I. Jak działa system polskiej statystyki publicznej?

STATYSTYKA PUBLICZNAWarsztaty, cz. I

dr Kazimierz Kruszka [email protected]

[email protected]

www.stat.gov.pl

I. Jak działa system polskiej statystyki publicznej?

• Podstawy prawne i organizacja statystyki publicznej w Polsce.

• Program badań statystycznych.

• Europejski System Statystyczny.

•

Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (1)

- Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. 1995, nr 88, poz. 439 z późn.

zmianami)

http://www.stat.gov.pl/bip/56_PLK_PRINT.htm

Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (2)

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz. U. 1999 , nr 69, poz. 763 z późn. zm.)

REGON http://www.stat.gov.pl/bip/regon_PLK_HTML.htm

Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (3)

- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. 1998 , nr 157, poz. 1031 z późn. zm.)

TERYT http://www.stat.gov.pl/bip/36_PLK_HTML.htm

Podstawy prawne statystyki publicznej w Polsce (4)

- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 września 1999 r. w sprawie trybu

i form ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wynikowych informacji

statystycznych (Dz. U. 1999, nr 75, poz. 842)

http://www.stat.gov.pl/bip/55_PLK_HTML.htm

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (1)

• Statystyka publiczna - system zbierania danych statystycznych, gromadzenia, przechowywania

i opracowywania zebranych danych oraz ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wyników badań statystycznych jako oficjalnych danych statystycznych. Statystyka publiczna zapewnia rzetelne, obiektywne i systematyczne informowanie społeczeństwa, organów państwa i administracji publicznej oraz podmiotów gospodarki narodowej o sytuacji ekonomicznej, demograficznej, społecznej oraz środowiska naturalnego.

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (2)

• Badania statystyczne - zbieranie, gromadzenie i opracowywanie danych statystycznych oraz

ogłaszanie i udostępnianie wyników dokonanych obliczeń, opracowań i analiz, w tym podstawowych wielkości i wskaźników.

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (3)

• Operat do badań statystycznych - wykaz wybranych, według określonych cech, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie- mających osobowości prawnej oraz osób fizycznych będących podmiotem obserwacji statystycznej wraz z ich identyfikacją adresową.

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (4)

• Dane jednostkowe - dane osobowe dające się powiązać z konkretną osobą fizyczną lub dane indywidualne dające się powiązać z podmiotem gospodarki narodowej albo inną osobą prawną bądź jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej.

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (5)

• Podmiot gospodarki narodowej - osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej oraz osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą.

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (6)

• Urzędowe rejestry - prowadzone na podstawie ustaw lub przepisów wydanych w wykonaniu ustaw przez sądy i organy administracji publicznej - rejestry i ewidencje

zawierające informacje o osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej i osobach fizycznych oraz ich działalności, a także o innych zjawiskach, zdarzeniach i obiektach, a w szczególności rejestry: sądowe, ubezpieczeń społecznych, podatników, podmiotów gospodarki narodowej, podziału terytorialnego kraju oraz ewidencje: ludności, działalności gospodarczej, udzielonych zezwoleń

i koncesji, gruntów, budynków, budowli i obiektów infrastruktury.

Określenia wybrane z ustawy o statystyce publicznej (7)

• Systemy informacyjne administracji publicznej - systemy zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacji przez organy administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego, inne instytucje rządowe, organy rejestrowe i Narodowy Bank Polski, prowadzone w oparciu o przepisy kompetencyjne lub inne akty prawne związane bezpośrednio z wykonywaniem przez nie zadań statutowych.

Organizacja statystyki publicznej w Polsce (1)

• Służby statystyki publicznej stanowią Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), podlegli mu dyrektorzy urzędów statystycznych oraz inne jednostki statystyki,

o których mowa w art. 27 i 29 ustawy o statystyce publicznej.

• Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach statystyki jest Prezes GUS wykonujący swoje zadania przy pomocy służb statystyki publicznej.

