Kilka ważniejszych nowych gatunków otwornic małżoraczków z ...

UKD [563.12+565.33]: 551. 761 :[ 551.35 + 551.313.1] (438-924.31)

Olga STYK

Kilka ważniejszych nowych gatunków otwornic małżoraczków z osadów triasu Polski

WSTĘP

Paleontologicznych opracow'ań dotyczących 'Otwornic i małżoraozków triasu w P'Olsce jest niewiele. Opulbliikowano 'zaledwie kilka .prac z tego zakresu, dotY'czą one jednak pojedynczych rodzajów otw'Orni'c lub małżo­raczków.

W Instytucie 'Geol'Ogicznym zgromadzono stosunk'Owo Hcmy n1ate,riiał mikropaJeontologiczny pochodzą'cy z osadów triasu uzyskanych z otwo­rów wiertniczych. W ninie jS'zym art y kule ipodaJ11o diagnozę kilku nowych gatunków otwoTni:c i ,małżoraczków, :przy 'Oznaczaniu których korzystano z prac 'za'mieszczonych w piśmiennktwie. Szerszy 'Opis, roZ'wa'żania i uwa­gi pr,zedłoż'One zostaną w przygotowywanej pracy doktorskiej.

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA MIKROFAUNY TRIASU

Osady tdasu Polski niżowej wykształcone są głównie w postaci utwo­rów ilasto-piaszczystych, węglanowo-ilastych i ilasto-mułowcowych (H. Se1nkowiczowa, A. SzyperKo-Śliwczyńska, 1961).

W osadachtrias'U .obserwuje ,się rodzaje i gatunki otwornic i 111ałżo­ra'czków występujące zarówno w prowiiil'cji borealnej (dolny trias), jak też Dtwornke i małżoraczki strefy alpejskiej triasu europejskiego (szcze­gólnie środkowy trias). N a talbHcy 1 przedstawion'O rozprzestrzenienie pio­nOWe ważniejszych pod względem stratygraficzlTIym gatunków otwornic i małżoraczków.

W utworach ,triasowych Polski niż'Owej występują główni,e 'Otwornice z rodziny N odosariidae, n'Otuje się również nielicznych przedstawkieli rodzin: Spirillinidae, Nubeculariidae, Polymorphinidae, Lituolidae, Am-modiscidae i Astrorhizidae. .

Wśród małżoraczków występują przedstawiciele tej grupy zwierząt zarrówn'O morskie, jak i hra.rkiczno-'morskie. Ważniejszymi rodzajamii, któ­re ,charakteryzują poszczególne piętra triasu, są: Darwinula, Lutkevichi-

Kwartalnik Geologiczny, t. 16, nr 4, 1972 r.

868 Olga Styk

nella, Clinocypris, Pulviella, Glorianella, Speluncella, Bairdia, Hungarel .. la, Judahella Mornoceratina, Cytherella, Paracypris, Gemmanella, Rhom­bocythere i Klieana?

OPISY PALEONTOL,OGICZNE

Foraminifera FamiHa Lituolidae B l a i n v i 11 e, 1826

Subfamilia Haplophragmoidinae M a y n c, 115)152 Genus Trochammimoides C u:s h m a n 19110

Trochamminoides antis [l. Sp. (Tabl. I, fig. 1-3)

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. Ił fig. 1 a-c. S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Gacki. D e r i vat i o n o m i n i s: od łacińskiego .słowa antis - delikatny. M a t e r i a ł. 200 ,okazów na ogół dobrze zachowanych. ColI. IG, Nr 6201-3172/F. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Sredruca większa

S,rednica mniejsza Grubość skorupki

0,14 0,12 0,03

D i a g n.o z a. Skorupka mała, planispiralna, niecałkowkie inwolutna, nie.c.o spła'Szez.ona na powierzl~hniach hocZ'nych, składa się !z 2 dO' 2 1/ 2 skrętu. W .ostatnim skręcie .obserwuje się 8-9 komór, iktóTe są bardzo dr,obne, słabo powcinane, w liczbie 13c-14. Ko/mor'a początkowa jest ma­ła, okrągła, następne \Ilieregula'rne 'w kształcie i r.ozmialTach zwięks.zają się w Imiaręwzr.ostu. Szwy wyraźne, proste lub nieco łukowate, wgłębi.o­ne. Powierzchnia sk.orupki gładka, śeianlka drobn.o zlepieńc'owa:ta, spojo­na wapiennym lepiszc:zem. U jśde w postaci szczeliny pO'łożone jest u pod­stawy ujściowej .ostatniej komory i nieZ1naeznie przesunięte na stronę brzuszną·

Zmienność osobnieza zaznacza się w wielkości sk.orupki 'Oraz w kształ-cie ostatniej komory, która jestmn:iej lUlb bardziej okrągła. .

W Y s t ę P o w a n i e: Dobrów, Gacki - gbrny wapień muszlowy.

Familia Fischerinidae M i 11 e t, 1898

Subfamilia Cyclogyrinae L o e b 1 ic h et T a p p a n, .Hl61 Genus OrthoverteHa C u s h m a n et Wat e r s, 1928

Orthovertella ? flexuosa n. sp. (Tabl. I, fig. 4-7)

H o lot Y P u s: okaz przedstawiony na tabl. I, fig. 4. S t r a u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i vat i o n o m i n i s: od łacińskiego słowa fLexuosus - skręcony.

M a t e r i a ł. 10 pancerzyków. ColI. IG, Nr 6024/72!0. W y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Srednica części spiralnej Srednica proloculusa Długość skorupki

0,12 0,01 0,36

Nowe g,atunki otwoiI'nic i małż'0iI'aczk6w z triasu

D i a g lI1 o 'z a. Sl\!OruPika 'mała, wapienna, składa się z małej 'Owa:Lnej: komory i dcrugiej komory rurkowatej, która w początkowejczęś'ci zwinię­ta jest slpira1nie, 'następnie przechodzi w ,część Iwyprostdwaną. Od strony zewnęttrznej wlidoczny jest tylko jeden skręt, natomiast na przekroju ob­serwuje się 2 1/2 skrętu. Wyprostowana część rurkowatej komory zwinięta jest nieregularnie. Najczęśtcie'j zachowuje się tylko 'część spira1na sko­rupki. Ujścia nie zaobserwowano.

Zmienność osoibnkza jest n'iewielka, polega głównie na wielkości spi­ralnej <części skorupki.

W y s t ę P o w a ill i e: Dohrów - górny wapień muszlowy.

FamHia Nubeculariidae J'0 n e s, 1875 SuJbfamilia Ophthalmidiinae W i e,s n er, 192,0

Genus Ophthalmidium K iib l'e r et Z w i n g 1 i, 18170

Ophthalmidium granum n. Sp. (Tab!. I, fig. 8, 9)

H o lot y P 1.1 s: okaz przedstawiony na tabl. I, fig. 9. S t r a t u t Y P i c 1.1 m: górny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otw6r wieil"tniczy Blizna. D e r i v <li. o n o m i n i s: od łacińSkiego słowa granum - ziarno. M a t e r j a L 10 okazów. CoU. IG, Nr 6208-9172/F. W Y m i a r y h o lot Y P u· w mm:

Długość

SzeTokość

Grubość

Średnica proloculusa

0,25 0,10 0,03 0,01

D i a g n o z a. Skorupka wapienna gładka, lekko spłaszczona, o kom,o­rach niewidoeznych na !z.ewnątrz. Szwy między komorami są nie­widoczne. Skorupka na obu swych końcach jest wydłużona, bardtiej przy ujściu, gdzie tworzy szyjkę. Brzeg peryferyczny skooru'Pki zaok,rąglony. Ułożeulewewnętrzne komór widoczne jest po zanurzeniu okazu w olej­ku immersyjnym. Komora początkowa jest okrągła, druga komora rurko­wata, nietco rozS'zerzona u podstawy, tiWOTZy ponad 1/2 Is~rętu dookoła komory 'Począt~O'wej. T,rzecia komoTa również rurkowata, lecz znaeznie baordziej Tozs'Zeorzona u podstawy ma dł'Uigość 1/2 skrętu. Następne 2-3 komory długości 1/2 skrętu ułożone są naprzemianlegle po obu stronach dłuższej osi skorupki, ścianka oddzielająca poS'z'C'ze.gólne :~olmory jerst dość cienka. Ujście okrągłe znajduje się na wyciągniętej szyj.ce ostatniej ko­mory.

