Koło Naukowe Prawa Unii Europejskiej - prawo.uni.opole.plprawo.uni.opole.pl/przewody/wyroki.pdf · Koło Naukowe Prawa Unii Europejskiej działające przy Wydziale Prawa i Administracji

Koło Naukowe Prawa Unii Europejskiej działające przy Wydziale Prawa i Administracji

Uniwersytetu Opolskiego

~ 1 ~

Zespół roboczy w składzie: – lider zespołu Magdalena Panek

Karolina Niedźwiedź

Małgorzata Mamala

Sabina Pietrowska

Anna Panek

Patrycja Ogielska

Wiktoria Grabalska

Patrycja Wawro

Kamil Banach

Marcin Hoffmann

pod nadzorem merytorycznym opiekuna naukowego:

dr Joanny Ryszki

zajął się analizą wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

niezbędnego dla realizacji grantu NCN 2015/17/B1HS5/00419, w ramach działalności Koła Naukowego Prawa Unii Europejskiej



~ 2 ~

Spis analizowanych orzeczeń TSUE

1) Wyrok TSUE z dnia 11.12.2007 r. w sprawie C-438/05 International Transport

Workers’ Federation, Finnish Seamen’s Union v. Viking Line ABP, OÜ Viking Line

Esti, Zb. Orz. z 2007 r., s. I-10779.

2) Wyrok TSUE z dnia 18.12.2007 r. w sprawie C-281/06 Hans-Dieter Jundt oraz

Hedwig Jundt v. Finanzamt Offenburg, Zb. Orz. z 2007 r., s. I-12231.

3) Wyrok TSUE z dnia 18.12.2007 r. w sparwie C-341/05 Laval un Partneri Ltd

przeciwko Svenska Byggnadsarbetareförbundet, Svenska Byggnadsarbetareförbundets

avdelning 1, Byggettan i Svenska Elektrikerförbundet, Zb. Orz. z 2007 r., s. I-11767.

4) Wyrok TSUE z dnia 3.4.2008 r. w sprawie C-346/06 Dirk Rüffert przeciwko Land

Niedersachsen (Zb. Orz. z 2008 r., s. I-1989.

5) Wyrok TS UE z dnia 25.7.2008 r. w sprawie C-127/08 Metock v. Minister for Justice,

Equality and Law Reform, Zb. Orz. z 2008 r., s. I-6241.

6) Wyrok TSUE z dnia 16.12.2008 w sprawie C-210/06 Cartesio Oktató és Szolgáltató

bt., (Zb. Orz. z 2008 r., s. I-9641.

7) Wyrok TSUE z dnia 15.7.2010 r. w sprawie C-271/08 Komisja v. Niemcy, Zb. Orz. z

2010 r., s. I-7091.

8) Wyrok TSUE z dnia 7.10.2010 r. w sprawie C-515/08 Criminal proceedings against

Vítor Manuel dos Santos Palhota and Others, Zb. Orz. z 2010 r., s. I-09133.

9) Wyrok TSUE z dnia 22.12.2010 r. w sprawie C-287/10 Dimunguez v. Centre

informatique de Centre Ouest Atlantique and Préfet de la region Centre, Zb. Orz. z

2012 r., s. I-14233.

10) Wyrok TSUE z dnia 15.9.2011 r. w sprawie C-155/10 Williams i in. przeciwko British

Airways plc., Zb. Orz. z 2011 r., s. I-8409.



~ 3 ~

11) Wyrok TSUE z dnia 22.11.2011 r. w sprawie C-214/10 KHS AG przeciwko Winfried

Schulte (Zb. Orz. z 2011 r., s. I-11757

12) Wyrok TSUE z dnia 18.7.2013 r. w sprawie C-426/11 Mark Alemo-Herron i in.

przeciwko Parkwood Leisure Ltd, ECLI:EU:C:2013:521.

13) Wyrok TSUE z dnia 7.11.2013 r. w sprawie C-522/12 Tevfik Isbir v. DB Services

GmbH, ECLI:EU:C:2013:711.

14) Wyrok TSUE z dnia 3.12.2013 r. w sprawie C-315/13 postępowanie karne p.

Edgardowi Janowi De Clercqowi, Emielowi Amede’owi Rosie De Clercqowi, Nancy

Genevieve Wilhelminie Rottiers, Ermelindzie Jozefowi Marcie Tampère, Thermotec

NV, ECLI:EU:C:2014:2408.

15) Wyrok TSUE z dnia 15.1.2014 r. w sprawie C-176/12 Association de médiation

socjale v. Union locale des syndicats CGT, Hichemowi Laboubiemu, Union

départementale CGT des Bouches-du-Rhône, Confédération générale du travail

(CGT), ECLI:EU:C:2014:2.

16) Wyrok TSUE z dnia 11.9.2014 r. w sprawie C-91/13 Essent Energie Productie BV v.

Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, opublikowany w elektronicznym

Zbiorze Orzeczeń.

17) Wyrok TSUE z dnia 18.9.2014 w sprawie C-549/13 Bundesdruckerei GmbH v. Stadt

Dortmund, ECLI:EU:C:2014:2235.

18) Wyrok TSUE z dnia 12.2.2015 r. w sprawie C-396/13 Sähköalojen ammattiliitto ry

przeciwko Elektrobudowa Spółka Akcyjna, ECLI:EU:C:2015:86.



~ 4 ~

1. Wyrok TSUE z dnia 11.12.2007 r. w sprawie C-438/05 International Transport Workers’

Federation, Finnish Seamen’s Union v. Viking Line ABP, OÜ Viking Line Esti

STAN FAKTYCZNY

Operator połączeń promowych – Viking Line ABP – kursujących pomiędzy Helsinkami a Tallinem, posiadający siedzibę w Helsinkach, zamierzał rozpocząć świadczenie swoich usług z Tallina, gdzie działała jego spółka zależna. Wiązało się to z przeniesieniem promu „Rosella” pod banderę estońską. Działanie to miało na celu skorzystanie z estońskiego niższego poziomu płac pracowniczych. Spotkało się to ze sprzeciwem fińskiego związku zawodowego FSU, który dodatkowo uzyskał poparcie międzynarodowego zrzeszenia związków zawodowych ITF. W razie przeniesienia siedziby spółki i jednoczesnego obniżenia poziomu płac, związek groził bojkotem i podjęciem akcji strajkowych. Viking Line tłumaczył konieczność przeniesienia „Roselli” pod banderę estońską faktem, iż przynosiła ona straty ze względu na sporą konkurencję ze strony statków pod banderą estońską na trasie Tallin-Helsinki, w związku z czym przez wyższe (narzucane prawem wewnętrznym) płace załogi fińskiej „Rosella” nie przynosiła korzyści. Zmiana przynależności promu była zdaniem Viking Line jedynym rozwiązaniem (październik 2003). FSU wyraziło sprzeciw i skierowało prośbę o pomoc do ITF, które wystosowało okólnik do zrzeszonych związków, aby te nie podejmowały negocjacji z Viking Line. FSU zagroziło strajkami, w efekcie czego Viking Line zakończyło spór, zawierając nowe porozumienie, przyjmując warunki związkowców i odsuwając zmianę przynależności ,,Roselli” w czasie. ITF jednakowoż nie wycofało swojego okólnika, pomimo zawarcia porozumienia między Viking Line i FSU (listopad/grudzień

2003). Po upływie okresu porozumienia Viking Line, przewidując powtórzenie sytuacji z protestami FSU, chcąc przenieść „Rosellę” pod banderę estońską, wytoczył powództwo o wycofanie okólnika przez ITF i zakazanie FSU zakłócania korzystania spółce ze swobody przepływu w drodze zmiany przynależności ich promu. Sąd I instancji (High Court of Justice) orzeczeniem z 16.06.2005 r. nakazał ITF i FSU powstrzymanie się od akcji zbiorowych pod warunkiem nierozwiązywania przez Viking Line umów o pracę z żadnym pracownikiem w wyniku zmiany bandery. W dniu 30.06.2005 r. strony złożyły odwołanie do II instancji (Court of Appeal). Rozpoznając odwołanie, sąd II instancji, postanowieniem z 3.11.2005 r. skierował do Trybunału Sprawiedliwości szereg pytań prejudycjalnych.

PYTANIA PREJUDYCJALNE

1) Czy działania zbiorowe, takie jak będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, nie są objęte zakresem art. 43 WE lub art. 1 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 4055/86(5) z przyczyn dotyczących wspólnotowej polityki?

2) Czy postanowienia te „wywołują horyzontalny skutek bezpośredni, przyznając prywatnemu przedsiębiorcy prawa, na które może się on powoływać przeciwko […] związkowi zawodowemu lub zrzeszeniu związków zawodowych w przypadku działania zbiorowego podjętego przez ten związek lub zrzeszenie?”

3) Czy w okolicznościach takich jak w sprawie przed sądem krajowym, działania takie jak będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym stanowią ograniczenie swobody przepływu, a jeśli tak, to czy są one obiektywnie uzasadnione, właściwe,



~ 5 ~

proporcjonalne i „prowadzą do osiągnięcia równowagi między odstawowym prawem socjalnym, jakim jest prawo do podejmowania działań zbiorowych a swobodą przedsiębiorczości i swobodą świadczenia usług?” Czy działania będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym muszą być uznane za bezpośrednio dyskryminujące, pośrednio dyskryminujące czy niedyskryminujące i w jakim zakresie wpłynęłoby to na ich ocenę w świetle odpowiednich zasad dotyczących swobody przepływu?

TEZY WYROKU

1) Wykładni art. 43 WE należy dokonywać w ten sposób, że co do zasady nie wyłącza się z zakresu stosowania tego przepisu działań zbiorowych, które podejmują związki zawodowe lub ich zrzeszenia przeciwko przedsiębiorcy w celu przymuszenia go do zawarcia układu zbiorowego, odwodzącego przedsiębiorcę od skorzystania ze swobody prowadzenia działalności gospodarczej.

2) Prawa przyznawane 43 WE mogą przysługiwać prywatnemu przedsiębiorcy; może on się powoływać na nie przeciw związkom zawodowemu lub ich zrzeszeniom.

3) Wykładni art. 43 WE należy dokonywać w ten sposób, że działania mające na celu skłonienie przedsiębiorcy prywatnego do zawarcia układu zbiorowego pracy ze związkiem zawodowym i do stosowania postanowień zawartych w tym układzie do pracowników spółki zależnej tego przedsiębiorstwa z siedzibą w innym państwie członkowskim niż państwo głównej siedziby przedsiębiorstwa i związku zawodowego, powinny być w rozumieniu tego przepisu traktowane jako ograniczenia. Uzasadnieniem dla tych ograniczeń te może być co do zasady ochrona nadrzędnego względu interesu ogólnego, jak ochrona pracowników, z tym zastrzeżeniem, iż zostanie wykazane, że ograniczenia te są odpowiednie dla zagwarantowania realizacji słusznego celu oraz nie wykraczają poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia.

2. Wyrok TSUE z dnia 18.12.2007 r. w sprawie C-281/06 Hans-Dieter Jundt oraz Hedwig

Jundt v. Finanzamt Offenburg

STAN FAKTYCZNY

Hans Dieter Jundt, wnoszący odwołanie przed sądem krajowym, jest obywatelem Niemiec, a z zawodu prawnikiem, który mieszka i pracuje w Niemczech. W zakresie podatku dochodowego rozlicza się on wspólnie z żoną, zatem ona również jest stroną w niniejszej sprawie. W 1991 r. H.D. Jundt podjął się nauczania na Uniwersytecie w Strasburgu w wymiarze szesnastu godzin w zamian za honorarium w wysokości 5 760 FRF brutto (4 814,79 FRF netto). H.D. Jundt wniósł odwołanie, podnosząc, że w związku z opodatkowaniem naliczonym przez Finanzamt (niemiecki urząd skarbowy), nie uwzględniono § 3 pkt 26 Einkommensteuergesetz (ustawy o podatku dochodowym), a więc przepisu na mocy którego z podatku zwolniony jest każdy dochód nieprzekraczający kwoty 2 400 DEM (1 848 EUR) uzyskany z tytułu „zwrotu wydatków” poniesionych w związku z dodatkową działalnością zawodową prowadzoną w charakterze trenera, instruktora, wychowawcy lub w związku z



~ 6 ~

porównywalną dodatkową działalnością zawodową, dodatkową działalnością artystyczną lub dodatkową działalnością związaną z opieką nad osobami starszymi, chorymi lub niepełnosprawnymi, wykonywaną na rzecz lub na zlecenie krajowej osoby prawnej prawa publicznego lub instytucji realizującej cele użyteczności publicznej, cele dobroczynne i kościelne. Odwołanie to nie zostało uwzględnione, w konsekwencji czego H.D. Jundt wniósł skargę do Finanzgericht (sądu właściwego w sprawach finansowych). Sąd ten orzekł jednak na korzyść Finanzamt. Za zezwoleniem Bundesfinanzhof (federalny sąd właściwy w sprawach finansowych) H.D. Jundt podniósł jako główny zarzut, że odmowa organów podatkowych udzielenia zwolnienia z podatku jest sprzeczna z prawem wspólnotowym, argumentując swoje stanowisko w ten sposób, jakoby takie działanie miało dyskryminować działalność wykonywaną na rzecz instytucji prawa publicznego w innych państwach członkowskich. Bundesfinanzhof po zawieszeniu postępowania zwrócił się do Trybunału o udzielenie odpowiedzi na trzy pytania prejudycjalne.


1) Czy wykładni art. 59 WE (obecnie art. 49 WE) należy dokonywać w ten sposób, że zakres tego przepisu obejmuje także dodatkową działalność zawodową w charakterze wykładowcy wykonywaną na rzecz lub na zlecenie osoby prawnej prawa publicznego (uniwersytetu), gdy za tę działalność pełnioną quasi honorowo otrzymywany jest jedynie zwrot związanych z nią wydatków?

