Innovisie magazine Kennisnet

InnoVisieMagazine voor schoolleiders z Nummer 0, maart 2009

PO

Over innoveren gesproken z Didactiek in Balans in de praktijk z Geïntegreerd ictonderwijs aan De Droomspiegel z Visie basis voor gedegen ELO z De Sterrenschool: “Kwalitatief beter onderwijs tegen huidige kostenniveau”

Eens, mitsWij vinden dat innovatie kán beginnen met goed leiderschap. Met de nadruk op kan, want in onze ogen is dit erg afhankelijk van je team. Wanneer een team erg vooruitstre-vend/innovatief is, zullen vanuit het team ook vernieuwingen worden aangedragen. Voor het invoeren van een vernieuwing is uiteindelijk wel goed leiderschap vereist.

Over innoveren gesproken

Niemand kan exact zeggen hoe de stand van zaken is als het gaat om innovatie binnen scholen. Omdat mensen van mij regelmatig zinnige teksten verwachten over ‘hoe we ervoor staan in het Nederlandse onderwijs’ en ‘welke kant we op moeten bewegen in onze school’, lees en luister ik me een slag in de rondte. Dat is niet vervelend hoor, het zijn tenslotte ook vragen waarop ik zelf ook dolgraag een antwoord wil hebben. Je hoort zoveel en je hoort vooral ook zoveel NIET! En wat je hoort of ziet of leest: hoe moet je het interpreteren? Ik vertrouw vooral op mijn intuïtie en gezond ver-stand. Ik heb zo mijn eigen indicatoren waaraan ik merk dat dingen in beweging zijn.

Waarom loopt mijn agenda plotseling zo vol met afspraken om met schoolbestuurders en schoolleidingen gesprekken te voeren over leermiddelenbeleid? Waarom richtte de VO-raad een Innovatieplatform op, waarvoor zich al meer dan honderd scholen heb-ben aangemeld? Waarom is er plotseling belangstelling bij po-scholen om samen te gaan werken aan een digitale leermiddelenbank?

Kennelijk willen we iets veranderen. Ik denk dat het gaat om de manier waarop we lesgeven en ons onderwijs organiseren. Maar we zijn toch al jaren bezig met ver-anderen? En toch gebeurt het maar zo traag. Ik ben hierover een boeiend boek aan het lezen: Disrupting Class, van Clayton M. Christensen en enkele andere auteurs. Zij analyseren de onderwijssituatie in de Verenigde Staten en die is niet best, vindt iedereen. De problemen die ze beschrijven, lijken sprekend op die van ons, inclusief het lerarentekort. Dus al is het een ander land: de ideeën uit dit boek zijn prima bruikbaar voor ons. Veel belang wordt gehecht aan de extrinsieke en intrinsieke mo-tivatie van leerlingen om te leren. Daar moeten we goed op letten. En dat is mij uit het hart gegrepen, want hoe vaak vragen we ons per lesdag af of de activiteiten die we voor onze leerlingen bedenken nu werkelijk LEREN tot gevolg hebben?

Wat dit boek me leert, is dat de hele discussie over vroeger, toen we zoveel beter rekenden en geschiedenis leerden dan tegenwoordig, een zinloze is. De ene golfbe-weging volgt op de andere en kennelijk zitten we in een periode dat er niet zoveel extrinsieke motivatie is voor jongeren om massaal de techniek in te willen. We zullen het anders moeten spelen. Aan de andere kant beschrijft het boek dat we als school wel degelijk in staat zijn om het heft in handen te nemen en veel te bewerkstelligen. Daar zijn rigoureuze maatregelen voor nodig. Welke? Lezen maar. Een aanrader.

Frans SchouwenburgSectormanager po en vo

Iemand die goed ‘vinger aan de pols’ houdt voor implementatie en borging en het team weet te enthousiasmeren. Dit hoeft niet per definitie de schoolleider te zijn.

Ilse ter Horst en Gretha Vleemso.b.s. Buitenvree, Coevorden

EensBeter dan de vorige reactie (uit Coevorden) kan ik het eigenlijk niet verwoorden. Ben het er helemaal mee eens. De directie hoeft niet per se het ‘startschot’ (de aftrap) te geven, maar dient uiteraard wel een moti-verende ‘factor’ te zijn of te worden. Want zonder de positieve leiding van de directie wordt innovatie een onhaalbare zaak. Of de

directie moet de conclusie trekken dat hij/zij in dit geval het team niet kan bijhouden. Vaak is dat net andersom en zijn directies te ambitieus en worden teamleden als ‘remmers’ ervaren.

Hans Bierhuizen

Nieuwe stellingReageer nu op onze nieuwe stelling op schoolleider.kennisnet.nl!

“Digitaal leermateriaal prikkelt hoogbegaafde kinderen.”

