Inhout 34 Jongeneel Houthandel en Bouwmaterialen

INHOUT 34december 2011

Op zoek naar de geur van vers gezaagd Western Red CedarSPECTACULAIRE DUWBOOTJES GROEPEREN DE STAMMEN

Western Red Cedar biedt een ongekende variatie aan kleuren‘EEN DAG IN HET BOS IS EEN GOEDE DAG’

X-ray technologie zorgt voor hoogwaardig eindproductVAN DIK HOUT ZAAGT MEN PLANKEN

Canadian Lumber Standard kaarsrecht het beste constructiehoutSPIKSPLINTERNIEUWE MACHINE SCHAAFT SUPERSNEL

Canada Special

3

Inhout is het relatiemagazine van Koninklijke Jongeneel. Het verschijnt vier keer per jaar. Redactie Henk ten Bouwhuis, Ramon Bus, Klara Mussche en Henk Fieggen Redactieadres KoninklijkeJongeneel, Afdeling Marketing & Communicatie, Postbus 49, 3500 AA Utrecht. Telefoon 030 [email protected]. www.jongeneel.nl Realisatie Mediabizz, Amersfoort. Fotografie Henk ten BouwhuisVormgeving Sok visueel management, Amsterdam Productie Grafisch Bedrijf Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

16 Van dik hout zaagt men planken

20 Canadian Lumber Standard kaarsrecht het beste constructiehout

4 ‘Een dag in het bos is een goede dag’

Dit nummer van Inhout is bijna helemaalaan Western Red Cedar gewijd. Hierbo-ven ziet u uw verslaggevers Henk tenBouwhuis (rechts) en Henk Fieggen vooreen partij vers gezaagd Western RedCedar op het terrein van één van de driezagerijen die zij in de Canadese provincieBritish Columbia bezochten (zie het artikelop pagina 12). Ze bezochten ook eenfabriek van Weyerhaeuser in de Canadeseprovincie Alberta. Daar wordt het doorJongeneel geïmporteerde Canadian Lumber Standard geproduceerd (zie hetartikel op pagina 20).

› Subliem resultaat met Western Red Cedar

› Totempaal als familiewapen

› Gegarandeerd goed:WRC-rabat en -boeidelen

› Kolossale paddenstoelvan Western Red Cedar

› Harder en rechterconstructiehout

Western Red Cedar

toegepast in de wijk

Maarstee Stadskanaal

› Nieuwbouw69 woningen

› Nieuwbouw 63 appartementen

10 NIEUWS

19 PROJECTEN

12 Op zoek naar de geur van vers gezaagd Western Red Cedar

Canada Special

INHOUD

4

it nummer van Inhout is vrijwel geheelgewijd aan de Western Red Cedar, een bij-zondere boomsoort die haar oorsprong

vindt in het noordwesten van de Verenigde Sta-ten en het zuidwesten van Canada, in BritishColumbia. Voor een nadere kennismaking vlie-gen we van Amsterdam naar Vancouver, naMontreal en Toronto de derde stad van Canadaen veruit de grootste stad van British Columbia,maar - vreemd genoeg - niet de hoofdstad vandeze uitgestrekte provincie. Dat is het veel klei-nere Victoria op Vancouver Island, vernoemdnaar de legendarische Britse koningin Victoriadie tijdens de eerste Britse nederzettingen inCanada aan de macht was. De populariteit vanWestern Red Cedar als bouwmateriaal gaat dui-zenden jaren terug naar de indianenstammendie als eersten het gebied bewoonden en inCanada tegenwoordig First Nations wordengenoemd. Zij gebruikten de bast onder meervoor het weven van matten, kleding en luiers, de

‘EEN DAG IN HET BOS IS EEN GOEDE DAG’

De populariteit van de Western Red Cedar als bouwmateriaal gaat duizenden jarenterug. Door de indianenstammen werd hij de Levensboom genoemd. Tegenwoordigwordt hij met veel zorg op duurzame wijze geoogst, zodat we nog generaties langkunnen blijven genieten van de fraaie producten die hij voortbrengt.

D twijgen voor het draaien van touw, de wortelsonder meer voor het vervaardigen van water-dichte manden en de stam onder meer voor hetmaken van kano’s, het bouwen van huizen en hetbeeldhouwen van totempalen. Omdat de Wes-tern Red Cedar hen vrijwel alles gaf wat ze alsbasismateriaal in hun leven nodig hadden, werdhij de Levensboom genoemd. Wat overbleefwerd als brandhout gebruikt, om eten te berei-den of om zich in de wintermaanden te verwar-men. De naam Red dankt deze boomsoort aan devaak roodbruine kleur van het kernhout. In dewerkelijkheid biedt het hout evenwel een onge-kende variatie aan kleuren, van licht roze tot cho-coladebruin.

Walk in the woodsOp de eerste dag van onze kennismaking met deWestern Red Cedar brengen we een bezoek aanhet Sunshine Coast Community Forest dat wordtgerund door Sechelt Community Projects met

Western Red Cedar biedt eenongekende variatie aan kleuren

Na een even fraaie boot-tocht als autorit worden

we in Sechelt verwel-komd door OperationsManager Dave Lasser:

‘Een Community Forestis een lokaal bosgebied

dat zodanig wordtbeheerd dat de lokale

gemeenschap er optimaal van profiteert’

5

6

het district Sechelt als enige aandeelhouder. Ditdistrict ligt zo’n twee uur reizen ten noordwestenvan Vancouver. Na een even fraaie boottocht alsautorit worden we in Sechelt verwelkomd doorOperations Manager Dave Lasser. Hij legt uit dathet bosgebied in British Columbia voor 95%staatseigendom is: ‘Wij opereren op basis vaneen licentie die door de provinciale overheidvoor 25 jaar wordt afgegeven. Voor deze licentiebetalen wij jaarlijks een vast bedrag plus eenvariabel bedrag op basis van het aantal m3 datdoor ons wordt geoogst. De idee achter een Com-munity Forest is dat een lokaal bosgebied zoda-nig wordt beheerd dat de lokale gemeenschap eroptimaal van profiteert. Het gaat daarbij om hetvinden van de juiste balans tussen alle relevantegemeenschapswaarden zoals exploitatie en werk-gelegenheid, maar ook duurzaam bosbeheer,educatie en recreatiewaarde. Omdat het districtSechelt onze enige aandeelhouder is, heeft delokale gemeenschap grote invloed. We beleggenregelmatig bijeenkomsten waarin de verschil-lende belangengroepen hun zegje kunnen doen.Daaronder bevinden zich ook groene activisten.We runnen de concessie als een bedrijf, maar wehouden zoveel mogelijk rekening met legitiemegemeenschapszorgen. Die kunnen bijvoorbeeldbetrekking hebben op de biodiversiteit of dewaterkwaliteit. We proberen zo transparantmogelijk te zijn. Zo organiseren we na het opstel-len van elk nieuw oogstplan een openbare ‘walkin the woods’ waarbij we uitleggen hoe we hetwillen aanpakken.’