2) W przypadku udzielenia twierdzącej odpowiedzi na pytanie pierwsze, czy ograniczenie swobody świadczenia usług polegające na tym, że ulgi podatkowe dotyczą jedynie takich zwrotów, które są dokonywane przez krajowe osoby prawne prawa publicznego (w niniejszym przypadku § 3 pkt 26 EStG), jest uzasadnione okolicznością, że ulga podatkowa przyznana przez państwo ma zastosowanie jedynie w przypadku działalności na rzecz krajowej osoby prawnej prawa publicznego?

3) W przypadku udzielenia przeczącej odpowiedzi na pytanie drugie, czy wykładni art. 126 WE (obecnie art. 149 WE) należy dokonywać w ten sposób, że przepis prawa podatkowego, który wspomaga organizację systemu edukacyjnego (tak jak w niniejszym przypadku § 3 pkt 26 EStG) jest dozwolony, biorąc pod uwagę, że państwa członkowskie nadal posiadają kompetencje w tym zakresie?

TEZY WYROKU

1) Działalność nauczania wykonywana przez podatnika z państwa członkowskiego na rzecz osoby prawnej prawa publicznego, w tym wypadku uniwersytetu, znajdującego się w innym państwie członkowskim, jest objęta zakresem stosowania art. 49 WE, nawet jeśli jest ona wykonywana jako działalność dodatkowa i quasi honorowa.

2) Ograniczenie w swobodnym świadczeniu usług polegające na tym, że zgodnie z uregulowaniem krajowym zwolnienie od podatku dochodowego dotyczy jedynie wynagrodzeń za działalność nauczania wykonywaną jako działalność dodatkową, które to wynagrodzenia są wypłacane przez uniwersytety, będące osobami



~ 7 ~

prawnymi prawa publicznego, mające siedzibę na terytorium kraju a nie dotyczy wynagrodzeń, które są wypłacane przez uniwersytet mający siedzibę w innym państwie członkowskim, nie jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego.

3) Istnienie kompetencji państw członkowskich do decydowania o organizacji swoich systemów edukacyjnych nie skutkuje tym, że uregulowanie krajowe, które zastrzega zwolnienie podatkowe podatnikom wykonującym działalność na rzecz lub na zlecenie krajowych uniwersytetów publicznych, jest zgodne z prawem wspólnotowym.

3. Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 18 grudnia 2007 r. w postępowaniu Laval un Partneri Ltd przeciwko Svenska Byggnadsarbetareförbundet, Svenska Byggnadsarbetareförbundets avdelning 1, Byggettan, Svenska Elektrikerförbundet – sprawa C-341/05

STAN FAKTYCZNY

Laval un Partneri jest spółką, której siedziba znajduje się w stolicy Łotwy, tj. Rydze. W 2004 roku między majem a grudniem Laval wydelegowała do Szwecji 35 pracowników do wykonania robót budowlanych kierowanych przez L&P Baltic Bygg AB, spółkę prawa szwedzkiego, w której do końca 2004 roku udziały posiadała spółka Laval. Pracownicy zostali wydelegowani do pracy przy budowie szkoły w Vaxholm, jest to miasto znajdujące się w rejonie Sztokholmu. Laval podpisała w dniu 14 września i w dniu 20 października 2004 r. na Łotwie układy zbiorowe z łotewskim związkiem zawodowym pracowników sektora budownictwa, nie była związana żadnym układem zbiorowym z Byggnads (lokalny oddział związku zawodowego pracowników sektora buownictwa i robót publicznych Svenska Byggnadsarbetareforbundet), Byggettan czy Elektrikerną, a członkowie tych związków zawodowych nie byli zatrudnieni przez spółkę. Około 65% pracowników łotewskich, których dotyczy sprawa, było członkami związku zawodowego pracowników sektora budownictwa w ich państwie pochodzenia. Następnie odbyły się negocjacje dotyczące przystąpienia Lavala do układu zbiorowego w sektorze budownictwa. W trakcie negocjacji Byggetan zażądał, aby spółka Laval przystąpiła do układu zbiorowego w sektorze budownictwa w odniesieniu do budowy w Vaxholm i aby zagwarantowała pracownikom oddelegowanym na budowę wynagrodzenia 145 SEK (ok. 16 euro) za godzinę. Taki poziom wynagrodzenia godzinowego opierał się na statystykach dotyczących wynagradzania w regionie Sztokholmu (Szwecja) w pierwszym trymestrze 2004 r. i odnoszących się do pracowników sektora betonowego i drzewnego posiadających zaświadczenia zawodowe. Byggettan ogłosił, że będzie gotowy do natychmiastowego podjęcia akcji protestacyjnej w razie braku zawarcia takiego układu. Spółka Laval i Byggetan nie doszły do porozumienia w zakresie ustalenia stawki wynagrodzenia za godzinę, co spowodowało, że spółka Laval odmówiła przystąpienia do układu zbiorowego. Z uwagi na zakończenie negocjacji ze skutkiem negatywnym, Byggettan zwrócił się do Byggnads o podjęcie działań mających na celu rozpoczęcie akcji protestacyjnych przeciwko Lavalowi ogłoszonych podczas spotkania negocjacyjnego w dniu 15 września 2004 r. W październiku 2004 r. przedstawiono ostrzeżenie tego



~ 8 ~

dotyczące. W listopadzie 2004 roku odbyła się blokada, która polegała na utrudnieniu, a wręcz uniemożliwieniu dostaw towarów na plac budowy oraz uniemożliwienie pracownikom wstępu na teren budowy. Laval zwrócił się o pomoc do sił policyjnych, które poinformowały go, że ponieważ akcja zbiorowa była zgodna z prawem krajowym, to one nie mogą interweniować ani usunąć przeszkód fizycznych utrudniających dostęp do placu budowy. Pismem z dnia 2 grudnia 2004 r. dyrektor działu prawnego tego biura poinformował spółkę Laval, że jest ona zobowiązana stosować postanowienia, do których odsyła ustawa o delegowaniu pracowników, że do partnerów społecznych należy uzgadnianie kwestii wynagradzania, że minimalne warunki przewidziane przez układy zbiorowe obowiązują również zagranicznych pracowników delegowanych i że gdyby wobec pracodawcy zagranicznego stosowano podwójną składkę ubezpieczeniową, ten mógłby zwrócić się do sądu. Celem zapoznania się z obowiązującymi postanowieniami układów zbiorowych Laval powinien zwrócić się do partnerów społecznych danego sektora działalności. W dniu 1 grudnia 2004 roku odbyło się spotkanie mediacyjne, podczas którego Byggettan wezwał Laval do przystąpienia do układu zbiorowego w sektorze budownictwa przed podjęciem kwestii wynagradzania. Gdyby Laval przyjął tę propozycję, akcja zbiorowa zostałaby natychmiast zakończona i spokój społeczny, który umożliwiłby podjęcie negocjacji w zakresie wynagradzania, zacząłby obowiązywać. Laval odmówił jednak przystąpienia do tego układu, ponieważ nie był w stanie poznać wcześniej zobowiązań, które by na nim ciążyły w zakresie wynagradzania. Pod koniec 2004 roku akcje zbiorowe skierowane przeciwko Lavalowi stały się codziennością. W okresie Bożego Narodzenia pracownicy delegowani przez Laval powrócili na Łotwę i nie wrócili już na plac budowy w Vaxholmie. W lutym 2005 r. miasto Vaxholm zażądało rozwiązania umowy wiążącej go z Baltic, a w dniu 24 marca 2005 r. spółka Baltic ogłosiła upadłość. W dniu 7 grudnia 2004 r. Laval wniósł do Arbetsdomstolen skargę przeciwko Byggnads, Byggettan i Elektrikerna o stwierdzenie niezgodności z prawem zorganizowanych blokad, jak i akcji solidarnościowych wymierzonych we wszystkie prowadzone przez niego budowy oraz o nakazanie ich zaprzestania, ponadto wniósł o zasądzenie od tych organizacji związkowych odszkodowania za poniesioną szkodę. Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2004 r. sąd krajowy oddalił wniosek Lavala o zarządzenie środków tymczasowych, których celem było zakończenie akcji zbiorowych.


1) Czy próba zmuszenia przez organizacje związkowe, za pomocą akcji protestacyjnej w postaci blokady, zagranicznego usługodawcy do zawarcia w państwie przyjmującym układu zbiorowego w zakresie warunków pracy i zatrudnienia, tego rodzaju jak [układ zbiorowy w sektorze budownictwa], jest zgodna z zasadami traktatu WE dotyczącymi swobody świadczenia usług i zakazu wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową oraz z dyrektywą 96/71 […], jeżeli w państwie przyjmującym ustawodawstwo dokonujące transpozycji tej dyrektywy nie zawiera wyraźnych norm dotyczących określania warunków pracy i zatrudnienia w układach zbiorowych?

2) [MBL] zakazuje organizacji związkowej podejmowania akcji protestacyjnych skierowanych przeciwko stosowaniu układu zbiorowego zawartego między innymi partnerami społecznymi. Zakaz ten stosuje się jednak, zgodnie ze szczególnym przepisem



~ 9 ~

stanowiącym część ustawy zwanej „lex Britannia”, wyłącznie do podjętych przez organizację związkową akcji protestacyjnych związanych z warunkami pracy, do których [MBL] znajduje bezpośrednie zastosowanie, co w praktyce oznacza, że zakaz ten nie ma zastosowania do akcji skierowanych przeciwko przedsiębiorstwom zagranicznym wykonującym czasowo działalność w Szwecji przy pomocy własnego personelu. Czy postanowienia traktatu WE dotyczące swobody świadczenia usług i zakazu dyskryminacji ze względu na przynależność państwową oraz dyrektywa 96/71 stoją na przeszkodzie stosowaniu tej ostatniej reguły – która łącznie z pozostałymi przepisami lex Britannia powoduje, że w praktyce szwedzkie układy zbiorowe znajdują zastosowanie i mają pierwszeństwo przed zawartymi wcześniej zagranicznymi układami zbiorowymi – w stosunku do akcji protestacyjnej w postaci blokady podjętej przez szwedzkie organizacje związkowe przeciwko usługodawcy działającemu czasowo w Szwecji?”.

TEZY WYROKU

1) Trybunał orzekł, iż wykładni art. 49 WE i art. 3 dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług należy dokonywać w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, by w państwie członkowskim, w którym warunki pracy i zatrudnienia dotyczące kwestii wymienionych w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)–g) tej dyrektywy są zawarte, z wyjątkiem stawki płacy minimalnej, w przepisach ustawowych organizacja związkowa mogła próbować zmusić w drodze akcji protestacyjnej przyjmującej formę blokady budowy, takiej jak opisana w sprawie przed sądem krajowym, usługodawcę mającego siedzibę w innym państwie członkowskim do podjęcia z nią negocjacji w sprawie stawki płac, jaka powinna być wypłacana pracownikom delegowanym, jak również do przystąpienia do układu zbiorowego, którego postanowienia ustalają w zakresie pewnych omawianych kwestii korzystniejsze warunki niż warunki wynikające z odpowiednich przepisów ustawowych, podczas gdy inne postanowienia dotyczą kwestii niewymienionych w art. 3 tej dyrektywy.

2) Artykuły 49 WE i 50 WE sprzeciwiają się temu, by w danym państwie członkowskim zakaz podejmowania przez organizacje związkowe akcji zbiorowych w celu uchylenia lub zmiany układu zbiorowego zawartego przez osoby trzecie uzależniony był od tego, czy akcje te dotyczą warunków pracy i zatrudnienia, do których stosuje się bezpośrednio prawo krajowe.

4. Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 3 kwietnia 2008 r. w postępowaniu DIRK RÜFFERT przeciwko LAND NIEDERSACHSEN – sprawa 346/06

STAN FAKTYCZNY

Kraj związkowy Niedersachsen (Dolna Saksonia) udzielił spółce Objekt und Bauregie udzielił w drodze przetargu zamówienia na roboty budowlane, które dotyczyły



~ 10 ~

wykonania w stanie surowym budynku zakładu karnego w Göttingen- Rosdorf (Rosdorf- samodzielna gmina w powiecie Göttingen, Dolna Saksonia). Wartość zamówienia wynosiła 8 493 331 euro. Umowa zawierała zobowiązanie do przestrzegania układów zbiorowych, w szczególności układu zbiorowego pracy zawartego w wykazie wzorcowych układów zbiorowych w punkcie 1 ,,Budownictwo’’. Objekt und Bauregie zatrudniła jako podwykonawcę przedsiębiorstwo z siedzibą w Polsce. W 2004 r powstało podejrzenie, że podwykonawca zatrudnia do realizacji zamówienia polskich pracowników, którym wypłaca wynagrodzenie niższe niż ustalone w układzie zbiorowym pracy. Pomiędzy Objekt und Bauregie i Niedersachsen doszło do rozwiązania umowy o dzieło. Kraj związkowy Niedersachen uzasadnił swoją decyzję tym, że pozwany naruszył postanowienia umowy, poprzez nieprzestrzeganie układu zbiorowego pracy. Przeciwko podwykonawcy został wydany nakaz karny z powodu wypłacenia 53 pracownikom, zatrudnionym na placu budowy w Göttingen- Rosdorf, wynagrodzenia w wysokości 46,57 % przewidzianego w układzie zbiorowym pracy minimalnego wynagrodzenia.

PYTANIE PREJUDYCJALNE:

Czy spoczywający na instytucji zamawiającej ustawowy obowiązek udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane tylko takim przedsiębiorstwom, które składając oferty zobowiążą się pisemnie do wypłaty swoim pracownikom z tytułu wykonanej pracy wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej co najmniej wynagrodzeniu obowiązującemu zgodnie z układem zbiorowym pracy w miejscu realizacji zamówienia stanowi nieuzasadnione ograniczenie przewidzianej traktatem WE swobody świadczenia usług ?’

