Instytucje Unii Europejskiej - WSPiA

WYMAGANE INFORMACJE:Naczelnym organem politycznym Unii Europejskiej jest Rada Europejska, za organy gówne to Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Trybuna Sprawiedliwoci oraz Trybuna Rewidentów Ksigowych. Prac unijnych organów gów- nych wspieraj organy pomocnicze, tj. Komitet Ekonomiczno- Spoeczny, Komitet Regionów oraz Komitet Doradczy.
Mówic o Radzie Europejskiej, w odrónieniu od ww. instytu- cji, nie naley traktowa jej jako instytucji traktatowej Wspólnoty, lecz jako instytucj Unii Europejskiej. Instytucja ta odgrywa za- sadnicz rol w ksztatowaniu polityki tego ugrupowania.
Celem niniejszego artykuu jest przedstawienie najwaniej- szych instytucji Unii Europejskiej, charakterystyka sprawowanych funkcji oraz wykonywanych zada.
1 Szerzej: C. Mik, E. Wojtaszek-Mik, Unia Europejska. Wspólnota Europejska.
Zbiór dokumentów, Kraków 2005.
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
1. Rada Unii Europejskiej
We Wspólnotach funkcj legislacyjn peni Rada Unii Europej- skiej2, ale z udziaem Komisji i Parlamentu. Uprawnienia wyko- nawcze nale do Komisji, pod kontrol Rady Unii Europejskiej. Wszystkim instytucjom Wspólnot przyznano na mocy traktatów okrelone kompetencje, których nie mog one przekracza, a inne instytucje zawaszcza. W przypadku przekroczenia przewidzia- nych traktatowo uprawnie kada z instytucji ma prawo do za- skarenia innej instytucji przed Trybunaem Sprawiedliwoci Wspólnot Europejskich3.
Zdecydowanie najwicej instytucji unijnych ma swoje siedziby w Brukseli, m.in. Rada Unii Europejskiej oraz Komisja Europejska. W Strasburgu jest zlokalizowana siedziba Parlamentu Europej- skiego, natomiast w Luksemburgu – Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci, Europejskiego Trybunau Rewidentów Ksigo- wych oraz Europejskiego Banku Inwestycyjnego, natomiast we Frankfurcie mieci si siedziba Europejskiego banku Centralnego.
Rysunek 1. Struktura instytucjonalna Wspólnot Europejskich
2 Art. 15 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). 3 Szerzej: N. Nugent, Unia Europejska, Kraków 2012.
Rada Unii Europejskiej (dawniej Rada Ministrów) jest orga- nem decyzyjnym UE reprezentujcym interesy poszczególnych pastw, która skada si z przedstawicieli wszystkich pastw czonkowskich w randze ministerialnej4.
Kade z tych pastw ma jednego przedstawiciela, który jest upowaniony do dziaania w imieniu swojego pastwa i jest zwi- zany z jego instrukcjami. Skad Rady moe by zmienny i cho zwykle Rada zoona jest z ministrów spraw zagranicznych, to niekiedy w jej skad mog wchodzi take ministrowie rolnic- twa czy gospodarki, a dobór ministrów jest uzaleniony od tema- tyki obrad.
Zatem decyzje Rady UE zapadaj – w zalenoci od ich przed- miotu – w trzech trybach: jednomylnie, wikszoci kwalifiko- wan lub zwyk wikszoci gosów pastw czonkowskich. Za- sadnicza wikszo postanowie jest podejmowana w trybie go- sowania kwalifikowanego. Gosowanie jednomylne obowizuje w sprawach najwaniejszych dla Unii Europejskiej i pastw czonkowskich: m.in. w kwestii rozszerzenia Unii i przyjcia do niej nowych czonków czy zmiany treci traktatów lub wprowa- dzenia w ycie nowej wspólnej polityki. Gosowanie zwyk wik- szoci gosów obowizuje natomiast w sprawach o mniejszym znaczeniu, np. proceduralnych. Podzia gosów uzaleniony jest w zasadzie od liczby ludnoci kadego z pastw czonkowskich i ustalony zosta w Traktacie Nicejskim.