Fourwheeldrives‘Het gebied dat wij beheren, omvat 11.000 hec-tare, waarvan zo’n 60% beschikbaar is voor deoogst. We stellen hoge eisen aan het milieu enbesteden in dit verband speciale aandacht aanplanten en dieren die bedreigd worden of ken-merkend zijn voor British Columbia. Welke soor-ten komen er voor en hoe kunnen we er op land-schapschaal voor zorgen dat hun groei- enleefgebieden in tact blijven? Wij respecteren derechten van de First Nations. Binnen het kadervan hun culturele erfgoed mogen zij het bos blij-ven gebruiken. Zo wordt de bast van de Wes-tern Red Cedar nog steeds gestript voor hetweven van kleding voor ceremoniële gelegen-heden en wordt hij nog steeds gekapt voor hetmaken van kano’s en het beeldhouwen vantotempalen.’ We stappen in een paar imposantefourwheeldrives om met eigen ogen te zien hoehet oogsten plaatsvindt. Dit wordt uitbesteedaan onderaannemers. In dit geval aan het bedrijfvan John Phare die daarvoor moderne machinesinzet, maar ons ook wel even wil laten zien dat hijhet oude ambacht met de kettingzaag nog niet isverleerd. We zien dat de Western Red Cedar in

Resident forester CherylPower van het MalcolmKnapp Research Forest

laat ons zien hoe denieuwe aanplant gedu-rende een aantal jaren

wordt beschermd tegende eetlust van de dieren

die in het bos leven

7

gemengde bossen groeit, vooral in combinatiemet de Douglas Fir en de Western Hemlock. Wezien ook dat de tijdelijke wegen die voor het oog-sten nodig zijn, zodanig zijn aangelegd dat ze nahet oogsten weer aan het groeigebied kunnenworden teruggegeven. De zorg die aan het oogst-proces wordt besteed, maakt indruk. Om de bio-diversiteit in het perceel te behouden, wordt tienprocent van de bomen niet geoogst.

Duurzaam bosbeheerWe leren dat British Columbia ongeveer 750 mil-joen m3 Western Red Cedarhout bezit en dat 80%daarvan in de kustregio wordt aangetroffen. Vandeze zogenaamde ‘staande’ voorraad wordt iederjaar zo’n 1% geoogst. Op het gebied van duur-zaam bosbeheer wordt gebruik gemaakt van drieonafhankelijke certificeringsystemen. Naast hetin Nederland overbekende systeem van deForest Stewardship Council (FSC) zijn dat de sys-temen van de Canadian Standards Association(CSA) en het Amerikaanse Sustainable ForestryInitiative (SFI). Deze beide systemen hebben hetgrootste aandeel en zijn toegelaten tot het Pro-gramme for the Endorsement of Forest Certifi-cation schemes, beter bekend als PEFC, dat doorde Nederlandse overheid is geaccepteerd alsbewijs voor duurzaam geproduceerd hout. Terugin Vancouver brengen we een bezoek aan hetunieke Malcolm Knapp Research Forest van deUniversity of British Columbia. Het omvat maarliefst 5.500 hectare en ligt op slechts een uurtje rij-den van het centrum van Vancouver. We wor-den gastvrij ontvangen door resident foresterCheryl Power. Zij legt ons uit dat het bos nietalleen voor onderwijs en onderzoek wordtgebruikt, maar ook voor recreatie: ‘Daarnaasthebben we een deel van het bos op duurzame

basis in exploitatie en beschikken we over eeneigen zagerij voor speciale houtproducten. Dezeactiviteiten zorgen ervoor dat we volledig self-supporting zijn.’ Cheryl Power neemt ons meenaar een gedeelte van het bos waar nog oerbo-men staan. Ze laat ons ook zien hoe de nieuweaanplant gedurende een aantal jaren wordtbeschermd tegen de eetlust van de dieren die inhet bos leven. Ze tovert regelmatig een glimlachop haar gezicht. We vragen haar naar de reden:‘een dag in het bos is een goede dag.’ <

Bij het oogsten wordenmoderne machinesingezet. Onderaanne-mer John Phare wil onswel even laten zien dathij het oude ambachtmet de kettingzaag nogniet is verleerd

Voor meer informatie:Malcolm Knapp Research Forest14500 Silver Valley RoadMaple Ridge, British Columbia, Canada, V4R 2R3www.mkrf.forestry.ubc.ca

GEGARANDEERD GOED

Jongeneel levert twee verschillende Western Red Cedar-productendie al van twee grondverflagen zijn voorzien: gevingerlast rabat engelamineerde en gevingerlaste boeidelen. Ze hoeven alleen nogmaar afgelakt te worden. Elders in dit nummer kunt u lezen datWestern Red Cedar een natuurlijke duurzaamheid bezit. Het houtvan deze boomsoort bevat natuurlijke, olieachtige stoffen die hetbeschermen tegen schimmels, insecten en verrotting. Daarenbo-ven geeft Jongeneel een garantie van vijftien jaar op loslatendelijmverbindingen en een garantie van vijf jaar op de kwaliteit vande beide grondverflagen, waarover in het artikel op pagina 16wordt geschreven. Het spreekt vanzelf dat deze garanties alleengelden indien deze producten vakkundig zijn toegepast en zijn ver-voerd, opgeslagen, verwerkt en afgelakt volgens de door Jonge-neel beschreven verwerkingsvoorschriften. <

