Inwestycje Alternatywne

Inwestycje alternatywneMirosław Wróbel

Biblioteka Szkoły Transformacji

copyright by

Szkoła TransformacjiWrocław 2009

BibliotekaSZKOŁY

TRANSFORMACJI

Krzysztof Skarbek PIERWOTNY DIALOG Z CYWILIZACJĄ

technika własna akryl płótno, 150x200 cm, 1999

MIROSŁAW WRÓBEL

INWESTYCJEALTERNATYWNE

Paweł Trybalski WILLA FLORA

akryl pigment płyta, 70x90 cm, 2007

ISBN 978-83-926330-7-5

Inwestycje alternatywne

5

SpiS treści

PRZEDMOWA

7

OBSZARANALIZ

13

NIERUCHOMOŚCI

21

GIEŁDA

27

FUNDUSZE INWESTYCYJNE

33

LOKATY

39

WALUTY

45

ZŁOTO

51

PRZEDMIOTYRZADKIE

57

SZTUKA

63

PROGNOZA

71

NOTA O AUTORZE KSIĄŻKI

77

NOTY O AUTORACH OBRAZÓW

79

Antoni Kowalski MODLITWA JASNA III

olej płótno, 89x116 cm, 1996

PRZEDMOWA

Program SKUTECZNOŚĆ to efekt kilkunastoletnich doświadczeń menedżerskich z prowadzenia lub nadzorowania wielkich polskich korporacji, jak Huta Katowice czy Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Ta pozycja dała mi możliwość zebrania unikalnych i różnorodnych doświadczeń. Pozwoliła poznać i obserwować z bliska ludzi, od których zależał mój los, ale i los większości Polaków. Analiza tych wszystkich doświadczeń i lek-tur stała się podstawą do zdefiniowania zarządzania jako decydowania na podstawie informacji, a jego skuteczności jako osiągania zaplanowanego, a nie przypadkowego rezultatu, w wyniku podjętych decyzji. Albert Einstein twierdził, w co wierzę, że żadnego problemu nie da się rozwiązać na tym samym poziomie świadomości, na którym ten problem powstał. Stąd już prosta droga do wniosku, że jeśli można podnieść mene-dżerską skuteczność, a twierdzę że tak, to tylko zmieniając poziom dotychczasowej świadomości.

Zdefiniowałem obszary wpływu menedżerskiej świadomości na skuteczność zarządzania. Tak powstał autorski Program SKUTECZNOŚĆ, złożony z jedenastu tre-ningów, realizowany w Szkole Transformacji przez kilkunastu autorów. Zdanie tylko z pozoru niejednoznaczne. Pomysł autorski w tym przypadku polega na zdefiniowaniu, jakich treningów potrzebuje menedżer z formalnym wykształceniem, uzupełnionym stu-diami dodatkowymi i pewną praktyką, by w zarządzaniu osiągnąć skuteczność większą od swoich kolegów. Realizacja Programu przez kilkunastu autorów, polega na powie-rzeniu wybitnym osobowościom opracowania szczegółowych treningów dla każdego z etapów dochodzenia do skuteczności.

W rozmowach z autorami treningów, składających się na propozycję SZKOŁY TRANSFORMACJI, słyszałem ciągle to samo pytanie: jaka jest różnica pomiędzy ofer-tą rynku a Programem SKUTECZNOŚĆ? Wszystkich przekonał ten sam argument, że skuteczność to zdolność bardzo osobistego, indywidualnego łączenia wiedzy i do-świadczeń. A różnica pomiędzy ofertą rynku, a Programem jest taka, że rynek oferuje programy poprawne formalnie. Natomiast Program SKUTECZNOŚĆ jest skierowany do menedżerów, szukających indywidualnych treningów, pozwalających na osobisty roz-wój i skuteczność w sytuacjach, które są normą w realnym życiu, a o których nie mówi się otwarcie, szczególnie z katedry. Treningi w SZKOLE TRANSFORMACJI przekazują wiedzę autorów, ale również ich doświadczenia osobiste, także te wymykające się cen-zurze przyjętej poprawności.

Menedżer nie musi korzystać ze wszystkich, oferowanych przez SZKOŁĘ TRANS-FORMACJI treningów, ale wybrać takie, które uzupełniają jego potrzeby, bo Program SKUTECZNOŚĆ jest jak szafa z garderobą menedżera, która powinna zawierać ubranie na każdą okazję. Oczywiście można iść na golfa w smokingu i jeśli nawet, czego dobry klub nie zrobi, menedżer zostanie wpuszczony na pole, jego skuteczność będzie rów-nie śmieszna jak wygląd.

Jerzy Panek DON KICHOT II

drzeworyt, 50x70 cm, 1958/91

Program SKUTECZNOŚĆ to: zarządzanie kryzysem, portret osobowości, świa-domość rzeczywistości, budowanie wizerunku, informacje, pamięć, etykieta, zarządza-nie zdrowiem, bezpieczeństwo decyzji, kryzys emocji, inwestycje alternatywne. Dlacze-go taki zbiór, a nie inny? Bo zawiera te wszystkie elementy skuteczności, dla których na podstawie własnych doświadczeń, mogę wykazać związki pomiędzy przyczyną a skutkiem. Miarą mojej racji w tym doborze jest rzeczywisty efekt, a nie książkowe teorie.

Każdy z treningów opisany jest w oddzielnej książce. Każda z tych książek to nie tylko treść, ale i forma, która pokazuje dwa, realnie istniejące obok siebie, ale na co dzień niespecjalnie sobą zainteresowane światy – świat przedsiębiorczości i świat sztuki. A przecież te dwa światy coś jednak łączy. Zarówno w zarządzaniu jak i sztu-ce, z bardzo wielu rozwiązań, które się pchają do głowy, i menedżer, i artysta muszą wybrać to, które uznają za najlepsze. I w obu przypadkach rzeczywistość ten wybór bezwzględnie zweryfikuje.

Tak więc zapraszam do lektury, trzymanego w rękach egzemplarza, jak i do przejrzenia pozostałych publikacji SZKOŁY TRANSFORMACJI.

MIROSŁAW WRÓBELPrzewodniczący Rady Nadzorczej

Szkoły Transformacji

Stanisław Fijałkowski ANIOŁ Z 68 ROKU

sitodruk, 46x65 cm, 1998

ZARZĄDZANIE KRYZYSEM INFORMACJE ZARZĄDZANIE

ZDROWIEM

PORTRET OSOBOWOŚCI

Program SKUTECZNOŚĆ

BEZPIECZEŃSTWO DECYZJI

ŚWIADOMOŚĆRZECZYWISTOŚCI PAMIĘĆ KRYZYS

EMOCJI

BUDOWANIE WIZERUNKU ETYKIETA INWESTYCJE

ALTERNATYWNE

Program SkutecznośćŹródło: Szkoła Transformacji

Eugeniusz Get Stankiewicz XXX

serigrafia, 33x58 cm, 1980

OBSZAR ANALIZ

Człowiekiem się jest, menedżerem się bywa. Niezależnie od słuszności tej parafra-zy, zależni jesteśmy od przyzwyczajeń, szczególnie tych związanych z poziomem życia. Rozwój większości menedżerów to ciągłe zmiany - zakresu odpowiedzialności jaka na nich spoczywa, zależności w jakich funkcjonują, poziomu zaspokajania aspiracji, ambicji i przyzwyczajeń. Menedżer musi inwestować w swój rozwój, ponosić ciągle nowe ry-zyko działań, dających także rozwój zarządzanej przez niego firmie i tym samym prze-wagę nad konkurencją. Ale musi mieć też pewność, że nawet jeśli jutro nie zadzwoni telefon, świat się dla niego nie skończy, że nie będzie jak w popularnym powiedzeniu: jeśli rano nie zbudzi cię telefon, jeśli nigdzie się nie spieszysz, spokojnie, nie denerwuj się, przecież już i tak nie żyjesz. Tak więc inwestowanie w siebie to również staraniao to, aby prywatne pieniądze nie tylko dbały o menedżera na co dzień, ale dawały wy-obrażenie stabilnej przyszłości. Zarówno tej bliskiej, kiedy trzeba będzie przeczekać czas pomiędzy kontraktami, jak i tej dalekiej, kiedy już nikt nie zaproponuje kontraktu. Znowu parafrazując - jak w „Gladiatorze” Ridleya Scotta, gdzie Russell Crowe w roli generała rzymskich legionów, zagrzewając legionistów do walki mówi o niebiańskim spokoju tych, którzy zobaczą się nagle na zielonych, spokojnych łąkach, a nie w cha-osie bitwy.

Widzenie świata nie przychodzi łatwo. Pierwsze co widzimy, to oślepiające świa-tło i ciemność. Upływający czas wyjaśnia sens życia, ale w bardzo różnym stopniu różnym ludziom. Inwestor zawiera sens istnienia w pytaniu: jak przewidzieć przyszłość? Odkąd ludzie zaczęli zapisywać swoje myśli, zaczęli zostawiać ślad po sobie tym z przyszłości. Dlatego dużo wiemy o tych, którzy przeszli, o ich czasie i zależnościach zdarzeń. Piszący zawsze byli ludźmi poszukującymi, to co ich łączy do dzisiaj to próby objaśnienia świata. Po to stworzyli filozofię i sztukę. Do tego ma służyć nauka. Wszyst-ko po to, by trafnie prognozować przyszłość. Kolejne pytanie inwestora, szukającego sensu w przyszłych zyskach brzmi: czy w świecie strumieni informacji, które przerodziły się w powódź, jest jeszcze możliwe systematyczne trafne przewidywanie przyszłości?


13

Celem tego tekstu jest: zwrócenie uwagi menedżerów na możliwą różno-rodność inwestycji kapitałowych; zachęcenie do analizowania i wybierania rodzajów zaangażowania kapitału odpowiadających wiedzy i temperamen-towi, do ograniczania roli pośredników i skupienia uwagi na tym, co naj-istotniejsze w każdym rodzaju inwestowania kapitałowego, czyli na informa-cjach szczegółowych dotyczących przedmiotu decyzji; zmotywowanie do szukania powtarzalności wyników i do zapewnienia sobie legalnego dostę-pu do informacji niedostępnych dla innych.

Eugeniusz Get Stankiewicz CEDIPUS - REX


Czy potrafimy patrzeć i przewidzieć? Inwestowanie to tak naprawdę prognozowanie przyszłych zdarzeń i relacji między nimi. Trafione oznacza zysk, chybione stratę - pieniędzy lub innego majątku.

Inwestycja bez ryzyka straty, która zawsze daje skuteczny zwrot, to inwestycja w siebie. Wszyscy o tym wiedzą, niewielu wykorzystuje.

