Instytucje Unii Europejskiej

11

Instytucje Unii Europejskiej

Europe Direct KatowiceUl. Kościuszki 6, 40 - 049 Katowice

Tel./fax +48 32 209 17 [email protected]

www.europe-direct.katowice.pl

22

Fundament Unii Europejskiej

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla iStali-Traktat Paryski podpisany 18.04.1951r. Wszedł w życie w dniu 23.07.1952r. i wygasł w dniu 23.07.2002r.

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą-Traktat Rzymski podpisany 25.03.1957r. Wszedł w życie w dniu 1.01.1958r.

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, powstała na mocy Traktatu ustanawiającego EWG

• Traktat o Unii Europejskiej, podpisany w dniu 7.02.1992r. w Maastricht i wszedł w życie 1.11.1993r.

33

Struktura Unii Europejskiej Unia Europejska opiera się na traktatach, a jej trzy filary

odpowiadają różnym obszarom polityki, w których obowiązują odmienne systemy podejmowania decyzji

Trzy filary Unii Europejskiej:

• Wspólnota (większość obszarów, w których istnieje wspólna polityka)

• Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

• Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

44

Pozostałe traktaty

• Jednolity Akt Europejski – podpisany w 1986r., wchodzi w życie 1.07.1987r. – zmieniał traktat EWG

• Traktat Amsterdamski – podpisany 2.10.1997r., wchodzi w życie 1.05.1999r. – zmieniał traktat UE i WE

• Traktat Nicejski – podpisany 26.02.2001r., wchodzi w życie 1.02.2003r. – dalsze zmiany, uproszczenia systemu decyzyjnego

55

Podejmowanie decyzji w UE

W procesach decyzyjnych na poziomie europejskim uczestniczą różne instytucje UE, w szczególności:

• Komisja Europejska

• Parlament Europejski

• Rada Unii Europejskiej

66

Procedury decyzyjne

Procedura konsultacji – Rada Europejska konsultuje się w sprawie danego aktu zParlamentem, Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów. Parlament może:

• przyjąć wniosek komisji• odrzucić go• poprosić o wprowadzenie do niego poprawek

77

Procedura zgody – wymaga od Rady uzyskania zgody Parlamentu przed podjęciem określonych, szczególnie ważnych decyzji. Parlament nie ma prawa wprowadzania poprawek – musi go w całości przyjąć lub odrzucić bezwzględną większością głosów

Procedura współdecyzji – Parlament pełni funkcję prawodawczą tak samo jak Rada. Jeśli Rada i Parlament nie mogą osiągnąć porozumienia to powołuje się komitet pojednawczy

88

Parlament Europejski

• Siedziba PE: Bruksela, Luksemburg, Strasburg• Posłowie wybierani są od 1979 roku w

wyborach bezpośrednich przez obywateli, których kraj reprezentują

• Kadencja w PE trwa 5 lat• Obecnie Parlament liczy 732 posłów (od

2009r. będzie liczył 736)• Posłowie zasiadają w ogólnoeuropejskich

ugrupowaniach europejskich

99

1010

1111

1212

Zadania Parlamentu Europejskiego

• Przyjmuje akty prawa europejskiego

• Sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi, zwłaszcza nad Komisją Europejską

• Wraz z Radą zatwierdza budżet UE

1313

Nadzór demokratyczny:• Zatwierdzanie wyboru komisarzy – oddzielne

przesłuchania, potem głosowanie nad przyjęciem całego składu Komisji

• Odpowiedzialność Komisji przed Parlamentem

• Kontrola rocznych sprawozdań Komisji

• Monitoring pracy Rady

• Udział w szczycie Unii – zarysowanie aktualnych problemów

1414

Rada Unii Europejskiej

• Siedziba Rady UE: Bruksela, Luksemburg• W skład Rady UE wchodzi jeden minister z

każdego kraju UE, w zależności od tego, która z dziewięciu Rad będzie miała swoje posiedzenie

• Prezydencja oparta jest na systemie rotacyjnym, zmieniającym się co 6 miesięcy

1515

9 możliwych konfiguracji Rady UE

• Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych• Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Efocin)• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych

(JHA)• Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i

Polityki dot. Konsumentów• Rada ds. Konkurencyjności• Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii• Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa• Rada ds. Środowiska • Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury

1616

Zadania Rady Unii Europejskiej

• Przyjmuje akty prawa europejskiego na wniosek Komisji• Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w

krajach członkowskich• Zawiera umowy międzynarodowe pomiędzy UE, a innymi

krajami lub organizacjami międzynarodowymi• Przyjmuje budżet UE• Realizuje i rozwija wspólną politykę zagraniczną i

bezpieczeństwa (WPZB) na podstawie wytycznych Rady Europejskiej

• Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych

1717

Organizacja pracy Rady

• Coreper (Komitet Stałych Przedstawicieli) – stały zespół przedstawicieli, reprezentujących interesy każdego państwa, spotykający się co tydzień