2 Editorial / Stelling

3 Onderzoek Didactiek in Balans in de praktijk

4 Uitgelicht Geïntegreerd ict-onderwijs aan

De Droomspiegel

7 Samenwerken in de regio

8 Visie Visie basis voor gedegen ELO

9 Interview De Sterrenschool: Kwalitatief beter

onderwijs tegen huidige kostenniveau

10 Column Didactiek in Balans in de praktijk

11 Tips van de redactie

12 Agenda / Uitgelicht / Uw mening

Stelling:

“Innovatie begint bij goed leiderschap”

2 Editiorial Inhoud

InnoVisie PO • Nummer 0, maart 2009

Meetbaar makenOnder de noemer Didactiek in Balans werd in 2007-2008 onderzoek ge-daan in opdracht van Kennisnet. Het doel was het meetbaar maken van het didactisch handelen van leraren, zowel met als zonder ict. Door dit af te zetten tegen de huidige stand van zaken in het hele onderwijsveld krijgen scholen inzicht in de manier waarop ze zelf omgaan met ict voor onderwijsdoel-einden. Meer lezen? Het volledige rapport kunt u downloaden via onderzoek.kennisnet.nl.

De balans opmakenHet onderzoek had als doel: meten, balans opmaken, invloeden en samenhan-gen opsporen en terugkoppelen naar de scholen. Om het didactische handelen van de docenten te meten, werd de dimensie ‘kennisoverdracht versus kennisconstructie’ bekeken in combinatie met de dimensie ‘met of zonder het gebruik van ict’. Deze diepgaande analyses maakten inzichtelijk hoe kenmerken en opvattingen van docenten invloed hebben op de wijze waarop zij hun onderwijs inrichten. Naar aanleiding van deze resultaten kregen de schoolleiders van de deelnemende scholen handvatten aan-gereikt om het ict-gebruik op hun school te bevorderen.

Visie in ontwikkelingBasisschool De Rosmolen in Ulvenhout kreeg via Didactiek in Balans advies over het toe-passen van ict op school. Uit het onderzoek bleek dat De Rosmolen, net als veel andere

Kennisnet liet in 2008 voor de derde maal het onderzoeksproject Didactiek in

Balans uitvoeren. Hierbij werd gekeken naar het didactisch handelen in het

basisonderwijs en de rol van ict daarin. Ruim negenhonderd basisscholen met ruim

achtduizend docenten namen hieraan deel. Conclusie is dat er nog veel behoefte

is aan een gecoördineerde visie op ict en extra ondersteuning op gebied van

deskundigheid, software en infrastructuur.

scholen, geen duidelijke visie heeft op het gebruik van ict. Directeur Wim van Dun van De Rosmolen: “Een visie is noodzakelijk om gedegen meerjarenplannen te maken. Daar werken we nu dus aan.” Volgens Didactiek in Balans zijn docenten wel bereid om meer ict te gebruiken bij kennisoverdracht en kennisconstructie, maar ontbreekt het vaak aan deskundigheid en infrastructuur. Zo ook op De Rosmolen. De schoolleider heeft dit aangepakt door extra werkplekken te creëren en digitale schoolborden aan te schaffen. “Ook namen de docenten deel aan een studieochtend over softwaregebruik in de klas”, vertelt Van Dun.

Het goede voorbeeldHet verschaffen van werkplekken en bijscho-ling alleen zijn echter niet voldoende voor een succesvolle integratie van ict in het onderwijs. Management en docenten moeten geprikkeld worden om ict te gebruiken. Van Dun: “Als directeur is het mijn taak om hen

te overtuigen van het praktisch nut van ict in de schoolomgeving. Niet alleen in de klas, maar ook in het secundaire proces. Als een leerkracht goed bezig is, rooster ik andere docenten vrij om daar te gaan kijken en ervan te leren. De schoolleider is dus eigenlijk de drijvende kracht achter de implementatie van ict op school.” z

Wim van Dun gebruikte de resultaten van Didactiek in Balans om de integratie van ict op zijn school te bevorderen.

“De schoolleider is de

drijvende kracht achter

de ict-implementatie.”

3Onderzoek

“Handvatten voor een succesvolle ict-implementatie”

Didactiek in Balans in de praktijk

Geïntegreerd ict-onderwijs aan

De Droomspiegel

Kristian van den Berg: “Kinderen moeten een laptop kunnen aanzetten zoals ze op een andere school een pen pakken.”

4 Uitgelicht


Optimale ontwikkelingDe Droomspiegel is een kleine, startende school. Het schoolconcept is een combina-tie van daltononderwijs, het nieuwe leren en ontwikkelingsgericht onderwijs. In dit concept staat het kind centraal. Talent-ontwikkeling is de rode draad door het onderwijsaanbod op De Droomspiegel. Het pand dat dit voorjaar wordt opgeleverd, is volledig ingericht voor de optimale ontwik-keling van de leerlingen. De kleuterbouw is een uitdagende leeromgeving: één lokaal is bijvoorbeeld gericht op de grove motoriek met een bouwhoek, terwijl een andere ruimte juist de fijne motoriek stimuleert. Op vrijdagmiddag zijn de ruimtes inge-richt voor workshops die samen met de kinderen worden gekozen. In de opvatting van de schoolleiding is de uitgebreide ict-infrastructuur in het gebouw een zeer belangrijk onderdeel van de ontplooiings-mogelijkheden van de kinderen. Ict is op De Droomspiegel volledig geïntegreerd in het onderwijs.