Zwiększanie skuteczności menedżerskiej jest sprawą bardzo osobistą, a własne, zarobione pieniądze są szczególnie ważne dla każdego z nas. Pytanie brzmi: jak je sku-tecznie, według potrzeb i indywidualnych celów, zainwestować?

PO PIERWSZE, OKREŚLIĆ WŁASNE, SUBIEKTYWNE KRYTERIA.


15

GRA W POKERANIE JEST

INWESTYCJĄ- JEST NIĄ

NAUKAGRY W POKERA

OBSZAR KAPITAŁ RYZYKO

CZAS MENEDŻER MIEJSCE

NADZÓR ZYSK PŁYNNOŚĆ

Kryteria inwestycji menedżerskichŹródło: Szkoła Transformacji

Eugeniusz Get Stankiewicz AUTOPORTRET Z PALCEM II

miedzioryt, 33x49 cm, 2003

Definicje użytych pojęć:

PO DRUGIE, WYBRAĆ OBSZAR INWESTYCJI, ODPOWIADAJĄCY WCZEŚNIEJ USTALONYM KRYTERIOM.


17

NIERUCHOMOŚCI LOKATY ZŁOTO

GIEŁDY MENEDŻER PRZEDMIOTY

FUNDUSZE WALUTY SZTUKA

Obszary możliwych inwestycji menedżerskichŹródło: Szkoła Transformacji

OBSZAR rodzaj kapitału,

którego spieniężeniepo ustalonym czasie

przyniesiemaksymalny zysk

KAPITAŁpieniądze lub aktywa

zamienialnena pieniądze

RYZYKOzdolność

do określeniazależności zysku

od obszaru i czasu inwestycji

CZASokres zamiany

kapitału pieniężnegona kapitał

inwestycyjnyw określonym obszarze

MENEDŻERosoba,

zdolna do osiągania zaplanowanych celów

dziękipodejmowanym decyzjom

MIEJSCEmiejsce

obrotu kapitałem

NADZÓRsposób

kontroli wartości posiadanego kapitału,

niezależnieod jego rodzaju

ZYSK procentowy

wzrostwartości kapitału

w czasie

PŁYNNOŚĆ czas potrzebny na

spieniężeniei dysponowanie

kapitałem pieniężnym

Kryteria inwestycji menedżerskich - definicjeŹródło: Szkoła Transformacji

Eugeniusz Get Stankiewicz AUTOPORTRET Z MARCHEWKĄ II


BESSA jest podobna do epidemii. Nie wszyscy chorują, nie wszyscy zachorują, ale każdy jest zagrożony. Dobre inwestycje to takie, które w minimalnym stopniu poddają się cyklom koniunkturalnym, co nie jest odkrywcze, przyznaję, ale warto czasem uświa-domić sobie prawdę truizmów. Cóż z tego, że wiesz, skoro nie stosujesz? Sądzę, że oprócz małej wrażliwości na cykle koniunkturalne, dobre inwestowanie to równocześnie takie, którego początek wyprzedza czas koniunkturalnej hossy.

Zasadą, której staram się być wierny, jest rozpatrywanie wad i słabych stron każ-dego projektu, który mnie zachwycił. Warto poświęcić czas na sprawdzenie czy jest tego zachwytu wart. Komentarze w tej książce zawierają charakterystyki obszarów menedżer-skich inwestycji z podaniem właściwości, które umożliwiają dokonanie wyboru przez menedżera. Trening pozwoli przeanalizować wspólnie każde z kryteriów, jakim powinien posłużyć się menedżer, by mieć pewność, że dokonał zgodnego z sobą wyboru, a moja rekomendacja w pełni mu odpowiada.

Twierdzę, że nie ma obiektywnie idealnego obszaru inwestycji. Każdy posiada specyficzne, właściwe dla siebie zalety i wady, a ich znaczenie jest różne dla różnych osób. Niezależnie od różnic, jakie nas cechują, znajomość zalet i wad wybranej inwestycji czyni nasze wybory świadomymi i celowymi. Pozwala decydować nam, a nie przypadko-wi. Rzecz nie w tym, by decydować o wszystkim, bo to niemożliwe, ale w tym, by mak-symalnie, na ile to możliwe, kreować rzeczywistość. W tym wypadku wartość własnego majątku.

Model jaki polecam i którego zalety chcę pokazać zainteresowanym, czyli czyta-jącym ten tekst:

Nie jest to rozwiązanie idealne i do tej roli nie pretenduje. Jest dobre, co mogę potwierdzić doświadczeniem i uzasadnić komentarzami zawartymi w książce.


19

PODZIAŁKAPITAŁU

50%Nieruchomość*

10%Sztuka

30%Monety

10%Lokata

PŁYNNOŚĆ Rok Kwartał Miesiąc Dzień

PREFERENCJE Pewność Przyjemność Pieniądze Potrzeba

ZYSK (praktykaz 10 lat 1999-2009) 650% 99% 555% 104%

* Grunt rolny z przewidywalną w czasie zmianą przeznaczenia

Zdzisław Nitka BEZ TYTUŁU

tempera papier, 75x47 cm, 2001

NIERUCHOMOŚCI

Jedno z najtrwalszych i najbardziej pożądanych dóbr na naszej planecie. Nierucho-mość to przede wszystkim ziemia, najwartościowszy składnik nieruchomości, która tyle jest zwykle warta, ile miejsce w jakim jest położona. Prawo własności do ziemi jest równo-cześnie prawem do wszystkiego co na niej się znajduje, nawet wówczas gdy zabudowa została sfinansowana nie z pieniędzy właściciela gruntu.

Tajemnica wielkich zwrotów z inwestycji w nieruchomości to umiejętność kupienia właściwego miejsca. Wszystko do tego się przy inwestycji w nieruchomość sprowadza. Wszystko inne jest pochodną tej właściwości. Jeśli liczyć najprościej, czyli zwrot z budynku jako stawka czynszu za metr kwadratowy np. mieszkania, biura, magazynu, razy ilość me-trów nieruchomości, razy dziesięć lat, to zawsze wartość będzie zależała od przyjętej stawki za metr kwadratowy. Ta zaś zależy od miejsca w jakim te mieszkania, biura, magazyny etc. są położone. I nie zmieniają tej zależności okresowe wahania, wynikające z cyklów koniunk-turalnych lub historycznych przełomów, jakim na przykład dla polskich nieruchomości było połączenie Polski z Europą. Płynność jaką ma nieruchomość, czyli czas potrzebny na wy-cenę, rozpowszechnienie oferty, negocjacje i sprzedaż, również zależy od lokalizacji. Nawet cykle gospodarcze mają w tym przypadku wpływ pośredni.

Poza dostępem do wiadomości, dających przewagę zawsze i wszędzie, co jest rze-czą trudną i wymaga życia w układzie umożliwiającym dostęp do informacji przed innymi, metody szukania miejsc cennych wymagają albo wiary w wynajętego pośrednika i jego wyjątkowe, czyli większe od menedżera umiejętności, albo czasu tegoż menedżera. Ba-danie przyszłości miejsca, tej najbliższej i tej nadalszej, jest najlepszą metodą na dobrą inwestycję w nieruchomości. Dobry, rozumiejący te wszystkie uwarunkowania analityk lub pośrednik jest na wagę przyszłego zysku. Na co skierować jego uwagę? Tanie grunty poza miastem, gdzie wyrośnie gospodarcza infrastruktura, dobrze skomunikowane nieużytki, gdzie powstaną podmiejskie sypialnie, gospodarstwa rolne lub ich atrakcyjne części, lasy, góry, co? Jak w korporacji, którą menedżer zarządza, tak i w przypadku jego osobistych inwestycji, decyzja, uruchamiająca realizację planu, należy do menedżera.


21

GRUNTROLNY

MIESZKANIA DOM

GRUNTBUDOWLANY

MENEDŻER MAGAZYN

GRUNT PRZEMYSŁOWY

BUDYNEKBIUROWY

FUNDUSZNIERUCHOMOŚCI

Wybrane rodzaje inwestycji w nieruchomościŹródło: Szkoła Transformacji


22

NIERUCHOMOŚCI

OBSZAR

Nieruchomościw centrum i pobliżu miast

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależneod lokalizacji

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG 63%

MIEJSCE

Wschodnio-południoweokolice Wrocławia

NADZÓR

Osobisty

ZYSK

207% mieszkanie650% grunt

PŁYNNOŚĆ

Rok

Źródło: Szkoła Transformacji

Lata Średnia cena m2 mieszkania w PLN

Średnia cenam2 gruntu w PLN

1/2 1999 2200 20

2000 2281 20

2001 2600 20

2002 2405 45

2003 2173 45

2004 2950 60

2005 3794 100

2006 4079 140

2007 6799 200

2008 6372 200

1/2 2009 6747 150


23

PLN

8000

Średniacena m2

mieszkania w PLN

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0 1/2 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

PLN

220

Średniacena m2

gruntu w PLN

200

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

Przemysław Tyszkiewicz NIE OTWIERAJ OCZU POD WODĄ

akwaforta akwatinta, 85x60 cm, 1998

Zdzisław Nitka BEZ TYTUŁU

tempera papier, 70x50 cm, 1996


27

GIEŁDA

Zmienność rynku inwestycji kapitałowych nie jest niczym zaskakującym. Inte-resujące pytanie to nie - czy i kiedy można stracić, ale - czy można odrobić straty? Ła-two stwierdzić, że w historii rynku kapitałowego były okresy, kiedy średni wzrost indek-su giełdowego nie pokrywał poziomu strat z momentu redukcji notowań. Zatem ry-nek kapitałowy nie daje gwarancji długoterminowego wzrostu wartości inwestycji, przy założeniu że inwestor polega jedynie na średniej wzrostu wartości w czasie. War-tość zysku z inwestycji zależy więc na rynku kapitałowym nie od rozwoju tego rynku i czasu trwania inwestycji, a od szczegółowego nadzoru i ciągłego minimalizowania strat. Wniosek z tego taki, że inwestowanie na rynku kapitałowym wymaga osobistego i to du-żego zaangażowania. W przypadku menedżera, który nie ma wymaganej ilości czasu, by skutecznie dbać o swoje pieniądze, powierzenie nadzoru nad nimi jest oddaniem pieniędzy za wynagrodzeniem osobie, traktującej je jak element ogólnego, a nie indywidualnego ryzy-ka. Tak jest w przypadku asset management, jak i wszelkich funduszy.

Weryfikowałem ten pogląd na rynku polskim, oferując oddanie pieniędzy w zarzą-dzanie na poziomie wymaganym przez indywidualnie zarządzających portfelem inwestora, ale pod warunkiem, że prowizja będzie pobierana tylko od wzrostu wartości portfela, czyli realnego wygrywania z rynkiem, a nie od wożenia się na hossie, a podczas bessy od roz-kładania bezradnie rąk w geście, kwitującym spadek wartości aktywów przy niezmienio-nych kosztach obsługi. I co, który bank czy fundusz chciał ryzykować? - Żaden.

