẩmchấtcốtlõicủabạnlàgì,nhưngsẽdễdànghơnnếubạnnhìnnótừcáctìnhhuốngkhácnhau:
•nhữngẩnứcchínhlàgì?(Quánhiềuđốivớiphẩmchấtcốtlõi).
•nhữngtháchthứclớnnhấtlàgì?(Đốilậpvớiẩnức).
•nhữngáccảmđốivớiphẩmchấtcốtlõicủangườikháclàgì?(Đốilậpcủaphẩmchấtcốtlõi–vàquánhiềuđốivớitháchthức).
Bốngócphầntưcốtlõithểhiệnnhữnggócđộkhácnhaunhưngphụthuộclẫnnhauvềphẩmchấtcốtlõicủabạn.Việcnắmbắtvàxemxéttíchcựccácphẩmchấtcốtlõi,ẩnức,tháchthứcvàáccảmlàmgiatăngmạnhmẽhiệuquảvàhiệunăngtươngtácconngười.
Sứcmạnhcủamôhìnhnàytrênthựctếlàtạorabốngócđộvềmột“phẩmchấtcốtlõi”.Tuyvậy,vẫncónhữngkhácbiệttinhvi.Cùngmộtphẩmchấtcốtlõicóthểcónhữngẩnức,tháchthứcvàáccảmtươngđốikhácnhau.Vìvậy,rấtcầnchỉrõcácgócphầntưchitiếtchomỗicánhân.
Ofmangợiýbổsungthêmbagócđộvàobốnyếutố,từđócóthểkếthợpđểtạothànhmột“siêugócphầntư”cáthểhóa:
•nhữnggìbạnsẽnói,cảmnhận,thíchthú,thathứ,ướcmong,nhớhoặcghétởbảnthânmình;
•nhữnggìbạnsẽnói,cảmnhận,thíchthú,thathứ,ướcmong,nhớhoặcghétởngườikhác;
•nhữnggìngườikhácsẽnói,cảmnhận,thíchthú,thathứ,ướcmong,nhớhoặcghétvềbạn.
Siêugócphầntưsẽkhámphámộtcáchkhôngtựnhiên:sựkhôngnhấtquángiữabaviễncảnh“siêugócphầntư”làmộtchỉbáokháchắcchắnrằngbạnđangkhôngphảilàngườivà/hoặccáchmàbạnmuốntrởthành.Thựctếlàbạnđangcốgiấuđicảmgiácthựccủamình,tránhđiẩnứcvàkiềmchếphảnứngtrướcnhữngáccảm.Nóicáchkhác,bạnđang"diễn".
Điềuvôlýởmộtgócphầntưcốtlõicóthểlàmộtchỉbáorằngbạnđangcónhữngdấuhiệuxấuhoặcbịảnhhưởngcủamộtẩnứcnàođó.Chẳnghạnphẩmchất“nhiệttình”cóthểdẫntớicuồngtínmộtcáchcựcđoan,dẫntớiphảnhồitiêucực,làmthấtvọng,gâychùnbướchaythậmchílàíchkỷ.Tuyvậy,tínhíchkỷtựthânnókhôngphảilàẩnức.
Bốngócphầntưcốtlõicóthểđượcdùngđểchuẩnbịtrướckhihộihọpvớinhữngngườicócácphẩmchấtđốilập.Thayvìđốiđầu,cácbêncầnđềcao(hơnnữa)sựtôntrọngvàcốgắnghọchỏitừphíabênkia.
KẾTLUẬN
Bốngócphầntưcốtlõiđãchứngtỏlợiíchtrongviệctăngcườngsựthấuhiểuvàtôntrọnglẫnnhaugiữanhữngngườicócácphẩmchấtcốtlõiđốilập.Tuynhiên,vẫntồntạimộtnguycơcốhữutrongviệc“phânloại”bảnthânhayaikhácmộtcáchthiếuchínhxác.Rấtcầnsựthamgiacủanhữngngườikháctrongcáctìnhhuốngđó.
Cuốicùng,việcduytrìthườngxuyênnhậnthứcvềphẩmchấtcốtlõicủamình,chodùkhókhăn,cólẽlàướclượnggầnđúngnhấtđểthànhthựcvớibảnthânvàthànhcôngtrongcuộcsống.
THAMKHẢO
Ofman,D.D.(2001)Inspirationandqualityinorganizations(tạmdịch:Tinhthầnvàphẩmchấttrongcáctổchức).12thedition.Antwerp:Kosmos-Z&K.
26.BẢYTHÓIQUENCỦANGƯỜITHÀNHĐẠTCỦACOVEY
TỔNGQUAN
Rấtnổitiếngvàonhữngnăm1990vàđầuthếkỷ21,StephenCovey(1989)đãthayđổidiệnmạocủarấtnhiềunhàquảnlýđầyhoàibão.Coveychorằngnhữngngườithànhđạtcóbảythóiquenkhiếnhọthànhcôngtrongcuộcsốngvàcôngviệc:
1.Luônchủđộng.
2.Bắtđầuvớimụctiêucósẵn.
3.Việcquantrọnglàmtrước.
4.Tưduyđôibêncùngthắng.
5.Hiểuđểrồiđượchiểu.
6.Đồngtâmhiệplực.
7.Rèngiũabảnthân.
Thêmvàođó,Coveychorằngcácnhàquảnlýthànhđạtthựchiệnchínhxácnhữnggìhọcảmthấyđúngvàquantrọng,vàthựchiệncóchủý.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhbảythóiquenlàmộtlýthuyếtnhắmtớisựthấuhiểutạisaonhữngngườithànhđạtlạithànhcôngtrongcảcôngviệcvàcuộcsốngcánhân.Nórấthiệuquảkhiápdụngchocácnhàlãnhđạovàquảnlý.Môhìnhđưara
mộtchươngtrìnhrènluyệnbảnthândựatrêncáchtiếpcậntừtrongrangoài.TheoCovey,cácmôhìnhcánhâncủaconngườichúngtaảnhhưởngtớisựtươngtáccủachúngtavớinhữngngườikhác,tácđộngtớicáchnhữngngườikháctươngtácvớichúngta.Vìvậy,cảithiệntươngtácbắtđầutừviệcnắmbắtkỹlưỡngmôhìnhvàđộngcơcủachínhmình.Đểthànhcông,mỗingườicầnkiểmtraxemmìnhhànhđộngvàtươngtáchiệuquảnhưthếnào.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
TheoCovey,đầutiênmỗingườicầnthoátkhỏisựphụthuộcvàongườikhác.Mọingườicóthểđộclậpbằngcáchlàmtheobathóiquenđầutiên:
Luônchủđộng.Kểtừnay,bạnphảichịutráchnhiệmvềhànhvicủachínhmình.Bạnkhôngđượcđổlỗichohoàncảnh,điềukiệnhayquantrọngnhấtlàkhôngđổlỗichoviệctạođiềukiệnchohànhvicủamình.Bạnchủđộnglựachọncáchphảnhồivớibấtcứtìnhhuốngnàohayvớibấtcứai.Bạnphảichuẩnbịđểphảnhồitheocáchkhiếnchobạntựhào.Nếuđiềunàyđòihỏithêmnhiềucôngsứchoặckhiếnbạnkhôngthoảimái,hãychấpnhậnnó.
Bắtđầuvớimụctiêucósẵn.Khinàovàbấtcứđiềugìbạnthựchiện,bạnphảihìnhdungkếtquảhoặctươnglaimìnhmuốnđạtđược.Bạnphảicómộtcáinhìnrõràngvềnơibạnsẽđếnhoặclàbạnkhôngnênđếnđó.Bạnphảibiếtchínhxácviệcbạnmuốnhoànthànhhoặclàbạnkhônghoànthànhviệcgìcả.Bạnsốngcuộcsốngcủamìnhvàracácquyếtđịnhdựavàonhữngniềmtinsâusắc,nhữngnguyêntắcvànhữngsựthậtcốtlõicủamình.
Việcquantrọnglàmtrước.Bằngcáchhoàntoànkiểmsoátvàduytrìkỷluật,bạncóthểtậptrungvàonhữnghoạtđộngquantrọngnhất,nhưngkhôngnhấtthiếtlàkhẩncấpnhất.DanhmụccủaCoveyvềcáchoạtđộngquantrọngnhưvậybaogồm:xâydựngcácmốiquanhệ,viếtbảndanhsáchhànhđộngcánhân,lậpkếhoạchdàihạn,luyệntậpvàchuẩnbịchobuổithuyếttrìnhtuầntới.Làmtấtcảnhữngviệcđóbâygiờnếukhôngbạnsẽbịdồnépvàophútcuối,bịchậmtrễhaythậmchíhủybỏ.Chúngsẽgiúpbạnloạibỏnhữnghoạtđộngkhẩncấpđangđứngđầutrongdanhmụccôngviệcquátảinhưngkhôngthựcsựquantrọngtớimứcđó.Giờbạnđãđạttớiđiểmđộclậpvàđangsửdụngthờigianđểtheođuổinhữngmụctiêuquantrọngnhấttrongcuộcđờimộtcáchhiệuquả,bạnphảithúcđẩyhiệuquảvớinhữngngườixungquanh.
Tưduyđôibêncùngthắng.Bạnphảitinvào“sựdồidào”:córấtnhiềuchotấtcảmọingười.Thànhcôngcủangườinàykhôngnhấtthiếtđòihỏithấtbại
củangườikia.Bạntìmkiếmcácgiảiphápđểtấtcảcácbêncóliênquan(kểcảbạn)đềucólợi.
Hiểuđểrồiđượchiểu.Bằngcáchnày,bạncóthểkhiếnnhữngngườiquanhmìnhcảmthấynhưnhữngngườithắngcuộc.Bạncóthểthựcsựhọchỏiđượcítnhiềutừhọkhithựchiện,vàbạnquyếtđịnhimlặngvàlắngnghe.Trênthựctế,bạnphảilắngnghevớimụcđíchtìmhiểungườikhácmộtcáchsâusắcvàtrọnvẹnởmứcđộhiểubiết,phântíchvàvớicảmxúcnhấtđịnh.Coveychorằng,hãychẩnđoántrướckhikêđơn.
Đồngtâmhiệplực.Cuốicùng,tríóccủabạncầnđượcmởmangđểđónnhậnnhữngýtưởngmớimẻvàsángtạo.Bạntrởthànhmộtchuyêngiavềsángtân,mộtngườitiênphong,mộtnhàthámhiểm.Bạnđượcthuyếtphụcrằngcáitoànthểlớnhơntổngcácbộphậncủanó.Bạncoitrọngnhữngkhácbiệtgiữamọingườivàcốgắngxâydựngchốnglạinhữngkhácbiệtấy(xemphầnthamkhảovàChương50).Bạnsuynghĩtheochiềuhướngsángtạođểgiảiquyếtmâuthuẫn.
Rèngiũabảnthân.Giờđãtớigiaiđoạnphụthuộclẫnnhau.Bạnlàngườithànhđạtvàđượcgiađình,bạnbèvàđồngnghiệpnểphục.Mặcdùvậy,bạnkhôngbaogiờđượcchophépmìnhngủquêntrongvòngnguyệtquế.Bạnphảikhôngngừngcảithiệnbảnthânvàduytrìmạnhmẽlòngsaymêhọchỏivàkhámphá.
KẾTLUẬN
Câuhỏilàđiềugìkhiếnmọingườilàmviệchọđanglàm,vàlàmthếnàohọlạihạnhphúckhilàmviệcđó?Coveykêugọicácnhàquảntrịkinhdoanhvàtấtcảnhữngngườiđanglàmviệckhácthựcsựcoitrọngbảnthâncùngtựuchungvềmộtkháiniệm:sựthànhđạt.Điềugìđãxảyravớichuyếndulịchthếgiớimàbạntừngmơ20nămtrước?Thànhđạt,vàđủthờigianđểlàmtấtcảnhữngviệcquantrọnggiúpchúngtayêuthêmcuộcsốngvàkhiếnngườikhácquýmếnchúngta,làgiấcmơlớnnhấtcủangườiquảnlýbậnrộn.
THAMKHẢO
1.Covey,S.R.(1989)Thesevenhabitsofhighlyeffectivepeople(Bảythóiquencủangườithànhđạt).NewYork:Simon&Schuster.
2.Covey,S.R.(2004)The8thhabit:Fromeffectivenesstogreatness(Thóiquenthứ8:Từhiệuquảtớivĩđại).NewYork:FreePress.
27.KIMTỰTHÁPCURRY:QUẢNLÝTIẾPTHỊVÀQUANHỆKHÁCHHÀNG
TỔNGQUAN
Nếubạncóthểxácđịnhthànhcôngnhữngkháchhàngcógiátrịnhất,hãydànhlấyhọ,giữchânhọvàtănglượngmuahàngcủahọ,bạnsẽtạoragiátrịđángkểhơnlàmộtcáchtiếpcậnchungchomọiquymô.Hệthuyếtkimtựthápkháchhàngcungcấpchocôngtymộtcơchếphânđoạncơsởkháchhàngvà,cùngvớiviệcphânđoạn,quansátvàphântíchhànhvi,sựtrungthànhvàgiátrịcủakháchhàngtrongmỗiphânđoạnấy.JayvàAdamCurry(2000)đãkhơilạikháiniệmkimtựthápkháchhàng.
SỬDỤNGKHINÀO
Quảnlýquanhệkháchhàng(CustomerRelationshipManagement-CRM)cólẽlàchủđềvềkinhdoanh"nóng"nhấthiệnnay,cònhơncảmộtxuthếcôngnghệ.Trênthựctế,tranhluậnvềCRMđãkéodàitronghơnbathậpkỷnay.KimtựthápcủaCurrycungcấpmộtchỉdẫnchotổchứcquaviệcthựchiệnCRM.Nóthúcđẩytổchứcphânđoạnkháchhàngtheotiêuchítạodoanhthu,chothấymứcđộquantrọngcủakháchhàngđó.Kháchhàngđượcphụcvụkhácnhautrongtừngphânđoạncủakimtựtháp.Cácnguồnlựctiếpthịvàbánhàngđượcphânbổkhácnhautrongtừngphânđoạnkháchhàng.Thêmvàođó,kimtựthápcủaCurrycungcấpmộthiểubiếtsâusắcvềcáccơhộibánkèmhaycơhộibánhàngcaohơn.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Kháchhàngcóthểđượcphânđoạntrongkimtựthápkháchhàngdựatrêncácnhântốđặcthùcủacôngty.Cácnhântốnàythườngbaogồm,nhưngkhônggiớihạn,doanhthuvàsinhlợitrênmỗikháchhàng.Việcphânđoạn
phảnánhmộttổchứcxemxétvàphụcvụmộtkháchhàng,phânđoạnkháchhàngvàtoànbộcơsởkháchhàngtiềmnăng(tươnglai)nhưthếnào.Quytắc80/20thườngđượcsửdụngởđây.Quytắcphổbiếnnàynóirằng20%kháchhàngtạora80%lợinhuận,và80%kháchhàngcònlạichỉtạora20%lợinhuận.Trênthựctế,cáctỷlệcókhácnhau;ýtưởngmấuchốtđằngsauquytắcnàylàkhôngphảitấtcảcáckháchhàngđềusinhlợi–mộtsốthậmchícònlàmbạnmấttiền!
Khimộtcôngtyđãbiếtđượckháchhàng(tiềmnăng)cógiátrịnhấtcủamìnhlàai,họphảithựchiệncácbướcsau:
1.Thuthậpthôngtinliênquanđếnkháchhàng(tiềmnăng)càngnhiềucàngtốt,đặcbiệtlàcáckháchhànghàngđầuvàkháchhànglớn.
2.Phântíchnhữngthôngtinnàyvànếucần,táithiếtkếnhữngyêucầuvềthôngtin.
3.Thiếtlậpmụctiêubạnmuốnkháchhàngcủamìnhnhậnthứcvềbạnnhưthếnàovớivaitròmộtnhàcungcấpsảnphẩm,dịchvụvà/hoặctrảinghiệm.
4.Lựachọncácphươngtiện,hệthốngvànộidungtruyềnthôngvàtươngtácvớikháchhàng.
5.Pháttriểncácquytắctiếpcậnvà“cácgói”cungcấpchotừngphânđoạnkháchhàng.
6.Ápdụngvănhóalấykháchhànglàmtrungtâmtrongcôngty.
7.Pháttriểncáchệthốngquảnlýkháchhàngmàbạnbiết.
KẾTLUẬN
Cóthừacácmôhìnhvàcôngcụhỗtrợchobangiámđốcvàcácnhàphântíchkinhdoanhtrongviệcquảnlýquanhệvàtiếpthịkháchhàng.MộttrongnhữngnguycơtiềmẩnlàxuhướngtậptrungvàophầnmềmCRMđượccàiđặt(cósẵn)màkhôngdànhthờigianxemxétphạmvicủakháchhàngtiềmnăng.
Thànhcôngcủamộttổchứctrongviệcxácđịnhkháchhàngmụctiêu,giànhlấyvàduytrìkháchhàngrõràngchịuảnhhưởngbởirấtnhiềuyếutốchứkhôngchỉlàquảnlýquanhệkháchhàng.Việcđịnhgiávàgiátrịthựcchấtcủasảnphẩmhaydịchvụchỉlàhaivídụvềcácnhântốmàngườiđứngđầu
vềtiếpthịcủacôngtyđươngnhiênphảinghĩtới.Ngoàiracòntồntạinhiềuvấnđềchungnhưsựthiếuhụtmộtchiếnlượctiếpthịchặtchẽ,haysựủnghộtổngthểchovănhóatiếpcậntậptrungvàokháchhàng.
THAMKHẢO
Curry,J.vàCurry,A.(2000)CustomerMarketingMethod:HowtoimplementandprofitfromCustomerRelationshipManagement(tạmdịch:Phươngthứctiếpthịkháchhàng:ThựchiệnvàSinhlợitừhệthốngQuảnlýQuanhệKháchhàngnhưthếnào).NewYork:FreePress.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
28.PHÂNTÍCHDUPONT
TỔNGQUAN
PhântíchDuPontcóthểđượcdùngđểminhhọacácnhântốkhácnhaucóảnhhưởngnhưthếnàotớicácchỉsốtàichínhquantrọngnhưtỷsuấtlợinhuậnròngtrênvốnsửdụng(ROCE),tỷsuấtlợinhuậnròngtrêntàisản(ROA),haytỷsuấtlợinhuậnròngtrênvốnchủsởhữu(ROE).Trongkhicáctỷsuấtnàycóthểđượctínhtoánbằngcáccôngthứcđơngiản,môhìnhgiúphiểubiếtsâusắchơnvềcácyếutốcơsởtạonêncáctỷsuấtnày.Điềunàycóvẻgiốngnhưviệcphântíchđộnhạyởkhíacạnhmôhìnhchophépdựbáocácảnhhưởngkhicóbiếnđổicủamộthaynhiềubiếnsốđầuvào.Côngcụnàyđượcbiếtđếnnhiềutrongquảnlýmuahàngvìchothấytácđộngcủahiệuquảmuahànglênkhảnăngsinhlợi.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhcóthểđượcsửdụngbằngnhiềucách.Đầutiên,nócóthểđượcdùnglàmcơsởsochuẩn(xemChương22),tứclàsosánhcáccôngtykhácnhautrongcùngmộtngànhđểtrảlờicâuhỏitạisaomộtsốcôngtytạora
siêulợinhuậnsovớicáccôngtytươngtự.Tiếptheo,nócóthểđượcdùngđểdựbáotácđộngcủacáchoạtđộngquảnlýcóthểđượcthựchiện.
PhântíchDuPontsẽchothấysựkhácbiệtlớngiữacácngành.Nếunhìnvàotỷsuấtlợinhuậnròngtrênvốnchủsởhữu(ROE),tỷsuấtlớncóthểdo“hiệuquảhoạtđộng”hoặcdo“hiệuquảnguồnvốn”.Cácngànhquayvòngnhanh(vídụngànhbánlẻ)thườnggặplợinhuậnbiênthấp,hệsốquayvòngtàisảncaovàhệsốtăngvốntrungbình.Cácngànhkhác,nhưthờitrang,phụthuộcvàolợinhuậnbiêncao.Trongkhuvựccácngànhtàichính,ROEchủyếuđượcxácđịnhbởiđònbẩycao:thuđượclợinhuậncaovớitàisảncógiátrịtươngđốithấp.Việclựachọncẩnthậnđốitượngsosánhlàrấtcầnthiếtkhiphântíchcáchthứccảithiệnkhảnăngsinhlợicủamộtcôngtyđặcthù.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
TrongphântíchDuPontcầnthựchiệncácbướcsau:
1.Nhậpthôngtincơbảnvàomôhình.Đặcbiệt,xácđịnhthôngtinvềdoanhthu,nợkhônglãi,tổngchiphí,vốnchủsởhữu,cáctàisảnlưuđộngvàkhônglưuđộng.
2.Tínhtoáncácthamsốkhácbằngcáchsửdụngcáccôngthứctronghìnhtrên.Việcnàygiúpbạncómộtcáinhìncơbảnvềkhảnăngsinhlợihiệntại.
3.Xácđịnhnhữngkhảnăngcảithiệncóthểđượcthựchiệnvàảnhhưởngcủacủachúngtớichiphí,doanhthuvàtàisản.Tácđộngcủamộtbiệnpháp(nhữngcảithiệntiềmnăng)cóthểđượctínhtoánvàsửdụnglàmđầuvàocủamôhìnhtrongkhimôhìnhthểhiệntácđộngtớiROCE,ROAvàROE.
4.Sosánhcáchànhđộngkhácnhaucótiềmnăngcảithiệnhiệuquảtrêncơsởchúýnguồnđầutưcầnthiết(thờigian,tiềnbạcvàáplựclêntổchức)vàtácđộngcủachúngtớikhảnăngsinhlợi.
Nên:
•PhântíchcácđốitượngtươngđồngđểxácđịnhhọtạoraROCE,ROAvàROEnhưthếnào.Tínhtoánnàysẽchothấyphầnnàocầnđượccảithiện.
•Phântíchcácthamsốnàocầnthiếtchoviệccảithiệnkhảnăngsinhlợi.
Khôngnên:
•Đâykhôngphảilàcôngcụgiúpraquyếtđịnh.Việcsosánhtácđộngcủamộthànhđộngcảithiệnchỉlàbướcđầutiên.Thườngsẽcầnthêmmộtphântíchchitiếtđểđánhgiákếtquảkhảthicủacáchànhđộngcảithiện.
•Khôngxemnhẹcácvấnđềphitàichínhmôhìnhkhôngđềcập.
KẾTLUẬN
PhântíchDuPontgiúpxácđịnhcácnhântốảnhhưởnglớnnhấttớikhảnăngsinhlợi.Tuynhiên,xácđịnhnhữngnhântốnàychỉlàmộtphầncủacâuchuyện.Bướctiếptheolàtìmranhữnghànhđộngphùhợpsẽcảithiệnkhảnăngsinhlợi.Quảnlýhoạtđộngcảithiệnnàytrongthựctếlàmộtnhiệmvụđầytháchthức.Phântíchcănnguyên/PhântíchPareto(xemChương57)cóthểgiúpxácđịnhhànhđộngnàophùhợp.Thẻđiểmcânbằng(baogồmcácchỉbáohiệuquảchínhyếu)cũngcóthểđượcsửdụngđểđolườngsựtiếnbộcủamộtcôngtytheocácthamsốquantrọng(xemChương49).Tuynhiên,phântíchDuPontchỉtậptrungvàocácbiếnsốtàichính,khôngbaogồmcácnhântốquantrọngkhácnhưđộnglựccủanhânviênchẳnghạn,trongkhicácnhântốphitàichínhnàythườnglạirấtquantrọng.
THAMKHẢO
1.Bodie,Z.,KaneA.vàMarcus,A.J.(2004)EssentialsofInvestments(tạmdịch:KiếnthứccơbảnvềĐầutư),5thedition:458-9.NewYork:Irwin/McGraw-Hill.
2.Groppelli,A.A.vàNikbakht,E.(2000)Finance(Tàichính),4thedition:444.NewYork:Barron’sEducationSeries.
3.Ross,S.A.,Westerfield,R.vàJaffe,J.(1999)CorporateFinance(tạmdịch:Tàichínhdoanhnghiệp),5thedition.Maidenhead:McGraw-Hill.
29.ĐỊNHGIÁTẠICỔNGNHÀMÁY
TỔNGQUAN
Địnhgiátạicổngnhàmáy(FGP)làmộtphươngphápbổsungkhohànghiệnđạinhằmloạibỏcácchiphívậnchuyểnkhôngcầnthiếtvàcảithiệnhiệuquảcủachuỗicungứng.Nóđòihỏinhàbánlẻyêucầucácnhàcungcấpsảnphẩmở“giágiaotạicổngnhàmáy”,tứclàchiphísảnphẩmkhôngbaogồmchiphígiaonhậntớitaynhàbánlẻ.Nhàbánlẻsauđóchịutráchnhiệmhoặckiểmsoátviệctáibổsungkhohàngvànhậnsảnphẩmtừnhàcungcấpkhicần.Ởphươngthứctáibổsungnày,nhàbánlẻkhôngcònphảitrảphívậnchuyểnchonhàcungcấp(hoặcchomộtnhàcungcấpdịchvụgiaovậnthứbanàođó),vìhànghóađượcmuangay“tạicổngnhàmáy”.
FGPchophéphaikhảnăngtiếtkiệmchiphítrongchuỗicungứng.Thứnhất,nhàbánlẻtiếpcậnđượcvớitoànbộsảnphẩmtừnhiềunhàcungcấpkhácnhau,màchiphívậnchuyểnvàlưukholàphầnbùđắpcholợithếcủaviệcgiaovậnkếthợp.Nhàbánlẻcóthểlênkếhoạchtrướcđểnhậnhàngtạitừngđiểmvàchuyểnvề,dođótốiưuđượcchiphívàcôngnăngcủaphươngtiệnvậnchuyểnkhitớinhậnhàngtạicácnhàcungcấpkhácnhau.Thứhai,
việckếthợpvậnchuyểnphânphốicấpmộtvàcấphaitrêncùngtuyếnđường(tứclàchuyểnhàng),giúpgiảmchiphí.Hoạtđộngphânphốicấpmộtchỉviệctớinhậnhàngtừnhàcungcấp,trongkhihoạtđộngphânphốicấphaichỉviệcphânphốihàngtớinhiềuđầuracủanhàbánlẻ.
Doanhnghiệpsẽtránhđượcnhữngdichuyểnkhôngkinhtếcủaphươngtiệnvậntảibằngviệctớinhậnhàngtừcácnguồnkhácnhautrongcùngmộtchuyếnđi,vàđảmbảorằngtấtcảcácphươngtiệnvậntảiđềuđượcchấtđầykhilênđường.
Giásảnphẩm=Giátạicổngnhàmáy+Giávậnchuyển
Hình29.1Giágiaotạicổngnhàmáy
SỬDỤNGKHINÀO
FGPđặcbiệtphùhợpkhisốlượngcácnhàcungcấptrongchuỗicungứnglớnhơnnhiềusốlượngcácnhàbánlẻ.Điềuquantrọngcầnchúýởđâylàtỷlệgiữasốđiểmlênhàng(vịtrícủanhàcungcấp)vàsốđiểmxuốnghàng(vịtrícủanhàbánlẻ).Lợithếquantrọngởđâylàhiệplựcgiữasựđơngiảntrongcungcấpvớitốcđộgiaonhận.Cácnhàcungcấpcóvịtrícànggầnnhauthìhiệuquảcủaquytrìnhcàngcaovàlợithếchonhàbánlẻcànglớn.
VấnđềquantrọngcầnxemxéttrongquytrìnhFGPlàgiátrịthựcchấtcủaviệcvậnchuyểntùythuộcvàocảsốlượnghàngmỗilôvàgiátrịtrênmỗilôhàng.Sốlượnglớnlàmxechấtđầy,vìvậychiphívậnchuyểnđượcxáclậpkhátốtdùbấtkểbênnàochịutráchnhiệm.Tuynhiên,việcgiaonhậnsốlượngnhỏvớitầnsuấtlớncóthểdễdàngdẫntớiviệcchấtđầyxevàtừđócóthểtốiưucácchuyếnđivàviệcbốcdỡ,đặcbiệtlàkhilôhàngcógiátrịcao.Nếunhưgiátrịmỗilôhàngnhỏ,khôngcầnphảiđánhđổichiphívậnchuyểnvớichiphílưuhàngtrongkho.Ngượclại,khigiátrịmỗilôhàngcao,cóthểbùđắpchiphívậnchuyểnchochiphílưukho.
CácđiềukiệntiênquyếtkhácđốivớiviệcứngdụngFGPlàkhảnănggiaovậncủacácnhàbánlẻvàhọsẵnsàngnhưthếnàotrongviệcchiasẻlợiíchcôngbằngvớicácnhàcungcấp.Thêmvàođó,sựthiếutintưởngcóthểgâytrởngạichoviệcquyếtđịnhsửdụngFGP.Tuynhiên,nhữngràocảnnàycũngsẽtháchthứcbấtcứphươngthứcbổsungkhohànghợptácnàokhác.
LợiíchcủaFGP:
•Vậnchuyểnhiệuquả–cảithiệnhiệuquảvậnchuyểnbằngcáchnắmbắt
đượccácchiphíthực.Vídụ,cácnhàcungcấpcókỹnăngvàhiệuquảvềmặtchiphítrongviệccungcấpcácgiảiphápvậnchuyểnsẽtiếptụccungcấpdịchvụnàychocácnhàbánlẻ.Tuynhiên,FGPtạocơhộichocácnhàcungcấp-vốnkhôngcoivậnchuyểnlàthếmạnhcủamìnhhoặckhônghoạtđộnghiệuquảtrongcơhộinày-chuyểntráchnhiệmđóchonhàbánlẻhoặcnhàcungcấpdịchvụgiaovận.
•Cảithiệnlượnghàngcósẵn–giatănghợptácgiữanhàbánlẻvànhàcungcấpcótácdụngtíchcựctrongtoànbộchuỗicungứng.FGPnhắmtớiviệcđảmbảoluôncósẵnhàngđểbánchongườitiêudùng.
•Giáthấphơnkhiđếntayngườitiêudùng–giảmchiphívậnchuyểndẫntớimứcgiáthấphơnsẽcólợichongườitiêudùng.
•Thânthiệnmôitrường–phươngtiệnvậntảichấtnhiềuhànghóahơncónghĩalàítchuyếnđihơn,cùngvớicáchệthốnghoạchđịnhtuyếnđườngđangngàymộtphứctạphơn,sẽlàmgiảmbớtkhíthảiđộchại.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
CáccôngtycókhảnăngquantâmtớiviệcsửdụngFGPcầnđặtcâuhỏi:
i)liệucókhảnănggiảmtầnsuấtgiaonhậnhaykhông,và
ii)liệuchuyểntráchnhiệmvậnchuyểncótạoralợithếvềchiphíhaycảithiệnvềdịchvụhaykhông,
vìđólànhữngvấnđềxácđịnhchủyếulợiíchcóthểđemlạicủaFGP.Mộtsốcácđiềukiệnkháccũngkháquantrọng,baogồm:
i)độlinhhoạtvềvậnchuyểncủanhàbánlẻ(tứclàđộlinhhoạtvềcácgiaodịchvớicácnhàcungcấpdịchvụgiaovận,haysựcómặtcủamộtđộivậnchuyểnđượctrangbịđầyđủ),và
ii)cácđặcđiểmcủasảnphẩm(vídụđộtươisống,kíchthướcvàkhốilượng),xácđịnhkhảnăngkếthợpvậnchuyểncácsảnphẩmkhácnhautrêncùngmộtphươngtiệnvậnchuyển.
Hơnnữa,cũngphảikểđếnthờigiangiaonhậncũngnhưmứcđộcôngkhaicủaphươngthứcđịnhgiámànhàcungcấpápdụng.
VớiFGP,cácnhàcungcấpkhôngcònchịutráchnhiệmvềviệcvậnchuyển
sảnphẩmcủamìnhnữa.Tuynhiên,khảnăngbốcxếpcủanhàcungcấpphảitốthơn,chẳnghạnnhưviệcnhậnhàngvàxếphàngtạicáctrungtâmphânphốicủacácnhàcungcấpsẽthayđổiđángkể.Mặtkhác,cáchoạtđộnghànhchínhsẽgiảmdoviệcgiảmcáchoạtđộngvàtráchnhiệmvậnchuyển.
Cácnhàbánlẻthườnggặpphảiviệcgiatăngcầnthiếtvềvậnchuyểnvàkhảnăngbốcxếp,vàviệcgiatăngcáchoạtđộnghànhchính.Trênthựctế,chiếnlượcmuahàngcủacácnhàbánlẻphảitínhtớiviệctáchbiệtsảnphẩmvớidịchvụvậnchuyểnliênquan.Nhìnchung,cácnhàcungcấpphảigiảmgiá.
KẾTLUẬN
ĐộnglựckhiếnmộtnhàbánlẻsửdụngFGPlàvịthếđàmphánmuahàngtănglênvàcónhiềulợiíchkinhtếquymô.Mặtkhác,cácnhàcungcấpthườngkhônghàilòngvớisựpháttriểnnàyvàmiễncưỡngthamgiaFGPvìhọchorằngviệcgiatăngcôngkhai(vềgiá)liênquanlàmyếuđivịthếđàmpháncủahọ.SựthiếuvắngmộtcơchếphânbổcáclợithếhiệplựcmộtcáchcôngbằnggâytrởngạichoviệcứngdụngFGPvìnóhạnchếviệctạodựnglòngtin.