TEZY WYROKU

1) Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, interpretowana w świetle art. 49 WE, sprzeciwia się, w sytuacji takiej, jaka wystąpiła w sprawie rozpatrywanej przez sąd krajowy, zastosowaniu podjętego przez władze państwa członkowskiego środka o charakterze ustawodawczym, nakładającego na instytucję zamawiającą obowiązek udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane tylko takim przedsiębiorstwom, które składając oferty zobowiążą się pisemnie do wypłaty swoim pracownikom z tytułu wykonanej pracy wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej co najmniej wynagrodzeniu obowiązującemu zgodnie z układem zbiorowym pracy w miejscu realizacji zamówienia.

2) Należy zatem podkreślić, że zastosowanie środka o charakterze ustawodawczym, tj. układu zbiorowego pracy, który nakłada na instytucję zamawiającą obowiązek udzielania zamówień, tylko takim przedsiębiorcom, które zobowiążą się do wypłaty swoim pracownikom, minimalnego wynagrodzenia zawartego w zbiorowym układzie pracy jest sprzeczne z art. 49 WE i ogranicza swobodę świadczenia usług.

5. Wyrok TSUE z dnia 25.7.2008 r. w sprawie C-127/08 Metock v. Minister for Justice, Equality and Law Reform



~ 11 ~

STAN FAKTYCZNY

Pan B. Baheten Metock jest obywatelem Kamerunu. Przybył do Irlandii w dniu 23 czerwca 2006 r. i zwrócił się z wnioskiem o uzyskanie azylu politycznego. Wniosek ten został oddalony w dniu 28 lutego 2007 r. H.E. Ngo Ikeng, urodzona jako obywatelka Kamerunu, uzyskała obywatelstwo brytyjskie. Od końca 2006 r. przebywa ona i pracuje w Irlandii. B. Baheten Metock i H.E. Ngo Ikeng poznali się w Kamerunie w 1994 r. i pozostawali w związku od tego czasu. Mają dwójkę dzieci. W dniu 12 października 2006 r. zawarli w Irlandii związek małżeński. W dniu 6 listopada 2006 r. B. Baheten Metock wystąpił z wnioskiem o kartę pobytową w Irlandii jako współmałżonek obywatela Unii, pracującego i zamieszkującego w Irlandii. Decyzją Minister for Justice z dnia 28 czerwca 2007 r. wniosek B. Baheten Metocka został oddalony z uwagi na fakt, że B. Baheten Metock nie spełniał warunku przybywania zgodnie z prawem w innym państwie członkowskim przed przybyciem do Irlandii, zgodnie z wymogiem ustanowionym w art. 3 ust. 2 ustawy z 2006 r. B. Baheten Metock, H.E. Ngo Ikeng oraz ich dzieci zaskarżyli tę decyzję.

Trzy inne podobne do wyżej opisanego przypadku sprawy zostały połączone w postępowaniu przed sądem krajowym. W każdej z tych czterech spraw obywatel państwa trzeciego przybył bezpośrednio do Irlandii i złożył wniosek o azyl polityczny, który został oddalony. Po przybyciu do Irlandii zainteresowany zawarł związek małżeński z obywatelką innego państwa członkowskiego zamieszkującą i pracującą w Irlandii. Po zawarciu związku małżeńskiego złożył wniosek o kartę pobytu („residence card”) jako współmałżonek obywatela państwa członkowskiego przebywającego legalnie w Irlandii. Minister sprawiedliwości odmówił wydania karty pobytu z uwagi na fakt, że wnioskodawca nie mógł udowodnić, iż przed swoim przyjazdem do Irlandii przebywał legalnie w innym państwie członkowskim, jak tego wymagają irlandzkie przepisy transponujące dyrektywę 2004/38.

PYTANIA PREJUDYCJALNE:

1) Czy dyrektywa 2004/38/WE zezwala państwu członkowskiemu na wprowadzenie

ogólnego wymogu, zgodnie z którym współmałżonek obywatela Unii, będący obywatelem państwa trzeciego musi zgodnie z prawem przebywać w innym państwie członkowskim przed przybyciem do przyjmującego państwa członkowskiego, aby móc korzystać z uregulowań dyrektywy 2004/38/WE?

2) Czy art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38/WE obejmuje swym zakresem stosowania obywatela państwa trzeciego, który: jest współmałżonkiem obywatela Unii zamieszkującego w przyjmującym państwie członkowskim i spełniającego warunki wymienione w art. 7 ust. 1 lit. a), b) lub c) oraz przebywa wówczas w przyjmującym państwie członkowskim z obywatelem Unii jako swym współmałżonkiem, bez względu na to, kiedy i gdzie małżeństwo zostało zawarte lub kiedy i jak obywatel państwa trzeciego przybył do przyjmującego państwa członkowskiego?

3) W przypadku odpowiedzi przeczącej na powyższe pytanie, czy art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38/WE obejmuje swym zakresem stosowania współmałżonka obywatela Unii, będącego obywatelem państwa trzeciego, który jest współmałżonkiem obywatela Unii zamieszkującego w przyjmującym państwie członkowskim i spełniającego warunki wymienione w art. 7 ust. 1 lit. a), b) lub c)



~ 12 ~

oraz przebywa w przyjmującym państwie członkowskim z obywatelem Unii jako swym małżonkiem, przybył do przyjmującego państwa członkowskiego niezależnie od obywatela Unii, oraz następnie zawarł związek małżeński z obywatelem Unii w przyjmującym państwie członkowskim?

TEZY WYROKU

1) Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG, sprzeciwia się obowiązywaniu przepisów państwa członkowskiego, które wymagają, dla skorzystania z przepisów tej dyrektywy, aby obywatel państwa trzeciego, będący współmałżonkiem obywatela Unii zamieszkującego w tym państwie członkowskim, którego obywatelstwa nie posiada, przebywał wcześniej zgodnie z prawem w innym państwie członkowskim, przed jego przybyciem do przyjmującego państwa członkowskiego.

2) Wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/38 należy dokonywać w ten sposób, że obywatel państwa trzeciego, będący współmałżonkiem obywatela Unii zamieszkującego w państwie członkowskim, którego obywatelstwa nie posiada, i towarzyszący temu obywatelowi Unii lub dołączający do niego, korzysta z przepisów rzeczonej dyrektywy, niezależnie od miejsca i daty zawarcia przez nich związku małżeńskiego oraz sposobu, w jaki ten obywatel państwa trzeciego wjechał do przyjmującego państwa członkowskiego.

3) W świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie drugie nie jest konieczne udzielenie odpowiedzi na pytanie trzecie.

6. Wyrok TSUE z dnia 16.12.2008 r. w sprawie C-210/06 Cartesio Oktató es Szolgáltató

STAN FAKTYCZNY

Cartesio to spółka kapitałowa z siedzibą na Węgrzech (zarówno siedziba statutowa, jak i rzeczywista znajdowały się na Węgrzech). Cartesio została założona dnia 20 maja 2004 r. Jako jej siedzibę wskazano miasto Baja. Spółka została wpisana do rejestru handlowego w dniu 11 czerwca 2004 r. Komandytariuszem − osobą zobowiązaną jedynie do wniesienia wkładu finansowego − i komplementariuszem − osobą ponoszącą nieograniczoną odpowiedzialność za długi spółki − są dwie osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na Węgrzech i obywatelstwo tego państwa członkowskiego. Spółka prowadzi działalność z zakresie, w szczególności, zasobów ludzkich, prac sekretarskich, tłumaczeń, nauczania i szkoleń. W dniu 11 listopada 2005 r. Cartesio złożyła do Bács Kiskun Megyei Bíróság (sądu rejonowego w Bács Kiskun) orzekającego w charakterze Cégbíróság (sądu rejestrowego)



~ 13 ~

wniosek o wpis przeniesienia jej siedziby do Gallarate (Włochy) i wynikającą z tego zmianę jej danych dotyczących siedziby w rejestrze handlowym. Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2006 r. wniosek ten został odrzucony ze względu na to, że obowiązujące prawo węgierskie nie dopuszcza przeniesienia siedziby spółki utworzonej na Węgrzech za granicę z jednoczesnym zachowaniem statutu personalnego podlegającego prawu węgierskiemu. Cartesio wniosła apelację od tego postanowienia do Szegedi Ítélőtábla (regionalnego sądu apelacyjnego w Szeged).


1) Czy sąd drugiej instancji rozstrzygający w sprawie odwołania wniesionego od postanowienia wydanego przez sąd rejestrowy w postępowaniu w sprawie wniosku o zmianę [danych spółki] jest upoważniony do skierowania wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 234 WE wówczas, gdy ani postępowanie w sprawie wydania postanowienia przez sąd [pierwszej instancji], ani postępowanie odwoławcze nie mają charakteru kontradyktoryjnego?

2) Jeżeli sąd drugiej instancji ma, na mocy art. 234 WE, prawo do wystąpienia do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem prejudycjalnym, czy sąd ten powinien zostać uznany za sąd orzekający w ostatniej instancji, który jest zobowiązany na podstawie art. 234 WE do wystąpienia do Trybunału z pytaniami dotyczącymi wykładni prawa wspólnotowego?

3) Czy regulacja krajowa, która umożliwia wniesienie środka odwoławczego na podstawie przepisów prawa krajowego od postanowienia o odesłaniu prejudycjalnym, ogranicza, i czy może ograniczyć, prawo sądów węgierskich do wystąpienia z pytaniami prejudycjalnymi wynikające bezpośrednio z art. 234 WE, jeżeli w trakcie tego postępowania odwoławczego sąd wyższej instancji może zmienić owo postanowienie, czyniąc bezskutecznym wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i nakazując sądowi, który wydał postanowienie, wznowienie zawieszonego postępowania?

4) a) Czy w sytuacji, gdy spółka utworzona na Węgrzech na podstawie węgierskiego prawa i wpisana do węgierskiego rejestru handlowego zamierza przenieść swoją siedzibę do innego państwa członkowskiego Unii [Europejskiej], kwestia ta uregulowana jest w prawie wspólnotowym, czy też wobec braku harmonizacji ustawodawstw właściwe jest wyłącznie prawo krajowe?

b) Czy spółka węgierska może wnosić o przeniesienie siedziby do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, powołując się bezpośrednio na prawo wspólnotowe (art. 43 WE i 48 WE)? W przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy można uzależnić zmianę siedziby od spełnienia jakiejkolwiek przesłanki lub zezwolenia wymaganych ze strony państwa członkowskiego pochodzenia lub państwa członkowskiego przyjmującego?

c) Czy wykładni art. 43 WE i 48 WE należy dokonywać w ten sposób, że na ich podstawie sprzeczna z prawem wspólnotowym jest regulacja lub praktyka krajowa, które wprowadzają



~ 14 ~

rozróżnienie pomiędzy spółkami handlowymi w dziedzinie wykonywania praw takich spółek w zależności od tego, w którym państwie członkowskim mają one swoją siedzibę?

[d)] Czy wykładni art. 43 WE i 48 WE należy dokonywać w ten sposób, że na ich podstawie sprzeczna z prawem wspólnotowym jest regulacja lub praktyka krajowa, która uniemożliwia spółce [z danego państwa członkowskiego] przeniesienia siedziby do innego państwa członkowskiego […]?

TEZY WYROKU

1. Sąd, taki jak sąd krajowy jest uprawniony do występowania z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na mocy art. 234 WE, także w sytuacji, gdy rozpoznaje apelacje postanowienia wydanego przez sąd rejestrowym, w którym odrzucił on wniosek o zmianę danych w tym rejestrze. Nie jest w tej sytuacji przeszkodą brak postępowania o charakterze kontradyktoryjnym.

2. Takiego sądu, jak sąd krajowy, którego orzeczenia wydane w ramach takiego sporu, jak spór zawisły przed sądem krajowym, mogą być przedmiotem skargi kasacyjnej, nie można uznać za sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego w rozumieniu art. 234 akapit trzeci WE.

3. Wobec istnienia przepisów prawa krajowego dotyczących prawa do zaskarżenia postanowienia w sprawie wystąpienia z odwołaniem prejudycjalnym, zgodnie z którymi całość sprawy będącej przedmiotem postępowania przed sądem krajowym pozostaje zawisła przed tym sądem, a jedynie postanowienie odsyłające jest przedmiotem ograniczonego odwołania, art. 234 akapit drugi WE należy interpretować w ten sposób, że uprawnienie przyznane na mocy tego postanowienia traktatu sądowi krajowemu nie może zostać podważone ze względu na stosowanie przepisów prawa krajowego dotyczących prawa do zaskarżenia postanowienia w sprawie wystąpienia z odwołaniem prejudycjalnym do Trybunału, pozwalających sądowi apelacyjnemu na zmianę tego postanowienia, jego uchylenie i nakazanie sądowi, który wydał to postanowienie, podjęcia na nowo zawieszonego postępowania krajowego.

4. W obecnym stanie prawa wspólnotowego art. 43 WE i 48 WE należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniom państwa członkowskiego uniemożliwiającym spółce utworzonej na mocy prawa krajowego tego państwa członkowskiego, by przeniosła swoją siedzibę do innego państwa członkowskiego, zachowując przy tym status spółki podlegającej prawu krajowemu państwa członkowskiego, zgodnie z którego prawem została ona utworzona.