Organizacja statystyki publicznej w Polsce (2)

• Nadzór nad Prezesem GUS sprawuje Prezes Rady Ministrów. • Prezesa GUS powołuje Prezes Rady Ministrów spośród osób

wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru.• Prezes Rady Ministrów odwołuje Prezesa GUS.• Prezes GUS pełni swoje obowiązki przy pomocy wiceprezesów,

powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, na wniosek Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Prezes Rady Ministrów odwołuje wiceprezesów.

Organizacja statystyki publicznej w Polsce (3)

• Organizację Głównego Urzędu Statystycznego określa statut nadany, w drodze rozporządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów.

http://www.stat.gov.pl/bip/11_PLK_HTML.htm

Organizacja statystyki publicznej w Polsce (4)

W skład GUS wchodzą następujące komórki organizacyjne:1) Gabinet Prezesa,2) Departament Programowania i Koordynacji Badań,3) Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów,4) Departament Studiów Makroekonomicznych,5) Departament Opracowań Zbiorczych,6) Departament Badań Demograficznych,7) Departament Badań Społecznych,8) Departament Pracy,9) Departament Warunków Życia,10) Departament Rachunków Narodowych,

11) Departament Badań Regionalnych i Środowiska,

Organizacja statystyki publicznej w Polsce (4a)

12) Departament Przedsiębiorstw,13) Departament Finansów,14) Departament Produkcji,15) Departament Handlu i Usług,16) Departament Rolnictwa,17) Departament Informacji,18) Departament Informatyki Statystycznej,19) Departament Europejskiego Systemu

Statystycznego i Współpracy Międzynarodowej,20) Departament Kadr i Szkolenia,21) Biuro Dyrektora Generalnego,22) Departament Administracyjno-Budżetowy.

Urzędy statystyczne • Szczegółowy zakres zadań i organizację urzędu statystycznego

określa statut nadany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

• Urzędem statystycznym kieruje dyrektor, będący organem administracji niezespolonej w województwie, powoływany i odwoływany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Prezes GUS powierza obowiązki zastępcy bądź zastępcom dyrektora urzędu.

• Dyrektor urzędu może powoływać stałe komisje lub zespoły robocze, określając ich nazwę, skład, zakres i tryb działania.

• Do zadań każdego urzędu należy również wykonywanie specjalistycznych zadań ogólnopaństwowych, realizowanych w ramach prac prowadzonych na rzecz statystyki publicznej jako całości.

SCHEMAT ORGANIZACYJNYURZĘDU STATYSTYCZNEGO W POZNANIU

Program badań statystycznych (1)

• Program badań statystycznych statystyki publicznej - uchwalony przez Radę Ministrów wykaz ustalający zakres tematyczny, przedmiotowy i podmiotowy badań statystycznych oraz związane z nimi obowiązki.

http://www.stat.gov.pl/bip/4768_PLK_HTML.htm

• Badania statystyczne statystyki publicznej mogą dotyczyć każdej dziedziny życia społecznego i gospodarczego oraz występujących w nim zjawisk dających się obserwować i analizować z wykorzystaniem metod statystycznych.

Program badań statystycznych (2)

• Rada Ministrów zapewnia ujęcie w programach badań statystycznych statystyki publicznej badań mających podstawowe znaczenie dla obserwacji procesów społecznych i gospodarczych.

• Rada Statystyki - organ opiniodawczo-doradczy w sprawach statystyki działający przy Prezesie Rady Ministrów.