8

FAMILIEWAPEN

In het artikel op pagina 4 schrijven we dat de popu-lariteit van de Western Red Cedar duizenden jarenteruggaat naar de indianenstammen die het noord-westen van Noord-Amerika als eersten bevolkten.Zij gebruikten de stam ook voor hun vaak monu-mentale totempalen. Een totem is een figuur vaneen dier of een mythisch wezen waarmee een groepindianen, een clan, zich verbonden voelt. Op eentotempaal zijn de totems van de dieren en mythi-sche wezens uitgesneden die een rol spelen in degeschiedenis van hun clan. Ze kunnen het besteworden vergeleken met ons familiewapen. De lang-ste totempaal die uit één enkele Western Red Cedar-stam is gesneden, meet bijna veertig meter en staatin het fraaie Beacon Hill Park in Victoria, de hoofd-stad van British Columbia op Vancouver Island. Demeeste totempalen staan in het plaatsje Duncan,dat eveneens op Vancouver Island ligt en als ‘City ofTotems’ door het leven gaat. <

SUBLIEM RESULTAAT

Bij de voorlichting over Western Red Cedar werkt de Western Red CedarExport Association samen met het Centrum Hout. We spreken erover metmanager Eric de Munck: ‘Dat doen we al een aantal jaren. Een goed voor-beeld zijn de seminars die we samen met hen organiseren rondomnieuwe projecten waarbij Western Red Cedar op sublieme wijze is toe-gepast. Het gaat daarbij om zaken als de juiste detaillering, de juiste maat-voering en de juiste bevestiging. Deze seminars laten in de praktijk zienhoe je met Western Red Cedar moet omgaan om een perfect resultaatte bereiken. Op ons architectenspreekuur en onze houtinformatielijn krij-gen we opvallend veel vragen over de toepassing van Western RedCedar als houten gevelbekleding. Het blijkt een populaire houtsoort tezijn. Dit komt door zijn egale kwaliteit, vormvastheid en natuurlijke duur-zaamheid. Western Red Cedar valt in duurzaamheidklasse 2 en kan dusonbehandeld worden toegepast. Onder de meest ideale omstandighedenvergrijst het dan tot een prachtige zilvergrijze kleur. Als de omstandig-heden minder ideaal zijn of als men deze natuurlijke vergrijzing niet mooivindt, kan het hout industrieel van een coating worden voorzien waarnahet in de gewenste kleur kan worden overgeschilderd. Het blijft een kwes-tie van smaak’. <

De laagdikte wordt regelmatig gecontroleerd

9

NIEUWS

Vader Toon (links) en zoon Leon Janssen (rechts) van Janssen Bouw:

‘Bij de bouw werken we veel met Canadian Lumber Standard dat inderdaad

kaarsrecht het beste constructiehout is’

KOLOSSALE PADDENSTOEL

Een bijzonder en wel zeer opmerkelijke toepassing van Western Red Cedarvalt in Cardiff te bewonderen, in het nieuwe gedeelte van het Nationale Par-lement van Wales. Het gebouw heeft wereldwijd erkenning gekregen van-wege het duurzame ontwerp en het prachtige golvende plafond. Het pla-fond is geheel in Western Red Cedar uitgevoerd en mondt boven devergaderzaal uit in een kolossale paddenstoel van twaalf meter hoogte. Dekeuze viel op Western Red Cedar omdat deze houtsoort niet alleen duur-zaam is, maar ook flexibel kan worden toegepast en een prachtige, esthe-tisch verantwoorde uitstraling heeft. De ongekende kleurschakeringen inhet hout geven het gebouw warmte en bieden daarmee tegenwicht aan detoepassing van het koud overkomende leisteen. In totaal werden 60.000strekkende meter FSC-gecertificeerde en brandvertragend behandeldeWestern Red Cedar-latten toegepast. Voor dit project zijn speciale lami-neertechnieken ontwikkeld die het mogelijk maken om latten zo dun als 6mm te kunnen verwerken.<

HARDER EN RECHTER CONSTRUCTIEHOUT

Kaarsrecht het beste constructiehout. Dat is dekop van het artikel over Canadian Lumber Stan-daard op pagina 20 van dit nummer. We zijnbenieuwd naar de mening van Leon Janssen vanJanssen Bouw in Etten-Leur, die als goede klantvan Jongeneel vaak met dit product werkt. Hetbedrijf staat bekend als producent van kwalitatiefhoogwaardige villa’s en werd in 1994 opgerichtdoor vader Toon en zoon Leon Janssen. LeonJanssen heeft het bedrijf onlangs helemaal over-genomen, maar kan zich de begintijd nog goedherinneren: ‘Mijn vader beschikte over de know-how en de broodnodige financiën, terwijl mijninbreng vooral uit een tomeloze ambitie bestond.We hebben in de loop van de tijd zo’n 500 villa’sgebouwd, voornamelijk binnen een straal vanzo’n zeventig kilometer rondom Etten-Leur, maarook daarbuiten. We werken met twee bouwsys-temen: betonbouw en houtskeletbouw. In de prak-tijk werken we in veruit de meeste gevallen methoutskeletbouw, want dat heeft vele voordelen,ook op het gebied van gezondheid en milieu. Weweten allemaal dat hout CO2-neutraal is en dat detoepassing van houtskeletbouw de voor degezondheid schadelijke radonstraling uitsluit. Bijde bouw werken we veel met Canadian LumberStandard. Het is inderdaad waar dat het kaars-recht het beste constructiehout is. De bomengroeien trager en leveren harder en rechter con-structiehout op. <

Centrale Hart Hatert. Een bijzonder appartementencomplex.

Jongeneel Projecten mocht een heel zichtbare bijdrage leveren aan de

vernieuwing van woonwijk De Hatert in Nijmegen. In opdracht van Portaal

Vastgoed Ontwikkeling werd een appartementencomplex gebouwd op

een zichtlocatie in Nijmegen-Zuid. De bijzondere architectuur onderscheidt

zich met z’n ronde organische vormen nadrukkelijk van de traditionele,

rechthoekige bouwstijl in de wijk.

Jongeneel Projecten zorgde voor de afwerking van de buitengevels en

gemeenschappelijke binnenruimtes, zoals trapportaal en gangen. Verder

werd de afwerking in hout ook doorgetrokken in de entree en afscherming

van de parkeerkelder.

Speelse effecten

Martien Lormans was namens Jongeneel Projecten verantwoordelijk als

projectleider. En hij is terecht trots op het eindresultaat: “Dit is niet het

eerste project dat we samen met Bouwbedrijf Giesbers Wijchen onder

handen nemen. Dat merk je meteen in de communicatie. We begrijpen

elkaar, zeg maar. Het bijzondere van dit project is toch wel de

buitenschil die opgebouwd

is uit Cumaru in vier verschillende lengtes die schuin en ook nog eens

alternerend op de gevel geplaatst zijn. Daardoor krijg je dat speelse effect

dat mooi harmonieert met de ronde architectonische vormen. Het hout is

geschaafd maar verder onbewerkt waardoor het langzaam verkleurt en

het vlammende effect nog beter tot z’n recht komt. Het materiaal is dus

ook doorgetrokken richting de binnenruimte en de parkeerkelder. En dan

kun je toch wel zien wat hout doet. Het leeft! Hierdoor wordt zo’n kille

parkeerkelder opeens vriendelijk en toegankelijk, zonder dat de veiligheid

in het gedrang komt.