CóthểthaythếchoFGPlàmôhìnhquảnlýtồnkhobởinhàcungcấpVMI(xemChương48),môhìnhlậpkếhoạch,dựbáovàbổsungkhohànghợptácCPRF(CollaborativePlanning,ForecastingandReplenishment)vàmôhìnhlậpkếhoạchbổsungkhohàngliêntụcCRP(ContinousReplenishmentPlanning).CRPlàmộtchiếnlượckháđơngiảntrongđócácthànhviêncủachuỗicungứngliêntục(cụthểlànhàcungcấpvànhàbánlẻ)traođổithôngtinvềnhucầuthựctế,mứcđộtồnkhovàgiaonhậnthực.Cácthànhviênchuỗicungứngbổsungkhohàngvớisựhỗtrợcủadữliệuđiểmbánthaychoviệcbổsungtừnglần,dựatrêncácmôhìnhquảnlýtồnkhođơngiảnvàsốlượngđặthàngtheokinhtếtruyềnthống.Theocáchtiếpcậnnày,cácthànhviênchuỗicungứnghợptácởbướcphốihợptrongđóthôngtinthếchỗchohàngtồnkho.CRPchophépgiaonhậnliêntụcsốlượnghàngíttrêncơsởsửdụngthựctế(tứclàtạoracầukéo).SựgiốngnhaugiữaVMIvàFGPlàcảhaicôngthứcđềuchuyểnđaphầncácquyếtđịnhvàtráchnhiệmcủachuỗicungứngvềmứctồnkhotớimộtthànhviêncủachuỗinhằmgiảmchiphívàtănggiátrịkháchhàng.
THAMKHẢO
Assen,M.F.van,Hezewijk,A.P.vanvàVelde,S.L.vande(2005)ReconfigurationsofChainandNetworks(tạmdịch:TáiđịnhdạngChuỗivà
Mạnglưới).Amsterdam:ElsevierBusinessPublishers.
30.MÔHÌNHLIÊNKẾTCHIẾNLƯỢCCỦAHENDERSONVÀVENKATRAMAN
TỔNGQUAN
MôhìnhliênkếtchiếnlượccủaHendersonvàVenkatramansơđồhóacácmốiquanhệgiữachiếnlượccủacôngtyvớicôngnghệthôngtin(InfomationTechnology-IT),vàgiữacáchoạtđộngvớihạtầngIT.NógiúpđánhgiásựliênkếtcủachiếnlượcITvớichiếnlượckinhdoanh.Môhìnhphânbiệthaichiều:
•Độphùhợpchiếnlược–mứcđộhòahợpcủahạtầngvàcácquytrìnhnộibộtổchứcvớichiếnlượcbênngoài.
•Tíchhợpchứcnăng–mứcđộliênkếtcủakếhoạchcôngnghệliênquantớiITvớikếhoạchkinhdoanh.
Môhìnhsửdụngthuậtngữ“độphùhợpchiếnlược”đốivớimứcđộphùhợpvềcôngnghệgiữabốngócphầntưchiếnlượcdựatrênhaichiều(nhưtrongHình30.1);vàlàmrõhaivấnđề:
1.SựhỗtrợhiệuquảcủaITchochiếnlược
kinhdoanh.
2.HạtầngITphùhợpvớicácquytrìnhhoạtđộnglàkếtquảcủacáclựachọnchiếnlược.
SỬDỤNGKHINÀO
MôhìnhnêubậtthựctếchiếnlượcITcóthểkhôngbaogiờđượcxemxéthaythayđổinếukhôngliênkếtvớichiếnlượckinhdoanh.Đâylàđiềukhôngthểquácoitrọng.Cácchứcnăngcủamôhìnhlàcôngcụđểhoànthiệnsựliênkếtcầnthiếtnày.
MôhìnhcầnđượcsửdụngnhưmộtcấutrúcđểsơđồhóamốiquanhệgiữachiếnlượckinhdoanhvớichiếnlượcIT,vàgiữacáchoạtđộngvớihạtầngIT,trongcáctrườnghợpmàITvôcùngcầnthiếtđểthựchiệnchiếnlượckinhdoanhđãchọn.Môhìnhđưarahiểubiếtsâusắcvềbaphươngthức:
1.XácđịnhliênkếtgiữachiếnlượckinhdoanhvàchiếnlượcIT.
2.Nhậndạnggiátrị(mangtínhchiếnlược)củachiếnlượcITvàhệthốngtựđộnghóamànóhỗtrợ,vàđịnhhướngkhảthichiếnlượckinhdoanh.
3.TốiđahóatiềmnăngsửdụngcủaITtrongdoanhnghiệp.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
CáchnhìncủaHendersonvàVenkatramandẫnđếnbốnbốicảnhchiếnlượcvượttrộiđượcliênkếttheonhưminhhọabởicácmũitênkhácnhaunhưtrongHình30.1:
Pháttriểnchiếnlược(mũitênngượcchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquatrái)
Trongquanđiểmquảnlýchiếnlượctruyềnthốngnày,cómộtmốiquanhệthứbậcgiữachiếnlượccủacôngtyvớihạtầngvàcácquytrìnhcủahệthốngthôngtin.(Ban)giámđốcxácđịnhchiếnlược.ChiếnlượcnàysauđóđượcchuyểnhóathànhhạtầngIT.Chiếnlượckinhdoanhđượcxemnhưyếutốdẫnđườngchocảhạtầngtổchức(cơcấutheosauchiếnlược)vàtínhhợplýcủahạtầngIT.
Tiềmnăngcôngnghệ(mũitênthuậnchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquatrái)
ChiếnlượckinhdoanhlàđiểmkhởiđầuchochiếnlượcvàhạtầngIT.QuanđiểmcủabangiámđốcvềcôngnghệnhưđượcxácđịnhtrongchiếnlượckinhdoanhsẽđịnhhướngcholựachọnchiếnlượcIT.ChiếnlượcITsauđóđượcchuyểnhóathànhhạtầngITtươngứng.Tiềmnăngcôngnghệkhácvớibốicảnhchiếnlược(ởtrên)vìnóđòihỏichiếnlượcITđượcthiếtlậpliênkếtvớichiếnlượckinhdoanh.ChiếnlượcITcũngcầnhỗtrợđặctínhcủahạtầngvàcácquytrìnhIT(nộibộ).Hạtầngkhiđượcthựchiện,phảiphùhợpvớichiếnlượcIT(bênngoài).
Tiềmnăngcạnhtranh(mũitênngượcchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquaphải)
Tiềmnăngcạnhtranhtrongbốicảnhkhácvớibốicảnhchiếnlượctrướcđó,bởinógiảđịnhrằngchiếnlượckinhdoanhcóthểthayđổiliênkếtvớinănglựcIT.KhaitháccácnănglựcITcóthểảnhhưởngtớisựpháttriểncủacácsảnphẩmvàdịchvụmới,tớicácphươngthứcmớitrongviệctạovàlàmchủcácmốiquanhệ,vàtớicácyếutốmớicủachiếnlượckinhdoanh.Trongbốicảnhnày,(ban)giámđốcchỉhỗtrợchiếnlượckinhdoanhkhinódựtínhnănglựcITvượttrộinhưthếnàovàcácphươngthứcquảnlýmớisẽảnhhưởngtớichiếnlượckinhdoanh.GiámđốcITcầnchuyểnhóasựpháttriểnvàxuhướngtrongmôitrườngITthànhnhữngcơhộivàtháchthứccho(ban)giámđốc.
Mứcđộdịchvụ(mũitênthuậnchiềukimđồnghồtừtrênxuốngquaphải)
Từbốicảnhmứcđộdịchvụ,chiếnlượckinhdoanhlàgiántiếpvàchỉxuấthiệnvừađủ.HạtầngtổchứcdựatrênhạtầngIT–kếtquảduynhấtcủachiếnlượcIT.Nguycơtồntạilàtổchứcđượcxâydựngtheocáchnàyđòihỏiđầutưlớnvàocácquytrình,muasắmthiếtbịvàgiấyphépIT.Vìvậy,bangiámđốccầnđóngvaitròtrongviệcphânbổnguồnlực.
KẾTLUẬN
MôhìnhchorằngcảchiếnlượckinhdoanhvàchiếnlượcITđềulàtráchnhiệmcủacácnhàquảnlýcấpcao.Trênthựctế,cácdựánITgặptrụctrặcvìcácnhàquảnlýcấpcaoxemcácdựánnàytrongbốicảnhchiếnlượcITđơnthuần.Nhưvậy,thựcrahọđã“chuyển”chiếnlượcITvàotaycác“chuyêngiacôngnghệ”.Môhìnhnàychỉrađượcsựcầnthiếtcủaliênkếtnhưngnókhôngcungcấpcácgiảiphápchoxungđộtthườnggặpnày.
THAMKHẢO
1.Henderson,J.C.vàVenkatraman,N.(1991)Understandingstrategicalignment(tạmdịch:Hiểubiếtvềliênkếtchiếnlược).BusinessQuarterly55(3):72.
2.Henderson,J.C.vàVenkatraman,N.(1993)Strategicalignment:leveragingITfortransformingorganisations(tạmdịch:Liênkếtchiếnlược:đònbẩyITđốivớicáctổchứcđangchuyểnđổi).IBMSystemsJournal32(1):4-16.
31.CÁCCHIỀUVĂNHÓACỦAHOFSTEDE
TỔNGQUAN
CácchiềuvănhóacủaHofstedecóthểđượcsửdụngnhằmpháttriểnmộtchiếnlượchiệuquảđểhợptácvớinhữngngườiởnhiềunướckhácnhau.BằngviệcnghiêncứucácdữliệukhảosátvềcácgiátrịnhânviêncủaIBMtạihơn50quốcgia,Hofstedeđãkếtluậnrằngcónhiềukhácbiệtlớntrongcácgiátrịvănhóanày.Ởnhiềunước,tháchthứcvàrắcrốixungquanhcácgiátrịvănhóanàycóvẻgiốngnhau,nhưngcáchgiảithíchvàgiảiphápsauđólạikhácxanhauởmỗinước.MôhìnhcủaHofstedegiúptươngtáchiệuquảhơnvớimọingườiởcácnướckhác.Cácloạigiátrị(khácnhau)đượcxácđịnhtrongnghiêncứuthểhiệnbốnchiềucủavănhóa:
1.Khoảngcáchquyềnlực;
2.Chủnghĩacánhân/chủnghĩatậpthể;
3.Namgiới/nữgiới;
4.Tâmlýnétránh.
Tuynhiên,trêncơsởsựkhácnhaugiữacácnướcphươngĐôngvàphươngTây,chiềuthứnămđãđượcbổsunglà:
5.Địnhhướngdàihạn.
Nắmbắtsựkhácbiệttrongvănhóacủacácquốcgiagiúphiểuđượccáchànhviđặcthù.Cóthểnhậnthứcvànhậnbiếtnhữngkhácbiệtnàylàbướcđầutiênđểtươngtáchiệuquảhơntrongcácmôitrườngđavănhóa.
SỬDỤNGKHINÀO
Hầuhếtchúngtađềucócơhộigiaodịchkinhdoanhvớinhữngngườiđếntừcácnềnvănhóakhácnhaumỗingày.Quốctếhóadẫnđếnnhiềukháchhàng,đốitác,nhàcungcấpquốctếhơn,vàcóthểđưađếnviệcthuêmướnlaođộngtừkhắpnơitrênthếgiới.Xuhướngnàygiatăngrủirotronghiểulầmvàcưxửsailệchvềvănhóa.MôhìnhcácchiềuvănhóacủaHofstedevàphạmvicủacácquốcgialiênquanđốivớinhữngchiềunàycóthểgiúpngănchặnnhữngxungđộtvàcómộtkhởiđầutốtđẹpvớikháchhàngvàđốitáctiềmnăng.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
MôhìnhcácchiềuvănhóacủaHofstedekhôngphảilàmộtchỉdẫnchosựtươngtácngườivớingười;nóchỉgiúphiểurõvềmộthànhvinhấtđịnh.
Chỉsốkhoảngcáchquyềnlực(PowerDistanceIndex-PDI)làphạmvimàcácthànhviênítquyềnlựchơntrongtổchứcchấpnhậnvàkỳvọngquyềnlựcđượcphânbốkhôngngangbằnggiữacáccánhân.NếusosánhmộtgiámđốctiếpthịngườiÁovàmộtgiámđốctiếpthịngườiMalaysialàmviệcởcùngcấpbậctrongmộttổchức,sẽthấyrõsựkhácbiệtvềPDI.GiámđốcngườiMalaysia(cóPDIcao)cóíttráchnhiệmvàquyềnlựchơnsovớigiámđốcngườiÁo(cóPDIthấp).TrongmộttổchứccủaMalaysia,quyềnlựcđượctậptrungnhiềuvàocấpcaohơn.
Chủnghĩacánhân(Individualism-IDV)vàchủnghĩatậpthể,môtảmốiquanhệgiữacánhânvàtậpthểphổbiếntrongmộtquốcgia.Chủnghĩacánhângắnliềnvớinhữngxãhộitrongđósựràngbuộcgiữacáccánhânhếtsứclỏnglẻo.Mọingườiđềuchỉmongchămlochobảnthânvàgiađìnhmình.Chủnghĩatậpthểgắnliềnvớinhữngxãhộitrongđómọingườikết
hợptrongnhữngnhómlợiíchgắnbóchặtchẽ.Cácnhómlợiíchnàybảovệkhôngngừngcácthànhviêntrongnhómsuốtcuộcđờihọđểđổilấylòngtrungthànhtuyệtđối.SovớicáccôngtychâuÁ,trongcáccôngtycủaMỹhiệnnay,ngườitacóvẻquantâmnhiềutớilợiíchbảnthânhơnlàsựtoàndiệncủacảnhóm.
Namgiới(Masculinity-MAS)đốilậpvớinữgiới.Nhữngđốitượngnàychỉnhữngkhácbiệtgiữacácgiớitính.Trongvănhóanamtính,quyếtđoánlàtínhcáchnổitrộinhấtchứkhôngphảimụcđíchvàthỏamãncánhân.TạiNhậtBản,cónhiềuhoàibão,cósứccạnhtranh,tíchgópcủacảivàsởhữuvậtchấtđượcđánhgiácao,trongkhiởThụyĐiển,cácmốiquanhệvàchấtlượngcuộcsốnglạiquantrọnghơn.
Chỉsốtâmlýnétránh(UncertaintyAvoidanceIndex-UAI)chobiếtcáctìnhhuốngkhôngrõrànglàmnhữngngườithuộctừngnềnvănhóacảmthấynguycơtớimứcnào.Cácnềnvănhóanétránhrủirocốgắnggiảmthiểukhảnăngxảyracáctìnhhuốngnhưvậybằngphápluậtvàquyđịnhnghiêmngặtcùngvớicácbiệnphápanninhvàantoàn.Thêmvàođó,cácnềnvănhóanàyđượcđặctrưngbởiviệcsửdụngnhânviênlâudài.CácnềnvănhóakháccóUAIthấpcóxuhướngtươngđốisẵnsàngchấpnhậnrủiro.
Địnhhướngdàihạn(Long-termOrientaton-LTO)đốilậpvớiđịnhhướngngắnhạn.Cácgiátrịgắnliềnvớiđịnhhướngdàihạnlàtiếtkiệmvàkiêntrì;cácgiátrịgắnliềnvớiđịnhhướngngắnhạnlàtôntrọngtruyềnthống,thựchiệnnghĩavụxãhộivàgiữ“thểdiện”.CácnướcchâuÁnhưTrungQuốc,ViệtNamvàNhậtBảncóchỉsốLTOkhácao,trongkhicácnướcphươngTâynhưÚc,ĐứcvàNaUycóchỉsốkháthấp.
Nên:
•Nhậnthứcđượcrằnghànhđộngvàphảnứngcủanhữngngườiởcácnướckhácnhaucóthểhoàntoànkhácvớinhữnggìbạnquenthuộc.
Khôngnên:
•Nhậnthứcrằngnhữngkhácbiệtcóthểkhôngbảođảmchobấtcứtươngtáchiệuquảnàobởichẳngcóhaicáthểnàogiốnghệtnhau.
KẾTLUẬN
MôhìnhcácchiềuvănhóacủaHofstedehữuíchtrongviệcgiúpnhậnthứcnhữngkhácbiệtcủanhiềunềnvănhóahiệnhữukhicôngtybắtđầuvươnra
quốctế.Tuynhiên,trongvàithậpkỷgầnđây,khoảngcáchđãgiảmdần,cácnềnvănhóađãhòatrộnvànhữngkhácbiệtkhôngcònrõrệt.Thêmvàođó,ngườitacóthểđặtdấuchấmhỏivềviệcxếploạimộtsốnướccòntùythuộcvàotấtcảcácnhómvănhóacủanướcđócóhiệndiệnhaykhông.Nếucâutrảlờilàkhông,sựxếploạitrongcácchiềuvănhóacóthểkhácbiệtgiữanhữngnhómdâncưtrongchínhquốcgiađó.Cuốicùng,chẳngcóhaicáthểnàogiốnghệtnhau,vàvìvậyngườitaphảinhậnthấyrằnghiểulầmvẫncóthểxảyra.
THAMKHẢO
1.Hofstede,G.(2001)Culture’sConsequences:Comparingvalues,behaviours,institutions,andorganisationsacrossnations(tạmdịch:Hệquảcủavănhóa:Sosánhcácgiátrị,hànhvi,địnhchếvàcáctổchứcgiữacácquốcgia).ThousandOaks,CA:SagePublications.
2.Hofstede,G.(1991)CultureandOrganisations:Softwareofthemind(tạmdịch:VănhóavàTổchức:Phầnmềmcủatưduy).London:McGraw-Hill.
32.THÁPTHUMUAVÀCUNGỨNG
TỔNGQUAN
ThápthumuavàcungứnglàcấutrúcđượcA.T.Kearneypháttriển.Nócóthểđượcsửdụngđểhoạchđịnh,đánhgiávàgiámsátcáchoạtđộnglãnhđạotrongthumuabằngcáchlàmtheokinhnghiệmcủacáccôngtythànhcông.Cấutrúcnàylàkếtquảnghiêncứu“Thựctếlãnhđạotronghoạtđộngthumua”củaA.T.Kearneynăm1996.77côngtycóhiệuquảkinhdoanhcaotrongnhiềungànhtạiBắcMỹvàchâuÂuđãthamgia.Cấutrúcbaogồmbacấpđộcơbản:cácquytrìnhthiếtlậptrựctiếp;cácquytrìnhthumuacốtlõi;vàcácquytrìnhhỗtrợ;vàtámchiềugọilà“khoảng”baogồmhơn100mụcchitiếtphânbiệtcácnhàlãnhđạovớinhữngngườitụthậu:
Cácquytrìnhthiếtlậptrựctiếp:
•Chiếnlượcthumua.Tậndụngcáccơhộithịtrườngcungcấpnhưmộtphầntíchhợptrongchiếnlượckinhdoanhdẫntớitạothànhgiátrịthôngquasángtân,chiphíthấp,tạothịtrườngvàtạodoanhthu.
•Liênkếttrongtổchức.Gắnliềncáckỹnăngvàkiếnthứcthumuavớicácquytrìnhkinhdoanhchínhyếucủatổchức.
Cácquytrìnhthumuacốtlõi:
•Dụngnguồn.Ápdụngcáckỹthuậttiêntiếnlàmđònbẩychotoànbộgiátrịtiềmnăngtrêncơsởtổngchitiêu,từđógiúpchocôngtynắmbắtđượcnhữngưuthếcốtlõicủamình.
•Quảnlýquanhệvớinhàcungcấp:Quảnlýhiệuquảsứccănggiữakhảnăngtạoragiátrịvớinhữngrủirocủatừngmốiquanhệ.
•Quảnlýquytrìnhvậnhành.Tựđộnghóacácquytrìnhvậnhànhquaviệcsửdụngcáccôngnghệkinhdoanhđiệntử(e-business)sángtạovàquyếtliệt.
Cácquytrìnhhỗtrợ:
•Quảnlýhiệuquả:Liênkếtcácconsốvềhoạtđộngthumuavớikếtquảvàmụctiêuchiếnlượccủacôngtybằngcáchlàmrõnhữngđónggópcủahoạtđộngthumuavớikếtquảchung.
•Quảnlýthôngtinvàtrithức:Liêntụcnắmbắtvàchiasẻtrithứcquacácquytrình,khuvực,cácđơnvịkinhdoanhvàquanhệbênngoài.
•Quảnlýnguồnnhânlực:Tạoranhữngchuyêngiathumuathôngquađàotạo,khíchlệvàluânphiêncácchuyêngiacótiềmnăngmộtcáchlinhhoạttrongtoànbộtổchức.
SỬDỤNGKHINÀO
Thápthumuavàcungứnglàmộtcấutrúcphùhợpchoviệcphântíchvàđiềuchỉnhbấtcứchứcnăngthumuanàocủatổchứcđểlàmnóhiệuquảhơn.Cấutrúcnàygiúpnhậndiệnnhữngcơhộicảitiến,vớicácdữliệusochuẩnliênquantớichứcnăngthumua,vàtừđóthúcđẩytínhchuyênnghiệp.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Bảngcâuhỏinghiêncứu“Đánhgiásựxuấtsắctronghoạtđộngthumua”đượccungcấpmiễnphítrênInternet.Ngườitrảlờinhậnđượcmộtbáocáophảnhồitùybiếnchứađựngcáckếtquảcủahọsovớicáctổchứckhác,vàthậmchíđốivớinhàlãnhđạotầmthếgiới.Vìvậy,việcđánhgiánàycóthểthúcđẩytínhchuyênnghiệpbằngcáchnhậndiệnnhanhchóngcácthếmạnhcùngvớicơhội,vàbiểuđồhóaquátrìnhhànhđộngđểchuẩnbịchotươnglai.Cũngvìvậymànhiềucôngtysửdụngđánhgiánàyđịnhkỳđểgiámsátsựtiếnbộcủamình.
KẾTLUẬN
Thápthumuavàcungứnglàmộttrongnhữngcấutrúcđượcsửdụngnhằmmôtảphạmvicủachứcnăngthumua,vàcũngxácđịnhmứcđộchuyênnghiệpcủachứcnăngnày.Theocácdữliệusochuẩnsẵncó,cấutrúcnàycóthểđượcsửdụngnhiềulần,đặcbiệtlàtrongcáctổchứcquốctếlớn.
Nghiêncứuđãthiếtlậpnênnềntảngcủacấutrúcnàyđượcbắtđầutừ50ngườitrảlờivàpháttriểnthànhmộtnghiêncứuvớihơn600người.Vìvậy,cấutrúcđãtrởthànhphươngtiệngiaotiếpgiữanhiềutổchức.Tuynhiên,nhượcđiểmlớnlàviệcsochuẩnrấttốnthờigianvàhạnchếsốlượngcácấnphẩmhoặccácthôngtinliênquankhác.
THAMKHẢO
A.T.Kearney(2000).Thenewprocurementmandate:growingwithintomorrow’ssupplywebs(tạmdịch:Yêucầumớivềhoạtđộngthumua:tăngtrưởngtrongmạnglướicungcấpcủangàymai).Whitepaper,cóthểtảivềtừ:http://www.atkps.com/news/mandate.pdf.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
33.CHUKỲSÁNGTÂN
TỔNGQUAN
Chukỳsángtânlàmộtmôhìnhdànhchoviệcphântíchmộtcáchhiệuquảvàquảnlýthànhcôngliêntụcvòngđờicủamộthoạtđộngsángtânmới.Sángtân–ởđâylàtạorasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmới–làmộtquátrìnhthiếtyếunhằmtạoramộtlợithếcạnhtranh(lâudài).Tuynhiên,cácquytrìnhsángtânthườngphứctạpvàkhôngdễkiểmsoát.Môhìnhnàyđãxácđịnhgiaiđoạnnàolàgiaiđoạnquantrọngnhấtvàcầnđượcnhàquảnlýtậptrungquantâmnhấttrongchukỳsốngcủamộthoạtđộngsángtân.
Việctạorasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớilàtháchthứcchủyếuđốivớinhàquảnlý.Chukỳsángtânxácđịnhbagiaiđoạnchínhcầnthiếtđểquảnlýchukỳsángtânthànhcông:khởitạo,thựchiệnvàvốnhóa.
1.Giaiđoạnkhởitạo.“Hạtgiống”củasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượckhámphávàsắpxếptronggiaiđoạnkhởitạo.Giaiđoạnnàybaogồmbabước:ghinhậnyếutốkíchthích,khởitạoýtưởngvàquytrìnhkhởitạochứcnăng(FunctionCreationProcess-FCP):
•Ghinhậnyếutốkíchthích-ởbướcnày,cácyếutốkíchthíchbênngoàikhởixướngquátrìnhsángtânđượcphânbiệtvàlàmrõ.Vídụvềcácyếutốnày:tăngtrưởngbịthuyêngiảm,thươnghiệubịsuyyếu,độthỏamãncủakháchhàngsuygiảmhaysựpháttriểncủacáccôngnghệmới(hoặccủanhữnglĩnhvựctrithứckhác).
•Khởitạoýtưởng-ởbướcnày,việcxuấthiệncácýtưởnglàtrọngtâm.Cácyếutốkíchthíchkhởixướngchoviệctạoraýtưởng(sảnphẩm)mới.Khởitạoýtưởngcóthểđượckíchthíchởmộtmôitrườngsángtạotrongđósựđadạngvàkhámpháđứngởvịtrítrungtâmcùngvớisựlộnxộnvànănglượnglànhữngyếutốđịnhhướngchính.Vídụ,cácbuổivậndụngtrínãokíchthíchcáchtưduyvượtgiớihạn“bênngoàichiếchộp”cóthểđemlại(nhiều)nhữngýtưởngmới.Nhữngýtưởngmớitốtnhấtsẽđượclựachọnvàchuyển
sangbướctiếptheo.Trongsuốtquátrìnhnày,cầnhướngsựtậptrungvàonhucầucủakháchhàng.Tạoragiátrị(mới)chokháchhànglàmụctiêucuốicùng.Cóthểnhậnragiátrịkháchhàngbằngcáchxácđịnhphầnthưởng,rủiro(côngnghệvàthịtrường)vànguồnlực(đầutư).
•Quytrìnhkhởitạochứcnăng(FCP)-ởbướcnày,cácýtưởngđượcbiếnđổithànhcácchứcnăngcóthểthựchiện.Thêmvàođó,rủirođượcnhậndiện,vìvậycóthểđượckiểmsoát.Cácchứcnăngđãrõrànglàlúcchuyểnsanggiaiđoạntiếptheo.
2.Giaiđoạnthựchiện.Tronggiaiđoạnnày,sảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượcpháttriểnsâuhơn.Việcramắtthịtrườngđượcchuẩnbịvàthựchiện.Giaiđoạnnàychialàmhaibước:quytrìnhkhởitạosảnphẩm(ProductCreationProcess-PCP)vàramắtthịtrường.
•Quytrìnhkhởitạosảnphẩm(PCP)–trongquytrìnhPCP,sảnphẩmvà/hoặcdịchvụmớiđượcpháttriểntừcácđặctínhđãđượctạoratronggiaiđoạnFCP.Ởbướcnày,sảnphẩmđượckiểmnghiệm,vídụnhưviệcpháttriểnmộtsảnphẩmmẫuvàchohoạtđộngthử.
•Ramắtthịtrường-ởbướcnày,tấtcảcácvấnđềliênquantớiviệcramắtthịtrườngđượckiểmsoát.Nócũngbaohàmcảviệcchuẩnbịchogiaiđoạntiếptheo(ORP).
3.Giaiđoạnvốnhóa.Tronggiaiđoạncuốinày,việcthươngmạihóasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượcquảnlý.Giaiđoạnnàygiảiquyếtviệclàmthếnàođểtạoragiátrị(tiền)chocôngtytừ(những)sángtânmớithựchiện.Nóđượcchialàmbabướctrongđóvănhóatácnghiệpxuấtsắclàyếutốthenchốt:quytrìnhnhậnbiếtđặthàng(OrderRealisationProcess-ORP),quytrìnhnhậnbiếtdịchvụ(ServiceRealisationProcess-SRP)vàsửdụng.
•Quytrìnhnhậnbiếtđặthàng(ORP)-ởbướcnày,việcquảnlýlưulượnggiaonhậnsảnphẩmliêntụcvàtuầnhoànđượcthựcthi.Quytrìnhliênquantớiviệcquảnlýgiaovậnvàsảnxuấtsảnphẩmmới.Tíchhợpvớihệthốnggiaovậnvàsảnxuấtcủacácsảnphẩmhiệncólàyếutốquyếtđịnhtrongviệctạorasựhiệplựcvàlợithếquymô.
•Quytrìnhnhậnbiếtdịchvụ(SRP)-ởbướcnày,việcquảnlýcungcấpcácdịchvụ(bổsung)đượcthựchiện.Cácdịchvụmớiphảiđượctíchhợpvàoquytrìnhdịchvụhiệncó.
•Sửdụng–bướccuốicùngcủachukỳsángtânliênquantớiviệcquảnlýnguồnthutừsảnphẩmmới.Nóbaogồmviệcduytrìliêntụclợinhuậnbiêncủasảnphẩm.Giảmchiphísảnxuấtvàđiềuchỉnhnhỏvềsảnphẩmlàcáccáchduytrìlợinhuậnbiên.Giaiđoạnnàykếtthúckhivòngđờicủasảnphẩmkếtthúc.
SỬDỤNGKHINÀO
Chukỳsángtâncóthểđượcsửdụngđểquảnlýcácvòngđờicủanhiềuloạihìnhsángtânkhácnhaumàkhôngbỏquanhữngkhíacạnhphùhợpcủaquátrìnhsángtân.Vìquátrìnhsángtânđượcchiathànhnhiềugiaiđoạnliêntiếp,nhàquảnlýcóthểdễdànghướngsựchúývàođúngđốitượngtrongsuốtvòngđờicủahoạtđộngsángtân.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Bagiaiđoạncủachukỳsángtân–khởitạo,thựchiệnvàvốnhóa–cầnđượcquảnlýkhácnhau.Tronggiaiđoạnkhởitạo,việctìmkiếmýtưởngmớiđóngvaitròchủđạo.Ởgiaiđoạnnày,quảnlýhướngvềquảnlýsángtạonhưngkhônggiốngnhưcáchquảnlýchươngtrìnhhayquảnlýdựánvìcácquytrìnhtìmkiếmkhôngđượcđịnhhướngbởimộtmụctiêurõràng.(Cácmụctiêurõrànglàđiềukiệntiênquyếttrongquảnlýchươngtrìnhvàdựán).Dĩnhiênlàgiaiđoạnnàycóthểđượcquảnlýbằngcáchthựchiệncácnghiêncứusongsongđểtìmracácgiảiphápkhácnhau.Quátrìnhlặpđilặplạinàykếtthúckhicómộtmứcđộchắcchắnnhấtđịnhtìmrađượcgiảipháphợplýnhất.
Giaiđoạnthựchiệncóthểquảnlýchặtchẽhơn.Mụctiêucủagiaiđoạnnàyrõràngngaytừđầuvàbaogồmnhữngchứcnăngkhácnhaucủasảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụ.Cácnguồnlựccầnthiết(chủyếulàthờigianvàtiềnbạc),vìthếmàphầnnàocóthểđịnhtrướcvàkiểmsoátđược.Giaiđoạnnàycóthểquảnlýtốtbằngquảnlýdựán.
Ởgiaiđoạnvốnhóa,sảnphẩm,quytrìnhhaydịchvụmớiđượctíchhợpvàocáchoạtđộngđangdiễnravàphùhợpvớicácchươngtrìnhpháttriểnvănhóatácnghiệpxuấtsắc.
KẾTLUẬN
Chukỳsángtânlàmộtcôngcụphântíchchoviệcquảnlýquátrìnhsángtân,cungcấpmộtcấutrúcgiúpgiámsáttínhphứctạpvốncócủanó.Vàithậpkỷtrởlạiđây,đãcónhiềucôngcụphântíchkháchnhauđượcpháttriểnchoviệcquảnlýsảnphẩmmới.CôngcụđượcbiếtđếnnhiềunhấtcólẽlàmôhìnhpháttriểnsảnphẩmmớiStageGate(Cooper,1986).MôhìnhStageGatevàchukỳsángtânlàhaimôhìnhcóthểtươngxứngvìđềucungcấpcáchtiếpcậntrongviệcquảnlýcácgiaiđoạnkhácnhaucủaquátrìnhsángtân.Tuynhiên,chukỳsángtânkhácvớimôhìnhStageGateởhaiđiểm.Thứnhất,chukỳsángtânhướngnhiềusựchúýhơnvàogiaiđoạnvốnhóa.Nhưvậy,nhàquảnlýkhôngchỉtậptrungvàoviệctạorasảnphẩmmớimàcònvàoviệctạorasảnphẩmmớinàocólợiíchthươngmạivàcóthểtíchhợpđượcvàohạtầnghoạtđộnghiệncó.Thứhai,chukỳsángtânkhácbiệtbởidạngthứccủanó.Chukỳthểhiệnmộtquátrìnhliêntục,nhấnmạnhrằngsángtânkhôngthểkếtthúcvàocuốivòngđờisảnphẩm.Sựkếtthúccủamộtsảnphẩmcóthểkíchthíchmạnhmẽchocácýtưởngsảnphẩmmới.
THAMKHẢO
Cooper,R.C.(1986)Winningatnewproducts(tạmdịch:Thắnglợivớisảnphẩmmới).Reading,MA:Addison-Wesley.