Zmienność os'Obnicza polega na różnym stopniu wydłużenia skorupki oraz na mniej ,lub bardziej wydłużonym końcu tworzącym szyjkę.

W y'S t ę P o w a n i e: Blizna - gÓTny wapień muszlowy.

Familia Nodosariidae E h r e'n b e r g, 18'3'8 Subfami1ia Nodosariinae E h r e n b e r g, 1838

Genus Lenticulina L a m a tr ck, 11804

Lenticulina (Astacolus) dobroviensis n. sp. (Tabl. I, fig. 10)

Olga Styk

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tab!. l, fig. 10. S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i vat i o n o m i n i s: od miejscowości Dobrów. M a t e r i a ł. 10 oka'zów dobrze zachowanych. con. lG, Nr 6210/72/F. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość 0,19 Szerokość 0,10 Grubość 0,05

D i a g [l Q Z a. Skorupka wapienna przezroczysta, drobna, w kształcie listka, złożona jest z 'Czterech komór. Początkowa komora owalna ułożona jest poprzeeznie, następne komOtry są trójkątne. Ostatnia kOImara tak sil­niewypuk'ła na stronie brzusznej, że zaJmuje całą stronę brzuszną i swą podstawą łączy się 'z komorą początkową. Szwy wgłębione, łukowate leżą na przegrodach knmoa:'owych. U jś,cie promieniste znajduje się na sz'Czy­cie ostatniej komory.

Zmienność osobnicza zaznacza się w wiellkO!ś,c.i skorupki i \v ,m.niejS'zej lub większej wypukłości ostatniej komory.

W y s t ę P o w a n i e: Dohrów - górny wapień muszlowy.

Genus Pachyphloides S e 11 i e r de C i v r i e u x, D e s s a u v a g i e~ 19lEN5

Pachyphloides ? triangularis n. Sp~ (Tab!. l, fig. 11, 12)

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. l, fig. 11. S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i vat i o n o m i n i s: od łacińSkiego słowa triangularis - trójkątny.

M a t e r i a ł. 20 okazów. CoU. IG, Nr 6211-12/72/F. W y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość

Szerokość

Grubość

Średnica proloculusa WysoKOŚć ostatniej komory

0,37 0,21 0,07 0,01 0,09

D i a g n 'O z H. Sk'orupka mała, gładka, jednroseryjna. W części począt­kowej wąska, rozszerza się 'równomiernie ku górze, osiągając w ezęści końcowej 3'-4 krot.nie większą szerokość niż w 'C'zęś'ci początkowej. Ko­mór 8-9. Komora poC'zątkowa jest okrągła, następne komory niskie, łu­kowat'O siodłowate, słabo obejmujące się. Szwy lekko siodłowate, Przekrój poprzeczny skorupki owalny.

Zmienność osołbnicza jest niewielka, polega na mniejszej lub większej szeifo(kośd skorupki .oraz na różnym stopniu wyrazistości szwów.

W y s t ę P ow a n i e: Do!brów - górny wapień muszlowy.

Genus Dentalina d' O r b i g n y, 18'26

Dentalina gerkei n. slp. (Tabl. l, fig. 13)

H o lot y P u s: oka,z przedstawiony na tabl. l, fig. 13. S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy.

Nowe g,atunki otwornic i małżoraczków z triasu 871

L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i v a 't ti. o n o' <ID i.n i s: ,od ttllazwiska lPirofesoll"a A. A. Gerke - radzieckiego mlkro,paleon­

tologa. M a t e r i a 1: okazów 30 dobrze zachowanych. Coll. IG, Nr 6213172/F.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm: Długość skorupki 0,36 Szer'okość komory początkowej 0,02 Wysokość komory początkowej 0,03 Szerokość komory końcowej 0,07 Wysokość komory końc'owej 0,10

D i a g n 'O z a. Sk'Orupka 'mała, wydłużona, nieco łukowato wyg!ięta, składa się 'z 7-8 komór ułożonych jednoseryjnie. Komora początkowa jest lekko wydłużona i zakończona spiezas t'O, n1astępna komora mniejs'za i prawie kwadratowa. Dalsze komory, bardziej wypukłe, zwięks'zają się i przybierają kształt 'Owalny. Ostatnia k'Omora jest 2-3~kr'Otnie .szersza niż 'komora począ:tkowa. Skorupka na przekroju poprzecznym prawie okrągła. Szwy ISą wgłębione przebiegają poprzecznie lub nieco skośnie. Powierz'chnia sk'Orupki gładka, ścianka szklista, uj,ście promieniste poł'O­żone jest na S'z'czycie 'Ostatniej komory. Zmienn'Ość osobnd,cza wyrażona jest rw wielkości skorupki i wielkości komór.

W y s t ę P 'Owa;fi i e: Dobrów, Olszyny, Sulechów - górny \7iTapień muszlowy.

Familia Polymorphinidae d' O r b i g n y, 1839 Subfamilia Ramulininae B r a d y, 1884

Genus Ramulina Jones, 1875

Ramulina subcylindrica n. sp. (Tabl. l, fig. 14---'16)

H o lot Y P u s: ok,a'z przedstawiony na tab!. I, fig. 14. S t r a t u m t y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i vat i o n o m i n i s: od kształtu otwornicy. M a t e r i a ł. 30 okazów; zachowane tylko pojedyncze komory. ColI. Nr 6214-16/72/F. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość 0,36 Szerokość 0,10

D i a g n Q z a. Skorupka w'Olna Q komora'ch owalnych, mniej lub bar­dziej wydłużonych, które łączą się 'Ze 'Sobą za pomocą ll'urek umieszczo­nych niezupełnie symetryeznie po 'Obu końcach komór. Sk'Orupka jest w~pienna, Q chropowatej 'powie'rzchni. Po rO'zpuS'zezeniu się skorupki z'O­staje pseudochitynowa 'Otoczka.

Zmienność osobnicza p'Olega na mniejszym lub większym wydłużeniu komór, spotyka 'Się oka'zy 'O komorach prawie okrągłych.

W y s t ę po w a n i e: Dobrów - górny wapień muszlowy ..

Familia SpiriUinidae R e u s s, 1862 Subfamilia Spirillinae R e u s s, 1862 Genus Spirillina E h r e n b e r g, 1843

Spirillina oberhauseri n. Sp. (Tab!. I, fig. 17, 18)

1960 SpiriHina cf. fiŁiformis (R e u s S); Oberhauser R.: Foraminiferen und Mikrofossilien "incerte sedis" ... , p. 39-40, Taf. 4, fig. 30.

872 Olga Styk

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. I, fig. 17. S t r a t u ID t Y P i c um: górny wapień muszlowy. L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i vat j o n o m i n i s: od nazwiska R. Oberhausera - austriackiego mikropaleontologa~_ M a t e r a ł. Ponad 100 okazów. Stan zachowania dobry. niektóre oka'zy wypełnione są pi-

rytem. CoH. IG, Nr 62,17-18/72/F. W Y m a r y h o lot Y P u w mm:

Srednica większa Srednica mniejsza Grubość

Szerokość ostatniego skrętu

Srednica proloculusa

0,19 0,18 0,05 0,03 0,01

D i a g In Q z a. Skorupka szklista, mała, plalllispitrałna składa się zma­lej kulistej komory pocz,ątkowej i IZ drugiej kOImory rurkowatej, two­rzącej w'zw'Oju 5-7 Iskrętów . .ostatni skręt jest najS'zerszy :i najbardziej, 'Oddzielony lekko wgłęlbionyJm szwem. Lkzba skrętów nie zawsze jest możliwa dO' ustalenia ze względu na to, iż szwy 'między wc'ześniejszymi skrętami 'zwoju są niewyraźnie zaznaczone, przez C'O skręty 'zacierają się. Brzeg zewnętrzny zaokrąglony, ś'Ciianka gładka, szkUsta. Ujś'cie proste znajduje się Ina otwartym końcu ostatniego skrętu.