Dzięki temu mogłem sprzedawać przed spadkami na poziomie określonych przez siebie strat. W okresie hossy to dobry wariant, pozwala zachować kapitał, a ewentualna strata mieści się w wielkości wcześniejszych zysków. Mogłem, bo akurat szczęśliwie był to okres, kiedy nie zarządzałem bezpośrednio żadną spółką. W innym przypadku pewnie pozostałoby mi tylko powiedzieć - spokojnie, to się odrobi, jak jeden z moich znajomych, makler od lat 15, którego oszczędności życia zjadła ostatnia bessa na GPW. Czy istnieje alternatywa dla takich sytuacji? - pytałem sam siebie.

Poszukiwania rozpocząłem raz jeszcze, patrząc co działo się na głównych rynkach, na giełdach świata przez ostatnie kilkadziesiąt lat. Rynek kapitałowy może zauroczyć i pasjonować jak każda gra. Staje się z czasem nieodłącznym elementem rzeczywisto-ści. Odpowiadając jednak na pytanie, nie jak się bawić, a w co się bawić i przymując kryteria menedżera, tj.: brak czasu, wielkość zwrotu z zainwestowanych kapitałów oraz ekstremalne wartości zysków i strat w czasie porównywalnym dla przyjętego czasu in-westycji, muszę stwierdzić, że giełdy nie odpowiadają takim kryteriom. Stąd dalsze poszukiwanie.

Jeśli warunkiem koniecznym, by nasze działanie było inwestowaniem a nie loterią, jest trafne prognozowanie przyszłych zdarzeń i związków zdarzeń, to warunkiem wystarcza-jącym jest powtarzalność prognoz. To odróżnia milionerów przypadku od miliardera reguły, podobnie jak większość piszących o giełdzie znawców, od Warrena Buffetta - niepiszącego książek, ale za to jednego z najbogatszych ludzi na świecie.

GIEŁDA

OBSZAR

Giełda PapierówWartościowychw Warszawie

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależne od cyklugospodarczegoi wyboru spółek

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG 63%

MIEJSCE

PortfelWIG20

NADZÓR

Makler

ZYSK

7%

PŁYNNOŚĆ

Tydzień


Lata WIG WIG20

1/2 1999 16158,24 1558,07

2000 18414,63 1839,55

2001 15745,04 1497,00

2002 13621,31 2377,67

2003 17581,85 2746,03

2004 23742,93 1768,59

2005 31135,34 2308,09

2006 42939,11 2962,86

2007 53022,36 3372,21

2008 41465,55 2621,53

1/2 2009 26391,73 1660,78

Czerwiec 2009 WIG

1 30343,12 17 31520,83

2 31059,22 18 31113,49

3 31292,88 19 32769,01

4 31325,61 22 30720,59

5 31600,94 23 29790,65

8 31056,04 24 30165,15

9 31143,36 25 30306,81

10 31904,28 26 30318,46

12 32117,65 29 30310,56

15 32077,5 30 30613,62

16 31748,96


28


29

Pkt

3600

WIG20

3300

3000

2700

2400

2100

1800

1500

1200

900

600

300

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

Pkt

6000

WIG

5500

5000

4500

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

Przemysław Tyszkiewicz WĘŻE I SAMOLOTY

akwaforta akwatinta, 94x67 cm, 2001

Zdzisław Nitka DAGNY

tempera kredka papier, 70x50 cm, 2009


33


Czy rozwiązaniem są oferowane na rynku fundusze, uśredniające straty? Nie wie-rzę w to hasło reklamowe. Hipokryzja równa tej, która każe ubezpieczycielowi nazywać ubezpieczenie na wypadek śmierci polisą na życie, bez dodania, że chodzi o życie spad-kobierców opłacającego składki. Hasło powinno brzmieć: fundusze uśredniają zyski.

Wierzysz czy nie w zasadę 80/20, fakty rzeczywiście potwierdzają tę regułę; dwa-dzieścia procent zdarzeń decyduje, jakie będą skutki tych zdarzeń w osiemdziesięciu procentach, kiedy o pozostałych dwudziestu procentach skutków decyduje pozostałe osiemdziesiąt procent zdarzeń. Zatem w czasie hossy 80% firm ma historyczne wzrosty notowań, a 20% firm podczas bessy daje dalej zarabiać. Fundusze uśredniają zależno-ści i prawidła, zalety i wady rynku kapitałowego. Powierzanie pieniędzy w ręce zarzą-dzającego zwiększa ryzyko utraty kapitału. Grzechem pierworodnym zarządzających jest ścisła zależność wyniku, czyli osiąganego zysku, od rodzaju okresu w gospodarce na jaki przypada czas inwestowania. A i tak większość funduszy nie radzi sobie z ryn-kiem i wzrost wartości jednostek uczestnictwa w funduszu nawet podczas hossy jest mniejszy od wzrostu wartości indeksów, obrazujących wartość rynku. Mówiąc wprost, zarządzający z wynikami lepszymi od rynku to jednostki, bo prawie wszyscy przegry-wają z rynkiem. Jeśli dołożyć do tego bezwładność, wynikającą ze skali inwestowanych kapitałów i możliwości oddziaływania na rynek, w tym przypadku negatywnego z punktu widzenia inwestorów, fundusze stają się złym sposobem na dobre menedżerskie inwe-stycje kapitałowe.

Fundusze otwarte z ich jednostkami uczestnictwa są dla przypadkowych pieniędzy, przynoszących przypadkowe zyski. Fundusze zamknięte, szczególnie oparte o nowator-skie projekty, przynoszą nadprzeciętne zyski, ale potrzebny jest zbyt duży kapitał, jak na menedżerskie dochody czy oszczędności, a pewność znowu sprowadza się do wiary w konkretnych zarządzających. Niestety, ci w większości przegrywają w końcu z rynkiem. Czasem sami ze sobą, jeśli zauważyć, że w strukturze kapitałów giełdy warszawskiej fundu-sze stanowią o jednej trzeciej sprzedaży i zakupów - daje to obraz zależności i konsekwen-cji tych zależności. Nawet ci z zarządzających, którym powiodło się w rywalizacji z rynkiem i zakończyli rok większym wzrostem wartości zarządzanych kapitałów niż przyniósł rynek, przedstawiają jako swoje rekomendacje wyniki historyczne, których powtórzenia nie chcą zagwarantować. I to nie dlatego, że zapewniają osiągnięcie w przyszłości wyników jeszcze lepszych, ale dlatego, że nie są niczego pewni. To oznacza po prostu przyznanie, iż rezultat zarządzania nie wynika z możliwości, a z przypadku, a menedżer musi się z tymi faktami uporać, podejmując decyzję inwestycyjną.

Oczywiście i ta reguła ma wyjątki. Najsłynniejszym wyjątkiem jest wspomniany wczsniej Warren Buffett, który swoimi decyzjami zapewnia rentowność kapitału powyżej piętnastu procent rocznie, ale też nie zawsze. Sądzę, że inwestycje kapitałowe mene-dżera nie muszą być wyjątkowe. Muszą być pewne.



34

OBSZAR

Fundusze Otwarte oferowane w Polsce

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależne od cyklu gospodarczego

i wyboru zarządzającego

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG 63 %

MIEJSCE

PioneerFundusz Zrównoważony

FIO

NADZÓR

ZarządzającyFunduszem

ZYSK

24%

PŁYNNOŚĆ

Tydzień


Lata MAX. % wzrostwartości jednostki

MIN. % wzrostwartości jednostki

PioneerZrówno-ważony

FIO1/2 1999 ING/3 47,06 Forum-Dragon 22,45 91,03

2000 UM Dragon 30,29 Dynamik Europa -29,4 104,67

2001 ING Akcji 2/1 -0,89 Pioneer Sektor Usług -28,01 97,20

2002 Citi Akcji (KH II) 6,87 Arka Akcji -15,82 104,14

2003 CU Polskich Akcji 63,38 Pioneer Sektor Usług 20,15 114,20

2004 Arka BZ WBK Akcji FIO 36,28 Millenium 17,94 132,35

2005 Arka BZ WBK Akcji FIO 40,61 DWS Top-25 Małych Spółek 22,45 148,95

2006 DWS Top-25 Małych Spółek 88,09 PKO/CS Akcji 27,21 173,38

2007 PKO/CS Akcji Małych i Średnich Sp. 38,02 Fortis Akcji 2,26 201,31

2008 KBC -9,49 DWS Top-25 Małych Spółek -67,31 154,18

1/2 2009 Generalli DWS Akcji 4,07 Fortis L Fund Equity Turkey -1,91 112,46

Wartośćjednostki

w PLN


35

PLN

Pioneerzrówno- ważonyFIO- wartość jednostki

240

210

180

150

120

90

60

30

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

%

100

MAX. % wzrostwartościjednostki

MIN. % wzrostwartościjednostki

80

60

40

20

01/2

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/22009 Lata

-20

-40

-60

-80

Anna Mierzejewska POMARAŃCZA KOPARKA

akryl płótno, 150x150 cm, 2008


37

Zdzisław Nitka GŁOWA. PSY

akryl papier, 100x70 cm, 2009


39

LOKATY

Pozornie dają gwarancję zwrotu na poziomie procentu składanego. Dwa pytania nasuwają się natychmiast: jakie oprocentowania netto i na jak długi okres? Trzecie pytanie jest zawsze w tle: czy bank w momencie rozliczeń będzie istniał? Jeśli bank gwarantuje, że koszt obsługi plus koszt podatku od kapitału, odjęte od kwoty należnej wlaścicielowi ka-pitału za pożyczenie go bankowi, dają w wyniku wielkość większą od inflacji, oszczędności menedżera utrzymają swą wartość w czasie. Inaczej badamy realną stopę procentową, czyli przeciętną nominalną stopę procentową, pomniejszoną o poziom inflacji i koszty de-pozytu.

Kryteria inwestycji menedżera jakie przyjąłem, czyli wielkość angażowanego kapi-tału jako pochodna wynagrodzeń za pracę, zysk ponadprzeciętny w stosunku do innych typów inwestycji i co myślę najważniejsze, całkowita pewnośc zysku, zmuszają do szcze-gólnie starannych poszukiwań, odrzucających stereotypy. Jak pogląd, że każda nauko-wa analiza wykazuje, że w dowolnym dwudziestoletnim okresie w historii, żaden zasób - ani złoto, ani nieruchomości, ani obligacje, ani gotówka - nie dawały wiekszego zysku, niż akcje zwykłe przy wzroście wartości i wypłacanych dywidendach. A jeśli dywidendy nie są wypłacane?