34.4PTRONGTIẾPTHỊCỦAKOTLER
TỔNGQUAN
Thườngđượcbiếtđếnvớicáitên“4P”,tiếpthịhỗnhợpmôtảvịthếchiếnlượccủamộtsảnphẩmtrênthịtrường.Tiềnđềcủamôhìnhlàviệccácquyếtđịnhtiếpthịthườngrơivàobốnphạmtrùcóthểkiểmsoátđược:
•Product|Sảnphẩm(đặcđiểm);
•Price|Giácả;
•Place|Địađiểm(phânphối);
•Promotion|Khuyếnmãi.
Khiđượcnhómthànhbốnmục,cácquyếtđịnhtiếpthịcóthểđượcđiềuchỉnhvàlựachọncẩnthận,cótínhđếncáctácđộngcóchủý.CôngthứcnàyđượcKotlervàDuboisphổbiếnnăm1994vàsauđólàKotlervàKellernăm2000.
SỬDỤNGKHINÀO
Tiếpthịhỗnhợplàmộtbộcôngcụchiếnthuậtmàmộttổchứccóthểsửdụngnhưmộtphầntíchhợptrongchiếnlượctiếpthịđểtạothànhchiếnlượckinhdoanh.Vìmộttổchứccóthểđiềuchỉnhcácmục“4P”thườngxuyênnênnócóthểtheokịpsựthayđổivềnhucầucủakháchhàngtrongmộtphânđoạnthịtrườngđặcthùvàcủanhữngthànhphầnliênquankháctrongtổngthểthịtrường.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Cóbabướccơbản:
1.Bước1:Nghiêncứu.Đểpháttriểntiếpthịhỗnhợpphùhợpchínhxácvớinhucầukháchhàngtrongthịtrườngmụctiêu,mộttổchứctrướchếtphảithuthậpthôngtin.
2.Bước2:Phântíchcácbiếnsốvàxácđịnhhỗnhợptốiưunhất.Tiếpthịtốiưuphảiđượcxácđịnh,chophéptổchứccânbằnggiữaviệcthỏamãnkháchhàngvớiviệctốiđahóakhảnăngsinhlờicủamình.Điềunàycónghĩalàviệcracácquyếtđịnhliênquantớicácvấnđềtrongmỗimụcđượcminhhọatrongbảngtrên.
•Product|Sảnphẩm–Bạncóđangthựcsựsảnxuấtnhữnggìkháchhàngcần?Cácquyếtđịnhvàhoạtđộngkhảthiliênquantớisảnphẩmbaogồm:pháttriểnsảnphẩmmới;sửađổisảnphẩmhiệncó;vàloạibỏsảnphẩmkhôngcònhấpdẫnhoặckhôngcònsinhlợi.Cũngcóthểxemxétnhiềuhoạtđộngkhácliênquantớisảnphẩmnhưpháttriểnthươnghiệu,đónggói,bảohànhvàgiảiquyếtkhiếunại.
•Place|Địađiểm(phânphối)–Liệusảnphẩmcósẵncủabạncóđúngsốlượng,đúngnơivàđúnglúchaykhông?Bạncóthểđạtđượcđiềunàytrongkhivẫngiữđượcchiphítồnkho,vậnchuyểnvàlưukhoởmứcthấpnhấtcóthể?Phântíchvàsosánhcáckhảnăngphânphốikhácnhauvàsauđólựachọnphươngánhợplýnhất.Mộtlầnnữa,lạicónhiềuhoạtđộngliênquantớimụcnàynhư:lựachọnvàthúcđẩytrunggian;kiểmsoáttồnkhovàquảnlývậnchuyển;vàsắpxếpviệclưukhohiệuquảnhất.
•Promotion|Khuyếnmãi–Bạnlàmthếnàođểtruyềntảithôngtinvềdoanhnghiệpvàsảnphẩmcủamìnhtớicácnhómkháchhàng?Cóthểcầntớinhiềuloạihoạtđộngkhuyếnmãikhácnhau,tùythuộcvàocáchdoanhnghiệpmuốnramắtsảnphẩmmới,đểtăngnhậnbiếtvềcácchứcnăngđặcbiệtcủamộtsảnphẩmđãcóhaylàđểgiànhđượcsựquantâmvàomộtsảnphẩmđãxuấthiệndướicùngmộtdạngthứctừlâu.Vìvậy,cácquyếtđịnhphảiđượcthựchiệnnhằmđạtđượcphươngthứctruyềntảithôngđiệpmongmuốntớinhómmụctiêuhiệuquảnhất.
•Price|Giácả-Kháchhàngcủabạnsẵnsàngtrảbaonhiêutiền?Giátrịthuđượctrongmộtcuộctraođổirấtquantrọngđốivớikháchhàng,nhấtlàgiácảthườngđượcsửdụngnhưmộtcôngcụcạnhtranh,khôngchỉtrongcáccuộcchiếngiácảmàtrongcảviệccủngcốhìnhảnh.Vìvậy,cácquyếtđịnhvềgiáthườngrấtnhạycảm.
3.Bước3:Kiểmtra.Giámsátvàkiểmsoátliêntụcrấtquantrọngtrongviệcđảmbảohiệuquảcủahỗnhợptiếpthịđãchọncũngnhưđảmbảoviệcthựchiệndiễnrathậttốt.
KẾTLUẬN
Mộttrongcácvấnđềcủa“4P”làmôhìnhnàycóxuhướngtăngvềsốlượngchữ“P”,hìnhthànhcâuhỏi“Tiếpthịdừnglạiởđâu?”Sovớicáclựachọnkhác,nhântố“people|conngười”chắcchắnlàchữ“P”thứnămđượcchấpnhậnrộngrãinhất.Sauhết,conngườivậndụnghỗnhợptiếpthịvớitưcáchnhàtiếpthị;họlàmchosảnphẩm/dịchvụsẵncótrênthịtrườngvớitưcáchnhữngngườitrunggian;họtạoranhucầuchotiếpthịvớitưcáchngườitiêudùng/ngườimuahàng;họđóngvaitròquantrọngtạicấpđộdịchvụ,tuyểndụng,đàotạo,duytrìvànhiềuhoạtđộngkhác.
Cóthểdễdàngchorằngcácbiếnsốcủahỗnhợptiếpthịcóthểkiểmsoátđượcnhưngxinghinhớrằngcónhữnggiớihạn:giácảthayđổicóthểbịgiớihạnbởicácđiềukiệnkinhtếhoặcquyđịnhcủachínhphủ;thayđổivềthiếtkếvàkhuyếnmãithườngtốnkémvàkhôngthểcótácdụngngay;tuyểndụngvàđàotạonhânsựcũngtốnkém.Cũngđừngquênđểmắttớinhữnggìđangxảyraởthếgiớibênngoàivìnhiềusựkiệncótácđộnglớnhơnbạntưởngrấtnhiều.
Saucùng,tiếpthịthànhcônglàkếtquảcủacảmgiácvàhànhđộngtheotrựcgiác.Mặcdùhỗnhợptiếpthịlàmộtcôngcụhữudụngkhicầnphântíchvàđiềuhành,nhưngcầnxemxéttrêntậphợpcácquyếtđịnhtiếpthị.
THAMKHẢO
1.Kotler,P.vàDubois,B.(1994)MarketingManagement:Analysis,Planning,ImplementationandControl(tạmdịch:Quảnlýtiếpthị:phântích,hoạchđịnh,thựchiệnvàkiểmsoát).UpperSaddleRiver,NJ:Prentice-Hall.
2.Kotler,P.vàKeller,K.L.(2000)AFrameworkforMarketingManagement(tạmdịch:CấutrúcchoQuảnlýTiếpthị).3rdedition.UpperSaddleRiver,NJ:Prentice-Hall.
35.TÁMBƯỚCTHAYĐỔICỦAKOTTER
TỔNGQUAN
TámbướcthayđổicủaKotterlàmộtcáchtiếpcậncóhệthốngđểđạtđượcthayđổithànhcôngvàbềnvữngthôngquaviệcchiaquátrìnhthayđổithànhtámbước.Môhìnhnàydựatrênnghiêncứuhơn100côngtyđãtrảiquaquátrìnhthayđổi.Kotter(1990,1995)nhậnrarằngnhữngsailầmthườnggặptrongquátrìnhthayđổilà:chophéptựbằnglòngquánhiều;khôngtạođượcliênminhbềnvững;đánhgiáthấpsựcầnthiếtcủamộtsứmệnhrõràng;khôngtruyềntảirõràngsứmệnh;chấpnhậnràocản;khôngtạođượcnhữngthắnglợingắnhạn;tuyênbốthànhcôngquásớm;vàkhônggắnliềnthayđổivớivănhóacôngty.Kotterchorằngnhữngsaisótnàycóthểtránhđượcnếuhiểurõvìsaotổchứcthayđổivàcácbướccầncóđểtạorathayđổiđó.
SỬDỤNGKHINÀO
Trongthếgiớikinhdoanhnăngđộngngàynay,khảnăngdẫndắtthayđổiđãtrởthànhmộtđòihỏicấpthiếttrongviệcsángtạovàduytrìthànhcôngtrongmọitổchức.Kotterđãphânbiệtrõgiữadẫndắtvàquảnlýthayđổi.Ôngchorằngquảnlýbaogồmmộttậphợpcácquytrìnhgiữchomộthệthốngphứchợpconngườivàcôngnghệhoạtđộngtrơntru.Mặtkhác,lãnhđạođịnhhìnhtươnglai,hướngmọingườivềsứmệnhđóvàtruyềncảmhứngđểmọingườitheođuổinó.Cáchtiếpcậntheotámbướcthayđổicungcấpmộtcôngcụcóhệthốngnhằmdẫndắtquytrìnhnóitrên,chophépconngườitạoranhữngthayđổilâudàibêntrongtổchứcvàtránhđượcnhữngsailầmtaihại(cóthểxảyra).
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Kotternhấnmạnhtầmquantrọngcủaviệctrảiquacảtámbướcnhưmôtả
chitiếttrênđây.Tuynhiên,nếumộttổchứcđangthựchiệnnhiềudựánthayđổicùnglúc,họsẽthấybảnthântrongkhôngchỉmộtbướccủamôhìnhvàobấtcứthờiđiểmnào.Cácbướcbaogồm:
1.Tạonêntínhcấpbách.Khiphảiđốiphóvớisựtựmãn,cầnloạibỏnhữngdấuhiệuantoàngiảtạo.Nhàquảnlýcầnđảmbảorằngnhữngngườithíchhợpnhạycảmtrướctìnhtrạngkhẩncấpdokhủnghoảng(tiềmtàng)vàhọđồngýrằngthựchiệncôngviệcnhưthườnglệkhôngcònlàlựachọnhợplýnữa.
2.Thànhlậpnhómdẫnđường.Mộtliênminhdẫnđườngmạnhcầnthiếtchoviệctạorathayđổitrongtổchức.Cácthànhviêntrongnhómnàycầnnhậnragiátrịcủathayđổiđượcđịnhtrước,vàphảichiasẻlòngtinvàcamkết.Hơnthế,họphảicótínnhiệm,kỹnăng,quanhệ,danhtiếngvàquyềnhạnchínhthứcđểdẫndắtthayđổi.
3.Pháttriểntầmnhìnvàchiếnlược.Tầmnhìnlàmộtcấuthànhtrọngtâmtrongviệcdẫndắtthayđổi.Nólàcầunốigiữatìnhtrạnghiệntạivàtươnglai,tạoranhậnthứcvềđịnhhướngvàcácnỗlựcđiềuchỉnhđồnghướng.Nhữngtầmnhìntốtnhấtlàcóthểcảmnhận,rõràng,đơngiản,gâyphấnchấnvàphùhợptìnhhuống.
4.Truyềnđạttầmnhìnthayđổi.Truyềnđạttầmnhìntớibấtcứaicóliênquanrấtquantrọngnếumọingườiđềuphảinắmbắtvàcamkếttheođuổisựthayđổi.Truyềnđạttầmnhìnkhôngphùhợp,vàthôngđiệpkhôngnhấtquánlàhaicạmbẫychínhngăncảnthayđổithànhcông.
5.Traoquyềnchonhânviên.Liênminhdẫnđườngcầnloạibỏmọiràocảncóthểgắnchặttrongcácquytrìnhvàcơcấucủatổchứchoặctồntạitrongnhậnthứccủanhânviên.Điềunàychophépmọingườiđềuthamgiavàonỗlựcthayđổi.
6.Tạoranhữngthắnglợingắnhạn.Thayđổicóthểcầnthờigianvàcôngsứcđángkể.Vìvậy,mọingườicầnđượcđộngviênvàhậuthuẫnbằngcáchtạoranhữngthắnglợitrongngắnhạn.Nhữngthắnglợinàycầnrõràng,đượcnhiềungườibiếttớivàliênquanmậtthiếttớicácnỗlựcthayđổi.
7.Củngcốlợinhuậnvàtạoranhiềuthayđổihơn.Xâydựngđộnglựcbằngcáchcủngcốcácthànhtựu,sửdụngchúngnhưnhữngviêngạchlátđườngtớithắnglợitolớnhơn,vàchophépmọingườitạothêmcáchoạtđộngmớiliênquantớisứmệnhđangdẫndắtthayđổi.
8.Gắnliềncáchtiếpcậnmớivớivănhóacôngty.Saukhitạorathayđổihiệuquả,nhữngngườilãnhđạophảilàmchothayđổitrởthànhcốđịnhvàngănkhôngđểmọiviệclạitrởlạinhưcũ.Kotterchorằngchìakhóathựcsựđểbảotoànthayđổinằmtrongtựthânviệcthayđổivănhóacôngty,thôngquasựnhấtquántronghànhđộngthànhcôngquamộtgiaiđoạnchínmuồi.
KẾTLUẬN
Kotterkhôngtránhnésựphứctạpcủathayđổitrongtổchứcbằngcáchđưaracáchtiếpcậnđơngiản.Ôngnhậnrarằngcónhiềucáchmắcsailầmtrongkhicốgắngthayđổi.Trênthựctế,ngaycảnhữngnỗlựcthayđổithànhcôngcũnglộnxộnvàđầybấtngờ.Tuynhiên,bấtcứaicốgắngthayđổitrongmộtthiếtlậpcótổchứccầnxemxétkỹlưỡngmôhìnhcủaKotternhằmtránhmắcphảinhững“sailầmthườnggặp”vàcóthểđươngđầuvớinhữngtháchthứcđặcthùđốivớinhữngthayđổicụthểđangthựchiện.
THAMKHẢO
1.Kotter,J.P.(1990)ForceforChange:HowLeadershipDiffersfromManagement(tạmdịch:Sứcmạnhđểthayđổi:Lãnhđạokhácbiệtvớiquảnlýnhưthếnào).NewYork:FreePress.
2.Kotter,J.P(1996)LeadingChange(Dẫndắtsựthayđổi–CôngtySáchAlphaxuấtbảnnăm2010).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress.
3.Kotter,J.P(2002)TheHeartofChange:Real-lifestoriesofhowpeoplechangetheirorganisations(Linhhồnsựthayđổi–CôngtySáchAlphaxuấtbảnnăm2010).Cambridge,MA:HavardBusinessSchoolPress.
36.MÔHÌNHTHUMUACỦAKRALJIC
TỔNGQUAN
MôhìnhthumuacủaKraljic(1983)đượcsửdụngđểxácđịnhmộtchiếnlượcmuahàngthíchhợpchomỗisảnphẩm(haydịchvụ)nhằmtốiưusựtraođổigiữachiphívàrủiro.Từmôhìnhnàycóthểcónhiềuchỉdẫnthíchhợpchoviệcquảnlýcácmốiquanhệvớinhữngnhàcungcấpkhácnhau,bằngcáchphânloạicáchạngmụccungcấptrongmộtmatrậnhai-hai.KraljicpháttriểnmôhìnhnàynhưmộtcôngcụnộibộchoBASF.Tuynhiên,môhìnhtrởnênnổitiếngsaukhixuấthiệntrênHavardBusinessReviewnăm1983.Ýtưởngchủđạocủamôhìnhlà“giảmthiểunhượcđiểmtrongcungcấpvàtốiđanănglựcmuatiềmnăng”.
Môhìnhphânloạicácsảnphẩmtrêncơsởhaichiều:tácđộngtàichínhvàrủironguồncung,thểhiệntrongbốngócphầntư,mỗigócđòihỏimộtchiếnlượcmuahàngkhácnhau:
•Hạngmụcchiếnlược–córủironguồncungvàtácđộngtàichínhcao.Nóichung,cáchạngmụcnàyhiếm,cógiátrịvậtchấtcaonhưkimloạihiếmhay
hợpchấtcógiátrịcao.Tùythuộcvàovịthếnănglựctươngđốicủacácbênliênquan,chiếnlượcmuahàngđốivớicáchạngmụcchiếnlượcnhắmtớisựhợptáchayphốihợp.
•Hạngmụcđònbẩy–làcáchạngmụccórủironguồncungthấpnhưngtácđộngtàichínhcao.Dùnguồncungcấpdồidàonhưngnhữnghạngmụcnàyrấtquantrọngđốivớitổchức.Độngcơđiệnvàdầulànhữngvídụvềhạngmụcđònbẩy.Cáchạngmụcnàyđòihỏichiếnlượcmuahàngdựatrênđấugiáhoặcđấuthầu.
•Hạngmụctrởngại–cóíttácđộngtớilợinhuậnnhưnglạicórủironguồncungcao.Đaphầnrủironguồncungnàylàdosựkhanhiếmvềsảnxuấtvàchủyếulàcácnhàcungcấpmớivớicôngnghệmới.Vídụvềcáchạngmụctrởngạilàlinhkiệnđiệntửvàdịchvụbênngoài.Chínhsáchmuahàngđốivớicáchạngmụcnàylànhằmbảođảmduytrìnguồncung.Hơnnữa,phảipháttriểnthêmcácsảnphẩmvànhàcungcấpthaythếnhằmgiảmsựphụthuộcvàonhàcungcấp.
•Hạngmụckhôngquantrọng–córủironguồncungvàtácđộngtàichínhthấp.Nguồncungdưthừavàhạngmụcchỉđơngiảnlàcầnđảmbảođúnghiệuquảchứcnăng.Vídụvềhạngmụcnàylàcácloạihànghóanhưthépthanh,thanđáhayvănphòngphẩm.Doviệcgiaonhậncáchạngmụcnàythườngtốnkémhơnchínhgiátrịcủacácsảnphẩm,nênchúngđòihỏimộtchiếnlượcmuahàngnhắmtớiviệcgiảmthiểuphứctạptronghànhchínhvàgiaovận.
SỬDỤNGKHINÀO
MôhìnhKraljicđượcsửdụngđểxácđịnhcácchiếnlượcmuahàngkhácnhauchomỗisảnphẩm(haydịchvụ)chophépdoanhnghiệppháttriểncácchiếnlượckhácnhauđốivớimỗinhàcungcấp,đểquantâmtớimỗinhàcungcấpmộtcáchphùhợp.Môhìnhnàylàmộtcôngcụhiệuquảhỗtrợchoviệcthảoluận,nhậnbiếtvàminhhọacáckhảnăngchiếnlượcmuahàngvànguồncungkhácbiệt.Môhìnhchophépmộttổchứcthựchiệnchứcnăngmuahàngvớihiệuquảvàhiệunăngcaohơntheocáchtiếpcậncócơcấuvàcótínhhệthống.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Đểđiềnvàomatrậnhai-haisauđóxácđịnhchiếnlượcthíchhợp,tấtcảcácsảnphẩm(vàdịchvụ)trướchếtphảiđượcphânđoạn.Mộtnguyêntắchữuhiệutrongviệcnhómcácsảnphẩmlàđánhgiáliệucóthểmuacácsảnphẩmtạimộthaynhiềunhàcungcấpmộtcáchhợplýhaykhông.
Thứhai,tácđộngtàichínhvàrủironguồncungđượcxácđịnhchotừngphânđoạnsảnphẩm:
•Tácđộngtàichính–liênquantớiviệcmộthạngmụccungcấptácđộnglênlợinhuận,đượcđolườngbằngcáctiêuchínhư:lượngmua,tỷtrọngtrêntổngchiphímuahàngvàtăngtrưởngkinhdoanh.Sốlượngmuahoặctổng
tiềnliênquancànglớn,tácđộngtàichínhcàngcao.
•Rủironguồncung–liênquantớiđộphứctạpcủanguồncung,đượcđánhgiátheocáctiêuchínhư:độsẵncó,sốlượngnhàcungcấp,nhucầucạnhtranh,cơhộitựthựchiệnhaymuangoài,rủirolưukho,vàcáckhảnăngthaythế.Nguồncungchomộtsảnphẩmchỉtừmộtnhàcungcấpmàkhôngcónguồnthaythếthườnglàdấuhiệucủarủironguồncungcao.
Cuốicùng,cầnxácđịnhranhgiớigiữabốngócphầntưbởinhữnggìphânbiệtchínhxácmứcđộcaohaythấpđốivớicảrủironguồncungvàtácđộngtàichínhđềuítnhiềuthayđổi.Điềunàydẫntớiviệcsơđồhóacácphânđoạntrongmatrậnvàgợiývềchiếnlượcmuahàngnênthựchiện.
Tuynhiêncầnchúýrằngchiếnlượcmuahàngphùhợpkhôngchỉđơnthuầnđượcxácđịnhhợplýbởiviệcphânloạisảnphẩmmàcònbởicáclựachọnchiếnlượccủatổchức.Nhữngkhíacạnhcảmxúcvàtươngquancũngquantrọngtrongviệclựachọnvàduytrìcácnhàcungcấp.
KẾTLUẬN
MôhìnhKraljiccungcấpcáchtiếpcậnquảnlýdanhmụctoàndiệnđầutiênđốivớihoạtđộngquảnlýthumuavànguồncung.NhữngýtưởngvàcôngthứcchủđạocủaKraljicđãtrởthànhcáchtiếpcậnvượttrộitronglĩnhvực.MatrậnKraljicđãtrởthànhtiêuchuẩnđốivớicácmôhìnhdanhmụcmuahàng.Thuậtngữcủanónóichungđãđượcchấpnhậnvàđãtrởthànhtiêuchuẩnchocảcácnhàkhoahọcvàgiớikinhdoanh.
THAMKHẢO
1.Kraljic,P.(1983)Purchasingmustbecomesupplymanagement(tạmdịch:Thumuaphảitrởthànhquảnlýnguồncung).HavardBusinessReview61(5)September/October:109-17.
2.Weele,A.J.van(2002)PurchasingandSupplyChainManagement:Analysis,planningandpractice(tạmdịch:Quảnlýthumuavàchuỗicungứng:Phântích,lậpkếhoạchvàthựchiện).London:ThomsonLearning.
37.TƯDUYTINHGỌN/SẢNXUẤTTỨCTHỜI
TỔNGQUAN
TưduytinhgọncònđượcbiếtđếnnhưsảnxuấttinhgọnhaytriếtlýToyota.Tưduytinhgọntậptrungvàoviệcloạibỏmuda(lãngphívàkhônghiệuquả)đượcđịnhnghĩalàbấtcứthứgìkhôngcầnthiếtchosảnxuấtmộtsảnphẩmhaydịchvụ.Trongtưduytinhgọn,tồnkhođượcxemnhưcănnguyêncủamọirắcrối.Tồnkholớnchephủtấtcảnhữngvấnđềthựcsựcủatổchứcvàcảntrởtổchứclinhhoạtvàhiệuquảhơn.Nếutồnkhogiảmđitrêncơsởcócấutrúc,nhữngtrụctrặcthựcsựsẽrõràngvàtừđóchúngcóthểđượcgiảiquyếthợplý.
Tưduytinhgọnvàđặcbiệtlàchiếnlượchoạtđộngtứcthời(Just-in-time-JIT)làmộttriếtlýquảnlýcủangườiNhậtdoTaiichiOhnopháttriểnchocácnhàmáychếtạocủaToyota.Tưduytinhgọnđòihỏicáccôngtyliêntụcnhậndiệnvàloạibỏnhữngnguồnlãngphítheobảysốkhông:
1.Khôngkhiếmkhuyết;
2.Khôngnhiềukhốilượnglô(quámức);
3.Khôngthiếtlập;
4.Khônghỏnghóc;
5.Khôngvậnchuyển(quámức);
6.Khôngthờigianchết;
7.Khôngdaođộng.
Theobảysốkhông,tưduytinhgọnchủtrươngsảnxuấttheoluồngchútrọngvàogiaohàngtứcthời.
SỬDỤNGKHINÀO
Mặcdùtưduytinhgọnchothấynórấthiệuquảtrongcáchoạtđộnglặpđilặplạivớikhốilượnglớn,nócóthểđượcápdụngtrongbấtkỳtổchứcnàomiễnlànhàquảnlýchấpnhậnnhữnggiảthiếtđằngsautưduytinhgọn:
•Mọingườicoitrọngtácđộngrõràngcủanguồn.
•Lãngphílàhạnchếlớnnhấtđốivớikhảnăngsinhlợi.
•Nhiềucảitiếnnhỏdiễnraliêntụccólợihơnbấtkỳnghiêncứuphântíchnào.
•Tácđộngcủaquátrìnhtươngtácsẽđượcgiảiquyếtquaviệcsànglọcchuỗigiátrị.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Cónămbướcchínhyếutrongtưduytinhgọn:
1.Nhậndiệncácyếutốđịnhhướngtạoragiátrị-(nhậndiệngiátrịvàkhámphánhucầukháchhàng).Việcđánhgiácácyếutốđịnhhướnggiátrịphảiđượcthựchiệntừgócđộkháchhàngbêntrongvàbênngoài.Giátrịđượcthểhiệnởchỗmộtsảnphẩmhaydịchvụthỏamãnnhucầucủakháchhàngnhưthếnàovớimộtmứcgiánhấtđịnhvàtạimộtthờiđiểmnhấtđịnh.
2.Nhậndiệnchuỗigiátrị-(chuỗihànhđộnggiatănggiátrịchosảnphẩmhaydịchvụ).Cáchoạtđộngđónggópchogiátrịđượcnhậndiệnvớisựhỗtrợcủasơđồchuỗigiátrị,trongđótấtcảcáchoạtđộngđượcđánhgiátùytheoviệcliệuchúngcógiatănggiátrịchosảnphẩmhaydịchvụkhông.Cuốicùng,cáchoạtđộngkhônggiatănggiátrịbịloạibỏkhicóthể.
3.Tạolậpluồnghoạtđộng–(đảmbảosảnxuấtdạngluồng:tạolậpcácluồngsảnphẩmvàdịchvụquacácquytrình).Nhữngnỗlựccảitiếnbổsungđượchướngtớiviệctạoracáchoạtđộngtrongluồngchuỗigiátrị.Luồnglàsựchuyểnđộngkhôngngừngcủamộtsảnphẩmhaydịchvụthôngquahệthốngtớikháchhàng.Nhữnghạnchếchínhcủaluồnglàlàmviệctheothứtự,xửlýtheolôvàvậnchuyển.Nhữngvùngđệmnàylàmchậmtiếntrìnhtừkhâukhởixướngsảnphẩmhaydịchvụtớikhâugiaonhận.Vùngđệmcũnglàmkẹtdòngtiềncóthểđượcdùnghiệuquảhơnchoviệckháctrongtổchứcvàchephủtácđộngcủacáclỗihệthốngcùngcácloạilãngphíkhác.
4.Đểchokháchhàngkéosảnphẩmhaydịchvụthôngquaquytrình–(kiểmsoátsảnxuấtkéo).Đồngbộhóasảnxuấtvớinhucầuthựcsựcủakháchhàng.Sảnphẩmphảiđượckéokhỏihệthốngdựatrênnhucầuthựcsựcủakháchhàng.Chuỗigiátrịphảicókhảnăngphảnhồikhicungcấpsảnphẩmvàdịchvụkhikháchhàngcần–chứkhôngphảitrướchaylàsauđó.
5.Tốiưuhệthốngliêntục–tìmkiếmsựhoànhảobằngcáchliêntụccảitiếncácquytrìnhvớisựgiúpđỡtừcácsựkiệnKaizen(xemChương54),việcloạibỏlãngphívàhoạtđộngquảnlýhữuhiệu.
KẾTLUẬN
Thựchiệntinhgọncóvẻrấtdễdàng!Tuynhiên,đểthựchiệntinhgọnthànhcôngphảixemxéttớinhiềuvấnđềvàyếutốkhácnhau(theothứtựdướiđây):
•ChúngtathựcsựcầnkếtquảthếnàotừJIT?Cóđángthựchiệnkhixétvềchiphívàtrởngạitrongthựchiện?Thựchiệnviệcràsoátnhanhvềchiphívàlợiích,baogồmcảmộtdựánkhảthi.
•SựliêntụccủaviệcthựchiệnJITvôcùngquantrọng.Giảmtồnkhotrướckhitạorasựlinhhoạttrongsảnxuấtcóthểdẫntớiviệcgiaonhậnrốiloạn.Nhìnchung,việcthựchiệnthànhcôngnhấtkhinóbắtđầuởcuốiquytrìnhsảnxuấtvàdầnchuyểnngượclênđầuquytrình.Tuynhiên,thứtựthựchiệntốtnhấtphụthuộctừngtínhhuốngcụthể.Cầnxemxétviệctăngtồnkhotạmthờinhằmđảmbảohiệuquảgiaonhậntrongquátrìnhthựchiện.
•TuyệtđốikhôngbắtđầubằngviệcbuộcnhàcungcấpápdụngJITchođếnkhiviệcthựchiệnđãtrơntruhoặcđãhoànthành.
•LiệuthiếtkếsảnphẩmcóphùhợpvớisảnxuấthaygiaonhậnJIT?Liệucócầntớicácthayđổi?
•Tiếptheo,táithiếtkếquytrìnhsảnxuấtchophépJITcóthểthựchiện.Thườngthìnhữngcảitiếnvànăngsuấtđángkểcóthểđượctạoratronggiaiđoạnnày.
•Điềuchỉnhhệthôngtinnhằmthỏamãnyêucầucủaquytrìnhsơcấp.
•Tìmcáchcảithiệnvớinhàcungcấpvàkháchhàng.Điềunàysẽđemlạikếtquảcuốicùng,nhữngkếtquảđángkểcủaJIT.
•Mụctiêucơbảncủatưduytinhgọnlàgiảmthiểulãngphí(đặcbiệtlàtồnkhoquámức).Hơnthế,khôngthểloạibỏcácloạitồnkhocùngmộtlúcvìtấtcảcáchệthốngcungcấpđòihỏitồnkhokhiđangsảnxuấtđểthuđượcđầura.Độbiếnthiêntronghệthốngcànglớn(vídụcáckiểuđặthàngkhácnhau,cácloạicôngnghệkhácnhau)càngcầnnhiềuvùngđệmđểngăncáchsựbiếnthiên.Vìvậy,đểmộthệthốngsảnxuấttinhgọnthànhcông,điều
quantrọngkhôngchỉlàcómộthệthốngsảnxuấtkiểmsoátkéo,kíchthướccáclônhỏvàgiảmthờigianthiếtlập,màcòncầncónhucầuổnđịnhvàtincậycùngvớihoạtđộngtươngứng.Trongnhữngmôitrườngkinhdoanhnăngđộng,cáccáchtiếpcậnkhácnhưlýthuyếtcácmặthạnchế(xemChương47)haysảnxuấtđápứngnhanh(xemChương43)sẽphùhợphơn.
•Đừngkỳvọngcóthểchỉloạibỏlãngphí.
•Đừngtinrằngkiểmsoátchỉvềcácchỉbáođầuravàquytrình.
•ĐừngđánhgiáthấpsứcmạnhcủaGemba(xemChương54).
•Đừngđánhgiáthấpkhíacạnhvănhóavàquảnlýcủatưduytinhgọn.Nhữngkhíacạnhnàycũngquantrọngnhư,haythậmchícònhơn,cáckỹthuậtvàcôngcụcủasảnxuấttinhgọn.Córấtnhiềuvídụvềcácdựántinhgọnthấtbạidohiểusaitácđộngcủatinhgọnlêndoanhnghiệp.
THAMKHẢO
Ohno,T.(1988)ToyotaProductionSystem:Beyondlarge-scaleproduction(tạmdịch:HệthốngsảnxuấtToyota:Đằngsaucủasảnxuấtquymôlớn).NewYork:ProductivityPress.
38.PHÂNTÍCHMABA
TỔNGQUAN
MộtphântíchMABAsosánhđộhấpdẫnthịtrường(MarketAttractiveness–MA)tươngđốicủamộthoạtđộngkinhdoanhhaysựkếthợpsảnphẩm–thịtrườngvớiđộhấpdẫnkinhdoanh(BusinessAttractiveness-BA)đượcxácđịnhbởikhảnănghoạtđộngtrongmộtsựkếthợpsảnphẩm–thịtrườngđặcthù.MatrậnMABAlàmộtcôngcụhữuíchchoviệcraquyếtđịnhliênquantớidanhmụckinhdoanh.Độhấpdẫnthịtrườngđượcxácđịnhbởicácchỉbáobênngoàinhư:lợinhuậnbiên,độlớnthịtrường,tăngtrưởngthịtrường(kỳvọng),mứcđộtậptrung,mứcđộbềnvữngvàmứcđộcạnhtranh.PhântíchnămthếlựccủaPorter(xemChương4)vàmatrậnBCG(xemChương2)làcácmôhìnhphùhợpđểđánhgiánhữngchỉbáonày.