Od szczytu w Sewilli w czerwcu 2002 r. Rada obraduje w dzie- wiciu rónych konfiguracjach:
1) sprawy ogólne i stosunki zewntrzne; 2) sprawy gospodarcze i finansowe (ECOFIN); 3) wymiar sprawiedliwoci i sprawy wewntrzne; 4) zatrudnienie, polityka spoeczna, ochrona zdrowia i kon-
sumenta; 5) konkurencyjno (rynek wewntrzny, przemys i badania); 6) transport, telekomunikacja i energetyka;
4 Szerzej: A. Szczerba-Zawada, Pozycja ustrojowa Rady Europejskiej w syste-
mie instytucjonalnym Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
544
7) rolnictwo i ryboówstwo; 8) ochrona rodowiska; 9) edukacja, modzie i kultura.
Rada UE spenia sze gównych funkcji5: 1) uchwala europejskie akty prawne; 2) koordynuje ogóln polityk gospodarcz pastw czon-
kowskich; 3) zawiera umowy midzynarodowe midzy UE, a jednym lub
wiksz liczb pastw czy te organizacji midzynarodo- wych;
4) wraz z Parlamentem Europejskim zatwierdza budet UE; 5) okrela kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpie-
czestwa, opierajc si na wytycznych ustalonych przez Rad Europejsk;
6) koordynuje wspóprac miedzy krajowymi organami s- dowymi i subami policyjnymi w sprawach kryminalnych.
Do kompetencji Rady naley: 1) zapewnienie koordynacji ogólnej polityki gospodarczej
czonków Wspólnoty i prawo podejmowania decyzji tym zakresie;
2) wzywanie Komisji Europejskiej do okrelonych dziaa, w tym do inicjatywy ustawodawczej;
3) wydawanie aktów prawnych, zarówno wicych, jak i po- zbawionych mocy wicej;
4) zawieranie umów midzynarodowych; 5) uchwalanie budetu UE; 6) mianowanie czonków niektórych innych organów i insty-
tucji Wspólnotowych.
Prace Rady koordynuje jej przewodniczcy. Przewodnictwo w Radzie sprawuj kolejno wszystkie pastwa czonkowskie Wspólnot przez sze miesicy w systemie rotacyjnym. Obrady
5 Szerzej: E. Skibiska, Prawo Unii Europejskiej. Wprowadzenie, wyd. 7, War-
szawa 2013.
545
Rady przygotowuje Sekretariat Generalny, kierowany przez sekre- tarza generalnego mianowanego przez Rad. Sekretariat ma swoj siedzib w Brukseli. Posiedzenia Rady zwoywane s z inicjatywy jej przewodniczcego, Komisji Europejskiej albo na wniosek jed- nego z jej czonków i najczciej odbywaj si w Brukseli lub Luk- semburgu. Aby pogodzi interesy pastw czonkowskich i Komisji, podjcie decyzji przez Rad przygotowuje si na dwóch szcze- blach: w Komitecie Staych Przedstawicieli (COREPER) oraz w gru- pach roboczych. Grupy robocze zoone z ekspertów narodowych debatuj nad kwestiami technicznymi, po czym przesyaj propo- zycj Komisji do COREPER-u. Jego zadaniem jest dalsze „filtrowa- nie” propozycji Komisji i uzyskanie kompromisu.
Do najwaniejszych pomocniczych organów Rady moemy za- liczy organy tj.: Komitet Staych Przedstawicieli, Komitet Ekono- miczny i Spoeczny, Komitet Ekonomiczny i Finansowy, Komitet Energetyczny oraz Sekretariat Generalny.
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
Rada jest nadrzdnym organem ustawodawczym Wspólnot Europejskich, speniajcym równoczenie szereg funkcji typo- wych dla rzdu. Radzie przysuguje prawo do wydawania rozpo- rzdze i dyrektyw, podejmowania decyzji, wydawania zalece oraz wyraania opinii. Jednak Rada przed podjciem uchway, zgodnie z okrelonymi dyspozycjami traktatowymi, zobowizana jest do zasignicia opinii Komisji, Parlamentu Europejskiego oraz Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego.