Zmienność os.ohnicza jest niewielka, polega na różnym stopniu wy­razistości szwów, na różnej wielkości okazów oraz namniejs'zej ,łub więk­szej przezroczyst'Ości ścianelk skorupki.

U wag i. Opiisywany ga'tunek jest hardz.o podobny do Spirillirva ,cL filiformis(R e u s ,s) -- R. Oberhauser (1960), różni się natOlITliast od .oka­zów Spirillina filiformis R e u ,s s (1868) mniejszą iloś,cią sktI'ętów (5-7), podczas okazy Reussa 'mają ,ich 12-13. Dlateg.o też gatunkowi temu nadano nową nazwę.

W y s t ę 'P 'O W a n i e: D'Obrów, Olszyny, Gacki, Sulechów, Książ -górny wapień muszlowy.

Ostracoda Familia Bairdiidae S a r s, 1888 Ge'llUS Bairdia M c C o y, 1844

Bairdia sohni n. sp. (Tabl. II, fig. 4a, b, 5)

H o l o y p u s: okaz przedstawiony na tabl. II, fig. 4a, b. S t r a t u ID y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t y P i c u s: otwór Wiertniczy Dobrów. D e r i vat o n o m i n i s: od .nazwiska amerykańskiego mikropaleontologa Profesora I. G.

Sohna. M a t e r j 10 pancerzyków. ColI. JG, Nr 6001-1/72/0. W Y m i a r y o lot Y P u w mm:

Długość

Szerokość

Grubość

0,34 0,19 0,16

D i a g n 'O z a. Pancerzyk mały. Brzeg grzbietowy w środkowej C'ZęSCl łukowa'towygięty, stopniowo 'Opada w sze'rszy, hardziej zaOikTąglony ko­niec przedni i zaostirzony koniec tylni. Brzeg brzuszny prawie prosty lub wgłębiony w ś:rodkowej ,częś,ci pancerzyka. Największa wysokość znajduje się w przedniej C'zęśd pancerzyka. Kra'wędź tylno-brzuszna łącz~ca się

Nowe g'atunki otwornic i mał~oraczk6w z triasu 873

;z krawędzią gT'zhietową tw:orzydość ostry dziób. Lewa skorupka jest więks'za niż prawa 'iolbejmuje, tę ostatnią dookoła womeigo brzegu. W ·przedniej 'c'zęści rp,ance.rzylka - bliżej 'brzegu brzusznego - wYstępują ,sk:r.zydełkO'watewyrostki. Powierzchnia pancerzyka pokryta jest drob­nymi pora'mi.

Zmienność osobnicza polega' na'wielk'Ości'pancerzyka, abe-cnoś'ci lub braku .skrzydełkowatych 'wyroS'tków OTa!z na wyra'zistości por.

W y s t ę P o w a n i e: Dobrów - górny wapi'eń muszl'Owy.

Familia Pontocyprididae M u 11 e r, 1894 Genus Clinocypris M a Ii d 'e l s t a m, 1956

Clinocypris ? silesia n. sp. (T,abl. II, f.Lg. 3a,b)

"lI o lot y P u s: okaz przedstawiony na tab!. II, fig. 3a,b. 'S t r a t u m t y P ~ c u m: górny tcrias (dolny retyk). L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Trzebyczka. D e r i vat i o n o m i n i s: od regionu Polski - Sląska.

:M a t e r i a ł. 90 pancerzyków, 20 pojedync,zych skorupek. ColI. lG. Nr 6003/72/0. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość

Sćlerokość

Grubość

0,52 0,30 0,21

D i a g n o z a. Pance['zyk w kształcie 'Owalnego trójkąta. Brzeg grzbie­towy jest zaolk['ąglony i nachylony w kie'runku przedniego końca. Koniee tylni 'zna'cznie niżs'zy niż przedni; ten nsta'tni szero/ko zaok'rąglony lekko :ś1ciięty rw okoUcy brzegu brzuszneglO. Brzeg brzuszny lekko Wlklęsły w tyl­nej 'Części pancerzyka. Skorupka prawa 'ObejmuJe lewą w części tylno­...;hrzu'S'znej i przedniej, w ,części grzbietowej nat'O'miaS't lewa obej'muje prawą. Zamek prosty.

Zmienność 'Os'Olbnk'za polega głównie na zmianie w kształcie tylnego brzegu pancerzyka; olbselI'Wuje się .osobniki 'z mniej lub hardziej .zaokrą­g~onym tylnym końcem Skorupki.

W y s t ę P 'O W a n ie: Trzeibyczka, Koziegłówki, Ła:zy -

Famili:a Darwinulidae B r a d y, N o r m a n, 1689 Genus Darwinula B r a d y, R'O b e r t s 'O n, 1885

Darwinula ? wlandae n. Sp. (Tab!. II, fig. 6-8a, b)

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tab!. II, fig. 7a, b. S t r a t u m t y P i c u m: górny trias (dolny retyk). L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Woźniki. D e r i vat i o n o m i n i s: od imienia legendarnej księżniczki polskiej - Wandy. M a t e r i a 1. 100 pancerzyków. CoU. lG, Nr 6004-6/72/0. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm.'

Długość 0,73 Szerokość przednia 0,28 Szerokość tylnia 0,36 Grubość przednia 0,30 Grubość tylna 0,41

874 'Olga Styk

D i ag n oz a. Pancerzyk gruszkowaty. Brzeg grzbietQwy łukowato wygięty, 'brzusznyw środkowej 'części pancerzyka wklęsły. Koniec przed­ni niższy niż tylny. Pancerzyk jestsHnie wypukły w tylnej ,części. Sko­rupka lewa nieclO większa 'Od !praw,ej. Powierzchnia pancerzyka jest gład­ka lub pokryta bardzQ drobnymi "porami. Zamek prosty. Odcisfki mięś­niQwe w ksztakie rozetki ułożone są w środ!ku pancerzyka.

Zmienność osobnicza polega głównie na ró~nej wielkości pancerzyka. W y s t ę P Q W a n i e: Woźniki, Wie luń, Trzebyczka, Poręba, Zawier­

cie - dolny retyk.

Darwinula gołdapi n. sp. (Tab!. n, fig. 1-2a, b)

H o lot y P u s: oka,z przedstawiony na tabl. II, fig. 2a, b. S t r a t u m t y P i c u m: dolny trias (pstry piaSkowiec dolny). L o c u s t Y P i c u s: otwór Wiertniczy GOłdap. D e r i vat i o n o im i n i s: od miasta GOłda,p. M a t er ja ł. 50 pancerzyków, 200 pojedynczych Skorupek. CoU. IG, Nr 6007-8/72/0. W y m ia r y h o lot y p u w mm:

Długość

,Szerokość

Grubość

0,61 0,28 0,21

D i a g n Gza. Pancerzyk nieduży, 'Owalny. Brzeg glrzbietowy łukQ­watQ wypukły przechodzi w tylnej iczęś'ci pancerzyka w lekko zaokrąglo­ny, nieco ku przodQwi nachylony, zna,cznie niżs'zy koniec przedni. Koniec tylny S'zeifokQ 'zaQkrąglony. Brzeg brzuszny prawie prosty, niekiedy lek­ko wklęsły w przedniej 'c'zęści pancerzyka. Prawa skorupka niecQ większa od lewej. Powierzchnia skorupki gładka. Odciski mięśniowe w kształde rozetki ułQżone są w środku pancerzyka bliżej brzegu gT'zhietowego. Zmienność oS'obni1cza niewde.łka, polega na wielkQści skorupki.

W y s t ę P o w a n i e: Gołdap, Bartoszy,ce, Lębork, Olsztyn, Jamno -dolny pstry piaskowiec.

Familia Bythocytheridae S a r s, 1926 emend. S y l we ,s t e r-B ra d l e y, 1961

Genus Monoce'ratina R o t h, 1'9\218

Monoceratina ? exiqua n. Sp. (Tab. III, fig. 3a,b, 4a, b, Sa-c)

Ho lot Y P Ul s: okaz przedstawiony na tab!. III, f,ig. 3a, b. S t r a t ID t Y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów. D e r i 'Ii <li t j o n o m i n i s: od łacińSkiego słowa exiquus - maleńki.