Voordat we aan deze klus begonnen hebben we ons breed georiënteerd op alle

eigenschappen van Cumaru als gevelmateriaal. Als je dan het eindresultaat ziet,

is het allemaal wel de moeite waard geweest”.

Jongeneel Projecten.Steengoed in houten gevels

BEZOEK ONS 25, 26 OF 27 JANUARI A.S. OP DE GEVELBEURS IN

ROTTERDAM AHOY (STAND 01B061). NA REGISTRATIE VIA

JONGENEELPROJECTEN.NL HEEFT U GRATIS TOEGANG TOT DEZE BEURS.

* 24H Architecture

11

Directeur Jack Drapervan de Western Red

Cedar Export Associa-tion: ‘Binnen Europa is

Nederland voor ons eensleutelmarkt met een

totale exportwaarde vancirca veertien miljoen

euro in 2010’

e hebben gelezen dat het bosgebiedvan British Columbia zestig miljoenhectare omvat. Om een idee te geven:

dat is twee keer zoveel als het bosgebied van lan-den als Zweden en Finland. We vragen Jack Dra-per dan ook eerst naar het belang van de bos-bouw voor British Columbia: ‘Wij waren hetbelangrijkste exportproduct met meer dan dehelft van de totale exportwaarde, maar de laatstejaren zijn wij voorbijgestreefd door de energie-sector met producten als olie, gas en kolen. Dehoutindustrie blijft echter een belangrijke bij-drage aan de werkgelegenheid leveren. Ter illus-tratie: Western Red Cedar dat slechts 25% van detotale bosvoorraad in het kustgebied uitmaakt,creëert per m3 geoogst hout vier keer zo veelbanen.’ We zijn benieuwd naar de omvang vande export van Western Red Cedar. Jack Draper:‘Wij definiëren export als buiten Noord-Amerika.De Verenigde Staten worden daarbij dus nietmeegeteld. Zo gedefinieerd gaat het om 25%van onze totale omzet. Europa en Australië zijnonze traditionele afzetmarkten, maar – net zoalsin vrijwel alle sectoren – zijn China en India inte-ressante groeimarkten. Met een aandeel van 60%is Europa voor ons evenwel veruit het grootsteafzetgebied en met een totale waarde van circaveertien miljoen euro in 2010 is Nederland een

sleutelmarkt. De Western Red Cedar Export Asso-ciation probeert haar doelgroepen te inspireren,te informeren en te instrueren. We verstrekkenonze informatie ook in het Nederlands en orga-niseren onder meer seminars. Zo hebben wij ditjaar in samenwerking met Centrum Hout eenprojectseminar georganiseerd over de toepas-sing van Western Red Cedar als gevelbekleding.Het betrokken project voldeed aan de hoogsteeisen op het gebied van duurzaamheid.’

SchoonheidDuurzaamheid is onlosmakelijk met Western RedCedar verbonden. Jack Draper zit op zijn praat-stoel: ‘Het hout heeft een hoge duurzaamheid.Het bevat natuurlijke olieachtige stoffen die hetbeschermen tegen schimmels, insecten en ver-rotting. Het kernhout valt in duurzaamheidsklasse2. Dat wil zeggen dat het bij direct grondcontact15 tot 25 jaar onaangetast blijft. Maar er zijn meervoordelen. Western Red Cedar is licht vangewicht en heeft een lage houtdichtheid. Daar-door heeft het een hoge isolatiewaarde. Van demeest voorkomende naaldhoutsoorten heeftWestern Red Cedar de beste isolatie-eigenschap-pen en die winnen het ook van de isolatie-eigen-schappen van baksteen, beton en staal. Die lagehoutdichtheid zorgt er tevens voor dat het houtnauwelijks krimpt en zwelt. De weerstand tegenvochtopname is opmerkelijk en maakt WesternRed Cedar bijzonder geschikt voor buitentoepas-singen. Vanwege de rechtdradigheid en de gelijk-matige structuur is het hout zeer goed te bewer-ken. Het is gemakkelijk te schaven en te schuren.En wat afwerking betreft beschikt Western RedCedar over de beste eigenschappen van allenaaldhoutsoorten, onder meer doordat het houtharsvrij is en een laag percentage spinthout heeft.Verf, was, olie of vernis, elke afwerking is moge-lijk. Niet afgewerkt hout dat buiten wordt toege-past, krijgt na verloop van tijd een fraaie zilver-grijze kleur.’ Jack Draper somt de voordelen vanWestern Red Cedar gepassioneerd op, maar komtaan het einde van het gesprek tot een simpeleconclusie: ‘Western Red Cedar verkoopt zichzelf,niet in de laatste plaats omdat het hout van eenverbluffende schoonheid is.’ <

W

Western Red Cedar verkoopt zichzelfNATUURLIJKE STOFFEN ZORGEN VOOR HOGE DUURZAAMHEID

Tijdens onze trip naar British Columbia spreken we ook met Jack Draper.Als directeur van de Western Red Cedar Export Association behartigt hij de belangen van de belangrijkste exporteurs van deze legendarischeboomsoort. Hij ontpopt zich als een ware ambassadeur.