Digitaal portfolioDe vorderingen van de leerlingen worden op De Droomspiegel voortdurend getoetst met behulp van het Cito-leerlingvolgsys-teem en ieder kind heeft een digitaal port-folio. “Leerlingen zijn op De Droomspiegel eigenaar van hun eigen werkproces”, zegt Van den Berg. “Het portfolio kunnen ze

zelf aanvullen. Daardoor leert een kind reflecteren. Waar zijn ze goed in? Waar zijn ze trots op? Met de leerkracht als coach kunnen ze die vragen beantwoorden.” Vijf keer per jaar worden de vorderingen met de kinderen en de ouders besproken. Het digitale portfolio komt dan uitgebreid aan bod. Er worden dan ook twintig minuten ingeroosterd voor de leerkracht om in het portfolio een verslag van het gesprek op te nemen.

Betrokkenheid vergrotenVan den Berg is ervan overtuigd dat de inzet van ict de betrokkenheid van leerlin-gen aanzienlijk vergroot. “Als je leerlingen serieus wilt nemen, moet je gebruikmaken van de middelen die er zijn. Kinderen komen al op heel jonge leeftijd in aanra-king met computers: die zijn een onderdeel van hun leven. Daar moet je als school gebruik van maken.” Dat vraagt natuurlijk wel een extra inspanning van het onder-wijsteam. Van den Berg: “Leerkrachten die de opdrachten in het boek graag letterlijk volgen, kunnen bij ons niet aarden. Ze hebben hier een coachende rol. Wij gaan er namelijk vanuit dat kinderen veel meer kunnen dan ze in een klassieke lessituatie laten zien. Alle leerkrachten hebben bij De Droomspiegel een specialisatie. Door een goede samenwerking kunnen kinderen daar maximaal van profiteren.”

De DroomspiegelDaltonschool De Droomspiegel is Almeres jongste katholieke basis-

school: vorig jaar startten de lessen op een tijdelijke locatie, in juni

staat de verhuizing naar het nieuwe gebouw gepland. De directie

heeft een uitgesproken visie op onderwijs. Een belangrijk onderdeel

daarvan is volledige integratie van ict. Om dat te onderstrepen, trok

directeur Joost de Bruin ict-specialist Kristian Van den Berg aan als

adjunct-directeur. “We leven in een moderne wereld. Dat vraagt een

eigentijdse kijk op onderwijs.”

5

De wereld in huis“De leerkrachten werken allemaal met het digitale schoolbord”, vertelt Van den Berg. “Kinderen moeten een laptop kunnen aan-zetten zoals ze op andere scholen een pen pakken.” In de school zijn straks meer UTP-kabels, draadloze access points en een glas-vezelverbinding aanwezig. Bovendien zijn met externe partijen al afspraken gemaakt over breedbandtoepassingen waarvan de school gebruik kan maken. “We halen de wereld in huis.”

Het kind centraalDe integratie van ict is voor de school-leiding geen doel op zich. “Ict is een middel om de school zo efficiënt mogelijk in te richten”, legt Van den Berg uit. “We werken bijvoorbeeld met Parnassys. Dat is een uitstekend administratie- en leerling-volgsysteem. De informatie erin is altijd

up-to-date. Leerkrachten kunnen daardoor in een oogopslag zien waar een kind staat. Zo kunnen we alle leerlingen monitoren, en snel bijsturen als dat nodig is. Bovendien is dit een heel efficiënte manier van omgaan met leerlingzorg. Dat betekent dat we tijd besparen. Daardoor besteden we maximale aandacht aan de kinderen. En daar draait het natuurlijk om: met de inzet van ict-middelen stellen we het kind écht centraal.”

Keuzes makenVan den Berg beseft dat De Droomspiegel een goede uitgangspositie heeft voor de volledige integratie van ict in het onder-wijs. De school is net gestart en heeft dus niet te maken met een bestaande infra-structuur. “Maar vergeet niet: wij moeten het doen met dezelfde gelden als andere scholen. Voor de ict-omgeving hebben we een kleine bijdrage gekregen van ons

bestuur, de Stichting Katholiek Onderwijs Flevoland-Veluwe (SKOFV). Dat betekent dat we keuzes hebben moeten maken.” Som-mige doelstellingen heeft de schoolleiding om financiële redenen moeten bijstellen. Zo is het oorspronkelijke plan om voor ieder kind een eigen laptop aan te schaf-fen, bijgesteld. “We streven nu naar een bepaalde dichtheid van laptops, die in de bovenbouw hoger is dan in de onderbouw”, zegt Van den Berg. “Want het is natuurlijk niet zo dat iedere leerling de hele dag met een computer op schoot zit.”

