Keelpno Newsletter February

Ενημερωτικό Δελτίο ΚΕΕΛΠΝΟ

Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης ΝοσημάτωνΑγράφων 3- 5, Μαρούσι, 15123, 210 5212000,[email protected], http://www.keelpno.gr

Φεβρουάριος 2012 ISSN 1792-9016Αρ. 12/ Έτος 1ο

ÊÅÍÔÑÏ ÅËÅÃ×ÏÕ & ÐÑÏËÇØÇÓÍÏÓÇÌÁÔÙÍ (ÊÅ.ÅË.Ð.ÍÏ.)

Επιστημονικός Υπεύθυνος Έκδοσης:

Χ. Χατζηχριστοδούλου

Επιστημονική Επιτροπή:

Ν. ΒακάληςΕ. ΒογιατζάκηςΠ. Γαργαλιάνος- ΚακολύρηςΜ. Δαιμονάκου- ΒατοπούλουΙ. ΛεκάκηςΧ. ΛιονήςΑ. ΠανταζοπούλουΒ. ΠαπαευαγγέλουΓ. ΣαρόγλουΑ. Τσακρής

Συντακτική ομάδα:

Μ. ΑγγελοπούλουΡ. ΒώρουΦ. ΚουκουριτάκηςΚ. ΜέλλουΤ. ΠατουχέαςΒ. ΡουμελιώτηΒ. ΣμέτηΧ. ΤσιάραΜ. ΦωτεινέαΕ. Χατζηπασχάλη

Επιλογές

Περιεχόμενα

Κυρίως θέμα: Βακτηριακή μηνιγγίτιδα. Επιδημιολογικά δεδομένα στη χώρα μας 2-4Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης 8-12Ειδικές συμμετοχές 13-23Δράσεις γραφείων 24Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία 25-26Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες 27Γνωρίστε τη συντακτική ομάδα 28Επερχόμενα συνέδρια 29-30Το αίνιγμα του μήνα 30Επιδημίες στον κόσμο 31Η συνέντευξη του μήνα 32-34Μύθοι και αλήθειες 35-36Παρουσιάσεις 37-38Νέα από την Διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ 39-40

Το τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης του ΚΕΕΛΠΝΟ συ-γκεντρώνει στοιχεία για τα κρούσμα-τα μηνιγγίτιδας από όλη τη χώρα, τα οποία προέρχονται από την υποχρε-ωτική δήλωση, από τις Διευθύνσεις Υγείας των Νομαρχιών και μετά από καθημερινή επικοινωνία με το Εθνι-κό Κέντρο Αναφοράς Μηνιγγίτιδας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας. Κατά το χρονικό διάστημα 1998-2011 δηλώθηκαν συνολικά στο ΚΕΕΛΠΝΟ 2.407 βακτηριακές μη μηνιγγιτιδοκοκ-κικές μηνιγγίτιδες. Το νόσημα παρου-σίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνι-σης στην ηλικιακή ομάδα 0-4 ετών, ενώ καταγράφηκαν 114 θάνατοι, που αναλογεί σε θνητότητα 4,7%.

Περισσότερα στη σελίδα 2

Μικροβιακή Μηνιγγίτις άλλοτε και τώραΣημαντική εξέλιξη έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στην επιδημιολογία, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της μικροβιακής μηνιγγίτιδας. Αξιοση-μείωτη είναι η μεταβολή της επιδημιολογίας, η οποία οφείλεται κυρίως στην εφαρμογή των συζευγμένων εμβολίων στη βρεφική ηλικία. Το πρώτο εμβό-λιο που δημιούργησε νέες προοπτικές στην πρόληψη ήταν το εμβόλιο κατά του αιμοφίλου ινφλουέντσας τύπου b (Hib), το οποίο άρχισε να χορηγείται στη χώρα μας το 1994. Το 2001 εφαρμόσθηκε το συζευγμένο εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C, που έτυχε μεγάλης αποδοχής λόγω της προηγηθείσης επιδημικής έξαρσης το 1996-1997. Ήδη στη χώρα μας κυκλοφορεί τετραδύναμο συζευγμένο μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο για της οροομάδες A,C, Y, W135 και σύντομα αναμένεται το εμβόλιο για το μηνιγγιτι-δόκοκκο της οροομάδας Β. Την τελευταία δεκαετία παρακολουθούμε επίσης τη μεταβολή της επίπτωσης σοβαρών πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων με τη σταδιακή εφαρμογή του συζευγμένου επταδύναμου, δεκαδύναμου και 13δυ-νάμου πνευμονιοκοκικκού εμβολίου.Σημαντικό σταθμό στη χώρα μας αποτέλεσε η δημιουργία του εθνικού κέ-ντρου αναφοράς μηνιγγιτίδων. Το κέντρο αναφοράς συγκεντρώνει τις περι-πτώσεις όλης της χώρας, ενώ παράλληλα με την εφαρμογή των μοριακών μεθόδων PCR αυξάνει τις δυνατότητες της αιτιολογικής διάγνωσης. Αξιόλογες εξελίξεις έχουν σημειωθεί σε πολλούς τομείς σχετικούς με την αντιμετώπιση της μικροβιακής μηνιγγίτιδας. Η κατανόηση των παθογενετι-κών μηχανισμών, με τους οποίους προκαλείται η νευρολογική βλάβη στη μι-κροβιακή μηνιγγίτιδα, οδήγησε σε νέες προσεγγίσεις στην υποστηρικτική και αντιφλεγμονώδη θεραπεία. Σημαντική είναι και η αξιολόγηση των σχέσεων φαρμακοκινητικής και φαρμακοδυναμικής που επιτρέπει την κατάλληλη επι-λογή και δοσολογία των φαρμάκων. Ένα θέμα που απαιτεί συνεχή επαγρύ-πνηση είναι η ανάδυση ανθεκτικών παθογόνων στα αντιμικροβιακά φάρμακα που αφορούν κυρίως τον πνευμονιόκοκκο.Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η κλινική εικόνα της μικροβιακής μηνιγγί-τιδας σε παιδιά και ενήλικες δεν έχει μεταβληθεί. Η ευαισθητοποίηση για την έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και σημείων της νόσου παραμένει ο σπουδαιότερος παράγων για την έκβαση του ασθενούς.Αναμφίβολα για την καταπολέμηση της νόσου έχουν γίνει σημαντικά βήματα προ-όδου. Στα πιο σημαντικά θέματα της μικροβιακής μηνιγγίτιδας και τα σύγχρονα δεδομένα θα αναφερθούν οι συγγραφείς αυτού του ενημερωτικού δελτίου.

Θεοδωρίδου Μαρία

Ο καθηγητής παιδιατρικής κος Δ. Ζου-μπουλάκης στην εκ βαθέων συνέντευ-ξή του στο ενημερωτικό δελτίο επιση-μαίνει ότι έχει αντιμετωπίσει πάνω από 4.000, κάθε είδους και μολυσματικές μηνιγγίτιδες. Ακόμη και συφιλιδικές και μάλιστα τη μεγαλύτερη θλίψη και απογοήτευση την ένοιωσε στις προ-σπάθειες θεραπείας της φυματιώδους μηνιγγίτιδας. Παράλληλα, ο ίδιος πα-ραινεί: «Παρ’ όλα τα σφάλματα ή τα ατοπήματα δεν υπάρχει μεγαλύτερο σφάλμα από το να φοβάται κανείς (ο γιατρός) διαρκώς μήπως και το… δια-πράξει.»

Περισσότερα στη σελίδα 33

2

Κυ

ρίω

ς θ

έμα

Κυρίως θέμα

Βακτηριακή μηνιγγίτιδα. Επιδημιολογικά δεδομένα στη χώρα μας (1998-2011) και πρόληψη.

Εισαγωγή

Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι νόσημα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ευρύ κοινό και ένα από τα θέματα που απασχολούν συχνά τη δημόσια υγεία. Με τον όρο βακτηριακή μηνιγγίτιδα εννο-ούμε οξεία λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος με συμμετοχή των μηνίγγων. Στους υπεύθυνους λοιμογόνους παράγοντες περιλαμβάνονται μηνιγγιτιδόκοκκος, πνευμονιόκοκκος, αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου b και λιγότερο συχνά β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Β, Gram (-) μικρόβια και λιστέρια [1,2].

Στα παιδιά, ο μηνιγγιτιδόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος και ο αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου Β προκαλούν πάνω από το 75% όλων των κρουσμάτων βακτηριακής μηνιγγίτιδας και είναι υπεύ-θυνοι για το 90% της βακτηριακής μηνιγγίτιδας [1]. Τα τελευταία χρόνια λόγω της συστηματικής εφαρμογής υποχρεωτικού εμβολιασμού έχει καταγραφεί σημαντική μείωση των περιστατικών μηνιγγίτιδας από αιμόφιλο ινφλουέντζας, ενώ αναμένεται αντίστοιχη μείωση των περιστατικών μηνιγγίτιδας από πνευμονιόκοκκο.

Στους ενήλικες επικρατεί ο πνευμονιόκοκκος ακολουθούμενος από το μηνιγγιτιδόκοκκο και έπε-ται η λιστέρια, η οποία εμφανίζει ιδιαίτερα αυξημένη συχνότητα στους άνω των 50 ετών (όπως και στα νεογνά) [2]. Λιγότερο συχνά βακτηριακά αίτια όπως ο σταφυλόκοκκος, ο στρεπτόκοκκος ομάδας Β, τα εντεροβακτηριοειδή και η λιστέρια προκαλούν νόσο σε ευαίσθητους πληθυσμούς, κυρίως ανοσοκατασταλμένους ασθενείς [1,2].

Η μετάδοση των λοιμογόνων παραγόντων γίνεται με άμεση επαφή από άτομο σε άτομο με στα-γονίδια των αναπνευστικών εκκρίσεων. Πηγή εξάπλωσης ιδιαίτερα για το μηνιγγιτιδόκοκκο απο-τελούν οι ασυμπτωματικοί φορείς, που υπολογίζονται στο 10% περίπου του γενικού πληθυσμού και έως και το 25% των εφήβων και νεαρών ενηλίκων [3].

Επιδημιολογική επιτήρηση

Η Ελλάδα επιτηρεί τη μηνιγγίτιδα ως σύνολο, δηλαδή συλλέγει στοιχεία τόσο για τη μηνιγγι-τιδοκοκκική νόσο (που αποτελεί συνήθως τον κύριο στόχο της επιτήρησης), όσο για τη λοιπή βακτηριακή αλλά και την άσηπτη μηνιγγίτιδα.

Το τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης του ΚΕΕΛΠΝΟ συγκεντρώνει στοιχεία για τα κρούσματα μηνιγγίτιδας από όλη τη χώρα, τα οποία προέρχονται από την υποχρεωτική δήλωση, από τις Διευθύνσεις Υγείας των Νομαρχιών και μετά από καθημερινή επικοινωνία με το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μηνιγγίτιδας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας. Ακολουθεί επικοι-νωνία με το νοσοκομείο όπου νοσηλεύεται ο ασθενής προκειμένου να ληφθούν συμπληρωμα-τικές πληροφορίες σχετικά με την κλινική εικόνα και τα εργαστηριακά ευρήματα του ασθενούς. Κεφαλαιώδους σημασίας είναι η αιτιολογική κατάταξη του κρούσματος προκειμένου να ληφθούν σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Υγείας όλα τα απαραίτητα μέτρα (χημειοπροφύλαξη, όταν χρει-άζεται, ή εμβολιασμός), ώστε να αποτραπεί η διασπορά της νόσου σε όλα τα άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή με το κρούσμα.

Τα στοιχεία καταγράφονται και αναλύονται κατά εβδομάδα, μήνα, έτος, νομαρχία δήλωσης, υπεύθυνο μικροοργανισμό, τύπο κρούσματος, ηλικία και φύλο, προκειμένου να διαπιστωθούν επιδημικές εξάρσεις

Μηνιγγιτιδοκοκκική Μηνιγγίτιδα

Διαχρονική τάσηΣτη χρονική περίοδο 1998-2011 δηλώθηκαν στο ΚΕΕΛΠΝΟ συνολικά 1.952 κρούσματα μηνιγ-γιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας, με τα κρούσματα να κυμαίνονται μεταξύ 50 και 263 ανά έτος και η μέση δηλούμενη επίπτωσή της ήταν 1,29 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού (Γράφημα 1). Κατά τη χρονική περίοδο αυτή (1998-2011) η επίπτωση του νοσήματος παρουσίασε σταθερά πτωτική πορεία.

3

Κυ

ρίω

ς θ

έμα

Γράφημα 1: Διαχρονική εξέλιξη της μέσης ετήσιας δηλούμενης επίπτωσης της βακτηριακής μηνιγγίτιδας, Ελλάδα, 1998-2011

Κατανομή κατά ηλικία Για τη χρονική περίοδο 1998-2011, ο αριθμός των κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγί-τιδας με γνωστή ηλικία ήταν 1843 (υπήρχαν 109 κρούσματα με άγνωστη ηλικία). Το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα 0-4 ετών, με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 9,1κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Η μέση δηλούμενη επίπτωση προ-οδευτικά μειώνεται στις ηλικίες 5-14 ετών (3,8 ανά 100.000 πληθυσμού) και 15-24 ετών (1,3 ανά 100.000 πληθυσμού). Στις ηλικίες άνω των 25 ετών η επίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας είναι ιδιαίτερα μικρή και δεν ξεπερνά τις 0,3 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού (Γράφημα 2).

Γράφημα 2: Μέση δηλούμενη επίπτωση βακτηριακής μηνιγγίτιδας (κρούσματα/100.000 πληθυσμού) ανά ηλικιακή ομάδα, Ελλάδα 1998-2011

Εργαστηριακά δεδομένα - Οροομάδες

Κατά την περίοδο 1998-2011, το ποσοστό των εργαστηριακά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων μη-νιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας που δηλώθηκε ήταν 78%. Κατά το παραπάνω χρονικό διάστημα έγινε οροτυπικός έλεγχος στο 63,7% (1244) των στελεχών μηνιγγιτιδόκοκκου, από τα οποία 1062/1244 (85,4%) ταυτοποιήθηκαν ότι ανήκουν σε μια από τις πέντε οροομάδες (A, B, C, W135, Y), οι οποίες ευθύνονται για τη συντριπτική πλειοψηφία των διεισδυτικών λοιμώξεων

4

Κυ

ρίω

ς θ

έμα

παγκοσμίως. Στη χώρα μας το 61% των περιπτώσεων μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας όπου έγινε προσδιορισμός της οροομάδας οφείλεται στην οροομάδα Β, ενώ δεύτερη σε συχνότητα ταυτοποιήσιμη οροομάδα είναι η C (Γράφημα 3).

Γράφημα 3: Κατανομή μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας ανά ορότυπο στην Ελλάδα, 1998-2011

Θνητότητα - ΘνησιμότηταΚατά την περίοδο 1998-2011 καταγράφηκαν 117 θάνατοι από μηνιγγιτιδόκοκκο, που αναλογεί σε θνητότητα 6%. Η μεγαλύτερη θνητότητα καταγράφηκε το έτος 1998 (12,3%), ενώ η μικρό-τερη το έτος 2011 (2%). Η μέση δηλούμενη θνησιμότητα για τη χρονική περίοδο 1998-2011 είναι 0,08 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού.

Λοιπές Βακτηριακές Μηνιγγίτιδες

Διαχρονική τάσηΚατά το χρονικό διάστημα 1998-2011 δηλώθηκαν συνολικά στο ΚΕΕΛΠΝΟ 2.407 βακτηριακές μη μηνιγγιτιδοκοκκικές μηνιγγίτιδες με τα κρούσματα να κυμαίνονται μεταξύ 60 και 250 ανά έτος (μέση τιμή κρουσμάτων ανά έτος: 172). Η μέση δηλούμενη ετήσια επίπτωση των λοιπών βακτηριακών μηνιγγιτίδων για αυτήν την περίοδο ήταν 1,6 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού (Γράφημα 1). Η επίπτωση του νοσήματος, κατά την περίοδο 1998-2008 παρουσίασε αυξητική τάση με κάποιες δια-κυμάνσεις, ενώ για τα έτη 2009-2011 η πορεία είναι σταθερά πτωτική (Γράφημα 2).

Κατανομή κατά ηλικία Για τη χρονική περίοδο 1998-2011, ο αριθμός των κρουσμάτων με γνωστή ηλικία ήταν 2.164 (υπήρχαν 243 κρούσματα με άγνωστη ηλικία). Το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα 0-4 ετών, με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 7,9 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Η μέση δηλούμενη επίπτωση προοδευτικά μειώνεται στις ηλικίες 5-14 ετών (2,4 ανά 100.000 πληθυσμού) και 15-24 ετών (0,8 ανά 100.000 πληθυσμού), ενώ για τις ηλικιακές ομάδες άνω των 25 ετών παρουσιάζεται μια προοδευτική αύξηση της επίπτωσης, με μέγιστη τιμή τα 1,5 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού στις ηλικίες >65 ετών (Γράφημα 3).

Εργαστηριακά δεδομέναΤην περίοδο 1998-2011, το ποσοστό των εργαστηριακά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων βακτηριακής μη μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας που δηλώθηκε ήταν 41%.Κατά την αναφερόμενη περίοδο, επί του συνόλου των δηλωμένων κρουσμάτων με κλινικοεργαστηριακή εικόνα συμβατή με βακτηριακή μηνιγγίτιδα, έγινε ταυτοποίηση κάποιου μικροοργανισμού στο 47,3% (1.139 δείγματα). Οι υπεύθυ-νοι μικροοργανισμοί για τα επιβεβαιωμένα κρούσματα συνοψίζονται στον Πίνακα 1 όπου φαίνεται ότι το συχνότερο αίτιο των λοιπών βακτηριακών μηνιγγιτίδων είναι ο πνευμονιόκοκκος.

5

Κυ

ρίω

ς θ

έμα

Πίνακα 1: Κατανομή βακτηριακής μη μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας ανά αιτιολογικό παράγοντα στην Ελλάδα, 1998-2011

Μικροοργανισμοί Αρ. Κρουσμάτων %

Streptococcus pneumoniaeStreptococcus spp (group A και B)Haemophilus influenzaListeria monocytogenesStaph. AureusE.coliStaphylococcus sppPseudomonas sppPseudomonas aeruginosaKlebsiella pneumoniaeΆλλα

7061747551422217129922

62,015,36,64,53,71,91,51,10,80,81,9

Συνολικά επιβεβαιωμένα κρούσματα 1139 100

Θνητότητα - ΘνησιμότηταΚατά την περίοδο 1998-2011 καταγράφηκαν 114 θάνατοι από μη βακτηριακή, μηνιγγιτιδοκοκ-κική μηνιγγίτιδα, που αναλογεί σε θνητότητα 4,7%. Η μεγαλύτερη θνητότητα καταγράφηκε το έτος 2000 (7%), ενώ η μικρότερη το έτος 1998 (1,6%). Η μέση δηλούμενη θνησιμότητα για τη χρονική περίοδο 1998-2011 είναι 0,07 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού.

Προληπτικά μέτραΑ. Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος

Σε περίπτωση εμφάνισης κρούσματος μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου πυροδοτείται σειρά ενεργειών που είναι οι ακόλουθες:

• Δήλωση του κρούσματος στο ΚΕΕΛΠΝΟ (http://www.keelpno.gr • Απομόνωση του πάσχοντα για 24 ώρες μετά την έναρξη κατάλληλης αντιμικροβιακής αγωγής [1]

Η εφαρμογή απολύμανσης του σχολικού ή άλλου χώρου δεν έχει θέση στην πρόληψη μετά-δοσης της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.