Ma t el" a ł. 10 pancer.zyków, 8 pojedynczych skorupek. ColI. rG, Nr 6013-15/72/0. W Y m i al" y h o lot y P u w mm:

Długość

Szerokość

Grubość

0,25 0,12 0,14

D i a g n o z a. PancerzJ71k mały, prawie prostokątny. Brzeg grzbietQwy prosty, 'brzuszny ,również prosty, prawie równoległy do fbrzegu grzbieto­wego. Koniec przedni nieco wy~szy niż tylny, oba równomiernie zaokrą-

Nowe g,atunki otwornic i małżoraczków z triasu

glone. Skorupki są . jednakowej 'wielkości. Powierz,chnie boczne pance­rzyka :pokryte są ,bairdzo drobnymi porami, wś'~odku pancerzyka wy­stępuje dość głęboka poprzeczna hruzdka. Przy brzegu grzbietowym w przedniej 'części skorupki występuje guzek. Na powierzchni bocznej przy brzegu brzusznym występiuje dość wyraźne wałeczkowate zgrubienie, które kończy się przy ty lnj71m brzegu pancerzyka. PanceTzyk oglądany od strony gr'zjbietowej i bll~zusznej ma kształt 'zaokrąglonego trójkąta.

Zmiernl])ość osobnicza polega na 'mniej lub bardziej rozwiniętym wa­łeczkowatym zgrulbieniu, na 'mniej lub bardziej wyraźnie za'zna,c'zonej bruzdee oraz nawielkoś'ci pancerzyka.

W y s t ę P o w a n i e: Dobrów, WinownO' - górny wapień muszlowy.

Monoceratina kozuri n. sp. (Tab!. III, fig. la, b)

1968a Morwcemtina gracitis K o z u r; H. Kozur: Neue Ostracoden aus der Rot und Muschel­kalk ... , p. 505-506, Taf. 2, fig. 1--3, 6-7, 11.

H o lot y P 11, s: okaz przedstawiony na tabl. III, fig. la, b. S t r a t u ITI t Y P i c u m: wapień muszlowy. L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Okuniew. D e r i v a i j (l; n o m i n i s: od .nazwiska niemieck,iego geologa H. Kozura. M a t e r a ł. Mi pancerzyków, 10 pojedynczych skorupek. ColI. IG, Nr 6016/72/0. W Y In j a l' y h o lot Y P u w mm:

IHugość

8z,e.rokość

Gnlbość

0,41 0,19 0,18

D i a g n o 'z a. Pancerzyk nieduży, zhliżony kształtem do prostokąta. Brzeg g~~zbietowy prosty, brzeg 'brzuszny równoległy do grzbietowego, w środkov\lej częśei le'kkO' wklęsły. Koniec przedni równomiernie zaokrą­glony. Koniec tylny śeięty od str10ny brzusznej i zakończony szpicem. Na powierzchni bocznej przy brzegu brzusznym występuje kolec, który skie­rowany ku dołowi. W przedniej 'Części skorupki 'znajduje się dość wyraźny guzek, drugi znacznie mnieJszy występuje w pTzedn~o""gribie­towej częś'ci sKorupki. Przez środek skorupki przebiega poprzeczna 'bruzd­ka rozdzielająca sl~o~up'kę na dwie częśd. Tylna część skorupki jest bar­dziej wypukła n'i'ż 'Przednia. Odciski Imięśniowe w liczbie czterech owal­nych nadległych śladów położone są w 'środku Skorupki.

Zmienność osobnicza polega na wielkoś,ci pancerzyków i na różnym \tvykształceniu guzków i kolców, które są mniej lub bardziej 'wyraźne.

U wag i. Ze względu na to, iż pod tą nazwą został już Uiprzedni:o opi­sany inny gatunek z .górnej kredy (VanVeen, 1936), przeto gatunek opi­sany pod tą nazwą przez H. Kozura (19'68) jest 'młodszym syn'onimem, wobec powyższego gatunkowi z triasu Polski nadano więc nową nazwę.

W y,s t ę P o w a n i e: Ok unriew , Doibrów, Gacki - wapień muszlowy.

Monoceratina paula n. sp. (Tab!. III, fig. 2a-c)

H o l o y p li! s: oka'z przedstawiony na tab!. III, fig. 2a-c. S t r a t Ul m t y P i c u m: górny wapień muszlowy. L o c u s t y P i c u s: otwór wiertniczy Dobrów.

'Olga Styk

D e r i vat i o n om i n i s: od imienia radzieckiego mikropaleontologa - P. Lubimova. 'M a t e r i a ł. 10 'Sk,otUlpek częściowo ułamanych; całych pancerzyków brak. ColI. 10, Nr

6017/72/0. W Y m i'a r· y h o lot y P u w mm:

,Długość $zerokość Grupość prawej sk,orupki

0,36 0,18 0,09

D i a g n lO 'z' a. Skorupka 'zbliżona kls:ztałtem do prostokąta:' Brzeg ',grzbietowy prosty, brzeg brzuszny prosty, równoległy do grzhietowego. :Koniec przedni bardziejzaokrąg1ony i nieco 'wyżs'z,y niż tylny. Powierz­chnia skorupek pokryta j elst drobnymi porami. W' środku skorupki wy­':stęp,uje wyraźna poprzeezna bruzdka, biegnąca od brze'gu grzbietowego ku brzegOWi \brzU'sznemu. N,a Ipowierzchni 'bocznej skorupki, mniej wię­cej w środkowej jej C'zęśei,zlllajduje się okrągły guzek. Ponadto przy brzegu brzusznym skorupki występuje wyraźne żeberko, które przebiega wzdłuż hrzegu hrzusznego i k!Ońezy się w tylnej 'C'zęś'ci skorupki silnie rozwiniętym, dość ostrym kolcem, skierowanym ku tylnemu (końcowi sko-rupki. '

Zmienność o,soibnkza polega na mniej lub bardziej wyraźnej rzeźbie skorupki, na mniej lub bardziej rozwiniętym kolcu O'raz na wielkości skorupki.

W y s t ę P owa ni e: Dobrów - górny wapień muszlowy.

Familia Brachycythere? P u r i, 19154 Genus Rhombocythere A n od e r s o n, 1964

Rhombocythere gorz'Oviensis n. Sp. (Tabl. III, fig. 6a-d, 7, 8)

H o lo t y P u s: okaz pr,zectstawiony na ta,bl. III. fig. 6a-d. 'S t r a t u m t y P i c u m: górny trias (dolny retyk). L o c u s t y P i c u s: Gorzów WielkopOlski. D e r i vat i o on o m i n i s: od miasta Gorzowa. M a t e r i a ł.30 pancenzyków, 2 p01edync.ze skorupki. ColI. IG, Nr 6017-19/72/0. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Dług,ość

Szerokość

Grubość

0,81 0,41 0,46

D i a g n o z a. Pancerzyk 00 zarysie romboidalnym. Brzeg grZlbieto­wy prosty przechodzi w 'zaok'rąglony~oniec przedni i lekko ś,cięty ~oniec tylny, ten ostatni w okolicy bTzusZIllej skorupiki jelst zaokrąglony. Brzeg brzuszlny prosty. Po.wierzchnie hoC'zne Iskorupki pokryte są porami, które tworzą dość wyraźną siateczkę. Na powierzchni bocznej skorupki -brzegu brzusznym - występuje wyraźna listewka oddzielająca chnię boczną ,od brzusznej. Na dobrze rozwiniętej powierzchni '...,L."' ...... ~Ld,JL<;;; znajduje się 1'0,-11 podłużnych, żeberek.

wielkoś,ci. Odciski 'mięśniowe 'w 1t:>,Cf,r't7',('>·n śladów położone są w środku sikor up ki , Zamek prosty składa 'z wąskiej w skorupce prawej i \A-v ......... ,.""vJ.J.\.o

Hstewki 'w skorupce Z'mienność osobnicza polega głównie kości skorupek.

W y s t ę P o w a n i e: Gorzów Wielkopolski - dolny retyk.