SỬDỤNGKHINÀO
PhântíchMABAđượcsửdụngđặcbiệttrongphântíchvàchỉbáocáccơ
hộikinhdoanhmới.Độhấpdẫnkinhdoanhđượcxácđịnhchủyếubằngcácchỉbáoliênquantớicôngtynhưphạmvitrongđócósựkếthợpsảnphẩm–thịtrường,phânđoạnthịtrườnghayhoạtđộngkinhdoanhlàsựkếthợplô-gícvớisảnphẩm,dịchvụ,hoạtđộnghaynănglựchiệntạicủacôngty.Vịthếcủacôngtytrongchuỗigiátrịhaytrongmạnglướicácnhàcungcấpvàkháchhàngcũngrấtquantrọng.Liệucôngtycókhảnănghưởnglợitừkinhtếtheoquymôhaycáctácđộnghợplựckhácbằngcáchđảmnhậnmộtsựkếthợpsảnphẩm–thịtrườngthaythếnhấtđịnh?
Ghichú:Việcsửdụnghìnhbongbóngthayvìcácchấmđencóthểgiúpchobiếtkíchthước(tươngđối)củathịtrường.Thêmnữa,mộtlátcắtcủachiếcbánhcóthểchobiếtthịphầncủacôngty.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
BướcđầutiêntrongphântíchMABAlàquyếtđịnhchỉbáonàođượccholàquantrọngtrongviệcxácđịnhhaichiềucủađộhấpdẫn,vàmứcđộquantrọngtươngđốicủachúngnhưthếnào(trọngsố).Rõrànglàmộtbộcácchỉbáovàtrọngsốđộclậpsẽdẫntớicáckếtquảkháchquanhơn.Bướcthứhailàxácđịnhnhữngkếthợpsảnphẩm–thịtrường,nhữngcơhộivàphânđoạnhayhoạtđộngcóthểlàđốitượngcủaphântíchMABA.Mặcdùnhữngyêucầunàykhôngcầnloạitrừlẫnnhau,mộtnhântốquantrọngcầntínhtớilàphạmvimàmộtcơhộitácđộngtớiđộhấpdẫncủamộtcơhộikhác.
Cácnhàquảnlývàtưvấnthấyrấthữuíchkhiđặtcáccơhộikinhdoanhhấpdẫnnhấtvàogóctrênbêntráihoặcgóctrênbênphảicủamatrận.Mộtsố
nhàphântíchtạoramatrậnvớicácgócphầntưhaythậmchínhiềukhốihơntrongmatrận.Mộtcáchkhácđểnhấnmạnhcáccơhộihấpdẫnnhấthoặcđưanhữngthứtốthơnrakhỏinhữngthứtồihơnlàsửdụngcácđườngconghoặcđườngchéolàmđườngphâncáchhoặccácngưỡng.ĐôikhicácchấmtrongmatrậnMABAđượcthaythếbằngcáchìnhbongbóngchothấykíchthướccủathịtrườngquyrađơnvịhoặctiền,vàmộtphânđoạnhìnhchiếcbánhchothấythịphầnthựcsựcủacôngty.
Mộtcôngtychếbiếnthựcphẩmlớnmuốnthựchiệngiaiđoạnhaitrongviệcpháttriểnbộphậnthựcphẩmchuyênnghiệpcủamình.MộtphântíchMABAđượcthựchiệnvớirấtnhiềucơhộivàmộttổchứccònkhánontrẻchothịtrườngnày.
PhântíchMABAthựcđãđượcthựchiệnvớinhiềugiaiđoạn.Baphầnquantrọngnhấtgồm:
•tỷlệtăngtrưởngtrungbìnhhằngnămđốilạivớihoạtđộngtươngđốitrongkếthợpsảnphẩm–thịtrường–kênhphânphốivớicáchìnhbongbóngchobiếtkíchthướcthịtrường;
•phântíchcáthểởcấpđộsảnphẩmvớisựthâmnhậpcủasảnphẩmvàocáckênhphânphốiđốilạivớitầmquantrọngtươngđốicủamộtsảnphẩmtrongcáckênh,dựatrêndoanhthubìnhquânmỗicửahàngliênquantớimọisảnphẩm;
•sựtăngtrưởngtươngđốicủacôngtytrongtấtcảcácthịtrườngphùhợpđốilạivớităngtrưởngtrungbìnhhàngnămcủacácthịtrườngnày(tươngứngvớimatrậntăngtrưởng–thịphầncủaBCG)vớicáchìnhcácbongbóngdạnglátbánh.
PhântíchMABAgiúpkháchhàngcủachúngtaxácđịnhbacơhộichính,trongkhiquytrìnhnhậndiệnsựkếthợpgiữasảnphẩm–thịtrườngdẫntớimộtcơcấutổchứcmới.
Chúý:Nhưtrongđaphầncáctrườnghợp,thựctếđượcchứngminhphứctạphơnnhữnggìđượctómlạiquaphântíchMABA.Cácphântíchcơsởchoviệcđánhgiáthịtrườngvàđộhấpdẫnkinhdoanhcóphạmvirộnghơnđãđượcmôtảtómtắt.
KẾTLUẬN
PhântíchMABAlàmộtmôhìnhmạnhmẽgiúpcáccôngtysắpxếpưutiêncáccơhội.Đặcbiệttrongnhữngtìnhhuốngkhanhiếmnguồnquỹhoặcthờigianquảnlý,môhìnhnàyrấthữuíchtrongviệchỗtrợraquyếtđịnh.GhinhớrằngđâylàmộtmôhìnhchophântíchchiếnlượcgiốngnhưmatrậnBCG.
PhântíchMABAíthiệuquảhơnkhibàntớicáchoạtđộngkinhdoanhđãcó.Cácnhàquảnlývàtưvấnthườngsẽphảiđốiphóvớicácdữkiệnvàchỉbáochitiếtkhiếnmôhìnhmấtđiphẩmchấtcơbảncủanó:đểđơngiảnhóatìnhhuốngphứctạp.
ĐiểmyếucủabấtcứphântíchMABAnàonằmởviệclựachọnvàtínhtỷtrọngcácchỉbáo.Cácchỉbáovàtrọngsốkhácnhaucóthểdẫntớinhữngkếtquảkhácnhau.Đâycũnglàmộtrủirotrongviệctạoracảmgiáckháchquangiảtạokhicácchỉbáođượclượnghóa,cụthểlàviệclượnghóachỉcảithiệntínhchínhxáctrongmộtquymôchủquanchotrước.
PhântíchMABAđượcgiớihạntronghai(hoặcba)chiềukếthợpmộtcáchkhiêncưỡng.NhiềuphântíchMABAcóphạmvirộnghơnphảiđượcthựchiệnvớiviệcsửdụngcácchỉbáokhácnhauđểbùđắpchođiểmyếunày.
THAMKHẢO
Kotler,P.(2000)MarketingManagement(tạmdịch:Quảnlýtiếpthị).Themilleniumedition,10thedition.NewYork:Prentice-Hall.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
39.MÔHÌNHLƯƠNGTHƯỞNGCỦAMILKOVICH
TỔNGQUAN
Môhìnhlươngthưởnglàmộtcấutrúckháiniệmchoviệcthiếtkế,thựchiệnvàđánhgiámộtchiếnlượclươngthưởngtrongdoanhnghiệp.NóđượcbắtnguồntừthiếtkếcủaMilkovichvàNewman(2007)nhằmxácđịnhcáclựachọnchiếnlượctrongviệcquảnlýmọikhíacạnhcủathùlaolaođộng.Môhìnhmôtảbachiều:
1.Chínhsách–khắchọanềntảngcủahệthống.
2.Kỹthuật–liênkếtchínhsáchvàmụctiêulươngthưởng.
3.Mụctiêu–củahệthốnglươngthưởng.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhlươngthưởngcungcấpmộtcấutrúckiểmtracáchệthốngthùlaolaođộnghiệntại.Nócũngđóngvaitròtrungtâmtrongviệckiếntạovàthựchiệnchiếnlượclươngthưởngcủatổchức.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
1.Mụctiêu–làlựclượngtrungtâmcủahệthống.Cáchệthốnglươngthưởngđượcthiếtkếđểđạtđượcnhữngmụctiêunhấtđịnh.Phầnbênphảicủamôhình(xemhình39.1)chothấycácmụctiêucơbảncủahệthốngthùlaolaođộng:hiệusuất,côngbằngvàtuânthủ.Hiệusuấtcóthểđượcmôtảnhưkiểmsoátchiphílaođộngtrongkhicảithiệnhiệuquảvàchấtlượngnhằmthỏamãnkháchhàngvàcácbênhưởnglợi.Côngbằngđềcậptớiviệcđốixửvớinhânviêncôngbằngquaviệcghinhậnnhữngđónggópvànhu
cầucủahọ.Tuânthủlàthựchiệnđúngtheophápluậtvàquyđịnhvềlươngthưởng.
2.Chínhsách–đượccoinhưchỉdẫnchoviệcquảnlýlươngthưởngnhằmhoànthànhmụctiêucủahệthống.Ngườisửdụnglaođộngphảichúýtớitấtcảcácquyếtđịnhchínhsáchđượctrìnhbàyởcộtbêntráicủamôhình.Kháiniệmliênkếtnộibộđềcậptớicácquanhệthùlaolaođộngbêntrongtổchứcvàtínhlô-gícđằngsaucácmốiquanhệđó.Phạmvimàtổchứcsẵnsàngtrảlươngthưởngsosánhvớithịtrườngcủatổchức(cạnhtranhbênngoài)vôcùngquantrọng.Đónggópcủanhânviênliênquantớisựkhácnhauvềthùlaogiữacáccánhântrêncơsởkếtquảđầura,nănglực,thờigianlàmviệcvàthâmniên.Chínhsáchquantrọngcuốicùngtrongmôhìnhliênquantớiviệcquảnlýhệthốngthùlaolaođộng.Dùlàhệthốngthùlaolaođộngtốtnhấtthếgiớicũngsẽvôdụngnếukhôngcósựthỏathuậnrõràngaichịutráchnhiệmchoviệcứngdụng,duytrìvàraquyếtđịnh.
3.Kỹthuật–tạonênhệthốngthùlaolaođộng.Kỹthuậtvềthùlaolaođộngbiếnđổitừphântíchcôngviệctớikhảosátvàcácnguyêntắcthưởngcông,vàphảnánhphươngthứcliênkếtcácmụctiêuhệthốngvớicácchínhsáchlươngthưởngmộtcáchchặtchẽ.Chẳnghạnsochuẩnlàmộtphươngphápđượcsửdụngđểsơđồhóacạnhtranhbênngoài.Liênkếtnộibộcóthểđượcxácđịnhquađánhgiávàphâncôngcôngviệc.Khisửdụngmôhìnhlươngthưởng,cầnxácđịnhrõràngtrongsuốtquátrìnhlàliệumôhìnhcóđónggópchoviệcđạtđượcmụctiêucủatổchứchaykhông.Thêmvàođó,vìhiếmkhicócáchtiếpcậnđơnlẻđểsửdụngmôhìnhnày,cầncósựtáiđánhgiáliêntụcvớicáchtiếpcậnhiệnthờicủamôhình.
KẾTLUẬN
Khithiếtkế,kiểmtravàthựchiệnhệthốnglươngthưởng,cầnphảixéttớivănhóacôngtyvàgiaiđoạncủatổchức.Điềunàytrướchếtxácđịnhcôngcụnàođượcápdụngcũngnhưmứcđộphứctạpcủaứngdụngrasao.
THAMKHẢO
Milkovich,G.T.vàNewman,J.M.(2007)Compensation(tạmdịch:Lươngthưởng).NewYork:McGraw-Hill.
40.CẤUHÌNHCỦAMINTZBERG
TỔNGQUAN
CấutrúccáccấuhìnhtổchứccủaMintzbergmôtảsáuhìnhthểtổchức.Cáchìnhthểtổchứcnàygiúpnắmbắtđiềugìđiềukhiểncácquyếtđịnhvàhoạtđộngtrongmộttổchức.Điềucốtlõilàcómộtsốhữuhạncáchìnhthểcóthểgiúpgiảithíchnhiềuchoviệcquansátthấytrongnhiềutổchức.Cáchìnhthểcơbảngiúpnhậndiệncáctổchứcvànhữngvấnđềcốtlõi(đặcthù)củahọ.Việcsửdụngcáchìnhthểcơbảncóthểgiúptránhnhữnglựachọnvàthiếtkếcấutrúctổchức“sai”vàphốihợpcáchoạtđộngkhônghiệuquả.
SỬDỤNGKHINÀO
CáchtiếpcậncáccấuhìnhcủaMintzbergcóthểđượcsửdụngđểkhámphácáccấutrúcvàquytrìnhtổchứcliênquantớitừngchiếnlượccủatổchức.Cácnhàquảnlýcóthểxácđịnhkhôngchỉtổchứccủamìnhthuộcloạinàomàcảnhữngthayđổicầnthiếtđểlàmchotổchứcvữngchắctừbêntrong
cũngnhưcóthểgiảiquyếtcácvấnđềcòntồntạitrongphốihợphànhđộng.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
KhisửdụngmôhìnhcáccấuhìnhcủaMintzberg(1990)đểphântíchvàtáithiếtkế(mộtphầncủa)mộttổchức,cầnbắtđầutừviệcnhậndiệncáckhốithiếtlậpcơbảncủatổchứcấy.TheoMintzberg,mọitổchứcbaohàmsáukhốithiếtlậpsơcấp:
1.hạtnhânvậnhành;
2.quảnlýchiếnlượccấpcao;
3.quảnlýcấptrung;
4.hạtầngcôngnghệ;
5.nhânviênhỗtrợ;và
6.hệtưtưởng.
Đặcbiệt,bakhốithiếtlậpđầutiênđượckếtnốibởimộtchuỗithẩmquyềnchínhthứcđơnlẻ.Tronghìnhvẽ,cácphầnnàyđượcminhhọanhưcáckhốiđơnlẻ.Hạtầngcôngnghệvànhânviênhỗtrợởcảhaibênảnhhưởngtrựctiếptớihạtnhân,trongkhiýthứchệthểhiệncácchuẩnvàgiátrị(“vănhóađậmbảnsắc”)baotrùmnhưngthấmđẫmvàotừngkếtcấucủatổchức.Sáukhốithiếtlậptổchứcnàylànhữngyếutốbêntrongquyếtđịnhmộttổchứcsẽpháttriểnnhưthếnào.Thêmvàođó,cónhiềuthếlựcbênngoàinhưcáccổđông,nhàcungcấpvàkháchhàng,tấtcảđềucótácđộngtớitổchức.
Saukhinhậndiệnvàcấuhìnhchocáckhốithiếtlậptổchức,doanhnghiệpphảiphântíchvàthiếtkếcáccơchếđiềuphốiphùhợp.Laođộng,quảntrịvàkiểmsoátcóthểđượcphânbổkhácnhaugiữacáckhốithiếplậpcủatổchức.Vìvậy,việcsửdụngcáccơchếphốihợpkhácnhauxácđịnhcấutrúccuốicùngcủatổchức.Hơnthế,khitổchứcthiếusựđiềuphốiphùhợp,họcóthểchínhtrịhóabởicácbộphậnkhácnhaucủatổchứcsẽđốichọiđểgiànhkhoảngtrốngquyềnlực.Mintzbergphânbiệtsáucơchếphốihợpnhưtronghình40.2:
Tiếptheo,Mintzbergchorằngphầnkhôngthểthiếutrongthiếtkếtổchứclàsựvậndụngcácthamsốthiếtkếnhư:chuyênmônhóacôngviệc,chuyênmônhóahànhvi,đàotạo,tuyêntruyền,nhómđơnvị,kíchthướcđơnvị,cáchệthốnghoạchđịnhvàkiểmsoát,vàcácphươngthứckếtnối(chẳnghạncácvịtrí,bancôngtác,cácgiámđốctíchhợpvàcấutrúcmatrận).Tuynhiên,thamsốquantrọngnhấttrongmôhìnhcấuhìnhtổchứccủaMintzberglàcáchthứcquyềnlựcđượcphânbổtrongtổchức.Sựphânphốiquyềnlựcliênquantớikiểuphânquyềnvàthayđổiởmỗicấuhìnhtổchứcnhưtrìnhbàytrongbảngtrên.
Cuốicùng,việclựachọncácthamsốthiếtkếcũngđượcxácđịnhbởicácnhântốbốicảnhnằmngoàisựkiểmsoátcủacácnhàquảnlý(chẳnghạnnhưđộtuổi,kíchthước,hệthốngkỹthuậtvàcácyếutốtrongmôitrườngnhưcácbênhưởnglợikhácnhau).
KẾTLUẬN
TheobảnchấtthựccủacáccấuhìnhcơbảnMintzberg,sẽtồntạirủirokhisửdụngcáccấuhìnhnàynhưnhữngkếhoạchthựchiện.Tuynhiên,sẽvôcùngkhókhănchocáctổchứctrongviệckhớphoặcsosánhcáccấuhìnhnàybởisốlượnghữuhạncáctiêuchíđịnhnghĩacáccấuhìnhtổchức,nhưngcũngbởivìcónhiềusựphatạphaykếthợpđacấuhìnhtrongthựctế.Theoquanđiểmcủachúngtôi,việcmộttổchứccóthểphânloạichínhxáclàtổchứcsángtânhaydoanhnghiệplàkhôngthíchđáng.BảnchấtcủamôhìnhMintzberglàgiúpnắmbắtmốiquanhệgiữabảnchấtcủamộttổchứcvớicáccơchếphốihợpcủanó.NhưMintzbergtừngnói,khôngcócáchthứcchínhxácđơnlẻnàođểquảnlýmộttổchức:cáiápdụngtốtchoGeneralMotorthườnghoàntoànthấtbạivớiJoe’sBodyShop.
THAMKHẢO
1.Mintzberg,H.(1983),1990)StructureinFive:designingeffectiveorganisations.(tạmdịch:Nămyếutốcấutrúc:thiếtkếcáctổchứchiệuquả).NewYork:PrenticeHall.
2.Mintzberg,H.(1989)MintzbergonManagement(tạmdịch:QuảnlýcủaMintzberg),NewYork:FreePress.
41.MÔHÌNHTHUMUACỦAMONCZKA
TỔNGQUAN
MôhìnhthumuacủaMonczka(cònđượcgọilàmôhìnhthumuacủaĐạihọcMichigan-MSU)làmôhìnhmuahàngđượcsửdụngđểđánhgiámứchoànthiệncủabộphậnmuahàngtrongmộttổchức,nócònđềxuấtcácchươngtrìnhcảitiếnnhằmnângcaochấtlượnghoạtđộngtheolộtrình.MonczkađãchorađờiSángkiếnSochuẩnchuỗicungứngvàthumuatoàncầu(GlobalProcurementandSupplyChainBenchmarkingInitiative-GPSCBI)năm1993.Cótới150côngtyđaquốcgiađãchiasẻcảhiểubiếtlẫncácdữliệuđịnhlượngvềquytrìnhhoạtđộngchuỗicungứngcủahọ.PhântíchcácquytrìnhthànhcôngnhấtđãchorađờimôhìnhmuahàngMSU,đólàmộtlộtrìnhhướngđếnmuahànghoànthiện.
Môhìnhnàygồmtámquytrìnhmuahàngvàsáuthúcđẩychiếnlược.Cácquytrìnhmuahàngchiếnlượcnhằmcảithiệnhiệuquảhoạtđộngbằngcáchquảnlýcácnhàcungứnghữuhiệuhơn.Còncácquytrìnhthúcđẩynhằmtạođiềukiệnvàphươngtiệnđểcácquytrìnhchiếnlượcđượcthựchiệnchuyênnghiệp.Mỗiquytrìnhnóitrênđềucósẵncáchướngdẫnhọctập.
Támquytrìnhmuahàngchiếnlược:
•nguồnlựcnộibộ/Thuêngoài;
•pháttriểnsảnphẩm/chiếnlượcphânnhómsảnphẩm;
•thiếtlậpvàtạolựcđẩychonềntảngcungứngđẳngcấpthếgiới;
•pháttriểnvàquảnlýcácmốiquanhệvớinhàcungứng;
•tíchhợpnhàcungứngvớisảnphẩmmới/thựchiệncácquytrìnhpháttriển;
•tíchhợpnhàcungứngvớiquytrìnhthựchiệnđặthàng;
•pháttriểncácnhàcungứngvàquảnlýchấtlượng;và
•quảnlýcácchiphíchiếnlược.
Sáuquytrìnhthúcđẩychiếnlược:
•thiếtlậpcácchiếnlượcvàkếhoạchchuỗicungứngvàliênkếtthumuahợpnhấttoàncầu;
•pháttriểncôngtycũngnhưchiếnlượcnhóm;
•triểnkhaitoàncầuhóa;
•pháttriểncácphươngthứcthumuavàchuỗicungứng;
•pháttriểnvàthựchiệncáchệthốngcôngnghệthôngtinvàtruyềnthôngcóhiệuquả;
•quảnlýnguồnnhânlực
SỬDỤNGKHINÀO
Cáccôngtysửdụngmôhìnhnàyđểđomứcđộhoànthiệncủabộphậnmuahàng.Tuyvậy,môhìnhkhôngchỉlàmộttiêuchuẩnsosánhmàcònlàmộtlộtrình.Nóchophépcáccôngtyxácđịnhđượccảtìnhhìnhhiệntạicũngnhưkỳvọngtrongtươnglai.Hơnnữa,cácsochuẩncủamôhìnhcũngthúcđẩyviệctraođổinhữngkinhnghiệmtốtnhấttrongphạmvicôngtycũngnhưgiữacáccôngtyvớinhau.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Môhìnhnàybaogồmcácquytrìnhtựđánhgiáđểđomứcđộhoànthiệncủamộtcôngty.Cáctiêuchuẩnđánhgiáđượcpháttriểnchomộttrong14quytrìnhđểxếphạngmứcđộhoànthiệntrênthangđiểm10.Nhữngcấpđộthấpnhấttươngứngvớicáctiêuchuẩnvậnhành,trongkhinhữngcấpđộcaohơntươngứngvớitiêuchuẩnvềchiếnlược.Quátrìnhtựđánhgiátuânthủphươngpháptiếpcậnchặtchẽtừngbướcmột,theođócôngtytuânthủtấtcảcáctiêuchuẩnởmộtmứcđộnhấtđịnhtrướckhicáctiêuchuẩnởcấpđộtiếptheođượcápdụng.Theođó,mộtcôngtycầnpháttriểnvàthựcthicácdựánđượcđưaranhằmcảithiệnvàchuyênnghiệphóabộphậnmuahàng,dựatrênkếtquảđánhgiámứcđộhoànthiện,vàđưacôngtylênmứchoànthiệncaohơn.Tuynhiên,cầnlưuýrằngcáccấpđộchuyênnghiệpđođượckhôngphảilàmộtđiểmsốchínhthức.Việcquyếtđịnhcấpđộchuyênnghiệpnàolàphùhợpvàkỳvọngphụthuộcvàochínhcôngty.Đốivớimộtvàicôngtyđiểmsốphùhợpcóthểlàtám,nhưngvớinhữngcôngtykhácđiểmnămđãlàđủrồi.Quyếtđịnhnàydựatrênloạihìnhcôngty,ngànhnghềkinhdoanhmàcôngtyđóhoạtđộng.
Cảcácquytrìnhchiếnlượccũngnhưthúcđẩyđềuphảiđượcthựchiệnmớicóthểđạtđượchiệuquảbềnvững.Khichỉcócácquytrìnhchiếnlược,côngtysẽthiếutínhđồngnhấthoặchạtầngthôngtin.Cònchỉcócácquytrìnhthúcđẩysẽdẫnđếnđầutưthiếusóthoặckhônghiệuquả.
KẾTLUẬN
MôhìnhthumuaMSUđềxuấtcáckhíacạnhcủaquytrìnhmuahàngrộnghơnsovớibấtkỳmôhìnhmuahàngthôngdụngnàokhác.Việcsửdụngmôhìnhnàychothấysựhợpnhấtgiữahoạtđộngcủacôngtyvàcácnhàcungứng.Tuynhiên,điềucòngâytranhcãilàliệutấtcảcácquytrìnhcủamôhìnhnàycónênđượctriểnkhaiquatừngbộphậnhayphânđoạnkhông,vàliệucónênthựchiệnchúngtrongmộtsốhoàncảnhnhấtđịnhhaykhông.Dùgìđinữa,môhìnhnàytạođiềukiệnthuậnlợiđểchuyênnghiệphoạtđộngmuahàng.
THAMKHẢO
Trent,R.JvàMonczka,R.M(1998)Puchasingandsupplymanagement:Trendsandchangesthroughoutthe1990s(tạmdịch:Quảnlýthumuavàcungứng:Xuhướngvàthayđổitrongnhữngnăm1990),JournalofSupplyChainManagement34(2):2-11.
42.PHÂNTÍCHGIÁTRỊPHỤTRỘI
TỔNGQUAN
Phântíchgiátrịphụtrội(OverheadValueAnalysis-OVA)làmộtkỹthuậtdùngđểtìmkiếmcáccơhộinhằmgiảmthiểucácchiphígiántiếp.Môhìnhtậptrungvàocắtgiảmvàtốiưuhóacáchoạtđộngvàdịchvụgiántiếptrongcáccôngty.OVAthựchiệncáckhảnăngcảithiệnrõràngcũngnhưsosánhcácchiphíhoạtđộnggiántiếpvớicôngsuấtcủacáchoạtđộngcơbản,sửdụngmôhìnhchuỗigiátrịcủaPorter(xemChương16).
SỬDỤNGKHINÀO
OVAcóthểđượcsửdụngđểtáitổchứcvàtriệttiêucáchoạtđộnggiántiếpdưthừa.Tuynhiên,trongthựctếnhàquảnlýcòndùngnóvừanhưmộtbiệnphápphòngngừavừalàbiệnphápcuốicùng.Mụctiêucủahọkhôngchỉgiớihạntrongviệcgiảmchiphí;rấtnhiềucôngtycònmuốnnângcaonhậnthứcvềcácnhucầudịchvụgiữacáckháchhàng(nộibộ).Rõràngphântíchgiátrịgiántiếpcóảnhhưởngđángkểđếnhoạtđộngcủanhữngngườiliênquan.
Cáckếtquảtàichínhngàycàngxấuđicộngvớisựthiếulinhhoạttrongtổchứclànhữngdấuhiệusớmchothấykháchhàng,mộtnhàsảnxuấtthiếtbịquânsựvàcôngnghệđiềukhiểntừxatiêntiến,đangcầnđánhgiálạicáchoạtđộnggiántiếpcủatổchức.MộtđộiOVAđượcthànhlậpđểxácđịnhcáchoạtđộnggiántiếpvàlậpmộtdanhsáchtheothứtựbanđầucáchoạtđộngvàchiphí.Tiếpđó,côngtyquyếtđịnhthựchiệnmộtdựánphântíchtổngthểgiátrịgiántiếpnhằmcơcấulạicôngtyvàgiảmđángkểsốlượngcácbộphậngiántiếp.Kếtquảlàsựchuyểnđổitừmộttổchứcchứcnăngthànhmộtcấutrúcđơnvịkinhdoanhtheođịnhhướngthịtrường:cácphòngbanđềuđemlạigiátrịchocáckháchhàngnộibộcủamình,cáchoạtđộngtrướcđâyđượcphânchiathànhbộphậnchínhyếuvàphụtrợthìnayđượcchiavềcácbộphận.Quytrìnhthayđổinàynhậnđượcsựủnghộrộngrãitrongtrongcôngty,cácbộphậnliênquanđềucảmthấyhọđangthamgiavàoviệc"táitạo”lạichínhmình.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Mộtphântíchgiátrịphụtrộibaogồmsáubướccơbản:
1.Bướcđầutiênlàtạolậpmộtnềntảngbaogồmviệcxácđịnhcôngsuấtcầnđạtđến,cáchoạtđộngcầnthiếtvàđánhgiásảnphẩmcuốicùng.
2.Bướcthứhailàlêndanhsáchsắpxếptheothứtựcáchoạtđộngvàchiphí.Bướcnàybaogồmướctínhchiphíđầuvào/cácnguồnlực,cácchiphíhoạtđộngvàphânbổcácchiphínàyvàosảnphẩm,chủyếuđượchỗtrợbằngtínhphídựatrênhoạtđộng(xemChương20-ABC).
3.Bướcbacầnđếnđánhgiácủakháchhàngvềsảnphẩmvàdịchvụ.Nhữngkhíacạnhthíchhợplà:tínhcầnthiết(cụthểlà:sựcầnthiết,sựmongmuốn,hoặctínhtiệndụng),chấtlượng,sốlượngvàchiphí.Kháchhàngsẽđượcyêucầuđưarađánhgiávềsảnphẩmhiệntạivàchỉbáocảitiếncầnthiết.Cảhaihìnhthứcphỏngvấnvàbảngcâuhỏiđềuđượcsửdụngkhilấyđánhgiácủakháchhàng.
4.Trongbướcbốn,độiOVAphảixácđịnhcáccơhộitiếtkiệmchiphídựatrênviệcxácđịnhnhữngcảitiếnkhảthi.Điềunàythúcđẩycáccôngtyđưaracácưutiênchosảnphẩmvàcáchoạtđộngcầnthiết.
5.Bướcnămlàsắpxếpưutiêndựatrênbốnyếutốđãđượcsửdụngtrongđánhgiákháchhàng:
•Tínhcầnthiết:giátrịcóđượcgiatănghaykhông?
•Chấtlượngsảnphẩmcóđápứngkhông?
•Sốlượngsảnphẩmcóđủkhông?
•Cóthểđượclàmvớichiphíhợplýhơnkhông?
Việcxácđịnhvàsắpđặtưutiêncáccơhộicũngchínhlàtrảlờicâuhỏiliệucónêncắtgiảm,thayđổi,hợpnhất,tựđộngvà/hoặcthuêlàmbênngoàimộtsốhoạtđộnghaykhông.Đâychínhlàmộtquátrìnhthựctếđượcthựchiệnbởilãnhđạocôngtykếthợpvớicácchuyêngiavànhàquảnlýcủacácphòngbangiántiếp.
6.Giốngnhưmộtdựán,bướccuốicùnglàthựchiệncácthayđổiđãđượcthảoluậnvàquyếtđịnhởnămbướctrên.
NhữngyếutốtạonênthànhcôngcủamộtdựánOVAlà:
•Mụctiêucủadoanhnghiệpđượcxácđịnhrõràng
•Côngtycócấutrúctổchứcphùhợp
•PhạmvicủaOVAđãđượcxácđịnh
•Khôngcócácdựánkhácliênquan,hoặclàmgiánđoạnOVA
•Cósựủnghộđầyđủtrongtoànthểcôngty
KẾTLUẬN
TrongkhikếtquảcủaOVAthườngđượcbiểuhiệnbằngconsốthốngkêthìtráilạiphầnlớncácdữliệuthuthậpđượclạimangtínhđịnhtính.Donhữngdữliệucầncóđôikhiđượcthuthậptừnhữngnhânviênmàchínhcôngviệccủahọcóthểlàhoạtđộngkhôngcầnthiết,sẽrấthữuíchnếusửdụngsochuẩnđểđánhgiádữliệuđượccungcấp.NhữngtrởngạitiềmtàngkháccủaOVAcònlà:
•Thiếuthôngtinvàdữliệu;
•Thiếuhỗtrợchocáckếtquảvàlậpluận;
•Thiếuhỗtrợthựchiện.
Cảcácnhàquảnlýlẫnphântíchcầnlàmchoquátrìnhthựchiệncàngdễdàngchonhữngngườithamgia(nhânviên)càngtốt.LàmchomọingườithamgiasâuđếnmứchọchorằngcáckếhoạchdohọtựvạchrasẽlàmộtđónggópquantrọngđốivớithànhcôngcủaOVA.OVAthườngđượcsửdụngkếthợpvớicôngcụtínhphídựatrênhoạtđộng(xemChương20).
THAMKHẢO
1.Davis,M.EvàFalcon,W.D(1964)ValueAnalysis,ValueEngineering:Theimplicationsformanagers(tạmdịch:Phântíchgiátrị,Xâydựnggiátrị:Sựliênhệmậtthiếttớiquảnlý),NewYork:AmericanManagementAssociation.
2.Mowen,M.MvàHanson,D.R(2006)ManagementAccounting:Thecornerstoneformanagementdecisions(tạmdịch:Kếtoánquảntrị:nềntảngcủacácquyếtđịnhquảnlý).Mason,OH:ThomsonSouth-Western.
43.SẢNXUẤTĐÁPỨNGNHANH
TỔNGQUAN
Sảnxuấtđápứngnhanh(QuickResponseManufacturing-QRM)đượcRayanSuripháttriểnnăm1998.QRMcónghĩalàđápứngcácnhucầucủakháchhàngnhanhchóngbằngcáchthiếtkếvàsảnxuấtsảnphẩmtheocácnhucầuđó.QRMtậptrungvàocắtgiảmthờigianthựchiệntấtcảcáchoạtđộngtrongmộtcôngtymàkếtquảlànângcaochấtlượng,giảmchiphívàđápứngnhanh.
