Hondakinak Gure arduraGure ardura! - sasieta.eus DBH(1).pdf · birziklapena (zer da birziklatzea, zer nun bota, gaikako bilketa lerro ezberdinak erakutsi, zer da ontzia izatea...)

HondakinakGure arduraHondakinakGure ardura!

SASIETA MANKOMUNITATEKO BIGARREN HEZKUNTZAKO IKASTETXEEI ZUZENDURIKO HONDAKINEI BURUZKO KANPAINA

2015-2016 ikasturtea DBHDBH

Hondakinak gure ardura! 2015-2016 ikasturtea I 2

1 Sarrera orokorra

Gure gizartean ingurumen kontzientzia geroz eta azkarrago ari da zabaltzen eta Sasieta Mankomunitateak herritarren kontzientziazio eta sentsibilizazio lan horri tinko heltzen jarraitzea nahi dio. Erakundeetatik ingurumenaren kudeaketa eredugarri egin behar dela ziur egonik, Sasieta Mankomunitateak, ikastetxeei zuzenduriko hiri-hondakinen inguruko kanpaina abian jarri nahi du 2015-2016 ikasturteko 1. hiruhilekoan. Aurtengoa jada, 3. edizioa izango da.

Hondakinen inguruan prebentzioaz hitz egiteak, murrizketaz eta berrerabileraz hitz egitea esan nahi du. Ezin dugu birziklapena ahaztu, oraindik ere herritar askok zalantza ugari baitituzte gaikako bilketa eta hondakinen ondorengo erabilerarekin (hondakinen trazabilitatea)

Ikastetxeen programazioan sartzeak, askoren arteko koordinazio eta antolaketa egokia eskatzen du. Jarraian deskribatzen den kanpainaren ezaugarri nagusienetako bat, aldez aurretiko duen zehaztasun maila da, modu honetan ikastetxeoi gehiegizko lana ez suposatzeko.

Jarraian aurkezten den kanpaina Mankomunitateak ingurumen hezkuntzarekiko duen konpromisoaren lekuko da.

2 Helburu orokorrak

Kanpaina honetan lortu nahi diren helburuak ondorengoak dira:

• Egungo gizarte kontsumistak aldaketa baten beharra duela jabetzea eta aldaketa horretan ikasleak protagonista aktiboak direla sinestea.

• Hiri-hondakinen inguruko ezaguerak zabaltzea, hiri-hondakinen inguruko murrizketa, berrerabilera eta birziklapena azalduz.

• Bilketa lerro horian utzi behar diren hondakinak ondo ezberdintzea.

• Guztiok hondakinen arazoen konponbidean dugun protagonismoaz jabetzea, hau da, hondakinen sorreran, berrerabileran eta gaikako bilketan parte hartzeaz norberak duen garrantziaz eta hondakinek suposatzen duten arazoaz kontzientziatzea eta sentsibilizatzea.

• Partehartzaileengan estimulu bat sortaraztea, jokabide-ohituren aldaketa eman dadin.

• Partaideen artean, ingurumenarekiko orokorrean eta bereziki hiri-hondakinen gaikako bilketaren aldeko jarrerak sustatzea.

• Ikasleria eta irakasleria gizarte-partehartzean suspertzea, kontzienteki parte hartzen duten ingurumen kultura berriaren bozeramailea eta eragile biderkatzaile bihurtuz.

3 Hartzaileak

Ingurumen hezkuntzako kanpaina honen hartzaile zuzenak Sasieta Mankomunitateko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako, 3. edo 4. mailako (maila bateko, ikastetxe bakoitzak aukeratuko duena) ikasle eta irakasleak dira.

Guztira, 10 ikastetxe, DBH 3. mailako 29 geletan 590 ikasle eta DBH 4. mailako 28 geletan 538 ikasle.