Gotówka lokowana w banku jest dobrym sposobem na zapewnienie nerwicy me-nedżerowi. Z jednej strony ma pewność, że nadal posiada pieniądze i to o utrzymanej wartości, mimo upływającego czasu, pominąwszy oczywiście niepokój o bank, z drugiej jako człowiek zarabiający na pomnażaniu majątku, którym zarządza zdaje sobie sprawę z utraconych zysków. Tak zaczyna się zwykle zainteresowanie obligacjami. Do momentu odkrycia, że ich posiadanie ma sens tylko dla tych, którzy potrafią bezbłędnie prognozować wielkość rynkowej stopy procentowej. Stopa procentowa jest sprzężona z rynkową ceną obligacji. Jej wzrost powoduje spadek cen obligacji i odwrotnie. Dochody z oprocentowa-nia obligacji mogą nie równoważyć strat z powodu spadku wartości obligacji. Także inne oferowane przez banki produkty, to najczęściej wprowadzany do obiegu pieniądz wykre-owany o charakterze bezgotówkowym. Banki centralne są obowiązane kontrolować wiel-kość pieniądza ponad gotówkę w gospodarczym obiegu, ale jak uczy zarówno doświad-czenie ostatnich miesięcy, jak i bardziej odległa przeszłość, daleko im do zadowalającej skuteczności. Podsumowanie jest takie, że bank daje gwarancję stałej wartości kapitału, ale nie zadowalającego zwiększania. Rynek kapitałowy daje szansę na wzrosty wartości po-siadanego kapitału, ale nie daje pewności zysku. W takim razie gdzie, kiedy i z kim istnieje pewność zysku? Oto pytanie.

Gotówka to król, reszta to romans. Oczywiście gotówka w banku daje możliwość okazyjnego jej wykorzystywania, ale wówczas zmieniamy kryteria oceny, bo nie można mó-wić już o inwestowaniu. Zakup jednorazowy waluty zdecydowanie niedowartościowanej do złotego, jak w przypadku dolara latem 2008 roku, jest operacją jednorazową i nie może sta-nowić alternatywy przez brak powtarzalności. Taką operacją jest gra na kursach z pomocą i za pośrednictwem brokera.


40

LOKATY

OBSZAR

Depozyty Bankowe oferowane w Polsce

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależne odwyboru banku

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG 63%

MIEJSCE

Konta depozytowez maksymalna i minimalną

stopą realną

NADZÓR

Bank

ZYSK

104% Max 1% Min

PŁYNNOŚĆ

Dzień


Lata Stopa procentowa Inflacja Stopa realna

1/2 1999 Prosper - Bank 15,50 Wielkopolski Bank Kredytowy 3,75 7,30 8,20 -3,55

2000 SKOK im. Stefczyka 19,50 Gospodarczy Bank Wielkopolski 13,00 10,10 9,40 2,90

2001 SKOK Warszawa 16,50 Bank Pekao SA 7,60 5,50 11,00 2,10

2002 SKOK Wielkopolska 11,00 Bank Zachodni WBK 3,30 1,90 9,10 1,40

2003 SKOK Wołomin 7,70 Bank PKO BP 2,20 0,80 6,90 1,40

2004 SKOK Lublin 7,75 Bank Pekao SA 2,60 3,50 4,25 -0,90

2005 SKOK Jaworzno 7,70 Bank Zachodni WBK 2,00 2,10 5,60 -0,10

2006 SKOK Lublin 5,95 Bank Pekao SA 1,85 1,00 4,95 0,85

2007 SKOK Wrocław 7,00 Dominet Bank 0,55 2,50 4,50 -1,95

2008 SKOK Im. Stefczyka 9,30 Bank BGŻ 2,30 4,20 5,10 -1,90

1/2 2009 SKOK Września 7,80 Bank DnB Nord 3,30 3,10 4,70 0,20

MAX. MIN. MAX. MIN.

%

MAX.stoparealna

MIN.stoparealna

12

10

8

6

4

2

01/2

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/22009 Lata

-2

-4

-6


41

%

22

MAX.stopaprocen- towa

MIN.stopaprocen- towa

Inflacja

20

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

Paweł Trybalski SZALONA LOKOMOTYWA

akryl pigment płyta, 90x60 cm, 2000

Anna Mierzejewska POMIDOR ZIELONY

akryl atłas, 120x120 cm, 2008

WALUTY

Pieniądz kręci światem, co pokazuje www.oanda.com, gdzie w dowolnej chwi-li można sprawdzić kurs wymiany dowolnej waluty świata. Różnica pomiędzy kursem kupna a kursem sprzedaży to zysk operatora, najczęściej banku wykonującego trans-akcję. To uwaga dla menedżera turysty, dla menedżera inwestora ważny jest adres www.forex.com.

Forex, światowy rynek wymiany walut, to popyt i podaż jak na każdym rynku. Fore-gin Exchange jest rynkiem specyficznym, bez stałej siedziby, inaczej niż giełdy. Obejmuje cały świat, a transakcji dokonuje się przy pomocy telefonu,komputera i banków. Sprze-dawanie, kupowanie przez całą dobę, handel odbywa się elektronicznie na całej Ziemi. Dobrodziejstwo lub przekleństwo Internetu, zależnie od wyniku spekulacji walutowej. Menedżer może sam zawierać transakcje na międzynarodowym rynku, za pomocą konta na platformie brokerskiej lub korzystając z licencjonowanego brokera. Jest tu podobień-stwo do możliwości, jakie dają giełdy. Różnice są dwie. Pierwsza to taka, że Forex jest największym rynkiem globu, co daje nieporównywalną z innymi rynkami płynność. Druga, że jest rynkiem spekulacyjnym. Ponieważ kurs zależy od podstawowego prawa popytu i podaży w wyniku oceny sytuacji przez graczy, a dzięki współczesnej technice mają oni równoczesny dostęp do tych samych danych na całym świecie, prognozowanie reakcji w tej skali jest czystą spekulacją. Wartość walut określa wynik wahania kursu, te zale-żą głównie od emocji i interpretacji, jakie u graczy wywołują informacje ekonomiczne i polityczne. O ile bardzo trudno wpłynąć na cały rynek walut, to o wiele łatwiej na kurs jednej waluty, choć czasami interwencje banków centralnych czy rządów i tak niewiele przynoszą.

Wszystko to powinno stanowić główne kryteria oceny tego typu inwestycji przez menedżera. Może oczywiście posługiwać się narzędziami, pozwalającymi zwiększyć efektywność gry, np. kupić właściwe oprogramowanie. Tyle, że w ten sposób zacznie po prostu pracować, a nie inwestować. Wynajęcie brokera sprowadza się, jak w przy-padku gry na giełdzie, do pytania o jego skuteczność i skalę zaufania jakim można obdarzyć człowieka, któremu oddaje się własne pieniądze. A zaufanie zawsze powinno być ograniczone.

Jeśli zależności od banku nie pozwalają, szczególnie eksporterom i importerom, na zakup przewalutowania poza bankiem, a „szantaż” pracowników banku w postaci uwag o zagrożonej linii kredytowej, etc. jest rzeczywiście groźny dla menedżera, po-zostaje mu negocjowanie z bankiem warunków przewalutowania. Rzecz w skali rynku. Średni kurs dnia, po jakim najchętniej sprzeda lub kupi menedżerowi walutę bank, nie jest kursem rzeczywistej transakcji. Bank bierze prowizję za usługę, ale głównie za-rabia na różnicy pomiędzy wartością średnią waluty w dniu rozliczenia, a rzeczywistą wartością transakcji kupna lub sprzedaży, jaką osiągnął w ciągu całego dnia. Wpływy z przewalutowań to największe pozycje w przychodach banków.


45


46

WALUTY

OBSZAR

FOREX

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależneod zarządzającegoi wielkości dźwigni

CZAS

Dzieńwybrany losowo

BENCHMARKING

Średnikurs EUR

z 16.07.2009

MIEJSCE

PlatformaBrokerska

NADZÓR

Broker

ZYSK PŁYNNOŚĆ

TydzieńGra naWzrosty

1%

Gra naSpadki

1%


Lata Średni kurs EUR w PLN

Średni kursUSD w PLN

1/2 1999 4,2497 3,9651

2000 4,0190 4,3455

2001 3,6956 4,0980

2002 3,7690 4,0810

2003 4,3744 3,8896

2004 4,3835 3,6483

2005 3,9513 3,2347

2006 3,8340 3,1046

2007 3,7111 2,7685

2008 3,8461 2,4060

1/2 2009 4,4960 3,3525

Godz. Średni kurs EUR w PLN16.07.2009

01.00 4,2790 13.00 4,2950

02.00 4,2810 14.00 4,2850

03.00 4,2810 15.00 4,2820

04.00 4,2810 26.00 4,3050

05.00 4,2810 27.00 4,3230

06.00 4,2810 18.00 4,3220

07.00 4,2810 19.00 4,3190

08.00 4,2850 20.00 4,3060

09.00 4,2960 21.00 4,3070

10.00 4,2950 22.00 4,3100

11.00 4,2990 23.00 4,3040

12.00 4,3060 24.00 4,3090

PLN

4,33

16.07.2009Średni kursEurow PLN

4,32

4,31

4,3

4,29

4,28

4,27

4,26

4,25

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Godziny


47

PLN

5

Średni kurs EURw PLN

Średni kursUSDw PLN

4,5

4

3,5

3

2,5

2

01/2

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/22009 Lata

Zbigniew Chrostek GABLOTA


Anna Mierzejewska POMIDOR CZERWONY

akryl atłas, 120x120 cm, 2008


51

ZŁOTO

W przypadku funduszy czy certyfikatów mamy do czynienia z wartością umow-ną, a istota cykli gospodarczych to wiarygodność (hossa) lub brak wiarygodności (bessa) wartości umownych. Tymczasem o ile kupowanie złota w fizycznej postaci zasługuje na dyskusję, to w formie papierowej już nie. A i tu natykamy się na pułapkę - fizyczność nie może być w postaci nierynkowej. Złoto, poza biżuterią wielkiej klasy i wartości (wówczas nie jest to już złoto inwestycyjne a przedmioty rzadkie), musi mieć postać honorowaną przez rynek, czyli sztabki lub monety. Inaczej to złom, którego wartość jest częścią wartości złota rynkowego, wycenianego w obrocie rynkowym. Złoto jest rozliczane w dolarach, zatem w Polsce zakup to nie tylko ryzyko notowań złota, ale i kursu złotówki do dolara. Duża marża (do kilkudziesięciu procent), długi czas oczekiwania na dostawę (kilkumiesięczny), przechowywanie - oto wady tego typu inwestycji. Partnerem powinien być Narodowy Bank Polski lub mennica (sztabki, monety, medale).