~ 15 ~

7. Wyrok TSUE z dnia 15.7.2010 r. w sprawie C-271/08 Komisja v. Niemcy

STAN FAKTYCZNY

Komisja Europejska Wspólnot Europejskich zwróciła się do Trybunału ze skargą, w której podniosła, że Republika Federalna Niemiec (dalej jako RFN) dopuściła się uchybienia zobowiązaniom ciążącym na niej do dnia 31 stycznia 2006 r. na mocy przepisów art. 8 w związku z tytułami III–VI dyrektywy Rady 92/50/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r. odnoszącej się do koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na usługi, natomiast od dnia 1 lutego 2006 r. na mocy przepisów art. 20 w związku z art. 23–55 dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi. Komisja zaznaczyła, że to uchybienie nastąpiło wobec okoliczności, iż organy i przedsiębiorstwa komunalne liczące ponad 1218 pracowników udzielały bezpośrednio bez przeprowadzenia przetargu na poziomie Unii Europejskiej zamówień na obsługę pracowniczych programów emerytalnych instytucjom i przedsiębiorstwom, o których mowa w art. 6 Tarifvertrag zur Entgeltungwandlung für Arbeitnehmer im Kommunalen öffentlichen Dienst (układu zbiorowego dotyczącego przekształcania części wynagrodzenia pracowników komunalnej służby publicznej w oszczędności emerytalne, zwanego dalej „TV-EUmw/VKA”). Następnie Komisja przeformułowała skargę, nadal zarzucając RFN uchybienie, jednak już ze względu na okoliczność, że organy i przedsiębiorstwa komunalne, które liczyły ponad 2044 pracowników w okresie odpowiadającym latom 2004 i 2005, ponad 1827 pracowników w okresie odpowiadającym latom 2006 i 2007 oraz ponad 1783 pracowników w bieżącym okresie, począwszy od 2008 r., udzielały bez przeprowadzenia przetargu na poziomie Unii takich zamówień instytucjom i przedsiębiorstwom, o których mowa w art. 6 TV-EUmw/VKA. W toku rozprawy Komisja ponownie przeformułowała skargę, nadal podnosząc, że RFN dopuściła się uchybienia, jednak tym razem ze względu na okoliczność, że organy i przedsiębiorstwa komunalne, które liczyły ponad 2697 pracowników w okresie odpowiadającym latom 2004 i 2005 oraz ponad 2402 pracowników w okresie odpowiadającym latom 2006 i 2007, udzielały takich zamówień.

TEZA WYROKU

W zakresie, w jakim zamówienia na obsługę pracowniczych programów emerytalnych zostały udzielone bezpośrednio bez przeprowadzania przetargu na poziomie Unii instytucjom lub przedsiębiorstwom, o których mowa w art. 6 TV-EUmw/VKA w 2004 r., przez organy lub przedsiębiorstwa komunalne liczące wtedy ponad 4505 pracowników, w 2005 r. przez organy lub przedsiębiorstwa komunalne liczące wtedy ponad 3133 pracowników oraz w 2006 i 2007 r. przez organy lub przedsiębiorstwa komunalne liczące wtedy ponad 2402 pracowników, Republika Federalna Niemiec dopuściła się uchybienia zobowiązaniom ciążącym na niej do dnia 31 stycznia 2006 r. na mocy przepisów art. 8 w związku z tytułami III–VI dyrektywy 92/50, a od dnia 1 lutego 2006 r. na mocy przepisów art. 20 w związku z art. 23–55 dyrektywy 2004/18.



~ 16 ~

8. Wyrok TSUE z dnia 7.10.2010 w sprawie C-515/08 Samtos Paholta i in.

STAN FAKTYCZNY

Spółka Termiso Limitada regularnie oddelegowywała spawaczy i monterów z Portugalii do stoczni w Antwerpii (która należała do Antwerp Shiprepair NV), w celu wykonywania przez nich określonych prac związanych ze statkami tej stoczni. Kontrola tej stoczni przez służby inspekcyjne wykazała, iż w przypadku żadnego z 53 pracowników delegowanych z portugalskiej Termiso Limitada do wykonania prac na jej terenie, nie dokonano uprzedniego zgłoszenia delegowania. Portugalski kierownik nie okazał również inspekcji żadnego portugalskiego dokumentu płacowego. Służby inspekcyjne stwierdziły, że warunki przewidziane w ustawie z dnia 5 marca 2002 r. i w dyrektywie 96/71 nie zostały spełnione we właściwy sposób, wobec czego zastosowanie powinny mieć belgijskie przepisy socjalne dotyczące przechowywania dokumentów zabezpieczenia społecznego i w szczególności rozliczeń indywidualnych. Oskarżonym postawiono zarzut niesporządzenia indywidualnych rozliczeń dla wspomnianych 53 pracowników w okresie między 31 maja 2004 r. a 13 lipca 2004 r., co stanowiło naruszenie przepisów belgijskich (dekret królewski nr 5 oraz przepisy o minimalnym wynagrodzeniu i wynagrodzeniu za nadliczbowe godziny pracy). Sąd krajowy uznał, iż wydane rozstrzygnięcia co do istoty w kwestii naruszeń belgijskich przepisów socjalnych jest uzależnione od tego, czy belgijska ustawa z dnia 5 marca 2002 r., której nieprzestrzeganie rodzi obowiązek zastosowania się do wspomnianych przepisów, nie sprzeciwia się art. 56 TFUE i 57 TFUE. Rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen zawiesił więc postępowanie i zwrócił się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym.

PYTANIE PREJUDYCJALNE

Czy art. 8 ustawy z dnia 5 marca 2002 r. oraz art. 3, 4 i 5 dekretu królewskiego z dnia

29 marca 2002 r. (dekretu wykonawczego) naruszają art. [56 TFUE] i [57 TFUE], nakładając na zagranicznych pracodawców, którzy pragną delegować pracowników, obowiązek uprzedniego przedłożenia zgłoszenia delegowania służbom inspekcji ds. nadzoru nad prawem zabezpieczeń społecznych oraz [przechowywania do ich dyspozycji] dokumentów porównywalnych z belgijskimi indywidualnymi rozliczeniami względnie odcinkami wynagrodzenia, z takim skutkiem, że ich dostęp do belgijskiego rynku pracy zostaje uniemożliwiony względnie co najmniej utrudniony?

TEZY WYROKU

1) Artykuły 56 TFUE i 57 TFUE stoją na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego stanowiącym, że pracodawca mający siedzibę w innym państwie członkowskim, który deleguje pracowników na terytorium państwa, które przyjęło przepisy, ma obowiązek uprzedniego przesłania zgłoszenia delegowania w zakresie, w jakim rozpoczęcie planowanego delegowania jest uzależnione od przekazania pracodawcy informacji o nadaniu numeru rejestracyjnego wspomnianemu zgłoszeniu i w jakim władze krajowe państwa, które przyjęło przepisy dysponują terminem pięciu



~ 17 ~

dni roboczych rozpoczynających się w dniu otrzymania zgłoszenia na przekazanie tej informacji.

2) Artykuły 56 TFUE i 57 TFUE nie stoją na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego stanowiącym, że pracodawca mający siedzibę w innym państwie członkowskim, który deleguje pracowników na terytorium państwa, które przyjęło przepisy, ma obowiązek przechowywania do dyspozycji władz krajowych tego państwa przez okres delegowania kopii dokumentów równoważnych z dokumentami zabezpieczenia społecznego lub pracowniczymi, które wymagane są przez prawo państwa, które przyjęło przepisy, a także przesłania ich tym władzom po zakończeniu wspomnianego okresu.

9. Wyrok TSUE z dnia C-287/10 w sprawie 282/10 Dimunguez v. Centre informatique de Centre Quest Atlantique and Prefet de la region Centre STAN FAKTYCZNY

Powódka jest zatrudniona przez pozwanego od 10 stycznia 1987 r. i objęta jest zbiorowym układem pracy pracowników sektora ubezpieczenia społecznego. W listopadzie 2005 r. powódka doznała wypadku w drodze ze swojego miejsca zamieszkania do pracy. Z tego powodu przebywała od listopada 2005 r. do stycznia 2007 r. na zwolnieniu chorobowym. W styczniu 2007 r. powódka podjęła pracę w połowie wymiaru czasu i w lutym 2007 r. w pełnym wymiarze czasu. Po powrocie, w postępowaniu przed Sądem Krajowym, pozwany poinformował powódkę o urlopie za czas nieobecności według własnych wyliczeń. Powódka wniosła sprzeciw i domagała się 22,5 dni urlopu lub ekwiwalent w wysokości 1971,39 EUR. PYTANIA PREJUDYCJALNE

1) Czy art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88/WE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom lub praktykom krajowym , zgodnie z którymi uprawnienie do corocznego płatnego urlopu jest poddane wymogowi minimum dziesięciu dni (lub miesiąca) rzeczywistego świadczenia pracy w okresie rozliczeniowym?

2) W przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy art. 7 dyrektywy 2003/88 – który nakłada na pracodawcę szczególny obowiązek, w zakresie w jakim ustanawia uprawnienie do płatnego urlopu na rzecz pracownika nieobecnego w pracy ze względów zdrowotnych przez okres co najmniej roku – wymaga, by sąd krajowy rozpoznający spór między jednostkami pominął niezgodny z nim przepis prawa krajowego przewidujący uzależnienie w tym przypadku powstania uprawnienia do corocznego płatnego urlopu od rzeczywistego świadczenia pracy przez co najmniej dziesięć dni w okresie rozliczeniowym?

3) Ponieważ art. 7 dyrektywy 2003/88 nie przeprowadza żadnego rozróżnienia pomiędzy pracownikami nieobecnymi w pracy podczas okresu rozliczeniowego z powodu wypadku przy pracy, choroby zawodowej, wypadku w drodze do pracy lub choroby innej niż zawodowa – czy pracownicy są na podstawie tej dyrektywy uprawnieni do



~ 18 ~

płatnego urlopu w identycznym wymiarze bez względu na przyczynę nieobecności ze względów zdrowotnych, czy też dyrektywę tę należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ona na przeszkodzie temu, by wymiar płatnego urlopu był różny w zależności od przyczyny nieobecności pracownika, jako że prawo krajowe przewiduje w pewnych okolicznościach wymiar corocznego płatnego urlopu wyższy od minimalnego wymiaru czterech tygodni ustanowionego w dyrektywie?”.

TEZY WYROKU

1) Artykuł 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom lub praktykom krajowym, zgodnie z którymi uprawnienie do corocznego płatnego urlopu jest poddane wymogowi minimalnego okresu dziesięciu dni lub miesiąca rzeczywistego świadczenia pracy w okresie rozliczeniowym.

2) Do sądu krajowego należy – w celu zapewnienia pełnej skuteczności art. 7 dyrektywy 2003/88 oraz osiągnięcia rozwiązania zgodnego z jej celem – ustalenie, przy uwzględnieniu całości prawa wewnętrznego, w szczególności art. L. 223‑4 kodeksu pracy, a także przy wykorzystaniu uznanych w tym prawie metod wykładni, czy możliwe jest dokonanie przezeń takiej interpretacji tego prawa, która pozwoli na zrównanie nieobecności pracownika z powodu wypadku w drodze do pracy z jedną z sytuacji wymienionych we wskazanym artykule kodeksu pracy.

3) Jeżeli taka interpretacja nie będzie możliwa, do sądu krajowego należeć będzie ustalenie, czy – w świetle statusu prawnego pozwanych w sprawie głównej – możliwe jest powołanie się przeciwko nim na bezpośrednią skuteczność art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88.

4) Jeżeli osiągnięcie przez sąd krajowy rezultatu przewidzianego w art. 7 dyrektywy 2003/88 nie będzie możliwe, strona poszkodowana w wyniku niezgodności prawa krajowego z prawem Unii będzie jednak mogła, w celu ewentualnego uzyskania naprawienia poniesionej szkody, powołać się na wyrok z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawach połączonych C-6/90 i C-9/90 Francovich i in.

5) Wykładni art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 należy dokonywać w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie istnieniu przepisu krajowego przewidującego, w zależności od przyczyny nieobecności pracownika przebywającego na zwolnieniu chorobowym, wymiar urlopu przewyższający minimalny okres czterech tygodni gwarantowany dyrektywą lub równy temu okresowi.

10. Wyrok TSUE z dnia 15.9.2011 r. w sprawie C-155/10 Williams i in. p. British Airways

STAN FAKTYCZNY

Sally Williams i in. to piloci zatrudniani przez British Airways. Podmiotem, który negocjuje warunki ich zatrudnienia jest związek pilotów, „British Air Line Pilots Association” (BALPA). Aktualne uzgodnienia w tej materii zawarte zostały w memorandum porozumienia



~ 19 ~

zbiorowego (MOA) z 1. kwietnia 2005 r. MOA określa strukturę wynagrodzenia pilotów. Zgodnie z jego treścią, wynagrodzenie pilotów składa się z trzech składników, tj. stałej kwoty rocznej oraz dwóch dodatkowych, zmiennych składników, różniących się w zależności od czasu spędzonego w powietrzu (dodatek oblicza się w oparciu o stawkę 10 GBP za zaplanowaną godzinę lotu) oraz od czasu spędzonego poza bazą, w której to sytuacji (dodatek - 2,73 GBP za godzinę). Pierwszy z tych dodatków podlega opodatkowaniu w całości, natomiast dodatek z tytułu pozostawania poza bazą w 82% traktuje się jako wypłacone z tytułu pokrycia kosztów a jedynie 18% jako wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu. Czas, jaki pilot spędza w powietrzu zależy od harmonogramu lotów oraz trasy pilota. Zazwyczaj wynosi on ok. 15 dni w miesiącu (dane za Supreme Court of the UK). MOA zakłada, że wynagrodzenie, które piloci otrzymują w ramach corocznego płatnego urlopu ustala się tylko i wyłącznie na podstawie stałej kwoty rocznej, z pominięciem dwóch pozostałych składników dodatkowych wynagrodzenia. Piloci nie zgodzili się z takim rozwiązaniem, uważając, że dodatki również powinny być podstawą do ustalenia wynagrodzenia z tytułu corocznego płatnego urlopu. Zdanie pilotów podzieliły Employment Tribunal i Employment Appeal Tribunal, uwzględniając ich żądanie. Za stanowiskiem przeciwnym (reprezentowanym przez British Airways) opowiedział się z kolei Court of Appeal, uznając za wynagrodzenie wyłącznie stałą kwotę roczną. Sąd krajowy wyraził jednak wątpliwość co do znaczenia wyrażenia „coroczny płatny urlop” i marginesu swobody pozostawionej ustawodawstwu i/lub praktyce krajowej w kwestii ustalenia „warunków uzyskania i przyznawania takiego urlopu”. Z uwagi na to, Supreme Court of the United Kingdom zawiesił postępowanie i zwrócił się do Trybunału z pytaniami prejudycjalnymi.