Hondakinak gure ardura! 2015-2016 ikasturtea I 3

4 Prozedura

Sasieta Mankomunitatean dauden Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikastetxe guztiekin harremanetan jarriko gara kanpaina azaldu eta parte hartzera animatuz. Horretarako Berritzeguneetan ikastetxeeetako zuzendaritza bilerak eta Eskolako Agenda 21eko bilerak aprobetxatuko dira, kanpainaren aurkezpen bierak egiteko. Bilerak ondorengo leku eta orduetan izango dira:

• Ordiziako Berritzegunea: Urriak 22an, goizeko 10:45etan.

• Eskolako Agenda 21eko koordinazio bileretan: Azaroak 10ean goizeko 9etan Ordiziako Berritzegunean eta 10:45etan Urretxuko Kultur Etxean.

Izen-ematea Sasieta Mankomunitateko web gunean zintzilikatutako formulario baten bidez egingo da. Edozein informazio osagarri edo zalantzak argitzeko, deitu edo jarri harremanetan ondorengo helbide elektronikoan: 943.67.02.49 edo [email protected]

Izen-ematea egin eta ikastetxe bakoitzak arduradun bat izendatu behar du. Ondoren arduradunei, behin-betiko egutegia (eguna eta ordutegia zehaztuz) bidaliko zaizue eta Sasietako web gunean zintzilikatutako material didaktikoa lantzeko gonbita ere, ekintzen aurretik edo ondoren gaia jorratzeko, gaiari jarraitasuna emanez.

Parte hartzen duzuen ikastetxeetara jarduera bakoitza baino egun batzuk lehenago telefonoz deituko zaizue, zuen parte-hartzea gogoratu eta azken xehetasunak finkatzeko. Azkenik, hezitzaile taldea ikastetxera iritsi eta ordu bat eta erdiko iraupena duen saio bat garatuko dute talde bakoitzarekin.

Ebaluaketak ere garrantzi handia du eta irakaslegoari, kanpaina bukatu ostean, kanpainaren inguruko antolaketa, hezkuntza-lana, garatutako ekintzak, erabilitako metodologia, kanpainaren eraginkortasun maila, asebetetze maila eta hobetzeko proposamenen inguruko inkesta betetzea eskatu zaio. Hau ere Sasieta Mankomunitateko web gunean zintzillikatua egongo da.

5 Kanpainaren garapena

5.1 Hondakinak gure ardura! Tailerra

Ondoren deskribatzen den saioa (bere jarduera eta materialekin) Sasieta Mankomunitateko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako DBHko 3 edo DBH 4ko (ikastetxeak maila bat aukeratu behar du) gela bakoitzean garatuko dela.

“Hondakinak, gure ardura!” tailerretan ezaugarriak hauexek dira:

• Iraupena: Ordu t’erdikoa. • Lekua: ikasgelan taldeka jarduteko aukerarekin. • Metodologia: partehartzailea ariketa simulatuekin.

Edukiak:

SARRERA

GAURKO GIZARTE EREDUA JASANGARRIA OTE?

• Kontsumoa• Publizitatea • Lehengaien jatorria

Hondakinak gure ardura! 2015-2016 ikasturtea I 4

EREDU ALDAKETA BATEN BEHARRA• Hondakinen 3 gako garrantzitsuak.• Ondo birziklatzen al dugu?• Bilketa lerro horia-zalantzen lerroa• Puntu Berdea• Produktu berrien sorrera

SARRERA

Gaur egun bizi dugun gizartea gizarte kontsumista da. Baina zer esanahi du horrek? Zein ezberdintasun dago kontsumoa eta kontsumistaren artean? Kontsumoa gure beharrak asetzeko behar ditugun gauza edo zerbitzuen erabilerari deritzo. Kontsumista aldiz, kontsumo masibo bati deritzo, hau da, beharrezkoak ez diren gauza edo zerbitzuen kontsumoari. Gaur egun dugun gizartea kontsumista da, gauzen erosketa sustatzen du, honek talde sozial bateko kide izateko prestigioa lortzea baimentzen du, status bateko adierazle gisa ere erabiltzen da.