• Καραντίνα δεν εφαρμόζεται [1]• Προφύλαξη των επαφών: Χημειοπροφύλαξη πρέπει να λάβουν το ταχύτερο δυνατό όλα τα

άτομα που ήρθαν σε στενή επικίνδυνη επαφή με κρούσμα διεισδυτικής μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου σε διάστημα επτά ημερών πριν την έναρξη των συμπτωμάτων αυτού, εφόσον δεν υπάρχουν ιατρικές αντενδείξεις [1,4]. Η χημειοπροφύλαξη πρέπει να χορηγείται ιδανικά το πρώτο 24ωρο μετά την ταυτοποίηση του πρώτου κρούσματος, γιατί η συχνότητα δευτερο-γενούς προσβολής των στενών επαφών είναι υψηλότερη τις πρώτες μέρες μετά την έναρξη της νόσου στο πρώτο κρούσμα [5,6].H χημειοπροφύλαξη δεν έχει νόημα αν έχουν παρέλθει περισσότερες από 10 ημέρες από την επαφή με το κρούσμα.

• Φάρμακο εκλογής αποτελεί η ριφαμπικίνη [1,2,4,7] η οποία χορηγείται δυο φορές την ημέρα για 2 ημέρες: σε βρέφη <1 μηνός σε δόση 5mg/kg, σε βρέφη >1 μηνός σε δόση 10mg/kg και σε ενήλικες σε δόση 600mg. Ριφαμπικίνη δε χορηγείται σε έγκυες. Μπορεί επίσης να χορηγηθεί κεφτριαξόνη σε μια δόση ενδομυϊκά των 250mg σε ενήλικες και 125mg σε παιδιά <15 ετών ή σιπροφλοξασίνη σε μια δόση των 500mg από το στόμα σε ενήλικες [1,2,4,7]. Τα αντιβιοτικά αυτά επιτυγχάνουν αποτελεσματική μείωση της ρινοφαρυγγικής φορείας και εκρίζωση του μηνιγγιτιδόκοκκου (κατά 90 - 95%) [8,9,10].

• Ως επικίνδυνη επαφή ορίζεται η στενή και παρατεταμένη (>8 ώρες) επαφή με τον ασθενή ή η άμεση επαφή με το σάλιο ή τις ρινοφαρυγγικές του εκκρίσεις μέσα σε επτά ημέρες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων του ασθενούς έως 24 ώρες μετά την έναρξη κατάλληλης αντιμικροβιακής αγωγής [11]. Επικίνδυνες επαφές θεωρούνται:• Τα άτομα του οικιακού περιβάλλοντος.• Τα άτομα που σε ομαδική διαβίωση κοιμούνται στον ίδιο θάλαμο.• Τα άτομα που είχαν στενή επαφή με το κρούσμα ή τις αναπνευστικές εκκρίσεις του (π.χ.

στενοί φίλοι, ερωτικοί σύντροφοι, ιατροί και νοσηλευτές που κατά την προσαγωγή του κρούσματος ήρθαν σε στενή επαφή με τον ασθενή ή τις εκκρίσεις του π.χ. τεχνητή

6

Κυ

ρίω

ς θ

έμα

αναζωογόνηση, διασωλήνωση κλπ).• Οι επιβάτες που κάθονταν δίπλα στο κρούσμα κατά τη διάρκεια αεροπορικής πτήσης >

οκτώ ωρών.• Τα παιδιά και οι ενήλικες που είχαν επαφή με το κρούσμα στο πλαίσιο εκπαιδευτικού

ιδρύματος που φοιτούσε το κρούσμα (παιδικός σταθμός/νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, Πανεπιστήμιο).

Σε περίπτωση εμφάνισης κρούσματος σε παιδικό σταθμό/νηπιαγωγείο, χημειοπροφύλαξη πρέπει να χορηγείται σε όλα τα παιδιά και το προσωπικό που παρακολουθούν το ίδιο τμήμα ή και στις άλλες τάξεις αν υπάρχει συγχρωτισμός διαρκείας. Σε περίπτωση εμφάνισης κρούσματος σε δημοτικό σχο-λείο, γυμνάσιο, λύκειο κλπ., χημειοπροφύλαξη χορηγείται μόνο στα παιδιά που είχαν στενή επαφή με τον ασθενή (π.χ. στενοί φίλοι, παιδιά που κάθονται στο ίδιο θρανίο κλπ.) και όχι όλη η τάξη. Χη-μειοπροφύλαξη πρέπει επίσης να χορηγείται και σε άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή με τον ασθενή κατά τη διάρκεια εξωσχολικών δραστηριοτήτων (φροντιστήρια, γυμναστήρια).

Η παρακολούθηση για ύποπτα κρούσματα στο περιβάλλον του ασθενούς (οικιακό, επαγγελματι-κό, παιδικός σταθμός/ νηπιαγωγείο, σχολείο) πρέπει να είναι συνεχής. Συγκεκριμένα σε μηνιγγί-τιδα από μηνιγγιτιδόκοκκο, η παρακολούθηση πρέπει να γίνεται για όλα τα άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή με τον πάσχοντα κατά τη χρονική περίοδο των επτά ημερών πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων αυτού έως 24 ώρες μετά την έναρξη κατάλληλης αντιμικροβιακής αγωγής. Η εμφάνιση πυρετού σε κάποιο άτομο στο στενό οικογενειακό περιβάλλον ή το χώρο κοινής δια-βίωσης με τον πάσχοντα, μέσα σε 10 ημέρες από την έκθεση – επαφή με τον ασθενή, αποτελεί σημείο εγρήγορσης για άμεση ιατρική εκτίμηση και εφαρμογή των κατάλληλων διαγνωστικών και θεραπευτικών ενεργειών.

Οι οροομάδες του μηνιγγιτιδόκοκκου, για τις οποίες υπάρχει εμβόλιο, είναι: A, C, Y και W135. Αποτελεσματικό εμβόλιο για πρόληψη μηνιγγίτιδας από οροομάδα Β δεν κυκλοφορεί διεθνώς, ενώ αναμένεται η κυκλοφορία του εντός των επόμενων ετών.

Β. Πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα

Σε μηνιγγίτιδα από πνευμονιόκοκκο δεν ενδείκνυται χορήγηση χημειοπροφύλαξης στα άτομα που ήρθαν σε επαφή με το κρούσμα, ενώ ο αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό μέσο στην πρόληψη διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου.

Γ. Μηνιγγίτιδα από αιμόφιλο ινφλουέντζας

Σε μηνιγγίτιδα από αιμόφιλο ινφλουέντζας τύπου b χημειοπροφύλαξη πρέπει να λάβουν τα παιδιά <τεσσάρων ετών που δεν είναι πλήρως εμβολιασμένα και οι ενήλικες του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος που ήρθαν σε στενή επαφή με το κρούσμα. Αν υπάρχει μεμονωμένο κρούσμα σε παιδικό σταθμό η χορήγηση χημειοπροφύλαξης είναι αμφιλεγόμενη. Σε περίπτωση εμφάνισης δύο κρουσμάτων με μεσοδιάστημα 60 ημερών σε παιδικό σταθμό όπου υπάρχουν ανεμβολίαστα ή ατελώς εμβολιασμένα παιδιά χορηγείται χημειοπροφύλαξη σε όλα τα παιδιά και τους εργαζό-μενους. Φάρμακο εκλογής αποτελεί η ριφαμπικίνη, η οποία χορηγείται σε μια ημερήσια δόση με 20mg/kg (max.600 mg/kg ) για τέσσερις ημέρες. Ο εμβολιασμός αποτελεί αποτελεσματικό μέσο για την πρόληψη της νόσου.

Χρήσιμες συμβουλές• Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι οξεία φλεγμονή των μηνίγγων του εγκεφάλου. Είναι σοβαρή

και χρειάζεται έγκαιρη διάγνωση και επείγουσα θεραπεία με αντιβιοτικά.• Χημειοπροφύλαξη πρέπει να λάβουν το ταχύτερο δυνατό όλα τα άτομα που ήρθαν σε στενή

επικίνδυνη επαφή με κρούσμα διεισδυτικής μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου σε διάστημα επτά ημερών πριν την έναρξη των συμπτωμάτων αυτού. Χημειοπροφύλαξη δε χορηγείται σε μηνιγγίτιδα από πνευμονιόκοκκο.

• Η εφαρμογή απολύμανσης του σχολικού ή άλλου χώρου δεν έχει θέση στην πρόληψη μετάδοσης της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.

• Ο εμβολιασμός αποτελεί αποτελεσματικό μέτρο στην πρόληψη μηνιγγίτιδας από αιμόφιλο ινφλουέντζας τύπου b και ορισμένων μορφών μηνιγγιτιδοκοκκικής και πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας.

7

Χρήσιμες συμβουλές

• Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι οξεία φλεγμονή των μηνίγγων του εγκεφάλου.Είναι σοβαρή και χρειάζεται έγκαιρη διάγνωση και επείγουσα θεραπεία με αντιβιοτικά.

• Χημειοπροφύλαξη πρέπει να λάβουν το ταχύτερο δυνατό όλα τα άτομα που ήρθαν σε στενή επικίνδυνη επαφή με κρούσμα διεισδυτικής μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου σε διάστημα επτά ημερών πριν την έναρξη των συμπτωμάτων αυτού. Χημειοπροφύλαξη δε χορηγείται σε μηνιγγίτιδα από πνευμονιόκοκκο.

• Η εφαρμογή απολύμανσης του σχολικού ή άλλου χώρου δεν έχει θέση στην πρόληψη μετάδοσης της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου.

• Ο εμβολιασμός αποτελεί αποτελεσματικό μέτρο στην πρόληψη μηνιγγίτιδας από αιμόφιλο ινφλουέντζας τύπου b και ορισμένων μορφών μηνιγγιτιδοκοκκικής και πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας. Κ

υρ

ίως

θέμ

α

Βιβλιογραφία:1. American Public Health Association. Control of communicable diseases manual, 19th edition.

Heymann DL ed. 2008; p. 414-426.2. Tunkel A, Scheld M. Acute meningitis In: Mandell G, Bennett J, Dolin R (eds). Mandell, Douglas,

and Bennett’s principles and practice of infectious diseases. 6th edition. Philadelphia, PA Elsevier/ Churchil Livingston. 2005: 1083-1126.

3. Woods CR. Neisseria Meningitidis (Meningococcus). In: Kliegman RM, Behrman RE, Jenson HB, Stanton BF eds. Nelson textbook of pediatrics. 18th ed. Philadelphia: Saunders Elsevier. 2007; p: 1164-1169.

4. Anderson MS, Glode MP, Smith AL. Meningococcal infections. In: Feigin RD, Cherry JD, Demmler-Harrison GJ, Kaplan SL eds. Textbook ofPediatricInfectious Diseases, 6th edition. Saunders Elsevier. 2009; pp: 1350-1366.

5. CDC. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases (The Pink Book). Atkinson W, Wolfe S, Hamborsky J, eds. 12th ed. Washington DC: Public Health Foundation, 2011.

6. CDC. Prevention and control of meningococcal disease. 1. MMWR 2005;54(RR-7):1–17.7. MacNeil J, Cohn A. Meningococcal disease. In: Roush SW, McIntyre L, Baldy LM eds. CDC. Manual

for the surveillance of vaccine-preventable diseases. (5th ed) Centers for Disease Control and Prevention, Atlanta, GA, 2011

8. Broome CV. The carrier state: Neisseria meningitidis. J Antimicrob Chemother 1986; 18 (suppl. A):25-34.

9. Dworzack DL, Sanders CC, Horowitz EA, et al. Evaluation of single-dose ciprofloxacin in the eradication of Neisseria meningitidis from nasopharyngeal carriers. Antimicrob Agents Chemother 1988; 32:1740-1.

10. Schwartz B, Al-Tobaiqi A, Al-Ruwais A, Fontaire RE, A’ashi J, Hightower AW, Broome CV, Music SI. Comparative efficacy of ceftriaxone and rifampin in eradicating pharyngeal carriage of group A Neisseria meningitidis. Lancet 1988; 2:1239-42.

11. Gardner P. Prevention of meningococcal disease. N Engl J Med 2006; 355:1466-73.

Γεωργακοπούλου Θεανώ, Πίπα Ευθαλία, Μαυραγάνης Παντελής, Πούφτα Σοφία, Βερναρδάκη Αλεξάνδρα γραφείο νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό, τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και

παρέμβασης

8

Δεδ

ομ

ένα

επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

επιτ

ήρ

ησ

ης

Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησηςΠίνακας 1: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) στο σύνολο της χώρας με ημερομηνία δήλωσης 01/01/2012−31/01/2012 και διάμεση τιμή δηλωθέντων

κρουσμάτων Iανουαρίου 2004−2011 και εύρος τιμών.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Ιανουάριος 2012

Διάμεση τιμή Ιανουαρίου 2004−2011

Εύρος τιμών

Αλλαντίαση 0 0 0-0Ανεμευλογιά με επιπλοκές 0 2 0-7Άνθρακας 0 0 0-0Βρουκέλλωση 12 6 1-30Διφθερίτιδα 0 0 0-0Εγκεφαλίτιδες από αρμπο-ιούς 0 0 0-0Ελονοσία 4 1,5 0-10Ερυθρά 0 0 0-0Ευλογιά 0 0 0-0Εχινοκοκκίαση 3 0,5 0-4Ηπατίτιδα A 11 9 1-25Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών 5 8,5 2-15

Ηπατίτιδα C, οξεία & επιβεβαιωμένο anti−HCV θετικό(α’ διάγνωση) 0 2 0-21

Ιλαρά 0 0 0-39Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί 0 0 0-0Κοκκύτης 1 0 0-5Λεγιoνέλλωση 0 1 0-2Λεϊσμανίαση 2 7,5 1-16Λεπτοσπείρωση 0 1 0-3Λιστερίωση 0 0 0-2Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC) 0 0 0-0

Λύσσα 0 0 0-0Μελιοείδωση-Μάλη 0 0 0-0Μηνιγγίτιδα

άσηπτη 10 16 8-43βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου) 14 17,5 8-23αγνώστου αιτιολογίας 0 2,5 0-9

Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 3 9 3-18Πανώλη 0 0 0-0Παρωτίτιδα 0 0,5 0-16Πολιομυελίτιδα 0 0 0-0Πυρετός Q 1 0 0-1Σαλμονέλλωση (μη τυφο − παρατυφική) 20 28,5 15-54Σιγκέλλωση 3 0 0-3Σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) 0 0 0-0Συγγενής ερυθρά 0 0 0-0Συγγενής σύφιλη 0 0 0-1Συγγενής τοξοπλάσμωση 0 0 0-0Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος 1 2 0-6

Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 1 0,5 0-2Τουλαραιμία 0 0 0-0Τριχίνωση 0 0 0-0Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 0 1 0-5Φυματίωση 21 42,5 32-59Χολέρα 0 0 0-0

9

Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης

Δεδ

ομ

ένα

επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

επιτ

ήρ

ησ

ης

Πίνακας 2: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά περιφέρεια της χώρας* με ημερομηνία δήλωσης 01/01/2012−31/01/2012.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Περιφέρεια

Αν.

Μακε

δονί

ας

και

Θράκη

ς

Κεν

τρικ

ής

Μακε

δονί

ας

Δυτι

κής

Μακε

δονί

ας

Ηπεί

ρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσω

ν

Δυτι

κής

Ελλ

άδας

Στε

ρεά

ς Ελλ

άδας

Αττ

ικής

Πελ

οπονν

ήσου

Βορεί

ου Α

ιγαίο

υ

Νοτί

ου Α

ιγαίο

υ

Κρήτη

ς

Άγν

ωστο

Βρουκέλλωση 1 0 3 1 2 0 1 3 1 0 0 0 0 0

Ελονοσία 0 0 0 0 0 1 0 0 3 0 0 0 0 0

Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 1

Ηπατίτιδα Α 0 2 0 1 0 0 1 1 4 0 1 0 1 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών

0 0 0 0 0 0 0 1 4 0 0 0 0 0

Κοκκύτης 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0Λεϊσμανίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα

άσηπτη 2 3 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 2 0

βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου) 0 4 0 0 1 0 2 0 3 1 0 1 2 0

Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0

Πυρετός Q 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Σαλμονέλλωση 1 3 1 1 1 0 6 2 3 0 1 1 0 0

Σιγκέλλωση 0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0

Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0

Φυματίωση 4 2 2 0 0 0 0 1 9 0 0 0 0 3

* Η περιφέρεια ορίζεται με βάση τη διεύθυνση κατοικίας του κρούσματος

Πίνακας 3: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά φύλο* και ηλικιακή ομάδα, για το σύνολο της χώρας, με ημερομηνία δήλωσης 01/01/2012−31/01/2012.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο

<1 1-4 5-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Άγν.

Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α ΓΒρουκέλλωση 0 0 0 0 1 3 0 0 2 0 3 0 1 1 1 0 0 0 0 0Ελονοσία 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0Ηπατίτιδα Α 0 0 2 0 2 1 0 2 0 1 1 0 1 1 0 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών

0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 2 0 0 0 1 0 0 0 0 0

Κοκκύτης 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Λεϊσμανίαση 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα

άσηπτη 0 0 0 0 0 0 3 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 2βακτηριακή (εκτός μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου)

0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 1 0 0 0 0 0 0 7 3

Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0Πυρετός Q 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Σαλμονέλλωση 4 3 2 5 2 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0Σιγκέλλωση 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0

Φυματίωση 0 0 1 0 1 0 1 1 3 1 2 1 3 0 0 1 6 0 0 0

* Α: άνδρας , Γ: γυναίκα

10

Τα δελτία δήλωσης και οι ορισμοί κρούσματος των παραπάνω νοσημάτων βρίσκονται στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ (www.keelpno.gr).

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα που παρουσιάζονται για τον Ιανουάριο του 2012 είναι προσωρινά, μπορεί δηλαδή να υποστούν μικρές τροποποιήσεις και ότι η ερμηνεία τους θα πρέπει να γίνεται με προσοχή, καθώς υπάρχουν ενδείξεις υποδήλωσης στο σύστημα. Το σύστημα ΥΔΝ βασίζεται στους γιατρούς που παρά το φόρτο εργασίας τους, αντιλαμβάνονται τη σημασία της συστηματικής δήλωσης των κρουσμάτων των λοιμωδών νοσημάτων και τους οποίους ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους.

Τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης

Δεδ

ομ

ένα

επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

επιτ

ήρ

ησ

ης

Περίοδος γρίπης 2011-2012. Ενημέρωση μέχρι και την εβδομάδα 8/2012

Η επιτήρηση της γρίπης για την περίοδο 2011-2012 σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και ως εκ τούτου και στην Ελλάδα, ξεκίνησε την εβδομάδα 40/2011 (03-09 Οκτωβρίου 2011) και θα διαρκέσει έως και την εβδομάδα 20 (14-20 Μαΐου 2012).

Από την εβδομάδα 40/2011 (03-09 Οκτωβρίου 2011) μέχρι την εβδομάδα 3/2012 (23-29 Ια-νουαρίου 2012) η δραστηριότητα της γρίπης παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα. Από την εβδομάδα 4/2012 άρχισε να παρατηρείται προοδευτική αύξηση της δραστηριότητας, η οποία αυξήθηκε σημαντικά κατά την εβδομάδα 7/2012. Παρά το γεγονός ότι παρατηρήθηκε μικρή μείωση της δραστηριότητας κατά την εβδομάδα 8/2012, παραμένει ακόμα σε υψηλά επίπεδα (Διάγραμμα 1),

Διάγραμμα 1: Εκτίμηση αριθμού κρουσμάτων γριπώδους συνδρομής ανά 1.000 επισκέψεις, κατά εβδο-μάδα. Σύνολο χώρας, περίοδοι γρίπης: 2009-2010, 2010-2011, 2011-2012

Συνολικά από την εβδομάδα 40/2011 έως και την εβδομάδα 8/2011 έχουν αποσταλεί στα εργα-στήρια αναφοράς γρίπης 517 κλινικά δείγματα τόσο από τα νοσοκομεία, όσο και από τα δίκτυα Sentinel. Τα 217 (42%) ήταν θετικά για ιούς γρίπης και από αυτά: τα 127 (58,5%) ήταν ιός γρίπης τύπου Β, τα 89 (41%) ήταν ιός τύπου Α(Η3Ν2) και 1 (0,5%) ιός τύπου Α(Η1Ν1) 2009. Έχει επίσης απομονωθεί ένα επιπλέον στέλεχος τύπου Α(Η1Ν1)2009, στο μικροβιολογικό εργα-στήριο του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Λάρισας και αφορούσε περιστατικό που νοσηλεύτηκε στη ΜΕΘ του ίδιου νοσοκομείου (Διάγραμμα 2).