Rada Unii Europejskiej posiada istotne uprawnienia dotyczce Unii Gospodarczej i Walutowej – na zlecenie Komisji odpowiada za wielostronny nadzór narodowych polityk budetowych i go-
Instytucje Unii Europejskiej
spodarczych oraz za ogóln koordynacj dziaa zmierzajcych do realizacji Unii.
W dziedzinie stosunków zewntrznych Wspólnot Rada rów- nie odgrywa wiodc rol, przede wszystkim koordynatora. Do niej naley podejmowanie decyzji niezbdnych dla okrelenia i realizacji wspólnej polityki na podstawie wytycznych przyjtych przez Rad Europejsk oraz zapewnienie spójnoci i skutecznoci dziaania Unii. W przypadku zawierania umowy pomidzy Wspól- notami a jednym lub kilkoma pastwami czy organizacjami mi- dzynarodowymi Rada wyraa zgod na rozpoczcie negocjacji oraz udziela Komisji mandatu do negocjacji. Do Rady naley rów- nie zawieranie umów midzynarodowych, wicych wszystkie instytucje Wspólnot i pastwa czonkowskie, ale te prerogatywy dzieli z Parlamentem, który wyraa swoj opini, a przy zawiera- niu ukadów o stowarzyszeniu take zgod.
Rada posiada take istotne kompetencje w kwestii spraw we- wntrznych i wymiaru sprawiedliwoci6.
2. Parlament Europejski
Obecny Parlament Europejski7 wywodzi si ze Zgromadzenia Parlamentarnego Europejskiej Wspólnoty Wgla i Stali. Po utwo- rzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, powstao Europejskie Zgromadze- nie Parlamentarne, którego nazw zmieniono w 1962 r. na Parla- ment Europejski8. Deputowani wybierani s w wyborach po- wszechnych i bezporednich, przeprowadzanych we wszystkich pastwach czonkowskich na picioletni kadencj.
Wybrani przez Parlament przewodniczcy, wiceprzewodni- czcy i kwestorzy tworz Prezydium Parlamentu Europejskiego, którego kadencja trwa dwa i pó roku.
6 Szerzej: M. Rewizorski, B. Przybylska-Maszner, System instytucjonalny Unii
Europejskiej po traktacie z Lizbony. Aspekty polityczne i prawne, Warszawa 2012. 7 Art. 14 Traktat o Unii Europejskiej (TUE). 8 Na mocy ukadu w sprawie fuzji instytucji Wspólnot Europejskich.
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
548
Do utworzenia grupy politycznej potrzebnych jest, co najmniej 23 posów z jednego kraju, 18 z dwóch krajów, 12 z trzech i wicej krajów. Ponadto, posowie mog tworzy grupy posów niezrze- szonych oraz grupy narodowe. Do utworzenia grupy narodowej potrzebnych jest, co najmniej 29 posów. Grupy polityczne odpo- wiadaj frakcjom politycznym, w parlamentach krajowych.
Siedzib Parlamentu Europejskiego – na podstawie Decyzji Rady Europejskiej w Edynburgu (12 grudnia 1992 r.) – jest Stras- burg.
Organami pomocniczymi Parlamentu s: Prezydium i Rozsze- rzone Prezydium, Kolegium Kwestorów, 18 komisji wyspecjalizo- wanych, frakcje parlamentarne oraz Sekretariat Generalny. Ka- dencja wszystkich tych urzdów trwa 2,5 roku.
Praca Parlamentu dzieli si na dwie fazy tj.: przygotowanie do sesji plenarnej i waciwa sesja plenarna.