Gizarteak sortzen dituen neurrigabeko kontsumoak planetak dituen baliabide naturalak eta oreka ekologikoa kinka larrian jartzen ditu.

GAURKO GIZARTE EREDUA JASANGARRIA OTE?

• Kontsumoa eta merchandising teknikak

Helburua kontsumitzea izanik, produktuak geroz eta erakargarriagoak sortzea da helburua. Garai batean, dendariak produktu ezberdinen artean aholkatzen zieten bezeroei produktu ezberdinen ezaugarriak adieraziz; gaur egun dendari horiek desagertu egin dira eta erosketa egiteko unean, bakarrik aurkitzen garen momentu horretan, produktua da bere salmenta ziurtatu behar duena, eskaintzen diren beste produktuen gainetik. Produktua bera da bere salmentan elementu aktiboa.

Hori horrela izanik, gaur egun denda xume zein haundiek salmenta teknika ezberdinak erabiltzen dituzte. Zeintzuk dira teknika hauek? Bezeroak jabetzen al gara teknika hauek gure erosketan izugarrizko eragina dutela?

Guzti honetaz jabetzeko, aurkezpen baten laguntzaz (power point) eta irudi ezberdinen bidez, azalera haundi batek erabiltzen dituen salmenta teknikak izango dituzte aztergai.

• Publizitatea

Salmenta teknikez gain, publizitatea ere oso garrantzitsua da, eragin haundia baitu honek gure erosketetan. Nolakoa da gizarte kontsumista honek sortzen duen publizitatea?

Publizitatea izatez, gauzei edo gertaerei buruzko berriak hedatzeko edo zabaltzeko erabiltzen den bitarteko multzoa da. Publizitatearen helburua informatzea da.

Publizitate mezuak eta gizarteak aldi bereko bilakaera izan dute. Hasiera batean gizakiok, oinarrizko premiak asetzeko lain erosten genuen. Ez zegoen produktuen aukera haundirik eta behar zen produktua bakarrik erosten zen. Produkzioak gora egiten duen einean erosteko aukerak biderkatu egiten dira eta publizitatea gure gizartea inbaditzen hasten da. Publizitatea produktuak eta zerbitzuak eskaintzen ditu eta bezeroei premiak sortzen dizkie, nahiz eta ondasun edo zerbitzu horren beharrik ez izan benetan.

Publizitatea ere elementu ezberdinez osatua dago: pertsonaiak (izan edo ez izan), adina, sexua, kolorea, musika, mezua.. Aurkezpen baten bidez 4 publizitate adibide aztertzea eskatuko zaie taldeka. Talde bakoitzari publizitate adibide bat emango zaio eta beraiek aurrez azaldutakoaren inguruko ausnarketa egin beharko dute.

Publizitatearen lorpen garrantzitsuenetako bat gizarteak produktuaren izena markaren izenarekin nahastea izan da. Gure gizartean badaude horrelako hainbat kasu: moldeko ogia, aluminio-papera, esneari botatzeko txokolate-hautsa, makilari lotuta dagoen gozokia...

Gure gizartea kontsumista honen ausnarketak ondorio batzuk lortzera bultzatu behar du ikaslea. Gure gizarte ereduak horrela jarrai al dezake?

Hondakinak gure ardura! 2015-2016 ikasturtea I 5

• Teknologia berriak, fidelizazio txartelak

Teknologia berrien erabilpenak ere eragin haundia du gaur egungo erosketetan. Denoi iristen ziazkigu gure helbide elektronikoetara, telefonoetara, erosketak egiteko promozioak, deskontuak, … izkutuko erosketak dira, fisikoki ez baigara dendara joaten eta ez baitugu dirua zuzenean erabiltzen.

Bestetik fidelizazio txartelak daude. Gaur egun denda guztietan egiten dizkigute deskontuak, beti ere beraiek jartzen dizkigute mugak, horrenbeste gastatuz gero, bidalketa gastuak doan, deskontuak, doako aparkalekuak….