12

13

Voordat de stammenmet een grote grijper uithet water worden gehe-sen, worden ze metbehulp van piepkleineduwbootjes bij elkaargegroepeerd.Nadat ze zijn gesorteerd,worden ze met staal-draad bij elkaargebonden en met eengrote plons weer tewater gelaten

n ons hotel worden we opgewacht door presi-dent Scott McMillan van McIlveen LumberIndustries, de kernleverancier van Jongeneel

als het om Western Red Cedar gaat. Hij legt onseen intensief programma voor. Het stelt ons instaat om binnen een tijdsbestek van twee dagenmet alle facetten van de Western Red Cedarpro-ductie kennis te maken en ook nog een uitstapjete maken naar de staat Washington in de VS,waar volgens Scott McMillan de ‘Cadillac’ onderde nabewerkingsbedrijven is gevestigd. Wenemen de uitdaging aan. Gelet op de afstandendie we moeten overbruggen, belooft het een heelavontuur te worden. We gaan eerst naar de Lang-dale division van Terminal Forest Products, eenicoon in de Noord-Amerikaanse bosbouwindus-trie dat zich voornamelijk op de productie vanWestern Red Cedar richt. Je kunt deze Langdaledivision het best omschrijven als een sorteersta-tion. Voor het transport van de stammen naar dezagerijen wordt veelvuldig gebruik gemaakt vande alom aanwezige waterwegen. Als je door hetfraaie kustgebied van British Columbia rijdt, dan

zie je overal stammen in het water drijven. Zo’nsorteerstation is nodig om de juiste stammenvan de juiste eigenaren bij de juiste zagerijen tekunnen afleveren. Voordat ze met een grote grij-per uit het water worden gehesen, worden zemet behulp van piepkleine duwbootjes bij elkaargegroepeerd. Het is een spectaculair gezicht. Wekrijgen veel respect voor het vakmanschap vande mannen die deze duwbootjes, dozar boats opz’n Canadees, besturen. Ze moeten zich letterlijken figuurlijk in allerlei soms heel scherpe bochtenwringen, waarbij de bootjes soms half onderwater verdwijnen.

RemanneringNadat de stammen uit het water zijn gehesen,worden ze op het land uitgespreid om individu-eel door specialisten op hun verwerkingswaardete worden beoordeeld. Daarna worden ze gesor-teerd, met staaldraad bij elkaar gebonden en meteen grote plons weer te water gelaten, klaar omnaar de zagerijen te worden vervoerd waar zeworden verwerkt. Onderweg naar de eerste zage-rij die we bezoeken, vragen we Scott McMillannaar de aard van zijn bedrijf. Zoals zijn naam aldoet vermoeden, blijkt hij inderdaad van Schotseafkomst te zijn: ‘Dat klopt, zowel aan mijn vaders-als aan mijn moederskant. Mijn vader heeft hierin het kustgebied 42 jaar in de bosbouw gewerkt.Hij was actief betrokken bij de wereldwijde pro-motie van hout uit British Columbia, onder meervia de Canadian Wood Council. Het leven bij onsthuis stond in het teken van het hout. Het wasblijkbaar zo besmettelijk dat mijn vier broers ookin de houtindustrie terecht zijn gekomen. Zelfben ik op een gegeven moment bij Tommy McIl-veen gaan werken en zo’n vijftien jaar geledenheb ik de business van hem overgenomen. Als ik

I

SPECTACULAIRE DUWBOOTJES GROEPEREN DE STAMMEN

Jongeneel koopt haar producten wereldwijd bij de bron in en kiest haar leverancierszorgvuldig uit. Ze stellen ons in de gelegenheid om het productieproces van WesternRed Cedar van alle kanten te bekijken. In dit eerste artikel staat het gezaagde houtcentraal dat Jongeneel in de kwaliteit ‘2 clear and better’ uit voorraad kan leveren.

Op zoek naar de geur van versgezaagd Western Red Cedar

President Scott McMillan van McIlveenLumber Industries: ‘De

vorm waarin we hethout kopen, is niet gelijkaan de vorm waarin we

het hout verkopen’

14

nu op die vijftien jaar terugkijk, dan kan ik maartot één conclusie komen: de aard van het bedrijfis compleet veranderd. Ik denk wel eens dat ikeigenlijk alleen een goed functionerende bank-relatie heb overgenomen, in deze business ove-rigens niet onbelangrijk. Wat wij tegenwoordigdoen, is waarde toevoegen. De vorm waarin wehet hout kopen, is niet gelijk aan de vorm waarinwe het hout verkopen. Zo kan ik onze activiteiten,denk ik, het beste typeren. Remannering noe-men we dat hier in British Colombia.’

Speciale geurWe komen aan bij de Mainland Mill, de eerstezagerij die we bezoeken. Hoewel dit bedrijf even-eens onderdeel is van Terminal Forest Products,is er geen sprake van verticale integratie. Main-land verleent haar diensten aan een grote engevarieerde klantenkring die zijn stammen bijMainland laat verwerken vanwege de hoge effi-ciencygraad waarmee gewerkt wordt. Aan hetbegin van de productielijn zien we de spectacu-laire duwbootjes weer terug. Nadat de staaldra-den staande op de boomstammen door wat ons

betreft echte waaghalzen zijn doorgeknipt, zor-gen ze ervoor dat de stammen uit het water kun-nen worden getild om naar de zaaglijn te wordengetransporteerd. We lopen naar binnen en gaanop zoek naar die speciale geur van vers gezaagdWestern Red Cedar. We treffen het niet, want opdat moment wordt een andere houtsoort ver-werkt. We zien dat de bandzaag aan twee kantenis getand waardoor het zaagproces efficiënterkan verlopen. We zien ook dat het hele proces istoegespitst op het bereiken van een zo’n hoogmogelijk rendement waarbij de klant invloed kanuitoefenen op de wijze waarop de stammen wor-den gezaagd. Mainland is een op-en-top maat-werkfabriek. Later op de dag bezoeken we nogeen zagerij van Terminal Forest Products. Daarbijis wel sprake van verticale integratie: ze zagenalleen voor zichzelf en alleen Western Red Cedardat elders in de groep wordt nabewerkt. Een-maal binnen komt het aroma je tegemoet. Wes-tern Red Cedar is een houtsoort om verliefd op teworden. Van de vele kleurschakeringen krijgenwe eveneens warme gevoelens.