SỬDỤNGKHINÀO
QRMbắtnguồntừmộtchiếnlượccótênlàcạnhtranhvềthờigian(Time-BasedCompetition-TBC)đượcGeorgeStalkvàThomasHoutđưaranăm1990.TBCvềcơbảnsửdụngtốcđộđểgiànhlợithếcạnhtranh:mộtcôngtysửdụngchiếnlượcTBCsẽchuyểnhànghóavàdịchvụtớikháchhàngnhanhchónghơncácđốithủcạnhtranh.ChiếnlượcTBCcóthểápdụngvớibấtcứhìnhthứckinhdoanhnào,kểcảngânhàng,bảohiểm,bệnhviện.QRMchínhlàviệcápdụngTBCvàocáccôngtysảnxuất.Vớiviệctậptrungvàocáccôngtysảnxuất,QRMlàmsâusắchơncácnguyêntắccủaTBCvàbổsungcáckhíacạnhmới.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
QRMlàmộtchiếnlượcmangtínhthựctế,baogồmcáckháiniệmvềgiảmthiểuthờigian,cácnguyêntắcquảnlýcụthể,cácphươngphápsảnxuất,cáccôngcụvàkỹthuậtphântíchvàmộtphươngphápmangtínhhệthốngnhằmđạtđượcsựcắtgiảmthờigiankỳvọng.Nódựatrênquanđiểmrằngcảcôngnhânlẫnngườiquảnlýcầnhiểumộtvàiđộnglựccơbảncủahệthốngsảnxuất.Đặcbiệtlàhọcầnhiểuviệclênkếhoạchvềcôngsuất,sửdụngnguồnlựcvàcácchínhsách“chialôsảnphẩm”tươngtácvớinhaurasaovàcóảnhhưởngthếnàođếnthờigiansảnxuất.
CáccôngtycầnápdụngcácchínhsáchQRMtạitấtcảcácbộphận.Nóliênquantớiviệcsuytínhlạixemcôngtysẽhoạtđộngnhưthếnàotrongtừngbộphận,chứkhôngchỉởnhữngkhâumấuchốtnhưsảnxuấthayquảnlýcungứng,màcảnhữngkhâunhưvậnchuyển,muathiếtbị,tuyểnnhâncông,kếtoán,đánhgiáhiệuquả.Tấtcảcácchínhsáchnàycầnđượcđồngbộhóavớitậptrungvàosảnxuấtphảnứngnhanh.Hơnnữa,chươngtrìnhQRMcầnđượcthựchiệncảởkhuvựcsảnxuấtlẫnvănphòng.Chúngtôinhậnrarằngchínhhoạtđộngcủakhốivănphòngđónggópđángkểvàotổngthờigianlàmrasảnphẩm,vìvậymàđâythườngđượccoilànơicónhiềucơhộicắtgiảmthờigiansảnxuất.
KẾTLUẬN
Sựkhácnhaugiữasảnxuấtđápứngnhanhvàsảnxuấttinhgọn(xemChương37)làởchỗmụctiêucủasảnxuấttinhgọnlàcắtgiảmnhữnglãngphíkhôngmanglạigiátrịgiatăng(tạorabởicáckếhoạchnângcấpliêntục),ngượclại,sảnxuấtđápứngnhanhtậptrungliêntụcvàocắtgiảmthờigiansảnxuấtthôngquanângcaochấtlượng,tăngcườngtínhhợplýcủacác
quytrìnhvàgiảmlãngphí.Khôngthểthựchiệnviệccắtgiảmthờigiansảnxuấtnhưkiểumộtdựánchiếnlược.QRMphảilàmộtchiếnlượccủatổchứcdoquảnlýcấpcaodẫndắt.Đểcóđượctácđộngcầnthiếtlênthờigiansảnxuất,cáccôngtycầnthayđổicáchthứchoạtđộngtruyềnthốngvàcơcấulạitổchứccủamình.Nhữngthayđổinàykhôngthểthựchiệnnếukhôngcósựđồngthuậncủalãnhđạocấpcao.Vìvậy,bướcđầutiêntrongmộtchươngtrìnhQRMphảilàhướngdẫnnhữngnhàquảnlýcấptrênvềchiếnlượcnàyvàkhiếnhọthamgiavàolộtrìnhthựchiện.
VấnđềmấuchốtkhitiếpcậnQRMlàphảigiảmthờigiansảnxuất.Mộtsốcácphươngphápquảnlýsảnxuấtphổbiếnlàtậphợpcủanhữngýtưởngkhôngthốngnhất;cảnhàquảnlýlẫnngườilaođộngđềuphảinhớmộtdanhsáchcácnguyêntắcnhưnguyêntắc5StrongphươngphápcủaKaizen(xemChương54).Ngượclại,toànbộcácnguyêntắccủachiếnlượcQRMđềuxuấtpháttừmộtnguyêntắccơbản,bởivậynóđủmạnhđểlanratoànbộcôngty,từxưởngsảnxuấttớikhốivănphòng,từkhâunhậnđặthàngchođếnkếtoán,từmuanguyênliệuchođếnbánsảnphẩm.Phươngphápnàydễđượcngườiquảnlýchấpnhậnhơnlàtậphợpnhữngkháiniệmriênglẻbởinóchophéphọgửithôngđiệpnhấtquántớitoànbộcôngty.
THAMKHẢO
1.Stalk,G.JrvàHout,T.M(1990)CompetingAgainstTime:Howtime-basedcompetitionisreshapingglobalmarkets(tạmdịch:Cạnhtranhvớithờigian;cạnhtranhdựatrênthờigianđangthayđổithịtrườngthếgiớinhưthếnào).Boston,MA:BusinessHarvard.
2.Suri,R.(1998)QuickResponseManufacturing(tạmdịch:Sảnxuấtđápứngnhanh).NewYorkProductivity.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
44.QUYTẮCTHỨNĂMCỦASENGE
TỔNGQUAN
NguyênlýthứnămlàmôhìnhđượcSengepháttriểnnăm1990.Nómôtảnămnguyênlýcầnthiếtđểtạoramộttổchứchọctập:làmchủbảnthân,tâmthức,tầmnhìnđượcchiasẻ,họctậptheonhómvàtưduycóhệthống.Trongsốđó,tưduyhệthốngkếthợpđượccảnămnguyênlývớinhau.Một“quyluật”làtậphợpnhữngnguyêntắcvàhoạtđộngthựctếchúngtanghiêncứu,thựchànhvàápdụngvàođờisống.Nămquyluậtnêutrêncầnđượcxemxéttrênbacấpđộkhácbiệt:
1.Thựctiễn:Nhữnggìbạnlàm.
2.Quyluật:Hướngdẫncácquanniệmvàhiểubiếtbêntrong.
3.Bảnchất:Trạngtháitồntạivớikhảnănglàmchủcaocácquytắc.
Mỗinguyênlýđềuđưaranhữngphươngdiệnsốngcònmàmộttổchứccầnhọchỏi.
SỬDỤNGKHINÀO
Nguyênlýthứnămlàmộtmôhìnhđượcsửdụngđểtạoramộttổchứchọctập.Đólàmộttổchứcmàtrongđómọingườikhôngngừngpháttriểnnănglựccủamìnhđểđạtđượckếtquảthựcsựmongmuốn,nơicáchnghĩmớivàcởimởđượcnuôidưỡng,nơinhữngmongmuốncủatậpthểđượctựdopháttriểnvàmọingườikhôngngừnghọchỏilẫnnhau.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Nămnguyêntắccầnthiếtđểtạoramộttổchứchọctậplà:
1.Tưduyhệthống.Tưduyhệthốnglàmấuchốtcủamộttổchứchọctập.Nguyênlýnàytậphợptoànbộcácnguyênlýcònlạivàomộttổchứchọctậpvàgắnkếttấtcảcácnguyênlýkhácvàomộtthểthốngnhấtvềcảlýthuyếtvàthựctiễn.
2.Làmchủbảnthân.Mộttổchứcchỉcóthểhọchỏithôngquasựhọchỏicủacáccánhân.Cánhânhọchỏikhôngđảmbảochomộttổchứchọchỏi.Tuynhiênsẽkhôngcótổchứchọchỏinếukhôngcócánhânhọchỏi.Làmchủbảnthânlàkhôngngừngxácđịnhvàlàmsâusắcthêmtầmnhìncủacánhân,tậptrungnănglực,nângcaolòngkiêntrìvànhìnnhậnthựctếmộtcáchkháchquan.
3.Tiềmthức.Lànhữnghìnhảnh,quanniệmvàtổngkếtđãănsâuvàotríóc,cótácđộngtớiviệcconngườitahiểuthếgiớirasaovàhànhđộngnhưthếnào.Nguyênlýnàybắtđầuvớisựnhìnnhậntừbêntrong,tìmhiểuxemhìnhảnhvềthếgiớitrongmỗiconngườinhưthếnàovàđưachúngraxemxétkỹcàng.Nócònlàkhảnăngthựchiệnnhữngđốithoạimangtínhhọchỏinhằmcânbằnggiữakỹnăngchấtvấnvàkỹnăngthuyếtphục,nơingườitacókhảnăngdiễnđạtsuynghĩhiệuquảvàbiếtlắngnghecởimởtranhluậncủangườikhác.
4.Xâydựngtầmnhìnchung.Sengechorằngkhảnăngxâydựngvàchiasẻtươnglairấtquantrọngvớingườilãnhđạotrongviệckhuyếnkhíchcấpdướicủamìnhhọchỏi.Cóđượctầmnhìnnhưvậysẽlàsứcmạnhkhuyếnkhíchnhữngthửnghiệmvàsángtạomới.Điềunàycũngđồngthờităngcườngýthứcvềsựgắnbólâudài,điềucơbảntrong“nguyênlýthứnăm”này.
5.Họctậptheonhóm.Đượcxemlà“quátrìnhphốihợpvàpháttriểnkhảnăngcủamộtnhómđểtạorakếtquảmàtừngthànhviêntrongđóthựcsựmongmuốn(Senge1990:236).Nóđượcxâydựngdựatrênsựlàmchủbảnthânvàchiasẻtầmnhìncủacáccánhân.Tuynhiên,nhữngyếutốnàychưađủ.Cáccánhâncầnbiếtcáchcùngnhauhànhđộng.Sengechorằngcảnhómcùnghọchỏisẽkhôngchỉmanglạikếtquảtốtchotoànbộtổchứcđómàtừngthànhviêncũnghọchỏinhanhhơnkhihọlàmviệcriêngrẽ.
KẾTLUẬN
SengeviếtcuốnThefifthDiscipline(Nguyênlýthứnăm)dànhchocácnhàquảnlývàlãnhđạonhằmxácđịnhnhữngđộngtháivàcáchthứcthựchiệnchúngnhằmbiếnmộttổchứcthành“tổchứchọchỏi”,trongđóSengeđặcbiệtchúýtớitínhđặcthùvàtínhcởimở.
CâuhỏiđặtralàliệutầmnhìncủaSengevềtổchứchọctậpvànhữngnguyênlýtươngứngcóđónggópvàoviệctạoranhữnghànhxửmangtínhhiểubiếtvàcónguyêntắchơntronghoạtđộngcủacáctổchứckhông.MặcdùcònmộtsốvấnđềtrongcáckháiniệmcủaSenge,nóvẫnkhiếnconngườithànhcônghơn.Việcnhấnmạnhxâydựngtầmnhìnchung,làmviệctheonhóm,làmchủbảnthânvàpháttriểnnhữngmôhìnhtiềmthứcchitiếthơn.CáchSengexâydựngkháiniệmvềđốithoạithôngquanhữngkháiniệmnàycóthểtạoramộtmôitrườnglàmviệcthoảimáivàsángtạohơn.Cáchsửdụngtưduyhệthốngđểkếthợpnhữngkhíacạnhkhácnhaucủanămnguyênlýcũngchochúngtanhữnghiểubiếtmangtínhlýluậnhơnvề
hoạtđộngcủatổchức.
THAMKHẢO
1.Flood,R.L.(1998)FifthDiscipline:reviewanddiscussion(Nguyênlýthứnăm:tìmhiểuvàtranhluận)SystemicPracticeandActionResearch,11(3):259-73.
2.Senge,P.M(1990)TheFifthDiscipline:Theartandpracticeofthelearningorganisation(Nguyênlýthứnăm:Lýthuyếtvàthựctiễncủatổchứchọctập).NewYork:Currency.
3.Senge,P.M(1990)TheDanceofChange:thechallengesofsustainingmomentuminlearningorganizations(tạmdịch:Vũđiệucủasựthayđổi:Tháchthứctrongduytrìđộnglựccủacáctổchứchọctập).NewYork:Currency/Doubleday.
45.SÁUSIGMA
TỔNGQUAN
KháiniệmsáuSigmabắtnguồntừmộtthuậtngữthốngkê.Sigmalàkýhiệutoánhọccủađộlệchchuẩn.SáuSigmalàphươngphápđosốlượngtốiđanhữngsaisótchophéptrongmộthệthống.ỞmứcđộcủasáuSigma,99,999998%cácsảnphẩmphảicóchấtlượngtốttứclàphảirơivàocácgiớihạndungsaichophép.Điềunàycónghĩatrongmộttriệusảnphẩmchỉcókhôngquá3,4lỗi.Mứcđộnàycóthểđạtđượcthôngquagiảmthayđổitrongquátrìnhsảnxuấtvàkiểmsoátchúng.Đểđạtđượcyêucầunày,cácquytrìnhsảnxuấtcầnđượccảitiến.Tuynhiên,cảitiếnquytrìnhvàchấtlượngkhôngphảilàmụctiêucuốicùngmàcảithiệntàichínhmớilàmụctiêucầnđạttới.
SáuSigmaxuấthiệnđầutiêntạiMotorola.ĐểđươngđầuvớisựcạnhtranhmạnhmẽcủaNhậtBản,năm1987,Motorolabắtđầutậptrungvàocảitiếnchấtlượng.Cáckỹsưởđâyđãquyếtđịnhrằngcáchtínhtỷlệsaisóttrênmộtnghìnsảnphẩmnhưhọđangsửdụngkhôngcònhợplýnữa.Vìvậy,họđưaraphươngpháptínhtrênmộttriệusảnphẩm.AlliedSignalvàGeneralElectricđãhoànthiệnphươngphápnày.Nhữngdoanhnghiệpnhậnralợiíchlớnlaobằngviệctiếtkiệmhàngtỷđôlaquaviệctăngđộthỏamãncủa
kháchhàng.Ngàynay,cácdựánsáuSigmakhôngchỉđượcsửdụngtronglĩnhvựcsảnxuấtmàcảtronglĩnhvựcdịchvụ.
MôhìnhsáuSigmachothấyviệctậptrungvàogiảmbiếnthiênsẽgiảiquyếtđượccácvấnđềquytrìnhvàkinhdoanh.Bằngviệcsửdụngmộtbộcôngcụthốngkêđểnắmđượcsựthayđổicủamộtquytrình,nhàquảnlýcóthểbắtđầutiênlượngkếtquảmongmuốncủaquytrình.Nếukếtquảkhôngđápứngđượcnhữngcôngcụthốngkêkháccóthểđượcsửdụngđểhiểurõhơnnhữngyếutốảnhhưởngđếnquytrình.
SỬDỤNGKHINÀO
SáuSigmađượcdùngđểcảitiếnhiệuquảhoạtđộngcủamộtcôngtythôngquaviệcxácđịnhvàgiảiquyếtnhữngsaisótvàthiếuhụtcủanó.DựánsáuSigmagiúpđạtđượccáckếtquảtàichínhtốthơnquanângcaochấtlượngvàsựổnđịnhtrongquytrìnhsảnxuất.MỗidựánsáuSigmađềutậptrungvàocảithiệntàichínhvàtiếtkiệmchiphí.LýthuyếtsáuSigmachorằngquảnlýcấpcaokhôngnênchophépthựchiệnmộtdựánkhôngđạtđượcmụctiêutiếtkiệmchiphíởmứcítnhấtlà175.000đô-la.
SáuSigmalàphươngphápđượcápdụngtừtrênxuống,theođócácnhàquảnlýtraođổivềmụctiêucủatừngdựánvàkiểmsoátchúng.Nhânviêntiếnhànhcácdựántheomộtphươngthứccócơcấuchặtchẽ...Họđóngmộttrongsốcácvaitròsau:
•Lãnhđạođứngđầu:GiámđốcđiềuhànhhoặcnhữngthànhviênthuộcnhómcácnhàquảnlýchủchốtcóhiểubiếtrõràngvềcácdựánsáuSigma.
•Chuyêngiacaocấp:Cácnhàtưvấnnộibộ,đóngvaitròđàotạocácchuyêngiachínhvàhỗtrợcácdựánsáuSigma.
•Chuyêngiachính:Nhữngngườiđứngđầudựán,thựchiệnviệcquảnlýtoànbộdựán.
•Chuyêngia:Nhữngngườilãnhđạoquảnlýmộtphầncủadựán,họchínhlànhữngngườithựchiện.
•Thànhviêndựán:Mỗichuyêngiacómộtnhómthànhviên.NhữngnhânviênnàyđượcđàotạocáckỹnăngcủasáuSigma.
CấutrúccủamộtdựánsáuSigmalàriêngbiệtđốivớitừngtổchức.Tuynhiên,nhữngyêucầuchungđểđảmbảoviệcthựchiệnthànhcôngdựánđượcxácđịnhnhưsau:
•Hiểubiếtđúngcáccôngcụvàkỹthuậtthốngkê;
•Dànhđủnguồnlựcchogiaiđoạnxáclậpdựán;
•Dànhđủnguồnlựcchogiaiđoạnthựchiện;
•Quảnlýhiệuquảvàcamkếtrõràng;
•Tiếnhànhnhữngthayđổivềvănhóatrướckhithựchiện;
•Lênkếhoạchthôngtinhiệuquả;
•Đàotạođầyđủcácnhómcảitiến;
•Cócácchuyêngiachínhcókhảnănghỗtrợthựchiện.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
MôhìnhsáuSigmagồmnămbước:xácđịnh(Define),đolường(Measure),phântích(Analyse),cảitiến(Improve)vàkiểmsoát(Control),thườngđượcgọilàDMAIC.
1.Xácđịnh–trướctiên,cầnlựachọncácquytrìnhcầnphảicảitiếnvàcác
mụctiêucầncảithiện(SMART).
2.Đolường–saubướcxácđịnh,cácdữliệucầnđượcthuthậpnhằmđánhgiáhiệuquảcủaquytrìnhhiệntạiđểsosánhvớitươnglai.
3.Phântích–bướcnàyxácđịnhsựkhácbiệtgiữatìnhtrạnghiệnthờivàtìnhtrạngmongmuốn.
4.Cảitiến–Quytrìnhđượctốiưuhóadựatrêncácphântíchtrên.
5.Kiểmsoát–Nhữngquytrìnhmớiđãđượccảitiếncầnđượckiểmsoátvàđưavàochínhthức.
KẾTLUẬN
MôhìnhsáuSigmabaogồmcảkỹnăngcứngvàmềm.Nhữngkỹnăngcứnggồmcáchtiếpcậncócấutrúcvàtheohướngnhằmgiảiquyếtvấnđề,cáccôngcụkiểmsoátquytrìnhthốngkê(ápdụngkhisửdụngphươngphápDMAIC)vàcáckỹnăngquảnlýdựán.Nhữngkỹnăngmềmbaogồmquảnlýconngười,thúcđẩysựsángtạovànângcaotrìnhđộ.
PhươngphápsochuẩnđượcsửdụngtrongcácdựánsáuSigma.Cácđặctínhquantrọngcủasảnphẩm,kháchhàng,quytrìnhnộitạivàhệthốngsảnxuấtđượcsosánhvớicácsảnphẩmvàquytrìnhcủađốithủcạnhtranh.Điềunàyrấthữuíchđốivớiquảnlýthiênvềtàichính,bởisosánhởcấpđộquytrìnhsẽkhiếnviệcsửdụngcáckỹnăngsáuSigmakhảthihơn.
TrongcácdựánsáuSigma,điềuquantrọnglàcầncótầmnhìnvànhiệthuyết.Nhưngyêucầuchothànhcôngcủadựánlàcầncóhạtầngrõràngtrongđàotạo,hỗtrợvàphốihợpdựán.
THAMKHẢO
BreyfogleIII,F.W(2003)ImplementingSixSigma:Smartersolutionsusingstatisticalmethods(tạmdịch:ThựchiệnsáuSigma:Giảiphápthôngminhhơnkhisửdụngcácphươngphápthốngkê).Hoboken,NJ:JohnWiley&Sons.
46.MÔHÌNHƯUVIỆTEFQM
TỔNGQUAN
MôhìnhưuviệtcủaLiênđoànquảnlýchấtlượngchâuÂu(EFQM)giúpthiếtlậpmộtcơcấutổchứcthíchhợpvàmộthệthốngquảnlýtươngứngvớicơcấuđóđểxâydựngmộttổchứcưuviệt.MôhìnhưuviệtcủaEFQMđượcdựatrêngiảthuyếtrằngcáckếtquảhoànhảovềhiệusuất,kháchhàng,conngườivàxãhộiđạtđượcthôngquasựhợptác,cácnguồnlựcvàcácquytrình.Đâylàkếtquảmangtínhđịnhhướngvàtậptrungmạnhmẽvàokháchhàng.
Môhìnhgiảithíchnhữnglỗhổngvềhiệusuấtvàxácđịnhphươnghướngcảithiện.Đólàmôhìnhkhôngtheoquytắc,đượccủngcốbởicácyếutốđượcgọilà“yếutốnềntảng”là:
•Khảnănglãnhđạovàkiêntrìtheođuổimụcđích;
•Quảnlýbằngquytrìnhvàthựctế;
•Sựpháttriểnvàtiếnbộcủanhânviên;
•Sựhọchỏi,sángtânvàtiếnbộkhôngngừng;
•Pháttriểnhợptác;
•Tráchnhiệmchung.
SỬDỤNGKHINÀO
MôhìnhưuviệtEFQMlàmôhìnhchungđểđánhgiávàthiếtkếcơcấucôngtytheonhữngkinhnghiệmtốtnhất.Điềunàyđượcdựatrênnhữngyếutốvềvănhóavàcấutrúckhácnhauvớiýđịnhpháttriểnmộttổchứcưuviệt.Môhìnhnàycóthểđượcsửdụngbởicácnhàquảnlýcủabấtkỳtổchứcnàomuốnthựchiệnchiếnlược,táithiếtkếvàpháttriểnquytrìnhcùngcơcấutổchức.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Môhìnhphânbiệtnămkhuvựctổchức(nhữngngườicókhảnăng)vàbốnkhuvựcthựchiện(kếtquả).Khuvựctổchứclànhữngnhântốchínhđểquảnlýhiệuquảmộttổchức:khảnănglãnhđạo,chínhsáchvàchiếnlược,conngười,sựhợptácvàcácnguồnlực,vàcácquytrình.Kếtquảchínhcủaviệcthựchiệnkhôngchỉphảnánhtổchứcđóđanghoạtđộngtốtnhưthếnàomàcònlàthướcđosứckhỏecủacôngtytừnhữnggócnhìnkhácnhau:kếtquảtừkháchhàng,kếtquảtừconngười,kếtquảtừxãhộivàkếtquảthựchiệnchủyếu.
Khảnănglãnhđạo–yêucầunhàquảnlýphải:
•Pháttriểnnhiệmvụ,tầmnhìnvàgiátrị;
•Làhìnhmẫuchovănhóaưuviệt;
•Đíchthânquantâmđếnsựpháttriển,thựchiệnvàcảithiệnhệthốngquảnlýcủacôngty;
•Quantâmđếnkháchhàng,đốitácvànhữngđạidiệnxãhội;
•Khuyếnkhích,hỗtrợvàthừanhậnconngườitrongtổchức.
Chínhsáchvàchiếnlược–nhữngtiêuchuẩnsauđượcsửdụngnhưcơsởnềntảngđểxácđịnhtínhưuviệt:
•Nhucầuvàmongđợihiệntạivàtươnglaicủacáccổđông;
•Thôngtinchoviệcđolườnghiệusuất,nghiêncứu,họchỏivànhữnghoạtđộngmangtínhsángtạo;
•Sựpháttriển,xemxétvàcậpnhậtliêntục;
•Triểnkhaithựchiệnthôngquamộtmôhìnhnhữngquytrìnhchủđạo;
•Truyềnthôngvàthựchiện.
Conngười–đóngvaitròchính.TheonhưEFQM:
•Nguồnnhânlựccầnđượchoạchđịnh,quảnlývàcảithiệncẩntrọng;
•Tàinăngvàkiếnthứccủaconngườinênđượcnhậndiện,pháttriểnvàduytrì;
•Conngườiphảidồnhếttâmtrílàmviệcvàcầnđượctraoquyềnlực;
•Cầncónhữngcuộcđốithoạigiữanhữngngườiởcáccấpbậckhácnhautrongtổchức;
•Conngườicầnđượckhenthưởng,côngnhậnvàquantâm.
Sựhợptácvànguồnlực–tínhưuviệtyêucầusựquảnlývề:
•Hợptáctừbênngoài;
•Tàichính;
•Cáctòanhà,thiếtbị,nguyênliệu;
•Côngnghệ;
•Thôngtinvàkiếnthức.
Quytrình–nhữngquytrìnhưuviệt:
•Đượcthiếtkếvàquảnlýcóhệthống;
•Đượccảithiệncótínhchấtđổimớiđểđápứngnhucầukháchhàngvàgiatănggiátrị;
•Tạoranhữngsảnphẩmcũngnhưdịchvụđượcthiếtkếvàpháttriểntốtnhấtcóthểđápứngđượcnhucầuvàmongđợicủakháchhàng;
•Sảnxuất,phânphốivàphụcvụsảnphẩmvàdịchvụ;
•Lànhữngquytrìnhquảnlývàcủngcốmốiquanhệvớikháchhàng.
TrongEFQM,kếtquảtừkháchhàng,kếtquảtừconngườivàkếtquảtừxãhộiđượcđolườngtrongcácphạmvinhậnthứcvàchỉbáohiệuquả.
Nhữngkếtquảmàtổchứcđangđạtđượcliênquanđếnhiệusuấttheokếhoạchđượcgọichunglàkếtquảhiệusuấtchủđạobaogồmhiệuquảđầuravàchỉbáohiệuquảchủchốt.
Đườngdâyphảnhồitừkhuvựcthựchiệntạoranhữngmụctiêutrongkhuvựctổchứclàcầnthiếtđểthiếtlậphiệuquảhọctậpcótổchức.Chỉbáohiệuquảhiệncóđượcpháttriểnđểđolườngkếtquảcủanhữngcảithiện.
KẾTLUẬN
MôhìnhưuviệtcủaEFQMlàmộtcôngcụđượccôngnhậnđểcảithiệnhiệuquảvàtrìnhđộnghiệpvụcủachukỳkiểmsoátvàhoạchđịnhcủacôngty.MôhìnhEFQMcũngđượcpháttriểnbởinhữngnhàquảnlýhàngđầucáccôngtyởchâuÂunhưRenault,PhilipsvàCibaGeigy.Môhìnhnàycungcấpnhữngyếutốthenchốtchoviệcphântích,đánhgiá,cơcấu,cảithiệnvà
quảnlýhiệuquảmộttổchức.TrangwebcủaEFQM(www.efqm.org)lànguồnthôngtinquýgiáchoviệcsửdụngmôhìnhEFQMưuviệtvàoviệctựđánhgiácũngnhưcungcấpmôhìnhthamkhảo.
MôhìnhEFQMưuviệtthườngđượcmiêutảnhưmộtmôhìnhhỗtrợchoviệcraquyếtđịnhchiếnlược.Tuynhiên,đókhôngphảilàmộtmôhìnhtheoquytắcđượcthiếtkếđểtrợgiúpcácphântíchquảnlý.
THAMKHẢO
1.TheEFQMExcellenceModelforself-appraisal(1992)(tạmdịch:MôhìnhưuviệtEFQMđểtựđánhgiá)EFQM:Brussels,Belgium
2.Oakland,J.(2000)TotalQualityManagement:Textwithcases(tạmdịch:Quảnlýchấtlượngtuyệtđối:Lýthuyếtvớicáctìnhhuống),2ndedition.Oxford.ButterworthHeinemann.
47.LÝTHUYẾTCÁCĐIỂMHẠNCHẾ
TỔNGQUAN
Bảnchấtcủalýthuyếtcácđiểmhạnchế(TheoryofConstrainst–TOC)làởchỗcôngsuấtcủabấtcứdâychuyềnsảnxuấtnàocũngbịquyếtđịnhbởimắtxíchyếunhấttrongdâychuyềnđó.Mỗihệthốngđềucónhữngđiểmhạnchếngăncảncáccôngtyhoànthànhmụctiêusaucùngcủamình:Lợinhuận.Lýthuyếtcácđiểmhạnchếchorằngbằngviệcxóabỏhạnchếlớnnhất(điểmhạnchế),côngsuấtcủatoànbộhệthốngsẽđượctănglên.Vàbằngviệcxóabỏđiểmhạnchếmớitạoratừhoạtđộngtrướcđó,sảnlượngcóthểtăngthêmnữa.TOCtìmkiếmđiểmhạnchếtronghệthốngvàloạitrừnó.Điềunàyđạtđượcbởimỗidâychuyềnsảnxuấtkhôngthểchạynhanhhơnkhâuchậmnhấttrongđó.Nếucó,hàngtồnkhosẽchấtđống.Nósửdụngnguyênlýcáitrống–vậtđệm–sợidâyđểkiểmsoátnhịpđộcủadâychuyềnsảnxuất.Điểmhạnchếđóngvaitrònhưcáitrống(quyếtđịnhnhịpđộ),vớicácphươngthứccủasợidâycáccôngđoạnthôđượchoạchđịnhthếnào,cònvậtđệmsẽlàmchođiểmhạnchếhoạtđộngtrơntru.
TrongcuốnTheGoal(tạmdịch:Mụctiêu),GoldrattvàCox(1984)đãmôtả
nguyênlýnàybằnghìnhảnhmộtđoànhướngđạosinh,họkhôngthểđiđềuvớitốcđộnhanhhơnngườiđichậmnhất(điểmhạnchế).Nếuhọcốlàmvậy,hànglốisẽkéodàibởimọingườiđềuvượtlêntrước(giốngnhưlưukho).Đoànngườicóthểđiđềuliềnnhauhơnnếuhọđivớitốcđộcủangườiđichậmnhất.Cảđoànsẽđinhanhhơnnếungườichậmnhấtđócóthểđinhanhhơn.
Hình47.1Môtảlýthuyếtđiểmhạnchế
SỬDỤNGKHINÀO
TOCđượcsửdụngđểtốiđahóacôngsuấtcủamộtdâychuyềnsảnxuất.Mụctiêucuốicùnglàtạoralợinhuận.GoldrattvàCoxtậptrungvàonhữngchỉbáokhácnhauvềsảnxuấtvàtàichínhđểđạtđượcmụctiêunày:
•Côngsuất(nguyênliệuđầuvào)–sựkhácbiệtgiữadòngtiềnvàovàdòngtiềnra.
•Tồnkho–tấtcảcáccôngcụtàichínhđượcđầutưvàohệthốngđểcóđượctàisản.
•Chiphíhoạtđộng–tấtcảcácchiphícầnđểbiếnhàngtồnkhothànhsảnphẩmchongườitiêudùng(vídụ:chiphílaođộng,nguyênliệuthô,khấuhao).
GoldrattvàCoxchorằngđểtạoranhiềulợinhuậnnhấtcóthể,côngsuấtcủahệthốngcầnđượctốiđahóa.Sựtậptrungvàohoạtđộngsảnxuấtsẽgópphầncảithiệnthờigianvànhịpđộcôngviệcchứkhôngchỉcắtgiảmchiphí.Nếuđượcápdụngđúng,TOCcóthểgiúptránhđượcnhữnglỗithườnggặpgâyrabởichínhtưduyhiệuquả:thayvìtốiđahóacôngsuấtcủanhữngmáymócđắttiềnnhấttrongdâychuyềnđểgiảmgiátốiđasảnphẩm,sẽhiệuquảhơnnếutăngcườngcôngsuấtcủanhữngmáymóccũđãhếtkhấuhao(điểmhạnchế).
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
TOCtậptrungvàocảitiếndâychuyền.Mộtdâychuyềnđượcđịnhnghĩalàmộtchuỗinhữngquytrìnhphụthuộclẫnnhau.Mốiliênhệtrongmộthệthốnglàmộtchuỗicácmắtxíchcùnghoạtđộnghướngđếnmụctiêucuốicùng.Điểmhạnchếchínhlàmắtxíchyếu.Hoạtđộngcủacảchuỗibịgiớihạnbởihiệuquảcủamắtxíchyếunhất.Trongcácquytrìnhsảnxuất,TOCtậptrungvàomắtxíchlàmchậmhiệusuấtcủacảquytrình.
Cónămbướctronglýthuyếtcácđiểmhạnchế:
1.Xácđịnhcácđiểmhạnchếtronghệthống(xácđịnhđiểmhạnchế).
Cácđiểmhạnchếđượcxácđịnhbằngcácphươngphápkhácnhau.Sốlượngcôngviệcđangnằmchờtrongmộtquytrìnhhoạtđộngchínhlàchỉbáovềđiểmhạnchế.Mộtvídụkháclàkhisảnphẩmđượcsảnxuấttheolô.
2.Xácđịnhc,ách(các)điểmhạnchếcóthểmắcphải(Khắcphụcđiểmhạnchế).
Khiđiểmhạnchếđãđượcxácđịnh,quytrìnhsẽđượccảitiếnhoặchỗtrợnhằmđạtđượccôngsuấttốiưumàkhôngcầnsửachữahaynângcấpđángkểnào.Nóicáchkhác,điểmhạnchếđượckhaitháctốiđa.
3.Gắnkếttấtcảcácvấnđềphụthuộcvàoquyếtđịnhthựchiệnởbước2(ràngbuộccácquytrìnhkhácvàođiểmhạnchế).