Stratygrafia

mOZUren513 n. sp Lub/mom

odducto Lub/mam dub/a 5tarD2hilova qOtdOPl N. 517·

n.sp. nSJ]

/h02ur/

h02ur DlitZ/CO h02ur

h02un n sp pDu/a n. sp

tsorfatiQ 50hn VDCl0521 Oberhau5er

BjJ

Nowe gatunki otwornic małżoraczków z triasu

Familia CytherissineHidae K a s h e v a r o v a, 1'958 Genus LutkevichineUa S c h n e i d e r, 1956

Lutkevichinella mazurensis n. sp. (Tabl. II, fig. Sa, b', 10-12)

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. II, fig. 9a, b. S t r a t u m t y P i c u m: trias dolny (dolna część dolnego pstrego piaskowca). L o c u s t Y P i c u s; otwór wiertniczy Bartoszyce.

877

D e r i vat i o n o m i n i s: od geograficznej nazwy północno-wschodniej Polski Mazury. M a t e r i a ł. Ponad 600 pojedynczych skorupek i 100 całych pancerzyków. con. IG, Nr 6020-

-23/72/0, W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość

Szerokość

Grubość

0,43 0,23 0,19

D i a g n 'O z a, Pancerzyk Q kształcie 'Owa1no-p:rostolkątnyrm. Brzeg grzbietowy Iprosty przech'Odząc w szerok'O zaokrąglony koniec przedni tworzy wy/raźny kąt. Ku końcowi tylnemu brzeg grzbietowy jest nieco na­chylony i w części tylno-grzbietowej tworzy również kąt. Brzeg brzuszny jest równ'Oległy do brzegu gr/Z!biet'Owego,w środkowej części sk'Orupki lek­kowklęśnięty. K.oniec tylny jest nieco niższy niż koniec przedni. Skorupki są jednakowej wielk'Ości lub prawa nieco 'większa. Mniej więcej w środku pancerzyka wystę\puje niezbyt głęboka poprzeczna bruzdka. Wzdłuż brz,e­gu brzusznegQ przebiega krótka listewka tworząca w śr'Odkowej części pan'cerzyka lekki nawis, listewka ta koń'czy się niewielkim zgrubieniem w przedniej częśici pancerzyka.

Zmienność os'Obnicza zaznacza się wyraźnie. Polega ona na obecn'Ości lub braku kątów (przednio- i tylno-grzbietoweg'O), na większym lub mniejszym wklęśnięciu brzusznej 'częś'ci sk'Orupki oraz na mniej lub bar­dziej wyraźnie rozwiniętej listewce.

W y s t ę P .Q. 'w a n i e: B art oS'zy c e , G'Ołdap, OIS'ztyn, Pasłęk, Bytów. Ni­dzica, Tłuszcz, Lębo:rk - dolny pstry piaskowiec.

Familia Haeldiidae H a r l t o ill, 1\9:33 Genus HungarelLa M e h e s, 19111

Hungarella gemma n. sp. (Tabl. In, Ug. 9a, b, 10a, b)

H o lot Y P u s: okaz przedstawiony na tab!. III, fig. 9a, b. S t r a t u m t y P i c u m: dolny trias (ret), L o c u s t Y P i c u s: ot,wór wiertnicizy Sichów. D e r i vat i o n o m ł n i s od ła'cińskiego słowa gemma - pączek.

M a t e r i a ł. 50 całych pancerzyków, 10 pojedynczych skorUipek. Colt IG, Nr 6025-26/72/0. W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość

S2:erokość

Grubość

0,81 0,50 0,45

D i a g li Q Z a. Pancerzyk ,'Owalny o silnie wypukłych powier~zchnia,ch bocznych. Brzeg grzbietowy wypukły, brzuszny prosty lub lekk'O 'wgłę­bi'Ony w środkowej części skorupki. K'Oniec przedni i tylny prawie

878 Olga Styk

jednakowej wysokości, niekiedy przedni nieco wyższy, oba równomiernie zaokrąglone. Sk!oru1piki prawa i leiwa jednakowej wielJkości lub iczasami lew'a jest Imi:nima1nie większa O'd prawej. Powierzehnie bO'czne skorupek pokryte są 'bardzo drobnymd. porami, które widoczne są ddpie!ro po zanu­\'zeniu ok'az'U w 'Olejku immeT,syjnym. ,odcisków Imięśniowych nie zadb­serwowano ze względu na to, iż skorupki ISą przekrystalizowane.

Zmienność osobnicza polega na różnicy w wielk!oś'ci skO'rupek, na róż­nej wysO'kości przedniego i tylnegok!nńca slkorupki oraz na wielkO'ści pa'll'cerzyków.

Występowanie: Sichów - ret.

Hungarella semirotundata n. sp. (Tabl. III, fig. 11)

H o lot y P u s: okaz przedstawiony na tabl. III, fig. 11. S t r a t u m t y P i c u m: dolny wapień muszlowy. L o c u s t Y P i c u s: otwór wiertniczy Płaza. D e r l. vat i o n o m i n i s: od kształtu pancerzyka. M a t e r i a 1. 10 pancerzyków. ColI. IG, Nr 6024/72/0.

W Y m i a r y h o lot Y P u w mm:

Długość

Szer,okość lewej skorupki Szerokość prawej skorupki Grubość

0,66 0,41 0,48 0,30

D i a g 'fi o za. Pancerizyk półkulisty, brzeg grzbietowy prawej ,sk!orup­ki jest bardziej łuk'0watO' wygięty niż isk'0rupki lewej. Brzeg brzuszny prosty. Koniec przedni nieco wyższy niż tylny. Prawa !Skorupka jest 'większa niż lewa. ŚrodkJO'wa 'część hrzegu grzbiet'0wego prawej skorupki wywinięta jest na zeWlnątT~z i tworzy wałeczkowate zgrubienie. PO'wierz­chnia skorupki jest gładka lub pO'kryta Iba'rdzO' drobnymi porami. Odciski lnięśn10we liezne (widoczne są po zanurzeniu '0kazu w olejku immersyj­nym)) leżą w uporządkowanym !kręgu w ś'rO'dku pancerzyka.

Z'mienność osobnicza polega głównie na wielkości skO'rupki. W y s t ę P <Q VV a n i e: Płaza - dolny wapień muszlowy.

Zakład Stratygrafii Instytutu Geologicznego Wc:.rszwa, ul. Rakowiecka 4 Nadesłano dnia 3 lutego 1972 r.

PIŚMIENNICTWO

ANDERS ON F. \V. (1964) - Rhaetk Ostra'coda. BulI. Geol. Sury. Great. Britain, nr 211, p. 133-1'7'3,. London.

BARBIERI F. (19,64) - Hungarella hyblea nuovo Ostracode deI Domerino. Inst. Geol. Univ., 34, p. 3-7, nr 1. Parma.

DADLEZ R., KOPIK J. (11963) - Problem retyku w zachodniej Polsce na tle profilu w Książu Wiellwpolskim. Kwart. geoa., 7, p. 13'1-158. nr J. Warszawa.

Nowe gatunki otwornic i małżoraczków z triasu 879

DREYER E. (1967) - MikrofossHien des R1H und Lias von SW - Brandenburg. Jb. Geol., 1, p. 49'1-5113,. Berlin.

GRODZICKA-SZYMANKO W. G19'67) - Strat Y gif afi a 'Osadów kajpru w otworze "\",iertniczym l-KW Wie~uń. BiuI. Inst. Geol., 205, p. 63-88. Warszawa.

HO YEN C1957) - Triassk F'oraminifer,a from the Chialingchiang limestone of South Szeohuan. Acta ParI. Sin., 7, p. 3,87-418, nr 5. Pekin.

KOEH1\T··ZANINETTI L. (19169) - Les Foramin'if.eres du Trias de 'laregłon de ['A:1mtal {Haute-Autriche). Jahr. Geol. Bund. Sondh., 14. Wien.

KOLLl\J.IANN K. (19,60) - Ostracoden aus der 'alpinen Trias Csterrekhs. I. Parabairdia n. G. und Ptychobairdia n. G. (Bairdiidae). Jb. Geol. Sond., 5, p. 79~105. \Vien.