Gewoonste zaak van de wereldDe cijfers zijn tot nu toe bemoedigend. “We hebben nu 280 leerlingen in ons bestand en honderd kinderen gaan op dit moment hier naar school. Daarmee halen we onze doelen ruimschoots. Daaruit leid ik af dat ouders ons zien zitten: uit het ruime aanbod in Almere kiezen toch veel ouders voor ons vernieuwende concept.” Van den Berg is er dan ook van overtuigd dat geïntegreerd ict-onderwijs de toekomst heeft. “Wij zijn niet opgegroeid met ict, maar de jongere generaties wel. We moeten beseffen dat we in een moderne wereld leven en daar horen moderne middelen bij.” z

www.droomspiegel.nl

“Als je leerlingen

serieus wilt nemen,

moet je gebruikmaken

van de middelen

die er zijn”

6


Van verschillende individuen één groep maken“De belangrijkste reden om deel te nemen,” vertelt Brinkman, “is om te bewerkstel-ligen dat er een onderwijskundige slag kan worden gemaakt in de functie van ict’er. In het verleden was de ict’er toch vaak een ict-sleutelaar, maar het accent is de afgelopen jaar verschoven naar die van een onderwijskundig begeleider. Daarnaast wilde ik een hechte groep samenstellen waarmee we, binnen het stadsgewest, ict in combinatie met onderwijskundige werk-zaamheden gezamenlijk aan kunnen pakken. Ik wilde een wij-gevoel creëren. Binnen de groep was er al snel herkenning. Ict’ers ontmoetten er collega’s die met dezelfde werkinhoud te maken hadden. In het AMBA-traject konden ze samen aan de slag om het werk te optimaliseren en te werken aan de eigen professionalisering.”

In het schooljaar 2007/2008 introduceerde

Kennisnet het programma Ambassadeurs

in het basisonderwijs. Een ambassadeur

is een leerkracht of ict’er die enthousi-

ast is over het gebruik van ict in de klas.

Er meer van wil weten, er meer mee wil

doen, en bovenal zijn ervaringen wil de-

len met zijn directe collega’s. Theo Brink-

man, directeur van een bovenbestuurlijk

samenwerkingsverband van acht schoolbe-

sturen in Den Bosch en omgeving, vertelt

waarom hij met 35 van de 57 Digidact-

scholen heeft deelgenomen aan een van de

pilots van het ambassadeursprogramma.

Draagvlak creërenBrinkman deed in 2007 met 35 deelnemers mee aan de pilot. Inmiddels zijn er twee groepen van 25 deelnemers. “Er zijn er nu veel meer koppels van één school waarvan nu niet alleen de ict’er meedoet maar ook de schoolleider”, zegt Brinkman. “Vanaf het begin van het project heb ik veel contact onderhouden met de directies van de scholen om draagvlak voor het programma te creëren. Ik heb ze persoonlijk benaderd en we hebben intensief contact gehad. Daarbij hebben we de mogelijkheden en kansen goed met elkaar besproken. Dit zorgt ervoor dat er veel enthousiasme voor het project is en kost het ons geen moeite om deelnemers vijf hele dagen vrij te roosteren. Dit is natuurlijk heel erg mooi. Wat ik ook vaak hoor is dat schoolleiders

zeggen: ‘Dit hebben we nooit geweten’. Er is veel herkenning tussen schoolleiders die hetzelfde ervaren. Mijn eigen bestuur is ook laaiend enthousiast. Ze zeggen: ‘Hoe is het mogelijk dat we zo veel voor elkaar hebben gekregen in twee jaar’. Dat zegt natuurlijk genoeg.”

Rol Kennisnet“Zonder het beschikbaar stellen van het ambassadeursprogramma door Kennisnet was het nooit mogelijk geweest om dit voor elkaar te krijgen”, meent Brinkman. “Kennisnet stelt naast inhoudelijke ex-pertise een kleine financiële bijdrage ter beschikking, waardoor het mogelijk is om bijvoorbeeld externe kennis in te huren tijdens bijeenkomsten. We merken ook dat de huidige groep, die uitgebreid is met nieuwe deelnemers, hier baat heeft bij de ervaringen van het eerste jaar. Deze deelnemers hebben al veel kennis opgedaan en delen deze met nieuwe deelnemers. Ook komen er veel meer vraagstukken vanuit de groep zelf in plaats van dat er onderwer-pen worden aangedragen. In dit ambassa-deurstraject gaan we onze aandacht vesti-gen op het oprichten van nieuwe projecten. We hopen hier volgend schooljaar mee verder te gaan.” z

www.digidact.nl ambassadeurs.kennisnet.nl

“Communicatie met directies

door persoonlijk contact,

zo vergroot je draagvlak voor

het project.”

“Hoe is het mogelijk dat we zo

veel voor elkaar hebben gekregen

in twee jaar.”