• Lehengaien jatorria

Ausnarketa honetan aurrera egiteko, jarraian, ikus dezagun gure erosketa bateko ohiko produktuen bildukiak edo ontziak sortzeko erabiltzen diren baliabide naturalak eta energetikoak.

Esaterako, aluminio ontzi eta bildukiak edukiontzi horian botaz gero, produktu berria egiteko beharrezkoa den energiaren %95 aurrezten da. Baina aluminio hori nondik dator? Meategietatik bauxita izeneko mineral bat ateratzen da eta honen tratamenduaz lortzen dira aluminio xaflak, ondoren ontzi bihurtuko ditugunak. Nondik lortzen dira guk hain errez erabiltzen ditugun plastikozko poltsak egiteko natur baliabideak? .... Produktuen ontzi eta bildukien inguruan hitz egingo dugu, zein motatakoak diren eta honi lotuta biziklapenaren errepaso orokor bat egingo da, zein hondakin mota bota behar den bilketa lerro bakoitzean.

Kontsumo teknikak, publizitatea, eta erosten ditugun produktuen ontzi eta bildukiak aztertuta, gizarte eredu baten aldaketa beharrezkoa de la antzemango dute ikasleek. Eredu jasangarriago bateruntz abiatu behar dugu.

EREDU ALDAKETA BATEN BEHARRA

Gizarte kontsumista honetan jarraitzea ezinezkoa da, garatutako eta garatu gabeko herrialdeen arteko ezberdinasunak haunditzen doaz. Pertsonen arteko ezberdintasunak ere, pobrezia poltsak sortuz. Guzti honek baliabide naturalen erreserbak agortzea eta sortutako hondakin kopurua haunditzea dakar, ingurugiroa kaltetuz.

Pertsonek ere ziklo kontsumista horren barruan daudenean, beraien identitate propioa galtzen dute eta zoritxarrekoak sentitzen dira ezin duelako nahi duten produktua erosi. Badirudi kontsumoaren murrizketa garapenaren aurka doala, baino erabaki beharra dugu edo gure gizarte eredua aldatzen dugu edo epe laburrean gure energia iturriak agortuko dira.

Aldaketak beti dira zailak eta mantsoak baino gaur egun hondakinen gaia da landu dezakegun oinarritako bat, bertan oso nabaria baita gizarte konsumista batean bizi garela.

• Hondakinen 3 gako garrantzitsuak

Azken urteetan garrantzi berezia eman zaio Sasieta Mankomunitatetik hondakinen prebentzioari, hau da, murrizketa eta berrerabilpenari. Orain bi ikasturte ikastetxeetan burututako kanpaina gai honen inguruan zentratu zen, ahalik eta hondakin gutxiena sortzea eta hauek ahal den neurrian berrerabiltzea. Berrerabilera lantzeko aukera ezberdinak ezagutzera emango zaizkie ikasleei: www.gipuzkoatruke.org (Gipuzkoako bigarren erabilerako online merkatua) web orrian sartu eta harpidetu.

Baino behin hondakina sortu eta hondakin horretaz libratu nahi badugu, ba al dakigu non bota behar den? Gaikako bilketa edukiontzi berdearekin hasi zenetik, geroz eta gehiagora joan da birziklapen-tasa urtez urte. Baina dena eta ondo birziklatzen al dugu? Oraindik zalantza asko ditugu.

• Ondo birziklatzen al dugu?

Ikastaldea 5 talde txikiagotan banatuko da eta talde bakoitzari lan fitxa bat emango zaio. Lan fitxan, bilketa lerro guztietako hondakinak agertuko dira eta ikasle taldeek hondakin bakoitzaren inguruan dagoen laukitxoan dagokion bilketa lerroko zenbakia idatzi beharko dute. Idazteko erretulagailu permenante bat emango zaie. Lan fitxa DIN A3 neurrikoa izango da.