11

Δεδ

ομ

ένα

επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

επιτ

ήρ

ησ

ης

Διάγραμμα 2: Αριθμός φαρυγγικών δειγμάτων και απομονωθέντων στελεχών ιού γρίπης στα κέντρα αναφοράς γρίπης από τα δίκτυα παρατηρητών νοσηρότητας και τα νοσοκομεία. Εκτίμηση αριθμού κρου-

σμάτων Σύνολο χώρας, περίοδος γρίπης: 2011-2012

Όσον αφορά στην επιτήρηση των σοβαρών κρουσμάτων εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης, με ή χωρίς νοσηλεία σε ΜΕΘ, μέχρι και την Πέμπτη 1 Μαρτίου 2012 (ώρα 13:00) έχουν κατα-γραφεί συνολικά σαράντα οκτώ (48) σοβαρά περιστατικά γρίπης με εργαστηριακή επιβεβαίωση. Τα σαράντα επτά (47) χρειάστηκαν νοσηλεία σε ΜΕΘ, ενώ το ένα (1) δε νοσηλεύθηκε σε ΜΕΘ (Πίνακας1, Διάγραμμα 3). Πρόκειται για 26 άνδρες και 22 γυναίκες. Η μέση ηλικία των ασθενών είναι 56,2 έτη και η διάμεση 66 έτη (εύρος ηλικιών: από 44 ημέρες έως 88 έτη).

Τα 25 (52,1%) από τα κρούσματα αυτά οφείλονται στον ιό γρίπης τύπου Β, τα 18 (37,5%) στον ιό γρίπης τύπου Α(Η3Ν2), 2 (4,2%) στον τύπο Α(Η1Ν1)2009, ενώ σε 3(6,2%) κρούσματα δεν έγινε περαιτέρω υποτυποποίηση του ιού Α που απομονώθηκε.

Από τα 48 σοβαρά περιστατικά γρίπης με ή χωρίς νοσηλεία σε ΜΕΘ, τα 37 ανήκουν σε κλινικές ομάδες υψηλού κινδύνου για τις οποίες συστήνεται εμβολιασμός για την εποχική γρίπη, σύμφω-να με την εγκύκλιο του ΥΥΚΑ (Υ1/Γ.Π. 81357).

Μέχρι την Πέμπτη 1 Μαρτίου 2012 (ώρα 13:00) έχουν καταγραφεί δέκα (10) θάνατοι σε ασθε-νείς με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη που νοσηλεύθηκαν σε ΜΕΘ και ένας θάνατος σε ασθενή που δε νοσηλεύτηκε σε ΜΕΘ (Πίνακας 1, Διάγραμμα 4). Ένα από τα κρούσματα αυτά ήταν εισαγόμενο. Πρόκειται για επτά άνδρες και τέσσερις γυναίκες. Η μέση ηλικία των ασθενών είναι 50,6 έτη και η διάμεση 60 έτη (εύρος ηλικιών: 7 μήνες έως 86 έτη)

Πίνακας 1: Περιστατικά με νοσηλεία σε ΜΕΘ και θάνατοι από εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη. Σύνολο Ελλάδας, έως Πέμπτη 01/03/2012, ώρα 13:00. Προσωρινά στοιχεία.

Αριθμός νέων κρουσμάτων σε ΜΕΘ που δηλώθηκαν την 01/03/2012 7

Νοσηλευόμενοι σε ΜΕΘ την 01/03/2012 22

Σύνολο νοσηλευθέντων σε ΜΕΘ έως 01/03/2012 47

Θάνατοι που δηλώθηκαν την 01/03/2012 1

Συνολικός αριθμός θανάτων έως την 01/03/2011 11

12

Δεδ

ομ

ένα

επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

επιτ

ήρ

ησ

ης

Διάγραμμα 3: Αριθμός εισαγωγών σε ΜΕΘ ανά εβδομάδα, σε ασθενείς με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη διάγνωση γρίπης στην Ελλάδα. Προσωρινά στοιχεία (1/03/2012, ώρα 13:00).

Διάγραμμα 4: Αριθμός θανάτων σε ασθενείς με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη διάγνωση γρίπης στην Ελ-λάδα. Προσωρινά στοιχεία (1/03/2012, ώρα 13:00).

Τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης

13

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Ειδικές συμμετοχέςΕθνικό κέντρο αναφοράς μηνιγγίτιδας, τομέας δημόσιας υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας

Το κέντρο αναφοράς ιδρύθηκε το 1989 και λειτουργεί από το 1993 στον τομέα δημόσιας και διοικητικής υγιεινής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ). Είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Μηνιγγιτιδοκοκκική Νόσο (European Meningococcal Disease Society, EMGM) και ως εκπρόσωπος νοτίου και ανατολικής ευρώπης συμμετέχει ενεργά στο πενταμελές διοικητικό του συμβούλιο. Επιπλέον, είναι επίσημο “contact point” του ECDC για τους μικροοργανισμούς που προκαλούν βακτηριακή μηνιγγίτιδα.

Σκοπός του είναι η διερεύνηση των αιτιολογικών παραγόντων που προκαλούν τη βακτηριακή μηνιγγίτιδα όπως: Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae type b, Listeria monocytogenes, Streptococcus spp., Pseudomonas aeruginosa, Haemophilus influenzae (non b) και Staphylococcus aureus.

Αναλυτικότερα μελετάται:

• Η διερεύνηση των στελεχών N. meningitidis στον ελληνικό πληθυσμό, καθώς επίσης και στον πληθυσμό των Βαλκανικών χωρών (Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία).

• Η επιδημιολογία της N. meningitidis (στελέχη, βιολογικά υλικά), η έγκαιρη εντόπιση εμφάνισης ή εισαγωγής νέων οροτύπων στην Ελλάδα.

• Η επιδημιολογία της μηνιγγίτιδας στην Ελλάδα ανά αιτία. • Η συλλογή επιδημιολογικών στοιχείων για τα νέα εμβόλια (οροομάδας C, οροομάδας Β)• Η καταγραφή τάσεων αντοχής στα αντιβιοτικά των στελεχών N. meningitidis• Η ενημέρωση του πληθυσμού για τη μηνιγγίτιδα με την έκδοση ενημερωτικών εντύπων για

τα συμπτώματα, την αντιμετώπιση και πρόληψη της νόσου.• Το κέντρο αναφοράς συνεργάζεται αρμονικά με όλα τα νοσοκομεία της χώρας για τη συλλογή

των απαραίτητων στοιχείων. Σήμερα στο κέντρο αποστέλλονται δείγματα για τυποποίηση από το 80-90% των κρουσμάτων μηνιγγίτιδας, αλλά και βιολογικά υλικά από πνευμονίες.

Η μελέτη γίνεται με συμβατικές και μοριακές τεχνικές όπως:

Α. Συμβατικές τεχνικές

Καλλιέργειες για τον πλήρη φαινοτυπικό χαρακτηρισμό των στελεχών της Neisseria meningitidis τα οποία αποστέλλονται από όλα τα νοσοκομεία της επικράτειας. Ο φαινοτυπικός προσδιορισμός περιλαμβάνει την οροομάδα (slide agglutination test) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο-slide agglutination test) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο- agglutination test) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο-agglutination test) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο- test) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο-test) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο-) και τον ορότυπο (ELISA test με χρήση μο-ELISA test με χρήση μο- test με χρήση μο-test με χρήση μο- με χρήση μο-νοκλωνικών αντισωμάτων). Γίνεται δε και έλεγχος της ευαισθησίας στα αντιβιοτικά με τη μέθοδο της Ελάχιστης Ανασταλτικής Πυκνότητας (MIC) με τη μέθοδο του E-test.

Β. Μοριακές τεχνικές.

Το κέντρο αναφοράς έχει αναπτύξει και εφαρμόζει τις παρακάτω τεχνικές για ταυτοποίηση και τυποποίηση:

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplex PCR) για την ταυτόχρονη ανίχνευση των μικροοργανισμών Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae type b και Listeria monocytogenes.

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplex PCR) για την ταυτόχρονη τυποποίηση του μικροοργανισμού Neisseria meningitidis ως προς τις κυριότερες οροομάδες A, B, C, W-135 και Y.

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplex PCR) για την ταυτόχρονη ανίχνευση των μικροοργανισμών Streptococcus spp., Pseudomonas aeruginosa Haemophilu sinfluenzae, Staphylococcus aureus

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplexPCR) για την ταυτόχρονη τυποποίηση εννιά οροτύπων του μικροοργανισμού Streptococcus pneumoniae (1, 3, 4, 6,14, 18, 19A, 19F, 23F). Έξι ορότυποι εξ αυτών περιλαμβάνονται στο νέο επτάδύναμο συζευγμένο εμβόλιο

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplexPCR) για την ταυτόχρονη τυποποίηση του μικροοργανισμού H. influenzae προς τους οροτύπους a, c, d, e, f.

14

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplexPCR) για την ταυτόχρονη ανίχνευση group A και Group B στρεπτοκόκκων.

• Μέθοδος της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης πραγματικού χρόνου (Real-timePCR) για την Neisseria meningitidis.

Η μοριακή τυποποίηση περιλαμβάνει:• Τεχνική του προσδιορισμού της αλληλουχίας των βάσεων πολλαπλών γενετικών τόπων

(Multilocus Sequence Typing MLST) για τη μοριακή τυποποίηση Neisseria meningitidis (στελέχη, βιολογικά υλικά).

• Τεχνική τυποίηση της Neisseria meningitidis βασισμένη στην ομοιομορφία διαδοχικών επαναλαμβανόμενων αλληλουχιών του γονιδιώματος (Variable Tantem Repeats -VNTR) για τη μοριακή τυποποίηση Neisseria meningitidis (στελέχη , βιολογικά δείγματα).

• Τεχνική βασισμένη στον τυχαίο πολλαπλασιασμό του πολυμορφισμού του DNA (Random Amplification of Polymorphic DNA-RAPD) για τη μοριακή τυποποίηση Neisseria meningitidis.

• Τυποποίηση για τον προσδιορισμό των μεταβλητών περιοχών των γονιδίων porA, fetΑ με τη μέθοδο της αλληλούχισης.

• Τυποποίηση για τον προσδιορισμό των γονιδίων fhpb, NadA, NHBA, γονίδια τα οποία έχουν επιλεγεί ως υποψήφια για την παρασκευή του εμβολίου έναντι του μηνιγγιτιδοκόκκου οροομάδας Β (Neisseria meningitidis) με τη μέθοδο της αλληλούχισης.

Επιπλέον, οι παρακάτω τεχνικές σχετίζονται με τη μελέτη της επίδρασης των εμβολίων στον πληθυσμό όπως:

1. Ορολογικός έλεγχος για τον προσδιορισμό της βακτηριοκτόνου δράσης στον ορό των εμβολιασμένων με το συζευγμένο εμβόλιο έναντι της N. meningitidis οροομάδας C (Bactericidal assay, μέθοδος colony counting)

2. Ορολογικός έλεγχος για τον προσδιορισμό αντισωμάτων στον ορό των εμβολιασμένων με το συζευγμένο εμβόλιο έναντι της N. meningitidis οροομάδας C (μέθοδος ELISA)

3. Meningococcal Antigen Typing System (MATS assay). Μέθοδος για τον ποσοτικό και ποιοτικό προσδιορισμό των αντιγόνων fhpb, NadA, NHBA έναντι του νέου εμβολίου μηνιγγιτιδικόκκουοροομάδας Β (Unique vaccine antigen-specificELISA)

Καθηγήτρια Τζένη Κουρέα-Κρεμαστινού,Πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

15

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Μοριακή επιδημιολογία της βακτηριακής μηνιγγίτιδας

Οι συνηθέστεροι μικροοργανισμοί, οι οποίοι προκαλούν το 80-90% των περιπτώσεων οξεί-ας βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι οι Neisseria meningitidιs, Streptococcus pneumoniae και Haemophilus influenzae τύπου b.

Η ταχεία εξέλιξη των συμπτωμάτων και η απαίτηση άμεσης θεραπείας οδήγησαν στην αναγκαιό-τητα εφαρμογής μοριακών τεχνικών για ακριβή και ταχεία διάγνωση, δίδοντας σημαντικές πλη-ροφορίες για τη διαχείριση και τον έλεγχο της νόσου. Οι τεχνικές αυτές πλεονεκτούν ως προς την ταχύτητα, την ακρίβεια και την υψηλή ευαισθησία.

Με τη χρήση της αλυσιδωτής αντί δρασης της πολυμεράσης (Polymerase Chain Reaction, PCR) η ανίχνευση, τυποποίηση και ταυτοποίηση του λοιμογόνου παράγοντα μπορεί να επιτευχθεί σε χρονικό διάστημα μικρότερο των δύο ωρών, ενώ η τεχνική επηρεάζεται λιγότερο- σε σχέση με τις συμβατικές τεχνικές- από τη χορήγηση αντιμικροβιακής αγωγής, πριν την εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο.

Στο εθνικό κέντρο αναφοράς μηνιγγίτιδας από το 1998 εφαρμόζονται τεχνικές της πολλαπλής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplex PCR, mPCR), έτσι ώστε να είναι δυνατή η ταχεία και ταυτόχρονη ανίχνευση των κύριων αιτιών βακτηριακής μηνιγγίτιδας με υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα [1,2,3]. Από τα στοιχεία που προέκυψαν από το 1998-2011, παρατηρήθηκε αύξηση των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων από 44,4% (1998) σε 91,4% (2011). Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό (70,2%) επιβεβαιώθηκε μόνο με PCR, ενώ χαμηλό ήταν το ποσοστό των δειγμάτων που επιβεβαιώθηκαν μόνο με καλλιέργεια (13,2%).

Neisseria meningitidis

Ως προς τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά του μηνιγγιτιδοκόκκου, η ορομάδα Β επικρατεί τα τε-λευταία 12 χρόνια (1999-2011) σε αντίθεση με την οροομάδα C, η οποία ήταν η επικρατέστε-C, η οποία ήταν η επικρατέστε-, η οποία ήταν η επικρατέστε-ρη τη διετία 1997-1998, όπου καταγράφηκαν τα περισσότερα θανατηφόρα κρούσματα. Μικρό ποσοστό κρουσμάτων οροομάδας Α, W-135 και Υ έχει καταγραφεί (Διάγραμμα 1), παρόλο που στις χώρες της Β. Ευρώπης έχουν αναφερθεί αυξημένα κρούσματα οροομάδας Υ την τελευταία τριετία (2009-2011).

Η μοριακή τυποποίηση του μηνιγγιτιδοκόκκου βασίζεται στον προσδιορισμό της αλληλουχίας (se-se-quencing) συγκεκριμένων περιοχών του γονιδιώματος. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι:

Διάγραμμα 1. Φαινοτυπικά χαρακτηριστικά N. meningitidis από κρούσματα (1998-2011)

1. Προσδιορισμός της αλληλουχίας πολυγενετικού τόπου (Multilocus Sequence Typing, MLST).Η τεχνική βασίζεται στην ποικιλομορφία επτά αλληλόμορφων γονιδίων της N. Meningitidis και με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η τυποποίηση και διαφοροποίηση μεταξύ των κλώνων. Δεδομένου ότι η μέθοδος βασίζεται στην PCR, παρέχει τη δυνατότητα χαρακτηρισμού του κλώνου ή κλώνων απευθείας σε βιολογικά υλικά σε περιπτώσεις όπου η καλλιέργεια είναι αρνητική, με αποτέλεσμα την επιδημιολογική παρακολούθηση της εξέλιξης του μικροοργανισμού. Η εφαρμογή της τεχνικής

16

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

του MLST έδειξε ότι οι κυριότεροι τύποι (sequence types, ST) που επικρατούν στη χώρα μας από το 1999 έως και σήμερα είναι οι ST-269 (20%), ST-162 (15%), ST 41/44 (14%) και ST-32 (13%), ενώ το 26% των δειγμάτων δεν ανήκουν σε κανένα κλωνικό σύμπλεγμα (clonal complex).

2. Προσδιορισμός των γονοτυπικών χαρακτηριστικών με την μέθοδο της αλληλούχισης του γονιδίου porA. Η μελέτη της μεταβλητότητας των περιοχών του γονιδίου porA, η οποία κωδικοποιεί την ομώ-, η οποία κωδικοποιεί την ομώ-νυμη πρωτεΐνη, αποτελεί ένα επιπλέον γενετικό μάρτυρα υψηλής διακριτικής ικανότητας για την τυποποίηση του μηνιγγιτιδοκόκκου.

Βάσει των αποτελεσμάτων που προέκυψαν με την εφαρμογή της τεχνικής, υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία με τους κλώνους P1.19-1, 15-11, και P1.22,14 για τις μεταβλητές περιοχές 1, 2 αντίστοιχα, να είναι οι επικρατέστεροι στα στελέχη και τα βιολογικά υλικά θετικά για N. men-. men-men-ingitidis οροομάδας Β. Τα παραπάνω ευρήματα παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των εμβολίων έναντι της συγκεκριμένης οροομάδας, τα οποία είναι βασισμένα στις πρωτεΐνες της εξωτερικής μεμβράνης και περιέχουν ως αντιγόνο τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη.

3. Πολλαπλασιασμός μεταβλητού μεγέθους επαναλαμβανόμενων περιοχών του γονιδιώματος (Variable Tandem Repeat Analysis- VNTR)Η τεχνική βασίζεται στον πολλαπλασιασμό τμημάτων του DNA που περιέχουν μία ή περισσότε-ρες επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες (tandem repeats). Οι μεταβολές στο πλήθος των δομικών αυτών μονάδων (motif) των επαναλαμβανόμενων αλληλουχιών έχει αποδειχθεί ότι αντικατο-πτρίζουν υψηλή γενετική μεταβλητότητα και μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη διαφοροποίηση στελεχών N. meningitidis, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις επιδημίας ή έξαρσης κρουσμάτων σε συγκε-κριμένο πληθυσμό.

Με την εφαρμογή της παραπάνω τεχνικής, έχουν διερευνηθεί αρκετές περιπτώσεις συρροής κρουσμάτων στη χώρα μας, στις οποίες προσδιορίστηκε ο υπεύθυνος κλώνος και αποδείχθηκε ότι τα κρούσματα ήταν φυλογενετικά συνδεδεμένα μεταξύ τους σε αντίθεση με τα κρούσματα της κοινότητας, τα οποία είχαν τα ίδια φαινοτυπικά και γονοτυπικά χαρακτηριστικά με τα δείγ-ματα της επιδημίας [4, 5].

4. Factor H Binding Protein (fHbp). Στην προσπάθεια παρασκευής νέου εμβολίου για την οροομάδα Β σημαντική θέση κατέχει το γο-νίδιο gna1870. Αυτό κωδικοποιεί μια λιποπρωτεΐνη επιφανείας, η οποία δεσμεύει τον παράγοντα Η του ανθρώπινου συμπληρώματος (fHbp γονίδιο factor H-bindingprotein- fHbp) βοηθώντας το βακτήριο να επιβιώσει στην κυκλοφορία του αίματος. Σύμφωνα με τη μελέτη του γονιδίου στα ελληνικά στελέχη, το κυρίαρχο πεπτίδιο για τους τύπους (sequence types) ST-162 και ST-269 είναι το 21 και το 15 αντίστοιχα. Η μελέτη συνεχίζεται, καθότι η επίπτωση του γονιδίου στα ελ-ληνικά στελέχη είναι καθοριστική για την αποτελεσματικότητα του νέου εμβολίου οροομάδας Β στην χώρα μας.