7Samenwerken in de regio…

Handreiking bestellen?De ervaringen uit de pilotgroepen van het eerste ambassadeursprogramma po zijn gebundeld in de handreiking ambassadeurs programma in het pri-mair onderwijs. Deze handreiking kunt u gratis downloaden of bestellen via: bestellen.kennisnet.nl.

Den Bosch en omgeving

Strategische visieEen Elektronische Leeromgeving is een breed begrip. Hoewel daarbij vaak wordt gedacht aan digitale lesmaterialen, is een ELO ook een grote aanwinst voor het se-cundaire proces. Denk bijvoorbeeld aan de digitalisering van leerlingendossiers of het snel uitvoeren van een competentiematch onder docenten. De succesvolle implemen-tatie van een ELO is volgens Schoenmakers afhankelijk van een heldere, gezamenlijke koers. “Een ELO werkt alleen als daarmee het schoolontwikkelingsproces wordt on-

“Strategisch beleid, gebaseerd op een

duidelijke visie is de basis voor een suc-

cesvolle toepassing van ict op school.”

Dat zegt Huub Schoenmakers van INNOVO,

katholieke stichting voor primair on-

derwijs in Zuid- en Midden-Limburg. Als

ict-manager is hij verantwoordelijk voor

de ontwikkeling en implementatie van de

Elektronische Leeromgeving (ELO) van de

59 aangesloten scholen. Schoenmakers:

“Een ELO werkt alleen als die past bij de

doelen van elke school, het gebruik ui-

terst eenvoudig is en het beheer volledig

is geautomatiseerd.”

dersteund”, zegt Schoenmakers. “Als school moet je dus visie ontwikkelen en doelen stellen voor de lange termijn. Pas daarna kun je de juiste infrastructuur en toepas-singen, zoals een ELO, inrichten.”

Zicht op de organisatie met MISEen van de speerpunten van strategisch beleid binnen INNOVO is het verbeteren van kwaliteit. Schoenmakers: “Om dit doel te bereiken, is inzicht nodig in de ontwikke-ling van je organisatie. Daarom hebben we als onderdeel van onze ELO een Management Informatie Systeem (MIS) ingericht. Hierin staan alle gegevens van onder meer het personeel en de leerlingen, en de financiën. Zo kunnen we in een oogopslag zien hoe het met onze scholen en de stichting in het algemeen gaat. Halen we onze doelen? Zo niet, waar gaan we bijsturen?” Een concreet voorbeeld is dat de schoolleider de perso-neelsformatie voor het komend schooljaar kan simuleren en daarbij direct alle financi-ele consequenties in beeld krijgt.

Gepersonaliseerde werkomgevingDe ELO van INNOVO heeft ook een commu-nicatieve taak: INNOVO Plaza. Dit intranet is dé ontmoetingsplek voor scholieren, docenten en bestuurders. “Het is een volledig ingerichte, gepersonaliseerde werkomgeving”, beschrijft Schoenmakers. “Directeuren hebben hier hun agenda en vergaderstukken binnen handbereik, terwijl leerlingen er een overzicht van hun taken vinden.” Verder kunnen scholieren via mail en ‘groepen’ communiceren met hun school-genootjes of docenten.

Gevarieerde insteekSchoolleiders kiezen met uiteenlopende motieven voor een ELO. Schoenmakers: “Wij merken dat kleinere scholen vooral belang-stelling hebben voor het communicatieve deel, terwijl bovenschoolse organen juist zoeken naar een MIS. De basis blijft echter altijd hetzelfde: eerst de visie, daarna de infrastructuur.” z

www.innovo.nl

Huub Schoenmakers: “Een Elek-tronische Leeromgeving moet afgestemd zijn op de wensen van de gebruikers.”

“INNOVO Plaza biedt een volledig

ingerichte, gepersonaliseerde

werkomgeving.”

“Een ELO werkt alleen als daarmee

het schoolontwikkelingsproces

wordt ondersteund.”

8


Visie

“Een ELO werkt alleen als die past bij de doelen van elke school”

Visie basis voor gedegen ELO

Het conceptMeindert Eijgenstein is lid van de denktank en voorzitter van het College van Bestuur van Stichting Prisma Almere, waar zestien scholen onder vallen. “Ons uitgangspunt was dat de nieuwe school moest passen bij de kinderen, de ouders en de ontwikkelin-gen in de maatschappij”, zegt Eijgenstein. “Het primaire onderwijs is nog altijd ge-richt op een agrarisch industriële samenle-ving, terwijl we juist op weg zijn naar een 24-uurs kennisnetwerkeconomie. Bovendien zijn de kinderen tegenwoordig beter in staat om meer informatie tegelijkertijd te verwerken. Het onderwijsaanbod moet daarin meegroeien.”

Als we vandaag met een schone lei mochten beginnen, hoe zouden we ons

primair onderwijs dan inrichten? Een denktank van mensen werkzaam in en

voor het onderwijs boog zich over deze vraag. Het resultaat: De Sterrenschool.

Een concept gebaseerd op vijf peilers, waarmee kwalitatief beter onderwijs

wordt geboden. Zónder dat daar meer geld voor nodig is.