Podobnie jak w przypadku stóp procentowych i obligacji, i tu istnieje sprzężenie zwrotne. Cena złota rośnie, gdy trwa czas przewartościowania akcji na giełdach i odwrotnie – maleje, kiedy zaczyna się wzrost cen papierów wartościowych.

Przypadkowość inwestycji ujawnia się, kiedy rozczarowani papierami wartościowymi decydujemy się inwestować poza rynkiem kapitałowym. Niestety wszystko co cenne już ma albo wysoką cenę, albo jest niedostępne. Bo na przykład, jeśli cena złotych monet rosła wraz z giełdą, to kiedy giełda skarlała, a monety zachowały maksymalną wartość, kto chce sprzedawać i robić podaż? Na pewno nikt z moich znajomych, dla których numizmaty to główne źródło dochodów, poza pracą.

Wcale nie łatwiej jest z brylantami. Koszt dodatkowy, obciążający zyskowność, to opłata dla specjalisty weryfikującego barwę, wagę, czystość, rodzaj szlifu z certyfika-tem, numer i datę sporządzenia certyfikatu, nazwę i adres laboratorium ze światowej listy uprawnionych do certyfikacji diamentów. Barwa, waga, czystość i rodzaj szlifu decydują o zyskowności inwestycji. Szukać trzeba synergii, czyli wartości dodanej, jaka powstaje po zsumowaniu składników całości. Osławione trzy po dodaniu dwóch jedynek. Zasada, jak na każdym rynku, im mniejsza podaż, tym większa cena przy rosnącym popycie. Dlatego głównie zarabia się na brylantach większych niż trzykaratowe. Dużo zależy od pozosta-łych cech. Cena przy cechach najwyższych jest wielokrotnością ceny przy cechach niskich. Tak jak przy pozostałych typach inwestycji, tak i przy brylantach odradzam pośredników. Ze swoimi pieniędzmi trzeba być. Prawda, akredytacja na giełdzie jest droga, ale koniecz-na, jak konieczna jest fizyczna obecność przy zakupach i tylko kryształów naturalnych. Syn-tetyczne są równie prawdziwe jak niecenne. Najlepiej zacząć od odwiedzenia Antwerpii. Z żywym, nie papierowym czy elektronicznym przewodnikiem.


52

ZŁOTO

Lata Uncja w USD Uncja w PLN

1/2 1999 277,360 1122,087

2000 280,750 1219,999

2001 270,700 1109,329

2002 309,261 1262,106

2003 340,426 1323,916

2004 375,673 1370,568

2005 442,680 1431,937

2006 605,342 1879,345

2007 655,888 1815,826

2008 876,230 2108,209

1/2 2009 918,625 3104,585

OBSZAR

Złotow sztabkach

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależneod cyklu

gospodarczego

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG63%

MIEJSCE

NBPCBS

NADZÓR

Bank

ZYSK

232% USD177% PLN

PŁYNNOŚĆ

10 dni



53

USD

Uncjaw USD

1000

900

800

700

600

500

400

300

200

100

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

PLN

3300

Uncjaw PLN

3000

2700

2400

2100

1800

1500

1200

900

600

300

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata

Zbigniew Chrostek BLUE MARINE


Zbigniew Bajek CYKL: RELACJE 8 z 15

fotografia, 70x100 cm, 2007

PRZEDMIOTY RZADKIE

Nigdzie, jak dotąd, nie spotkałem definicji przedmiotów rzadkich, więc ją stworzyłem na użytek tej książki.

Ponieważ istotą tego tekstu jest doradzanie menedżerowi jak odtwarzać lub powięk-szać jego majątek, z wielkiego zbioru możliwych zakupów przeanalizuję monety, resztę pozostawiając kolekcjonerom. Wytłumaczeniem tego wyboru są tabele i wykresy ze stron 58 i 59. Przekonuje pewność zysku i jego wielkość. Inwestowanie w monety daje także dodatkowe emocje, pozwala dosłownie dotknąć bardzo odległej historii, np. już za 4 tys.złotych można trzymać w ręku monetę z Kartaginy sprzed 350 lat przed narodzinami Chry-stusa. Odradzam zajęcie się innymi przedmiotami rzadkimi, gdyż do stanowienia o opła-calności zakupu potrzebna jest ogromna, specjalistyczna wiedza. Tak można oczywiście powiedzieć o każdej, wymienionej i nie wymienionej tu, inwestycji, ale równocześnie ciągle powtarzam pytanie o zgodę inwestującego menedżera na skalę pośrednictwa. I nama-wiam, by owe pośrednictwo ograniczył do minimum. W oparciu o to założenie zbudowana jest oferta Galerii Trans Szkoły Transformacji, ale o tym w następnej części.

Zakładając zakupy podczas autoryzowanych aukcji, można złagodzić awanturni-czą rolę Banku Narodowego na rynku monet. Mówię o nakładach poszczególnych monet i realizacji planów emisji, ogłaszanych przez Bank. Warszawskie Centrum Numizmatyczne organizuje aukcje na zlecenie i rachunek sprzedających, a w imieniu kupujących. Cała oferta jest skatalogowana, a licytacje rozpoczynają się od kwoty niższej o 20% od podanej wcześniej ceny szacunkowej. Do wylicytowanej ceny organizator dolicza 10% opłaty auk-cyjnej. Opisy w katalogu są podane w dobrej wierze, a autentyczność jest gwarantowana. Przy znaczących zakupach można i trzeba ją weryfikować, oczywiście na koszt inwestora - to jedna niedogodność. Druga wynika z prawidłowości rynku - w czasie dekoniunktury oferta jest skąpa i mało atrakcyjna, ale zawsze można doszukać się czegoś dla siebie lub wygrać przez przypadek. Jak w przypadku mojego znajomego, który zaspokajał swoją ko-lekcjonerską pasję, kupując monety polskie z okresu zaborów. Kiedy rosyjscy nowobogac-cy zaczęli namiętnie kupować dowody chwały z przeszłości swego imperialnego przodka, wykreowanym przez siebie popytem dali zarobić nawet po kilkaset procent na monecie.

Dzisiaj główny rynek inwestycyjny to Internet, także dla monet. W ten sposób handlu-je nawet Warszawskie Centrum Numizmatyczne - www.wcn.pl.

Przedmioty rzadkie to wszelkie przedmioty takie jak na przykład porcelana, szkło, biżuteria, zegarki, znaczki, monety, książki, meble, alkohole, etc., które są w obrocie regulowanym, czyli mają potwierdzenie wartości w certyfikacie autentyczności, wydanym przez uprawnioną instytucję oraz rynek regulowany prawem i obsługiwany przez uprawnione instytucje, jak giełdy, domy aukcyjne, sklepy.


57

PRZEDMIOTY RZADKIE


58

½ 1999 ½ 2009

Wartośćmonety w PLN

Ilość sztuk

Wartość inwestycji w PLN

Wartość monetyw PLN

Ilość sztuk

Wartość inwestycji w PLN

1. XIII Międzynarodowy Konkurs Pianistycznyim. Fryderyka Chopina wyd. 1995 r.

3.100 5 15.500 41.505,50 5 207.527,50

2. HenrykSienkiewiczwyd. 1996 r.

1.500 10 15.000 18.756,80 10 187.568,00

3. TysiąclecieMiasta Gdańsk wyd. 1996 r.

1.500 10 15.000 9.064,89 10 90.648,90

4. TysiąclecieŚmierciŚwiętego Wojciecha wyd. 1997 r.

1.500 10 15.000 8.627,05 10 86.270,50

5. 20 - Lecie PontyfikatuJana Pawła IIwyd. 1998 r.

1.500 10 15.000 5.563,52 10 55.635,20

6. 200 - LecieUrodzin Adama Mickiewiczawyd. 1998 r.

1.500 10 15.000 3.251,37 10 32.513,70

7. 150 Rocznica ŚmierciJ. Słowackiegowyd. 1999 r.

940 10 9.400 4.627,05 10 46.270,50

Suma 99.900 Suma 706.434,30

PLN

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

50000

45000

40000

35000

30000

25000

20000

15000

10000

5000

0 1/21999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1/2

2009 Lata


59

OBSZAR

Złote monetyemitowane w Polsce

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależne odeksperta

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG63%

MIEJSCE

Internetaukcje

antykwariaty

NADZÓR

Ekspert

ZYSK

556%

PŁYNNOŚĆ

Miesiąc


Mon

ety

wg

num

erac

ji ze

stro

ny 5

8

Zdzisław Nitka BOB DYLAN Z PSEM


Zbigniew Bajek CYKL: RELACJE 9 z 15

fotografia, 70x100 cm, 2007

SZTUKA

Henryk Waniek zastanawiał się w czasie rozmowy, dlaczego ludzie kupują obrazy. Get-Stankiewicz podziękował za pukanie do drzwi. Zdzisław Nitka martwił się, że tyle pienię-dzy pakuję w wydanie książek Szkoły. Krzysztof Skarbek trzymał dwumetrowej wysokości obraz nad głową, kiedy ustalaliśmy cenę za „Pierwotny dialog z cywilizacją”. Urszula Broll upewniała się, czy mój sposób bycia nie wynika z uprawiania medytacji. Paweł Trybalski podczas każdego spotkania był wzorem gospodarza, także dlatego, że nie zapominał, kto gra główną rolę w tym spektaklu, a Natalia LL podczas telefonicznej rozmowy przekonała mnie, że każdego może uwieść głosem. Przepraszam tych, o których nie wspomniałem, ale tyle komentarza wystarczy, by odkryć prawdę banalną i zaskakującą, że twórcy są tak samo różni jak my, którzy ich doceniamy. Są różni, tak jak różna jest ich twórczość. Każdy ma prace gorsze, lepsze i wybitne.

Kupujący powinien być przekonany do malarza, manszard do obrazu. I taka jest rola galerii. Poziom przekonań manszarda stanowi o poziomie galerii. Zderzają się ze sobą, jak wszędzie, dwie szkoły. Jedna stawia na przygotowanie formalne, druga na doświadczenie. Jestem zwolennikiem drugiej. Galeria Szkoły Transformacji przedstawia tworzone przez sie-bie kolekcje, czy to na zamówienie konkretnego menedżera (kolekcja zamknięta), czy dla anonimowego odbiorcy (kolekcja otwarta), na którego zgłoszenie czeka. Moje doświadczeni z różnych obszarów menedżerskiego inwestowania doprowadziły mnie do przekonania, że mogę obronić taki oto model inwestowania: 50% nieruchomości plus 10% gotówka plus 30% monety plus 10% sztuka. Jeśli nie udało mi się tego zrobić w tym tekście, wiem że zrobię to podczas rozmowy z zainteresowanym menedżerem.