Streptococcus pneumoniae

Ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας προκαλεί πνευμονίες και μηνιγγίτιδες στα παιδιά σ’ ένα πολύ υψηλό ποσοστό και σε πολλές χώρες παγκοσμίως είναι ο δεύτερος κατά σειρά συχνότητας λοι-μογόνος παράγοντας, δεδομένου ότι η θνητότητα κυρίως στα παιδιά με μηνιγγίτιδα είναι του-λάχιστον δύο φορές υψηλότερη από την μηνιγγιτιδοκοκκική. Παρόλο τη μεγάλη σημασία της επιδημιολογικής επιτήρησης της νόσου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν υπάρχει πλήρης καταγραφή των επιδημιολογικών στοιχείων είτε λόγω της απουσίας εθνικών επιδημιολογικών κέντρων είτε της παρουσίας δυο ή περισσοτέρων κέντρων ανά χώρα, προκαλώντας μεγάλο πρόβλημα στην επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου.

Η αύξηση των κρουσμάτων οδήγησε το κέντρο αναφοράς τόσο στη μοριακή ταυτοποίηση των κλινικών δειγμάτων, όσο και στην τυποποίηση του μικροοργανισμού ως προς τους συχνότερους οροτύπους. Ένα μεγάλο ποσοστό των δειγμάτων (54%) επιβεβαιώθηκε με την εφαρμογή της mPCR σε αντίθεση με την καλλιέργεια (33,9%). Από τα επιδημιολογικά δεδομένα που προέ- σε αντίθεση με την καλλιέργεια (33,9%). Από τα επιδημιολογικά δεδομένα που προέ-κυψαν, φαίνεται ότι τα κρούσματα μειώθηκαν κατά την πενταετία 2006-2008 σε σχέση με την προηγούμενη πενταετία (2000-2005) με περαιτέρω μείωση την τριετία 2008-2011 (Διάγραμμα 2). Η μοριακή τυποποίηση ως προς τους ορότυπους για τη μετά εμβολίου εποχή (2005), έδειξε ότι υπάρχει αύξηση των οροτύπων 19Α, 3 και 1 που δεν περιλαμβάνονται στο επτάδύναμο συ-ζευγμένο εμβόλιο (Διάγραμμα 3).

17

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Διάγραμμα 2: Κρούσματα μηνιγγίτιδας από S. pneumoniae (2000-2011).

Διάγραμμα 3: Επικρατέστεροι ορότυποι S. pneumoniae που προκαλούν μηνιγγίτιδα πριν και μετά εμβολίου εποχή

Haemophilus influenzae

Ο αιμόφιλος της ινφλουένζας τύπου β ήταν η πιο κοινή αιτία βακτηριακής μηνιγγίτιδας στα παι-διά κάτω από την ηλικία πέντε ετών, καθώς προκαλούσε σοβαρή διεισδυτική νόσο. Η ταυτοποί-ηση και τυποποίηση με μοριακές τεχνικές έδειξε ότι στη μετά εμβολίου εποχή, η επίπτωση της μηνιγγίτιδας από H. influenzae b κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Αντίθετα, παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων από H. Influenzae (nonb) (Διάγραμμα 4). Η ανάπτυξη mPCR για τη διερεύνηση των οροτύπων έδειξε ότι τα θετικά δείγματα ήταν μη τυποποιήσιμα (non-typable). Τα συγκεκρι-non-typable). Τα συγκεκρι--typable). Τα συγκεκρι-typable). Τα συγκεκρι-). Τα συγκεκρι-μένα κρούσματα με βάση τα επιδημιολογικά στοιχεία σημειώνονται με ηλικίες μεγαλύτερες των 20 ετών και ιδιαίτερα στις ηλικίες 40-60 και >60 ετών.

Βιβλιογραφία:1. Tzanakaki G,Tsopanomichalou M, Kesanopoulos K, Matzourani R, Sioumala M, Tabaki A, Kremastinou

J and Simultaneous single-tube PCR assay for the detection of N. meningitidis, H. influenzae type b and streptococcus pneumoniae. Clin Microb Infect 2005; 11:386-390.

2. Xirogianni A, Tzanakaki G, Karagianni E, Markoulatos P, Kourea-Kremastinou J. Development of a single-tube polymerase chain reaction assay for the simultaneous detection of Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, and Streptococcus spp. directly in clinical samples.Diagn Microbiol Infect Dis. 2009 Feb;63(2):121-6

18

3. Drakopoulou Z, Kesanopoulos K, Sioumala M, Tambaki A, Kremastinou J, Tzanakaki G. Simultaneous single tube assay for the identification of 5 most common meningococcal serogroups directly in clinical samples. FEMS Immunol Med Microbiol. 2008 Jul;53(2):178-82

4. Tzanakaki G, Kesanopoulos K, S. Yazdankhah, Levidiotou S, Kremastinou J and Caugant DA. Conventional and molecular investigation of meningococcal isolates in relation to two outbreaks in the area of Athens, Greece. Clin Microbiol Infect 2006; 12(10):1024-6

5. Kesanopoulos K, Tzanakaki G, Sioumala M, Kourea-Kremastinou J Direct application of variable number tandem repeats polymerase chain reaction in clinical samples obtained from patients with meningococcal disease. Diagn Microbiol Infect Dis. 2010 (66): 124-27.

Τζωρτζίνα Τζανακάκη, Κωνσταντίνος Κεσανόπουλος, Αθανασία Ξηρογιάννη και Τζένη Κουρέα-Κρεμαστινού

εθνικό κέντρο αναφοράς μηνιγγίτιδας, εθνική σχολή δημόσιας υγείας

Νεότερα δεδομένα στη Θεραπεία Μικροβιακής Μηνιγγίτιδας

Περίληψη

Η μικροβιακή μηνιγγίτιδα αποτελεί σημαντικό αίτιο θνητότητας και νοσηρότητας ακόμα και σή-μερα. Η άμεση έναρξη εμπειρικής αντιμικροβιακής αγωγής είναι επείγουσα σε κάθε ασθενή με κλινική υποψία μικροβιακής μηνιγγίτιδας. Η χορηγούμενη αντιμικροβιακή αγωγή καθορίζεται από την ηλικία του ασθενoύς, την εμβολιαστική του κάλυψη και την ανθεκτικότητα των βακτη-ρίων στην περιοχή όπου διαμένει. Η ανίχνευση του παθογόνου αίτιου και η ευαισθησία του στα αντιμικροβιακά βοηθά στη χορήγηση στοχευμένης αγωγής. Στην παρούσα ανασκόπηση συζη-τείται η επιλογή των αντιμικροβιακών φαρμάκων με βάση τη βακτηριοκτόνο δράση τους και την ικανότητα τους να διαπερνούν τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό. Τέλος συζητείται η χρήση δεξα-μεθαζόνης ως συμπληρωματική αγωγή.

Εισαγωγή

Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα θεωρείται επείγουσα κατάσταση και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Έτσι η άμεση έναρξη εμπειρικής αντιμικροβιακής αγωγής πρέπει να στοχεύει στην αποστείρωση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) [1]. Σε περιπτώσεις ασθενών που δεν είναι αιμοδυναμικά σταθεροί ή εμφανίζουν κλινικά σημεία σήψης η αδυναμία λήψης ΕΝΥ για εξέταση δε θα πρέπει να έχει σαν αποτέλεσμα την καθυστέρηση έναρξης αγωγής. Πολλές αναδρομικές μελέτες έχουν δείξει ότι η καθυστέρηση χορήγησης αντιμικροβιακής αγωγής σχετίζεται με την εμφάνιση νευ-ρολογικών επιπλοκών [2].

Εμπειρική αντιμικροβιακή αγωγή

Η επιλογή της εμπειρικής αντιμικροβιακής αγωγής βασίζεται στην ηλικία του ασθενoύς, την εμβολιαστική του κάλυψη, τυχόν υποκείμενα νοσήματα αλλά και τα επιδημιολογικά δεδομένα της περιοχής όπου διαμένει (Πίνακας 1). Στην περίπτωση πού γίνει οσφυονωτιαία παρακέντηση (ΟΝΠ) η εμπειρική αγωγή θα βασιστεί στη χρώση κατά Gram του άμεσου παρασκευάσματος. Το σημαντικότερο κριτήριο βάσει του οποίου θα γίνει η επιλογή της αντιμικροβιακής αγωγής είναι η ικανότητα του αντιβιοτικού να διέλθει τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό [3,4]. Το περιβάλλον του ΕΝΥ είναι ιδιαίτερο, καθότι τα αντιμικροβιακά φάρμακα δε μεταβολίζονται και άρα η συγκέ-ντρωση τους στο ΕΝΥ εξαρτάται αποκλειστικά από την δυνατότητα τους να εισέλθουν σε αυτό. Η παραγωγή κυτταροκινών κατά τη διάρκεια της φλεγμονής (μηνιγγίτιδας) διευκολύνει την είσοδο των αντιμικροβιακών στο ΕΝΥ. Η διαπερατότητα του αιματο-εγκεφαλικού φραγμού εξαρτάται από την λιποφυλική τους ιδιότητα, το μοριακό τους βάρος, τον ιονισμό τους (στη φλεγμονή το pH του ΕΝΥ είναι όξινο), το βαθμό σύνδεσης με τις πρωτεΐνες πλάσματος [4]. Αντιβιοτικά με λι-ποφυλικές ιδιότητες όπως είναι η κινολόνες και η ριφαμπικίνη εισέρχονται στο ΕΝΥ ευκολότερα από ότι υδρόφιλα μόρια όπως είναι οι β-λακτάμες και η βανκομυκίνη. Μετά τα αποτελέσματα της καλλιέργειας και του αντιβιογράμματος η αγωγή τροποποιείται ανάλογα, με στόχο την αποφυγή χορήγησης ευρέως φάσματος αντιμικροβιακών (κατευθυνόμενη αντιμικροβιακή αγωγή).

Η ανταπόκριση στην αντιμικροβιακή αγωγή εξαρτάται και από το «μικροβιακό» φορτίο του ΕΝΥ. Οι ελάχιστες ανασταλτικές και βακτηριοκτόνες συγκεντρώσεις των αντιμικροβιακών στο ΕΝΥ έχουν διαμορφωθεί με βάση μιά μέση συγκέντρωση 10–10 βακτηριδίων/mL. Σε περιπτώσεις

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

19

λοιπόν όπου με βάση την άμεση χρώση κατά Gram του ΕΝΥ, ο ασθενής έχει ιδιαίτερα υψηλό μικροβιακό φορτίο είναι απαραίτητη η παρακολούθηση της ανταπόκρισης του ασθενή με λήψη ΕΝΥ 48-72 ώρες μετά την έναρξη της αγωγής.

Ιδιαίτερη κλινική σημασία έχει η εμφάνιση του επιπολασμού βακτηριδίων με ανθεκτικότητα στα αντιμικροβιακά γεγονός που βιβλιογραφικά συνδέεται με θεραπευτικές αστοχίες [3]. Ενδεικτικά αναφέρονται ο ανθεκτικός στην πενικιλλίνη (με ενδιάμεση MIC 0.1–1.0μg/mL ή υψηλή ανθε-κτικότητα MIC >1.0 μg/mL) ή και στις 3η γενιάς κεφαλοσπορίνες S pneumoniae αλλά και τα αρνητικά κατά Gram που είναι ανθεκτικά στις β-λακτάμες. Έτσι η εμπειρική θεραπεία πνευμπο-νιοκοκικκής μηνιγγίτιδας σήμερα περιλαμβάνει την συνδυασμένη αγωγή με κεφαλοσπορίνες 3ης γενιάς και βανκομυκίνης (Πίνακας). Σημειώνεται όμως οτι η ικανότητα της βανκομυκίνης να δι-απερνά τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό είναι μειωμένη ιδιαίτερα όταν χορηγείται δεξαμεθαζόνη, η οποία μειώνει την φλεγμονή των μηνίγγων. Έτσι συστήνεται η προσθήκη ριφαμπικίνης, όταν χορηγείται δεξαμεθαζόνη σε ασθενείς που λαμβάνουν βανκομυκίνη [5]. Σε ενήλικες >50 ετών ή ασθενείς υψηλού κινδύνου για λοίμωξη από L monocytogenes (αλκοολικοί ασθενείς) θεωρείται απαραίτητη η προσθήκη αμπικιλλίνης. Τέλος, σε περιπτώσεις νοσοκομειακής μηνιγγίτιδας όπου υπάρχει ο κίνδυνος μηνιγγίτιδας με ανθεκτικό Gram-αρνητικό βακτηρίδιο προστίθεται αμινο-γλυκοσίδη στο θεραπευτικό σχήμα. Οι αμινογλυκοσίδες δεν διαπερνούν τον αιματο-εγκεφαλικό φραγμό ικανοποιητικά και δεν χορηγούνται ποτέ ως μονοθεραπεία.

Η εμπειρία από τη χρήση νεώτερων β-λακταμικών φαρμάκων (μεροπενέμη, ερταπενέμη, κεφιπί-μη), κινολόνων (μοξιφλοξασίνη) και λιποπεπτιδίων (δαπτομυκίνη) είναι περιορισμένη και κυρίως βασίζεται σε πειραματικές μελέτες και περιγραφές περιπτώσεων ή μικρές σειρές ασθενών [3]. Η μεροπενέμη είναι λιγότερο νευροτοξική σε σχέση με την ιμιπενέμη και πρόσφατες κλινικές μελέ-τες σε παδιά και ενήλικες έδειξαν ικανοποιητική κλινική και μικροβιολογική ανταπόκριση[6]. Η τεϊκοπλανίνη έχει δράση τόσο έναντι του ανθεκτικού στην πενικιλλίνη πνευμονιοκόκκου και του ανθεκτικού στη μεθικιλλίνη χρυσίζοντα σταφυλοκόκκου (MRSA). Οι κινολόνες έχουν ευρύ αντι-μροβιακό φάσμα και επιτυγχάνουν ικανοποιητικές συγκεντρώσεις στο ΕΝΥ. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν οτι η μοξιφλοξασίνη και λεβοφλαξίνη έχουν ικανοποιητική δράση έναντι ανθεκτικών βακτηριδίων [4]. Η δαπτομυκίνη έχει αντιβακτηριδιακή δράση έναντι ανθεκτικών gram-θετικών βακτηριδίων [4]. Τέλος, η λινεζολίδη έχει αποτελεσματικά χορηγηθεί σε ασθενείς με μηνιγγίτι-δα από ανθεκτικό πνευμονιόκοκκο, ανθεκτικό στην βανκομυκίνη εντερόκοκκο και MRSA [7]. Η χρήση των νεότερων αυτών αντιμικροβιακών περιορίζεται αυστηρά σε ασθενείς με πολυ-ανθε-κτικά βακτήρια και χορηγούνται μόνο βάσει αντιβιογράμματος.

Χορήγηση δεξαμεθαζόνης

Η εμφάνιση νευρολογικών επιπλοκών σε ασθενείς με μικροβιακή μηνιγγίτιδα είναι συχνή και πε-ριλαμβάνει νευροαισθητήτρια βαρηκοϊα, ψυχοκινητική καθυστέρηση, μαθησιακές δυσκολίες και σπασμούς. Η βαρηκοϊα είναι πιό συχνή μετά από πνευμονιοκοκικκή μηνιγγίτιδα (22–30%) [3]. Η χορήγηση της δεξαμεθαζόνης πρέπει να γίνεται λίγο πρίν ή ταυτόχρονα με την πρώτη δόση αντιμικροβιακής θεραπείας. Η ευεργετική της δράση έχει αποδειχθεί μόνο σε περιπτώσεις πνευ-μονιοκοκικκής νόσου. Υπενθυμίζεται οτι σε ασθενείς που λαμβάνουν βανκομυκίνη συνιστάται να προστίθεται ριφαμπικίνη στο αντιμικροβιακό σχήμα.

Αν και πρόσφατη μεγάλη μετα-ανάλυση έδειξε ότι η προσθήκη δεξαμεθαζόνης (0.15 mg/kg κάθε 6 ώρες) μειώνει σημαντικά τη θνητότητα αλλά και την εμφάνιση νευρολογικών επιπλοκών, κάποιοι ερευνητές εκφράζουν επιφυλάξεις [8-10]. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση δεξαμεθαζόνης μειώνει την εμφάνιση νευροαισθητήριας βαρηκοϊας αλλά όχι την θνητότητα ή την εμφάνιση σοβαρών νευρολογικών επιπλοκών. Σήμερα, στα περισσότερα κέντρα συστήνεται η χορήγηση κορτικοστεροειδών επί υποψίας μικροβιακής μηνιγγίτιδας.

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

20

Πίνακας 1: Οδηγίες εμπειρικής αντιμικροβιακής θεραπείας σε ασθενείς με βακτηριακή μηνιγγίτιδα της κοινότητας/ Empiric antimicrobial regimen for treatment of bacterial meningitis by age

Ηλικία ασθενή/ Age Συνήθη παθογόνα/ Likely pathogen

Αντιμικροβιακή θεραπεία/ antimicrobial regimen

< 1 μηνός/ month Group B streptococci, E. coli, L. monocytogenes,

Ampicillin plus gentamicin or ampicillin plus cefotaxime

1-3 μηνών/ months

S. pneumoniae, N. meningitidis, Group B streptococci, E. Coli, L. monocytogenes,

Ampicillin plus cefotaxime or ceftriaxone. Add vancomycin if Gram (+) strain for resistant pneumo

3-23 μηνών/ monthsS. pneumoniae, N. meningitidis, E. coli, H. influenzae

Cefotaxime or ceftriaxone plus vancomycin

2- 50 ετών/ years old S. pneumoniae, N. meningitidis

Cefotaxime or ceftriaxone plus vancomycin

>50 ετών/ years oldS. pneumoniae, N. meningitidis, L. monocytogenes

Cefotaxime or ceftriaxone plus ampicillin plus vancomycin

Βιβλιογραφία:

1. Chaudhuri A, Martinez-Martin P, Kennedy PG, et al. EFNS guideline on the management of community-acquired bacterial meningitis: report of an EFNS task force on acute bacterial meningitis in older children and adults. Eur J Neurol 2008; 15: 649–59.

2. Aronin SI, Pedruzzi P, Quagliarello VJ. Community-acquired meningitis: risk stratification for adverse outcome and effect of antibiotic timing. Ann Intern Med 1998; 129: 862–69.

3. Kim KS. Acute bacterial meningitis in infants and children. Review. Lancet Infectious Diseases 2010; 10: 32–42.

4. Miranda J and Tunkel AR. Strategies and New Developments in the Management of Bacterial Meningitis. Infect Dis Clin N Am 2009:23;925–943.

5. ΚΕΕΛΠΝΟ. Θεραπεία της βακτηριακής μηνιγγίτιδας στο: Κατευθυντήριες οδηγίες για την διάγνωση και την εμπειρική θεραπεία των λοιμώξεων (Κεφάλαιο 9). Αθήνα 2007.

6. Klugman KP, Dagan R. Randomized comparison of meropenem with cefotaxime for treatment of bacterial meningitis. Antimicrob Agents Chemother 1995;39:1140–6.

7. Ntziora F, Falagas ME. Linezolid for the treatment of patients with central nervous system infection. Ann Pharmacother 2007;41:296–308.

8. Van De Beek D, De Gans J, McIntyre P, Prasad K. Corticosteroids for acute bacterial meningitis. Corticosteroids for acute bacterial meningitis. Cochrane Database Syst Rev 2007; (1): CD004405.

9. van de Beek D, Farrar JJ, de Gans J, et al. Adjunctive dexamethasone in bacterial meningitis: a meta-analysis of individual patient data. Lancet Neurol. 2010 Mar;9(3):254-63.