• Prezydencja Rady – każdy kraj po kolei przejmuje odpowiedzialność za porządek obrad i przewodzi jej posiedzeniom przez 6 miesięcy

• Sekretariat Generalny – wspiera prezydencję

1818

Głosowanie w Radzie

• Każdy kraj posiada głosy:• 29 – Niemcy, Francja, Włochy, Zjednoczone Królestwo• 27 – Hiszpania, Polska• 14 - Rumunia• 13 – Holandia• 12 – Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia• 10 – Austria, Szwecja, Bułgaria• 7 – Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia• 4 – Cypr, Estonia, Łotwa, Słowenia, Luksemburg• 3 – MaltaW sumie 345

1919

• Głosowanie większością kwalifikowaną

ma miejsce w szczególnie ważnych dziedzinach jak polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

Decyzja wymaga zgody większości państw członkowskich oraz co najmniej 232 głosów „za” tj.72,3%liczby głosów

Dodatkowo każde państwo członkowskie może wystąpić z wnioskiem o sprawdzenie czy głosy „za” stanowią 62% łącznej liczby ludności Unii

2020

Komisja Europejska

• Siedziba KE: Bruksela, posiada biura w Luksemburgu, reprezentacje we wszystkich krajach UE, oraz przedstawicielstwa w licznych stolicach na całym świecie

• 27 członków po jednym z każdego kraju członkowskiego

• Kadencja 5 lat (2004-2009)

2121

Procedura powoływania Komisji

• Rządy państw członkowskich uzgadniają między sobą, kogo nominować na przewodniczącego

• Zatwierdzenie kandydatury na przewodniczącego przez Parlament

• Nominowany na przewodniczącego Komisji w porozumieniu z rządami państw członkowskich wybiera pozostałych członków Komisji

• Przesłuchanie kandydatów przez Parlament ioficjalne mianowanie

2222

Zadania Komisji Europejskiej

• Przedkłada wnioski legislacyjne Parlamentowi i Radzie

• Prowadzi i wdraża unijne polityki oraz budżet UE – organ wykonawczy

• Stoi na straży prawa europejskiego (wspólnie z Trybunałem Europejskim)

• Reprezentuje UE na arenie międzynarodowej, na przykład negocjując umowy między UE, a innymi krajami

2323

Realizacja polityki oraz budżetu UE

• Nadzór Komisji nad wydatkami władz krajowych lub lokalnych

• Parlament – udziela (lub nie) absulutorium z wykonania budżetu

• Wdrażanie wytycznych polityki przyjętych przez Parlament i Radę

• Zarządzanie programami unijnymi, np. Erasmus, Interreg

2424

Egzekwowanie prawa europejskiego

• Zapewnienie właściwego stosowania prawa UE w państwach członkowskich

• Podejmuje środki, gdy państwo nie stosuje się do prawa unijnego:– Procedura w sprawie naruszenia – przekazanie

oficjalnego pisma do rządu danego kraju– Wyznacza termin na udzielenie wyjaśnień w tej

sprawie– W razie braku rezultatu Komisja kieruje sprawę

do Trybunału Sprawiedliwości

2525

Przewodniczący Komisji Europejskiej

2626

Danuta Hübner-

Komisarz ds. Polityki

Regionalnej

2727

Komisja Europejska w komplecie

2828

Trybunał Sprawiedliwości

• Siedzibą Trybunału Sprawiedliwości jest Luksemburg

• W skład Trybunału wchodzi jeden sędzia z każdego kraju UE, a w skład działającego przy Trybunale Sądu Pierwszej Instancji przynajmniej jeden sędzia z każdego kraju unijnego

• Kadencja: odnawialna sześcioletnia

2929

Składy Trybunału

• Wielka Izba – 13 sędziów• 5 sędziów• 3 sędziów

• Wspieranie Trybunału przez ośmiu rzeczników generalnych – przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych do Trybunału

3030

• Sąd Pierwszej Instancji – działa od 1989 roku. Odpowiada za wydawanie orzeczeń w określonych rodzajach spraw

• Sąd ds. Służby Publicznej Unii Europejskiej – rozstrzyga spory między UE a jej pracownikami