Parlament Europejski obraduje na sesji zwyczajnej podzielonej na dwie czci (wiosenn i letni) oraz na sesjach nadzwyczaj- nych. Posiedzenia Parlamentu – z wyjtkiem miesicy wakacyj- nych – odbywaj si niemal co miesic. Sesje plenarne – zwyczaj- ne Parlamentu maj miejsce w Strasburgu, sesje nadzwyczajne w Brukseli. Siedziby komisji i biur poselskich znajduj si w Bruk- seli, a sekretariat Parlamentu pracuje w Luksemburgu. Czonko- wie Parlamentu Europejskiego sprawuj swój mandat osobicie i w sposób nieskrpowany. Wszyscy parlamentarzyci maja obo- wizek uczestniczenia we wszystkich obradach i przy podejmo- waniu wszelkich decyzji, nawet wówczas, gdy niektóre pastwa czonkowskie s wyczone od konkretnych dziaa.
Kompetencje Parlamentu Europejskiego okrelone zostay w przepisach szczególnych TWE, z których wynika, ze peni on funkcje: konsultacyjna, wspóudziau w stanowieniu prawa, kon- troln i budetow.
Najczciej stosowan procedur przy uchwalaniu legislacji UE jest procedura wspódecydowania. Stawia ona Parlament Eu- ropejski i Rad na równych pozycjach, a akty prawne przyjte przy zastosowaniu tej procedury s wynikiem wspólnego dziaa-
Instytucje Unii Europejskiej
549
nia Rady i Parlamentu. Dotyczy to legislacji w bardzo wielu dzie- dzinach. Szereg innych wniosków wymaga konsultacji z Parla- mentem, przy czym uzyskanie jego zgody jest konieczne w przy- padku wanych decyzji politycznych i instytucjonalnych. Parla- ment dostarcza równie impulsów dla uchwalania nowej legisla- cji, kontrolujc roczny program prac Komisji, rozwaajc stosow- no przyjcia nowych aktów prawnych i proszc Komisj o przed- kadanie propozycji.
Uprawnienia budetowe Parlamentu Europejskiego wynikaj z okrelonej procedury uchwalenia budetu, która trwa od 1 wrzenia do koca grudnia roku poprzedzajcego rok, na który uchwalany jest budet. Aktywna rola Parlamentu rozpoczyna si w momencie przedstawienia mu przez Rad projektu budetu – najpóniej dnia 5 padziernika (pierwsze czytanie)9.
Parlament ma prawo absolutn wikszoci oddanych gosów zaproponowa Radzie zmiany w odniesieniu do tej czci projek- tu, która dotyczy tzw. wydatków obligatoryjnych, tj. tych, które w sposób zobowizujcy wynikaj z traktatu lub z uchwalonych na jego podstawie aktów prawnych. Natomiast wikszoci go- sów swoich czonków Parlament moe zmieni projekt w czci obejmujcej tzw. wydatki nieobligatoryjne, tzn. te, które nie wyni- kaj w sposób zobowizujcy z traktatu lub z uchwalonych na jego podstawie aktów prawnych.
Wikszo wydatków Wspólnoty ma charakter obligatoryjny i w ich przypadku „ostatnie sowo” przysuguje Radzie. Parlament ma prawo wikszoci gosów swoich czonków i dwiema trzeci- mi oddanych gosów z wanych powodów odrzuci projekt bude- tu i domaga si przedstawienia nowego projektu, co faktycznie oznacza otwarcie kolejnej procedury budetowej.
Do najwaniejszych uprawnie Parlamentu Europejskiego w zakresie kontroli parlamentarnej naley prawo zgaszania wo- tum nieufnoci wobec Komisji. Parlament uczestniczy równie w nominowaniu przewodniczcego Komisji i jej czonków.
9 Art. 272 Traktat ustanawiajcy Wspólnot Europejsk (TWE).
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej wzmocni rol Parlamentu w ochronie interesów obywateli przez wprowadzenie prawa petycji umoliwiajcego zoenie skargi obywatelom Unii i wszystkim osobom fizycznym i prawnym zamieszkaym w pa- stwach czonkowskich Unii lub posiadajcym na ich terenie swoj statutow siedzib. Prerogatywy Parlamentu ulegy dalszemu wzmocnieniu na mocy Traktatu nicejskiego poprzez rozszerzenie zakresu przedmiotowego stosowania procedury wspódecydowa- nia.