10. Spapen H, Van Berlaer G, Moens M, Hubloue I. 1. Adjunctive steroid treatment in acute bacterial meningitis. “To do or not to do: that is the question”.Acta Clin Belg. 2011 Jan-Feb;66(1):42-5.

Β. Παπαευαγγέλου, MD, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής, Β’ Παιδιατρική κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

21

Εμβόλια για την πρόληψη της βακτηριακής μηνιγγίτιδας

Προσπάθειες πρόληψης της βακτηριακής μηνιγγίτιδας (ΒΜ) με εμβόλια έχουν γίνει από δεκαετί-ες. Τα πρώτα εμβόλια που παρασκευάσθηκαν ήταν τα πολυσακχαριδικά για το μηνιγγιτιδόκοκκο (1981) και τις οροομάδες (A,C,W135,Y). Ακολούθησε το 1983 το 23δύναμο πνευμονιοκοκκικό πολυσακχαριδικό εμβόλιο και το εμβόλιο για τον αιμόφιλο της ινφλουένζας τύπου b (δεν κυκλο-b (δεν κυκλο- (δεν κυκλο-φόρησε στην Ελλάδα).

Τα παραπάνω εμβόλια συνιστώνται για περιπτώσεις με αυξημένο κίνδυνο, όπως άτομα με ανα-τομική και λειτουργική ασπληνία ανοσοανεπάρκεια, χρόνια νοσήματα.

Το κύριο μειονέκτημα των πολυσακχαριδικών εμβολίων είναι η έλλειψη αποτελεσματικότητας σε ηλικίες < δύο ετών. O κίνδυνος νόσησης είναι μεγάλος και οφείλεται στο γεγονός ότι η ανοσιακή απάντηση των εμβολίων δε διεγείρει τα Τ-λεμφοκύτταρα. Τα πολυσακχαριδικά εμβόλια δεν είναι ανοσογόνα σε βρέφη, δε μειώνουν τη φορεία, και δεν παράγουν ανοσολογική μνήμη.

Καθοριστική εξέλιξη για την πρόληψη της ΒΜ ήταν η παρασκευή του συζευγμένου εμβολίου κατά του αιμόφιλου ινφλουένζας τύπου b (Hib). Το εμβόλιο αυτό με τη σύνδεσή του πολυσακ-b (Hib). Το εμβόλιο αυτό με τη σύνδεσή του πολυσακ- (Hib). Το εμβόλιο αυτό με τη σύνδεσή του πολυσακ-Hib). Το εμβόλιο αυτό με τη σύνδεσή του πολυσακ-). Το εμβόλιο αυτό με τη σύνδεσή του πολυσακ-χαρίτη με πρωτεΐνη φορέα μετέτρεψε την ανοσιακή απάντηση από θυμοανεξάρτητη σε θυμοε-ξαρτώμενη, με αποτέλεσμα το εμβόλιο να μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη βρεφική ηλικία και να εγκαθιστά ανοσιακή μνήμη.

Στην Ελλάδα άρχισε να χορηγείται από το 1994 σε σχήμα τεσσάρων δόσεων (2, 4, 6 μηνών και επανάληψη στους 15-18 μήνες) και εντός των τριών πρώτων χρόνων από την εφαρμογή του οι σοβαρές διεισδυτικές λοιμώξεις εξέλιπαν. Ο σύντομος χρόνος που σημειώθηκε ο έλεγχος της λοίμωξης συνηγορούσε υπέρ της θετικής επίδρασης του εμβολιασμού, (μείωση διασποράς του παθογόνου) και σε άτομα του περιβάλλοντος του εμβολιαζομένου (έμμεση προστασία).

Ο αρχικός φόβος της μετάθεσης της λοίμωξης σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας δε συνέβη με την 15χρονη πλέον εμπειρία της εφαρμογής του. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σχήμα των τεσσά-ρων δόσεων, το οποίο εφαρμόσθηκε στη χώρα μας έναντι τριών δόσεων σε άλλες χώρες, υπήρξε και το πιο αποτελεσματικό.

Το επόμενο συζευγμένο εμβόλιο έναντι της BΜ ήταν το μηνιγγιτιδοκοκκικό οροομάδας C, το οποίο κυκλοφόρησε στη Μεγάλη Βρετανία το 1999 και στην Ελλάδα το 2001. Πολύ σύντομα διαπιστώθηκε η σημαντική μείωση της νόσου όχι μόνο στα άτομα που εμβολιάσθηκαν αλλά και στον υπόλοιπο πληθυσμό, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στη μείωση της φορείας. Το σχήμα, το οποίο εφαρμόζεται, είναι δυο δόσεις στον πρώτο χρόνο της ζωής και μια αναμνηστική δόση στο δεύτερο χρόνο. Η αποδοχή του εμβολίου στη χώρα μας ήταν εντυπωσιακή, όπως αναμενό-ταν μετά την επιδημική έξαρση της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου οροομάδας C το 1996-97 με την αυξημένη θνητότητα.

Συζευγμένα εμβόλια οροομάδας C που έχουν κυκλοφορήσει στη χώρα μας με διαφορετική πρωτεΐνη σύζευξης είναι το Meningitec (πρωτεΐνη του C. Diphtheria), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph-Meningitec (πρωτεΐνη του C. Diphtheria), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph- (πρωτεΐνη του C. Diphtheria), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph-C. Diphtheria), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph-. Diphtheria), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph-Diphtheria), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph-), το Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph-Menjugate (πρωτεΐνη του C. diph- (πρωτεΐνη του C. diph-C. diph-. diph-diph-theriae), το Neisvac-c (tetanus toxoid). Πρόσφατα κυκλοφόρησε στη χώρα μας το τετραδύναμο συζευγμένο μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο που περιέχει τις οροομάδες A,C, Y, W135 (Μenveo, Novartis).

Το Menveo έχει λάβει άδεια στην Ευρώπη από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων (ΕΜΕΑ) για τη χορήγησή του σε άτομα > 11 ετών, ενώ αναμένεται η επέκταση της οδηγίας για εμβολιασμό και για ηλικίες > δύο ετών, όπως ήδη έχει γίνει στην Αμερική. Το εμβόλιο σύμφωνα με κλινικές μελέτες έχει αποδειχθεί ανοσογόνο, ασφαλές και αποτελεσματικό.

Το πρώτο ανάλογο εμβόλιο, το οποίο κυκλοφόρησε στην Αμερική είναι το Menactra (Sanofi-Pasteur), ενώ αναμένεται από τον ΕΜΕΑ η έγκρισή του τετραδύναμου εμβολίου από την Glaxo-Smithklein. Το εμβόλιο είναι συζευγμένο με τοξοειδές του τετάνου, ενώ παράλληλα η ανοσογο-. Το εμβόλιο είναι συζευγμένο με τοξοειδές του τετάνου, ενώ παράλληλα η ανοσογο-νικότητα και ασφάλεια του έχει αξιολογηθεί σε παιδιά ηλικίας > 1 έτους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις περιπτώσεις που χρειάζεται να συνδυασθούν εμβόλια συζευγμένα και πολυσακχαριδικά (όπως σε ομάδες αυξημένου κινδύνου) προκειμένου να αποφευχθεί το φαινόμενο της υποαπαντητικότητας συστήνεται να προηγείται ο εμβολιασμός με το συζευγμένο εμβόλιο και να ακολουθεί το πολυσακχαριδικό. Το τετραδύναμο μηνιγγιτιδοκοκκικό (MCV4) πε-ριλαμβάνεται στο χρονοδιάγραμμα των εμβολιασμών εφήβων και ενηλίκων στη χώρα μας.

Επανεμβολιασμός συστήνεται σε άτομα αυξημένου κινδύνου μετά από τρία χρόνια. Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

22

Όπως είναι γνωστό η συχνότερη οροομάδα μηνιγγιτοδόκοκκου στη χώρα μας ήταν και παραμέ-νει η οροομάδα Β. Για την παρασκευή του εμβολίου υπήρχαν σημαντικές δυσκολίες που αφο-ρούσαν στον πολυσακχαρίτη που περιβάλλει το βακτήριο, που είναι ελάχιστα ανοσογόνος και με ομοιότητες με τα ανθρώπινα νευρικά κύτταρα αλλά και τις πρωτεΐνες της εξωτερικής μεμβράνης που εμφανίζουν γενετική ετερογένεια σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές.

Η πρόοδος της βιοτεχνολογίας επέτρεψε την εφαρμογή μιας επαναστατικής μεθόδου, της ανά-στροφης αναζήτησης συγκεκριμένων αντιγόνων (reverse vaccinology), τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για νέα εμβόλια.

Με τη μέθοδο αυτή έχει παρασκευασθεί ένα εμβόλιο για την οροομάδα Β (Bexsero) της Novartis, που αναμένεται να είναι διαθέσιμο στο τέλος του 2012-13. Το εμβόλιο είναι μείγμα τεσσάρων πρωτεϊνών και οι πρωτεΐνες αυτές θεωρούνται σταθερές στα στελέχη του μηνιγγιτιδόκοκκου, οροομάδας Β σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στη χώρα μας βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες για την αποτύπωση της δομής των στελεχών του μηνιγγιτιδόκοκ-κου οροομάδας Β από το εθνικό κέντρο αναφοράς μηνιγγίτιδας.

Η παρασκευή εμβολίου έναντι αυτής της οροομάδας δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ελαχι-στοποίηση της νόσου.

Το πρώτο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο, το οποίο άρχισε να εφαρμόζεται το 2000 στις ΗΠΑ, ήταν το επταδύναμο, που είναι συζευγμένο με τη διφθεριτική πρωτεΐνη CRM197 και περι-CRM197 και περι-197 και περι-λαμβάνει τους ορότυπους 4, 6Β, 9V, 14, 18C, 19f, 23F.

H χορήγηση του εμβολίου μείωσε σημαντικά τη νόσηση από τους οροτύπους που περιλαμβάνει. Συγκεκριμένα μείωσε την επίπτωση της διεισδυτικής νόσου (μηνιγγίτιδα, σηψαιμία), την επίπτω-ση της πνευμονίας και της ωτίτιδας, όπως και την αντοχή στελεχών πνευμονιοκόκκου ανθεκτι-κών στην πενικιλλίνη.

Η εφαρμογή του εμβολίου σε τρεις δόσεις στη βρεφική ηλικία και μια αναμνηστική μετά τον πρώτο χρόνο είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των λοιμώξεων στο περιβάλλον και σε άλλες ομάδες ηλικιών που δεν ήταν εμβολιασμένες (έμμεση προστασία).

Όμως η μεταβολή στην επιδημιολογία είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση άλλων οροτύπων που δεν περιλαμβάνονται στο επταδύναμο εμβόλιο. Το γεγονός της αντικατάστασης (replacement) οδήγησε στην ανάγκη παρασκευής και νέων εμβολίων (2ης γενεάς). Το επόμενο εμβόλιο που κυ-κλοφόρησε ήταν το 10δύναμο συζευγμένο εμβόλιο πνευμονιοκόκκου και του μη τυποποιήσιμου αιμόφιλου της ινφλουέντσας (NTHi). Το εμβόλιο αυτό περιέχει τρεις άλλους οροτύπους που δεν περιλαμβάνονται στο επταδύναμο και είναι οι 1, 3 και 7F. Η καινοτομία του 10δύναμου είναι η σύζευξη των πολυσακχαριτών με την πρωτεΐνη D του μη τυποποιήσιμου αιμόφιλου της ινφλου-D του μη τυποποιήσιμου αιμόφιλου της ινφλου- του μη τυποποιήσιμου αιμόφιλου της ινφλου-ένζας (NTHi), που ως ενεργό αντιγόνο μπορεί να προκαλέσει την παραγωγή αντισωμάτων έναντι του NTHi. Τα μη τυποποιήσιμα στελέχη του ΝΤΗi προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευ-NTHi. Τα μη τυποποιήσιμα στελέχη του ΝΤΗi προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευ-. Τα μη τυποποιήσιμα στελέχη του ΝΤΗi προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευ-i προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευ- προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευ-στικού, όπως (οξεία μέση ωτίτις, παραρρινοκολπίτις) και εξάρσεις χρόνιας πνευμονοπάθειας.

Ακολούθησε η δημιουργία του 13δύναμου εμβολίου με την προσθήκη των οροτύπων 1, 3, 5, 6Α, 7F, 19A. Iδιαίτερη σημασία έχει ο ορότυπος 19Α που εμφανίζει αύξηση, προκαλεί διεισδυτική νόσο και είναι ανθεκτικός στην πενικιλλίνη.

Σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας μας το 13δύναμο εμβόλιο φαίνεται να καλύπτει το 89,7% των στελεχών του πνευμονιοκόκκου που προκαλούν διεισδυτική νόσο. Το 13δύναμο εμβόλιο έχει αντικαταστήσει πλέον το επταδύναμο πνευμονιοκοκκικό και η σύσταση εφαρμογής του επεκτείνεται και σε ενήλικες με αυξημένο κίνδυνο νόσησης.

Η προσδοκία της καταπολέμησης της μικροβιακής μηνιγγίτιδας με την παρασκευή των εμβολίων που αναφέρθηκαν φαίνεται να εκπληρώνεται στο άμεσο μέλλον. Όμως η μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα θα είναι το αγαθό της πρόληψης της νόσου με τα νέα εμβόλια να μην αποτελεί προ-νόμιο μόνο των οικονομικά εύρωστων χωρών του πλανήτη.

Παπαγρηγορίου- Θεοδωρίδου Μαρία, Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

23

Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος και διεθνή ταξίδια

Κάθε χρόνο επισκέπτονται τη Σαουδική Αραβία προσκυνητές από όλο τον κόσμο, από 160 χώ-ρες περίπου, για το προσκύνημα Hajj και Umrah. Στη διάρκεια του Hajj προκύπτουν επιδημίες από N. meningitidis, όταν περίπου 1,5-2 εκατομμύρια προσκυνητές από όλο τον κόσμο επισκέ-πτονται τη Μέκκα και τη Μεδίνα στη Σαουδική Αραβία. Οι συνθήκες συγχρωτισμού και η στενή επαφή με άτομα από διάφορα μέρη του κόσμου είναι παράγοντες που ευνοούν τη μετάδοση της μηνιγγιτιδικοκκικής νόσου. Εδώ και αρκετά χρόνια θεωρείται ότι οι προσκυνητές στο Hajj δια-Hajj δια- δια-τρέχουν αυξημένο κίνδυνο να είναι φορείς ή να νοσήσουν [1, 2]. Το 1987, η οροομάδα Α, του μηνιγγιτιδόκοκκου προκάλεσε μεγάλη επιδημία σε προσκυνητές στη Μέκκα και σ’ άλλες χώρες. Αυτό οδήγησε στον υποχρεωτικό εμβολιασμό με το διδύναμο εμβόλιο (A, C), ώστε να επιτραπεί η είσοδος στη Σαουδική Αραβία στο προσκύνημα Hajj και Umrah [2].Η οροομάδα W135 ευθύνεται για δύο μεγάλες επιδημίες μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου το 2000 και το 2001, οι οποίες σχετίζονται με το προσκύνημα στη Μέκκα [1]. Το 2000 στο προσκύνημα αναφέρθηκαν περισσότερα από 400 κρούσματα μηγγιτιδοκοκκικής νόσου από την οροομάδα W135 σε προσκυνητές και σε στενές επαφές τους σε 16 χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, ΗΠΑ, Γαλλία, Μαρόκο, Κουβέιτ, Ομάν, Ινδονησία, Σαουδική Αραβία, Σιγκαπούρη, Δανία, Φινλανδία, Σουηδία, Νορβηγία, Γερμανία και Ολλανδία) [2]. Ακολούθησε μια μικρότερη επιδημία στο προ-σκύνημα το 2001, όπου αναφέρθηκαν στη Σαουδική Αραβία και παγκοσμίως 200 κρούσματα, από τα οποία 55 κατέληξαν, τα οποία όλα σχετίζονταν με το Hajj [1].Οι παραπάνω επιδημίες προκάλεσαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η οροομάδα W135 δε θεω-W135 δε θεω-135 δε θεω-ρούταν ότι προκαλεί μεγάλες επιδημίες. Η απομόνωση στελεχών W135 από τις επιδημίες με μοριακές μεθόδους τυποποίησης έδειξε ότι η οροομάδα W135 προέρχεται από κλώνο (ET-37) και συνδέεται στενά με μηνιγγιτιδόκοκκο που έχει επιβεβαιωμένα την τάση να προκαλεί συρρο-ές κρουσμάτων. Η προέλευση της οροομάδας W135 παραμένει ασαφής. Μηνιγγιτιδόκκοκοι που ανήκουν στην οροομάδα W135 απομονώθηκαν από Αφρικανούς ασθενείς με μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Θεωρείται ότι Μουσουλμάνοι από Αφρικανικές χώ-ρες, οι οποίοι φθάνουν στη Σαουδική Αραβία για το Hajj, έχουν εισαγάγει το παθολογικό στέλε-Hajj, έχουν εισαγάγει το παθολογικό στέλε-, έχουν εισαγάγει το παθολογικό στέλε-χος. Ο κλώνος ET-37 της οροομάδας W135 σχετίζεται με στελέχη πού απομονώθηκαν στο Μάλι και στη Γκάμπια τη δεκαετία του 1990. Όμως, φαίνεται ότι η οροομάδα W135 κυκλοφορεί και προκαλεί μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο περισσότερα από 20 χρόνια [1, 2, 3].Κατά συνέπεια, το τετραδύναμο εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου (A, C, Y και W135) είναι υποχρεω-A, C, Y και W135) είναι υποχρεω-, C, Y και W135) είναι υποχρεω-C, Y και W135) είναι υποχρεω-, Y και W135) είναι υποχρεω-Y και W135) είναι υποχρεω- και W135) είναι υποχρεω-W135) είναι υποχρεω-135) είναι υποχρεω-τικό (απαιτείται πιστοποιητικό) για την είσοδο των προσκυνητών στη Σαουδική Αραβία από το 2002 [2]. Ο εμβολιασμός για τη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο συνιστάται σε ταξιδιώτες στην επιδημι-ολογική ‘ζώνη της μηνιγγίτιδας’, κατά τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας (από το Δεκέμβριο έως τον Ιούνιο) και σ’ εκείνους που ταξιδεύουν σε ενδημικές περιοχές (σύμφωνα με τις συστάσεις του CDC και της WHO).

Βιβλιογραφία:1. Balkhy HH et al. Meningococcal carriage among local inhabitants during the pilgrimage 2000-2001.

International Journal of Antimicrobial Agents 2003; 21: 107-111.2. Wilder-Smith A, Memish Z. Meningococcal disease and travel. International Journal of Antimicrobial

Agents 2003; 21:102-106.3. Wilder-Smith A et al. Acquisition of W135 meningococcal carriage in Hajj pilgrims and transmission

to household contacts: prospective study. BMJ 2002;325 (7360):365-6.Παρασκευή Σμέτη, Ανδριάνα Παυλή, Μαλτέζου Έλενα

γραφείο ταξιδιωτικής ιατρικής, τμήμα παρεμβάσεων σε χώρους παροχής υγείας

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

24

Δράσεις γραφείων

«Η Δημόσια Υγεία στο Προσκήνιο» Υγειονομική παρέμβαση του ΚΕΕΛΠΝΟ στο κέντρο της Αθήνας και στον Πειραιά

Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (μέσω του τμήματος παρεμβάσεων στην κοινό-τητα, που έχει το συντονιστικό ρόλο), στο πλαίσιο της συνεχούς ανταποκρισιμότητας των δρά-σεών του στις ανάγκες δημόσιας υγείας, υλοποιεί υγειονομική και ψυχοκοινωνική παρέμβαση στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και τον Πειραιά από τις 9 Ιουνίου 2011. Η εν λόγω παρέμβαση στοχεύει στην πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας σε πληθυσμιακές ομάδες που έχουν αδυναμία πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες. Συνεπώς εξυπη-ρετεί και την άμβλυνση των ανισοτήτων υγείας και πρόσβασης στις υπηρεσίες αυτές.