Ruimte voor maatwerkHet resultaat van deze denkexercitie is het concept voor een school die het hele jaar open is. Waar kinderen van nul tot twaalf jaar in hun eigen tempo kunnen leren. Met aandacht voor rekenen, taal, lezen, sport en cultuur. Een school met binding in de buurt. In de praktijk vertaalt dit zich in maatwerk voor ieder kind. “De scholieren volgen individuele leerlijnen, waardoor ze wisselende instructiemomenten heb-ben. Met behulp van digitale lesmethoden en e-learning kunnen leerlingen op ieder gewenst tijdstip communiceren, instructies volgen of opdrachten maken”, licht Eijgen-stein toe. “Doordat de school bovendien op lesdagen van 07.00 tot 19.00 uur open is, is er tussen de instructiemomenten ruimte voor sport of muziekles. Verder is de school het hele jaar door open, waardoor ouders zelf de vakanties kunnen bepalen.”

Binding met de buurtNaast deze didactische functie zou De Sterrenschool ook een buurtfunctie kunnen vervullen. Eijgenstein: “In onze huidige samenleving zijn de oude gemeenschappen, zoals bijvoorbeeld de kerk, grotendeels weggevallen. Toch is er nog steeds behoefte om ergens samen te komen. De Sterren-school is zo’n plek. Onze maaltijdservice voor de leerlingen is daarom ook toegan-kelijk voor buurtbewoners, net als onze bibliotheek.”

BetaalbaarheidDe Sterrenschool levert betere onderwijs-kwaliteit zonder dat de kosten drastisch toenemen. Hoe kan dat? “Ict is een onmis-bare schakel voor De Sterrenschool”, legt Eijgenstein uit. “Niet alleen voor didacti-sche doeleinden, maar ook in het secun-daire proces kan met ict veel geld worden bespaard. Daarnaast maken we meer gebruik van onderwijsassistenten en zetten de duurdere vakdocenten in voor specifieke taken.” Het concept voor De Sterrenschool staat en de branche reageert enthousiast. De volgende stap is een aanpassing van de Nederlandse regelgeving. “Zo zullen onder meer de wettelijk vastgestelde lestijden moeten worden verruimd”, zegt Eijgen-stein. “Als genoeg mensen ons concept ondersteunen, verwacht ik dat de regels wel zullen worden aangepast.” z

www.desterrenschool.nl

Volgens Meindert Eijgenstein past De Sterrenschool beter bij de ontwikkelingen in de maatschap-pij dan de huidige onderwijsin-stellingen.

“De Sterrenschool is een plek om

samen te komen.”

9Interview

De Sterrenschool:

Kwalitatief beter onderwijs tegen huidige kostenniveau

De vijf sterren van De Sterrenschool• Deschoolishethelejaaropen• Eénadresvoorallekinderdiensten

vanaf nul jaar• Maatwerkvooriederkind• Uitblinkeninrekenen,taalenlezen• Bindingmetdebuurt

Op de Nutsscholen de Lockaert, De Nieuwe Link en de NHJ in Oss werken we al jaren volop met ict-middelen. Eigen computer-lokalen, twee computers in de klas, twee tot vier computers op de gang, software horende bij de methode, eigen websites, een digitaal leerlingvolgsysteem en een eigen technische ict’er. De tijd van de digitale revolutie ging echter zo snel dat er meer nodig was. Overal om ons heen zag je een of enkele digitale borden in de scholen verschijnen. Voor ons gevoel waren we al jarenlang vooruitstrevend op het gebied van ict en nu werden we langzaam ingehaald door scholen en stichtingen die een inhaalrace waren gestart. Reden voor bezinning. Moesten wij er ook niet aan gaan geloven.

Toch waren er een aantal problemen: het eeuwige tekort aan financiële middelen en de vraag of alle leerkrachten wel de om-schakeling wilde maken. Durfde we het wel aan: geld vrij maken en leerkrachten voor het blok zetten? Het antwoord hadden we snel gevonden. Ja, we hadden het lef. April 2008, de kogel was door de kerk. We zouden voor alle groepen van alle Nutsscholen in Oss digitale schoolborden gaan bestellen. Na een uitgebreide vergelijking van de verschillende aanbieders werd de keuze ge-maakt. Vaste borden die in hoogte verstel-baar zijn, kinderen moeten er immers ook mee werken, en short throw beamers. Toch best een revolutionaire ingreep. Alle krijt-borden eruit en de digitale borden erin.

Vervolgens moest deze complete opera-tie worden geleid. Directeuren werden bijgepraat en de planning van de plaatsing van de borden werd gemaakt. Hoe krijgen we de teams zo ver? Voorlichting, delen van positieve ervaringen, begeleiding, maar zeker ook het niet meer terug kunnen zou-den onze middelen worden. Op elke school

hebben we een presentatie laten geven onder het mom: ‘Help, ik krijg een digitaal schoolbord’ of ‘Hoera, ik krijg een digi-taal schoolbord’. Hierna kregen de ict’ers uitleg in het werken met het bord. De ict’ers spelen nu weer een belangrijke rol in de uitleg naar de overige leerkrachten. Vervolgens moesten de goede ervaringen van Nutsschool de Lockaert overwaaien naar De Nieuwe Link en de ervaringen van deze twee scholen weer naar de NHJ.