Ponadto, Parlament Europejski przedstawia take kwestie do rozwaenia na kadym szczycie UE. W dniu otwarcia szczytu Przewodniczcy Parlamentu jest proszony o wyraenie pogldów i obaw Parlamentu w odniesieniu do aktualnych kwestii oraz po- zycji w programie obrad Rady Europejskiej.
3. Komisja Europejska
Komisja Europejska10 jest gównym organem zarzdzajco- wykonawczym Wspólnot Europejskich. Do 1965 roku kada ze Wspólnot miaa odrbny organ zarzdzajco-wykonawczy, a dnia 1 lipca 1967 r. powstaa Komisja jako wspólny organ Wspólnot Europejskich11.
Komisja Europejska jest gównym organem Wspólnot. Peni ona, przede wszystkim, funkcj organu wykonawczego. Powoana jest do reprezentowania wspólnego, niezalenego interesu Wspólnot. Z tego wzgldu jest jednostk niezalen od pastw czonkowskich.
Siedziba Komisji mieci si w Brukseli, ale jej biura znajduj si równie w Luksemburgu, przedstawicielstwa – we wszystkich pastwach UE, a delegatury – w wielu stolicach rónych krajów wiata.
10 Art. 17 Traktat o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 234, 244–250, 290
i 291 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). 11 Na mocy ukadu o fuzji z 8 kwietnia 1965 r.
Instytucje Unii Europejskiej
551
Czonkowie Komisji wybierani s ze wzgldu na swoje ogólne kwalifikacje. Ich niezaleno jest niekwestionowana. W skad Komisji wchodzi jeden obywatel z kadego Pastwa Czonkow- skiego. Liczba czonków Komisji moe zosta zmieniona przez Rad stanowic jednomylnie. Czonkowie Komisji s w peni niezaleni w wykonywaniu swych funkcji, w ogólnym interesie Wspólnoty. Ponadto nie mog oni, podczas penienia swych funk- cji, wykonywa adnej innej zarobkowej lub nie zarobkowej dzia- alnoci zawodowej.
Komisarzy mianuje si na pi lat z moliwoci przeduenia mandatu. W procedurze powoywania czonków Komisji bierze udzia Parlament Europejski.
Komisja funkcjonuje na zasadzie kolegialnoci, tzn. e decyzje podejmowane s przez kolegium komisarzy, co jest równoznaczne ze zbiorow odpowiedzialnoci polityczn przed Parlamentem Europejskim. Oznacza to niemono wysunicia wniosku o wo- tum nieufnoci wobec jednego komisarza.
Komisja Europejska zbiera si na posiedzeniach przynajmniej raz w tygodniu (w rody). Jej posiedzenia s tajne i przebiegaj wedug planu pracy opracowywanego trzy razy w roku (na wio- sn, w lecie oraz w zimie). Komisja Europejska podejmuje decyzje na zasadzie zwykej wikszoci gosów jej czonków przy zacho- waniu wymaganego kworum komisarzy obecnych podczas goso- wania.
Aparat administracyjny Komisji skada si z dyrekcji general- nych do spraw poszczególnych realizowanych przez ni polityk, sub ogólnych – Urzd ds. Zwalczania Korupcji (OLAF), Eurostat, Biuro Prasowe i ds. komunikacji, Biuro Wydawnictw, Sekretariat Generalny oraz sub wewntrznych – ds. budetu, kontroli finan- sowej, grup doradców ds. polityk, serwis ds. audytu wewntrzne- go, poczonych sub ds. tumacze ustnych i konferencyjnych, sub prawnych, dyrekcji ds. personelu i administracji, sub ds. tumacze. Przy Komisji s akredytowani przedstawiciele dyplo-
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
Komisja Europejska spenia cztery gówne funkcje: 1) przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów praw-
nych; 2) zarzdza i realizuje polityk i budet UE; 3) egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunaem
Sprawiedliwoci); 4) reprezentuje Uni Europejsk na arenie midzynarodowej,
np. podczas negocjowania umów midzy UE, a innymi kra- jami.