Τα χαρακτηριστικά των πληθυσμιακών ομάδων που συγκεντρώνονται στο κέντρο της Αθήνας είναι:

• Η φτώχεια και η περιθωριοποίηση.• Η αδυναμία πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και σε κοινωνικές υπηρεσίες.• Ο εγκλωβισμός σε αντικοινωνικές συμπεριφορές.• Η θυματοποίηση.

Ενώ ως περισσότερο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού έχουν εντοπιστεί οι:

• Οι άστεγοι ή/και ανασφάλιστοι Έλληνες (ο αριθμός των οποίων αυξάνεται),• Οι μετανάστες (παράνομα εισελθόντες /παράνομα παραμένοντες, πρόσφυγες, αιτούντες

άσυλο, θύματα διακίνησης και εμπορίας, ασυνόδευτοι ανήλικοι),• Παράνομα εκδιδόμενα άτομα και • Οι χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών.

Από την εννιάμηνη, σχεδόν καθημερινή παρουσία των κινητών ιατρικών μονάδων παρέμβασης του ΚΕΕΛΠΝΟ με το επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό του οργανισμού σε διάφορες περι-οχές του κέντρου της Αθήνας εδώ και δύο μήνες και του Πειραιά, έχουν επιβεβαιωθεί και κα-ταγραφεί πλήρως οι ιδιαίτερες συνθήκες υγείας που επικρατούν στις περιοχές αυτές. Ο έντονος συγχρωτισμός, ή έλλειψη συνθηκών υγιεινής, η ελλιπής ή ακόμα και ανύπαρκτη εμβολιαστική κάλυψη, το ιδιαίτερο επιδημιολογικό προφίλ ως προς τα σεξουαλικά και άλλα μεταδιδόμενα νο-σήματα, καθώς και η αδυναμία πρόσβασης των προαναφερθέντων πληθυσμιακών ομάδων στο σύστημα υγείας συνθέτουν μια κατάσταση, η οποία επιβάλλει ως επιτακτική ανάγκη τη συνέχιση και εντατικοποίηση της εν λόγω υγειονομικής παρέμβασης.

Μέχρι και σήμερα (15 Φεβρουαρίου 2012) έχουν εξεταστεί 13.943 άτομα, (ηλικίας από ενός μήνα έως και 69 ετών), ενώ έχει πραγματοποιηθεί αιμοληψία για εξέταση ηπατίτιδας Β και HIV/AIDS σε 574 άτομα.

Τα κλιμάκια του ΚΕΕΛΠΝΟ με τις κινητές μονάδες έχουν επιχειρήσει στις εξής περιοχές: πλατεία Βικτωρίας, πλατεία Αμερικής, Πεδίο του Άρεως, πλατεία Κανάρη, Σταθμό Λαρίσης, πλατεία Κο-λιάτσου, πλατεία Βάθη, πάρκο Φίξ, ενώ οι παρεμβάσεις συνεχίζονται στην πλατεία Καραϊσκάκη, πλατεία Ομονοίας, πλατεία Κουμουνδούρου, πεζόδρομο Τοσίτσα και πλατεία Οδησσού στον Πει-ραιά (καθημερινά τις απογευματινές ώρες και τα Σαββατοκύριακα τόσο πρωινές, όσο και απο-γευματινές ώρες).

Βαγγέλης Λιάπης, τμήμα παρεμβάσεων στην κοινότητα Φίλιππος Κουκουριτάκης, γραφείο ηλεκτρονικής ενημέρωσης κοινού και επαγγελματιών υγείας

Δρ

άσ

εις

γρ

αφ

είω

ν

25

Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία

Συνταγογράφηση αντιβιοτικών στην κοινότητα και διεισδυτικές λοιμώξεις από μη-ευαίσθητα στελέχη πνευμονιοκόκκου. Hicks LA et al. Outpatient antibiotic prescribing and nonsusceptible Streptococcus pneumoniae in the United States, 1996-2003 Clin Infect Dis. 2011 Oct;53(7):631-9.

Έχει διαπιστωθεί ότι η αντιμετώπιση των πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων γίνεται όλο και πιο πολύ-πλοκη λόγω της αύξησης της αντοχής στα αντιβιοτικά. Σε πρόσφατη μελέτη ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ, (Active Bacterial Core Surveillance (ABCS) /CDC) εξετά-στηκε η συσχέτιση μεταξύ της χορήγησης αντιβιοτικών σε εξωτερικούς ασθενείς στην κοινότητα και εκδήλωσης διεισδυτικών λοιμώξεων από μη ευαίσθητα στελέχη πνευμονιοκόκκου. Τα δεδομένα για τη συνταγογράφηση αντιβιοτικών προήλθαν από τη βάση IMS και υπολογίστηκε ο αριθμός των συ-νταγών ανά άτομο ανά έτος. Τα δεδομένα σχετικά με τις διεισδυτικές λοιμώξεις για οκτώ έτη (1996-2003) προήλθαν από ένα δίκτυο καταγραφής του CDC ( ABCSsites). Κατά το διάστημα της μελέτης, διαπιστώθηκε μείωση της χορήγησης αντιβιοτικών κατά 37 έως 42%, ενώ η συνταγογράφηση αζι-θρομυκίνης αυξήθηκε. Οι περιοχές με μεγαλύτερη συνταγογράφηση αντιβιοτικών είχαν υψηλότερα ποσοστά μη-ευαίσθητων στελεχών πνευμονιοκόκκου. Η συνταγογράφηση κεφαλοσπορινών και μα-κρολιδών συσχετίστηκε με μη –ευαίσθητα στην πενικιλλίνη και πολυ-ανθεκτικά στελέχη και με την εκδήλωση διεισδυτικών λοιμώξεων από τον ορότυπο 19Α. O ορότυπος αυτός είναι πολύ συχνός και στη χώρα μας και συνήθως πολυανθεκτικός στα αντιβιοτικά.

Mπορεί η βακτηριακή μηνιγγίτιδα να αντιμετωπιστεί επαρκώς με 5 μέρες μόνο παρεντερικής αντιμικροβιακής θεραπείας; Molyneux E et al. Five versus 10 days of treatment with ceftriaxone for bacterial meningitis in children: a double-blind randomised equivalence study. Lancet. 2011;377(9780):1837-45.

Σε πρόσφατη πολυκεντρική μελέτη που διεξήχθη σε έξι μεσαίου- χαμηλού εισοδήματος χώρες περισσότερα από 1.000 παιδιά ηλικίας δύο μηνών έως 12 ετών με πιθανή βακτηριακή μηνιγγίτιδα έλαβαν κεφτριαξόνη για πέντε ημέρες και στη συνέχεια τυχαιοποιήθηκαν σε δύο ομάδες από τις οποίες η μία έλαβε κεφτριαξόνη για άλλες πέντε ημέρες και η δεύτερη placebo. Βακτηριολογικές αποτυχίες της θεραπείας δε διαπιστώθηκαν σε καμία από τις δύο ομάδες. Δύο παιδιά εμφάνισαν υποτροπή (το ένα με HIV λοίμωξη) και τα δύο ανήκαν στην ομάδα των πέντε ημερών θεραπείας.

Η μελέτη αυτή έδειξε με αρκετά πειστικά ευρήματα πως η θεραπεία της βακτηριακής μηνιγγίτι-δας μπορεί να είναι σημαντικά βραχύτερη απ’ ότι συστήνουν οι περισσότερες κατευθυντήριες οδηγίες. Προτού όμως υιοθετηθεί μια τέτοια πρακτική, θα πρέπει να συγκεντρωθούν περισσότε-ρα δεδομένα, ιδιαίτερα όσον αφορά την αντιμετώπιση της πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας που σήμερα είναι 10-14 ημέρες. Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι στη μελέτη αυτή συμπεριελήφθησαν ασθενείς με πιθανή βακτηριακή μηνιγγίτιδα ακόμη και χωρίς βακτηριολογική επιβεβαίωση. Όπως αναφέρεται και στο σχόλιο της σύνταξης, από τα 154 παιδιά με πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα στην πενθήμερη θεραπεία 8% απεβίωσαν σε σύγκριση με 5% μεταξύ των 181 παιδιών που έλαβαν 10-ήμερη. Επίσης, 15 παιδιά με HIV λοίμωξη απεβίωσαν, από τα οποία τα 10 ήταν στην ομάδα της πενθήμερης θεραπείας και τα πέντε σ’ αυτήν της δεκαήμερης.

Συχνότητα συνυπάρχουσας βακτηριακής μηνιγγίτιδας σε παιδιά με ουρολοίμωξη. Tebruegge M et al. The age-related risk of co-existing meningitis in children with urinary tract infection. PLoS One. 2011;6(11):e26576

Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν να προσδιορίσει τη συχνότητα συνύπαρξης μηνιγγίτιδας σε παι-διά διαφόρων ηλικιακών ομάδων με ουρολοίμωξη. Οι δευτερεύοντες στόχοι της μελέτης ήταν να προσδιοριστούν τα βακτηριακά αίτια της ουρολοίμωξης, τα κλινικά χαρακτηριστικά και η έκβαση των παιδιών με συνυπάρχουσα μηνιγγίτιδα. Στη μελέτη έλαβαν μέρος όλα τα παιδιά < 16 ετών με ουρολοίμωξη που νοσηλεύτηκαν σε ένα τριτοβάθμιο νοσοκομείο στην Αυστραλία για εννιά περίπου έτη, στα οποία είχε ληφθεί ταυτόχρονα και δείγμα εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

Στην τελική ανάλυση περιελήφθησαν 748 επεισόδια σε 735 περιπτώσεις. Τα συχνότερα παθογό-να που προκάλεσαν ουρολοίμωξη ήταν Escherichia coli (67.4%), Enterococcus faecalis (8.4%),

Νέα

απ

ό τ

η δ

ιεθ

νή

βιβ

λιο

γρ

αφ

ία

26

Klebsiella oxytoca (3.5%) και Κlebsiella pneumoniae (3.5%). Aπό το σύνολο των παιδιών μόνο 2/163 (1.2%, 95% διάστημα αξιοπιστίας 0.15-4.36%) νεογέννητα (0 έως 28 ημερών) με ου-ρολοίμωξη είχαν μηνιγγίτιδα. Και τα δύο αυτά νεογέννητα είχαν υψηλό πυρετό, ευερεθιστότη-τα και λήθαργο, αλλά ανέρρωσαν χωρίς επιπλοκές με τη χορήγηση αντιβιοτικών. Κανένα από τα 499 βρέφη (29 ημερών έως 12 μηνών) δεν παρουσίασε μηνιγγίτιδα ούτε κανένα από τα 86 παιδιά μεγαλύτερα των 12 μηνών. Συμπερασματικά, οι γιατροί που αντιμετωπίζουν παιδιά με ουρολοίμωξη θα πρέπει εύκολα να διενεργούν οσφυονωτιαία παρακέντηση, εάν πρόκειται για νεογέννητα, αφού ο κίνδυνος συνύπαρξης μηνιγγίτιδας δεν είναι αμελητέος. Μετά τη νεογνική ηλικία, ο κίνδυνος συνύπαρξης μηνιγγίτιδας είναι πολύ χαμηλός και για το λόγο αυτό η ΟΝΠ θα πρέπει να διενεργείται επιλεκτικά.

Οι ανθρώπινοι parecho-ιοί ως αίτιο μηνιγγίτιδας στα παιδιά. Walters B et al. Detection of human parechovirus (HPeV)-3 in spinal fluid specimens from pediatric patients in the Chicago area. J Clin Virol. 2011 Nov;52(3):187-91

Οι ανθρώπινοι parecho-ιοί (human parecho viruses, HPeV) έχουν αναγνωριστεί πρόσφατα ως αίτιο μηνιγγίτιδας στα παιδιά. Οι ιοί αυτοί ανήκουν σε 14 οροτύπους και έχουν πρόσφατα ανα-γνωριστεί ως σημαντικό παθογόνο στα παιδιά προκαλώντας αναπνευστικές λοιμώξεις, σηψαιμία και μηνιγγίτιδα. Οι ιοί αυτοί ανήκουν στην οικογένεια Picornaviridae και αρχικά κατατάσσονταν στο γένος των εντεροϊών. Όμως, λόγω σημαντικών διαφορών στις αλληλουχίες των νουκλεο-τιδίων τους κατατάσσονται τώρα σε ξεχωριστό γένος, το γένος των parecho-ιών. Οι ιοί αυτοί δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν με τη PCR που χρησιμοποιείται για τους εντεροϊούς, διότι εμφα-νίζουν διαφορετικές αλληλουχίες. Στην ως άνω μελέτη επιδιώχθηκε να ανιχνευθεί η παρουσία HPeV στα δείγματα ΕΝΥ παιδιών σ’ ένα μεγάλο τριτοβάθμιο παιδιατρικό νοσοκομείο στο Σικάγο. Εξετάστηκαν 421 δείγματα ΕΝΥ από 373 ασθενείς ηλικίας από 1 ημέρας έως 18 ετών. Τα δείγμα-τα αυτά του ΕΝΥ εξετάστηκαν με ειδική real time RT-PCR για την παρουσία HPeV. Συνολικά, 10 δείγματα ήταν θετικά για HPeV3 και αρνητικά για άλλα παθογόνα (βακτήρια, ιό απλού έρπητα, εντεροϊούς). Όλοι οι ασθενείς με θετικό δείγμα ήταν μικρά βρέφη ηλικίας μικρότερης των δύο μηνών και είχαν χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων στο περιφερικό αίμα. Τα θετικά δείγματα προέρχονταν από ασθενείς που είχαν νοσήσει άνοιξη και καλοκαίρι. Συμπερασματικά, η λοίμωξη από τους ιούς αυτούς παρατηρείται κατά τη διάρκεια του θέρους και της άνοιξης σε μικρά βρέφη με λευκοπενία και μπορεί να διαπιστωθεί με τη χρήση ειδικής PCR. Mε τη χρήση της μεθόδου αυτής είναι πιθανό να χαρακτηριστεί στο μέλλον ακριβέστερα η επίπτωση της νόσου.

Tσολιά Μαρίζα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Β’ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών

Νέα

απ

ό τ

η δ

ιεθ

νή

βιβ

λιο

γρ

αφ

ία

27

Ενδ

ιαφ

έρο

υσ

ες δ

ρα

στη

ριό

τητε

ς

Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες

«Ειδικό πρόγραμμα ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία - Ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια»

Στις 26-27 Ιανουαρίου 2012 πραγματοποιήθηκε η εναρκτήρια συνάντηση του «Ειδικού προ-γράμματος ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία - Ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια». Η συνάντηση εγκρίθηκε στo πλαίσιo του ΕΣΠΑ 2007-2013 με επι-στημονικό υπεύθυνο τον Αν. Καθηγητή Χρήστο Χατζηχριστοδούλου (εργαστήριο υγιεινής και επιδημιολογίας, τμήμα ιατρικής, πανεπιστήμιο Θεσσαλίας).Στη συνάντηση συμμετείχαν 77 άτομα εκ των οποίων οι 26 προέρχονταν από τους συνεργαζό-μενους φορείς του προγράμματος, οι 46 από υπηρεσίες ή οργανισμούς με άμεση σχέση με το αντικείμενο του προγράμματος (Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, Υπουργείο Αγροτικής Ανά-πτυξης και Τροφίμων, Γιατροί χωρίς σύνορα, Νοσοκομεία των περιφερειών κλπ) και πέντε ειδικοί επιστήμονες από την Ευρώπη, οι οποίοι είχαν προσκληθεί ειδικά για την ελονοσία.Αρχικά, πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις σχετικά με τη δομή του προγράμματος, τα τελευταία δεδομένα από το ΚΕΕΛΠΝΟ για την ελονοσία και τον ιό του Δυτικού Νείλου, καθώς και το σχέδιο δράσης του ΚΕΕΛΠΝΟ για την ελονοσία. Οι ξένοι ομιλητές παρουσίασαν θέματα σχετικά με την ελονοσία (εκτίμηση κινδύνου, νέες εξελίξεις σχετικά με τη διάγνωση, γονοτυπικός προσδιορι-σμός, δυσκολίες στον έλεγχο και τη θεραπεία της ελονοσίας σε μετανάστες). Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε πέντε ομάδες εργασίας για να συζητήσουν διαφορετικά θέματα: 1) έντομα διαβιβαστές των νοσημάτων, 2) ιός του δυτικού νείλου σε άγρια πτηνά, ιπποειδή και οικόσιτα πτηνά, 3) εργαστηριακά σε ανθρώπους, οροεπιδημιολογική μελέτη σε πανελλήνιο δείγμα για τον ιό του δυτικού νείλου, 4) επιτήρηση σε ανθρώπους, διάγνωση και θεραπεία ενη-μέρωση κλινικών ιατρών και 5) Screening στους μετανάστες για ελονοσία, οροεπιδημιολογική μελέτη ελονοσίας στη Λακωνία, ενημέρωση κοινού-μεταναστών για την ελονοσία και τον ιό του δυτικού νείλου. Στο τέλος της δεύτερης μέρας όλες οι ομάδες παρουσίασαν τα συμπεράσματα τους, τα οποία είναι τα εξής:• Τη δημιουργία ομάδας εργασίας σχετικά με τα γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα (GIS),

η οποία θα συγκροτηθεί άμεσα. • Τη χρησιμότητα του προγράμματος κυρίως σε θέματα επιτήρησης των δυο νοσημάτων.• Τη χρησιμότητα της χαρτογράφησης των ενδιαιτημάτων κουνουπιών και τη δειγματοληψία

κουνουπιών από περιοχές υψηλού κινδύνου.• Τη σημαντικότητα της επιτήρησης των πτηνών και των ιπποειδών για τη μετάδοση του ιού

του δυτικού νείλου.• Τη σημασία των προγραμμάτων ενημέρωσης τόσο του κοινού, όσο και των ομάδων υψηλού

κινδύνου και των επαγγελματιών υγείας που έχουν άμεση σχέση με τον έλεγχο και τη θεραπεία των δυο νοσημάτων.

• Τη σημαντικότητα του ελέγχου (screening) και της θεραπείας των μεταναστών και κυρίως αυτούς που έρχονται από ενδημικές χώρες στις πύλες εισόδου.

• Τη χρησιμότητα της γνώμης, της γνώσης και της εμπειρίας των ξένων καλεσμένων σε όλες τις ομάδες εργασίας.

• Διερεύνηση χρησιμότητας παρεμβάσεων σε μετανάστες (χημειοπροφύλαξη, ορολογικός έλεγχος και θεραπεία μεταναστών).

• Χρησιμότητα εφαρμογής υπολειμματικών ψεκασμών (indoor spraying) σε εσωτερικούς χώρους (στάβλους, οικίες μεταναστών κά).