Organy

3131

Zadania Trybunału Sprawiedliwości

• Orzeczenia w trybie prejudycjalnym – interpretacja prawa unijnego

• Skargi na uchybienia zobowiązaniom przez państwo członkowskie

• Skargi o unieważnienie – może wnieść każdy organ UE lub osoba fizyczna

• Skargi na zaniechanie działania przez Komisję, Radę lub Parlament

3232

Organizacja pracy Trybunału

• Część pisemna postępowania – przełożenie pisemnych oświadczeń stron; przydzielony do sprawy sędzia opracowuje sprawozdanie podsumowujące

• Część ustna, jawna – rozprawa

• Wyrok jest przyjmowany większością głosów i ogłaszane na rozprawach jawnych

3333

Europejski Trybunał Obrachunkowy

• Siedzibą Europejskiego Trybunału Obrachunkowego jest Luksemburg

• W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa UE, w sumie 317 członków

• Kadencja: odnawialna sześcioletnia

3434

Zadania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

• Kontrola właściwego wykonania budżetu UE

• Przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej corocznego sprawozdania za poprzedni rok budżetowy

• Wydawanie opinii w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących kwestii finansowych i działań Unii związanych ze zwalczaniem nadużyć

3535

Organizacja pracy Trybunału

• Zatrudnionych jest ok.. 800 osób, w tym kontrolerzy – sprawdzają funkcjonowanie instytucji UE oraz krajów, które otrzymują pomoc od UE

• W razie wykrycia nieprawidłowości kontrolerzy informują o tym OLAF – Europejski Urząd ds.. Zwalczania Nadużyć Finansowych

3636

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

• Siedzibą EKES jest Bruksela

• Liczy 344 członków nominowanych przez rządy państw UE

• Kadencja: odnawialna czteroletnia

3737

• Organ doradczy reprezentujący pracodawców, związki zawodowe oraz inne grupy, tj. rolników, konsumentów, organizacje pozarządowe i inne grupy interesu

• Komitet broni ich interesów w dyskusjach politycznych z Komisją, Radą, Parlamentem

Pomost między Unią a obywatelami

Dimitris Dimitriadis

3838

Ilość mandatów

24 - Niemcy, Francja, Włochy, Zjednoczone Królestwo21 – Hiszpania, Polska12 – Belgia, Czechy, Grecja, Węgry, Portugalia, Holandia, Austria, Szwecja10 – Bułgaria9 – Dania, Irlandia, Litwa, Słowacja, Finlandia7 – Estonia, Łotwa, Słowenia, 6 - Cypr, Luksemburg5 – Malta

3939

Zadania Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

• Doradztwo Radzie UE, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu - na ich wniosek lub z własnej inicjatywy

• Zachęcanie społeczeństwo obywatelskie do większego zaangażowania w kształtowanie polityki UE

• Umacnianie roli społeczeństwa obywatelskiego poza Unią i pomoc w tworzeniu struktur doradczych

4040

Członkowie EKES

Reprezentanci trzech grup: 1. Pracodawców2. Pracowników3. Grupy różnych interesów gospodarczych i

społecznych - organizacje pozarządowe, organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa, rzemieślników i wolne zawody, spółdzielnie i organizacje nienastawione na zysk, organizacje konsumenckie i ekologiczne, kręgi naukowe i akademickie, stowarzyszenia wspierające rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itd.

4141

Komitet Regionów

• Siedzibą Komitetu Regionów jest Bruksela

• Liczy 344 członków nominowanych przez rządy państw UE spośród władz lokalnych i regionalnych

• Kadencja: odnawialna czteroletnia

4242

Liczba członków

• 24 - Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy• 21 - Hiszpania i Polska• 15 - Rumunia• 12 - Belgia, Bułgaria, Czechy, Grecja i Węgry, Austria,

Niderlandy, Portugalia i Szwecja• 9 - Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja• 7 - Estonia, Łotwa i Słowenia• 6 - Cypr i Luksemburg• 5 - Malta• OGÓŁEM:344

4343

Zadania Komitetu Regionów

• Reprezentowanie poglądów władz lokalnych i regionalnych w dyskusjach na temat aktów prawnych

• Konsultowanie z Radą UE i Komisją Europejską spraw dotyczących bezpośrednio władz lokalnych i regionalnych

4444

Organizacja pracy Komitetu Regionów

• 5 sesji plenarnych na rok • 6 komisji, które przygotowują sesje:

– Komisja ds. Polityki Spójności Regionalnej (COTER);– Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej

(ECOS);– Komisja ds. Rozwoju Zrównoważonego (DEVE);– Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC);– Komisja ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rządów

w Europie (CONST);– Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

4545

Europejski Bank Inwestycyjny

• Siedzibą Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest Luksemburg

• Członkowie: Rada Gubernatorów (27), Rada Dyrektorów (28), Komitet Zarządzający (9)