KOZU;R. H.(l'968a) - Neue OSltr,a,coden aus dem Rot und Mus,chelkallk des germ,anis­chen B1nnenbeckens. Mber. Deutsch. Akad. Wiss., 10, p. 498-519, nr 7. Berlin.

KOZUR H. flil:168b) - Einige se,uene Ostra,coden-Arten ,aus der germanischen Trias. Mber. Deutsch. Akad. Wiss., 10, p. 848"""'872, n:r 111. Berlin.

KOZUR H. (970) - Neue Ostra'coden aus der germanis'chen Mittel-und Obertrias. Geologie, 19, p. 433L...-..45'6, nr 4. Berlin.

KOZUR H. (:1970) - Neue Ostracoden-Arten ans dem Obersten Aini,s des Bakonyho­chlandes (Ungarn). Ber. Nat. M'ed. Ver., 58, p. 1-40. Innsbruck.

KRISTAN' E. (119'57) - Ophthalmidiidae und Tetrataxi:nae (Foifaminife,ra) ,aus dem Rhat der Hohen Wand in Nieder-Csterreich. Jahr. GeoI. Bund. 100, p. 2,69-2,9:8, nr 2. Wien.

KRIST.AN-TOLLMANN E. (W70) - E'inige neue Bairdien (Ostracoda) aus der alpinen Trias. N. Jb. Geol. Palaont., Abh., 135, p. 227-31316, nr 3. Stuttgart.

LOEBLICB A. R., TAPPAN H. (19164) - ProUsta 1---'2. In: Treatise on Inver-tebr,ate Paleontology. Pt. C. Ed. R. C. Moore. GeoI. Soc. Am.

MEHES OM1) - Uber Tdaso'str,aciOlden aus dem Bakony - Result. Wtiss. Erforsch. Balatonsee, 1, p. 1-316. Wien.

MOOHE R C. (1'9'61) - Treatise 'on invertebrata paleontology. Part Q, Arthropoda 3, Ostracoda. Kansas.

MORKHOVEN F. P. G. van (196,2) - Post-paleozoic Ostracoda. Their morphology, taxonomy 'and econom'ic use. EJsevier Publish. Comp. Amster-dam -London - New York.

OBERHAUSER R. (19'60) - Foraminiferen und MikrofossiUen "incerte sedis" der ladinischen Stuie der Trias aus den Ostalpen und aus P.ersien. Jahrb. Geol. Sonderb., 5, p. 5-4'6. Wien.

ORA VECZNE SCHEFFER A. 19\68 - A. Mi1iola'cea focsala'd (Fo["aminifera) kepviseloi a Bakonyszties-l S:z. furas karhii kepzodmeyek. M. AU Fold. Int. E.vijel, p. 89-105. Budapest.

PAZDR01N A O. (1958) - Ophthalmidium wezulu i batonu oko1i:c Częstochowy. BiuI. Inst. Geo!., 121, p. '91~1612. W,arszawa.

SELLIE:n de CIVRIEUX J. M., DESSAUV AGIE T. F. J. (1965) - Redassifi'cation de quelques Nodosariidae, particulierement du Permien au Lias. Pub!. Tetkik ve Arama Enst. Yayinl., 124. Anakar-a.

SENKOWICZOWA H., SZYPERKO-ŚLIWCZYŃSKA A. (1961) - Atlas geologiczny Polski. Zagadnienia stratygraficzno-facjalne. Zeszyt 8 T'rias. Inst. Geo1. Warszawa.

880 Olga Styk

SOHN 1. G. (19'68) - TriasIsic Ostracodes from Makhtesh Ramon, Israel. BulL Geol. Surv. Israel, 44, p. 1-71. Jerusalem.

SOHN 1. G. (1970) - Early Triassic Marine Ostr,acodes from the salt and Surghar Range, West Pakistan. Geol. Surv., p. 193-206. Washington.

STYK O. (19'66) - Otwornice i małżoraczki triasu z południowej części krzyskich. Kwart. genI., 9, p. 737-744, nr 4. Warszawa.

SZCZECHURA J. (1964) - Monoceratina Roth (Ostracoda) z górnej kredy paleocenu Polski północnej i środkowej. Acta palaeont. pol., -418, nr 3. Warsz.awa.

dolnego p. 357-

TRIFONOW A Ek. (19i612) - Upper Triassic Foraminif'era from the surroudings of Kotelthe Eastern Bakan. Ann. Dir. Gen. Recher. Geol., 12, 141-170. Sofia.

TRIFONOWA Ek. '(1967) - Some new Tias,Sic F'oraminifera in Bulgaria. Ann. l'univ. FacuL Geo1. et Geogr., 60, p. 1-8, nr 1. Sofia.

URLICHS M. (11971) - Variabi1ity of some Ostracods from the Cassian beds (Alpine Tdassic) depending 'On the ecology. BuLI. Centre Rech. Pau - SNPA, 5, p. 695-715. Pau.

WILL H. J. (19619) - Untersuchungen zur Stratigraphie und Genese des Oherkeupers in Nordwestdeutschland. Beih. geoL Jb., 54. Hannower.

ZANINETTI L., BRbNNIMANN P. (W69) - Sur la pr,esence d'un F'Oraminifere nou-vean, Ophthalmidium tori sp. n., dans le Carnien superieur Venetie (Italie). Riv. Hal. Pal., 75, p. 705-7214, nr 4. Milano.

rEPKE A. A. (1961) - <popaMllHIiQ)ep:bI rrepMCKllX, TpllaCOBbIX Ii JIeHaCOB:bIX 'OTJIOlKeHuict HeQ)Te­HOCH:bIX paH'OHOB ceBepa u;eHTpaJIbHOH CH6llpH. Tp. HYIHT A. JIeHHHTpa.D\.

JIYInATOBA Bo Bo, CTAPO)KYIJIOBA H. H. (1968) - CTpanITpaQ)mI II oCTpaKo,llhI TpHaCOBhIX OTJIO)KeHllll CapaToBcKoro 3aBOJI)KMI. YI3,ll. CapaToBcKoro yHHBepcłITeTa. CapaToB.

JIłOEYIMOBA n. c., XAEAPOBA H. T. (1955) - OCTpaKo,n;hI Me3030HCKHx OTJIOJKeHHiI: BOJIro­ypaJI:bCKOH 06JIaCnI. Tp. BHYIrPH, HOB. cep., BMIl. 84, JIeHlmrpa,n;.

MAH,n;EJIbillTAM M. M. H .n;p., (1956) - MaTepHaJIhI no rraJIeHTOJIOnm (HoBbIe ceMeHcTBa II pO,lla). Tp. BCErEM, HOB. cep., BMn. 12 CTp. 113-114. MocKBa.

lliJIEI1Cf>EP A. r. (1966) - OCTpaKo.n;bI 6acKyH'iaKCKOH cepHll HIDKHero TpIiaca TIpM:KaC:mrHCKOH Brra,llllm,I H Hx CTpaTHrpaQ)H'IeCKOe 3Ha'ieHlle. Tp. MYIHX Ii rn, Bbm. 61, CTp. 112-139. MocKBa.

illHEH,n:EP r. <P. li Ap. (1956) MaTepHaJI:bI no rraJIeOHTOJIorlIIi (HoBbIe ceMeHCTBa H po.n;a). Tp. BCErEM, HOB. cep., Bbm. 12, CTp. 125-126. MocKBa.

S treszczenie

OJIhra CTbIK

HECKOJIbKO HAlffiOJIEE BAjJ(flbIX HOBbIX BI1,l1;OB C'IlOPAMlIHMC'IlEP H.OCPTAKO,ll; 113 OTJIO)I(EHHfi TPI1ACA nOJIbCKOfi HI13MEHHOCm

Pe3IDMe

88'1

B CTaThe rrpHBe,lJ;cHa KpaTKaH xapaKTepHcTHKa HeKOTopbIX BH.n;OB .popaMHHH.pep H OCTpaKO,lJ;

TpHaca Hll3MeHHoii: ~aCTH ITOJIhIIIH. B Ta6JIHIJ:e 1 rrpe.n;cTaBJIeHO BepTHKaJIbHOe pacrrpOCTpaHeHlle

HaH60JIee cTpanrrpa.pH'IeCKH Ba)KHbIX BH,n;OB .popaMHHH.pep H oCTpaKo,l:(.