Πέρσα Τσερκέζου, ερευνήτρια, εργαστήριο υγιεινής & επιδημιολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

28

Γνωρίστε τη συντακτική ομάδα του ενημερωτικού δελτίου

Κασσιανή Μέλλου Ονομάζομαι Κασσιανή Μέλλου και γεννήθηκα τον Ιούνιο του 1979 στην Αθήνα. Το 2001 αποφοίτησα από τη νοσηλευτική σχολή του Πανεπιστημίου Αθη-νών, από όπου στη συνέχεια έλαβα MSc στη δημόσια υγεία και PhD στην εφαρμοσμένη επιδημιολογία.Από το 2002 εργάζομαι στο ΚΕΕΛΠΝΟ και συγκε-κριμένα στο τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης. Τα τελευταία τρία χρόνια μου έχει ανατεθεί η ευθύνη του γραφείου τροφιμογε-νών νοσημάτων. Η δουλειά μου στο αντικείμενο αυτό, σε μια τουριστική και με υψηλές θερμοκρα-σίες χώρα σαν τη δική μας, είναι ενδιαφέρουσα και απαιτητική. Η αγάπη μου για την επιδημιολογία πε-δίου οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι καμία επι-δημία δεν είναι ακριβώς ίδια με τις προηγούμενες και η ανεύρεση της πηγής και της αιτιολογίας της αποτελεί πάντοτε πρόκληση. Εκτός από τη δουλειά μου, η σκέψη και το ενδια-φέρον μου περιστρέφεται γύρω από την οικογένειά μου και τον τρίχρονο γιό μου Αχιλλέα, τις βόλτες, τα ταξίδια και το χρόνο που περνάμε μαζί.Αισθάνομαι ικανοποίηση που συμμετέχω στην έκ-δοση του ενημερωτικού δελτίου του ΚΕΕΛΠΝΟ, από όταν ακόμα ήταν στα σπάργανά του, ως μέλος της ομάδας σύνταξης και χαίρομαι για την επιτυχη-μένη πορεία που έχει ως τώρα διαγράψει.

Βιβή Σμέτη Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Καρδίτσα. Βρέθηκα στην Αθήνα για τις σπουδές μου στο τμήμα νοσηλευ-τικής στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθη-νών, όπου ολοκλήρωσα και τη Μεταπτυχιακή εξειδί-κευση στη δημόσια υγεία. Εργάζομαι στο ΚΕΕΛΠΝΟ από το 2004. Λόγω της γοητείας που μου ασκούσαν από παιδί οι πολιτισμοί του κόσμου καλλιεργήθηκε η αγάπη μου για τα ταξίδια, η οποία με οδήγησε στην επιλογή του αντικειμένου της ταξιδιωτικής ιατρικής. Τον ελεύθερο χρόνο μου τον αφιερώνω στο θέατρο, στον κλασσικό και το σύγχρονο χορό συνεχίζοντας έτσι μέσω της τέχνης να ταξιδεύω. Το ταξίδι, μας λέει ο Αλαίν ντε Μποττόν στο βιβλίο του η «Η τέχνη του ταξιδιού», είναι κυρίως τέχνη. «Δε σημαίνει όμως ότι το να κινούμαστε από το ση-μείο Α στο σημείο Β γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι, γιατί εξαρτάται από τον τρόπο που βλέπουμε τον κό-σμο και όχι από τον προορισμό μας. Υπάρχουν άν-θρωποι που έχουν ταξιδέψει σ’όλο τον κόσμο και εί-ναι σαν να μην έχουν πάει πουθενά. Υπάρχουν άλλοι που μια Κυριακή αποφασίζουν να διανύσουν αλλιώς το δρόμο για το σπίτι τους και ανακαλύπτουν έναν «άλλο» κόσμο, έξω και μέσα τους». Η απόλαυση του ταξιδιού εξαρτάται από τη νοοτροπία με την οποία ταξιδεύουμε. Συνεπώς δεν έχει σημασία πόσο και πού ταξιδεύουμε, αλλά πώς ταξιδεύουμε.

Γνω

ρίσ

τε τ

η σ

υντα

κτι

κή

ομ

άδ

α

29

Επερχόμενα συνέδρια/ συναντήσειςΜάρτιος 2012

Μάρτιος 8-10, 2012

Τίτλος:«Από την πρόληψη στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη και των επιπλοκών του. Σημερινή πραγματικότητα και προοπτικές»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Hilton AthensΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 7210001Ιστοσελίδα: http://www.congressworld.gr/

Μάρτιος 9-11, 2012

Τίτλος:«Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Διαβήτη – Υπέρταση & Λιπίδια»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Divani CaravelΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 6827405Ιστοσελίδα: http://www.tmg.gr/

Μάρτιος 9-11, 2012

Τίτλος:«1o Συνέδριο Κολλεγίου Εκπαίδευσης, Έρευνας, Πρόληψης & Θεραπείας Ψυχιατρικών Διαταραχών»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Divani CaravelΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 6827405Ιστοσελίδα: http://www.tmg.gr/

Μάρτιος 14-15, 2012

Τίτλος: «Καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής - Ώρα για Κοινή δράση»Χώρα: ΔανίαΠόλη: ΚοπεγχάγηΤόπος Διεξαγωγής: Bella CenterΤηλέφωνο Επικοινωνίας: +45 72 26 94 92Ιστοσελίδα: http://eu2012.dk/en/Meetings/Conferences/Mar/Bekaempelse-af-antibiotikaresistens---en-faelles-indsats

Μάρτιος 16, 2012

Τίτλος:«Ηπατίτιδες Β και C: μια υποεκτιμημένη μάστιγα στην Ελλάδα»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: TITANIA HOTELΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 6748561Ιστοσελίδα: http://www.eemh.gr/

Μάρτιος 16-18, 2012

Τίτλος:«Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Διαβήτη»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΘεσσαλονίκηΤόπος Διεξαγωγής: Makedonia PalaceΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 6827405Ιστοσελίδα: http://www.tmg.gr/

Επ

ερχό

μεν

α σ

υνέδ

ρια

/ σ

υνα

ντή

σει

ς

30

Μάρτιος 17, 2012

Τίτλος:«5ο Σεμινάριο Υπέρτασης 2011-2012, 22η Σειρά»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Divani CaravelΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 7210001Ιστοσελίδα: http://www.congressworld.gr/

Μάρτιος 23-25, 2012

Τίτλος:«2η Επιστημονική Συνάντηση Ελληνικού Κολλεγίου Γενικής Ιατρικής»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΒυτίναΤόπος Διεξαγωγής: Vytina House HotelΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 7210001Ιστοσελίδα: http://www.congressworld.gr/

Μάρτιος 26, 2012

Τίτλος:«3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Τεχνολόγων Τεχνικών Εργαστηρίων - Παρασκευαστών»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Αμφιθέατρο ΓΝΝΘ «Η Σωτηρία»Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 2221748Ιστοσελίδα:http://www.entepa.gr/synedria/item/3392-aigida-iatrrikis.html

Μάρτιος 26-28, 2012

Τίτλος:«9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δημόσιας Υγείας και Υπηρεσιών Υγείας»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Divani CaravelΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 6048260Ιστοσελίδα: http://nosfar.blogspot.com/2012/01/9.html

Γραφείο διεθνών σχέσεων

Το

αίν

ιγμ

α τ

ου

μή

να

Επ

ερχό

μεν

α σ

υνέδ

ρια

/ σ

υνα

ντή

σει

ς

Το αίνιγμα του μήνα

«Γεννήθηκε το 1880 και 19 μηνών έχασε το φως και την ακοή της από μηνιγγίτιδα. Έμεινε γνωστή ως η πρώτη κυρία του θάρρους»

Οι απαντήσεις θα αποστέλλονται στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση:[email protected]

Η απάντηση στο αίνιγμα του Ιανουαρίου: Τέστ Παπανικολάου

Για περισσότερες πληροφορίες: http://www.inpap.org

Απάντησαν σωστά 5 άτομα.

31

Επιδημίες στον κόσμο, Φεβρουάριος 2012

Γρίπη των πτηνών A (H5N1) [1]

Το Υπουργείο Υγείας στην Αίγυπτο ανακοίνωσε τέσσερα νέα κρούσματα από τον ιό A (H5N1). Στο σύνολο των 163 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων συμπεριλαμβάνονται 57 θάνατοι.

Το Υπουργείο Υγείας στην Ινδονησία ανακοίνωσε ένα νέο κρούσμα από τον ιό Α (Η5Ν1). Στο σύ-νολο των 185 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στην Ινδονησία συμπεριλαμβάνονται 153 θάνατοι.

Το Υπουργείο Υγείας στο Βιετνάμ ανακοίνωσε ένα κρούσμα από τον ιό A (H5N1). Στο σύνολο των 121 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων συμπεριλαμβάνονται 61 θάνατοι.

Κίτρινος πυρετός [1]

Το Υπουργείο Υγείας στο Καμερούν ανακοίνωσε επιδημία κίτρινου πυρετού στη Βόρεια Επαρχία. Από τον Οκτώβριο του 2011 αναφέρθηκαν 23 (επτά θάνατοι), στις περιοχές: Bibemi, Gaschiga, Lagdo, Mayo Oulo και Golombe.

Το Υπουργείο Υγείας στη Γκάνα ανακοίνωσε επιδημία κίτρινου πυρετού στις περιοχές Builsa και Kassena-Nankana-West στην Upper East Επαρχία και Kitampo-South στη Brong Ahafo Επαρχία. Οι περιοχές εντοπίζονται στο κεντρικό-δυτικό τμήμα της χώρας.

Πυρετός Lassa [2]

Από τις αρχές Ιανουαρίου 2012, το Υπουργείο Υγείας στη Νιγηρία επιβεβαίωσε αύξηση των κρουσμάτων από πυρετό Lassa. Έως τις 17 Φεβρουαρίου αναφέρθηκαν 397 κρούσματα, από τα οποία 87 επιβεβαιώθηκαν, σε 12 πολιτείες: Anambra, Borno, Ebonyi, Edo, Gombe, Lagos, Nassarawa, Ondo, Plateau, Rivers, Taraba και Yobe. Στις πολιτείες Edo, Nassarawa και Plateau ενδημεί ο πυρετός Lassa και τα κρούσματα στις πολιτείες Lagos, Rivers και Yobe προήλθαν από τις συγκεκριμένες περιοχές. Αναφέρθηκαν συνολικά 40 θάνατοι, από τους οποίους έξι αφορού-σαν επαγγελματίες υγείας: δύο ιατρούς και τέσσερις νοσηλευτές.

Βιβλιογραφία:

1. World Health Organization (WHO). Στο: http://www.who.int/csr/don/ [προσπέλαση 29 Φεβρουαρίου 2012]

2. National Travel Health Network and Center (NATHNAC). Στο: http://www.nathnac.org/pro/clinical_updates/lassa_nigeria_030212.htm [προσπέλαση 29 Φεβρουαρίου 2012]

Γραφείο ταξιδιωτικής ιατρικήςτμήμα παρεμβάσεων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας

Επ

ιδη

μίε

ς σ

τον κ

όσ

μο

32

Η συνέντευξη του μήνα

Συνέντευξη από τον καθηγητή κύριο Δ. Ζουμπουλάκη

Τι θυμόσαστε από τα παιδικά σας χρόνια; Τι πληροφορίες θα μας δίνατε από το βιογραφικό σας;

Γεννήθηκα σ’ένα χωριό της Τήνου που θεωρείται από τα ωραιότερα των Κυκλάδων: Τον Πύργο. Στο χωριό του γλύπτη Γ. Χαλεπά, ο οποίος είναι και μακρινός συγγενής μου.

Από διηγήσεις του οικογενειακού περιβάλλοντος – στις οποίες σχεδόν πάντα υπάρχει η σχετική υπερβολή – πληροφορήθηκα ότι γεννήθηκα στον Πύργο μεν… κυανωτικό δε (Κυανή Ασφυξία).

Επειδή όμως ήμουν το χιλιοστό παιδί που η μαία του χωριού θα βοηθούσε στη γέννα, απαιτούσε να μη κληθεί ο γιατρός της περιοχής. Ήθελε μόνη να διεκπεραιώσει την αποστολή της!!!

Έτσι, με κρατούσε αρκετά λεπτά ανάποδα, με το κεφάλι κάτω (σύμφωνα πάντα με τις αφηγή-σεις) κρεμασμένο από τα πόδια ως ερίφιο και με ρυθμικά χτυπήματα προσπαθούσε «να με ζω-ντανέψει». Το κατόρθωσε.

Τι κατάλοιπα έχουν παραμείνει στη ψυχή μου από παρέμβαση τέτοιας μορφής;

Εγώ προσωπικά δεν είμαι σε θέση να κρίνω. Βέβαιο πάντως είναι ότι μίλησα και περπάτησα…στα τέσσερα χρόνια μου!!! Κανείς ως εκ τούτου δεν πρέπει να απογοητεύεται. Όταν ήμουν έξι μηνών, η οικογένειά μου αναχώρησε για την Αίγυπτο. Στην Αμπέτειο σχολή του Καϊρου, γεύτηκα τα πρώτα γράμματα.

Πώς επιλέξατε την ειδικότητα της παιδιατρικής;

Η προτίμησή μου στην ειδικότητα της παιδιατρικής έγινε «εξ αποκλεισμού» (ab exclusion) όπως συνηθίζεται να χρησιμοποιείται ο διεθνής λατινικός όρος για τη διαφορική διάγνωση των νοση-μάτων. Και εξηγούμαι: Ως ανθυπίατρος έπρεπε να εξετάσω καμιά διακοσαριά (από τα διάφορα μέρη της Ελλάδας) νεοσύλλεκτους. Επρόκειτο να καταταγούν στο στράτευμα. Δε θα αποτολμή-σω να αναφερθώ λεπτομερώς στο θέαμα της σωματικής καθαριότητας που αντίκρισα.

Πώς να περιγράψει κανείς τις ποικίλες οσμές και αποχρώσεις, ιδίως βεβαίως, εκείνων των εσωρού-χων, που καλύπτουν τα εσώτατα διακριτικά μέρη του ανθρώπινου σώματος των νεαρών Ελλήνων;

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω… επακριβώς τι εννοούσαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας, όταν εξυμνού-σαν το κάλλος του γυμνού νεανικού ανθρωπίνου σώματος (κατ’ εξοχήν του αντρικού) «ως την κορωνίδα του θεϊκού μεγαλείου της φύσης».

Αυτό που έζησα εγώ πάντως ήταν πέρα πάσης έστω και υποψίας, τέτοιου είδους βλασφημίας!!!

Τότε πήρα και την οριστική απόφαση να γίνω παιδίατρος.

Σκέφτηκα: Όσο ρυπαρό και αποκρουστικό κι αν είναι ένα παιδί, δε θα μπορούσε ποτέ να συ-γκριθεί με το… θέαμα που είχε χαραχθεί βαθειά στη μνήμη μου. Άλλωστε, η επιλογή της κάθε ειδικότητας τότε, δεν είχε τις χρονοβόρες και καρδιοβόρες διαδικασίες του σήμερα.

Η σ

υνέν

τευ

ξη τ

ου

μή

να

33

Ξέρουμε ότι αποφεύγετε τις συνεντεύξεις και θεωρούμε τη σημερινή κουβέντα μαζί σας προνόμιο…Έχετε κάποιους λόγους που δεν σας αρέσει η έκθεση προσωπικών απόψεων ή στοιχείων;

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους εκλεκτούς συναδέλφους για την τιμητική πρόταση που μου έκαναν. Να δώσω (εγώ) αυτή τη συνέντευξη.

Διερωτώμαι όμως γιατί σε εμένα; Εγώ -χωρίς να θεωρηθεί αυτό επιτηδευμένη μετριοφροσύνη – λόγω ίσως «κατασκευής», να μην είμαι άξιος και δεν ανήκω σε εκείνους, με τους προκλητικά πομπώδεις τίτλους και τις φωσφορίζουσες περγαμηνές. Γνήσιες ή μη – με αξιοσύνη ή όχι – …

Το μόνο εμφανές κριτήριο για να είμαι κάπως γνωστός είναι η… «αρχαιότητα» κυρίως στο διδα-σκαλικό χώρο.

Παρ’ όλο που χρωστάμε πολλά στους δασκάλους μας τους παραγνωρίζουμε ή τους υποτιμούμε, δυστυχώς συστηματικά. Και όμως!!! Όπως λέγω συχνά σε μερικούς «υπερφίαλους» νεαρούς συνεργάτες ή συναδέλφους: «Μπορεί οι καινούριες ηλεκτρικές σκούπες να τα κάνουν όλα, να γυαλίζουν αστραφτερά, όμως οι παλιές (οι φροκαλιές, όπως έλεγε η μάνα μου) γνωρίζουν τις γωνιές. Διώχνουν τις αράχνες.

Τι θυμόσαστε από τη μακρά θητεία σας στην Α’ παιδιατρική του πανεπιστημίου Αθηνών;

Ένστολος νεαρός ανθυπίατρος, ανέβηκα τα πρώτα σκαλοπάτια της μοναδικής πανεπιστημιακής Αθηναϊκής παιδιατρικής κλινικής. Υπηρετούσα τη θητεία μου – κάπου στην Αττική και είχα τη δυνατότητα να παρακολουθώ τα μαθήματα και τις εκδηλώσεις στο πρώτο αμφιθέατρο του νο-σοκομείου Παίδων Αγία Σοφία (χτίστηκε το 1927, μαζί με το εκκλησάκι του νοσοκομείου). Πριν από πόσα χρόνια ακριβώς, δεθα το πιστέψετε, δε θυμάμαι ούτε και εγώ.

Στην αρχή με εντυπωσίαζαν πολλοί… και πολλά. Όταν όμως έγινα μέλος της Πανεπιστημιακής Κλινικής (μετά την απόλυση μου από το στρατό) μπορούσα εκ του σύνεγγυς να παρακολουθώ βαθύτερα και καθαρότερα τα δρώμενα.

Πώς επιλέξατε σα θέμα τα λοιμώδη νοσήματα; Ασφαλώς έχετε τη μεγαλύτερη πείρα στην αντιμετώπιση των μηνιγγίτιδων.

Αφού πέρασα απ’ όλα τα τμήματα του νοσοκομείου και γνώρισα και τους σκιερούς χώρους της σκοτεινής φαντασίωσης του παρελθόντος, ασχολήθηκα συστηματικά με τα λοιμώδη νοσήματα.

Σήμερα μάλιστα θα μου είχε αποδοθεί και ο κάπως κακόηχος (και να με συμπαθάτε) τίτλος του λοιμωξιολόγου!!!

Πάντως η ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ μου με την ειδικότητα της παιδιατρικής – παρ’ όλες τις σπουδές μου στην Εσπεριά – πραγματοποιήθηκε σταδιακά. Συντροφιά με τη μηνιγγίτιδα.

Όσο και αν ακούγεται «περίεργο» έχω αντιμετωπίσει πάνω από 4000, κάθε είδους και μολυσμα-τικές μηνιγγίτιδες. Ακόμη και συφιλιδικές.

Τη μεγαλύτερη θλίψη και απογοήτευση πάντως, ένοιωσα στις προσπάθειες θεραπείας της φυμα-τιώδους μηνιγγίτιδας.

Στη μακρόχρονη άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος θα είχατε ευχάριστες ίσως και δυσάρεστες εμπειρίες. Θυμάστε κάτι ξεχωριστό;

Δε γνωρίζω πόσες επαγγελματικές επιτυχίες ή ικανοποιήσεις μου έχει χαρίσει το επάγγελμα του παιδι-άτρου. Ελάχιστες απ’ αυτές θυμάμαι. Αντίθετα: οι ατυχίες ή οι αποτυχίες μου έχουν μείνει αξέχαστες.

Με το πέρασμα των χρόνων αποκρυσταλλώνονται σκέψεις σχετικά με την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. Πάντα ξέρουμε ότι εκφράζεστε με θάρρος και ειλικρίνεια.

Πρέπει να ομολογήσω ότι παρά τα τόσα χρόνια που ασκούσα την παιδιατρική… κατατρεχόμουνα (ανεξήγητα;) συχνά από ορισμένες φοβίες. Φοβία, σύμφωνα με το λεξικό σημαίνει «παράλογος φόβος για συγκεκριμένο αντικείμενο». Για μένα, για συγκεκριμένα νοσήματα.