1) W odniesieniu do (a) art. 7 dyrektyw Rady 93/104/WE [z dnia 23 listopada 1993 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.U. L 307, s. 18) zmienionej przez dyrektywę 2000/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 2000 r. (Dz.U. L 195, s. 41, zwanej dalej „dyrektywą 93/104”) i 2003/88 […] oraz (b) klauzuli 3 porozumienia europejskiego […]: (a) w jakim zakresie, jeśli w ogóle, prawo europejskie określa lub ustanawia jakiekolwiek wymagania dotyczące charakteru lub poziomu płatności należnych w związku z okresami corocznego płatnego urlopu; oraz (2) w jakim zakresie, jeśli w ogóle, państwa członkowskie mogą ustalać, w jaki sposób takie płatności mają być obliczane?

2) W szczególności, czy wystarcza, że na podstawie krajowego prawa lub praktyki, lub na podstawie porozumień zbiorowych bądź postanowień umownych negocjowanych pomiędzy pracodawcami a pracownikami dokonywana płatność umożliwia pracownikowi wzięcie corocznego płatnego urlopu i zachęca go do wzięcia tego urlopu i korzystania z niego, w najszerszym znaczeniu tych określeń, i nie wiąże się z żadnym realnym zagrożeniem, że pracownik tego nie zrobi?

3) Czy też jest wymagane, aby ta płatność (a) odpowiadała dokładnie „zwykłemu” wynagrodzeniu pracownika albo (b) była ogólnie porównywalna do takiego wynagrodzenia? Następnie, w razie udzielania twierdzącej odpowiedzi na pytanie (3) (a) albo (b):

4) Czy odpowiednią miarą albo odnośnikiem jest (a) wynagrodzenie, które pracownik uzyskałby w czasie danego okresu urlopu, gdyby świadczył pracę, zamiast przebywać



~ 20 ~

na urlopie, czy (b) wynagrodzenie, które otrzymywał podczas jakiegoś innego okresu świadczenia pracy, a jeśli tak, to jakiego?

5) Jak „zwykłe” lub „porównywalne” wynagrodzenie powinno być oceniane w sytuacji, w której: (a) wynagrodzenie pracownika, podczas gdy pracuje, podlega uzupełnieniu, jeśli – i w zakresie w jakim – podejmuje on określone działania; (b) jeśli istnieje roczny lub inny limit dla zakresu podejmowania tych działań lub dla czasu ich podejmowania i limit ten został już przekroczony lub prawie przekroczony w chwili udania się na coroczny urlop, w związku z czym pracownik nie byłby uprawniony do podejmowania tych działań, gdyby świadczył pracę, zamiast przebywać na urlopie?”

TEZY WYROKU

1) Artykuł 7 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy oraz klauzulę 3 porozumienia stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 2000/79/WE z dnia 27 listopada 2000 r. dotyczącej wprowadzenia w życie Europejskiego porozumienia w sprawie organizacji czasu pracy personelu pokładowego w lotnictwie cywilnym, zawartego przez Stowarzyszenie Europejskich Linii Lotniczych (AEA), Europejską Federację Pracowników Transportu (ETF), Europejskie Stowarzyszenie Cockpit (ECA), Stowarzyszenie Linii Lotniczych Regionów Europy (ERA) i Międzynarodowe Stowarzyszenie Przewoźników Lotniczych (IACA), należy interpretować w ten sposób, że pilot linii lotniczych ma w okresie przybywania na corocznym urlopie prawo nie tylko do utrzymania podstawowego wynagrodzenia, ale także, po pierwsze, do wszystkich składników nieodzownie związanych z wykonywaniem zadań powierzonych mu na podstawie umowy o pracę, które rekompensowane są poprzez kwotę pieniężną uwzględnianą przy obliczaniu jego całkowitego wynagrodzenia, i po drugie, do wszystkich składników, które są związane ze statusem osobistym i zawodowym pilota linii lotniczych.

2) Do sądu krajowego należy ustalenie, czy poszczególne składniki całkowitego wynagrodzenia wspomnianego pracownika spełniają te kryteria.

11. Wyrok TSUE Z DNIA 22.11.2011 w sprawie C-214/10 – KHS AG p. Winfried Schutle

STAN FAKTYCZNY

Pozwany Winfried Schulte, jako długoletni pracownik w spółce KHS objęty był umową, w której zastosowanie miało prawo EMTV gwarantujące coroczny 30 dniowy urlop płatny. W wyniku zawału serca został uznany za niezdolnego do pracy w związku z czym pobierał rentę inwalidzką oraz rentę z tytułu niezdolności o pracę do 2008 roku kiedy to zakończono z nim stosunek pracy. Pozwany w tym wypadku domagał się zapłaty ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany coroczny urlop płatny za okres odpowiadający latom 2006, 2007 oraz 2008. KHS AG twierdzi, że prawo W. Schultego do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego za lata 2006 i 2007 wygasło z powodu upływu okresu,



~ 21 ~

w którym przeniesienie prawa do urlopu jest dozwolone (okresu dozwolonego przeniesienia) zgodnie z § 11 ust. 1 akapit trzeci EMTV. Arbeitsgericht Dortmund przyznał mu ekwiwalent pieniężny w odniesieniu do tych trzech okresów, w zakresie w jakim kwota żądana przez W. Schultego obejmuje ekwiwalent za minimalny wymiar prawa do urlopu w wysokości 20 dni rocznie przewidziany przez prawo Unii, do którego doliczonych zostało, zgodnie z prawem niemieckim, 5 dni rocznie przysługujących osobom ciężko niepełnosprawnym. Landesarbeitsgericht Hamm podnosi, że zgodnie z uregulowaniem krajowym i EMTV prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego za lata 2007 i 2008 istniało jeszcze w chwili rozwiązania umowy o pracę i że jedynie prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego za rok 2006 wygasło z powodu upłynięcia terminu dozwolonego przeniesienia, wynoszącego łącznie piętnaście miesięcy.


1) Czy art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88/WE […] należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom lub zwyczajom krajowym, zgodnie z którymi prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego wygasa po upływie okresu rozliczeniowego lub okresu dozwolonego przeniesienia, również wtedy gdy pracownik jest przez długi okres niezdolny do pracy (przy czym w związku z tą długotrwałą niezdolnością do pracy mógłby on zgromadzić prawa do urlopu minimalnego za wiele lat, gdyby możliwość przeniesienia tych praw nie była czasowo ograniczona)?

2) W przypadku udzielenia na to pytanie odpowiedzi przeczącej – czy przeniesienie prawa do urlopu powinno być wówczas możliwe przez co najmniej 18 miesięcy?

TEZY WYROKU:

1) W ramach tej oceny Trybunał zauważył, że przepis krajowy ustalający okres dozwolonego przeniesienia niewykorzystanych urlopów corocznych po upływie okresu rozliczeniowego zasadniczo realizuje cel, którym jest zapewnienie pracownikowi pozbawionemu możliwości skorzystania z urlopu corocznego dodatkowej możliwości wykorzystania tego urlopu. Trybunał stwierdził, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 zasadniczo nie stoi na przeszkodzie regulacji krajowej ustanawiającej sposób wykonywania prawa do corocznego płatnego urlopu wyraźnie przyznanego przez tę dyrektywę, co obejmuje nawet utratę tego prawa po upływie okresu rozliczeniowego lub okresu dozwolonego przeniesienia, jednak pod warunkiem, że pracownik, który utracił prawo do corocznego płatnego urlopu, miał faktyczną możliwość skorzystania z tego prawa przyznanego mu na mocy dyrektywy Tymczasem należy stwierdzić, że pracownik, który – tak jak skarżący w postępowaniu przed sądem krajowym – przebywa na zwolnieniu chorobowym przez cały okres rozliczeniowy, a nawet dłużej, niż wynosi okres dozwolonego przeniesienia ustalony w prawie krajowym, zostaje pozbawiony jakiegokolwiek okresu zapewniającego możliwość skorzystania z corocznego płatnego urlopu. Choć z przywołanego wcześniej orzecznictwa wynika, że przepis prawa krajowego określający okres dozwolonego przeniesienia nie może przewidywać wygaśnięcia prawa pracownika do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego bez zapewnienia temu ostatniemu faktycznej możliwości skorzystania z tego prawa, wniosek ten musi zostać zrelatywizowany w specyficznych okolicznościach takich jak w postępowaniu przed sądem krajowym. W konsekwencji, z uwagi na cel prawa do corocznego płatnego urlopu



~ 22 ~

wypoczynkowego przyznanego bezpośrednio przez prawo Unii każdemu pracownikowi, pracownik niezdolny do pracy przez czas kilku następujących po sobie lat, pozbawiony przez prawo krajowe możliwości skorzystania z corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego w tym okresie, nie może mieć prawa do gromadzenia w nieograniczonym wymiarze praw do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego nabytych podczas tego okresu. Jeżeli chodzi o okres dozwolonego przeniesienia, po upływie którego prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego wygasa w przypadku gromadzenia praw do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego podczas okresu niezdolności do pracy, należy zbadać – w świetle art. 7 dyrektywy 2003/88 i biorąc pod uwagę poprzedzające go motywy – czy okres dozwolonego przeniesienia prawa do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego, określony na 15 miesięcy przez przepisy lub praktyki krajowe, takie jak układy zbiorowe, może być rozsądnie kwalifikowany jako okres, po upływie którego coroczny płatny urlop wypoczynkowy jest pozbawiony swojego pozytywnego oddziaływania na pracownika jako czas wypoczynku.

2) W świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze nie ma potrzeby udzielenia odpowiedzi na pytanie drugie.

12.Wyrok TSUE z dnia 18.7.2013 r. w sprawie C-426/11 Mark Alemo-Herron i in. p. Parkwood Leisure Ltd

STAN FAKTYCZNY

Lewisham London Borough Council (dalej „Lewisham”) jest Radą Gminną Londynu, która postanowiła, w 2002 roku, przekazać działalność zakładu „ds. wypoczynku” spółce CCL Limited (dalej „spółką CCL”). Spółka CCL jest przedsiębiorstwem z sektora prywatnego, które przejęło pracowników zakładu ,,ds. wypoczynku’’ i włączyło ich do swojego personelu. W maju 2004 r. spółka CCL przeniosła usługi na spółkę Parkwood. W czasie, gdy zakład „ds. wypoczynku” podlegał pod spółkę Lewisham, umowy o pracę łączące pracowników z zakładem podlegały warunkom pracy NJC, podmiotu, w ramach którego prowadzone były rokowania układów zbiorowych pracy w lokalnym sektorze publicznym. Związanie układem zbiorowym pracy wynegocjowanym w ramach NJC wynikało nie z ustawy, lecz z klauzuli umownej (W czasie Pana/Pani

zatrudnienia w [Lewisham] Pana/Pani warunki zatrudnienia są zgodne z układami

zbiorowymi uzgadnianymi co pewien czas w drodze rokowań przez [NJC], rozszerzanymi o

układy uzgadniane lokalnie przez komitety negocjacyjne [Lewisham]), zawartej w umowie o pracę. Ponadto w czasie przejęcia zakładu przez spółkę CCL obowiązywał układ zbiorowy pracy uzgodniony przez NJC na okres od dnia 1 kwietnia 2002 r. do dnia 31 marca 2004 r. Następnie w maju 2004 r. nastąpiło przejęcie przedsiębiorstwa przez spółkę Parkwood. Wraz z przejęciem zawarty został nowy układ zbiorowy pracy, jednakże spółka Parkwood stwierdziła, że nowy układ nie jest dla niej wiążący, i powiadomiła o tym pracowników, odmawiając im podwyżki wynagrodzenia wynikającego z układu zbiorowego wynegocjowanego w ramach NJC. Wobec powyższego pracownicy wnieśli powództwo do Employment Tribunal. Powództwo to zostało oddalone w 2008 r. Od



~ 23 ~

wyroku tego odwołali się oni do Employment Appeal Tribunal, który uwzględnił ich odwołanie w dniu 12 stycznia 2009 r. Spółka Parkwood wniosła od tego ostatniego wyroku apelację do Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division). Następnie rzeczony sąd uwzględnił żądania spółki Parkwood i przywrócił moc wyrokowi Employment Tribunal o oddaleniu roszczeń powodów w postępowaniu głównym. Kolejno powodowie w postępowaniu głównym zaskarżyli wyrok Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) do Supreme Court of the United Kingdom.

1) W sytuacji takiej jak w niniejszej sprawie, gdy pracownikowi przysługuje wobec zbywającego uprawnienie umowne do skorzystania z warunków co pewien czas negocjowanych i uzgadnianych przez niebędący stroną umowy organ właściwy do rokowań w sprawie zawarcia układu zbiorowego, a takie uprawnienie jest uznawane w prawie krajowym za mające dynamiczny, nie zaś statyczny charakter w zakresie stosunku pomiędzy pracownikiem a zbywającym pracodawcą – czy art. 3 dyrektywy [2001/23] w związku z [ww. wyrokiem w sprawie Werhof]:

a) nakazuje, aby takie prawo podlegało ochronie i było skuteczne wobec przejmującego w razie przejęcia, do którego stosuje się ta dyrektywa albo

b) uprawnia sądy krajowe do uznania, że uprawnienie to podlega ochronie i jest skuteczne wobec przejmującego w razie przejęcia, do którego stosuje się ta dyrektywa? albo

c) zabrania sądom krajowym uznawania, że uprawnienie to podlega ochronie i jest skuteczne wobec przejmującego w razie przejęcia, do którego stosuje się ta dyrektywa?