Zadania Rady Statystyki

1. Ustalanie, na podstawie propozycji przygotowanej przez Prezesa, corocznie, na każdy następny rok projektu programu badań statystycznych;

2. Przedstawianie Radzie Ministrów, nie później niż do dnia 30 czerwca każdego roku, projektu programu badań statystycznych statystyki publicznej;

3. Rekomendowanie przeprowadzenia badań nowych i badań cyklicznych o szerokim zasięgu obserwacji statystycznej oraz związanych z nimi prac metodologicznych i przygotowawczych, projektowanych na okres najbliższych dziesięciu lat;

4. Ocena realizacji programu badań statystycznych statystyki publicznej oraz formułowanie opinii w innych sprawach mających istotne znaczenie dla rozwoju statystyki publicznej,

5 Opiniowanie projektu wydatków budżetowych na badania statystyczne.

Program badań statystycznych (3) Dla każdego badania określane są: 1) temat i organ prowadzący badanie, 2) rodzaj badania, 3) zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz źródła zbieranych danych

statystycznych, 4) podmioty gospodarki narodowej i osoby fizyczne nie-prowadzące

działalności gospodarczej zobowiązane do udzielania informacji i przekazywania danych statystycznych lub uczestniczące w badaniu na zasadzie dobrowolności, 5) formy, częstotliwość, terminy i miejsce przekazywania danych

statystycznych, 6) rodzaje wynikowych informacji statystycznych oraz formy i terminy ich udostępnienia, 7) koszty i sposób finansowania.

Europejski System Statystyczny (1)

• Eurostat- Europejski Urząd Statystyczny (European Statistical Office) urząd Komisji Europejskiejz siedzibą w Luksemburgu. Powstał w 1972 r. Zastąpił wcześniejsze Statistical Office of the European Community (SOEC), które funkcjonowało od 1959 r. Zajmuje się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych dotyczących obszaru UE i EFTA, istotnych dla podejmowania decyzji przez organy wspólnotowe, oraz koordynowaniem

i monitorowaniem prac narodowych urzędów statystycznych w celu unifikacji stosowanych przez nie metod badań, a także

konsolidowaniem statystyk krajowych państw członkowskich.

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/about_eurostat/corporate/introduction

Europejski System Statystyczny (2)

• Europejski System Statystyczny (ESS) - oznacza partnerstwo wiążące Eurostat, krajowe instytuty statystyczne oraz inne organy odpowiedzialne w każdym państwie członkowskim UE

za tworzenie i upowszechnianie statystyk europejskich.• Misja Europejskiego Systemu Statystycznego Dostarczanie UE i światu wysokiej jakości informacjidotyczących gospodarki i społeczeństwa na poziomie europejskim,

narodowym oraz regionalnym i zapewnienie dostępności tych informacji każdemu, komu mogą one służyć do celów podejmowania decyzji, prowadzenia badań i dyskusji.

Europejski System Statystyczny (3)

• Wizja Europejskiego Systemu Statystycznego ESS ma być najważniejszym światowym liderem w usługach dostarczania informacji statystycznych dla UE i państw członkowskich. W oparciu o naukowe zasady i metody, ESS będzie oferować i stale ulepszać program zharmonizowanej statystyki europejskiej, tworząc podstawy dla procesów demokratycznych i postępu społeczeństwa.

Europejski System Statystyczny (4)

• Współpraca w ramach ESS

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/POZ_sds_wspolpraca_w_ESS.pdfhttp://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/

about_eurostat/european_framework/ESShttp://www.ons.gov.uk/about/what-we-do/relationships-abroad/european-statistical-system--ess-

********** Koniec cz. I

ANEKS (1)

Pytania kontrolne

1. Ile jest w Polsce urzędów statystycznych , jak się nazywają, gdzie mają swoje siedziby i oddziały?

2. Ile agencji statystycznych działa w ramach polskiej statystyki publicznej?

3. Jak nazywają się aktualni: prezes i wiceprezesi GUS?

ANEKS (2)

Tematyka II części warsztatów

• Charakterystyka zasobów publicznej informacji statystycznej i zasady dostępu do nich.

• Tajemnica statystyczna.

• Agregacja i dezagregacja danych.

ANEKS (3)

Tematyka III części warsztatów• Dane wynikowe i ich opracowanie.

• Wybrane metody graficzne.

• Geograficzne Systemy Informacyjne (GIS).

• Publikowanie wyników badań statystycznych (tematyka, formy, nośniki).