TpllacoBble OTJIO)KeHIDI ITOJIbIIIH, 3a HCKmo'IeHHeM TeppHTopHH KaprraT, rrpe.n;cTaBJIeHbI

rJIaBHbIlVI o6pa30M rJIHHHCTO-rreC'IaHHCTbIMH, Kap6oHaTHO-rJIHHHCTHbIMH H rJIHHHCTO-aJIeBpOJIH­

TOBbIMH OTJIO)KeHH5lMH (X. CeHKOBH'IOBa, A. IIIHrrepKo-CJIHB'IHHbCKa, 1961). B OTJIO)KeHHHX TpHaca Ha6mo,n;aeTcH rrpHcYTcTBHe pO.n;OB H BH):J;OB .popaMHHH.pep It OCTpaKOp;,

HMeIDm;11x MeCTO TaK B 60peaJIbHoii: rrpomrHIl;HH (HH)KHHH: TpHac), TaK H .popaMHHH.pep It OCTpaKOp;

aJIbrrHikKOH 30HbI eBporreii:cKoro TpHaca (oco6eHHo cpe,n;HHH: TpHac).

B OTJIO)KeHHHX cpe.n;Hero TpHaca· Ha TeppHTopmr HH3MeHHoii: 'IaCTH ITOJIbIIIH 3aJIeraIOT .popa­

MHHH.pephI ceMeii:cTBa Nodosariide, OTMe'IeHO TaK)Ke ItaJIIf'IHe HeMHOrOmCJIeHHbIX rrpep;cTaBH­

TeJIeii: ceMeHCTBa Spirillinidae, Nubeculariidae, Polymorphinidae, Lituolidae, Ammodiscidae H Astro­rhizidae,

Cpe.n;ll oCTpaKo.n; HMeIOTCH KaK MopcKHe, rJIaBHbIM o6pa30M B OTJIO)KeHIiHX cpe.n;Hero Tplia­

ca, TaK H 6paKH'IecKo-MopcKHe rrpe,n;cTaBHTeJIH :noii: rpymIbI $aYHb!. Ba)KHeH:rnHMH po.n;aMH,

xapaKTepII3YIOm;HMH OT,lJ;eJIbHble 3Ta)KH TpHaca, HBJIHIOTCH: Darwinula, Lutkevichinella, Clino­cypris, Cytherissinella, Pulviella, Speluncella, Bairdia, Hungarella, Judahella, Monoceratina, Cythe­rella, Parac),pris, Gemmanella, Rlwmbocythere H Klieana?

Olga STYK

SOME MORE IMPORTANT NEW SPECIES OF FORAMINIFERS ~-\ND OSTRACODS FROM THE TRIASSIC DEPOSITS OF POLAND

Summary

Short charadedstics of some species of fo'!'aminifer's and ostracods from the Triassic deposits of the Lowland area of Poland are given. Table 1 presents the vertical distTibution of st'!'atigraphically more important species.

The deposits of TriastSic age in the Extra-Carpaithianarea of Poland are deve­loped mainly as clay-sand, carbonate-day andclay-siltstone deposits (H. Seniko­wkz'Owa, A. Szyperko-S'1iwCrzynska, 19161).

The Triassic deposits reveal both genera 'and species of foraminifers and ostra­cods that Occur in the boreal provi:nce (Lowe'!' T!l"iassic), and those of the Alpine zone of the European Triass[c (par-ticula'I'ly Middle Triass;ic).

Within the area of the Polish Lowland are found foraminifers of the family Nodosariidae, as well as few representatives of the families SpirilLinidae

1 Nubecu­

lariidae, PoZymorphinidae, LituoUdae, Ammodiscidae and Astrorhizidae.

Olga Styk

Am'ong the ostracods there 'oc;cur both marine - mainly in the del!osi:c.s of the Middle Tda.gsic - and hrackish-marine representatives of this animal grou;p. To the more impovtant genera whioh cha;ra:eterize the indiVlidual members of the Triassic belong: Darwinula, LutkevichineZZa, Clinocypris, Cytherissinella, Pulviella, Gloria­nella, Spe'fm,cella, Bairdia, Hungarella, JudaheU,a, Monoceratina, CythereHa, .Para­cypris, Gemmanella, Rhombocythere and Klieana ?

Foraminifera

Trochammirnoides anUs n. sp.

(Table I, Figs. 1-3)

Test small, planispi'ral, pa1rtly involute,oonsisting of 2-2,5 whorls. In the last whorl - 8-9 ,chambers. Chambers f.ine, slightly incised, 13-14 in number. Initial chamber :small, round, next ,chambers irrregula'r in shape and dimension, J.,nc.rease with 'the girowth. Test surface smooth, 'test wan fiinely arenaceous with calcareous cement. Occurrence: Upper Muschelkalk.

Orthovertella? flexuosa n. sp. (Ta.ble I, Fi,g,s. 4-7)

Test small, ca~careo:us, 'consisting of a small oval initial chamber and of 'Second tubular chamber wh'i'ch, in its initial pad, is iinvOlluted spi'!'ally, and then passes in a stra'ight part. At Icross section 2,5 whorls can be observed. OCi(!urrence: Upper Muschelkalk. ..{

Ophthalmidium granUm n. s,p. (Table I, Figs. 8, 9)

Calcareous test smooth, chamhers almost invisible. Initial chambe'r round, .second chamibe'!' tubular, sHghtly widened at the base, making 1/2 whorl. Thivd chamber mo;r,e widened at the bas'e, equal to 1/2 whorl in length. The next two, three cham­bers, 1/2 whorl in length each, are arranged :alte,rnately on both sides of the long aXlis of the test. Oocurrence: Upper- Mus'chelkalk.

Lenticulina (Astacolus) dobroviensis n. Sp.

(Table I, Fig. 10)

Calca,reorus test transparent, small, in leaf-like shape, consisfing of fou'!' cham­bers. Initial ,chamber oval, placed transversely, next chambers triangular. The last ,chamber strongly ,convex on the ventral side, covering the entire ventral side, and at its ba'se adjoins the initia'l chamber. Deep sutures Test arcuately on septa. Occur­rence: UPPe'l' MuscheJJkalk.

Pachyphloides? triangularis n. sp.

(Table :r, Figs. 11, 12)

Test sm'all, smooth, uniserial. In the iinitial part narrow, widening regularly upwards to obta'ID in the fina,l part 3-4 times greateT width than in its initial part.

Streszczenie 883

8-9 chambers. Chamber linitially round, the next chambers low, a'rcuate and sad­dle-shaped, slightly embracing each other. Sutures a little saddle-shaped. Occur­rence: Upper Musclhelkalk.

Derntalina gerkei n. sp.

(Table I, Fig. 13)

Test small, elongated, slightly arcuately curved, ,consisting of 7-8 chambers ar1ranged uniseriaUy. Initial chamber slightly elongated, acutely terminated. The next chambers more 'convex, increase and take oval shape. The last chamber 2-3 times wider than the initial one. Occurrence: Dipper Mus,chelkalk.

RamuUna subcylindrica n. sp.

(Table I, Figs. 14-16)

Calcareous test, free, chambers oval more or less elongated, connected by means of tubes arranged rather unsymmetrically on both sides of the chambers. Oecur­rence: Uppel" Muschelkalk.

SpiriHina oberhauseri n. Sp.

(Table J, F'igs. 17, 18)

Test small, planitspiral, consisting of a !small initial ,chamber and of the second tubular chamber that makes 5-7 whorls. The last whorl ds the widest one, separated by a slightly sunk suture. Occur!I,"ence: Upper Muschelkalk.

Ostracoda

Bairdia sohni n. Sp.

(Table H, Figs. 4a, b, 5)

Shell small, margin in the 'central !part arcuately curved, passes in a wider, more rounded anterior end 'and sharp posterior end. Ventral margm almost str'a­ight Or concave in the central part of the shell. Shell surface covered with fine po'res. Occurrence: Upper Musch el:kalk.

Clinocypris? silesia n. sp.