Przyjemność, prestiż, pieniądze.Tyle i aż tyle można oczekiwać od kapitałów zainwestowanych w sztukę.

PRZYJEMNOŚĆZasada pierwsza i podstawowa inwestowania w sztukę, według mnie brzmi: zakup

ma sprawić przyjemność. Menedżer, w swoim wypełnionym po brzegi napięciami życiu, nie może zostać tylko z nimi. Im więcej prostych radości, przyjemności, tym większa skutecz-ność zarządzania. Oczywistość, ale jak trudna w codziennym stosowaniu. Zatem, kiedy inwestujesz, musisz znać przedmiot swoich inwestycji, albo jesteś skazany na pośrednika. W przypadku inwestycji w sztukę jesteś ekspertem, kiedy jesteś sobą i mówisz: podoba mi się lub nie. Kupujesz prace, które wzbudzają dobre emocje, bo ze sztuką trzeba żyć na co dzień. Galerii płacisz za wskazanie w czym wybierać, by wybór zapewniał prestiż i pienią-dze. Jeśli manszard namawia do kupna rzeczy tylko dlatego, że jest przekonany o współ-czesnej rynkowej wartości, sprzedaje pieniądze, nie sztukę. I jest to inwestycja ułomna.

PRESTIŻTak jak na przyjemności, tak menedżerowi musi zależeć na prestiżu. W obu przypad-

kach chodzi o to samo, tyle że inaczej. W pozbawionej pokoleniowych elit Polsce, autoryte-ty kojarzą sie źle. To nienormalne, bo każdy wie, że ściągać trzeba od lepszego, albo wcale.


63

Zbigniew Bajek STWORZENIE ŚWIATA DZIEŃ I

poliptyk otwarty (2 z 8), olej węgiel płótno, 560x190 cm, 1982-1989

Ciągłe budowanie znaczenia, na różne sposoby i przy różnych okazjach, cechuje kariery nie tylko menedżerskie. Obcowanie ze sztuką nie sprawi, że będziemy sprytniejsi podczas negocjacji, ale sprawi, że będziemy skuteczniejsi. Raz - dlatego że łatwiej nam będzie zła-pać dystans do towarzyszących rozmowie emocji, kiedy nie zamkniemy w nich świata, dwa - nawyk szukania i gromadzenia wiadomości o kolekcji pomaga zrozumieć istotę każdej rozmowy. Faktem jest, że zawsze kończy się ona pod dyktando lepiej przygotowanego, poinformowanego i zdolnego do różnorodniejszych skojarzeń. Niestety, nie ma innej drogi, by zweryfikować moje słowa, niż doświadczenie. A może na szczęście?

Rozmowy z malarzami, czas jaki poświęcą menedżerom przed i po zakupie, pew-ność autentyczności pracy - czy to nie przyjemność? Duża, jak prestiż w najbliższym i dalszym otoczeniu.

Ten sposób tworzenia kolekcji ogranicza jej zakres. Zawęża do współczesnej sztuki żyjących, polskich twórców. Ale tak rozwija się świat, przydając sztuce współczesnej coraz większą wartość, także polskiej. A co w przypadku, jeśli współczesny polski malarz, z cza-sem stanie się zamiast wybitnym współczesnym, zapomnianym współczesnym malarzem? Czy niedocenieni są gwarantem zwrotu zainwestowanych pieniędzy? Czy skończy się na przyjemności i prestiżu? Z czasem coraz wątpliwszą przyjemnością i coraz mniejszym pre-stiżem?

PIENIĄDZEJeśli przy zakupie cena nie będzie wykraczać ponad rynek i rozsądek, obok przy-

jemności i prestiżu pojawią się pieniądze. Manszard ma albo tak ustaloną renomę, że samo spotkanie z nim jest gwarancją

poziomu wskazań, albo powinien przedstawić analizę i argumentację swojej rekomendacji. W przypadku Galerii Trans każdy menedżer zainteresowany współpracą, pozna wszystkie argumenty i te za, jak i te przeciw transakcji, a wynik stanie się odpowiedzialnością Galerii. Ta odpowiedzialność tyczy autentyczności obrazu i relacji do rynku, zarówno stwierdzonej w momencie zakupu, jak i przyszłej - w momencie sprzedaży. O ile bezpieczeństwo auto-ryzacji zapewnia nie ekspert, a warunki jego ubezpieczenia, a jeszcze lepiej potwierdzenie autentyczności przez żyjącego autora, o tyle przewidywanie przyszłej ceny rynkowej kupo-wanego obrazu jest przez wielu uważane za niemożliwe. Cena z dnia zakupu jest możliwa do precyzyjnego ustalenia na podstawie aktualnych notowań aukcyjnych i galeryjnych, opi-nii krytyków, muzeów, kolekcjonerów czy wreszcie skutecznego targu, gdy chodzi o dzieła jeszcze nie wycenionych przez rynek a wyjątkowo ambitnych twórców.

W przypadku klasyków większy jest kłopot z kupieniem, niż ze sprzedaniem dzieła wybitnego. Jeśli malarz wycofał się z rynku lub dopiero na nim będzie, skala problemu jest podobna zarówno przy zakupie, jak i w przypadku określenia ceny przyszłej sprzedaży.


65

Zmierzmy się z tym problemem wspólnie w Galerii Trans. Zapraszam.www.szkolatransformacji.pl

SZTUKA


66

MALARSTWOMalarz Ceny

obra-zów w PLN - 1999

lość sprze-danych obrazów

Ceny obra-zów w PLN - 2009

Ilość sprze-danych obrazów

Galerie/pracownie

1 Ewa Bajek 3.000 x5 7.500 x5 Galeria KrOpka Kraków2 Zbigniew Chrostek 1.200 x5 3.000 x5 Galeria SD Warszawa3 Antoni Kowalski 6.000 x3 10.000 x3 Pracownia Katowice4 Anna Mierzejewska 2.000 x3 4.500 x3 Galeria Farbiarnia Warszawa5 Krzysztof Skarbek 6.000 x3 10.000 x3 Galeria Na Solnym Wrocław6 Paweł Trybalski 3.000 x5 6.000 x5 Galeria SD Warszawa7 Henryk Waniek 5.000 x3 8.000 x3 Art New Media Warszawa

Suma: 93.000 188.000GRAFIKA/RYSUNEKGrafik Ceny grafik/rysun-

ków w PLN - 1999Cena grafik/rysun-ków w PLN - 2009

Galerie/pracownie

1 Stanisław Fijałkowski 900 1.300 Art New Media Warszawa2 Eugeniusz Get-Stankiewicz 1.100 2.000 Galeria Na Solnym Wrocław3 Zdzisław Nitka 300 600 Galeria Na Solnym Wrocław4 Jerzy Panek 2.500 3.000 Galeria Fejkiel Kraków5 Bogusław Szwacz 600 930 Art New Media Warszawa6 Przemysław Tyszkiewicz 1.600 3.100 Galeria Na Solnym Wrocław

Suma 7.000 10.930

OBSZAR

Obrazy polskich malarzywspółczesnych

KAPITAŁ

100 000PLN

RYZYKO

Zależne odmanszarda

CZAS

10 Lat

BENCHMARKING

WIG63%

MIEJSCE

GaleriePracownie

Aukcje

NADZÓR

Manszard

ZYSK

Malarstwo 103%Grafika/rysunek 57%

PŁYNNOŚĆ

Kwartał



67

PLN

Cenyobrazóww 1999

Cenyobrazóww 2009

1100010000

900080007000600050004000300020001000

0

Ewa

Baje

k

Zbig

niew

Chr

oste

k

Anto

ni K

owal

ski

Anna

Mie

rzej

ewsk

a

Krzy

szto

f Ska

rbek

Pawe

ł Try

bals

ki

Hen

ryk

Wan

iek

PLN

Ceny grafik/rysunków w 1999

Ceny grafik/rysunkóww 2009

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0

Stan

isła

w Fi

jałk

owsk

i

Euge

nius

z G

et-S

tank

iewi

cz

Zdzis

ław

Nitk

a

Jerz

y Pa

nek

Bogu

sław

Szw

acz

Prze

mys

ław

Tysz

kiewi

cz

Zbigniew Bajek STWORZENIE ŚWIATA DZIEŃ II, DZIEŃ III, DZIEŃ IV, DZIEŃ V


Zbigniew Bajek STWORZENIE ŚWIATA DZIEŃ VI



71

PROGNOZA

Tezy udowadniane w tym tekście, określają różnicę pomiędzy inwestycją a loterią oraz weryfikują rekomendacje, oparte na założeniu powtarzalności zdarzeń przeszłych. Uważam, że zdolność do zwrotu z kapitału, a nie tylko do zwrotu kapitału, osiągana jest dzięki potwierdzaniu się w miarę upływu czasu dzisiaj zebranych informacji na temat obszaru inwestycji. Zatem prawdopodobieństwo zysku w przyszłości nie zależy od po-wtarzania zdarzeń z przeszłości, a od zgodności zdarzeń przyszłych z wnioskami, wyni-kającymi z zebranego zbioru informacji. Na przykład:

Los przynosi różne niespodzianki i rozsądek podpowiada by o tym pamiętać. Dlatego 10% kapitału w gotówce to dogmat, z którym nie dyskutują inwestorzy, oczywi-ście nie w przypadkowym banku lub w tym, do którego jesteśmy przyzwyczajeni, a w sta-rannie wybranym, który oferuje nawyższą stopę realną. Różnica między ofertami banków sięga do 100% efektywności przechowywanych pieniędzy.

Na co dzień nie pamiętamy o matematyce. Na co dzień ignorujemy rachunek prawdopodobieństwa. Zazwyczaj myślimy o tych, którzy wygrali bo o nich jest głośno. Nie zajmujemy się przegranymi. Pewnie słusznie, ale niesłuszne jest ignorowanie pro-porcji pomiędzy ilością wygranych, o których się mówi, a ilością przegranych, o których się milczy, ponieważ inwestowanie na rynku kapitałowym jest grą o sumie zero. By jed-ni wygrali, inni muszą tyle samo przegrać. Lokata zapewnia poczucie bezpieczeństwa w razie złego biegu wydarzeń. Inwestor nie musi ich przeżyć, ale powinien być tak przygo-towany, by z losem wygrać. Pieniądz tego nie gwarantuje, ale przynajmniej daje możliwość.