4646

Zadania Europejskiego Banku Inwestycyjnego

Finansowanie projektów, które są w interesie publicznym, które nie mogłyby być finansowane z innego źródła, lub też pożyczki na nie byłyby znacznie droższe

Projekt musi spełniać odpowiednie kryteria:• Przyczyniać się do realizacji celów UE• Powinien nieść korzyści głównie dla regionów

mniej uprzywilejowanych• Powinien przyciągać fundusze z innych źródełWspieranie rozwoju w krajach śródziemnomorskich,

Azji i Ameryki łacińskiej

4747

Organizacja pracy Banku

• Rada Gubernatorów - składa się z ministrów finansów ze wszystkich państw członkowskich.

– określa ona ogólną politykę Banku w zakresie udzielania pożyczek,

– zatwierdza roczny bilans i sprawozdanie z działalności– upoważnia Bank do finansowania projektów poza UE – podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału.• Rada Dyrektorów zatwierdza operacje udzielania i

zaciągania pożyczek oraz kontroluje właściwe zarządzanie bankiem.

• Komitet Zarządzający - kierownictwo Banku (9os.) - bieżące zarządzaniem EBI.

4848

Europejski Bank Centralny

• Siedzibą Europejskiego Banku Centralnego jest Frankfurt nad Menem

• Członkowie: Rada Prezesów (19, na którą składa się 6-cio osobowy Zarząd i 13 prezesów banków centralnych krajów strefy euro), Rada Ogólna (29)

4949

Zadania Europejskiego Banku Centralnego

• Zapewnienie stabilności cen w strefie euro

• Kontrolowanie podaży pieniądza

• Monitorowanie tendencji cen

5050

Organizacja pracy Banku

• Zarząd – prezes, wiceprezes, 4 członków – kadencja 8 lat, nieodnawialna – wdrażanie polityki pienężnej

• Rada Prezesów – 6 członków Zarządu, 13 prezesów z banków centralnych państw strefy euro - najwyższy organ decyzyjny – wytyczanie polityki pieniężnej

• Rada Ogólna – prezes, wiceprezes EBC, prezesi banków centralnych 25 państw członkowskich – organ doradczy

5151

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

• Nikiforos Diamandouros

• Siedzibą Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich jest Strasburg

• Kadencja: odnawialna pięcioletnia

5252

Nikiforos Diamandouros – Obecny RPO

5353

Zadania Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

• Pomoc w ujawnianiu przypadków złej praktyki administracyjnej w instytucjach i organach UE (niesprawiedliwość, dyskryminacja, nadużywanie władzy, brak lub odmowa udzielania informacji, nieuzasadnione opóźnienia, niepoprawne procedury)

5454

Europejski Inspektor Ochrony Danych

• Siedzibą Europejskiego Inspektora Ochrony Danych jest Bruksela

• Kadencja: odnawialna pięcioletnia

• Głównym zadaniem EIOD jest zadbanie o to, by przy przetwarzaniu danych osobowych szanowano prawo do prywatności obywatela

Peter Hustinx

5555

I filar – domena wspólnotowa- Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej- Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy- Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na Morzu- Europejska Agencja Bezpieczeństwa Siecii Informacji- Europejska Agencja Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego

Agencje – realizują ściśle określone zadania

5656

- Europejska Agencja Kolejowa - Europejska Agencja Leków- Europejska Agencja Ochrony Środowiska- Europejska Agencja Odbudowy- Europejska Fundacja Kształcenia- Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy- Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób- Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii- Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii

5757

-Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego-Europejski Organ Nadzoru Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej-Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności-Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysłowe)-Wspólnotowy Urząd Odmian Roślin

5858

II filar - wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa:

– Centrum Satelitarne Unii Europejskiej (EUSC) – analiza danych przekazywanych z satelity

– Europejska Agencja Obrony (EDA) – umacnianie europejskiego potencjału w zakresie obrony i zarządzania kryzysowego

– Instytut Studiów nad Bezpieczeństwem Unii Europejskiej (EUISS) – kształtowanie kultury wspólnego bezpieczeństwa

5959

III filar - współpraca policyjna i sądownicza w sprawach karnych- Eurojust – wspieranie organów prokuratury- Europejska Agencja ds. Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich UE (AMOCEB)- Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) - wspieranie krajowej policji- Europejski Urząd Policji (Europol) – ogólnoeuropejski wywiad kryminalny

6060

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ.

Europe Direct KatowiceUl. Kościuszki 6, 40 - 049 Katowice

Tel./fax +48 32 209 17 [email protected]

www.europe-direct.katowice.pl