(T,able H, Fig. 3a, b)

Shell in the shape O!f an oval triangle. Dorsal margin rounded and inclined towards anterior end. Posted-or end 'considerably lower than the anter,ior one. The latter widely rounded and slightly cut in the vicinity of ventral margin, which is a little can cave in the posterioT part .of the sh~ll. Surface smooth. Occurr1ence: Lowe:r Rhaetic.

Darwinula? wandae n. Sp.

(Table II, F~gs. 6-8a, b)

Shell pear-shaped, dorsal margin ar,cuately curved, ventral margin concave in the central part of ,the shell. In the posteTti'Olr part the shell strongly COllivex. Shell surfa,ce smooth or 'covered with very fine pores. Oeeurrence: Lower Rhaetdc.

Olga Styk

Darwinula goldapi n. Sip.

(Table n, Figs. 1, 2a, b)

Shell oval; dorsal margin a!I'cuately curved in the postedor part, gradually passing into a slightly rounded one, slightly inclined forward; anterior end consi­derably lower. Ventral margin almost straight. Shell surface smooth. Occurrence: Lower Buntsandstedn.

Momoceratina? exiqua n. sp.

(Table IH, Figs. Sa, b, 4a, b, 5a-c)

Shell small, almost rectangular. Dorsal margin straight, vent:ral margin also straight, almost parallel to the dorsal margin. Lateral surfaces of shell cov'ered with pores, a sulcus occurring in the central part od' the shell. At ventral margin a cy­lindrical swelling .occurs. A nodule is found in the anterior part of the shell, and a sulcus runs thr.ough its centra,l part. Occurrence: Upper Muschelkaitk.

Monoceratina kozuri n. Sp.

(Table Ill, Fig. la, b)

Shell almost rectangula!I' fin shape. Do'r,sal margin straight, ventral margin straight, pa,rallel to the dorsal ma'rgin. A spine is found ,on the lateral 'area near the ventral margin. In the anterior part of the shell a nodule occurs; another nodule, considerably smaller,can be found in the anterior dO!I'sal part of the shell. A trans­verse 'sulcus intersects the 'central pa1rt. Occurrence: Mus'chelkalk.

M onoceratina paula n. Sp.

(Table II!, Fig. 2a--c)

Shell rectangular in shape, dOiI'sal margin straight, ventral margin straight, parallel to the dorsal margin. Shell surface covered with fine pores. In the centre of the shell a distinct tansverse sulcus .occurs. In the central par't of the latera~ area a round nodule occurs. At the ventral margin a rib begins, which terminates in the postedor part of the shell with an acute end. Oc,currence: Upper Muschelkalk.

Rhombocythere gorzoviensis n. sp.

(Table HI, Figs .. 6a-d, 7, 8)

Shell romboldal in shape. Dorsal margin straight, passing in a rounded anterior end, and in a slightly truncated posterior end. Ventral margin Istraight. La'teral areas of the shelll covered with pores. On the lateral a'rea, 'at the ventral margin a ridge occurs. On the ventral side there are found 10-11 ,elongated fine ribs. Occur­rence: Lower Rhaetic.

Lutkevichinella mazurensis n. sp.

(Table H, Figs. 9a b, 10-12)

Shell ova,l-rectangular. Do,rsal margin straight passing into a widely :rounded anterior end, where it makes anang,le like in the posterior dorsallPar't. The posterior end sUght:1y lower than the anterior one. A small sulcus runs in the central part. Along the ventr,a:! margdna short ridge runs. Surface smooth or covered with verry fine pores. Occurrence: Lower Bunts'andstein.

Streszczenie 885

Hungarella gemma n. sp.

(Table Hr, Figs. 9a, b, lOa, b)

Shell oval with strongly convex lateral areas. Dorsal marg,in convex, ventral margin stTaight or slightly concave in the central part of the !shell. Lateral areas of the shell cover,ed with very fine pores. Oocurrence: Hoethian.

HungareUa semirotundata n. sp.

(Table nr, Fig. 11)

Shell semicircular. Dorsal margin of the right shell mOire arcuatelycurved than that of the left shell. Centra:l part of dorsal margin of the right shell turned inside out cylindrical swelling. Shell surface smooth or cove,red with very fine po,res. Occurrence: Lower Mus,chelkalk.

TABLICA I

Fig. la-c - 3. Trochamminoides antis n. sp. la, b, 3 - strona brzuszna; lc - strona grzbietowa; 2 - przekr6j poprzeczny la, b, 3 - ventraQ side; l'c - dorsal side; 2 - cross section

Fig. 4 - 7. OrthOlvertella? flexuosa n. sp. 4, 7 - widok z boku; 5, 6 - przelm:6j poprzeczny 4, 7 - Jateral view; 5, 6 - cross section

Fig. 8, 9. Ophthalmidium granum n. Sip. Widok z przodu Frontal view

,Fig. 10. LenticuUna (Astacolus) dobroviensis n. sp. Widok z boku Later'ail. view

li'd·g. 11, 12. PachyphZoides? triangularis n. sp. Widok z przodu FrolJJ.'tal view

,Fig. 13. Dentalina gerkei n. sp. Widok z boku Lateral view

.Fig. 14-16. Ramulina subcyUndrica n. sp. Widok z boku ~ateral view

Fig. 17, 18. SpiriLlina oberhauseri n. sp. W,idok z g6ry Top view

Kwart. geol., nr 4, 1972 r. TABLICA

Olga STYK - Nowe gatunki otwornic i malzoraczk6w z tria~l.l

TABLICA II

Fig. 1, 2a, b. Darwinula goldapi n. sp. 1, 2a - skorupka lewa; 2b - strona grzbietowa 1, 2a - left test; 2b - dorsal side

Fig. 3a, b. Clinocypris? silesia n. sp. 3a - skorupka lewa; 31b - skorupka prawa 3a - left test; 3b right test

Fig. 4a, b, 5. Bairdia sohni n. sp. 4a - skorupka lewa; 4b - strona grzebietowa; 5 - skorupka prawa 4a - left tes't; 4b - dorsal side; 5 - right test

Fig. 6-3a, b. Darwinula? wandae n. sp. 6, 7a skorupka lewa; 7b, 8b - strona grzebietowa; 8a - skorupka prawa 6, 7a - left test; 7b, 8b - dorsal side; 8a -right test

Fig. 9a, b-12. LutkevichineHa mazurensis n. sp. 9a-11 - sko,rupka lewa; 9b - strona grzbietowa; 12 - skorupka lewa od strony wewn~trznej 9a-ll - left test; 9b - dorsal side; 12 - left test from the inside

Kwart. geel., nr 4, 1972 r. TABLICA II

Olga STYK Nowe gatunki n.twernic malzoraczkow z triasu

TABLICA III

Fig. la, b. Monoceratina kozuri n. sp. la - skorupka lewa; lb - strona grzbietowa la - left test; lb - dorsal side

fig. 2a-c. Monoceratina paula n. sp. 2a - skorupka prawa; 2b - skorupka prawa od strony wewn~trznej; 2c strona grzbietowa 2a - right test; 2b right test from the inside; 2c - dorsal side

Fig. 3a, b-5a-c. Monoceratina? exiqua n. sp. 3a, 5a - skorupka prawa; 3b, 5c - strona grzbietowa; 4a - skorupka lewa; 4b - skorupka lewa od strony wewn~trznej; 5b - strona brzuszna. 3a, 5a - right test; 3b, 5c - dorsal side; 4a - left test; 4b - left test the inside; 5b - ventral side

Fig. 6a-d-S. Rhombocythere gorzoviensis n. sp. Ba - skorupka prawa; 6b, 8 - skorupka lewa; 6c - strona grzbietowa; Bd - strona brzuszna; 7 - skorupka lewa od strony wewn~trznej 6a -right test; 6b, S - left test; 6c - dorsal side; 6d - ventral side; 7 - left test from the inside

Fig. 9a, b, lOa, b. HungareIla gemma n. sp. 9a, lOa - skorupka lewa; 9b, lOb - strona grzbietowa 9a, lOa - left test; gb, lOb - dorsal side

Fig. 11. Hungarella semirotundata n. sp. Skorupka lewa Left test

Kwart. geol., nr 4, 1972 r. TABLICA HI

Olga STYK - Nowe gatunki otwornic mulzoraczkow z triasu