Η δική μου φοβία συνδέεται υπό την ευρύτερη έννοια του όρου, με τα κοιλιακά άλγη του παιδιού (οξεία κοιλία). Ίσως φανεί παράλογο όμως, ενώ φοβάμαι τη σκωληκοειδίτιδα, τον ειλεό, τη συ-στροφή του όρχεως κ.α., περιέργως την οξεία μικροβιακή μηνιγγίτιδα (χωρίς να θεωρηθεί αυτό προκλητικό) δεν τη φοβάμαι. Η

συ

νέν

τευ

ξη τ

ου

μή

να

34

Θα τελειώσω τη σημερινή συζήτηση, αφού εκφράσω ορισμένες απλές (ή απλοϊκές αν θέλετε) σκέψεις, οι οποίες έχουν σχέση με την εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος. Σύμφωνα με την πεποίθηση και τη λογική του μεγαλύτερου μέρους της κοινωνίας (και των ασθενών) – ανεξάρτη-τα από τις στατιστικές, τις πιθανότητες ή τις ανθρώπινες δυνατότητες – απαγορεύεται στο γιατρό κατά την άσκηση του επαγγέλματος (λειτουργήματος;) να κάνει επικίνδυνα (για τη ζωή) λάθη. Τα λάθη από γιατρό δε συγχωρούνται.

Δυστυχώς τέτοιο είδος «αλάνθαστου» γιατρού στην πραγματικότητα δεν υφίσταται. «Καλός» γιατρός δεν είναι εκείνος που δεν κάνει λάθη, αλλά ο γιατρός με τα λιγότερα δυνατά.

Μετά από τόσα χρόνια που ασχολούμαι με τα παιδιά και τους συνανθρώπους μου έχω καταλήξει δυστυχώς στη πικρόχολη διαπίστωση: Το ιατρικό επάγγελμα (εκτός των επιβεβαιωτικών ανα-γκαίων εξαιρέσεων) είναι το επάγγελμα όπου ο επαγγελματίας (γιατρός) εισπράττει σε μεγάλο βαθμό και την… αχαριστία.

«Η σαρκαστική» διατύπωση του Johann Nestory εξάλλου είναι σε όλους γνωστή: «Αν κάποιος βαριά άρρωστος επιζήσει, αυτό οφείλεται στη «γερή» κράση του ή στο θέλημα του Θεού. Αν όμως πεθάνει μοναδικός υπεύθυνος είναι ο γιατρός.» Κάτι που «απολαμβάνουμε» σχεδόν καθη-μερινά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Ποια θα ήταν η συμβουλή σας στους νέους γιατρούς;

Όμως, ας μου επιτραπεί να κλείσω τη συνέντευξη με μία «εμπειρική» παραίνεση: «Παρ’ όλα τα σφάλματα ή τα ατοπήματα δεν υπάρχει μεγαλύτερο σφάλμα από το να φοβάται κανείς (ο για-τρός) διαρκώς μήπως και το… διαπράξει.»

Η σ

υνέν

τευ

ξη τ

ου

μή

να

35

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Για την μηνιγγίτιδα

Μύθοι Αλήθειες

Υπάρχει μόνον ένας τύπος μηνιγγίτιδας

Η μηνιγγίτιδα προκαλείται από πολλά αίτια. Κύρια από αυτά είναι οι ιοί και τα βακτήρια. Πολύ σπανιότερα οι μύκητες.

H μικροβιακή μηνιγγίτιδα είναι πολύ συχνή.

Όχι, πιο συχνή είναι η ιογενής μηνιγγίτιδα.

Η μηνιγγίτιδα μεταδίδεται με την κοινωνική επαφή

Κύρια μετάδοση γίνεται με τα σταγονίδια. Το φιλί είναι ένα άλλος τρόπος μετάδοσης. Η διασπορά μπορεί να γίνει και με κοινή χρήση διαφόρων σκευών ή αντικειμένωνόπως πχ ποτήρια, τσιγάρα, καθώς και με το βήχα

Κινδυνεύουν από τη λοίμωξη μόνον έφηβοι και φοιτητές.

Ο οιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί. Οι φοιτητές είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω αυξημένου συγχρωτισμού.

Κάποιος που έχει μηνιγγίτιδα αποτελεί μείζονα κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Η μηνιγγίτιδα είναι μεταδοτική. Ωστόσο, μεταδίδεται μόνο με άμεση και στενή επαφή και όχι με απλή κοινωνική επαφή.

Η ανάλυση του ΕΝΥ μπορεί να διαφοροδιαγνώσει τη μικροβιακή από την ιογενή μηνιγγίτιδα.

Δεν ισχύει πάντα. Υπάρχουν ασαφείς περιπτώσεις. Πρέπει πάντα να στηριζόμαστε σε συνδυασμό κλινικής εκτίμησης και ευρημάτων ΕΝΥ.

Παιδιά με πυρετό και αιμορραγικό εξάνθημα θεωρούνται ως πάσχοντα από μηνιγγιτιδοκοκκαιμία και αντιμετωπίζονται ανάλογα μέχρι αποδείξεως του εναντίου.

Δεν είναι πάντα σωστό. Διαφέρει η κατανομή του εξανθήματος και απαιτείται συσχέτιση με άλλα κλινικο-εργαστηριακά ευρήματα. Κριτήρια που συνήθως χρησιμοποιούνται για να τεθεί η διάγνωση της μηνιγγιτιδοκοκκαιμίας είναι: αιμορραγικό εξάνθημα στα κάτω άκρα, διάσπαρτη κατανομή, μία ή δύο αλλοιώσεις διαμέτρου > 2 χιλ, κακή γενική κατάσταση, αυχενική δυσκαμψία.

H μηνιγγίτιδα δε θεραπεύεται. Η τρέχουσα αντιβιοτική αγωγή είναι εξαιρετικά αποτελεσματική. Όσο πιο σύντομα αρχίσει, τόσο πιο αποτελεσματική είναι.

Η πρόληψη της νόσου είναι εύκολη και γίνεται με τον εμβολιασμό.

Τα εμβόλια κατά της μηνιγγίτιδας προστατεύουν από ορισμένες μορφές μόνο. Έτσι αυτό του αιμοφίλου προστατεύει από τον τύπο b (υπάρχουν άλλοι έξι) , του μηνιγγιτιδοκόκκου από τις οροομάδες A, C, Y, W135 (υπάρχουν άλλες εννιά), και του πνευμονιοκόκκου από 13 ορότυπους (από τους 90 και πλέον που υπάρχουν). Συνεπώς, ο εμβολιασμός μερική μόνο προστασία προσφέρει.

Το εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει νόσηση.

Όχι, το εμβόλιο είναι αδρανοποιημένο (νεκρό). Συνεπώς, δεν μπορεί να προκαλέσει τίποτα. Μ

ύθ

οι κα

ι α

λή

θει

ες

36

Χημειοπροφύλαξη πρέπει να χορηγείται πάντα σε κάθε μορφή μηνιγγίτιδας.

Όχι. Χημειοπροφύλαξη έχει ένδειξη σε μηνιγγίτιδα από μηνιγγιτιδόκοκκκο (διότι αυτός προκαλεί δευτεροπαθή κρούσματα και επιδημίες) και σε μηνιγγίτιδα από αιμόφιλο (για τον ίδιο λόγο / και εφόσον υπάρχει παιδί κάτω των τεσσάρων ετών στην οικογένεια). Σε μηνιγγίτιδα από πνευμονιόκκοκο δεν απαιτείται χορήγηση χημειοπροφύλαξης. Εδώ τα κρούσματα είναι γενικά σποραδικά.

Χημειοπροφύλαξη χορηγείται σε όλους όσους έχουν έρθει σε επαφή με τον ασθενή.

Όχι, υπάρχουν συγκεκριμένες επαφές για τις οποίες απαιτείται χημειοπροφύλαξη. Προφύλαξη ουσιαστικά χορηγείται στο στενό περιβάλλον του ασθενούς, σε όσους ήρθαν σε στενή επαφή με τον ασθενή (και ως τέτοια νοείται επαφή επί πέντε ώρες και πλέον ημερησίως τις προηγούμενες επτά ημέρες), καθώς και σε επαφή με υγρά του ασθενούς πχ ανάνηψη στόμα-με-στόμα.

Η χημειοπροφύλαξη προστατεύει πλήρως από την εκδήλωση μηνιγγίτιδας στο λήπτη.

Όχι. Προσφέρει μερική μόνο προστασία. Γι αυτό ο λήπτης πρέπει να παρακολουθείται και σε εμφάνιση τυχόν συμπτωμάτων να ελέγχεται και για μηνιγγίτιδα.

Σε εμφάνιση κρούσματος μηνιγγίτιδας σε σχολείο πρέπει να λάβει χημειοπροφύλαξη όλη η τάξη ή και όλο το σχολείο.

Όχι. Προφύλαξη λαμβάνουν οι πέριξ του ασθενούς συμμαθητές. Η συνολική προφύλαξη είναι δείγμα ιατρικού φόβου ή ψευδούς ανάγκης για νομική κάλυψη.

Σε εμφάνιση κρούσματος μηνιγγίτιδας το σχολείο πρέπει να κλείνει και να απολυμαίνεται

Όχι. Είναι απόλυτα λάθος. Η απολύμανση δεν έχει νόημα μια και τα παθογόνα της μηνιγγίτιδας (και ιδιαίτερα ο μηνιγγιτιδόκοκκος) δε ζουν για πολύ εκτός ξενιστή, πχ στις επιφάνειες και στα θρανία.

Δρ Ι Θ Καβαλιώτης, Παιδίατρος – Λοιμωξιολόγος

Μύ

θο

ι κα

ι α

λή

θει

ες

37

Παρουσιάσεις

Το μουσείο σύγχρονης επιστήμης και βιοτεχνολογίας Φλέμιγκ

Εικόνα 1: Κτηριακές εγκαταστάσεις ΕΚΕΒΕ Φλέμιγκ, Βάρη Αττικής.

Το μουσείο σύγχρονης επιστήμης και βιοτεχνολογίας Φλέμιγκ στεγάζεται στο Ερευνητικό Κέντρο Βιοιατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ» (ΕΚΕΒΕ Φλέμιγκ) στη Βάρη Αττικής (Εικόνα 1).

Αρχικό υλικό του μουσείου είναι το πρότυπο αρχειακό υλικό του Αλέξανδρου Φλέμιγκ, καθώς και τα προσωπικά του αντικείμενα. Τα τελευταία είναι δωρεά της Αμαλίας Φλέμιγκ και περιλαμ-βάνουν μεταξύ πολλών άλλων έως και τα αυθεντικά πλακίδια βάσει των οποίων έφτασε στην ανακάλυψη της πενικιλίνης, σημείο – σταθμό στη φαρμακευτική επιστήμη του εικοστού αιώνα.

Αυτό το αρχείο αποτελεί εφαλτήριο για την παρουσίαση της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης και τεχνολογίας στο χώρο του μουσείου. Εξαιρετικά καλή συγκυρία για το μουσείο είναι ότι θα βρίσκεται και θα λειτουργεί μέσα στο ερευνητικό κέντρο βιοϊατρικών επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ».

Εικόνα 2: Φωτογραφία από το αρχείο του Φλέμιγκ με ιδιόχειρες σημειώσεις, που δείχνει την επίδραση αντιβιωτικών στην ανάπτυξη βακτηριδίων

Πα

ρο

υσ

ιάσ

εις

38

Βασικοί στόχοι στην οργάνωση του μουσείου είναι η ψηφιοποίηση των αντικειμένων της συλ-λογής, η επιστημονική τεκμηρίωσή τους και η ανάδειξη του μοναδικού αρχειακού υλικού του Αλέξανδρου Φλέμιγκ.

Το μουσείο, με την ιδιαιτερότητα του ότι θα είναι το μοναδικό μουσείο για την επιστήμη και τη βι-οϊατρική έρευνα στην Ελλάδα, το οποίο θα φιλοξενείται σε ερευνητικό κέντρο, θα αποτελεί διπλό επισκέψιμο πόλο από ευρύτατο φάσμα κοινού (μαθητές, φοιτητές, ερευνητές, επισκέπτες του κέντρου, ευρύ κοινό). Με την κατάλληλη επιλογή και χρήση καινοτόμων εφαρμογών νέων τεχνολογιών (multimedia) θα δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στο εκπαιδευτικό στοιχείο και την εμπλοκή των επισκεπτών κάθε επιπέδου στο χώρο του μουσείου, κάνοντάς τους να συμμετέχουν ενεργά και να αντλούν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για τη βιοϊατρική επιστήμη και τεχνολογία και τις εφαρμογές της.

Οι αυτοτελείς πολυμεσικές εφαρμογές θα έχουν ως κύριο κοινό-στόχο τους μαθητές, ωστόσο θα απευθύνονται σε όποιον έχει ενδιαφέρον για τη χρήση της επιστημονικής γνώσης στην καθημε-ρινή ζωή. Θα αντλεί το υλικό από ανακαλύψεις και εφευρέσεις των βιολογικών επιστημών και θα τις παρουσιάζει στην πρακτική τους εφαρμογή στην καθημερινότητα. Σκοπός είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών και να δείξει τη διαχρονικότητα της επιστημονικής γνώσης, την εξέλιξή της στο χρόνο, τη συνεργασία και συμπληρωματικότητα των επιστημόνων, ώστε μια ιδέα ή μια εφεύρεση να γίνεται πρακτική εφαρμογή με πολλούς αποδέκτες.

Επιπλέον εκτός από τη μόνιμη έκθεση, η οποία θα συνδέει το έργο του Φλέμιγκ με τη σύγχρονη έρευνα, στο μουσείο θα πραγματοποιούνται και περιοδικές εκθέσεις, οι οποίες θα προσεγγίζουν με ευρηματικό και εκπαιδευτικό τρόπο πλήθος επιστημονικών,κοινωνικών και πολιτιστικών θεμάτων.

Φωτογραφία πλακιδίου που δείχνει την παρεμπόδιση ανάπτυξης βακτηριδίων δίπλα σε μύκητα Penicillium (γαλάζιο) που παράγει πενικιλίνη, δράση που αναστρέφεται από την παρουσία οργανισμού, ο οποίος καταστρέφει την πενικιλίνη (διαγώνια γραμμή).

Μύρτα Περράκη, υπεύθυνη μουσείου Φλέμινγκ

Πα

ρο

υσ

ιάσ

εις

39

Νέα από την διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ

Εκπαιδευτικά σεμινάρια για κέντρα φύλαξης μεταναστών

Το ΚΕΕΛΠΝΟ Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το τμήμα παρεμβάσεων στην κοινό-τητα, οργάνωσε εκπαιδευτικά σεμινάρια στην Αθήνα, Αλεξανδρούπολη και Ορεστιά-δα. Τα σεμινάρια απευθύνονταν στο προσωπικό του Υπουργείου Προστασίας του Πο-λίτη (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, διερμηνείς), οι οποίοι θα εργαστούν στα κέ-ντρα φύλαξης μεταναστών. Τα εκπαιδευτικά σεμινάρια παρακολούθησαν πάνω από 100 άτομα, ήταν εξαιρετικά επιτυχημένα και πάρα πολύ χρήσιμα από πλευράς υλικού και ενημέρωσης.

Αλεξανδρούπολη, 8-9 Φεβρουαρίου 2012

Ορεστιάδα, 10-11 Φεβρουαρίου 2012

Επίσκεψη κλιμακίου Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον Έβρο

Στις 15 Φεβρουαρίου κλιμάκιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της Διεύθυνσης Β΄ επισκέ-φθηκε τα κέντρα φύλαξης μεταναστών της περιοχής ΄Εβρου. Το κλιμάκιο συνόδευ-σαν αξιωματούχοι του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Το ΥΥΚΑ-ΚΕΕΛΠΝΟ εκπρο-σώπησε η κα. Ελεονώρα Χατζηπασχάλη. Την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου έγινε ευρεία σύ-σκεψη με συμμετοχή και του Υπουργείου Εξωτερικών για τα θέματα της μετανάστευσης στη χώρα μας. Ν

έα α

πό

τη

ν δ

ιοίκ

ησ

η τ

ου

ΚΕΕΛ

ΠΝ

Ο

HCDCP

HELLENIC CENTER FORDISEASE CONTROL & PREVENTION

ÊÅÍÔÑÏ ÅËÅÃ×ÏÕ & ÐÑÏËÇØÇÓÍÏÓÇÌÁÔÙÍ (ÊÅ.ÅË.Ð.ÍÏ.)

Επιμέλεια:

Μ. ΓάτσηΕ. ΛαζανάΔ. Παπαβέντσης

Υπεύθυνοι έκδοσης:

Τ. Κουρέα- ΚρεμαστινούΠρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ

Θ. ΠαπαδημητρίουΔιευθυντής ΚΕΕΛΠΝΟ

9ο πανελλήνιο συνέδριο δημόσιας υγείας

Αγαπητοί/ές συνάδελφοι,

Το φετινό, 9ο πανελλήνιο συνέδριο δημόσιας υγείας & υπηρεσιών υγείας, το οποίο πραγματο-ποιείται στην Αθήνα στις 26-28 Μαρτίου 2012, συμπίπτει με μια ιδιαίτερα σημαντική και κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα μας. Σε μια χρονιά-ορόσημο, μέσα στην οποία η ζωή όλων μας αλλάζει με καταιγιστικούς ρυθμούς, ο ρόλος της δημόσιας υγείας αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία και βαρύτητα για το κοινωνικό σύνολο, τόσο σε τοπικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Με αυτό το δεδομένο και με γνώμονα τη μεγάλη αλλαγή που συντελείται στην ανθρωπογεω-γραφία της χώρας μας τα τελευταία χρόνια, γινόμαστε όλοι κοινωνοί μιας -σχεδόν- «επιδημι-κής» έξαρσης πολλών νοσημάτων, λιγότερο ή περισσότερο γνωστών. Νοσήματα, τα οποία είτε έτειναν να εξαφανιστούν από την καθ’ ημέρα κλινική πράξη και σήμερα αναζωπυρώνονται είτε αποτελούν ξαφνική, πλην απτή και ιδιαίτερα επώδυνη καθημερινότητα για μεγάλο ποσοστό συ-νανθρώπων μας.

Προς την κατεύθυνση αυτή, το φετινό συνέδριο σηματοδοτεί πολλά περισσότερα από την απλή συνέχιση ενός - καθιερωμένου εδώ και αρκετά χρόνια- επιστημονικού θεσμού: πρώτα απ’ όλα αποτελεί το άνοιγμα ενός «παραθύρου» στο επερχόμενο - κοντινό- μέλλον σε ότι αφορά τη δημόσια υγεία και τις παρεχόμενες στον πολίτη υπηρεσίες γύρω από αυτήν. Επιπλέον, αποτελεί έναν, πιστεύουμε, χρήσιμο οδηγό «επιβίωσης» για όλους μας: επιστήμονες, πολιτειακούς και κοινωνικούς φορείς, πολίτες. Κι αυτό, διότι σ’ ένα αλματωδώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον και μια διαρκώς εξελισσόμενη κοινωνική ζύμωση, η δημόσια υγεία παραμένει αταλάντευτα μια από τις σταθερές που διαφοροποιούν μια σύγχρονη, ανθρωποκεντρική και αποτελεσματική κοινωνία από μια αναχρονιστική και αναποτελεσματική δομή.

Με την πεποίθηση ότι η δημόσια υγεία είναι και θα πρέπει να παραμείνει δικαίωμα του σύγχρο-νου ανθρώπου, προσπαθούμε από την πλευρά μας να συμβάλλουμε στη διατήρησή του. Για το σκοπό αυτόν, όμως, η παρουσία και συνεισφορά σας στην επιτυχία της προσπάθειάς μας θα είναι καθοριστική. Γι αυτό σας περιμένουμε να συμμετάσχετε ενεργά στο συνέδριό μας, δείχνοντας το δρόμο που θα πρέπει όλοι μας να ακολουθήσουμε στο άμεσο μέλλον.

Με φιλικούς χαιρετισμούς,Η πρόεδρος τη Οργανωτικής ΕπιτροπήςΤζένη Κουρέα - ΚρεμαστινούΚαθηγήτρια Δημόσιας Υγείας και Πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΕΛΠΝΟ

Νέα

απ

ό τ

ην δ

ιοίκ

ησ

η τ

ου

ΚΕΕΛ

ΠΝ

Ο