ZelfverzorgendWe brengen ook een bezoek aan Interfor waar weworden ontvangen door sales manager GarrickJay. Hij legt uit dat Interfor aan de beurs vanToronto is genoteerd: ‘Wat Western Red Cedarbetreft zijn wij hier in het kustgebied van BritishColumbia de op één na grootste producent. Inter-for is een verticaal geïntegreerd bedrijf, metandere woorden we beheersen het totale procesvanaf de bosbouw tot en met het kant-en-klareproduct. We zijn volledig zelfverzorgend. Dat istegenwoordig niet meer het gebruikelijke busi-ness model maar wij houden eraan vast, in deeerste plaats omdat we naar stabiliteit streven enonze klanten de zekerheid willen geven dat we ermorgen ook nog zijn.’ Dat is ook de reden dat wevoortdurend in onze onderneming blijven inves-teren. We krijgen een rondleiding door de Ham-mond Mill, waar op dat moment kolossale stam-men Western Red Cedar worden gezaagd. Hetprikkelt onze zintuigen opnieuw. De bandzaagblijkt hier ook aan twee kanten getand. Hij ope-reert met een laserstraal en individueel bestuur-bare armen die de stam vastpakken en voor eenoptimaal rendement in de juiste zaagrichting kun-nen brengen. Aan het slot van de eerste dag laatScott McMillan ons nog zien hoe containers wor-den geladen en ze twee hoog op een drieënhalvekilometer lange trein worden geplaatst voor hettransport naar de haven van Montreal van waar-uit ze naar Europa worden verscheept. We had-den het ons niet gerealiseerd, maar de lengte-maat van het hout wordt alleen bepaald door delengtemaat van de containers. Back-to-back pasthet er precies twee keer in. <

De bandzaag opereertmet een laserstraal en

individueel bestuurbarearmen die de stam voor een optimaal

rendement in de juiste zaagrichting

kunnen brengen (foto rechtsonder)

Sales manager CarrickJay van Interfor: ‘Wij willen onze

klanten de zekerheidgeven dat we er

morgen ook nog zijn’

15

16

VAN DIK HOUT ZAAGT MEN PLANKEN

Naast plankhout heeft Jongeneel ook gevingerlast en gelamineerd WesternRed Cedar in haar assortiment. Voorzien van een speciale coating kunnen dezeproducten als rabat of boeideel worden toegepast. Voor dit tweede artikelbezoeken we een viertal specialistische nabewerkingsbedrijven.

p de tweede dag van onze kennismakingmet alle facetten van het productiepro-ces van Western Red Cedar ligt de

nadruk op de verschillende nabewerkingen. Van-daag worden we vergezeld door inkoopmana-ger Ramon Bus en strategisch inkoper JaccoRavenhorst van Jongeneel. Scott McMillan vanMcIlveen Lumber Products is weer onze onver-moeibare gastheer. Het eerste programmapunt iseen bezoek aan Selco dat aan de andere kant vande grens met de Verenigde Staten is gevestigd.Het is niet zo ver rijden, maar als gevolg van eenmeer dan grondige grenscontrole door stuursvoor zich uit kijkende ambtenaren is het toch eenhele onderneming. Het kost ons maar liefstanderhalf uur extra die we verbaasd maar gela-ten doorbrengen want creatieve initiatieven omhet proces te versnellen, blijken absoluut niet opprijs te worden gesteld. 9/11 heeft hun wereldingrijpend veranderd. Nadat we de grens zijn

O

Deze fotoserie laat het

schulpen in drieën zien.

Van dik hout zaagt men

planken

Bij lamineren gaat hetom het verlijmen van

het hout in de breedte.Voor Jongeneel worden

breedtes van 185, 235en 285 mm geprodu-ceerd op diktes van

18 en 27 mm

gepasseerd, krijgen we Mount Baker in het vizier,volgens Scott één van de bergen met de meestesneeuwval in de wereld. Met dertig meter in éénseizoen is Mount Baker zelfs houder van hetwereldrecord. We kunnen er nog even van genie-ten want deze majestueuze berg markeert ook derichting waarin we rijden. Selco staat voor SouthEverson Lumber Company en is genoemd naarhet typisch Amerikaanse plaatsje waar het isgevestigd. Zoals Scott McMillan ons al eerderhad laten weten, blijkt Selco de ‘Cadillac’ onderde nabewerkingsbedrijven van Western RedCedar, ook al zouden wij voor deze kwalificatieeen ander automerk hebben gekozen. Zo makenze bij het vingerlassen gebruik van x-ray techno-logie die de defecten in de te verwerken balkendetecteert en tevens de afstanden tussen tweedefecten meet. Deze werkwijze garandeert eenhoogwaardig eindproduct dat voor Jongeneelop een lengte van 5,90 meter wordt vervaardigd.

X-ray technologie zorgt voorhoogwaardig eindproduct

17

Het schulpen ofwel in de

lengterichting doorzagen

van ruw gezaagd hout

We leren dat het vingerlassen plaatsvindt doorde ‘vrouwelijke’ vingers van lijm te voorzien enonder druk met de ‘mannelijke’ vingers te ver-binden. Ook in de houtwereld is dit dus blijkbaarhet recept voor een goed huwelijk.

SchulpenBij vingerlassen gaat het om het verlijmen vanhet hout in de lengte; bij lamineren om het ver-lijmen van het hout in de breedte. Ook die kunstverstaan ze bij Selco waarbij ze voor Jongeneelbreedtes van 185, 235 en 285 mm produceren opdiktes van 18 en 27 mm. De lengte bedraagt ookhierbij 5,90 meter. Scott Mc Millan benadruktnogmaals dat deze lengte in feite bepaald wordtdoor de lengte van de container waar ze dan pre-cies twee keer achter elkaar in passen. We rijdenweer terug naar British Columbia en passeren deCanadese grens vlot en probleemloos. Voordatwe de dag afsluiten bij coatingspecialist Wood-tone bezoeken we nog twee bedrijven. Tijdenshet rijden valt ons ineens op dat er ‘Beautiful Bri-

tish Columbia’ op alle kentekenplaten staat. Watons betreft zijn ze terecht trots op de werkelijkprachtige natuur in hun provincie. Wij genietener met volle teugen van. Het eerste bedrijf isGreendale Industries. Ze zijn gespecialiseerd inhet schulpen ofwel in de lengterichting doorza-gen van ruw gezaagd hout. Voor Jongeneel gaathet daarbij om het halveren van ruw gezaagdhout met als kopmaten 46 mm bij 155 mm en 46mm bij 205 mm. Dat levert plankhout op van 22mm bij 155 mm en 22 mm bij 205 mm die inNederland tot rabatjes en geschaafd of geprofi-leerd hout worden verwerkt. Het halverengeschiedt met een bandzaag. Daarna worden deplanken opgelat, gedroogd en weer afgelat. Voor-dat ze worden opgelat worden ze op lengtegesorteerd en nadat ze zijn afgelat worden ze opkwaliteit gesorteerd. Het tweede bedrijf is KelforIndustries. Het ligt in verband met de reistijdgelukkig dicht bij Greendale Industries in debuurt en is gespecialiseerd in het in drieën of vie-ren schulpen van ruw gezaagd hout. Van dik hout

De tweede productielijnbrengt een op latexgebaseerde coating aannadat het product eennacht is gedroogd en opschoonheidsfoutjes isgecontroleerd

Aan het einde van hetproductieproces laat strategisch inkoper Jacco Ravenhorst van Jongeneel (foto rechts) deproef op de som nemen. De dikte van de laklaag is92 MU. Ruim voldoende

zaagt men planken. Daarbij wordt hetzelfde pro-ces gevolgd waarbij het drogen afhankelijk vande dikte acht tot twaalf dagen in beslag neemt.

