Top Banner
Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej. opracowała Elżbieta Anioła
21

Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Jan 14, 2016

Download

Documents

zavad

Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej. opracowała Elżbieta Anioła. Rozporządzenie MEN z dnia 6 listopada 2003 roku: kształcenie w zakresie podstawowym: S. Wyspiański „Wesele”, W. Reymont „Chłopi”(tom I), S. Żeromski „Ludzie bezdomni”, S. Żeromski „Przedwiośnie”, - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Literatura współczesna w szkole

ponadgimnazjalnej.

Literatura współczesna w szkole

ponadgimnazjalnej.

opracowała

Elżbieta Anioła

Page 2: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Podstawa programowa

Rozporządzenie MEN z dnia 6 listopada 2003 roku:

kształcenie w zakresie podstawowym:

S. Wyspiański „Wesele”, W. Reymont „Chłopi”(tom I), S. Żeromski „Ludzie bezdomni”, S. Żeromski „Przedwiośnie”, W. Gombrowicz- fragment prozy, wybrany utwór z prozy XX wieku (na

przykład M. Dąbrowskiej, Z. Nałkowskiej),

wybrany dramat XX wieku (S. Mrożka, T. Różewicza),

T. Borowski- wybrane opowiadania

Projekt nowego Rozporządzenia MEN w sprawie podstawy programowej – z 5 października 2006 roku:

kształcenie w zakresie podstawowym:

S. Wyspiański „Wesele”, W. Reymont „Chłopi”(tom I), S. Żeromski „Ludzie bezdomni”, S. Żeromski „Przedwiośnie”, W. Gombrowicz- fragment prozy, wybrany utwór z prozy XX wieku (na

przykład M. Dąbrowskiej, Z. Nałkowskiej),

wybrany dramat XX wieku (S. Mrożka, T. Różewicza),

T. Borowski- wybrane opowiadania

Page 3: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Podstawa programowa G. Herling- Grudziński „Inny świat”, wybór poezji polskiej XX wieku (B.

Leśmiana, L. Staffa, J. Tuwima, M. Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej, Cz. Miłosza, K. K. Baczyńskiego, T. Różewicza, Z. Herberta, M. Białoszewskiego, W. Szymborskiej, S. Barańczaka, J. Twardowskiego),

wybrane fragmenty prozy dokumentalnej (reportaż, dziennik, pamiętnik) i eseistycznej,

utwory współczesne zaproponowane przez uczniów i nauczyciela,

inne teksty kultury, wybrana powieść XX wieku

w zakresie literatury powszechnej, J. Conrad- wybrany utwór.

G. Herling- Grudziński „Inny świat”, wybór poezji polskiej XX wieku (B.

Leśmiana, L. Staffa, J. Tuwima, M. Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej, Cz. Miłosza, K. K. Baczyńskiego, T. Różewicza, Z. Herberta, M. Białoszewskiego, W. Szymborskiej, S. Barańczaka, J. Twardowskiego),

Jan Paweł II „Pamięć i tożsamość”, wybrane fragmenty prozy

dokumentalnej (reportaż, dziennik, pamiętnik) i eseistycznej,

utwory współczesne zaproponowane przez uczniów i nauczyciela,

inne teksty kultury, wybrana powieść XX wieku

w zakresie literatury powszechnej

Page 4: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Podstawa programowa

kształcenie w zakresie rozszerzonym:

W. Gombrowicz „Trans- Atlantyk”,

M. Kuncewiczowa „Cudzoziemka”,

Witkacy „Szewcy”, F. Kafka „Proces”, M. Bułhakow „Mistrz

i Małgorzata”.

kształcenie w zakresie rozszerzonym:

W. Gombrowicz „Trans- Atlantyk”,

M. Kuncewiczowa „Cudzoziemka”,

Witkacy „Szewcy”, F. Kafka „Proces”, M. Bułhakow „Mistrz

i Małgorzata”, Abp K. Majdański „Będziecie

Moimi świadkami”.

Page 5: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Standardy wymagań egzaminacyjnych

• W. Gombrowicz „Ferdydurke” (wybrane rozdziały);

• Z. Nałkowska „Granica”;

• T. Borowski „Pożegnanie z Marią” („Pożegnanie z Marią”, „Proszę państwa do gazu”, „U nas w Auschwitzu…”, „Bitwa pod Grunwaldem”);

• S. Mrożek „Tango”;

• H. Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”;

• J. Conrad „Jądro ciemności”;

• A. Camus „Dżuma”

Page 6: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Współczesność• epoka otwarta;

• przestrzeń indywidualnych odkryć;

• czas różnorodnych zjawisk kulturowych;

• okres przełomów, wydarzeń polityczno- społecznych;

• epoka chaosu i ciągłych poszukiwań;

Page 7: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Współczesność

Wiek XX: wojny światowe, totalitaryzmy, klęski i triumfy demokracji, walki o prawa jednostki, holokaust, egzystencjalizm, rozkwit cywilizacji technicznej, kryzys ideałów, awangarda, postmodernizm,