Prawo do zgaszania projektów aktów prawnych Wspólnot Eu- ropejskich jest jedn z najwaniejszych kompetencji Komisji, któ- rej traktaty gwarantuj monopol w zakresie inicjowania polityki Wspólnot Europejskich. Komisja opracowuje i przedkada Radzie oraz Parlamentowi Europejskiemu projekty ustaw, przy czym w jej gestii ley zarówno wybór terminu, jak i formy czy treci projektu. Udzia w procesie decyzyjnym umoliwia jej ponadto zmian pierwotnej wersji projektu.
Bdc organem wykonawczym Unii Europejskiej, Komisja jest odpowiedzialna za zarzdzanie i realizacj budetu Unii, kierun- ków jej polityki oraz programów przyjtych przez Parlament i Rad.
Komisja zajmuje si budetem UE pod czujnym okiem Trybu- nau Obrachunkowego. Parlament Europejski udziela Komisji ab- solutorium z wykonania budetu tylko wtedy, gdy jest zadowolo- ny z wyników przedstawionych w rocznym sprawozdaniu Trybu- nau Obrachunkowego.
Komisja Europejska sprawuje nadzór nad stosowaniem pier- wotnego i wtórnego prawa wspólnotowego przez pastwa czon-
12 Szerzej: J. Borcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Euro-
pejskiej. Podrcznik dla kierunków prawa, zarzdzania i administracji, Warsza- wa 2012.
Instytucje Unii Europejskiej
kowskie oraz przedsibiorstwa (funkcja tzw. straniczki trakta- tów).
Komisja Europejska jest znaczc rzeczniczk Unii Europej- skiej na arenie midzynarodowej. Pozwala ona pastwom czon- kowskim mówi „jednym gosem” na forum midzynarodowym, np. na forum wiatowej Organizacji Handlu (WTO). Komisja jest take odpowiedzialna za negocjowanie umów midzynarodowych w imieniu UE np. Umowa Kotonu13.
5. Europejski Trybuna Sprawiedliwoci
Europejski Trybuna Sprawiedliwoci14 jest instytucj sdow- nicz, zosta utworzony w 1951 r. Jego siedzib jest Luksemburg. Trybuna Sprawiedliwoci jest zarazem najwysz wadz sdow i jedyn instancj we wszystkich kwestiach nalecych do prawa wspólnotowego. Generalnie ma on zapewnia respektowanie prawa w interpretacji i aplikacji Traktatu WE.
Ogólny opis zada obejmuje trzy podstawowe dziedziny: 1) kontrol przestrzegania prawa wspólnotowego zarówno
przez instytucje wspólnotowe podczas stosowania dyspo- zycji traktatów, jak i przez pastwa czonkowskie i jed- nostki w zakresie obowizków wynikajcych z prawa wspólnotowego;
2) interpretacj ustawodawstwa wspólnotowego; 3) rozwój prawodawstwa wspólnotowego.
Podstawowym zadaniem Trybunau Sprawiedliwoci jest za- pewnienie przestrzegania prawa przy wykadni i stosowaniu Traktatu. Trybuna kontroluje przestrzeganie prawa przez insty- tucje wspólnotowe. W stosunku do pastw czonkowskich, a take innych podmiotów Trybuna sprawdza, czy wykonuj one swoje obowizki wynikajce z prawa wspólnotowego. Dziaalno Try-
13 Umowa 2000/483/WE o partnerstwie midzy czonkami grupy pastw
Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony a Wspólnot Europejsk i jej Pa- stwami Czonkowskimi z drugiej strony, podpisana w Kotonu 23 czerwca 2000 r.