2) W sytuacji gdy państwo członkowskie wypełniło obowiązek wdrożenia minimalnych wymogów określonych w art. 3 dyrektywy 2001/23, lecz pojawia się pytanie, czy środki transponujące powinny być interpretowane w sposób wykraczający poza te wymogi w sposób korzystny dla podlegających ochronie pracowników poprzez zapewnienie dynamicznych uprawnień umownych wobec przejmującego – czy sądy państwa członkowskiego mają swobodę stosowania prawa krajowego do wykładni transponującego ustawodawstwa, pod warunkiem że taka interpretacja nie jest sprzeczna z prawem wspólnotowym, czy też należałoby przyjąć inne podejście do wykładni, a jeśli tak, to jakie powinno być to podejście?

3) W niniejszej sprawie, wobec braku twierdzenia ze strony pracodawcy, że utrzymanie dynamicznego uprawnienia pracowników na podstawie prawa krajowego do zbiorowo uzgodnionych postanowień stanowiłoby naruszenie praw pracodawcy wynikających z art. 11 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r.] – czy sąd krajowy ma swobodę zastosowania wykładni TUPE prezentowanej przez pracowników?.



~ 24 ~

TEZA WYROKU

,Artykuł 3 dyrektywy Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wprowadzeniu przez państwo członkowskie uregulowania, zgodnie z którym, w razie przejęcia przedsiębiorstwa, wobec przejmującego można powoływać się na klauzule dynamiczne odsyłające do układów zbiorowych wynegocjowanych i przyjętych po dniu przejęcia, jeżeli przejmujący nie miał możliwości uczestniczenia w procesie negocjowania takich układów zbiorowych zawartych po dniu przejęcia.

13. Wyrok TSUE z dnia 7.11.2013 r. Tevfik Isbir przeciwko DB Services GmbH. STAN FAKTYCZNY

T. Isbir jest pracownikiem najemnym w branży oferującej usługę sprzątania budynków, pracującym w Niemczech dla DB Services od dnia 1 stycznia 2004 r. Zgodnie z ETV DB Services Nord otrzymywał on do dnia 31 marca 2008 r. wynagrodzenie za godzinę pracy w wysokości 7,56 EUR, zaś od dnia 1 kwietnia 2008 r. 7,90 EUR. T. Isbir zażądał, aby począwszy od dnia 1 lipca 2007 r. miały do niego zastosowanie bardziej korzystne przepis określające wynagrodzenie za godzinę pracy dla branży oferującej usługę sprzątania budynków, mianowicie do dnia 29 lutego 2008 r. – LohnTV Gebäudereinigung 2004, następnie, począwszy od dnia 1 marca 2008 r. – TV Mindestlohn Gebäudereinigung, które zaczęły być stosowane w stosunku do wszystkich pracowników i pracodawców w tej branży, włącznie z pracownikami DB Services. T. Isbir uznał, iż powinien był otrzymywać wynagrodzenie za godzinę pracy w wysokości 7,87 EUR, a następnie 8,15 EUR, zamiast 7,56 EUR i 7,90 EUR. Przedmiot sporu rozpatrywanego przez Bundesarbeitsgericht stanowi pytanie, czy te elementy wynagrodzenia należy zaliczyć na poczet minimalnego wynagrodzenia, czy też nie.


1) Czy wykładni art. 59 WE (obecnie art. 49 WE) należy dokonywać w ten sposób, że zakres tego przepisu obejmuje także dodatkową działalność zawodową w charakterze wykładowcy wykonywaną na rzecz lub na zlecenie osoby prawnej prawa publicznego (uniwersytetu), gdy za tę działalność pełnioną quasi honorowo otrzymywany jest jedynie zwrot związanych z nią wydatków?

2) W przypadku udzielenia twierdzącej odpowiedzi na pytanie pierwsze, czy ograniczenie swobody świadczenia usług polegające na tym, że ulgi podatkowe dotyczą jedynie takich zwrotów, które są dokonywane przez krajowe osoby prawne prawa publicznego (w niniejszym przypadku § 3 pkt 26 EStG), jest uzasadnione okolicznością, że ulga podatkowa przyznana przez państwo ma zastosowanie jedynie w przypadku działalności na rzecz krajowej osoby prawnej prawa publicznego?



~ 25 ~

3) W przypadku udzielenia przeczącej odpowiedzi na pytanie drugie, czy wykładni art. 126 WE (obecnie art. 149 WE) należy dokonywać w ten sposób, że przepis prawa podatkowego, który wspomaga organizację systemu edukacyjnego (tak jak w niniejszym przypadku § 3 pkt 26 EStG) jest dozwolony, biorąc pod uwagę, że państwa członkowskie nadal posiadają kompetencje w tym zakresie?

TEZY WYROKU

1) Działalność nauczania wykonywana przez podatnika z państwa członkowskiego na

rzecz osoby prawnej prawa publicznego, w tym wypadku uniwersytetu, znajdującego się w innym państwie członkowskim, jest objęta zakresem stosowania art. 49 WE, nawet jeśli jest ona wykonywana jako działalność dodatkowa i quasi honorowa.

2) Ograniczenie w swobodnym świadczeniu usług polegające na tym, że zgodnie z uregulowaniem krajowym zwolnienie od podatku dochodowego dotyczy jedynie wynagrodzeń za działalność nauczania wykonywaną jako działalność dodatkową, które to wynagrodzenia są wypłacane przez uniwersytety, będące osobami prawnymi prawa publicznego, mające siedzibę na terytorium kraju a nie dotyczy wynagrodzeń, które są wypłacane przez uniwersytet mający siedzibę w innym państwie członkowskim, nie jest uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego. Istnienie kompetencji państw członkowskich do decydowania o organizacji swoich systemów edukacyjnych nie skutkuje tym, że uregulowanie krajowe, które zastrzega zwolnienie podatkowe podatnikom wykonującym działalność na rzecz lub na zlecenie krajowych uniwersytetów publicznych, jest zgodne z prawem wspólnotowym

14. Wyrok TSUE z dnia 3.12.2013 r. w sprawie 315/13 postepowanie karne p. Clercq i in. STAN FAKTYCZNY

Thermotec NV jest spółką prawa belgijskiego, która prowadzi działalność w zakresie produkcji przemysłowych systemów chłodniczych. Cztery osoby fizyczne obwinione w postępowaniu głównym są lub były jej członkami zarządu. Siostrzana spółka, Thermotec sp. z o.o., została założona w Polsce. Prowadzi ona tę samą działalność co Thermotec NV. Podczas kontroli przeprowadzonej w maju 2008 r. w spółce Thermotec NV służby inspekcji socjalnej stwierdziły obecność czterech polskich pracowników, z których trzech było zatrudnionych przez Thermotec sp. z o.o. Dla tych pracowników nie można było przedłożyć żadnego formularza E 101. Thermotec sp. z o.o. nie mogła ponadto przedłożyć potwierdzenia otrzymania zgłoszenia wydanego po uprzednim zgłoszeniu delegowania, o którym mowa w art. 139 ustawy programowej (zwanego dalej „potwierdzeniem otrzymania zgłoszenia”), a Thermotec NV, odbiorca końcowy usług, nie przekazał właściwym służbom belgijskim danych identyfikacyjnych pracowników delegowanych, którzy nie mogli przedłożyć potwierdzenia otrzymania zgłoszenia. Podczas kontroli okazało się, że także dla wcześniejszych okresów zatrudnienia polskich pracowników lub praktykantów Thermotec sp. z o.o. nie ubiegała się o formularz E 101. Ponadto dla okresu sprzed kwietnia 2007 r.



~ 26 ~

obwinieni nie przekazali inspekcji socjalnej w pierwszym dniu zatrudnienia tych pracowników ani ich nazwisk, ani nazwy lub oznaczenia i adresu ich pracodawców. W okresie po tej dacie nie przekazano danych identyfikacyjnych osób, które nie mogły przedłożyć potwierdzenia otrzymania zgłoszenia. W październiku 2008 r. inspektor pracy wszczął dochodzenie sądowe. Sporządzono protokół w sprawie naruszeń popełnionych przez Thermotec sp. z o.o. Ponadto zarządzeniem z lutego 2012 r. obwinieni w postępowaniu głównym, Thermotec NV i cztery osoby fizyczne, zostali postawieni przed sądem odsyłającym z tytułu dwóch wykroczeń. Pierwsze dotyczy czynów popełnionych pomiędzy czerwcem 2004 r. a marcem 2007 r. włącznie i polega na naruszeniu art. 69 § 1 akapit pierwszy i art. 69 § 2 akapit drugi ustawy z dnia 4 sierpnia 1978 r. o reorientacji gospodarki. Drugie dotyczy faktów mających miejsce pomiędzy kwietniem 2007 r. a listopadem 2008 r. włącznie i polega na naruszeniu art. 141 ustawy programowej. Te dwa wykroczenia podlegają sankcjom pieniężnym o charakterze karnym.


Czy art. 56 TFUE i 57 TFUE (dawniej art. 49 WE i 50 WE) oraz art. 3 ust. 1 i 10 dyrektywy [96/71], ewentualnie w związku z art. 19 dyrektywy [2006/123] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one art. 141 [ustawy programowej], zgodnie z którym na osobę, u której lub na której rzecz delegowani pracownicy lub delegowani praktykanci świadczą pracę bezpośrednio lub przez podwykonawcę, zostaje nałożony obowiązek przekazania – przed rozpoczęciem zatrudnienia tych osób – drogą elektroniczną (bądź, jeśli nie jest to możliwe, telefaksem lub pocztą) krajowemu urzędowi zabezpieczenia społecznego danych identyfikacyjnych osób, które nie mogą przedłożyć [potwierdzenia otrzymania zgłoszenia], w związku z art. 157 [ustawy programowej] oraz art. 183 ust. 1 akapit pierwszy kodeksu karnego zabezpieczenia społecznego, które sankcjonują nieprzestrzeganie tego przepisu karami porządkowymi? TEZA WYROKU

Artykuły 56 TFUE i 57 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one uregulowaniu państwa członkowskiego, takiemu jak będące przedmiotem postępowania głównego, zgodnie z którym odbiorca usług świadczonych przez pracowników najemnych delegowanych przez usługodawcę prowadzącego działalność w innym państwie członkowskim jest zobowiązany do przekazania właściwym organom – przed rozpoczęciem zatrudnienia tych osób – ich danych identyfikacyjnych, jeżeli nie mogą one przedłożyć dowodu zgłoszenia, jakie ich pracodawca powinien był przekazać właściwym organom tego przyjmującego państwa członkowskiego przed rozpoczęciem rzeczonego świadczenia, jeżeli takie uregulowanie może być uzasadnione ochroną nadrzędnego względu interesu ogólnego, takiego jak ochrona pracowników lub zwalczanie nadużyć socjalnych, pod warunkiem, że jest bezsporne, iż jest ono odpowiednie do realizacji uzasadnionego celu lub celów, których osiągnięciu służy, i nie wykracza poza to, co jest konieczne do ich realizacji, czego ocena należy do sądu odsyłającego.



~ 27 ~

15. Wyrok TSUE z dnia 15.1.2014 r. w sprawie C-176/12 Association de médiation sociale p. Union locale des syndicats CGT

STAN FAKTYCZNY

AMS jest stowarzyszeniem działającym na rzecz mediacji społecznej i realizującym cel, jakim jest zapobieganie przestępczości w miejskiej aglomeracji w Marsylii (Francja). Ponadto jednym z zadań AMS jest pomoc w reintegracji zawodowej bezrobotnych oraz osób natrafiających na trudności natury społecznej i zawodowej w uzyskaniu dostępu do zatrudnienia. W dniu 4 czerwca 2010 r. Union départementale CGT des Bouches-du-Rhône (departamentalne zrzeszenie związków zawodowych CGT w departamencie Delta Rodanu) wyznaczyło Hichema Laboubiego na przedstawiciela organizacji związkowej utworzonej w ramach AMS. Ten wybór został jednak zakwestionowany przez AMS. Stowarzyszenie podnosiło, że jako iż stan liczebny personelu tego stowarzyszenia jest mniejszy niż 11 pracowników, a tym bardziej mniejszy niż 50 pracowników, to w konsekwencji, zgodnie z mającym zastosowanie uregulowaniem prawa krajowego, nie ma ono obowiązku podjęcia środków związanych z utworzeniem reprezentacji pracowników, takich jak wyznaczenie przedstawiciela pracowników. Zdaniem AMS dla ustalenia, czy próg liczbowy 11 bądź 50 pracowników został osiągnięty w ramach stowarzyszenia, z obliczenia stanu liczebnego personelu należy, zgodnie z art. L. 1111-3 code du travail, wyłączyć: praktykantów, pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę służącej reintegracji zawodowej w sektorze handlowym i przemysłowym (contrat initiative-emploi), pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę służącej reintegracji zawodowej w sektorze publicznym lub w stowarzyszeniach (contrat d’accompagnement dans l’emploi) oraz pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o przyuczenie do zawodu (zwanych dalej „pracownikami zatrudnionymi na podstawie umów subwencjonowanych”). AMS wytoczyło powództwo o stwierdzenie nieważności powołania Hichema Laboubiego na przedstawiciela organizacji związkowej CGT przed Tribunal d’instance de Marseille. Tam też wpłynęło również powództwo wzajemne związku zawodowego, w którym zażądano nakazania AMS zorganizowania wyborów celem ustanowienia w jego ramach organu przedstawicielskiego pracowników. Tribunal d’instance de Marseille wystosował do Cour de cassation (sądu najwyższego) priorytetowe pytanie o zgodność z konstytucją przepisów art. L. 1111-3 code du travail. Z kolei Cour de cassation skierował to pytanie do Conseil constitutionnel (trybunału konstytucyjnego). Trybunał ten, wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2011 r., orzekł, że art. L. 1111-3 code du travail jest zgodny z konstytucją. Do strony pozwanej, a więc do Hichema Laboubiego i Union locale des syndicats CGT des Quartiers Nord, przyłączyły się Union départementale CGT des Bouches-du-Rhône i CGT. Wspólnie podnieśli przed tribunal d’instance de Marseille, że przepisy art. L. 1111-3 code du travail są niezgodne zarówno z prawem Unii, jak i ze zobowiązaniami międzynarodowymi Republiki Francuskiej. Tribunal d’instance de Marseille w dniu 7 lipca 2011 r. ponownie orzekając i tym razem przychylając się do stanowiska strony pozwanej, odstąpił od stosowania przepisów art. L. 1111-3 code du travail jako niezgodnych z prawem unijnym. W związku z tym utrzymał w mocy wyznaczenie Hichema Laboubiego na przedstawiciela organizacji związkowej. Wcześniej zważył, że gdy odstąpi się od stosowania wyłączeń przewidzianych w art. L.