September 2008, chaos op De Lockaert. Borden, beamers, pennen, alles werd uit de bussen geladen en de school ingedragen. De kinderen waren dol enthousiast. Ouders stonden nog tijden om de hoek van de deur of door de ramen te kijken. De eerste paar dagen zag je overal in de school filmpjes aan staan, kinderen blij, leerkrachten trots. Ook de eerste ergernissen kwamen naar voren: een pen die het niet meer deed, een bord dat niet reageerde, een uitleg die niet meteen voor iedereen afdoende was en het moeten uitzoeken hoe het ook al weer werkte. Maar ook de geweldige ervaringen waren meteen duidelijk. Kleuters die prach-tige bordtekeningen maakte, prentenboeken op het digitale bord, woordpakketten van spelling met knippen en plakken voorgoed

binnen handbereik, leerlingen die vol enthousiasme op het bord probeerden te schrijven en leerkrachten die na 15.00 uur samen aan het bekijken waren wat de ander allemaal kon. Nu werd het echt duidelijk dat we de juiste keuze hadden gemaakt door met de hele school tegelijk te begin-nen. Samen ontdekken, samen leren, samen ergeren en samen een succes maken van deze fantastische ontwikkeling.

De geweldige ervaringen werden over-gedragen naar collega’s van onze andere scholen. Ook de mindere ervaringen werden gedeeld. De collega’s van de andere scholen kwamen op de Lockaert een kijkje nemen. Sommige wachten al met smart tot zij aan de beurt zijn. Ook binnen het NUT is er zo dus sprake van samen ontdekken, samen leren, samen ergeren en samen een succes maken van deze fantastische ontwikkeling. Zo zullen we halverwege maart op een gezamenlijke studiedag ook in het ochtend-programma tijd besteden aan het werken met de digitale borden.

Terugkijkend denk ik dat het leiden met lef ons veel heeft opgeleverd. Dagelijks moet je keuzes maken maar de keuze voor invoering van digitale borden, daar kun je eigenlijk niet omheen. Je doet je kinderen en team-leden in mijn ogen echt enorm tekort door ze gewoon ouderwets met krijtjes te laten werken. O ja, de financiële middelen? Waar een wil is, is een weg.

Wij gaan samen verder op weg om het digi-tale tijdperk tot een succes te maken.

Joris ElbersDirecteur Nutsschool de Lockaert Oss

www.lockaert.nlwww.nutoss.nl

10


Column

Leiden met lef op de Nutsscholen in Oss

Johan SchatIn elke aflevering van Inno-Visie geeft een redactielid van schoolleider.kennisnet.nl drie persoonlijke tips van interes-sante websites. In dit introduc-tienummer bijt de eindredac-teur, Johan Schat, het spits af.

1. OBS ‘t Echtenestwww.zininschool.nlEen bijzondere website van een kleine plattelandsschool in Echten. Deze school weet op treffende wijze haar innova-tieve onderwijs in beeld te brengen, waarbij ict een grote rol speelt. Bijzonder aardig vind ik de yurls-pagina van de bovenbouw, maar ook het YouTube-filmpje is het bekijken waard. Hierin schetst de school op originele wijze haar visie op onderwijs. De Elektronische Leeromgeving bevindt zich nog in de startfase, maar toch...

2. Beterweters.nlwww.beterweters.nlBeterweters.nl wordt een digitale leeromgeving voor (hoog)begaafde kinderen in het basisonderwijs. Ze kunnen er leer-materiaal vinden en samen onderzoeksprojecten uitvoeren. Doel van de site is een bijdrage leveren aan het bieden van uitdagend onderwijs voor kinderen met (uitzonderlijk) cognitief talent.

Kennisnet en SLO gaan samen verbindingen leggen tussen de verschillende organisaties en initiatieven die er zijn op het gebied van excellentie in het onderwijs. Het ministerie van OCW stelt hier subsidie voor beschikbaar.

3. Wikiwijs in het onderwijswww.wikiwijsinhetonderwijs.nl Wikiwijs is een project dat leraren de kans biedt om zelf hun eigen lesmateriaal te ontwikkelen, in de vorm van digitale schoolboeken. Het project wordt gestimuleerd en gefacili-teerd door OCW.

OCW wil iedereen met goede ideeën uitnodigen om mee te denken over de vormgeving van Wikiwijs. Hiertoe zal een forum worden opengesteld waar suggesties kunnen worden geuit. De minister zal elke twee weken via een weblog op deze site reageren op de discussies. Naast het forum zal een aantal experts (zo’n vijftig) worden uitgenodigd om – in een wikipediastructuur – mee te schrijven aan de ontwikkeling van Wikiwijs. z

De redactie van de schoolleiderwebsite van Kennisnet wordt gevormd door een enthousiast team van collega’s. Zij maken allen deel uit van de schoolleiding van hun school. Ze werken mee aan de website, omdat ze de ambitie hebben om van de website schoolleider.kennisnet.nl een onmisbaar instrument te maken voor iedere schoolleider.