14 Art. 19 Traktat o Unii Europejskiej (TUE).
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
bunau moe przybra form konsultacji lub orzecze. Funkcja konsultacyjna polega na wydawaniu przez Trybuna wicych opinii, zwaszcza w kwestii umów midzynarodowych zawiera- nych przez Wspólnot.
Trybuna Sprawiedliwoci jest sdem apelacyjnym w stosunku do Sdu Pierwszej Instancji oraz w odniesieniu do niektórych de- cyzji Komisji. Sprawy wpywaj do Trybunau do sdziego spra- wozdawcy, a nastpnie kada sprawa jest przydzielana jednemu sdziemu i rzecznikowi generalnemu. Caa procedura prac Trybu- nau dzieli si na dwie fazy: najpierw pisemn, a potem ustn.
Rysunek 3. Struktura organizacyjna Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci
Trybuna
przewodniczcy
I Izba II Izba III Izba IV Izba V Izba
VI Izba
- skargi na nieprzestrzeganie traktatu
sji) - wyrok wstpny o interpretacji lub wanoci
prawa Wspólnot
Sd Pierwszej Instancji
I Izba II Izba III Izba IV Izba V Izba
(po trzech lub siedmiu sdziów kada)
- skargi osób fizycznych
Rzdy pastw UE wyzna-
pierwszy adwokat general-
W skad Trybunau wchodzi dwudziestu piciu sdziów. S- dziów wspomaga omiu rzeczników generalnych. Na wniosek Trybunau Sprawiedliwoci Rada, stanowic jednomylnie, moe zwikszy liczb rzeczników generalnych. Zadaniem rzeczników jest analiza spornych spraw oraz przygotowywanie dla Trybunau uzasadnionych kocowych wniosków. Rzecznicy generalni nale wprawdzie do Trybunau jako instytucji, jednak nie do jego skadu orzekajcego. Sdziowie i rzecznicy generalni s powoywani przez rzdy pastw czonkowskich na sze lat, w drodze wza- jemnego uzgodnienia.
Obowizuje zasada rotacji, polegajca na tym, e co trzy lata zmienia si na przemian trzynastu, a póniej dwunastu sdziów Trybunau. Zasady rotacji rzeczników generalnych s okrelane w statucie Trybunau Sprawiedliwoci. Sdziowie wybieraj ze swego grona na okres trzech lat przewodniczcego Trybunau (moliwy jest ponowny wybór).
Stronami przed Trybunaem mog by pastwa czonkowskie, instytucje Wspólnot oraz osoby fizyczne i prawne.
Orzeczenie Trybunau jest ostateczne i podlega obowizko- wemu wykonaniu na terytorium pastw czonkowskich. Zgodnie z postanowieniami Jednolitego Aktu Europejskiego przy Trybuna- le utworzono Sd Pierwszej Instancji, który zajmuje si orzecznic- twem w sprawach dotyczcych osób fizycznych i prawnych15.
Podsumowanie
Instytucje Unii Europejskiej dziaaj na podstawie przepisów traktatowych oraz wasnych regulaminów wewntrznych. Insty- tucje UE wraz z komitetami doradczymi oraz szeregiem innych organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej tworz system instytucjonalny Unii.
15 Szerzej: E. Caa-Wacinkiewicz, System instytucji Unii Europejskiej w wietle
postanowie Traktatu z Lizbony. Pytania. Testy. Kazusy. Tablice, Warszawa 2012.
Katarzyna Wilczek, Krzysztof Tomaszek
Instytucje Unii Europejskiej zapewniaj jej funkcjonowanie, realizacj polityk i wypenianie podstawowych zada, w tym zwizanych ze stanowieniem i wdraaniem prawa unijnego.
Naley podkreli, e stanowienie prawa jest podstawow kompetencj Rady (Rady Unii Europejskiej) oraz Parlamentu Eu- ropejskiego, a gówna inicjatywa ustawodawcza przysuguje
Komisji Europejskiej, która jest take organem wykonawczym, kontrolnym i decyzyjnym.