~ 28 ~

1111-3 code du travail, stan liczebny personelu stowarzyszenia znacznie przekracza próg 50 pracowników.


1. Czy na wyrażone w art. 27 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i skonkretyzowane w dyrektywie 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiejprawo podstawowe pracowników do informacji i konsultacji w ramach przedsiębiorstwa można powołać się w sporze między jednostkami, w celu weryfikacji zgodności krajowych przepisów dokonujących transpozycji dyrektywy?

2. W razie odpowiedzi twierdzącej [na pytanie pierwsze], czy wskazane powyżej przepisy należy interpretować w ten sposób, że stoją na przeszkodzie krajowemu przepisowi ustawowemu, który wyłącza przy obliczaniu stanu liczebnego personelu przedsiębiorstwa, w szczególności do celów określenia progu warunkującego dopuszczalność utworzenia organu przedstawicielskiego pracowników, osoby świadczące pracę na podstawie następujących umów: umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, umowy zawartej w ramach aktywizacji zawodowej bezrobotnych, umowy zawartej w ramach aktywizacji zawodowej bezrobotnych obejmującej pomoc w integracji w środowisku zawodowym i umowy o przyuczenie do zawodu?

TEZA WYROKU

Art. 27 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, sam bądź w związku z

przepisami dyrektywy 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że gdy przepis prawa krajowego dokonujący transpozycji tej dyrektywy, taki jak art. L. 1111-3 code du travail, okazuje się niezgodny z prawem Unii, to ten artykuł karty nie może być powoływany w sporze pomiędzy jednostkami w celu spowodowania odstąpienia od stosowania tego przepisu prawa krajowego.

16) Wyrok TSUE z dnia 11.9.2014 r. w sprawie C-91/13 Essent Energie Productie BV p. Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

STAN FAKTYCZNY

Spółka z siedzibą w Niderlandach, Essent, zleciła innej spółce niderlandzkiej BIS Industrial Services Nederland BV (BIS), wykonanie robót na terenie swojego oddziału w Geertruidenberg. Prace miały obejmować wzniesienie rusztowań. Ze sprawozdania inspekcji pracy z dnia 8.03.2010 r. wynikało, iż w okresie od 1.01.2008 r. do 20.05.2008 r. roboty te



~ 29 ~

wykonywało łącznie 33 obywateli państw trzecich, w tym29 obywateli Turcji. Pracownicy ci – jak podano w sprawozdaniu – zostali oddelegowani do pracy w BIS przez przedsiębiorstwo niemieckie Ekinci Gerüstbau GmbH, w którym byli zatrudnieni, bez wydanego przez władze niderlandzkie zezwolenia na pracę. Za zlecenie wykonania robót zagranicznym pracownikom bez uzyskania wymaganego przepisami niderlandzkimi zezwolenia, minister nałożył na Essent grzywnę w wysokości 264 000 EUR za naruszenie art. 2 ust. 1 Wav 1994 (decyzja z dn. 11.05.2010 r.). Spółka Essent wniosła odwołanie od tej decyzji, jednakże minister oddalił je jako bezzasadne, ze względu na to, iż to Essent – jako zleceniodawca i jednocześnie pracodawca cudzoziemców – miała obowiązek uzyskania zezwoleń na ich pracę. Zdaniem ministra, po stronie Ekinci znajdowało się wyłącznie delegowanie pracowników - w ramach tych robót nie byli więc oni traktowani jako pracodawcy (decyzja z dn. 22.12.2010 r.). Decyzja oddalająca odwołanie została zaskarżona przez Essent do Rechtbank ‘s-Hertogenbosch, jednakże skarga ta została przez ów sąd oddalona (orzeczenie z dn. 27.09.2011 r.). Sąd podzielił zdanie ministra na temat osoby pracodawcy oraz podkreślił, iż w tej sytuacji prawo Unii nie stoi na przeszkodzie uregulowaniom wewnętrznym (dotyczącym wymogu zezwolenia na pracę dla delegowanych cudzoziemców). Essent wniosła środek odwoławczy do sądu odsyłającego. Raad van State zdecydował się na zawieszenie postępowania i wystosowanie do Trybunału przedmiotowych pytań prejudycjalnych.


1. „Czy w wypadku takim jak w postępowaniu głównym zleceniodawca, którego na podstawie art. 2 ust. 1 [Wav 1994] należy uważać za pracodawcę danych pracowników tureckich, może powołać się wobec państwa niderlandzkiego na klauzulę standstill z art. 13 decyzji nr 1/80 lub na klauzulę standstill z art. 41 protokołu dodatkowego?”

2. „Czy klauzulę standstill z art. 13 decyzji nr 1/80 lub klauzulę standstill z art. 41 protokołu dodatkowego należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one wprowadzeniu skierowanego przeciw zleceniodawcy zakazu w rozumieniu art. 2 ust. 1 [Wav 1994] zlecania wykonania prac pracownikom mającym obywatelstwo państwa trzeciego, w tym wypadku [Republiki] Turcji, bez zezwolenia na pracę w Niderlandach, jeżeli ci pracownicy są zatrudnieni w niemieckim przedsiębiorstwie i pracują na rzecz zleceniodawcy z siedzibą w Niderlandach za pośrednictwem niderlandzkiego przedsiębiorstwa korzystającego?”

3. Czy w tym kontekście ma znaczenie, że już przed wejściem w życie zarówno klauzuli standstill z art. 41 protokołu dodatkowego, jak i klauzuli standstill z art. 13 decyzji nr 1/80 zabronione było zatrudnienie przez pracodawcę cudzoziemca bez zezwolenia na pracę na podstawie umowy o pracę oraz że zakaz ten także przed wejściem w życie klauzuli standstill z art. 13 decyzji nr 1/80 został rozszerzony na przedsiębiorstwa korzystające, do których zostają oddelegowani pracownicy?”

TEZY WYROKU

1. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału art. 41 ust. 1 protokołu dodatkowego i art. 13 decyzji nr 1/80 mają bezpośrednią skuteczność. W związku z powyższym, przepisy te mogą zostać powołane przez obywateli tureckich, do których



~ 30 ~

przepisy te mają zastosowanie, przed sądami państw członkowskich w sytuacji, gdy zastosowane mogłyby być przepisy krajowe niezgodne z owymi postanowieniami. Trybunał podkreślił jednak, że wspomniane przepisy dotyczą wyłącznie swobody przepływu pracowników, nie przewidują natomiast ogólnej swobody przepływu osób pomiędzy Turcją a Unią. Obywatele tureccy nie korzystają więc ze swobody przepływu osób na terenie Unii, a jedynie z niektórych praw, tylko i wyłącznie na terytorium przyjmującego ich państwa członkowskiego – w tej sprawie będzie to Republika Federalna Niemiec, bowiem to w przedsiębiorstwie Ekinci byli na stałe zatrudnieni obywatele tureccy. To wobec Niemiec mogą więc oni podnosić przysługujące im na mocy art.13 decyzji nr 1/80 prawa. Przepis ten dotyczy jednak dostępu do rynku pracy, a nie ochrony obywateli tureckich już funkcjonujących na rynku pracy państwa członkowskiego, ma on wpływać na stopniową integrację obywateli tureckich w państwie przyjmującym w drodze wykonywania legalnego zatrudnienia (w co do zasady nieprzerwany sposób). Ponieważ jednak pracownicy ci zostali oddelegowani odgórnie i na określony czas do wykonania konkretnego zlecenia, nie można więc mówić o jakiejkolwiek intencji uzyskania przez nich dostępu do niderlandzkiego rynku pracy (jako państwa przyjmującego). W przedstawionej sytuacji spornej, wspomniany art. 13 decyzji nie będzie więc miał zastosowania.

2. Podobnie wygląda sytuacja w odniesieniu do art. 41 ust. 1 Protokołu dodatkowego – ustanawia on jednoznacznie i precyzyjnie klauzulę standstill, zakazującą w sposób ogólny ustanawiania przepisów, które miałyby na celu lub skutkowałyby obostrzeniem legislacyjnym korzystania przez obywateli tureckich ze swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług w stosunku do stanu prawnego na dzień wejścia w życie Protokołu, w odniesieniu dodanego państwa członkowskiego. Jednakże, jedynym faktycznym powiązaniem z Republiką Turcji w ramach sporu głównego jest fakt, iż obywatele tego państwa stanowią przeważającą liczbę wśród pracowników oddelegowanych przez Ekinci do BIS, do przeprowadzenia prac na terenie Niderlandów. Nie mamy więc do czynienia z np. przedsiębiorstwem tureckim, a jedynie obywatelami zatrudnionymi legalnie w państwie przyjmującym. Taka sytuacja nie jest jednak wystarczająca, by przedmiot postępowania głównego objąć zastosowaniem zakresu klauzuli standstill z art. 41 ust. 1.

3. Sąd zdecydował się również na poruszenie tematu interpretacji art. 56 i 57 TFUE, mimo iż nie była ona objęta zakresem pytań sądu krajowego. Należy bowiem mieć na uwadze, że okoliczność niepowołania się przez sąd krajowy w pytaniu prejudycjalnym na określone przepisy prawa Unii, nie stoi na przeszkodzie temu, aby Trybunał z własnej inicjatywy przekazał sądowi wszelakie wskazówki interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów, które mogą okazać się przydatne podczas rozstrzygania w rozpatrywanej sprawie, niezależnie od tego, czy sąd krajowy powołał się na te przepisy w treści pytań. Trybunał ocenia na podstawie całości informacji przedstawionych mu przez sąd krajowy, które przepisy powinny znaleźć zastosowanie oraz wymagają wykładni w odniesieniu do przedmiotu sporu (największe znaczenie ma tu uzasadnienie postanowienia odsyłającego).

4. W ramach powyższego Trybunał stwierdził, że artykuły 56 TFUE i 57 TFUE należy interpretować tak, iż stoją one na przeszkodzie wprowadzaniu regulacji przez państwa



~ 31 ~

członkowskiego takich jak uregulowanie sporne postępowania głównego, zgodnie z którym udostępnienie pracowników - obywateli państwa trzeciego - przez przedsiębiorstwo z siedzibą na terenie innego państwa członkowskiego przedsiębiorstwu korzystającemu, z siedzibą w pierwszym państwie członkowskim, gdy to przedsiębiorstwo wykorzystuje owych pracowników do realizacji robót na rachunek innego przedsiębiorstwa z siedzibą w tym samym państwie członkowskim, jest uwarunkowane spełnieniem wymogu uzyskania dla nich zezwolenia na pracę.

17. Wyrok TSUE z dnia 18.9.2014 r. w sprawie C-549/13 Bundesdruckerei GmbH p. Stadt Dortmund

STAN FAKTYCZNY

W maju 2013 roku Stadt Dortmund ogłosiło zaproszenie do składania ofert zamówienia publicznego dotyczącego cyfryzacji dokumentów i konwersji danych dla urzędu urbanizacyjnego miasta Dortmund. Wartość zamówienia wynosiła ok. 300 000 EUR, ponadto zaproszenie było skierowane na dla całej społeczności Unii Europejskiej. W dokumentacji przetargowej znajdował się wzór oświadczenia dla oferenta, który zawierał zapis zobowiązujący oferenta do zapłaty swoim pracownikom minimalnej stawki godzinowej w wysokości 8,62 EUR oraz do żądania od swoich podwykonawców mających siedzibę w innym państwie członkowskim (w tym przypadku w Polsce), aby z kolei oni zobowiązali się do przestrzegania tej stawki minimalnej. Niemieckie przedsiębiorstwo Bundesdruckerei, pismem z dnia 24 czerwca 2013 r. zawiadomiło Stadt Dortmund, że gdyby udzielono jej zamówienia, świadczenia będące jego przedmiotem byłyby wykonywane wyłącznie w innym państwie członkowskim, w tym wypadku w Polsce, przez podwykonawcę mającego siedzibę w tym państwie członkowskim. W piśmie tym wskazano, że podwykonawca nie może się zobowiązać do przestrzegania minimalnego wynagrodzenia określonego w TVgG – NRW, ponieważ wynagrodzenie takie nie jest przewidziane w układach zbiorowych i przepisach ustawowych tego państwa członkowskiego, oraz że zapłata takiego minimalnego wynagrodzenia nie jest też powszechna w warunkach życia istniejących w rzeczonym państwie. Niemieckie przedsiębiorstwo poinformowało, że jej zdaniem zobowiązania dotyczące minimalnego wynagrodzenia, znajdujące się we wzorze oświadczenia są sprzeczne z prawem zamówień publicznych. Stadt Dortmund w piśmie z dnia 5 sierpnia 2013 r. stanęło na stanowisku, że nie może uwzględnić wniosku Bundesdruckerei, ponieważ jako instytucja zamawiająca kraju związkowego Nadrenia Północna-Westfalia jest ona zobowiązana do stosowania przepisów TVgG – NRW. Bundesdruckerei złożyła wniosek do Vergabekammer bei der Bezirksregierung Arnsberg (izby ds. zamówień publicznych rządu okręgu Arnsberg) m.in. o uzyskanie zobowiązania Stadt Dortmund do zmiany dokumentacji przetargowej w ten sposób, że zobowiązania przewidziane w pkt 2 dodatkowych warunków umownych nie mają zastosowania do podwykonawców, którzy mają siedzibę w innym państwie członkowskim i których pracownicy przy realizacji zamówienia działają wyłącznie w tym państwie.