Ikas-taldeak lan fitxa bere kabuz osatu dutenean guztion artean zuzenketa egingo da. Horretarako aurkezpen bat erabiliko da, bere lan fitxa eredu duena eta bilketa lerro bakoitzean zer bota behar den azalduko da. Sasieta Mankomunitatean egun dauden bilketa lerro guztiak azalduko dira, horiaren bilketa azkenerako utziz, honek sortzen baititu zalantza gehien biztanleen artean.

Hondakinak gure ardura! 2015-2016 ikasturtea I 6

• Puntu berdea

Honekin batera puntu berdea zer den eta bere garrantzia ere azpimarratuko da. Puntu berdea ontzi askotan ikusten da baina zer da? Zer adierazten du? Puntu berdea informazio ikur baino ez da. Puntu berdeak adierazten du, ontzigileak sortuko den hondakin horren kudeaketa egokia ordaindu duela adierazten du. 1997an jarri zen martxan ikur honen adierazpena.

• Produktu berrien sorrera

Zer egiten da lerro bakoitzean botatako hondakinekin? Zein bide jarraitzen dute? Ikasleei, egindako lanak emaitza bat duela adieraztea ezinbestekoa dela iruditzen zaigu. Aurkezpen labur batean bilketa guztietako hondakinak zein bide jarraitzen duten adieraziko da. Atal honen barruan tarte berezia eskainiko zaio bilketa lerro horiari. Hori horrela, sailkatze planten funtzionamendua, sailkatutako plastiko eta metal motak, brikak eta guzti hauek birizklatuak izateko jarraitzen duten bidea xehetasun gehiagoz adieraziko da. Hondakinak behin sailkatuta, birziklatze enpresei saltzen zaizkie. Hauek, lehengai gisa erabiltzen dituzte bere produktu berriak egiteko.

Irudien bidez eta aurkezpen baten laguntzaz birziklatutako produktuak zeintzuk diren erakutsiko zaizkie.

5.2 Unitate didaktikoak

Kanpainari balio erantsia ezartzeko, irakasleei zein ikasleei zuzenduriko hezkuntza materiala sortuko da. Ikastetxe guztiek hezitzaileek egindako bisita aurretik edo ondorenean ikasle zein irakasleen materialak lantzeko aukera izango dute.

Material guztia era digitalean (pdf betegarriak erabiliz) proposatzen da inprimatze lanaren kostua eta paper kontsumoa murrizteko. Horretarako material hezigarria sortzeaz gain era digitalean landu ahal izateko aukera luzatuko da. Materiala Sasieta Mankomunitateko web orrian ezarriko da bertatik hartzeko eta gelan lantzeko.

• Irakasleriari zuzenduriko materiala: Gaiaren inguruan orokorrean eta ikasleekin materiala lantzeko informazioa eta aholkularitza eskaintzen du.

• Ikasleriari zuzenduriko materiala: Material teoriko-praktikoa da. Oinarrizko kontzeptuak: hondakinen murrizketa, berrerabilpena birziklapena (zer da birziklatzea, zer nun bota, gaikako bilketa lerro ezberdinak erakutsi, zer da ontzia izatea...) ezagutzeko lan-fitxa.

5.3 Aholkularitza zerbitzua

Kanpainan zehar, parte hartzen duen irakasleei bereziki zuzenduriko aholkularitza zerbitzua dago. Modu honetan, irakaslea animatu eta gaia gure bisita aurretik edo ondoren lantzen jarraitzea da asmoa. Horretarako kanpainako telefonoa erabil daiteke: 943 670 249 edo helbide elektronikoa: [email protected]

5.4 Egutegia

Kanpaina azaroaren 16etik abenduaren 18 arte burutu daiteke. Horretarako ikastetxe bakoitzeko arduradunarekin harremanetan jarriko gara beraientzako aproposak diren egun eta ordutegiak zehazteko.