Proef op de somHet laatste station op onze kennismakingstochtlangs alle facetten van de Western Red Cedar-productie is Woodtone. Voor een coatingspecia-list hadden ze geen betere naam kunnen beden-ken. We ontmoeten de broers Chris en KevinYoung die het bedrijf enkele jaren geleden vanhun vader Jim Young hebben overgenomen. Vanhem hebben ze geleerd om de beste producten temaken, met de beste mensen te werken en daarhonderd procent achter te staan, zowel achter deproducten als achter de mensen. Het bedrijf heefttwee vestigingen, eentje in British Columbia en inWashington aan de andere kant van de grens metde Verenigde Staten. De vestiging in BritishColumbia die we bezoeken, heeft net een nieuweproductiehal van 28.000 m2 in gebruik genomen.Ze zijn al de grootste coatingspecialist maar heb-ben de ambitie om verder te groeien, niet alleenals dienstverlener aan de houtindustrie maar ookals leverancier van eigen bouwproducten. Weworden door de nieuwe productiehal rondgeleiddoor general manager David Hughes. Hij legt uitdat ze over twee productielijnen beschikken: ‘Deeerste productielijn brengt een op olie gebaseerdecoating aan; de tweede een op latex gebaseerdecoating. Na het aanbrengen van de eerste laag ziter al een dikte van 60 MU op en na het aanbren-gen van de tweede is dat opgelopen tot tenminste80 MU. Voor het aanbrengen van de tweede laagwordt het product een nacht gedroogd en opschoonheidsfoutjes gecontroleerd. Na het aan-brengen van de tweede laag wordt het productweer gedroogd en vervolgens verpakt.’ De tweededroging vindt plaats in een enorme etagedrogermet een maximale capaciteit van zes etages. Aanhet einde van het productieproces kan JaccoRavenhorst het niet laten om de proef op de somte nemen. Hij vraagt productiemanager Jeff Bur-bine om de dikte van de laklaag te meten. Hetresultaat is 92 MU. Ruim voldoende dus. <

18

19

Opdrachtgever

Woningcorporatie LefierHoogezand/Stadskanaal

Project boven

Nieuwbouw69 woningen

Bouwbedrijf

Zomers BouwbedrijfKlijndijkJohan BoulandWerkvoorbereiderPeter SuelmannUitvoerder(foto rechtsboven)

Aandeel Jongeneel

15.000 meter FSCWestern Red Cedar22 x 150 mmgeschaafd vooropen gevelconstructieGewolmaniseerde lattenvoor achterconstructie

Project onder

Nieuwbouw63 appartementen

Bouwbedrijf

Koenen BouwEmmenRaymond RolinkProjectleiderTheo de LangeUitvoerder(foto rechtsonder)

Aandeel Jongeneel

15.000 meter FSCWestern Red Cedar44 x 75 mmgeschaafd aan eentrapeziumlat vooropen gevelconstructiewaarvan 4.000 meterbrandvertragendgeïmpregneerdBeide partijenbehandeld metAidol GW 310DRM-latten voorachterconstructie

Jongeneel Coevorden

Jongeneel Groningen

André SmallenbroekRegionaal account managerNoord Nederland(foto midden)

WESTERN RED CEDAR PROJECTEN

20

SPIKSPLINTERNIEUWE MACHINE SCHAAFT SUPERSNEL

Canadian Lumber Standard (CLS) is de oudere broer van ScandinavianLumber Standard (SLS). In beide gevallen gaat het om gestandaardiseerdconstructiehout dat op sterkte is gesorteerd, ingevolge het bouwbesluiteen voorwaarde om het constructief te mogen toepassen.

Canadian Lumber Standardkaarsrecht het besteconstructiehout

21

Wood procurementmanager Tony Dozoreclegt uit dat een kapge-bied gemiddeld 40hectare groot is en dater tegelijkertijd op zeslocaties wordt geoogst

Het grote verschil metScandinavië is dat de

bomen ter plekke niet op lengte wordengezaagd, maar in zijn

geheel naar de fabriekworden getrans por -teerd. Hoe hoger ze

groeien, hoe mooier en harder het hout

ijdens onze trip naar Canada brengen weook een bezoek aan de fabriek van Weyer-haeuser in Grande Prairie waar Jongeneel

haar CLS-hout inkoopt. CLS staat voor CanadianLumber Standard, vierzijdig geschaafd en afge-rond constructiehout dat veel in de houtskelet-bouw wordt gebruikt. We vliegen eerst van Van-couver naar Edmonton, de hoofdstad van deprovincie Alberta. De tweede etappe leggen weaf in een veredelde bromvlieg. Grande Prairie iseen echte ‘boomtown’. Als gevolg van de sterktoegenomen olie- en gaswinning is het inwo-nertal de laatste jaren meer dan verviervoudigd.Grande Prairie ligt niet alleen in een andere pro-vincie, maar ook in een andere tijdzone. Het zalons bij de terugvlucht naar Vancouver nog lelijkopbreken. We worden opgehaald door wood pro-curement manager Tony Dozorec. Hij neemt onsdirect mee naar het gebied waar op dat momentgeoogst wordt. Op de kaarsrechte, eindeloos lij-kende snelweg erheen vertelt hij dat ze een con-cessie beheren van maar liefst 1,1 miljoen hec-tare: ‘We hebben deze concessie en de fabriekdie jullie straks gaan bezoeken in 1991 van Proc-tor & Gamble overgenomen. Zij voorzagen daar-mee in hun eigen behoefte aan gebleekte pulp enzijn tegenwoordig een belangrijke klant. We oog-sten zo’n 5.000 hectare per jaar en zitten nogsteeds in de eerste kap. De groeitijd van het gre-nen bedraagt zo’n tachtig tot honderd jaar. Hoehoger ze groeien, hoe mooier en harder het hout.Het is dan ook niet verwonderlijk dat ze door deindianen als palen voor hun wigwammen wer-den gebruikt. Vandaar de naam van deze boom-soort: Lodgepole Pine. Om dezelfde reden wor-den vandaag de dag van de beste exemplarenelektriciteitspalen gemaakt.’