~ 32 ~


Czy art. 56 TFUE i art. 3 ust. 1 dyrektywy 96/71 sprzeciwiają się przepisowi krajowemu lub warunkowi udzielenia zamówienia publicznego podmiotu zamawiającego, na skutek którego oferent, który chce otrzymać ogłoszone zamówienie publiczne: 1) musi się zobowiązać wobec personelu zatrudnionego do wykonania zamówienia do zapłaty określonego w przepisie prawa wynagrodzenia wynikającego z układu zbiorowego lub minimalnego wynagrodzenia, oraz 2) nałożyć takie samo zobowiązanie na zatrudnionego lub przewidywanego podwykonawcę i przedłożyć zamawiającemu odpowiednie oświadczenie podwykonawcy co do zobowiązania, jeżeli a) przepis prawa przewiduje takie zobowiązanie tylko w odniesieniu do udzielania zamówień publicznych, a nie do udzielania zamówień prywatnych, oraz b) podwykonawca ma siedzibę w innym państwie członkowskim Unii, a jego pracownicy pracują przy wykonywaniu świadczeń będących przedmiotem zamówienia wyłącznie w swoim kraju ojczystym?

TEZA WYROKU

1) W sytuacji takiej jak w postępowaniu głównym, w której oferent zamierza wykonać zamówienie publiczne przy wykorzystaniu wyłącznie pracowników zatrudnionych przez podwykonawcę mającego siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo instytucji zamawiającej, art. 56 TFUE sprzeciwia się stosowaniu przepisów państwa członkowskiego instytucji zamawiającej, zobowiązujących tego podwykonawcę do zapłaty rzeczonym pracownikom minimalnego wynagrodzenia określonego przez te przepisy.

2) Należy podkreślić, że Bundesdruckerei nie zamierza wykonać zamówienia publicznego w drodze delegowania pracowników swojego podwykonawcy, spółki w 100% zależnej mającej siedzibę w Polsce, na terytorium Niemiec, gdyż pracownicy polskiego podwykonawcy pracują wyłącznie w swoim kraju ojczystym. Przepisy krajowe, będące przedmiotem postępowania głównego, nakazują wypłacania pracownikom minimalnego wynagrodzenia, które odpowiada płacy wymaganej do zapewnienia godziwego wynagrodzenia pracownikom państwa członkowskiego instytucji zamawiającej w kontekście kosztów utrzymania istniejących w tym państwie członkowskim, ale jednak nie ma związku z kosztami utrzymania istniejącymi w państwie członkowskim, w którym zostaną zrealizowane świadczenia dotyczące rozpatrywanego zamówienia publicznego, co w konsekwencji pozbawiłoby podwykonawców mających siedzibę w tym ostatnim państwie członkowskim odniesienia konkurencyjnej korzyści z różnic istniejących między odpowiednimi stawkami płac, wykraczają poza to, co jest niezbędne do zapewnienia osiągnięcia celu ochrony pracowników. Jeżeli doszłoby do sytuacji w której polscy pracownicy nie otrzymywaliby godziwego wynagrodzenia i zostaliby zmuszeni do skorzystania z systemu zabezpieczenia społecznego to wówczas mieliby prawo do polskiej pomocy socjalnej, co nie naruszałoby równowagi niemieckiego systemu zabezpieczenia społecznego.



~ 33 ~

3) Podsumowując, art. 56 TFUE sprzeciwia się stosowaniu przepisów państwa członkowskiego instytucji zamawiającej, w powyższym stanie faktycznym odnosi się to do ustawy TVgG – NRW, zobowiązujących tego podwykonawcę do zapłaty rzeczonym pracownikom, zatrudnionym przez podwykonawcę mającego siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo instytucji zamawiającej, minimalnego wynagrodzenia określonego przez te przepisy.

18. Wyrok TSUE z dnia 12.2.2015 r. w sprawie C-396/13 Sähköalojen ammattiliitto ry p. Elektrobudowa Spółka Akcyjna

STAN FAKTYCZNY

Elektrobudowa SA, z siedzibą w Polsce, prowadząca działalność gospodarczą w sektorze energii elektrycznej, posiada swój oddział a terenie Finlandii. ESA, mając za zadanie wykonywanie prac elektryfikacyjnych przy budowie elektrowni jądrowej w Olkiluoto, (Finlandia), zawarła w Polsce umowy o pracę ze 186 pracownikami, opierając się na przepisach polskiego prawa pracy. Następnie, zatrudnionych pracowników oddelegowano do fińskiego oddziału spółki i przydzielono do prac w Olkiluoto, w związku z czym zakwaterowano ich w Eurajoki, ok. 15 km od miejsca pracy. Fakt ten jest o tyle istotny, iż elementem spornym pomiędzy stronami było w postępowaniu głównym określenie czasu potrzebnego na dojazd pracowników z miejsca zakwaterowania na miejsce budowy i z powrotem. Zatrudnieni pracownicy zwrócili się do Sähköalojen ammattiliitto z prośbą o odzyskanie przysługujących im należności (przenosząc na nich tę wierzytelność) – uważali bowiem, iż nie przyznano im minimalnego wynagrodzenia, należnego na podstawie fińskich układów zbiorowych obowiązujących w sektorze elektryfikacji i w sektorze instalacji technicznych budynku, mających zastosowanie na mocy prawa Unii. W następstwie tych zdarzeń, Sähköalojen ammattiliitto, wnosząc dwie skargi (odpowiednio w dniach 8 sierpnia 2011 r. i 3 stycznia 2012 r.) zażądał, by nakazano ESA wypłacenia mu kwoty w wysokości 6 648 383,15 EURO, odpowiadającej sumie wierzytelności, które przenieśli na niego delegowani pracownicy. ESA wniosła o oddalenie tych skarg. Na wniosek Sähköalojen ammattiliitto sąd odsyłający nakazał zastosowanie środka zabezpieczającego, a mianowicie zajęcie aktywów ESA o wartości, która umożliwiła zagwarantowanie wierzytelności tego związku zawodowego do wysokości 2 900 000 EUR. Postanowienie w sprawie tego środka zabezpieczającego stało się ostateczne, zatem ESA wydała właściwemu organowi gwarancję bankową na orzeczoną kwotę, ważną do dnia 30 września 2015 r. Wyrażając wątpliwość, co do prawidłowości wykładni prawa unijnego w szczególności art. 3 dyrektywy 96/71 w świetle art. 56 TFUE i art. 57 TFUE, Satakunnan käräjäoikeus (sąd fiński) zawiesił postępowanie i wystosował do Trybunału szereg pytań prejudycjalnych.


1) Czy związek zawodowy działający w interesie pracowników może powołać się bezpośrednio na art. 47 [karty] jako na bezpośrednie źródło praw[…] wobec usługodawcy z innego państwa członkowskiego, jeśli przepis, któremu zarzuca się



~ 34 ~

sprzeczność z art. 47 (a mianowicie art. 84 polskiego kodeksu pracy), stanowi przepis czysto krajowy?

2) Czy w postępowaniu sądowym o wymagalne wierzytelności w rozumieniu dyrektywy [96/71] prowadzonym w państwie miejsca [wykonywania pracy] z prawa Unii, w szczególności z wyrażonej w art. 47 [karty] oraz w art. 5 akapit drugi i art. 6 [wspomnianej dyrektywy] zasady skutecznej ochrony prawnej, interpretowanej w związku z zagwarantowaną w art. 12 [karty] wolnością stowarzyszania się w dziedzinie związków zawodowych (wolnością zrzeszania się), wynika, że sąd krajowy winien odstąpić od zastosowania przepisu kodeksu pracy państwa [pochodzenia] pracownika stojącego na przeszkodzie przeniesieniu wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę na związek zawodowy państwa miejsca [wykonywania pracy] w celu zapewnienia jej [odzyskania], jeśli odpowiedni przepis państwa miejsca [wykonywania pracy] dopuszcza przeniesienie wymagalnej wierzytelności z tytułu wynagrodzenia w celu zapewnienia jej [odzyskania] - a tym samym legitymacji procesowej - na związek zawodowy zrzeszający wszystkich pracowników, którzy przenieśli swoje wierzytelności w celu [odzyskania]?

3) Czy postanowienia protokołu (nr 30) do traktatu FUE należy interpretować w ten sposób, że muszą one zostać uwzględnione także przez sąd krajowy w innym państwie niż Polska i Zjednoczone Królestwo, jeśli rozpatrywany spór wykazuje ścisły związek z Polską, a w szczególności jeśli prawem właściwym dla umów o pracę jest prawo polskie? Innymi słowy: czy protokół [ten] uniemożliwia sądowi fińskiemu stwierdzenie, że polskie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne, praktyka administracyjna lub środki administracyjne naruszają proklamowane w [karcie] prawa podstawowe, swobody i zasady?

4) Czy art. 14 ust. 2 rozporządzenia [nr 593/2008] należy z uwzględnieniem art. 47 [karty] interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie stosowaniu uregulowania państwa członkowskiego, zgodnie z którym zabronione jest przenoszenie wierzytelności i roszczeń ze stosunku pracy?

5) Czy art. 14 ust. 2 rozporządzenia [nr 593/2008] należy interpretować w ten sposób, że prawem właściwym dla przenoszenia wierzytelności z umowy o pracę jest prawo, które zgodnie z rozporządzeniem [nr 593/2008] jest właściwe dla rozpatrywanej umowy o pracę, bez względu na to, czy na treść konkretnego roszczenia mają wpływ także przepisy innego prawa?

6) Czy art. 3 dyrektywy 96/71 należy w świetle art. 56 TFUE i [art.] 57 TFUE interpretować w ten sposób, że pojęcie minimaln[ej] staw[ki] płacy obejmuje podstawową stawkę godzinową zgodnie z grupą zaszeregowania, wynagrodzenie gwarantowane w przypadku pracy na akord, dodatek wakacyjny, stałą dietę, odszkodowanie […] za czas potrzebny na dotarcie do pracy […] zgodnie z tymi warunkami pracy określonymi w uznanym za powszechnie [stosowany] układzie zbiorowym, objętymi załącznikiem do dyrektywy?

TEZY WYROKU

1) Analizując kwestię legitymacji procesowej Sähköalojen ammattiliitto, zgodnie z zasadą lex fori należy zauważyć, iż regulowana jest ona przepisami fińskiego prawa procesowego, a w ich świetle legitymacja strony skarżącej do reprezentowania



~ 35 ~

pracowników delegowanych jest bezsporna. Uregulowania polskich przepisów prawa pracy nie będą mieć w tej kwestii znaczenia. Spór w postępowaniu głównym dotyczył kwestii płacy minimalnej, a z przepisów dyrektywy 96/71/WE wynika, iż niezależnie od tego jakie prawo właściwe będzie dla danego stosunku pracy, to owe kwestie regulować będą przepisy tego państwa, na teren którego pracowniczy zostali delegowani (w tym wypadku przepisy fińskie). Co do samego przeniesienia wierzytelności, co do zasady leżącego u podstaw zagadnienia wspomnianej legitymacji procesowej, to na gruncie prawa fińskiego jest ono jak najbardziej dozwolone-nie ma tu odpowiednika „polskiego” zakazu dotyczącego wierzytelności z tytułu stosunków pracy. Na uwagę zasługuje też fakt, iż ESA posiada na terenie Finlandii swój oddział. Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że nie zaistniały okoliczności uzasadniające oddalenie powództwa strony skarżącej.

2) Zważywszy na zaistniałe okoliczności, Trybunał stwierdził iż dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej sprzeciwia się w swej treści temu, by przepisy wewnętrzne państwa członkowskiego, na mocy których zakazuje się przenoszenia wierzytelności wynikających ze stosunków pracy w kraju, w którym siedzibę ma przedsiębiorstwo, delegujące pracowników do drugiego państwa członkowskiego, stały na przeszkodzie możliwości wniesienia skargi do sądu tego państwa przez związek zawodowy (taki jak Sähköalojen ammattiliitto), w celu odzyskania wierzytelności płacowych delegowanych pracowników, dotyczących płacy minimalnej w rozumieniu dyrektywy 96/71. Przeniesienie takich wierzytelności jest bowiem zgodne z prawem tego drugiego państwa członkowskiego – miejsca wykonywania pracy.

3) Artykuł 3 ust. 1 i 7 dyrektywy 96/71 w świetle art. 56 TFUE i 57 TFUE należy interpretować następująco: - jeżeli po zweryfikowaniu sytuacji przez sąd krajowy okaże się, iż dotrzymano wymaganego warunku, to artykuł ten nie sprzeciwia się obliczaniu płacy minimalnej za pracę na podstawie stawki godzinowej lub za pracę na akord w oparciu o zaszeregowanie pracowników do kategorii wynagrodzenia, przewidziane w odpowiednich układach zbiorowych obowiązujących w przyjmującym państwie członkowskim; wspomnianym warunkiem będzie, dokonanie obliczenia i zaszeregowania na podstawie wiążących i przejrzystych przepisów; - stałą dietę w postaci rozpatrywanej w postępowaniu głównym powinno się uznać za część płacy minimalnej (identycznie jak w przypadku pracowników lokalnych delegowanych wewnątrz danego państwa członkowskiego); - odszkodowanie za czas potrzebny na dotarcie do pracy należy uznać za część płacy minimalnej pracowników delegowanych, o ile dojazd zajmuje pracownikom ponad godzinę (weryfikuje sąd krajowy); - elementem płacy minimalnej nie powinna być wartość kosztów zakwaterowania pracowników, podobnie jak dodatek w postaci bonów na posiłki; - dodatek wakacyjny (przyznawany za minimalny wymiar płatnych urlopów wypoczynkowych), odpowiada płacy minimalnej, do jakiej pracownicy ci mają prawo w okresie odniesienia.

Koło Naukowe Prawa Unii Europejskiej - prawo.uni.opole.plprawo.uni.opole.pl/przewody/wyroki.pdf · Koło Naukowe Prawa Unii Europejskiej działające przy Wydziale Prawa i Administracji

Documents