Wiek XXI: zapowiedź zmierzchu kultury

słowa, rozkwit kultury elektronicznej

i multimedialnej, czas dominacji kultury

popularnej, koniec wielkich narracji, rozkwit prozy reportażowej,

kronikarskiej, autobiograficznej, dziennikarskiej,

literatura fantasy,

Page 8: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

PORTRETY DATPORTRETY DAT• 1939 – 19451939 – 1945 – czas wojny i okupacji;

• 1945 – 19481945 – 1948 – czasy względnej swobody twórczej;

• 1949 – 19531949 – 1953 – socrealizm (realizm socjalistyczny);

• 1954 – 19561954 – 1956 – czasy odwilży (złagodzenie zakazów krępujących twórczość);

• 1956 – 19601956 – 1960 – czas „odwilży październikowej”;

• 1960 – 19681960 – 1968 – okres „małej stabilizacji”;

• 1968 – 19891968 – 1989 – okres fermentu politycznego i kulturalnego;

• 1990 – 19991990 – 1999 – czas poszukiwań, reorganizacji; przejście do nowej ery; elementy postmodernizmu;

Page 9: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

1939 – 19451939 – 1945 – czas wojny i okupacji

• Krzysztof Kamil Baczyński

• Tadeusz Gajcy

• Tadeusz Borowski

• Andrzej Trzebiński

• „pokolenie Kolumbów”;

• „pokolenie spełnionej apokalipsy”;

„Sztuka i Naród”

Page 10: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

1945 – 19481945 – 1948 – czasy względnej swobody twórczej

• cenzura (kontrola wszelkich dziedzin kultury);cenzura (kontrola wszelkich dziedzin kultury);• tematyka wojenna;tematyka wojenna;• literatura lagrowa i łagrowa (opowiadania T. literatura lagrowa i łagrowa (opowiadania T.

Borowskiego, Z. Nałkowskiej, utwory G. Herlinga-Borowskiego, Z. Nałkowskiej, utwory G. Herlinga-Grudzińskiego);Grudzińskiego);

• literatura faktograficzna (reportaże Melchiora literatura faktograficzna (reportaże Melchiora Wańkowicza );Wańkowicza );

• literatura rozrachunkowa („Mury Jerycha” literatura rozrachunkowa („Mury Jerycha” Tadeusza Berezy, „Węzły życia” Zofii Tadeusza Berezy, „Węzły życia” Zofii Nałkowskiej;Nałkowskiej;

• literatura emigracyjna;literatura emigracyjna;

Page 11: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

1949 – 19531949 – 1953 – socrealizm (realizm socjalistyczny);

• tendencyjność;tendencyjność;• podporządkowanie ideologii komunistycznej;podporządkowanie ideologii komunistycznej;• zafałszowywanie rzeczywistości;zafałszowywanie rzeczywistości;• schematyczność;schematyczność;• nowomowa (język jako narzędzie ideologii);nowomowa (język jako narzędzie ideologii);• mierne efekty artystyczne;mierne efekty artystyczne;• powieść produkcyjna („Przy budowie” Tadeusza powieść produkcyjna („Przy budowie” Tadeusza

Konwickiego, „Traktory zdobędą wiosnę” Witolda Konwickiego, „Traktory zdobędą wiosnę” Witolda Zalewskiego);Zalewskiego);

Page 12: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

1954 – 19561954 – 1956 – czasy odwilży (złagodzenie zakazów krępujących twórczość);

• pokolenie „Współczesności”(pokolenie’56);pokolenie „Współczesności”(pokolenie’56);• Zbigniew Herbert (nurt klasycystyczny);Zbigniew Herbert (nurt klasycystyczny);• Miron Białoszewski (nurt lingwistyczny);Miron Białoszewski (nurt lingwistyczny);• Stanisław Grochowiak (turpizm);Stanisław Grochowiak (turpizm);• Jerzy Harasymowicz (tradycja ludowej Jerzy Harasymowicz (tradycja ludowej

fantastyki);fantastyki);• Marek Hłasko „Pierwszy krok w chmurach”;Marek Hłasko „Pierwszy krok w chmurach”;

Page 13: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

1956 – 19601956 – 1960 – czas „odwilży październikowej”

• pokolenie’56pokolenie’56 (Edward Stachura, Rafał Wojaczek); (Edward Stachura, Rafał Wojaczek);• wielonurtowość w prozie:wielonurtowość w prozie: realizm („Sława i chwała” Jarosława realizm („Sława i chwała” Jarosława

Iwaszkiewicza);Iwaszkiewicza); proza historyczna („Srebrne orły” Teodora proza historyczna („Srebrne orły” Teodora