Khiquytrìnhmangđiểmhạnchếhoạtđộngvớicôngsuấttốiđa,tốcđộcủacácquytrìnhphụthuộckhácsẽđượccảithiệntheotốcđộhoặccôngsuấtcủađiểmhạnchế.Cầnhysinhhiệuquảcủamộtsốquytrìnhriêngbiệtcholợiíchcủacảhệthống.Trongchuỗigiátrị,nhữngquytrìnhphụthuộcthườngnằmtrướcđiểmhạnchế.Nhữngquytrìnhnằmsauđiểmhạnchếthườngkhôngliênquannhiềulắm–cóthểđãhoạtđộngdướinăngsuấtcủacảhệthốngdophảichờđợicáccôngviệctạiquytrìnhcóđiểmhạnchế.
4.Tăngcườnghoặcphávỡ(các)điểmhạnchếtronghệthống(tăngnăngsuấtcủacácđiểmhạnchế).
Nếucôngsuấtcủatoànhệthốngvẫnchưađạtyêucầu,cầncónhữngcảitiếnhơnnữa.Côngtycóthểápdụngnhữngthayđổiđángkểvớiđiểmhạnchế.Thayđổicóthểcóliênquanđếntăngcườngvốn,táicơcấuhoặcđầutưlớnvềthờigianhaytiềnbạc.Bướcnàyđượcgọilànângcấpđiểmhạnchếhoặc
thựchiệnbấtkỳhànhđộngcầnthiếtnàođểxóabỏhạnchếđó.
5.Ngaykhiđiểmhạnchếđãđượckhắcphục,quaytrởlạibước1(lặplạiquytrình).
Khôngđượcđểsựtrìtrệtạorađiểmhạnchếmớitronghệthống.Ngaykhiđiểmhạnchếđầutiênbịloạibỏ,nhữngphầnkháctronghệthốnghoặcchuỗiquytrìnhlạisẽtrởthànhđiểmhạnchếmới.Đóchínhlàlúclặplạiquytrìnhcảitiến.Hoạtđộngcủatoànbộhệthốngđượcđánhgiálạibằngviệctìmkiếmđiểmhạnchếmới,khắcphục,gắnkếtcácquytrìnhphụthuộcvàmởrộngcôngsuất.Bằngviệctậptrungvàocácđiểmhạnchế,phươngphápnàytạorahiệuquảtíchcựcđốivớithờigiansảnxuấthoặcphụcvụcủamộthệthống.Cắtgiảmlãngphíbằngcáchtăngđầuvàovàrútngắnthờigian.Khiđiểmhạnchếđượckhắcphục,dungsaigiảmvàchấtlượngtăng.Tậptrungvàođiểmhạnchếkhôngđòihỏihiểubiếtchitiếtvềphântíchdữliệu,hoặcnhiềungườihiểuđượccácyếutốtronghệthốngmàchỉcầnmộtsốítngườicóđủquyềnlựcđểthayđổihiểunhữngyếutốđó.Nỗlựccóthểđượctậptrungvớisựthamgiatốithiểunhânlựctrongcôngty.
Khithựchiệnnhữngbướctrêncầnlưuýrằngcóhailoạiđiểmhạnchế:
•Hạnchếnộibộ:nhữnghạnchếtronggiớihạncủahệthốngvàtổchức,ngăncảnnóđạtmụcđích.Vídụ:khôngđủcôngsuấthoặcnhữnghạnchếvềquảnlývàhànhvi.
•Hạnchếtừbênngoài:nhữnghạnchếnằmngoàigiớihạncủahệthốngngăncảnnóđạtmụcđích.Vídụ:giảmcầu,dưthừasảnphẩmvàcạnhtranh.
Goldrattthườngxuyênsửdụngphươngphápcâythựctế(CurrentRealityTree-CRT)vớihiệuứngkhôngmongđợi(UndesiredEffect-UDE)đểtìmrađiểmhạnchếvàhướnggiảiquyếttốiưu.NhữngkỹthuậtnàyđượctrìnhbàytrongcuốnsáchNotLucky(tạmdịch:Khôngphảivậnmay)củaGoldratt.Tươngtựnhưcácphươngphápđượcsửdụngtrongphântíchcănnguyên(xemChương57).
KẾTLUẬN
Tìmkiếmvàxácđịnhcácđiểmhạnchếlàmộttrongnhữngyếutốquyếtđịnhtronglýthuyếtcácđiểmhạnchế.Bằngcáchnày,hàngtồnkho,saisótvàngưngtrệsảnxuấtđượcphântích.Tuynhiên,khôngnênchỉxemxétkhíacạnhlogicvàkỹthuậtcủacácđiểmhạnchế.Nhữngyếutốtổchứcvàthôngtincũngkháquantrọng.
PhươngphápTOChoạtđộngdựatrênmộtvàigiảthuyếtsau:
•Trongsảnxuấttinhgọn(xemChương37),giátrịcủacáccôngtychínhlàtốcđộmàsảnphẩmvàdịchvụchạytrênhệthống.Tốcđộvàsảnlượngchínhlàyếutốquyếtđịnhthànhcông.
•Nhữngquytrìnhhiệnthờiđềucầnthiếtđểsảnxuấtsảnphẩmmongmuốn.
•Thiếtkếcủacácsảnphẩmvàdịchvụổnđịnh
Nhữngngườicôngnhântrựctiếplàmgiatănggiátrịkhôngcầnphảihiểusâuphươngphápcảitiếnnày.Nhữngđềnghịhọđưarakhôngphảilàyếutốsốngcònđểthựchiệnthànhcônglýthuyếtđiểmhạnchế.Nhữngcôngtycócơcấutổchứckiểutậpquyềnvàchỉhuythườngđánhgiácaophươngphápnày.
NhượcđiểmchínhcủaTOClàởchỗcácđiểmhạnchếcóthểthayđổi,vìmộtdâychuyềncóthểsảnxuấtrấtnhiềuloạisảnphẩmkhácnhau.Tùythuộcvàothờigiansảnxuất,điểmhạnchếcóthểkhácnhauđốivớinhữngsảnphẩmkhácnhau.Hơnnữa,nhiềuloạisảnphẩmchothấycósựbiếnthiênthờigian,côngsuấtvàlượnghàngtồnkho.TOCchỉxemxétyếutốcôngsuất.Tuynhiên,nếusựbiếnthiênbịbỏqua,việcgiatăngsốlượngbánthànhphẩmcóthểxuấthiện(vàthờigiansảnxuấtcũngsẽgiatăng),vàđiềunàyhoàntoànmâuthuẫnvớimụctiêu.
THAMKHẢO
1.Goldratt,E.MvàCox,J.(1984)TheGoal:Aprocessofongoingimprovement(tạmdịch:Mụctiêu:Quátrìnhcảitiếnliêntục).GreatBarrington,MA:RedRiver.
2.Goldratt,E.M(1994)It’sNotLuck(tạmdịch:Khôngphảimaymắn),GreatBarrington,MA:RedRiver.
48.QUẢNLÝTỒNKHOBỞINHÀCUNGCẤP
TỔNGQUAN
Quảnlýtồnkhobởinhàcungcấp(VendorManagedInventory-VMI)làphươngthứctốiưuhóahoạtđộngcủachuỗicungứngtrongđónhàcungcấpchịutráchnhiệmvềmứcđộlưukhocủanhàbánlẻ.Nhàcungcấpđượctiếpcậnvớicácdữliệuvềhànghóatrongkhocủanhàbánlẻvàchịutráchnhiệmđiềuphốicácđơnđặthàng.
Khicáccôngtytrongchuỗicungứngquyếtđịnhhợptácvớinhau,kếtquảcủasựhợptácnàythườnglàsựtraođổithôngtintốthơn,cácquytrìnhvàhoạtđộngphốihợpcũngđượccảitiến(trêncơsởhỗtrợlẫnnhau).MộtvídụchosựhợptácnàylàmôhìnhVMI,trongđóbênmuachophépnhàcungứng(tứclàngườibánhàng)quảnlýtoànbộquytrìnhbổsunghànghóa,vàchịutráchnhiệmkiểmsoátlượnghàngtồnkhocủanhàbánlẻ.Mộtcáchđơngiản,nhàcungcấpđượctraonhiệmvụgiữlượnghàngtồnkhotrongkhonhàbánlẻđốivớinhữngsảnphẩmcủamình,đểhọcóthểgiảiquyếtvấnđềquantrọnghơnlàlàmthếnàobánhànghiệuquảnhấtđếnngườitiêudùng.Vớithayđổinày,cácnhàcungcấpchuyểnmốiquantâmcủamìnhtừviệc
làmcácnhàbánlẻmuanhiềuhànghóahơnsanggiúphọbánđượcnhiềuhơn.
Đểđạtđượcđiềunày,nhàbánlẻchophépnhàcungcấptiếpcậnkhohàngcùngvớicácthôngtinvềlượngcầu(mộtcáchcơhọchoặcthôngquahệthốngtinnhắnđiệntửtựđộng)rồixáclậpcácmụctiêuchonhữngmặthàngsẵncó.Nhàcungcấpsẽthườngxuyênđưaraquyếtđịnhmớivềlượngđặthàng,cáchthứcvàthờigianvậnchuyển.Kếtquảlàthayvìchờnhàbánlẻđặthàng,nhàcungcấptựđiềutiếtcácgiaodịchcungứng.VMIlàhoạtđộngcungứnghiệuquảgiúpnhàcungcấpđápứngnhucầumàkhôngbịcảntrởbởicácquyếtđịnhmuahàngtrongchuỗibánlẻ(hiệuứngchiếcroida–thebullwhipeffect).Hơnnữa,VMIđượcxâydựngnhằmxóabỏhoặcítnhấtcũnggiảmthiểusựthiếuhụttrongcungứnghàng,cũngnhưcắtgiảmchiphíchotấtcảcácthànhviêntrongchuỗicungứng.Theođó,thướcđohiệuquảcủanhàcungcấpkhôngphảilàthờigiangiaohàngmàlàlượnghànghóasẵncóvàmứcđộquayvòngcủachúng.
SỬDỤNGKHINÀO
MộtsốnhànghiêncứuchorằngVMIđặcbiệtphùhợpvớinhữngmôitrườngcótínhổnđịnhtươngđối,vớiítthayđổivềnhucầu,vàsốlượngcácsảnphẩmtiêuchuẩnlớn.Tuynhiên,cảnghiêncứuthựctếvàmôphỏngđềuchothấyVMIcũnghiệuquảhơnphươngthứcbổsunghàngtruyềnthốngđốivớicácsảnphẩmcósốlượngbánraítvớinhucầuthayđổilớn,mặcdùsửdụngphươngphápVMItrongmôitrườngnàytốnkhánhiềunhâncông.
VMIlàcơhộitốtchocácnhàcungcấpvìnóchophéphọcắtgiảmcôngsuấtthừavàđạthiệuquảsảnxuấtcaohơnmàkhôngcầntănglượnghàngtồnkhovàgiảmmụctiêuđápứngcácđơnđặthàng.Hơnnữa,vớicácnguồnlựchạnchế,phươngphápnàyrấthữuíchtrongxácđịnhnhữngđơnhàngnàocóthểtrìhoãnmàkhônggâytổnthấtchonhàbánlẻ.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
ChúngtôixácđịnhýnghĩachungvàcụthểcủaVMIđốivớicảnhàbánlẻvànhàcungcấp.TấtcảcáccôngtyđềunhậnrarằngviệcthựchiệnmộtVMIthànhcôngphụthuộcrấtnhiềuvàocácmốiquanhệgiữacáccôngtyvớinhau.NếuVMIchỉđượcxemnhưmộtgiảiphápkỹthuậtđơnthuần,khôngtínhđếncáckhíacạnhconngườivàxãhộiliênquanthìsẽrấtkhóđemlạithànhcông.VMIthựcsựcầnnhữngnhómlàmviệccóhiệuquảvàcácthànhviêncócamkếtthuộctấtcảcáccôngtyliênquan.VMIsẽthấtbạinếukhôngcónhữngmốiquanhệcầnthiết,chuỗicungứngvàcấutrúctổchứchợplý.
Từgócđộcủangườibánlẻ,quyếtđịnhcóápdụngVMIhaykhôngkhôngliênquantớiquanhệcủanhàcungcấpvớicáckháchhàngkhác.Thêmvàođó,cácnhàbánlẻcóthểkhôngmuốnbỏquacáchoạtđộngmuahàng,vìchúnggầnnhưlàmộtnănglựccốtlõicủahọ(xemChương5).Theođó,độnglựccủacáccôngtyphảiđồngnhấtvớicácmụctiêucủaVMI.Vídụ,thưởngtrêndoanhthubánhàngthườnggắnvớicácmụctiêubánhàngngắnhạn,điềunàylàkhôngphùhợpvớiVMI.Thêmnữa,cácnhàbánlẻnênkiểmsoáthoạtđộngcủacácnhàcungcấpthôngquamứcđộphụcvụcủachínhhọvớikháchhàng,bởiđâylàmụctiêucơbảncủaviệcbổsunghàngvàokhohiệuquả.Tuynhiên,VMIgiảiquyếtcácmâuthuẫngiữanhữngđotínhhiệuquảởcảhàngtồnkhovàmứcđộphụcvụkháchhàng.
Đốivớinhàcungứng,thuậnlợicơbảnlàVMIgiảmbớtsựbấpbênhcủanhucầu,chophépnhữngbướcđệmnhỏhơnvềnănglựcvàlượngtồnkho.Nhàcungứngcócơhộithuậnlợihơnđểđiềuphốiviệcvậnchuyểnhàngđếncáckháchhàngkhácnhau,vàlênthờigianbiểuchoviệcchuyểnhàng–
nhanhhoặcchậmhơn–tùytheolịchsảnxuất,tìnhtrạngtồnkhocủakháchhàngvànănglựcvậnchuyển.SựthôngsuốtcủaviệcchuyểnhàngthườngđượccảithiệnnếuthựchiệnVMI
Điềuphốiviệcđặtvàgiaohàngbổsungthôngquanhiềunhàbánlẻgópphầncảithiệndịchvụ.Mộtyêucầugiaohàngchomộtnhàbánlẻkhôngquácấpthiếtsẽđượchoãnlạimộtđếnhaingàynhằmtạođiềukiệnđểgiaohàngchomộtnhàbánlẻkháccầnkíphơn.Tươngtự,mộtđơnhàngbổsungnhỏhơntừmộtnhàbánlẻsẽphảiưutiênchomộtđơnhànglớnhơncủamộtnhàbánlẻkhácđangrấtcầnđếnnó.Vớikhảnăngcânbằngnhucầucủatấtcảcácđốitác,nhàcungứngcóthểnângcaohiệuquảcủahệthốngmàkhônglàmtổnhạilợiíchcủabấtcứnhàbánlẻnào.Cácnhàbánlẻhưởnglợitừsựbảođảmchonhữngyêucầucấpthiếtnhấtlàsẽnhậnđượcsựquantâmhiệuquảnhất.KhôngcóVMI,nhàcungứngsẽgặpnhiềukhókhăntrongviệcsắpxếpưutiênchovậnchuyểnhàngmộtcáchhiệuquả.
MộthiệuứngthúvịcủaVMIlàdịchvụchuyểnhàngcũngđượccảithiệnchocácnhàbánlẻkháckhôngthamgiaVMInhưngmuahàngtừnhàcungứngthamgiaVMIvớicácnhàbánlẻkhác.Đâylàkếtquảtừkhảnăngcủanhàcungứngtrongviệclênkếhoạchsảnxuấthiệuquảhơn,dovậynângcaodịchvụchuyểnhàngnóichung.Thêmvàođó,việcbánhàngtăngthêmnhưmộtkếtquảcủaviệccảithiệnmứcđộdịchvụ,xuấtpháttừsảnphẩmcósẵnnhiềuhơn.Nhưvậy,khảnăngsinhlợiđềutănglênchotấtcảcácdoanhnghiệptrongdâychuyền.
LợiíchcủaVMIrấtnhiềuchocảnhàcungứngvànhàbánlẻ.
Lợiíchchung:
•Lỗitruycậpdữliệugiảmdựatrênkếtnốimáytínhtớimáytính.Tốcđộxửlýcũngnhanhhơn
•Cảhaiphíađềuquantâmđếnviệccungcấpdịchvụtốthơnchongườitiêudùng.Giữlượnghàngtồnkhochínhxáctheonhucầucủakháchhàngsẽcólợichotấtcảcácbênliênquan.
•Mộtquanhệđốitácthựcsựđượcthiếplậpgiữanhàcungứngvànhàbánlẻ.Họlàmviệccùngnhauvàthắtchặtliênkết.
•Sựổnđịnhvềmặtthờigiancủacácđơnhàng(xuấtpháttừnềntảngxácđịnhtrướctrongthựctế).
Lợiíchcủanhàbánlẻ:
•Mụctiêulàđạtđượcsựcảithiệntrongtỷlệcungcấptừnhàcungứngvàđếnngườitiêudùng,giảmthiểukhảnăngcháyhàngvàgiảmthiểumứctồnkho.
•Chiphílậpkếhoạchvàđặthànggiảmxuốngvìtráchnhiệmđượcchuyểnsangphíanhàcungứng.
•Mứcđộchiphíchungđượccảithiệndoviệccósẵnmặthàngcầnthiếtvàođúngthờiđiểm.
•Nhàcungứngsẽtậptrunghơnbaogiờhếttrongviệccungcấpdịchvụtốiưu.
Lợiíchcủanhàcungứng:
•Nhìnthấydữliệubánhàngcủacácnhàbánlẻlàmchoviệcdựbáodễdànghơn.
•Cáchìnhthứckhuyếnmãiđượcđưavàotrongkếhoạchlưukhodễdànghơn.
•Giảmthiểulỗiđặthàngtừnhàbánlẻ(điềutrướcđâyxảyranhưmộthệquả).
•Nhìnthấymứctồnkhogiúpxácđịnhcácưutiên(cungứngthêmđểdựtrữhoặchếthàng).TrướckhisửdụngVMI,nhàcungứngkhôngcócáinhìntổngquátvềsốlượnghoặccácsảnphẩmđượcđặthàng.VớiVMI,nhàcungứngcóthểnhìnthấynhucầutiềmnăngvớimộtsảnphẩmtrướckhinóđượcđặthàng.
KẾTLUẬN
MặcdùđãtrởnênphổbiếnvớiWalMartvàProcter&Gamblecuốinhữngnăm1980nhưngđếngầnđâyVMImớinhậnđượcnhiềusựchúývìsựxuấthiệncáccôngnghệthôngtinliênlạctinhvichophépchuyểndữliệugầnnhưngaylậptức.Trênthựctế,saukhiđượcápdụngvàocácdoanhnghiệpnóitrên,VMIđãtrởnênphổbiếntrongnhiềungànhkhácnhauvàgiànhđượcsựquantâmcủanhiềucôngtynhưKmart,DillardDepartmentStores,JCPenny,CampbellSoup,Johnson&Johnson,Berila.
ViệctraođổithôngtinđiệntửgiữanhàcungứngvànhàbánlẻlàphầnquantrọngnhấttrongứngdụngVMI.Quảthực,việcứngdụngthànhcôngVMIthườngphụthuộcvàocáchệthốngthôngtintíchhợp,baogồmcáctổhợpmáytính,côngnghệliênlạc,nhậndạngsảnphẩmvàhệthốngtheodõigiámsát.Dođó,cácthủtụcbấtthườngvàcáchđánhsốsảnphẩmkhôngthôngdụngsẽcảntrởviệcứngdụngVMI.
THAMKHẢO
Paquette,L.(2003)TheSourcingSolution:Astep-by-stepguidetocreatingasuccessfulpurchasingprogram(tạmdịch:Giảiphápnguồn:Hướngdẫntừngbướcđểtạoramộtchươngtrìnhmuahàngthànhcông).NewYork,AMACON
PHẦNBACÁCMÔHÌNHSẢNXUẤT
Nhữngmôhìnhnàytạorasựthayđổicáctổchứcvàthựchiệncáchoạtđộnghữuhiệunhất.Thêmvàođó,việcphânloạicácmôhìnhnàygiúptốiưuhóacácquytrìnhvàhoạtđộngsảnxuấtcủacáccôngty.Khiphântíchvàtạodựngmộttổchứcưuviệt,nhữngmôhìnhnàynhấnmạnhvàocáccâuhỏidạng“ai,cáigì,vàkhinào”.
49.THẺĐIỂMCÂNBẰNG
TỔNGQUAN
Thẻđiểmcânbằng(BalancedScorecard-BSC)đượcKaplanvàNortonpháttriểnvàonăm1992thaythếchophươngphápđánhgiáhoạtđộngtruyềnthốngchỉtậptrungvàocácchỉsốtàichính,vàđơnthuầndựatrênhoạtđộngtrongquákhứcủamộtcôngty.Thẻđiểmcânbằnglàphươngpháptừtrênxuốngdướinhằmxácđịnhmụctiêucủamộtcôngty.Nhữngyếutốđịnhhướngchínhyếutrongtừngkhíacạnhđềudựatrênsứmệnhvàtầmnhìncủacôngtyđó,chothấytầmnhìndàihạncủacôngty.Vìvậy,mộttổchứccóthểkiểmsoátđượcmụcđích,chiếnlượcvàmụctiêucủamình,vàđưarabấtkỳgiảiphápcầnthiếtnhanhchóngnào.
SỬDỤNGKHINÀO
BSCcóthểđượcsửdụngthaythếchocácphươngphápkếtoántàichínhtruyềnthốngđãkhôngcònphùhợpvớihoạtđộngcủacôngtynữa.Thẻđiểmcânbằngđánhgiáhoạtđộngcủamộtcôngtyquabốnkhíacạnh:tàichính;cácquytrìnhkinhdoanhnộibộ;họctậpvàpháttriển;kháchhàng.Cácđánh
giátàichínhđượcthựchiệnbằngcáchđánhgiáphitàichínhhướngđếnthànhcônglâudài,vàđặtracáccâuhỏi:
•Điềugìlàquantrọngđốivớicáccổđông?
•Kháchhànghiểuvềcôngtynhưthếnào?
•Nhữngquytrìnhnộibộnàocóthểlàmgiatănggiátrị?
•Chúngtacósángtạovàsẵnsàngchotươnglaikhông?
Thẻđiểmcânbằngđượcsửdụngđểkiểmsoáthoạtđộngmộtcáchcôngkhaivàthôngquanhiềucáchđánhgiá.Nóchophépcácnhàquảnlýcónhữnghànhđộngphùhợpkhicầnthiết,điềuchắcchắnsẽdẫntớinhữngcảitiếnlâudàivàbềnvững.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Đểlậpmộtthẻđiểmcânbằng,mộtcôngtycầnxácđịnhtrướctiêntầmnhìn
vàsứmệnhcủamìnhcũngnhưxácđịnhnhữngyếutốquyếtđịnhthànhcôngvàcácchỉbáohoạtđộngchínhyếutừbốnkhíacạnhkhácnhau:
Khíacạnhtàichính:Cácnhàquảnlýluôncầncácdữliệutàichínhchínhxácvàđúngthờiđiểmđểquảnlýhoạtđộngkinhdoanh.Nhữngchỉbáoquantrọngbaogồm:tỷlệhoànvốnđầutư(ROI)vàgiátrịkinhtếgiatăng.Tuynhiên,nhữngđánhgiákháccũngcóthểđượcthêmvàotùythuộctínhchấtcủacôngtyvàngànhnghềhoạtđộngcủacôngtyđó.
Khíacạnhkháchhàng:Dịchvụkháchhàngvàđộhàilòngđượcxemlàvấnđềquantrọngvớimọicôngty,bởidịchvụkháchhàngyếukémsẽdẫnđếnsựđixuốngcủamộtcôngty–nhữngkháchhàngkhônghàilòngsẽtìmđếnnhàcungcấpkhácđểthỏamãnnhucầucủahọ!Đánhgiámứcđộhàilòng,sựtrungthànhvớisảnphẩm,thịtrườngvàcổphiếucungcấphiểubiếtsâusắcvềviệckháchhàngnhậnthứcvềcôngtynhưthếnào.Nhữngchỉbáocóthểđượcsửdụngbaogồm:lợiíchkháchhàng,chínhsáchtrảhàng,xửlýcáccuộcgọidịchvụ,thịphầntrongphânđoạnthịtrườngmụctiêu,giảiquyếtphànnànvàthắcmắccủakháchhàng.
Quytrìnhnộibộ:Cácchỉbáotrongphầnnàychocácnhàquảnlýhiểubiếtsâusắchơnhiệuquảhoạtđộngcủacôngtymình,baogồm:chấtlượng,quayvòngvàthờigianđápứngkháchhàng,chiphí,pháttriểnsảnphẩmmới,thờigianđưarathịtrường,vàcảthờigianhoànvốn,doanhsốbánsảnphẩmmớitrêntổngdoanhsố.
Họchỏivàpháttriển:Cácchỉbáonàychothấyhoạtđộngquảnlýnguồnnhânlực,kiếnthứcvàquảnlýsángtânthànhcôngnhưthếnào.Nhữngchỉbáocóthểsửdụnggồmmứcđộhàilòngvàtrungthànhcủanhânviên,giátrịgiatăngtrênmỗinhânviên,sựsẵncócáckỹnăngnghềnghiệpmangtínhchiếnlược,sốlượngýtưởngmớicủamỗinhânviên,mứcđộsẵncócủathôngtinliênquantớinhucầu.
Nên:
•Sửdụngthẻđiểmcânbằngđểxácđịnhrõhơnchiếnlược,thôngtinvềchiếnlượcvàgiúpthốngnhấtcáccánhân,cácsángkiếntrongtoàncôngtycũngnhưgiữacácphòngbanvớinhaunhằmđạtmụctiêuchung.
•Sửađổithẻđiểmcânbằngthườngxuyêntheoyêucầuđểcóthểtậptrungvàkiểmsoátcácmụctiêuđúngđắn.
Khôngnên:
•Thẻđiểmcânbằngkhôngphảilàcôngcụđểkiểmsoáthànhvihayđánhgiáhiệuquảhoạtđộngtrongquákhứ.
KẾTLUẬN
Khôngcógìmớimẻtrongviệcsửdụngcácchỉbáophitàichính,nhưngKaplanvàNorton(1992)đượcđánhgiácaokhigiớithiệutácđộngcủacácđánhgiácânbằngtừnhữngkhíacạnhkhácnhau.MộtCEOthườngthiênvềcácphươngpháptàichính,mặcdùngàynay,việcquảnlýcôngtychỉdựatrêncácchỉbáonàylàkhôngđủ.Môhìnhthẻđiểmcânbằngbuộccáccôngtytậptrungvàocácchỉbáohoạtđộngchínhyếuđượcthừanhậntrongcảcôngtyvàchắcchắndẫntớicảitiếnhoạtđộnglâudàivàbềnvững.
Tuynhiên,tìmrachuỗicácchỉbáohoạtđộngcânbằngvàđúngđắnkhôngphảilànhiệmvụdễdàng.Cầnlưuýrằngsốlượnghợplýcácchỉsốtrongthẻđiểmcânbằnglàkhoảngtừ12đến16nếucósựđồngthuậncủacácnhàquảnlývềcácchỉsốnày.Thêmvàođó,cácchỉbáochínhcầnđượcphânchiathànhcácchỉbáothànhphầncóthểhoạtđộngtrongphạmviquảnlýcấpthấpvàcấptrung.Nếukhông,sẽcórủirokhicácnhânviênchỉtậptrungvàomộtvàimụctiêuchungchungtrênthẻđiểmcânbằng.Cuốicùng,thẻđiểmcânbằngphảiđượccậpnhậthàngngày,dựatrêncácloạihìnhkinhdoanh,nhằmtránhnhữngphươngphápđánhgiásailệch.
THAMKHẢO
1.Kaplan,R.andNorton,D.(1992)TheBalancedScorecard:Mearsuresthatdriveperformance(tạmdịch:Thẻđiểmcânbằng:cáchđánhgiáquyếtđịnhkếtquả).HavardBusinessReviewJanuary/February1992Vol.70issue1pp.77-80.
2.Kaplan,R.andNorton,D.(1996)TheBalancedScorecard:Translatingstrategyintoaction(tạmdịch:Thẻđiểmcânbằng:Chuyểntừchiếnlượcthànhhànhđộng)Cambridge,MA:HarvardBusinessSchoolPress.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
50.VAITRÒNHÓMCỦABELBIN
TỔNGQUAN
Belbin(1985)nhậnrachínvaitròbổtrợlẫnnhaucủamộtnhómkinhdoanhthànhcông,cóthểchiathànhcácnhómnhưsau:
Hình50.1MạnglướicácvaitròphụtrợchonhaucủaBeblin
1.Ngườiđiềuphốilàngườichínchắnvàtựtin.Họcóthểđemlạinhững
kinhnghiệmnhưmộtchủtọa,mộtngườiđứngđầuởmộtsốlĩnhvựcđểgiữvaitròđiềuhành.Ngườinàyvạchramụctiêu,khuyếnkhíchcácquyếtđịnhvàphânchiacôngviệc.Tuynhiên,họcóthểthaotúnghoặcchuyênquyền,nhấtlàkhihọkhiếnnhữngngườikháclàmnhữngviệchọcóthểvànênlàm.
2.Thànhviênnhómnhẹnhàng,cưxửkhônkhéo,họsẵnsànghợptácvàlắngnghe.Nóingắngọn,họlàbạncủatấtcảmọingười.Thànhviênnhómbiếtlắngnghe,xâydựng,cânbằngvàxóađinhữngcăngthẳng,nhưngbảnchấtdodựcủahọthểhiệntrongnhữngtìnhhuốngkhókhăn.Nhữngngườihànhđộngtrongnhómthườngnghĩrằngnhữngngườinàynóiquánhiều.
3.Ngườikhaithácnguồnlựclàngườihướngngoại,nhiệttìnhvàhoạtngôn.Họtìmkiếmnhữngcơhộivàđẩymạnhnhữngmốiliênhệcóthểđemlạilợiíchchohọởmộtsốgiaiđoạn.Mặcdùlàngườicơhộivàlạcquan,ngườikhaithácnguồnlựcthườngchỉcómốiquantâmngắnngủivànhanhchónglãngquênmốiquantâmkhác.
4.NgườisángtạođượcBelbingọilà“ngườigieohạt”cókhảnăngsángtạovàtưởngtượng,thườngthôngminhđộtxuất.Cáchsuynghĩđộtphácủahọgiúpgiảiquyếtnhữngvấnđềgaigóc.Ngườinàybỏquanhữngvấnđềnhỏnhặtvàquáchútâmvàotruyềnđạtýtưởngcủahọthậthiệuquả.Vấnđềlàconngườitựnhậnthứcđượctàinăngcủamìnhnàythườnggâyrốinhữngthànhviênkháctrongnhóm.
5.Ngườigiámsátđánhgiácáchànhđộngvàsuynghĩvềchiếnlược.Họluôntỉnhtáovàtinhtường,theosáttiếnđộcôngviệc.Họthẩmđịnhvàđánhgiáchínhxáctấtcảcácphươngán,nhưnglạithiếuđộnglựccũngnhưkhảnăngtruyềncảmhứngchomọingười.
6.Chuyêngialàconngườichămchỉ,cókhảnăngtựhoànthànhcôngviệc.Họcungcấpnhữngkiếnthứcvàkỹnăngchuyênbiệt,vìvậymàđónggópcủahọchỉcógiớihạn.Chuyêngiathíchđisâuvàochuyênmônnênhọcầnđượcnhắcnhởvềmụctiêuchínhyếu.
7.Ngườiđịnhhìnhrấtcứngcỏi,năngnổvàchịuáplựctốt.Họcóđủđộnglựcvàđộngcơđểvượtchướngngạivật,khôngđiềugìtồitệngănđượchọ.Nhữngngườinàyđôikhilàmngườikháckhóchịuvìnhiệthuyếtcủahọ.
8.Ngườitiếnhànhlàconngườicủakỷluật,đángtincậy,kiênđịnhvàhiệuquả.Đâychínhlàngườibiếnýtưởngthànhhànhđộngthựctiễn.Khilàmviệc,họsẽhoạtđộngkhôngngừngvàluôntheosátkếhoạch.Ngườinàyđôi
khihơicứngnhắcvàítchịutìmcáchtiếpcậnhaylờigiảikhác.
9.Ngườikếtthúctỉmỉ,đúnggiờ,cẩnthận,coitrọngviệckếtthúcthậthoànhảocáccôngviệc.Ngườikếtthúcluônhoànthànhđúnggiờnhưngđôikhilạilolắngtháiquá.Họghétphảichuyểngiaocôngviệc,bởivớihọdườngnhưkhôngcònaihiểurằngmọithứphảithậthoànhảo.
SỬDỤNGKHINÀO
Phântích(các)vaitròcủathànhviênnhómsửdụngmôhìnhBelbinđặcbiệthữudụngtrongcáctrườnghợpcầnlậpnhómđểthựchiệnmộtnhiệmvụđòihỏimộtlượngnhấtđịnhcáckỹnăngvàkếthợpgiữacácthànhviên,hoặctốiưuhóasựphốihợptrongmộtnhómđãthànhlập.
Đểsửdụngmôhình,đầutiêncácthànhviêntrongnhómđịnhlậpcầnxácđịnhrõvaitròhọcóthểvàmuốnđảmnhiệm.Mỗithànhviêncầnđượcđánhgiámứcđộhoànthànhmộthaynhiềuvaitròtrongchínvaitrònóitrên.
Việcđánhgiábảnthânnóđãcólợivìnókhíchlệmỗithànhviênthấyđượcrõhơnđiểmmạnhvàđiểmyếucủamìnhcũngnhưcủanhữngngườikhác,vàsựphốihợptrongnhóm.Điềunàycóthểkhaithácđiểmmạnhvàkhắcphụcđiểmyếusẽgiúpnhómthêmlinhhoạt,nhịpnhàngvàmạnhmẽhơn.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Việcđánhgiácóthểđượcthựchiệnbằngrấtnhiềucách:
•tựđánhgiá(chođiểm,xếphạng,phânchiatỷlệ)cóthểđượckiểmsoátbởibênthứba.