LOKATY = bank oferujący max stopę procentową + wiarygodność banku + procent składany + określony czas + ilość zmian banków, zależna od różnic w oferowanych stopach realnych

NIERUCHOMOŚCI = gmina z atrakcyjnym planem rozwoju + komunikacja z miastem + krajobraz + dynamika rozwoju miasta + wzrost PKB

SZTUKA = obraz + historia aukcyjna obrazu + dokonania malarza + autentyczność + ceny innych obrazów malarza w galeriach + osobowość malarza + moda

MONETY = złote kolekcjonerskie + niskie emisje + nowe emisje + zakupy najrzadszych egzemplarzy + autentyczność + jakość.

Henryk Waniek NA NIEBIE



73

Sztuka pozwala na przyjemność i daje poczucie wyższości. Pierwsze można po-chwalić, drugie zganić, ale i tak nie zmieni to faktu, że oba uczucia istnieją i istnieć będą. Z punktu widzenia menedżerskiej skuteczności ważne, że pozwalają zachować dystans do codzienności, na przykład zapanować nad pracoholizmem, a już na pewno bronić się przed nim. Prognozując zatem sens inwestowania w sztukę, podkreślam, że obok pieniędzy, które przyniesie, ta inwestycja ma jeszcze sens pozapieniężny. Pieniądze w sztuce są w dziełach wybitnych. Jeśli kapitał na to pozwala, ryzyko inwestycji moż-na zminimalizować, kupując wybitne obrazy klasyków. Duże pieniądze, duża pewność inwestycji, jeśli wykluczyć fałszerstwo i długie też poszukiwanie, bo na polskim rynku takie zakupy to rzadkość. Większość wybitnych dzieł ma właścicieli, znających ich war-tość rosnącą w czasie.

Zbyt wiele czynników decyduje czy dzisiejsi już dobrzy, będą jutrzejszymi naj-droższymi, by wskazywać ich z pełną odpowiedzialnością. Ale dzięki sztuce można osiągać pożądaną stopę zwrotu, nie tylko kupując dzisiaj ukrytych beneficjentów przy-szłości. Można to zrobić, kupując dobre obrazy, bo takimi pozostaną na zawsze i po-znawać autorów, bo to w nich jest ukryta tajemnica przyszłego sukcesu lub porażki ich twórczości na rynku sztuki. Jakie daję gwarancje? W prognozie inwestowania w sztukę nie szukam gwarancji, a jedynie argumentacji wyboru jednych i odrzuceniu innych za-kupów. Manszard powinien być w tych poszukiwaniach i wyborach partnerem i rozmów-cą, a menedżer powinien zaufać sobie i swojej zdolności definiowania ludzi. Twierdzę, że jeśli jej nie ma, nie jest menedżerem. I jest niezdolny do inwestowania. Pozostaje wtedy loteria lub zakłady sportowe.

Bank Narodowy zwiększa emisję nowych złotych monet kolekcjonerskich do wielkości, nie pozwalających z pełnym przekonaniem nazywać kolejnych emisji atrak-cyjnymi. Problem łagodzi rosnąca liczba inwestujących w numizmaty, ale proporcje i tak są zachwiane i niekorzystne dla zarabiania na monetach, jeśli oczekiwania sprowa-dzić do zysku w skali kilkadziesiąt do kilkaset procent rocznie. Nadal, dzięki rzadkości monet z przeszłości i zdarzających się atrakcyjnych, niskich emisji oraz rosnącej liczbie kupujących, inwestowanie w złote monety będzie inwestycją o kilkusetprocentowym zwrocie w skali dziesięciu lat. Mniejsze wahania koniunkturalne niż na rynku kapitało-wym są kolejnym powodem mojego wyboru.

W Polsce ostatnich dziesięciu lat, nieruchomości to najatrakcyjniejszy sposób pomnażania kapitału. Pod warunkiem, że będzie to inwestycja w grunt rolny, zamienio-ny na budowlany i w obrębie dynamicznie rozwijających się przedmieść wiekich miast.

Zatem jutro przyniosą pieniądze zakupy mniej znanych twórców,zrobione dzisiaj.

Henryk Waniek NA ZIEMI


Zatem sukces inwestycyjny zależy od staranności odrobionej pracy domowej i drobia-zgowej analizy planów miast i sąsiadujących gmin.

Każde z polecanych sposobów inwestowania wiąże się z analityczną pracą i po-szukiwaniem informacji. Tylko one mogą dać skojarzenia, pozwalające skutecznie inwe-stować. Sposoby poszukiwania, gromadzenia, katalogowania i przechowywania infor-macji są narzędziem w inwestowaniu. Analiza i interpretacja posiadanych informacji jest narzędziem weryfikowania pośredników - i siebie.

Łatwiej i skuteczniej to robić w przypadku lokat, sztuki, monet czy nieruchomości. Trudniej i mniej skutecznie w przypadku giełd, funduszy, złota czy innych przedmiotów in-westycji. Z analizowanych i omawianych w tym tekście obszarów inwestycji kapitałowych najtrudniej w przypadku rynku walutowego. W przypadku sztuki, monet czy nieruchomo-ści zasada zgromadzenia legalnie i przed innymi informacji, dających przewagę inwesty-cyjną, jest po prostu prawdopodobniejsza w realizacji. Więcej tu zależy od nas samych, mniej od otoczenia, inaczej niż w zależnościach pomiędzy nami a giełdą, funduszami, rynkiem walutowym czy rynkiem złota. To oczywiście pogląd subiektywny, podobnie jak własność kapitału.

PROGNOZYI DECYZJE INWESTYCYJNE

SPRAWDZAJĄ SIĘPROPORCJONALNIE

DO ZASOBÓWINFORMACYJNYCH

I WYCIĄGANYCHDZIĘKI NIM WNIOSKÓW.


75

Bogdan Wańczyk WIESZCZ CZY NIE WIESZ?

tusz papier, 20x21 cm, 1982

FUNKCJEZARZĄDCZE

Prezes Zarządu - 3 lata w Hucie Katowice SAWiceprezes Zarządu - 2 lata w Dolnośląskiej Spółce Inwestycyjnej SA KGHM Polska Miedź SACzłonek Zarządu - 2 lata w Hucie Katowice SA Dyrektor - 3 lata w Hucie Katowice SA

FUNKCJENADZORCZE

Przewodniczący Rady Nadzorczej: Polskie Sie-ci Elektroenergetyczne SA - 3 lata, Beskidzki Dom Maklerski SA - 2 lata, Huta Ołowiu Orzeł Biały SA - 2 lata, Pol MiedźTrans sp. z o.o. - 2 lataWiceprzewodniczący Rady Nadzorczej: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA – 1 rokCzłonek Rady Nadzorczej: Telefonia Lokalna SA dzisiaj DIALOG: – 1 rok, Izostal sp. z o.o. – 3 lata

FUNKCJEDORADCZE

Winuel SA Larchmont Capital – konsultant na rzecz LNM Holdings N.V. (prywatyzacja PHS SA)Otrek sp. z o.o. – konsultant (restrukturyzacja TP SA)Eurofaktor SAOrzeł Biały SACorus Rail - FrancjaGloria Corporation - MonacoMulti Technologies Group - UK

WYKSZTAŁCENIE Akademia Górniczo-Hutnicza w KrakowieStudia podyplomowe - AGH KrakówStudia podyplomowe - Szkoła Główna Handlowa w WarszawieStudium Doradcy Inwestycyjnego i Analityka Papie-rów Wartościowych


77

NOTA O AUTORZE KSIĄŻKI

MIROSŁAW WRÓBEL

Bogdan Wańczyk E, TAM!

tusz papier, 20x23 cm, 1982


79

AUTORZY OBRAZóW

EWA BAJEK

Urodziła się w 1959 roku. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Dyplom uzyskała u prof. Z. Grzybowskiego na Wydziale Malarstwa w 1986 r. Uprawia malarstwo i rysu-nek. Stypendystka Ministra Kultury i Sztuki, laureatka II miejsca - V Konfrontacji Najmłodszych artystów Krakowa. Zorganizowała ok. 40 wystaw indywidualnych. Brała udział w ponad 80 wy-stawach zbiorowych. Od wielu lat realizuje charakterystyczny cykl obrazów z motywem „Raju”, które maluje farbami akrylowymi lub olejnymi na płótnie, na deskach, w formie trójkątów równo-bocznych, kwadratów, tryptyków szafowych.

ZBIGNIEW BAJEK

Urodził się w 1958 roku. Studiował w ASP w Krakowie. W 1984 roku uzyskał dyplom w pracowni prof. Z. Grzybowskiego na Wydziale Malarstwa, gdzie obecnie jako profesor prowa-dzi Pracownię Interdyscyplinarną. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, fotografią, działaniami o charakterze parateatralnym i projektowaniem graficznym. Współpracował z Teatrem Laborato-rium Jerzego Grotowskiego oraz z Teatrem Witkacego w Zakopanem, projektując scenografię, kostiumy i plakaty teatralne. Jest laureatem wielu konkursów oraz czterokrotnym stypendystą Ministra Kultury i Sztuki.

ZBIGNIEW CHROSTEK

Urodził się w 1958 roku w Katowicach. Jest absolwentem Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku na Wydziale Rzeźby. Dyplom otrzymał w 1984 roku w pracowni prof. A. Smolany. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, rzeźbą i konserwacją. Od 2004 roku pro-wadzi Ogólnopolskie Plenery Artystyczne w Woli Michowej w Bieszczadach. Brał udział w wysta-wach zbiorowych m.in. w Warszawie, Łodzi, Szczecinie, Zakopanem oraz w wystawach indywi-dualnych m.in.: Galeria SD Warszawa, Gate Gallery Karlsruhe, Gallerie La Hotte Les Diablerets, Szwajcaria, Galeria W&B Szczecin, Galeria BrowArt Wrocław.

STANISŁAW FIJAŁKOWSKI

Malarz i grafik. Urodzony w 1922 roku w Zdołbunowie na Wołyniu. Studiował w latach 1946-51 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, gdzie później sam przez wiele lat wykładał. Był uczniem W. Strzemińskiego i S. Wegnera. Otrzymał wiele nagród w zakre-sie grafiki, m.in. podczas Biennale Grafiki w Krakowie (1968 i 1970), Biennale Grafiki w Ljubljanie (1977), Ogólnopolskiej Wystawy Grafiki w Warszawie (1981) oraz XII Międzynarodowego Trien-nale Drzeworytu XYLON (1994). Uhonorowany Nagrodą Krytyki Artystycznej im. C. K. Norwi-da oraz prestiżową Nagrodą im. J. Cybisa. Jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON.