Parnickiego, utwory Pawła Jasienicy);Parnickiego, utwory Pawła Jasienicy); nurt wiejski;nurt wiejski; nurt rozrachunkowy (Kazimierz Brandys „Matka nurt rozrachunkowy (Kazimierz Brandys „Matka

Królów”);Królów”);

Page 14: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

1960 – 19681960 – 1968 – okres „małej stabilizacji”

• Nowa FalaNowa Fala (Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, (Ewa Lipska, Stanisław Barańczak, Adam Zagajewski):Adam Zagajewski):

domaganie się prawdy o współczesności;domaganie się prawdy o współczesności; „„nazywanie rzeczy po imieniu jest jedyną szansą nazywanie rzeczy po imieniu jest jedyną szansą

literatury”;literatury”; kompromitowanie nowomowy (języka tworzącego kompromitowanie nowomowy (języka tworzącego

fałszywy obraz świata);fałszywy obraz świata); „„szary człowiek” bohaterem utworów;szary człowiek” bohaterem utworów;

Page 15: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

„Wiek XX – niekiedy wypowiadaliśmy te słowa z dumą, niekiedy z żalem, wstydem i ubolewaniem, zafascynowani wspaniałościami naszych czasów bądź przerażeni ich marnością, podłością, przeciętnością. Mówiliśmy zatem o literaturze XX wieku raz przekonani o jej dokonaniach i ukontentowani jej rozległym dorobkiem, to znów przeświadczeni, że nie dorównuje temu, co stworzyli dawni geniusze, daleko jej bowiem do tragików greckich i Szekspira, do Dantego i Mickiewicza, do Goethego i Dostojewskiego. Wielka i zarazem mała, jaka jest naprawdę?...”

(Michał Głowiński, „Skrzydła i pięta”, Kraków 2004)

Page 16: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNA

• W XX wieku zaliczono sztukę do grupy pojęć otwartych (termin stworzony przez Ludwiga Wittgensteina ), czyli takich, które grupują w sposób luźny przedmioty nie mające wyraźnych cech wspólnych, jedynie coś, co Wittgenstein określił jako "podobieństwo rodzinne"

Page 17: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNACztery modele działania w sztuce:Cztery modele działania w sztuce: • konstruowanie przedmiotów, których forma ma wszystkie

cechy niezbędne do tego, aby dany przedmiot uznać za dzieło sztuki. (np. malowanie obrazu);

• dodawanie nowych cech do tych, które już zostały ustalone jako właściwe dziełu sztuki. (np. Magdalena Abakanowicz tworząc po raz pierwszy przestrzenną kompozycję z tkaniny artystycznej);

• uznawanie dowolnych przedmiotów za dzieła sztuki, jeśli tylko zostaną umieszczone w kontekście sytuującym je jako takie. (np. Marcel Duchamp Fontanna);

• tworzenie teoretycznych obiektów o cechach tautologicznych, będących wypowiedzią sztuki o sztuce (konceptualizm, metasztuka);

Page 18: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNA

• Magdalena Abakanowicz (ur. 20 czerwca 1930 w Falentach) - polska rzeźbiarka, laureatka licznych nagród; miała ponad 100 wystaw na całym świecie.

• Specjalizuje się w tworzeniu dużych, figuralnych kompozycji przestrzennych w oparciu o tkaninę, z wykorzystaniem także innych materiałów, jak kamień, drewno i brąz - zwanych od jej nazwiska abakanami.

Page 19: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

SZTUKA WSPÓŁCZESNASZTUKA WSPÓŁCZESNA

• Magdalena Abakanowicz „Nierozpoznani" na cytadeli w Poznaniu (całość instalacji)

Page 20: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Przygotowanie ucznia do odbioru tekstów współczesnych

„Zrozumieć literaturę to tyle, co znać fakty, kojarzyć pojęcia i samodzielnie umieć czytać.” Aktywnie pracować z tekstem, dostrzegać ciekawe związki, by móc dyskutować, polemizować i próbować ułożyć własną opowieść o pisarzach i ich dziełach.

(B. Kaniewska, A. Legeżyńska, P. Śliwiński, „Literatura polska XX wieku”, Poznań 2005.)

Page 21: Literatura współczesna w szkole ponadgimnazjalnej.

Przygotowanie ucznia do odbioru tekstów współczesnych (cele)

nauczyć odczuwania przyjemności w obcowaniu z tekstem literackim; zapraszać do środka dzieła, skłonić do analizy i interpretacji tekstu; poszukać wartości wokół siebie i w sobie przez kontakt z utworem

literackim (uczenie przez i dla wartości); umieć wykorzystać w odbiorze tekstów konteksty, nawiązania; łączyć utwór literacki z innymi tekstami kultury, by dostrzec

„wzajemne oświetlanie się sztuk” ; łączyć kształcenie literackie z językowym; dostrzegać tematy, problemy; skłaniać do dyskusji, polemiki; doskonalić sztukę pisania (rozprawka, recenzja, interpretacja utworu,

interpretacja porównawcza, artykuł, esej);