•đánhgiátheonhóm(đểnhómcùngthựchiệnmộtnhiệmvụhoặcmộttròchơi,sauđóđểcácthànhviênchođiểmlẫnnhau).
•đánhgiábởimộtcánhânkháchquan,nhưngườihướngdẫn,cựuthànhviên,hoặccóthểlàngườicùnglàmhayngườigiámsát.
Mộtbảnthôngtinvềkhảnăngcủamỗithànhviênđảmnhậnmộthaynhiềuvaitròcóthểgiúppháthiệnnhữngtiềmnăngmạnhvàyếucủamỗivaitròtrongnhóm.Nếucần,ngườiquảnlýcóthểdựavàothôngtinnàyđểquantâmhơntớimộtsốvaitrònhấtđịnhkhithựchiệncácnhiệmvụcủanhóm,vàcũngđểsắpxếpcácthànhviênlàmviệccùngnhau.
CáchBelbinquansátcácnhómvàvaitròcủacácthànhviênnhómgiảthiếtrằngcácthànhviênđượcđánhgiákháchquan,nhưngđiềunàykhôngchắcchắn.MặcdùvậyđánhgiámộtnhómbằngvaitrònhómcủaBelbinvẫnlàmộtphươngthứchữudụng.
Mọingườisẽnhậnrachínhbảnthânmìnhvàđộnglựcnhómtrongmôhìnhnày.Trongkhicácvaitròkhácnhaucógiátrịbổtrợ,sẽrấtnguyhiểmnếutrongnhómcóquánhiềuđạidiệncủamộtvaitrò:quánhiềungườiđiềuhànhsẽdẫnđếnxungđột,haycóhaingườiquansátsẽlàmđìnhtrệtiếntrìnhbởihọchờđợinhauxemaihànhđộngtrước.
Môhìnhnàykhôngđềcậpđếntầmquantrọngcủamốiquanhệgiữacácthànhviêntrongnhóm.Rấtnhiềunhómcóvẻmạnhtrêngiấytờnhưngthựctếlạithấtbạikhihoạtđộngbởihọthiếusựhòahợp.Hoặcngượclại,cónhữngngườichưatừnglàngườiđiềuhànhnhưnglạicóthểđảmnhậnvàhoànthànhtốtnhiệmvụđó.
THAMKHẢO
Belbin,R.M.(1985)ManagementTeams:Whytheysucceedorfail(tạmdịch:Quảnlýnhóm:Tạisaohọthànhhaybại).London:Heinemann.
51.NĂMCÁNHSAOTHƯƠNGHIỆU
TỔNGQUAN
Nămcánhsaothươnghiệulàmôhìnhgiúpchuyểnchiếnlượccủacôngtythànhchínhsáchquảngbáthươnghiệubằngcáchkhẳngđịnhcácnguyêntắcquảngbáthươnghiệu,tạodựngthươnghiệu,lựachọnvịtrímongmuốnvàchuyểnquảngbáthươngviệcthànhcáchànhđộngthườngngày.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhnămcánhsaothươnghiệuhữuíchchonhữngcôngtymongmuốnpháttriểnhaythúcđẩyviệcquảngbáthươnghiệu.Môhìnhnàynhưmộtcơsởđểtạodựngthươnghiệuvàchiếnlượcthươnghiệu.
•Ailàđốitượngcủasảnphẩmhaydịchvụ?
•Sảnphẩmhaydịchvụlàmđượcđiềugì?
•Sảnphẩmhaydịchvụnàycóíchnhưthếnàođốivớikháchhàng?
Mộtthươnghiệulàmộttậphợphoànchỉnhcácdấuhiệucủamộtsảnphẩm,dịchvụhaycôngty.Quảngbáthươnghiệulàquátrìnhquảnlýnhữngdấuhiệunàymộtcáchcóhệthốngvàổnđịnh.Nămcánhsaothươnghiệulàmôhìnhđểđánhgiávàlàmrõnămyếutốcơbảnảnhhưởngđếnchiếnlượcquảngbáthươnghiệu.Ngôisaocónămđỉnhliênkếtvớinhaubaogồm:
1.Cácnguyêntắcquảngbáthươnghiệu;
2.Địnhvịthươnghiệu;
3.Sựthốngnhấttrongviệctruyềntảithươnghiệu;
4.Khắcsâuthươnghiệu;và
5.Chukỳhoạchđịnhvàkiểmsoát.
Nếubaoquátđượccảnămyếutốnày,mộttổchứckhôngnhữngxácđịnhđượcnhữngthươnghiệuvàchínhsáchquảngbáthươnghiệumàcònkếthợpđượccáchoạtđộngliênquanvàothựctiễnhằngngàycủamình.
Hình51.1.Nămcánhsaothươnghiệu(Velaihinh,chomaudamhon)
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Nămđỉnhcủangôisaođượclàmrõthôngquacáckhíacạnhtheothứtựnhưsau:
1.Cácnguyêntắcquảngbáthươnghiệu:
Cácnguyêntắcquảngbáthươnghiệubaogồm:
•Sứmệnhcủathươnghiệu:Nhữngmụctiêucuốicùngnàomuốnđạtđượcvớithươnghiệunày?
•Nhậnthứcmongmuốnvềthươnghiệu:Đâulànhữnggiátrịcốtlõicủathươnghiệu?
•Cấutrúccủathươnghiệu:Đâulàlựachọntrongdanhmụccủathươnghiệu?
2.Địnhvịthươnghiệu:
Việcđịnhvịthươnghiệucóthểlựachọndựavào:
•Phânđoạnthịtrường:Cáctiêuchuẩnphânđoạnnàođượcsửdụng?
•Nhómmụctiêu:Cácnhómđốitượngmụctiêunàothươnghiệunhắmđến(kháchhànghayngườisửdụngsảnphẩm?)
•Vịtrí:Bằngcáchnàothươnghiệutạorasựkhácbiệtsovới(nhữngyếutốthànhcôngchủyếucủa)cácđốithủ?Điềunàycầnđượcđánhgiáthôngquacảsảnphẩmcungcấp(đềxuấtchokháchhàng)vàhiệuquảhoạtđộngcủatổchức(cảmnhậncủakháchhàng).
3.Sựthốngnhấttrongtruyềntảithươnghiệu:
Đểtốiđahóaảnhhưởngcủathươnghiệu,phảicósựthốngnhấttrongviệctruyềntảithươnghiệu.Nócóthểđượctạodựngbằngsựthốngnhấttrongcáchtruyềntảithươnghiệuđốivớitừngsảnphẩmvàdịchvụcủacôngty,vàbằngcáchthươnghiệuđượctruyềntảibởinhânviêncủatổchứchaycủabêntrunggian.Sựthốngnhấthơnnữacóthểđượcđảmbảothôngquacácphươngtiệnkhácnhautổchứcsửdụngđểtruyềntảithôngtin.
4.Khắcsâuthươnghiệu
Việcnàybắtđầubằngcáchđảmbảosựthốngnhất.Chínhsáchthươnghiệucầnđượcđồngnhấtvớinhữngchứcnăngvàtráchnhiệmcơbản.Tráchnhiệmvàquyềnhànhđốivớiquảngbáthươnghiệunênđượcgiaochonhómcácnhàquảnlýhoặcthànhviênhộiđồngquảntrị,vànêncómộtngườitrựctiếpchịutráchnhiệm.Việcquảngbáthươnghiệunênđượckhắcsâubằngcáchgắnchặtnóvàovănhóacủacôngtyvàcáchứngxửcủanhânviên.
5.Chukỳhoạchđịnhvàkiểmsoát:
ChukỳnàybắtđầuvớiviệchìnhthànhcácmụctiêuSMART(Specific:chitiết,Measureable:đongđếmđược,Achievable:cókhảnăngđạtđược,Relevant:cóliênquan,Time-specific:cóthờigiancụthể)củachiếnlượcthươnghiệutrongcảtươnglaixavàgần.Tiếpđó,chukỳnàyđượcpháttriểnbằngviệcxácđịnhphươngthứcđánhgiá.Phươngthứcnàyphảicókhảnăngđolườngmứcđộnhậnthứcvàđánhgiámứcđộnhậnthứcphảiđođạcđược.Hơnnữa,phươngthứcnàyphảiđiềuchỉnhđượcđầuvàovàđềxuấtcácsửachữadựatheođánhgiánày.
Quảngbáthươnghiệutốiưukhithựchiệnthươnghiệuthựctếtươngđươngvớithửnghiệmthươnghiệumongmuốn.Trongtrườnghợpnày,việcquảngbáđemlạimộtlợithếcạnhtranhlâudài.Ngượclại,việcquảngbáthấtbạisẽcóảnhhưởngtiêucựcđếnlợithếcạnhtranhcủacôngty.
KẾTLUẬN
Khiđềcậpđếncácthươnghiệu,cầnchúýnhữngđiềusau:
•Cácthươnghiệu,vìvậy,việcquảngbáthươnghiệuđềudựatrênchủquan.
•Rấtnhiềuthươnghiệutốtnhấttrênthếgiớilàcáccôngty,chứkhôngphảinhữngsảnphẩmcụthể.Mộtthươnghiệurấtcóthểchỉlàmộtdịchvụ,mộttổchứchaythậmchímộtmongmuốn.
•Cácthươnghiệuhiệnhữudướinhiềuhìnhthức,khôngchỉlànhữngcáitên,cũngkhôngbịgiớihạnbởinhữngsảnphẩmhữuhình.
Môhìnhnàykhôngthaythếchiếnlượcquảngbáthươnghiệucủamộtcôngty.Nóchỉnhưmộtcơsởmàdựavàođómộtcôngtycóthểxâydựngnênchiếnlượccủariêngmình.Việcsửdụngmôhìnhnàyvìthếmàchỉgiớihạnởchỗxácđịnhnhữngmặtcầnđểtâmkhilàmrõmộtchiếnthuậtquảngbá
thươnghiệu,chứkhôngphảinộidungcủacácmặtđórasao.
THAMKHẢO
Baker,M.andHart,S.(1999)ProductStrategyandManagement(tạmdịch:Chiếnlượcvàquảnlýsảnphẩm).Harlow:PearsonEducation.
52.BỐNGÓCTHAYĐỔI
TỔNGQUAN
Tiềnđềcơbảncủamôhìnhnàylàchiếnlượcthayđổithíchhợpnhấtdựatrênviệcmộttổchứclà“nóng”hay“lạnh”,vàđộnglựcđểthayđổilà“nóng”hay“lạnh”.Mộttổchức“lạnh”lànơimàcácluậtlệ,quytắc,hệthống,cấutrúcvàthủtụcchiphốiphươnghướng,kiểmsoátvàphốihợpđểđạtđượckếtquả;khôngcóhoặccórấtítquyếttâmđểthựchiệnthayđổi.Cònmộttổchức“nóng”chiasẻnhữngquychuẩnvàgiátrịcũngnhưsựhiểubiếtchungvềphươnghướngkhiếnchotổchứchoạtđộng.
Mộtđộnglựcthayđổi“lạnh”làmộtphảnứngkháchquantrướcmộttìnhthếkhẩncấp,chẳnghạnkhisắpphásản,khicósựgiảmmạnhthịphần,doanhthu,lợinhuậnhaycómộtđedọacạnhtranhmớikhôngtránhkhỏi.Ngượclại,mộtđộnglựcthayđổi“nóng”đượcdẫndắtchủyếubởinhữngthamvọngcánhânvànghềnghiệp.Dựavàonhữngtổhợpnóng/lạnhcủatổchứcvàthayđổi,cóbốnchiếnlượcthayđổikhảthi:canthiệp,thihành,chuyểnhóavàsángtân.
Môhìnhbốngócthayđổirấthữudụngkhicầnđịnhhìnhcácyếutốthayđổi;nhậndạngthànhviêntíchcựctrongquátrìnhthayđổi;vàthiếtlậpphạmvivàthờigianthayđổi,nhằmtốiđahóathànhcôngcủanhữngnỗlựcthayđổi.Môhìnhđượcsửdụngđểxácđịnhchiếnlượcthayđổiđúngđắnứngvớikiểuthayđổivàkiểutổchứcđượcđềxuấtcầnthayđổi.Môhìnhbốngócthayđổiđượcchuẩnbịdựatrênnhữngcuộcphỏngvấnvớinhữngnhânvậtchủchốtcủacôngty.Nhữngphântíchvềchấtlượngnàyđóngvaitròchínhtrongviệcxácđịnhchiếnlượcthayđổiphùhợpnhất.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Vớiviệcphântíchcảkiểutổchứcvàkiểuđộnglựcthayđổi,mộtchiếnlượcthayđổithíchhợpcóthểxácđịnhtheobảngdướiđây:
KẾTLUẬN
Môhìnhbốngócthayđổithườngđượcsửdụngcùngvớicácmôhìnhkhácvànhữngphươngphápquảnlýthayđổi.VídụnhưTámbướcthayđổicủaKotter(1990)(xemChương35).
Bêncạnhmôhìnhnày,phongcáchvàcácưutiêntrongquảnlýcầnphảiđượcphảnánhtrongcácphươngthứcquảnlýsựthayđổi.Sựlệchphagiữatổchứcvàthayđổiđềxuất,cộngvớinhữngcảmnhậnvàphongcáchcánhâncủanhàquảnlýcóthểcảntrởquátrình.Lưuýrằngsựthayđổi“lạnh”dễdànghoạchđịnhvàtruyềnđạthơnlàthayđổi“nóng”,vànhiềutổchứctinrằnghọ“nóng”hơnthựctế.
Bêncạnhviệcxácđịnhtrướcsựthayđổi“nóng”hay“lạnh”,cáctổchứckhôngnênloạibỏgiảipháp“hâmnóng”hay“làmmát”trướckhitiếnhành
quátrìnhthayđổi,dùnócóđangởtrạngtháilạnhhaynóng.
THAMKHẢO
Kotter,J.P.(1990)AForceforChange(tạmdịch:Sứcmạnhthayđổi:Lãnhđạokhácquảnlýnhưthếnào).NewYork:FreePress.
53.DÒNGTIỀNCHIẾTKHẤU
TỔNGQUAN
Đâylàmộtphươngphápđánhgiáđượcsửdụngđểướctínhmứcđộhấpdẫncủamộtcơhộiđầutư.Phântíchdòngtiềnchiếtkhấu(Discountedcashflowanalysis–DCF)làsựđánhgiácácdòngtiềnròngtươnglaisinhrabởimộtkếhoạchtàichínhbằngcáchchiếtkhấuchúngvềgiátrịthựctại.Phươngphápnàysửdụngnhữngdựđoánvềdòngtiềntựdotrongtươnglaivàchiếtkhấuchúng(thườngbằngcáchsửdụngbìnhquângiaquyềncủachiphívốn)đểđưavềgiátrịhiệntại,từđógiúpđánhgiátiềmnăngcủaviệcđầutư.NếugiátrịthuđượcquaphântíchcủaDCFcaohơnchiphíhiệntạicủađầutư,đâycóthểsẽlàmộtcơhộitốt.DCFtínhtoánlợinhuậntrongtươnglaitheogiátrịđồngtiềnhiệntại.
SỬDỤNGKHINÀO
DCFđượcsửdụngtrongphânbổngânsáchvốnhayquyếtđịnhđầutưnhằm:
•Xácđịnhnhữngdựánđầutưnàocôngtynênthựchiện;
•Xácđịnhtổngchiphívốn;và
•Xácđịnhdanhmụcđầutưnênđượccấpvốnrasao.
Mộtchiphíliênquanlàchiphítrongtươnglaiđãđượclườngtrước,chiphínàysẽkháccáctìnhhuốnggiảđịnh.PhươngphápDCFlàmộtcáchtiếpcậntớigiátrịmàtheođódòngtiềndựkiếntrongtươnglaiđượcchiếtkhấuvớitỷlệlãisuấtphảnánhnhữngrủrocóthểnhậnbiếtcủadòngtiền.Tỷlệlãisuấtnàytươngứngvớigiátrịcủađồngtiềntheothờigian(nhàđầutưcóthểđãđầutưvàonhữngcơhộikhác)vàbảohiểmrủiro.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Dòngtiềnchiếtkhấucóthểđượctínhtoánbằngcáchdựđoántấtcảcácdòngtiềntrongtươnglaivàxâydựngmộtgiảthiếtđãđượctínhtoánvềgiátrịhiệntạicủadòngtiềntươnglaixácđịnhtheocôngthứcsau:
Tỷlệchiếtkhấucóthểđượcxácđịnhdựatrêntỷlệlãisuấtngoàirủirocộngvớitỷlệbảohiểmrủiro.Dựatrênnguyêntắckinhtếlàđồngtiềnsẽmấtgiátheothờigian(giátrịthờigiancủađồngtiền),nghĩalàmọinhàđầutưthíchnhậntiềnvàohômnayhơnngàymai,mộttỷlệbảohiểmđượcthêmvàotỷlệchiếtkhấuđểbùđắpmộtkhoảnnhỏchoviệcnhậntiềntrongtươnglaichứkhôngphảihiệntại.Bảohiểmnàychínhlàbảohiểmngoàirủiro.
Tiếpđó,mộtlượngđềnbùnhỏđượcthêmvàođểchốnglạirủirodòngtiềntrongtươnglaicóthểkhôngthànhhiệnthực,vìvậycácnhàđầutưkhôngnhậnđượcchúttiềnnào.Khoảnđềnbùnàyđượcgọilàbảohiểmrủiro,nóphảnánhnhữngchiphícơhộicủanhàđầutư.
Haikhoảnđềnbùnày,baogồmbảohiểmngoàirủirovàbảohiểmrủiro,cùngquyếtđịnhtỷlệchiếtkhấu.Vớitỷlệchiếtkhấunày,dòngtiềntương
laisẽđượcchiếtkhấuvềgiátrịhiệntại.Xemhìnhdướivềvídụtínhtoán:
KẾTLUẬN
CácmôhìnhDCFđầysứcmạnh,nhưngchúngcũngcónhữngđiểmyếu.DCFchỉlàmộtcôngcụđánhgiácơhọc,kếtquảcủanóhoàntoànphụthuộcvàodữliệuđầuvào.Chỉmộtsựthayđổinhỏtrongđócũngcóthểdẫnđếnnhữngthayđổilớngiátrịcủacôngty.Tỷlệchiếtkhấurấtkhótínhtoán.Nhữngdòngtiềntrongtươnglaicũngkhódựđoán,đặcbiệtnếuphầnlớnnhữngdòngtiềnchảyvàochỉnhậnđượcsaunămđếnmườinăm.
THAMKHẢO
Brealey,R.AandMyers,S.C(2003)PrinciplesofCorporateFinance(tạmdịch:Cácnguyêntắctàichínhdoanhnghiệp),7thedition.London:McGraw-Hill.
54.KAIZEN/GEMBA
TỔNGQUAN
Kaizenhiểutheonghĩađenlàthayđổi(kai)đểtrởnêntốt(zen).CácyếutốchínhcủaKaizenbaogồm:chấtlượng,nỗlực,sựsẵnsàngthayđổivàtraođổithôngtin.NhàGemba,nềnmóngcủaKaizencónămyếutốchính:
•Làmviệcnhóm;
•Kỷluậtcánhân;
•Tinhthầnđãđượccảithiện;
•Cácchutrìnhchấtlượng;và
•Gợiýcảitiến.
Dựatrênnềntảngnày,Kaizentậptrungvàoviệcloạibỏmuda(lãngphívàthiếuhiệuquả),vàokhung5-Sdànhchoquảnlýnộibộvàchuẩnhóa.
SỬDỤNGKHINÀO
Kaizencóthểđượcsửdụngđểgiảiquyếtmộtsốloạivấnđề:quytrìnhthiếuhiệuquả,vấnđềchấtlượng,hàngtồnkholớn,vấnđềtronggiaohàngvàthờigiansảnxuất.Ngườilaođộngđượcđộngviênđểđưarađềxuấtchonhữngcảithiệnlớnnhỏtrongbuổigặpmặthàngtuần(nhữngbuổiKaizen).Kaizenđềxuấtloạibỏmuda(lãngphívàthiếuhiệuquả)trướctiên.Cácloạilãngphíbaogồm:
•Nhữngsảnphẩmlỗi.Nhữngkhiếmkhuyếtvềchấtlượngkhiếnkháchhàngkhôngchấpnhậnsảnphẩmđãlàm.Nhữngcốgắngbịlãngphíkhitạoranhữngsảnphẩmlỗi.Mộtquytrìnhquảnlýlãngphímớicầnđượcbổsungnhằmtậndụngvàigiátrịcủanhữngsảnphẩmkhôngmongmuốnnày.
•Sảnxuấtdưthừa.Sựsảnxuấthaytiêudùngvậtchấttrướckhithựcsựcầnthiết.Đâylàsựlãngphínguyhiểmnhấtcủacôngty,bởivìnóchegiấunhữngvấnđềtrongsảnxuất.Cácsảnphẩmdưthừaphảiđượclưutrữ,quảnlývàbảovệ.
•Vậntải.Mỗikhisảnphẩmđượcvậnchuyển,nóphảichịunguycơbịhủyhoại,thấtlạc,trìhoãn,...cũngnhưmộtchiphíkhôngtạoragiátrịgiatăng.Vậnchuyểngópphầnvàoviệcbiếnsảnphẩmthànhthứmàkháchhàngsẵnsàngmua.
•Chờđợi.Đềcậpđếnthờigiancôngnhânchờđợicácnguồnlực,việcxếphàngchờtiêuthụhếtsảnphẩm,cũngnhưphầnvốndànhchohànghóavà
dịchvụchưađượcchuyểnđếnchokháchhàng.Thườngphảicónhữngquytrìnhquảnlýsựchờđợinày.
•Dưthừahàngtồnkho.Bấtkểlàdướidạngnguyênliệuthô,bánthànhphẩmhaythànhphẩm,dưthừahàngtồnkhotươngứngvớichiphívốnchưatạorađượclợitứcchocảngườisảnxuấtvàkháchhàng.Nếumộttrongbayếutốtrênkhôngđượcxửlýtíchcựcđểtạoragiátrị,nósẽtrởnênlãngphí.
•Sựvậnđộng.Ngượclạivớivậntải,vậnđộngmuốnnóitớicôngnhânhaytrangthiếtbị,tươngứngvớithiệthại,haomònvàantoàn.Nócũngbaogồmtàisảncốđịnhvànhữngchiphíxuấthiệntrongquátrìnhsảnxuất.
•Sảnxuấtvượtquá.Sửdụngnguồnlựcđắtđỏvàgiátrịhơnyêucầucủacôngviệc,haythêmvàonhữngchitiếtthiếtkếkháchhàngkhôngcần.Cómộtvấnđềvớiyếutốnày.Mọingườicóthểcầnthiếtthựchiệnnhữngcôngviệcvượtquátiêuchuẩnchấtlượngyêucầuđểđảmbảonănglực.Chiphíđàotạonàycóthểđượcdùngđểbùđắpchosựlãngphíkhisảnxuấtvượtquá.
Saukhigiảmthiểusựlãngphí,việcquảnlýnộibộhiệuquảđượcđềradựatrênphươngthức5-Sbaogồm:
•Seiri–sựngănnắp.Phânloạinhữnggìcầnchocôngviệcvànhữnggìkhông.Điềunàylàmcôngviệcđơngiảnhơn.
•Seiton–sựthứtự.Cóthểtănghiệuquảbằngviệcsắpxếpcóchủývịtrícủacácnguyênliệu,trangthiếtbị,hồsơ,…
•Seiso–sựsạchsẽ.Mọingườinêngiúpgiữmọithứsạchsẽ,ngănnắp,gọnghẽvàưanhìn.
•Seiketsu–việcdọndẹpđượcchuẩnhóa.Quytắcvàthểchếhóacủaviệcgiữmọithứsạchsẽvàgọngàng,nhưmộtphầncủaquảnlýthịgiáclàmộtphươngthứchiệuquảđểcảithiệnkhôngngừng.
•Shitsuke–kỷluật.TráchnhiệmcánhântrongviệclàmtheobốnchữStrêncóthểtạothànhhayphávỡthànhcôngcủaviệcquảnlý.
PhầncuốicùngcủangôinhàGembalàchuẩnhóa.SựchuẩnhóaviệcthựchiệnvàthểchếhóanămchữSsẽtạođiềukiệnchomọingườitrongtổchức,gồmcảnhữngngườimớiliêntụccảithiện.QuảnlýcấpcaocóvaitròquantrọngtrongviệcgiữgìnvàhànhđộngđểKaizen,phươngpháp5-Svàviệc
chuẩnhóacôngviệcđượcthựchiệnvàphốihợprộngkhắp.
ViệcthựchiệnchínhxáckháiniệmKaizensẽđemđến:
•năngsuấtđượctăngthêm;
•chấtlượngđượccảithiện;
•antoànhơn;
•chuyểnhàngnhanhhơn;
•chiphíthấphơn;
•kháchhànghàilònghơn;và
•tinhthầnlàmviệccủanhânviênđượccảithiệnvàtăngthêmthỏamãnvớicôngviệc.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
CácbướcsaunênđượcthựchiệntrongcácsựkiệnKaizen:
•Xácđịnhvấnđềvàmụctiêucủasựkiện.
•Phântíchthựctế.
•Đềxuấtnhữnggiảiphápkhảthi.
•Lênkếhoạchchogiảipháp.
•Thựchiệngiảipháp.
•Kiểmtravàđảmbảogiảipháp.
Việcgiảiphápđượckiểmtravàđảmbảorấtquantrọng.TrongbướccuốicùngcủamộtsựkiệnKaizen,mọingườibắtđầutìmkiếmnhữngcơhộichocácsựkiệnKaizenmới,điềunàycóthểngăntrởquátrìnhđưanhữngtiếnbộnàyvàohoạtđộngthựctiễn.
KẾTLUẬN
TriếtlýKaizenphốihợptốtvớitốcđộthayđổiởcấpđộhoạtđộngtrongtổ
chức.KhảnăngduytrìnhữngtiếnbộđãđượcđềxuấtvàthựchiệnbởimọingườitạinơilàmviệccólẽlàluậnđiểmmạnhmẽnhấtcủaKaizen.Sựđơngiảntuyệtđốicủanókhiếnviệcthựchiệndễdàng,mặcdùmộtvàinềnvănhóakhôngthểtiếpnhậnmộtmứcđộkỷluậtcánhâncaonhưngườiNhậtcóthểlàm.
Kaizencónhiềukhảnăngtrongnhữngtìnhhuốngthayđổitừtừhơntrongnhữngtìnhhuốngthayđổiđộtngột.MộtnềnvănhóatậptrungvàonhữngthànhcôngngắnhạnhayđộtphákhôngphảimôitrườnglýtưởngchoKaizen.Sựhợptácvàkỷluậtlanrộngởmọicấpcủatổchứclàyếutốthenchốtchothànhcôngcủatổchứcđó.
THAMKHẢO
Lmai,M.(1997)GembaKaizen:Acommonsense,low-costapproachtomanagement(tạmdịch:GembaKaizen:Mộtcảmnhậnchung,phươngphápquảnlýcóchiphíthấp).London:McGraw-Hill.
55.NHỮNGVAITRÒQUẢNLÝCỦAMINTZBERG
TỔNGQUAN
Từnhữngnămđầuthếkỷhaimươi,nhàtưbảncôngnghiệpngườiPhápHenriFayolđãmiêutảnhiệmvụcủacácnhàquảnlýnhưmộtsựkếthợpgiữaviệctổchức,sắpxếp,hoạchđịnh,điềuchỉnhvàchỉhuy.ThếnhưngMintberglạikhôngtinrằngnămhoạtđộngnàybaotrùmtoànbộnhữnggìnhàquảnlýthườngxuyênphảithựchiện.Dựavàonhữngcơsởđượctìmrabằngnghiêncứurộng,Mintzbergtạoramộtloạtcáccâuhỏitựnghiêncứudànhchocácnhàquảnlý.Bằngviệcxemxétnhữngcâuhỏivớimốiliênhệthựctế,chứkhôngphảinhững“thầnthoại”vềcáchcácnhàquảnlýđịnhlàmviệc,họđượckhuyếnkhíchtìmracáchđểtránhkhỏinhữngvấnđềtiềmẩn.
Mintzbergnhậndạngmườivaitròcủanhàquảnlý,sửdụngquyềnlựcvàđịavịchínhthứclàmđiểmkhởiđầu.Nhữngvaitrònàyđượcchiathànhbavaitròliênkếtcánhân,mỗivaitròlầnlượtdẫnđếnbavaitròthôngtin,tiếptheolàbốnvaitròquyếtđịnh,nhưđượcbiểudiễntrongbảng.
SỬDỤNGKHINÀO
Ýtưởngchínhlàbằngviệcmộtnhàquảnlýthựchiệnvaitròcủamình,nhữngmặtnàysẽtậphợpthànhmộttổngthểtíchhợpđểphảnánhnhữngkhảnăngcủanhàquảnlýtrongvaitròđó.Nhờvậy,ởmộtmứcđộnàođóchúngđượcsửdụngnhưnhữngtiêuchuẩnđểđánhgiásựthểhiệncủanhàquảnlýtrongvaitròcủahọ.
Hình55.2:MôhìnhcácvaitròquảnlýcủaMintzberg
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Giátrịchủyếucủamôhìnhnàylàcungcấpchocácnhàquảnlýmộtcơsởnhậnđịnh.Cânnhắccôngviệc:nhữngvaitrònàohoànthành?Lầnlượtxem
xéttừngvaitrò,vàtựchođiểmtrênthangđiểmmườichomỗivaitrò.Điểmsốthấpchỉranhữngmặtyếu,cụthểlànhữngmặtcầnchúýnhiềuhơn.
NhữngvaitròquảnlýcủaMintzbergkhôngphảilàmộtquytắc.Ngượclại,chúngđượcsửdụngnhưmộtchiếcgươngsoi,cungcấpchocácnhàquảnlýhiểubiếtsâusắcvềcáchhọsửdụngthờigiannhưthếnào,chonhữnghoạtđộngnàovàthôngquanhữngvaitrònào.Chúýtớinhữngvấnđềtiềmẩnđưacácnhàquảnlýtiếnsátđếnviệcgiảiquyếtchúng.Vớiviệcxuađinhữngchuyệnthầnthoạivànhấnmạnhvàothựctếcủacôngviệc,cácnhàquảnlýtậptrungvàoviệctránhxanhữngcảmbẫyvàlàmviệchiệuquảhơn.
KẾTLUẬN
Mặcdùsốlượngcáctrườngquảnlýtăngtheocấpsốnhân,theoMintzberg,phầnlớnchúngtậptrungvàoviệctruyềnđạtlạikiếnthứccủanhữnglĩnhvựcchuyênbiệtchẳnghạnnhưkếtoánhaymarketing,màkhôngphảilànhữngkỹnăngcầnchoquảnlý:giảiquyếtbấtđồng,tạolậpmạnglướithôngtinvàpháttánthôngtin.Môhìnhnàykhẳngđịnhrằngcácnhàquảnlýcầnphảitrởthànhnhữngnhàtổchứccókiếnthứcrộngvànhữngchuyêngia,bởivìsựthiếuhoànhảocủahệthốngvàáplựcmôitrường.Dovậy,hiệntạiviệccácnhàquảnlýcóthểhọcngaytronglúclàmviệcchỉcótrongsuynghĩ.MộtvàinghiêncứuđãkhẳngđịnhhọcthuyếtcủaMintzberg,nhưngchúngcũngchỉrarằngtrọngtâmcủamỗivaitròquảnlýcụthểphụthuộcvàocấpbậccủanhàquảnlý.
THAMKHẢO
1.Fayol,H.(1949)GeneralandIndustrialManagement(tạmdịch:Quảnlýchungvàquảnlýtrongngànhcôngnghiệp)London.PitmanPublishingCompany.
2.Mintzberg,H.(1983)StructureinFives:Designingeffectiveorganizations(tạmdịch:Nămnguyêntắccấutrúc:Tạodựngmộttổchứchiệuquả)EnglewoodCliffs,NJ:Prentice-Hall.
3.Mintzberg.H.(1990)MintzbergonManagement:Insideourstrangeworldoforganizations(tạmdịch:QuảnlýcủaMintzberg:Trongthếgiớixalạcủacáccôngty)NewYork:FreePress.
Tảithêmebook:http://www.sachvui.com
56.PHÂNTÍCHRỦIROVÀTHÀNHQUẢ
TỔNGQUAN
Phântíchrủirovàthànhquảthểhiệnthànhquảtiềmnăngcủanhữnglựachọnchiếnlượckhitínhđếncácrủiroliênquan.Kếtquảlàcóthểđánhgiáđộhấpdẫncủanhữnglựachọnchiếnlược,vàdựavàođóđểquyếtđịnhviệcphânphốinguồnlực.Phântíchrủirovàthànhquảhoạtđộngcùngphươngthứcvớimộtphântíchrủirovàlợinhuậnđểđánhgiácácsảnphẩmtàichínhnhưcáchợpđồnghaycáclựachọn.
Phântíchrủirovàthànhquảcóthểđượcthựchiệnởbấtcứcấpđộcụthểnào.CEOcóthểthểhiệnnótrênmặtsaucủaphongbì,hoặccóthểyêucầuđộiphântíchlàmcácphântíchsâusắchơn,baogồmcảnghiêncứuthịtrườngtrêndiệnrộng,tínhtoánROI,pháttriểncáckịchbảnvàphântíchđộnhạycảm.Cácbướccơbảnvẫnhoàntoànnhưnhau.