SpringbreakEenmaal aangekomen bekijken we de kaart vande totale concessie en legt Tony Dozorec uit dat

T

22

Gigantisch, de enormerijdende kraan waarmeede boomstammen naar

de productielijnen worden aangevoerd

Een detailfoto van despiksplinternieuwe ensupersnelle schaafma-

chine. Lopende bandenmet afnemende snelhe-den zorgen ervoor dat

de snelheid daarnaweer wordt afgeremd

de maatregelen die we nemen om de natuur ende biodiversiteit te beschermen. We voldoen aanalle eisen op het gebied van duurzaam bosbe-heer en werken daarbij volgens de richtlijnenvan het Amerikaanse Sustainable Forestry Ini-tiative (SFI) dat als certificeringsysteem tot hetProgramme for Endorsement of Forest Certifica-tion schemes (PEFC) is toegelaten. Daarnaastgeldt dat we hier in de provincie Alberta wettelijkhebben vastgelegd dat we onze oogstgebiedenbinnen twee jaar moeten herbeplanten. Ditgebeurt in de zomermaanden met de zaden diewe in de herfstmaanden hebben verzameld.’

GigantischTony Dozorec laat ons zien hoe het oogstgebieden de benodigde aan- en afvoerwegen metoranje linten zijn afgebakend en hoe daarbij metde natuurlijke waterloop rekening is gehouden.

een kapgebied gemiddeld 40 hectare groot is endat er tegelijkertijd op zes locaties wordt geoogst:‘Op jaarbasis gaat het daarbij om zo’n 1.700.000m3 rondhout. Voor het overgrote deel zijn dattwee naaldhoutsoorten: een derde vuren en tweederde grenen. We treffen ook loofhoutsoortenaan. Die oogsten en verwerken we wel, maar rui-len we met een ander bedrijf dat er OSB vanmaakt. Er wordt maar negen, soms tien maandenvan het jaar geoogst: van juli tot en met maart ofapril. Met name in de wintermaanden zijn decondities ideaal. Dan is de grond bevroren en bre-ken de takken gemakkelijker af. In de maandenapril tot en met juni is de grond drassig en zijn decondities veel minder ideaal. In deze zoge-naamde ‘springbreak’ komt de natuur ook weertot leven. We werken met meerjarenplannen diein verschillende stadia door de regering moetenworden goedgekeurd. Daarbij gaat het ook om

Die is met roze linten herkenbaar gemaakt. Wezien ook hoe de bomen worden gekapt en de tak-ken worden gestript. Het grote verschil met Scan-dinavië is dat ze ter plekke niet op lengte wordengezaagd, maar in zijn geheel naar de fabriek wor-den getransporteerd. We krijgen de indruk dat erook een aantal buitenlandse arbeidskrachten zijningehuurd. Tony Dozorec: ‘Dat klopt en is eendirect gevolg van de concurrentie die we van deolie- en gasindustrie ondervinden. Op ditmoment gaat het om zo’n 15% van het totaal enwe verwachten dat dit percentage verder zalgroeien. Het is voor hen een aantrekkelijke pro-positie: negen maanden per jaar, vijf dagen perweek en twaalf uur per dag werken voor eeninkomen van 70.000 Canadese dollars (ongeveer50.000 euro).’ Op de fabriek worden we verwel-komd door product supply and dry kilns managerBruce Walker. Gigantisch is het woord dat ons alseerste te binnen schiet. Het begint al met deenorme rijdende kraan waarmee de boomstam-men naar de productielijnen worden aangevoerd.We moeten direct aan de enorme transportkra-nen in de Rotterdamse haven denken. Strate-gisch inkoper Jacco Ravenhorst had ons al ver-teld dat ze ook over een spiksplinternieuwe ensupersnelle schaafmachine beschikken die 1.200meter per minuut kan verwerken. We zijnbenieuwd. Voordat we door de fabriek wordenrondgeleid, legt Bruce Walker uit dat het rende-ment van de fabriek op ongeveer 35% ligt. Hijdoelt daarmee op het percentage CLS-contruc-tiehout dat uit het aangevoerde rondhout kanworden geproduceerd.

VolautomatischHet productieproces blijkt in hoge mate te zijngeautomatiseerd, waarbij meer dan honderdcomputers met elkaar samenwerken. Nadat de

stammen zijn aangevoerd, wordt met behulp vanscanners bepaald hoe ze met het oog op een zohoog mogelijk rendement het beste kunnen wor-den gezaagd. Daarbij wordt naar diameter, kwa-liteit en kromming gekeken. Na het zagen wor-den de planken opgelat en gedroogd, waarvoordeze fabriek de beschikking heeft over zevengrote droogkamers. Na het drogen worden zevolautomatisch afgelat en letterlijk en figuurlijkdoor de schaafmachine gejaagd. De bijzonderhoge snelheid van deze machine maakt het nood-zakelijk om het proces daarna weer af te remmen.Dit gebeurt met behulp van lopende banden metafnemende snelheden. In de volgende fase wor-den de planken op kwaliteit gecontroleerd, opsterkte gesorteerd en getrimd. We vragen aanJacco Ravenhorst in welke maten Jongeneel dithout in Nederland aanbiedt: ‘De dikte is altijd 38mm. De breedte kan variëren van 89 mm tot 235mm en de lengte van 245 cm tot 610 cm. Gestan-daardiseerd constructiehout wordt steeds popu-lairder. Daar zijn goede redenen voor: het iskaarsrecht, het heeft een hoge kwaliteit en duseen lage uitval, het biedt veel variatie in zowel delengte- als de breedtematen en het is op sterktegesorteerd, ingevolge het bouwbesluit een voor-waarde om het constructief te mogen toepas-sen.’ Op de terugweg naar Vancouver merken wete laat dat we naar een andere tijdzone warengereisd. We missen onze vlucht en moeten eennacht op de blaren zitten. <

Gestandaardiseerdconstructiehout wordtsteeds populairder

Product supply and drykilns manager BruceWalker: ‘Het rendementvan de fabriek ligt opongeveer 35% hoog-waardig CLS-houtbestemd voor de export’

23

De mooiste binnendeurenaltijd direct leverbaar

OriginalPrestige

In volgende editie InHout spectaculaireSkantrae actie in samenwerking metJongeneel.