EUGENIUSZ GET-STANKIEWICZ

Urodził się w Oszmianie koło Wilna w 1942 roku. Studiował architekturę na Politechnice Wrocławskiej i grafikę w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Dyplom uzyskał w 1972 roku u prof. S. Dawskiego i prof. M. Urbańca. Profesor zwyczajny - w macierzy-stej uczelni od wielu lat wykłada grafikę. Mieszka i tworzy w Domku Miedziorytnika przy Rynku Głównym we Wrocławiu. Uprawia grafikę warsztatową i użytkową, ale także malarstwo i rysunek. Znany ze znakomitych miedziorytów. Zaliczany do twórców wrocławskiej szkoły plakatu. Jedna z najważniejszych postaci sztuki naszych czasów.

Bogusław Szwacz ARS - HORMEGRAF NO5 D

akwaforta, 17x17 cm, 1980


81

ANTONI KOWALSKI

Malarz i grafik - urodził się w 1957 r. Studiował na Wydziale Grafiki ASP w Krakowie - filia w Katowicach. Dyplom uzyskał w Pracowni Malarstwa prof. J. Dudy-Gracza w 1982 r. Obec-nie profesor w ASP w Katowicach. Członek Stowarzyszenia Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakowie. Wielokrotnie nagradzany w kraju i za granicą, m.in.: I nagroda za rysunek w Ogól-nopolskim Konkursie „7 Grzechów Głównych” Warszawa 1981, Nagroda Główna i wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie na Plakat pt. „Karol Szymanowski” Warszawa 1982, Nagroda za malarstwo - International Art Competition, Pyramid Gallery, New York, USA 1989, Nagroda hono-rowa Medial 2 Art Biennial Londyn, Anglia 2007.

ANKA MIERZEJEWSKA - XY

Zajmuje się malarstwem i fotografią. Jako stypendystka w latach 1991-92 uczyła się gra-fiki w The College of St. Catherine w St. Paul, MN, USA. W latach 1992-98 studiowała również grafikę w pracowni litografii prof. Basaja i prof. Frąckiewicza w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, a dyplom z malarstwa sztalugowego uzyskała w 1998 r. u prof. K. Jarodzkiego na Wydziale Malarstwa i Rzeźby. Tworzy cyklami – najbardziej znane to Kobiety, Kwiaty, Samoloty, Sport, Gimnastyczki, Maszyny. Za swoją twórczość otrzymała wiele nagród, m.in.: w 2006 r. stypendium Ministra Sztuki i Dziedzictwa Narodowego, w 2003 r. II miejsce i 8 wyróżnień w kon-kursie: Dobra wiadomość w fotografii, Warszawa.

ZDZISŁAW NITKA

Polski malarz-ekspresjonista - urodził się w 1962 r. w Obornikach Śląskich. Studiował w PWSSP we Wrocławiu, gdzie w 1987 obronił dyplom z malarstwa w pracowni prof. J. Hała-sa, obecnie wykłada rysunek jako profesor w Pracowni Malarstwa i Rysunku. Zajmuje się ma-larstwem, rysunkiem i grafiką, a także rzeźbą i drzeworytem. Utworzył w Obornikach Śląskich prywatne Muzeum Ekspresjonistów. Wśród nagród i wyróżnień jakie otrzymał są m.in.: 1987 r. nagroda w konkursie na plakat dla Festiwalu Filmów Nieprofesjonalnych w Mons, Belgia, 1988 r. nagroda honorowa „Wiktor’88” w dziedzinie malarstwa, 1990 r. nagroda Janusza Przybylskiego-Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego BWA Szczecin, 1999 r.

JERZY PANEK

Urodził się w 1918 r. w Tarnowie, zmarł w 2001 r. w Krakowie. Niekonwencjonalny grafik, malarz i rysownik. Studia graficzne rozpoczął w 1937 r. w Państwowym Instytucie Sztuk Pięknych w Krakowie, kontynuował naukę w czasie wojny, a następnie uczył się na Wydziale Malarstwa w krakowskiej ASP, gdzie uzyskał dyplom, a wiele lat później został jej honorowym profesorem. Stosował rozmaite techniki graficzne (w tym metalowe), ale mistrzostwo osiągnął przede wszyst-kim w drzeworycie. Należał do Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON. Katalog jego dzieł z lat 1939-1993, wydany został w Niemczech przez D. Burkampa. Otrzymał m.in. Nagrodę im. J. Cybisa (1988), Nagrodę Miasta Krakowa (1998).

KRZYSZTOF SKARBEK

Urodził się 16 maja 1958 roku we Wrocławiu. Studiował w ASP w Krakowie oraz w PWSSP we Wrocławiu, gdzie uzyskał dyplom w Pracowni Malarstwa i Rysunku u prof. Z. Karpińskiego. Współtworzył zespół rockowy „Połykacze pereł” (1989-93). Był członkiem grupy artystycznej Karuzela Braders i Gabinetu Operacji Plastycznych i Odnowy Uczuć (1992-95). Obecnie pracuje jako profesor w pracowni Malarstwa i Rysunku wrocławskiej ASP. Zajmuje się głównie malar-stwem sztalugowym i ściennym oraz scenografią teatralną i filmową; autor eksperymentalnych filmów wideo, obiektów, instalacji i grafik. Za film „Zmieniaj się” otrzymał Nagrodę Główną i Spe-cjalną na festiwalu Film poza kinem (Wrocław, 1985).

Ewa Bajek KRZYK



83

BOGUSŁAW SZWACZ

Wybitny malarz, rzeźbiarz i poeta, jeden z prekursorów polskiej sztuki abstrakcyjnej i twórca oryginalnej teorii estetycznej Ars-Horme, czyli Sztuki Poruszenia Wyobraźni. Urodził się w 1912 r. w Leżajsku, zmarł w 2009 r. Ukończył słynne Liceum Krzemienieckie, a w 1930 roku rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa krakowskiej ASP, które odbył w pracowni prof. I. Pieńkowskiego, a następnie u K. Frycza i J. Hoplińskiego. Od roku 1946 pracował w ASP w Krakowie, potem w ASP w Warszawie, gdzie był profesorem do 1990 r. Odzwierciedleniem teorii Ars-Horme są jego prace plastyczne, które odwołując się do natury, tradycji, kultury i wie-dzy, mają przemówić do wyobraźni widza i pogodzić go ze światem zewnętrznym.

PAWEŁ TRYBALSKI

Urodził się w 1937 r. w Hostynnem-Kolonii w powiecie hrubieszowskim. Reprezentuje nurt surrealizmu i malarstwa metaforycznego. Dysponuje niezwykle perfekcyjnym warsztatem. Techniki nauczył się, studiując samodzielnie dzieła wielkich mistrzów. Laureat wielu nagród m.in. I nagroda i „Złota Szpilka” redakcji Szpilek, na Satyrykonie - Legnica 80, Złoty Medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki Warszawa 1984. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach: Muzeum Narodowego w Warszawie, Ministerstwa Kultury Nadrenii i Palatynatu w Kolonii, Galerii Ambito w Madrycie, Colection Gallery Beverly Hills w Los Angeles, Satra Films w Paryżu, Art Gallery Slavenia Vancouver w Kanadzie, Perins Art Gallery Hamstead w Londynie.

PRZEMYSŁAW TYSZKIEWICZ

Urodzony w 1964 roku we Wrocławiu. Studiował w PWSSP we Wrocławiu. Uzyskał dy-plom z projektowania graficznego u prof. J. J. Aleksiuna i z grafiki artystycznej u prof. H. Pawli-kowskiej. Jego twórczość to wyłącznie grafika artystyczna. Najchętniej posługuje się miedzio-rytem, akwafortą i akwatintą. Ważniejsze nagrody: I nagroda im. D. Chodowieckiego Berlińskiej Fundacji G. Grassa 1999, nagroda specjalna - Międzynarodowe Biennale Grafiki im. M.Pruzi, Lubin 1999, nagroda specjalna - Konkurs Grafiki i Rysunku Środowiska Dolnośląskiego, Wro-cław 2002. Od 2003 r. profesor w Pracowni Grafiki Artystycznej macierzystej uczelni.

HENRYK WANIEK

Wybitny malarz surrealista, pisarz, krytyk sztuki, filozof, scenograf, historyk. Urodził się w 1942 r. w Oświęcimiu. Studiował na Wydziale Grafiki w Katowicach – filii ASP w Krakowie, gdzie w 1970r. uzyskał dyplom z plakatu u prof. T. Grabowskiego oraz z grafiki artystycznej u prof. A. Pietscha. Od 1967 r. jego prace można oglądać na prawie wszystkich znaczących wystawach współczesnego malarstwa. Jego książka „Finis Silesiae” znalazła się w gronie fina-listów nagrody Nike za rok 2004. W 1999 r. otrzymał prestiżową nagrodę Kulturpreis Schlesien des Landes Niedersachsen wraz z Janoschem oraz Witoldem Szalonkiem. Jest autorem lub współtwórcą scenografii do kilku filmów i spektakli teatralnych.

BOGDAN WAŃCZYK

Grafik. Zajmuje sie grafiką komputerową, rysunkiem i rysunkiem satyrycznym. Urodził się w 1956 roku w Krakowie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki, uzyskał dyplom z grafiki artystycznej u prof. A. Pietscha. Prace w prywatnych zbiorach w kraju i za granicą.

Ewa Bajek KWADRAT MAGICZNY NIEBIESKI

olej płótno deska, 92x92 cm, 2003


85

TEL. +48 71 785 48 15 TEL. +48 71 784 40 21

KOM. +48 602 704 704KOM. +48 602 703 703

FAX +48 71 784 40 26 [email protected]

SZKOŁA TRANSFORMACJI S.A.

www.szkolatransformacji.pl

53-314 WrocławPl. Powstańców Śląskich 16-18

Ewa Bajek KWADRAT MAGICZNY CZERWONY



87

KoncepcjaMirosław Wróbel

RedakcjaJustyna Pietrzak-Wróbel

Projekt graficzny i składBogdan Wańczyk

KorektaBeata Kawka

Okładka

Obraz Pawła Trybalskiegoz cyklu Fałdyliery

Druk i oprawa

ZG Colonel - Kraków

WspółpracaGaleria Trans

Obrazy, których reprodukcje użyto w książce

pochodzą z prywatnej kolekcji przygotowanej

przez Galerię Trans

Wydawca

Wydawnictwo Trans- Wrocław

Wszystkie prawa autorskie do Programu Skuteczność oraz do opisanego treningu Inwestycje alternatywne należą do Szkoły Transformacji. Każde naruszenie tych praw bez wiedzy i pisemnej zgody właściciela, a w szczególności wykorzystanie programu lub treningu w całości, czy po modyfikacji – będzie ścigane i zaskarża-ne, jako kradzież własności intelektualnej.

Na stronie tytułowej - Ewa Bajek KWADRAT MAGICZNY CZERWONY - fragment obrazu


ISBN 978-83-926330-7-5

Inwestycje Alternatywne

Documents