Bằngviệcsửdụngcôngcụnàycóthểsosánhnhữngdựánthuộccácloạihìnhhoàntoànkhácnhaucũngnhưcácdựánliênkết.Việcliênkếtcácdựáncóthểdẫntớisựphânbổcácnguồnlựccânbằnghơnvàphùhợpchonhữngrủirocóthểchấpnhậnđược.Tuynhiên,môhìnhnàykhôngthểchỉradungsaicủarủirovàthànhquảnếunhữnglựachọnchiếnlượccụthểlạiđượcliênkếttrongcácmôhìnhkhácnhau.Mốitươngquangiữacáclựachọnchiếnlượckhôngđượcxemxéttới.
SỬDỤNGTHẾNÀO
Cácnhàquảnlývà/hoặccácnhàphântíchnênđưaramộtdanhsáchcáclựachọnchiếnlượccóthểnhìnnhậnđượcvànhữngthànhquảtiềmtàng.Vídụ,cáclựachọncóthểbaogồm:pháttriểnthịtrườngquốctế;giớithiệusảnphẩmmới,chuyênnghiệphóabộphậnmuahàng,hoặcthuêlàmbênngoài.Cùngvớiđólàcáckhoảnđầutư,tăngtiếtkiệmvàgiảmchiphíthểhiệnnhữngthànhquảtiềmtàngcóthểtínhtoánđược.Thêmnữa,cáclựachọncóthểđượcxếploạidựatrêncácyếutốđịnhtínhnhưhìnhảnhđượccảithiện,
sựmởrộngtựdochiếnlượclâudàihoặcpháttriểnkhảnăngtrongcáclĩnhvựcmới(nhưcôngnghệ).
Mộtphântíchkỹlưỡngcầnđượcthựchiệnchotừnglựachọnchiếnlượcnhằmđánhgiácácrủiroliênquan.Nhữngyếutốcầnđượcxemxétbaogồmmứcđộđầutư,cácmốiđedọatrongngành,chiphícơhộitừcáclựachọnkhác,ảnhhưởngtừnhữngmốiquanhệtrongchuỗicungứngvàcácràocảncủaviệctừbỏ.
Khitấtcảcáclựachọnđãđượcthểhiệntrênbiểuđồphântíchrủirovàthànhquả(xemHình56.1),mộtquátrìnhtưduyđộngnãosẽhữuíchchoviệcgiảmthiểucácrủiroliênquantớicáclựachọncókhảnăngđạtthànhquảtiềmtàngcao.Tươngtự,cầntìmraphươngphápnângcaothànhquảcủacáclựachọntươngđốiantoàn.Môhìnhphântíchrủirovàthànhquảcóthểđượcmởrộngsangkhíacạnhthứbavàtrởthànhphântíchrủirovànguồnlựctạorathànhquả.Lượngnguồnlựccầnthiếtsẽđượcthểhiệntrongmộtbiểuđồvớikíchthướcmở.Cáclựachọncầnnhiềunguồnlựcđượcthểhiệnvớikíchthướclớnhơnsovớicáclựachọncầnítnguồnlựchơn.Điềunàychophépcáccôngtybùtrừrủiro,thànhquảvànguồnlựchoặctìmralựachọntốtnhất.
Mụctiêucơbảnlàcânbằngrủiro,thànhquảvànguồnlựcdựatrêndanhmụccácrủirođịnhtrướccủacôngty.Cáccôngtyengạirủirosẽtậptrungvàocácquyếtđịnhhướngđếnsựtồntạilâudàicủamình,vìvậysẽchấpnhậnthànhquảíthơn.Mộtcôngtycótinhthầnkinhdoanhvàtìmkiếmrủirosẽchấpnhậnrủirocaovàtheođuổithànhquảlớn.Tuynhiên,nêncósựcânbằnggiữahailựachọntrên.
KẾTLUẬN
Mộttrongnhữngđiểmyếucủaquảnlýchiếnlượclàởchỗcácquyếtđịnhthườngđượcđưaravớithôngtingiớihạnvàthiếuviệcxemxéttrênnhiềukhíacạnh.Lạcquanquásớmhoặccácdựđoánphithựctếvềthànhquảtiềmtàngcủacáclựachọnchiếnlượcđẩycácphântíchrủirovềphíasau.Mặtkhác,cácrủiroướclượngđượclạicóchiềuhướngbịđánhgiáthấp.Kếtquảlàsựđánhgiáquámứccáclựachọnchiếnlược.
Nhượcđiểmcủamôhìnhnàylàđánhgiácáckhíacạnh,rủiro,thànhquả,cácnguồnlựccóthểlàkếtquảcủacácyếutốphứctạpcóliênquanđếnnhau.Đốitrọngcủamỗiyếutốvàmốitươngquangiữachúnglạithườngbịảnhhưởngbởicảmxúc.
Đểtốiưuhóatácdụngcủaviệcsửdụngphântíchrủirovàthànhquả,nênsosánhrộngrãicáckhảnăngcóthểnhằmgiảmthiểusốlượngcáclựachọnchiếnlược.Hơnnữa,cácchitiếtcủarủirovàthànhquảtiềmẩncầnđượcphântíchđầyđủ.Sailầmlớnnhấtlàđơngiảnhóathựctiễnvàkhôngtậptrungđầyđủvàomốitươngquancũngnhưsựphứctạpcủacácyếutố.
THAMKHẢO
Sperandeo,V.(1984)TraderVICII:Principlesofprofessionalspeculation(tạmdịch:TraderVICII:Quytắcphântíchchuyênnghiệp).Hoboken,NJ:JohnWiley&Sons.
57.PHÂNTÍCHCĂNNGUYÊN/PHÂNTÍCHPARETO
TỔNGQUAN
Phântíchcănnguyên(RootCauseAnalysis–RCA)làmộtlớpcácphươngphápgiảiquyếtvấnđềnhằmxácđịnhcănnguyêncủacácvấnđềvàsựkiện.NódựatrênbiểuđồIshikawa(biểuđồxươngcáhoặcbiểuđồnguyênnhânhệquả)đượcđặttêntheotácgiảIshikawa(xemHình57.1).BiểuđồIshikawachỉranguyênnhâncủamộtsựkiệncụthể,lầnđầutiênsửdụngvàonhữngnăm1960,vàđượcxemlàmộttrongbảycôngcụquảnlýchấtlượngcơbảngồm:biểuđồtầnsuất,biểuđồPareto,bảngkiểmtra,bảngkiểmsoát,biểuđồpháttriểnvàbiểuđồphânbố.Quytắcnàyđượcsửdụngtrongphântíchcănnguyên,cốgắnggiảithíchcácbiếnthiêntrongmộtquytrìnhcụthể.Phântíchnàythườngđượcsửdụngtronggiaiđoạnđầucủadựántáithiếtlậpquytrìnhkinhdoanh(BPR)(xemChương23)hoặctrongcácchươngtrìnhquảnlýchấtlượng,vídụnhưmôhìnhEFQM(xemChương46).Vìvậy,môhìnhnàyđượcxếpvàomôhìnhhoạtđộng.
SỬDỤNGKHINÀO
RCAđượcsửdụngđểgiảithíchcácbiếnthiêntrongbấtkỳmộtquytrìnhnào(hoặclàkếtquảcủaquytrìnhđó).Mộtlượngnhấtđịnhnhữngbiếnthiênlàbìnhthườngvàkhôngnhấtthiếtgâyranhữngcảntrởđángkể.Tuynhiên,nhữngbiếnthiênkhôngmongmuốncóthểgâyranhữngthiệthạihoặcmấtmátnặngnề,sựđìnhtrệhoặcsuygiảmnăngsuất,đặcbiệtlànếunóxảyraởnhữngquytrìnhtrọngyếu.Bướcđầutiêncầnlàmlàtìmranguyênnhâncủasựbiếnthiênvàxácđịnhảnhhưởngcủanó.Nguyênnhânchính,thườnglànguyênnhânrấtdễgiảiquyết,cầnđượcxemxétđầutiên.Cáckỹnăngđặcbiệtcógiátrịtrongviệcphântíchnhữngquytrìnhtrọngyếucóthểgâyranhữngbiếnthiênkhôngmongmuốn.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
RCAthườngbắtđầubằngviệctạoramộtđộidựán,baogồmcácgiámđốc,nhàcungcấp,kháchhàngvànhânviên.Tiếptheo,độisẽxácđịnhvấnđềvàquyếtđịnhxembiếnthiênnàogâyrarốiloạnnghiêmtrọngnhấttronghệthốngđangxemxét.Sauđó,độivạchrasơđồquytrìnhvàxácđịnhnhữngvấnđềcóthểgâyrabiếnthiêntronggiaiđoạntậphợpdữliệuchứngcứ.Tiếpđến,việcxácđịnhnhữngvấnđềcóthểgópphầntạorarắcrốivàtìmracănnguyêncủachúng.Tuynhiên,nguyênnhâncơbảnnhấtcóthểkhôngđượctìmthấyngay,trongtrườnghợpđó,kỹnăngtưduytậpthểrấtcầnthiết.Theođó,cáccănnguyênđãđượcxácđịnh(thườngcósốlượnglớn)sẽđượcminhhọatrênmộttấmbảngtrắngđểthảoluậnvàđàosâucácpháthiện.Nhữngkiếnnghịchocácgiảiphápcầnđượcpháttriểnvàphảiđượcápdụngvàothựctế.
Cáccănnguyêncóthểđượcsắpxếpbằngviệcphânloạivàodanhmục,vàphânbiệtgiữacácnguyênnhâncơbảnvàcáchệquảnhỏhơn.Điềunàycungcấpdữliệucầnthiếtchoviệcvẽbiểuđồ“Nguyênnhânvàkếtquả”.Biểuđồnàycungcấpmộtcáinhìntổngthểvềcácnguyênnhâncóthểcủasựbiếnthiên.Cầnthiếtphảinghiêncứucănnguyêntrongbiểuđồchitiếtđểthấyđượccácnguyênnhânkéodàicủabiếnthiên.BiểuđồParetothườngđượcdungđểtrìnhbàycácpháthiện.Phântíchcáccănnguyênnóichungchỉrarằng80%cácbiếnthiêngâyrabởi20%cáccănnguyên.
KẾTLUẬN
Phântíchcănnguyênkhôngphảilàphươngphápduynhấtvàxácđịnhrõràng;córấtnhiềucôngcụ,quytrìnhvànghiêncứukhácnhauliênquanđếnRCA.ĐểtốiđahóahiệuquảcủaviệcsửdụngRCA,lờikhuyênởđâylànênbắtđầuvớicácquytrìnhquantrọngnhấtvà/hoặcnhữngsựbiếnthiênphiềnphứcnhất.Điềunàyđảmbảorằngviệcthànhcôngsẽnhânlênrộnghơnviệcsửdụngmôhình.Tuynhiên,cầntránhviệctruytìmcácnguyênnhângâybiếnthiênchỉtạoratácđộngnhỏlênthờigiansảnxuất,năngsuấthaycácchiphí.
THAMKHẢO
Blanchard,K.H,Schewe,C.,Nelson,R.,vàHiam,A.,(1996)ExploringtheWorldofBusiness(tạmdịch:KhámpháthếgiớiKinhdoanh).NewYork:W.HFreeman.
58.SÁUCHIẾCMŨTƯDUYCỦADEBONO
TỔNGQUAN
NhữngchiếcmũtưduycủadeBonothểhiệnsáucáchnghĩvềcácchiếnlược.EwarddeBono(1985)chorằngnhậnthứcvàsuynghĩcủaconngườicónhiềuloại,nhiềucáchthứctiếpcậnvàxuhướng.Phầnlớnconngườipháttriểnnhữngthóiquensuynghĩlàmgiớihạnsuynghĩcủamình.DeBonotinrằngbằngviệcxácđịnhcáccáchtiếpcậnkhácnhau,conngườicóthểtrởnêndễcộngtácvàlàmviệcnăngsuấthơn.
SỬDỤNGKHINÀO
Môhìnhsáuchiếcmũtưduybuộcchúngtaphảithoátkhỏicáchsuynghĩthôngthường.Làmnhưvậy,nógiúpchúngtahiểuđượcđầyđủcáckhíacạnhcủamộtquyếtđịnhvàthấynhữngcơhộimàchúngtacóthểđãbỏlỡ;cácquyếtđịnhquantrọngcóthểđượcxemxétdướinhiềugócnhìnkhácnhau.Giảthuyếtcủamôhìnhlàmọingườicóthểracácquyếtđịnhchính
xáchơnnếuhọbịbuộcphảithoátkhỏicácthóiquensuynghĩcủamình.Kỹthuậtnàychophépcảmxúccầnthiếtđượcmangvàocácquyếtđịnhđịnhlượngthuầntúy.Dovậy,lốisuynghĩkhôngtheolốimòn,sángtạođượckhuyếnkhích.Hơnnữa,kỹthuậtnàycònchophépđẩynhanhquátrìnhraquyếtđịnh
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Sáuchiếcmũtưduycóthểđượcsửdụngtạimộtcuộchọp,mộthộithảohoặcmộtphiênđộngnão,nhưngđồngthờicóthểđượcdùngbởicáccánhân.Mỗichiếcmũlàmộtcáchsuynghĩ.Nếusửdụngtrongmộtnhóm,mỗingườithamdựsẽđộichiếcmũgiốngnhautrongcùngmộtthờiđiểm.
DeBonophânbiệtcácchiếcmũsuynghĩnhưsau:
•Mũtrắng(thựctế):Vớichiếcmũtrắng,mộtngườicóthểtậptrungvàocácdữliệuhiệncó.Phântíchthôngtinvàxemxétnhữngđiềucóthểđượcrútra
•Mũđỏ(cảmxúc):Vớichiếcmũđỏ,mộtngườicóthểxemxétvấnđềbằngtrựcgiácvàcảmxúc.Cốgắngtưởngtượngnhữngngườikhácsẽphảnứngcảmtínhnhưthếnàovàcốgắnghiểunhữngphảnứngđó.
•Mũđen(chỉtrích):Vớichiếcmũđen,mộtngườicóthểxemxéttấtcảcácnhượcđiểmtrongmộtquyếtđịnh.Xemxétmộtcáchthậntrọngvàmangtínhđềphòng:tạisaonóhoạtđộng?Chỉracácđiểmyếutrongmộtkếhoạch
•Mũvàng(chủđộng):Vớichiếcmũvàng,mộtngườicóthểsuynghĩchủđộng.Xemxéttheomộtquanđiểmlạcquanvàcốgắngthấyhếtcáclợiíchcủaquyếtđịnh.
•Mũxanhlục(sángtạo):Vớichiếcmũxanhlục,mộtngườisẽsuynghĩmộtcáchsángtạo.Tạoracácgiảiphápchovấnđềtheocáchsuynghĩtựdo.
•Mũxanhlam(kiểmsoátquátrình):Chiếcmũnàydànhchochủtọacuộchọphayhộithảo.Ngườichủtọasẽcanthiệpvàoquátrìnhvànóikhinàocầnđổinhữngchiếcmũ.
KẾTLUẬN
Môhìnhnàychophépsuynghĩtheorấtnhiềucách,vídụchophépmộtvấnđềđượcxemxéttừnhiềugócđộ.DeBonochorằngyếutốquantrọngnhấtđểsửdụngthànhcôngmôhìnhnàylàlựachọnmộttiêuđiểmcóchủđíchtrongsuốtcuộcthảoluận.Mộtcáchtiếpcậncụthểcầnđượclựachọnsaochophùhợpvớiyêucầutrongtừnggiaiđoạncủacuộcthảoluận.Dovậy,mộtcuộcthảoluậncóthểbắtđầuvớimộtchiếcmũđểpháttriểncácmụctiêu,trongkhimộtchiếcmũkháccóthểđượcsửdụngđểthuthậpcácphảnứngvàquanđiểm.Bằngviệclựachọnmộttiêuđiểmcóchủđíchtrongsuốtmỗigiaiđoạncủacuộcthảoluận,mọingườisẽđồngthờitậptrungvàocùngmộtkhíacạnh”của”vấnđề”vàdođótrởnêndễhợptáchơntrongviệcgiảiquyếtvàtìmramột”giảipháp”.
THAMKHẢO
Bono,E.De(1985)6ThinkingHats(tạmdịch:Sáuchiếcmũtưduy).London:Little,Brown.
59.VÒNGTRÒNDEMING:LÊNKẾHOẠCH–THỰCHIỆN–KIỂMTRA–HÀNHĐỘNG
TỔNGQUAN
VòngtrònDeminghayvòngtrònLênkếhoạch-Thựchiện–Kiểmtra–Hànhđộng(vòngtrònPDCA)cóthểđượcsửdụngnhưmộtphươngphápđểcơcấucácdựáncảitiến.Nóđượcdùngđểchỉmộtchuỗilogicgồmbốnbướclặpđilặplạicủaquátrìnhhọchỏivàcảithiện:hoạchđịnh,thựchiện,kiểmtravàhànhđộng.Hoạchđịnh(kếhoạch)choviệccảithiệnmộthànhđộngcầnđượctiếpnốibởiviệcthựchiệnhànhđộngđó(thựchiện)theonhưkếhoạch.Sauđó,mộtngườicầnđánhgiávànghiêncứu(kiểmtra)kếtquảđạtđượcvàsựcảithiện.Hànhđộngsauđóphảiđượctiếnhành(hànhđộng)theohướngápdụngcácmụctiêuvà/hoặcsựcảithiện.Nhữngbàihọcrútracầnđượcứngdụngtronghoạnhđịnhcáchoạtđộngmới.
SỬDỤNGKHINÀO
VòngtrònPDCAchophépmộttổchứcquảnlýcácsángkiếncảithiệntheocáchcótrậttự.Khiđốidiệnvớimôhìnhnàylầnđầutiên,rấtnhiềungườisẽnhậnrarằnghọđiềuhànhnhưngkhôngthựcsựquảnlýtổchứccủamình.Môhìnhcóthểđượcdùngđểcơcấuvàsắpxếpquytrìnhcủacảithiệnliêntục.Nóimộtcáchhìnhảnh,quytrìnhcảithiệngiốngnhưchúngtalănbánhxePDCAngượclêntrên(xemHình59.2).MỗivòngquaygiảiquyếtvấnđềtươngứngvớimộtvòngtrònPDCA.
Điềuquantrọnglàdạychocácgiámđốcsẽphảilàmviệcvớiphươngphápcảithiệnnàycáchsửdụngvòngtrònđó.BằngviệcđưaracáchsửdụngrõràngchovòngtrònPDCA,mọingườisẽnhậnthứcđầyđủhơnvềcảithiệnvàlợiích.Điềunàysẽkhuyếnkhíchmọingườitiếptụccácdựáncảithiện.Vòngtrònnàycóthểápdụngvàocácmụcđíchkhácnhau,nhưhoànthànhmộtsứmệnh,cácmụctiêu,kiểmsoátcácvấnđềmấuchốthoặctrongđàotạo.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Điquacảbốnbướcmộtcáchhệthốngtrongkhitheođuổicảithiệntrongcáchoạtđộngcụthể,gồm:
1.Lênkếhoạch.
Kếhoạchphíatrướcđểthayđổi.Phântíchtìnhhìnhhiệntạivàcáctácđộngtiềmẩncủaviệcchỉnhsửatrướckhilàmbấtcứđiềugìkhác.Dựđoáncáckếtquảkhácnhauđượctrôngđợi,cóhoặckhôngcólýthuyết.Làmthếnàođểbạnđánhgiátácđộng?Baogiờđạtđượckếtquảmongmuốn?Lênkếhoạchđểđưacácbiệnphápđánhgiákếtquảvàotrongviệcthựchiện.Lênmộtkếhoạchthựcthivớitráchnhiệmrõràngchonhữngngườithamgia.
Kinhnghiệmchỉrarằngnhữngcâuhỏisausẽhữudụng:
•Chúngtađangcốgắngđạtđượcđiềugì?
•Điềunàyđượcgắnkếtthếnàovớimụcđíchcaohơncủatổchức?
•Ai/nhữngaisẽbịảnhhưởng?
•Nósẽxảyraởđâu?
•Nósẽxảyrabaogiờ?
•Thủtụctheotừngbướclàgì?
•Làmthếnàođểchúngtađánhgiásựcảithiệnnóichung?
2.Thựchiện.
Khithựcthikếhoạch,bạnphảiđitheocácbướcnhỏtrongnhữngđiềukiệncókiểmsoátđểcóthểquynhữngcảithiện(hoặcthấtbại)chonhữngthayđổitheokếhoạnhtronghànhđộng.
3.Kiểmtra.
Kiểmtracáckếtquảtrongthửnghiệm.Cóđạtđượckếtquảmongmuốnhaykhông?Nếukhôngthìtạisao?
4.Hànhđộng.
Thựchiệncáchànhđộngđểquychuẩnhóaquytrìnhđưađếnkếtquảmongmuốn,hoặctrongtrườnghợpkếtquảkhôngnhưmongđợi,sửdụngkinhnghiệmlàmdữliệuchonhữnglầnthửtớiđểcảithiện.
KẾTLUẬN
Rấtnhiềutổchứckhôngthểvạchrõcácmụctiêu,hànhđộngvàkếtquảmongmuốn,màchỉđểmộtngườiquảnlýnhữngcảithiệncủabảnthânhọmộtcáchhệthốngvàcốđịnh,cóhoặckhôngtheovòngtrònPDCA.Thêmvàođó,nóđòihỏikỷluậtđểthựchiệntoànbộvòngtrònPDCA,đểdừngviệcchữacháyvàviệcthựchiệntheokiểulênkếhoạch–thựchiện–lênkếhoạch–thựchiện.VòngtrònPDCAcómộtvàiứngdụngnhư:lênkếhoạchcóthểchiathànhxácđịnhmụctiêuvàmụcđích;vàxácđịnhcácphươngphápđểđạtđượcmụcđíchvàxácđịnhcácphươngthứcđểđạtđượcmụctiêu.Thựchiệncóthểchiathànhđàotạovàgiáodục,vàứngdụng.VòngtrònPDCAtạothànhmộtphầnquantrọngcủacáchsuynghĩKaizenđượcmiêutảtrongcuốnsáchnày(xemChương54).
THAMKHẢO
Walton,MvàDeming,W.E(1986)TheDemingManagementMethod(tạmdịch:PhươngphápquảnlýDeming).NewYork,Dodd.
60.SƠĐỒHÓADÒNGGIÁTRỊ
TỔNGQUAN
Sảnxuấttinhgọn(xemChương37)tậptrungvàoviệcgiatănggiátrịchokháchhàngvàgiảmthiểucácbướckhôngtạothêmgiátrị(lãngphí).Sơđồhóadònggiátrịđượcsửdụngtrongnhữngmôitrườngtinhgọnđểlậpravàphântíchcảcáchoạtđộnggiatăngvàkhônggiatănggiátrị,vàcácbướctrongnhữngdòngthôngtinvàcácquytrình.Nóhìnhdungcáchoạtđộngtăngthêmgiátrịchokháchhàng,vàcáchoạtđộngkhôngtạonênđiềuđó.Docáccấutrúccốđịnhcủanó,môhìnhthườngcókhảnăngtìmratiềmnăngcảithiệnđángkểvàtươngứngvớinhữnghoạtđộngcảithiện.
SỬDỤNGKHINÀO
Sơđồhóadònggiátrịthườngđượcsửdụngtrongnhữngmôitrườngtinhgọnđểxácđịnhcáccơhộinhằmcảithiệnthờigiansảnxuấtcũngnhưxácđịnhviệctiếtkiệm,lãngphínguyênliệuvàcáchoạtđộngkhônggiatănggiátrịkhác.Sơđồhóacácquytrìnhliênquanđếnviệctạoramộtbiểuđồtrongđócácquátrình,cácluồngnguyênvậtliệuvàthôngtin,cùngtấtcảcácdữliệuquantrọngkhác(nhưmứctồnkho,cáclầnxửlývàkíchthướclô)đượcminhhọavớisựgiúpđỡcủacáckhungchươngtrìnhđượcchuẩnhóacùng
nhữngbiểutượng;(xemRothervàShook,2003).Bảnđồnàylàđiểmkhởiđầuchoviệcthiếtkếmộtdònggiátrịmongmuốntrongtươnglaithậttinhgọn.
SỬDỤNGNHƯTHẾNÀO
Giaiđoạnđầutiêncủasơđồhóadònggiátrịlàlậpsơđồhiệntrạng.Phântíchtìnhtrạnghiệntạicủacácdòngnguyênliệuchothôngtinvềcáchoạtđộngmanglạivàkhôngmanglạigiátrịgiatăng(vídụ:thờigianvậnhànhmáy,nhữngkhoảngtrốngkhôngcầnthiết,lượngsảnphẩmphảilàmlại,thờigiandichuyểnvàsựthiếuhiệuquả).
Tronggiaiđoạnhai,thôngtintừsơđồhiệntrạngđượcsửdụngđểchuẩnbịsơđồmongmuốntrongtươnglai,trongđóloạibỏlãngphívàgiảmthiểucáchoạtđộngkhôngtạoragiátrị.Nhữngcâuhỏicầnđượctrảlờitrongsuốtquátrìnhnàylà:
•Thờigiancầnthiếtlàgì?(thờigianmongmuốngiữacácđơnvịcủasảnlượngsảnxuất,khớpvớinhucầucủakháchhàng)?
•Cóthểđưaracácdòngliêntụchaykhông?
•Sảnxuấtcóthểđượckiểmsoátbằnghệthốngsảnxuấttheođơnđặthàng
haykhông?
Mộtđiềuquantrọngcầnghinhớtronggiaiđoạnnàylànhucầuchỉnhsửahệthốngsảnxuấtđểđápứngnhucầucủakháchhàng,trongkhigiữcácquytrìnhlinhhoạt.Giaiđoạnthứbavàquantrọngnhấtlàtiếnhànhcáchoạtđộngnhằmthayđổiquytrìnhsảnxuấttừtrạngtháihiệntạisanggầngiốngnhấtvớitrạngtháimongmuốn.Tạiđó,quátrìnhcóthểbắtđầulạitừđầu.
Mộtkếhoạchkhônngoancóthểnhưsau:
1.Xácđịnh(nhóm)sảnphẩmnàohoặc(nhóm)dịchvụnàocầnđượcphântích.Tạoramộtđộinhữngngườiquảnlýcácquátrìnhvànhânviêncóliênquanđếncácbướckhácnhautrongcảquytrình.
2.Phântíchhiệntrạngvàchuyểnsangmộtkếhoạchsảnxuấtchung.
3.Thuthậpcácdữliệuhỗtrợchokếhoạchsảnxuất(vídụ:lượngnguyênvậtliệu,thờigiannạpnguyênvậtliệu,sốnhânviên).
4.Thiếtlậpquátrìnhlýtưởngdựatrênnhữngnhucầucủakháchhàng(trongbướcnày,sửdụngcácthôngsốnhưcôngviệctốithiểutrongquátrình,cáclầncàiđặtngắnvàdanhsáchnhữngcảithiệncầnđạttớiởtrạngtháilýtưởngtrongtươnglai.)
5.Xácđịnhmộtkếhoạchhànhđộngđểnhậnbiếtnhữngsựcảithiệncầnđạtđượctrongtươnglai.Kếhoạchnàycầnbaogồmquyềnưutiênchonhữngsựcảithiệnkhácnhau;cáchànhđộngcầnđượcnhânđôichocáccánhân,mộtthờigianbiểurõràngvàsựthamgiacủacácnhàtàitrợ.
6.Kiểmsoátquátrình,vàbắtđầulạitừbước1.
KẾTLUẬN
Sơđồhóadònggiátrịkhôngchỉlàcắtgiảmsựlãngphí,màcònlàcắtgiảmsựthấtthườngvàđịnhmứchóaviệcsửdụngtrangthiếtbị.Mụctiêucốtlõicủamôhìnhnàylàsảnxuấtchínhxácthứkháchhàngcần.Dođó,nhucầuvàmongmuốncủakháchhàngphảiđượcxemxétvàcânnhắctrướcnhất.Dữliệucầnthiếtchophântíchdònggiátrịkhôngphảilúcnàocũngđượcthểhiệnhaycósẵn,cóthểdodữliệukhôngđượcthuthậpcóhệthống,hoặcdolầnđầutiênquátrìnhquảnlýđượcphântíchtheocáchnày.Hệquảlàviệcphântíchsẽtốnnhiềuthờigianhơnvìphảitiếnhànhthêmcáchoạtđộngthuthậpdữliệu.
Mộtđiềukiệnquantrọngnữalàmọingườiđềuphảitôntrọngphươngpháplàmviệcđãđượcthốngnhất,đểchoviệcthiếtkếquytrìnhlýtưởngtạorakếtquảmongmuốn.Việcnàynghecóvẻđơngiản,nhưngnhữngvấnđềtrongthựctếsẽnảysinhdomọingườivẫncótựdonhấtđịnhtrongkhithựchiệncáchoạtđộngcủamình.Lựachọnnàygiờđâyđươngnhiênkhôngđượcphép.Sángkiếnsẽđượctậphợpthànhluồngkhácnhau.Thayvìcảitiếnbằngviệcsửdụngphươngpháplàmviệchiệncó,mộtngườisẽphảinghĩđếnviệclàmcáchnàođểcácphươngpháplàmviệchiệntạitiếptụcđượccảithiện.
Xácđịnhtìnhtrạngmongmuốntrongtươnglailàbướckhởiđầuquantrọngchonhữngcảithiện.Kếhoạchhànhđộnglàđiềukiệncầnđểbắtđầuviệcứngdụngcáccảithiện.Tuynhiên,tìnhtrạngmớithườngđòihỏicácquyđịnhmới,vàđôikhicảcáchhànhxửmới.Nếuhaiyếutốnàykhôngđượcxemxétthậtcẩnthậntrongkếhoạchhànhđộng(vàcảtrongứngdụng),sẽcórủiroquaytrởlạitìnhtrạngcũ.Việctạoracácsơđồhiệntrạngvàtìnhtrạngtrongtươnglailàmộtsựlãngphívềthờigiantrừkhicáchànhđộngcầnthiếttiếptheođượctiếnhành.
THAMKHẢO
Rother,M.vàShook,J.(2003)LearningtoSee:Valuestreammappingtoaddvalueandeliminatemuda(tạmdịch:Họcđểnhìnnhận:Sơđồhóadònggiátrịđểtăngtạothêmgiátrịvàcắtgiảmlãngphí).Cambridge,MA:ViệnLeanEnterprise.
PHỤLỤCMATRẬNMÔHÌNH/PHÂNLOẠICÁCMÔHÌNH
Chiếnlượcvàtổchức
Bảngsảnphẩm/thịtrườngAnsoff
MatrậnBCG
Phântíchcạnhtranh:5thếlựccủaPorter
Nănglựccốtlõi
MôhìnhtăngtrưởngcủaGreiner
NhữngnănglựckhácbiệtcủaKay
Sửdụngnguồnlựcbênngoài/nướcngoài
Hoạchđịnhkịchbản
Hộithoạichiếnlược
PhântíchSWOT
Chuỗigiátrị
CácquytắcgiátrịcủaTreacyvàWiersema
Cấutrúc7-S
CấuhìnhcủaMintzberg
MôhìnhưuviệtEFQM
Phântíchrủirovàthànhquả
Tàichínhvàquảntrị
Quảnlýdựatrêngiátrị
Tínhphídựatrênhoạtđộng
Sochuẩn
PhântíchDuPont
Phântíchgiátrịphụtrội
Thẻđiểmcânbằng
Dòngtiềnchiếtkhấu
Tiếpthịvàbánhàng
Tổchứchướngthịtrường
KimtựthápcủaCurry
4PtrongtiếpthịcủaKotler
PhântichMABA
Nămcánhsaothươnghiệu
Điềuhành,quảnlýchuỗicungứngvàmuasắm
Táithiếtkếquytrìnhkinhdoanh
Địnhgiátạicổngnhàmáy
Thápthumuavàcungứng
MôhìnhthumuacủaKrakjic
Tưduytinhgọn/sảnxuấttứcthời
MôhìnhthumuacủaMonczka
Sảnxuấtđápứngnhanh
SáuSigma
Lýthuyếtcácđiểmhạnchế
Quảnlýtồnkhobởinhàcungcấp
MôhìnhKaizen/Gemba
Phântíchcănnguyên/PhântíchPareto
VòngtrònDeming:lênkếhoạch–thựchiện–kiểmtra–hànhđộng
Sơđồhóadònggiátrị
Quảnlýcôngnghệvàsángtân
ChiếnlượcĐạiDươngXanh
Sơđồhóalộtrình
MôhìnhquảnlýchiếnlượccủaHendersonvàVenkatraman
Chukỳsángtân
Quảntrịnguồnnhânlực,lãnhđạovàthayđổi
Hoạchđịnhchiếnlượcnguồnvốnnhânlực
Môhìnhquảnlýchiếnlượcnguồnnhânlực
BiavàNohria-lýthuyếtE&O
Giátrịcạnhtranhcủahiệuquảtổchức
Bốngócphầntưcốtlõi
BảythóiquencủangườithànhđạtcủaCovey
CácchiềuvănhóacủaHofstede
TámgiaiđoạnthayđổicủaKotter
MôhìnhlươngthưởngcủaMikovich
QuytắcthứnămcủaSenge
VaitrònhómcủaBelbin
Bốngócthayđổi
NhữngvaitròquảnlýcủaMintzberg
SáuchiếcmũtưduycủaDeBono
Tạoebook:TôHảiTriều
Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com