Dit zijn uw collega’s achter de schermen. Samen vormen zij de redactie van de website:

1. FranzJozef AriënsDirecteur basisschool ‘t Startblok te Elst

2. Hans Bierhuizen Adjunct-directeur basisschool De Stappen te Tilburg

3. Ingrid van HeezenDirecteur basisschool ‘t Padland te Venhuizen

4. Kees MosDirecteur ‘t Skitteljacht te Westwoud/Hoogkarspel en De Piramide te Andijk

5. Johan SchatZelfstandig interim-schoolleider en adviseur

De redactie staat open voor suggesties of opmerkingen ter verbetering. U kunt uw reactie mailen naar [email protected]. z

11Tips van de redactie

Mogen wij ons aan u voorstellen?

De persoonlijke tips van...

1

23

45

31 maart Conferentie OOGST te Ede Opbrengsten van R&D-projecten voor het veld.Hoe kunt u daar profijt van hebben?

1 april Congres ‘Weerbaar in de school’ te Utrecht Staatssecretaris Sharon Dijksma opent dit congres.

8 april Grote Rekendag Tijdens de Grote Rekendag zijn kinderen een dagdeel lang bezig met rijke reken-wiskundeopdrachten.

8 en 9 april IPON 2009 te Utrecht Woensdag 8 en donderdag 9 april 2009 is het weer zover. Na het grote succes van vorig jaar wordt dan de tweede editie van het grootse Onderwijs & ICT congres en vakbeurs gehouden.

15 april 3e Nationaal Congres Passend Onderwijs te Lunteren U hoort alle actualiteiten & ontwikkelingen met betrekking tot passend onderwijs.

20 april Didactiek en ICT Congres te EdeAdjiedj Bakas, trendwatcher en keynote spreker van het congres, neemt u mee langs de belangrijkste trends en knoopt daar voor het onderwijs relevante conclusies aan vast.

23 april 6e Jaarcongres Bredeschool te UtrechtHet 6e Jaarcongres biedt u wederom de meest actuele informa-tie over brede scholen in Nederland.

schoolleider.kennisnet.nl/agenda

Nieuw op schoolleider.kennisnet.nl

1. De pagina ‘Onderwijsvernieuwing’schoolleider.kennisnet.nl/onderwijs vernieuwingMet onder andere inspirerende voorbeelden van scholen ‘die het anders doen’. z 2. De Sterrenschoolwww.desterrenschool.nlEen innovatief concept, dat aansluit bij de kinderen, de ouders en de ontwikkelingen in de maatschappij. z

3. Workshop ‘leidinggeven aan implementatie ict’ voor schoolleidersschoolleider.kennisnet.nl/workshopEen boeiende, interactieve workshop voor schoolleiders waarin de visie op de rol van ict centraal staat. z

12


Agenda Uitgelicht

Wat vindt u van InnoVisie?Kennisnet wil schoolleiders op effectieve wijze informeren over de ontwikkelingen en innovaties op het gebied van ict en onderwijs. Dit is een proefexemplaar en wij horen graag uw mening hierover? Zijn de onderwerpen relevant en worden ze voldoende uitgediept? Leest u andere bladen die u al van deze informatie voorzien? Zou dit blad als los magazine moeten ver-schijnen of als onderdeel van een bestaand blad? Of misschien alleen digitaal? En zou u een gratis abonnement nemen? Alle-maal vragen die alleen u kunt beantwoorden.

Ga naar schoolleider.kennisnet.nl en vul de online enquête in. z

ColofonInnoVisie is een gratis magazine voor schoolleiders die werkzaam zijn in het basisonderwijs. In het blad staat de praktische gebruikswaarde van ict in het onderwijs centraal. InnoVisie is een uitgave van Stichting Kennisnet. Van InnoVisie bestaat ook een aparte uitgave voor het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Het blad is ook digitaal (pdf-file) beschikbaar op schoolleiderpo.kennisnet.nl.

Hoofdredactie en eindredactie: Alexandra Myk > Coördinatie: Point to Point Communicatie > Tekstbijdragen: Point to Point Communicatie, Theo Brinkman, Joris Elbers, Bram Litjens, Alexandra Myk, Johan Schat, Frans Schouwenburg > Fotografie en vormgeving: Point to Point Communicatie, Gorinchem > Druk: OBT, Leiden > ISSN: 1877-7147

Reacties en suggesties: [email protected].

Overname van teksten is toegestaan met bronver-melding. Op reportages en interviews, foto’s en illustraties berusten auteursrechten.

Kennisnet. Leren vernieuwen.kennisnet.nl

Innovisie magazine Kennisnet

Documents